Over de spelling en correcte

uitspraak van de hemelgodennamen

Joannes Richter

Taal Theonym / godennaam Bronvermelding Categorisatie

Proto-Indo-Europees (PIE) Dyḗus ph₂tḗr Dyḗus ph₂tḗr DYḖUS PH₂TḖR
Proto-Indo-Europees *deiwós (‘god’ ) *Deiwós *DEIWÓS
Proto-Germaans Tyr, Tīw, Ziu (God) *Tīwaz *TĪWAZ
Proto-Anatolisch *Diuod (zonnegod) *Diuod (→ Tiwaz) *DIUOD
Sanskriet (Ṛgvedic) Dyáuṣ Pitṛṛ (hemelgod) द ष त (DYÁUṢ-PITṚṛ) DYAUSPITAR
Hittitisch Šiwat (“dag”) Šiwat ŠIWA
Luwiaans spijkerschrift tatis Tiwaz (Tiwad) tatis Tiwaz ("Father TATIS TIWAZ
sky")
Grieks Zeus Patēr *Dii ēus *DIi ĒUS
Palaisch (noord Anatolie) Tiyaz papaz Tiyaz (Luwian Sun- TIYAZ PAPAZ
god)
Illyrisch Dei-pátrous Deipaturos (sky-father) DEI-PÁTUROS
Latijn Jupiter *Djous pitēr *DJOUS PITĒR
Lineair B Di-we (Zeus) Linear B word di-we DI-WE
Myceens Grieks di-wo (Zeus) Linear B word di-wo DI-WO
Scythisch Papaios (Zeus) Papaios (“Vader”) PAPAIOS
Tabel 1 Spelling van de godennamen in Spijkerschrift, lettergrepenschrift en alfabetische talen

Samenvatting
Omdat volgens de traditie in een groot aantal archaïsche religies de namen van de meeste
oppergoden alle 5 vijf geluidsbronnen activeren, moest de menselijke stem relatief snel tussen de
bovenstaande geluidsbronnen omschakelen. Die overgangen zijn echter nogal complex en neigen in
een eeuwenlang gebruik tot een ernstige woordslijtage. Daarbij gaan veel lettersymbolen verloren
door weglaten en contracties van “DIÉU” via “DJEU” tot de Limburgse naam “TJEU” en zelfs
“DJU”.
Voor de correcte spelling van de naam Zeüs moet men teruggaan naar de spelling “Di-we” (Zeus)
van Oud-Griekse taal Linear B 1. In Linear B spelt men de naam van de oppergod ZEÜS dus als
“DI-WE”, wat relatief goed overeenkomt met de Provençaalse schrijfwijze “DIÉU” en de
woordindeling van het Sanskriet “DYÄÜS”.
Het Linear B heeft geen trema's nodig, omdat elk symbool een lettergreep of een klinker
vertegenwoordigt. Het Nederlands heeft dus met het comfort van een eenvoudiger Latijns alfabet
een onzekere spelling overgenomen....

1 Bronvermelding: Linear B word di-we

Naast de Griekse naam Zeus (god) worden althans in het Nederlands nog talloze godennamen
verkeerd gespeld en moeten eigenlijk door een trema worden gecorrigeerd. Het is echter lastig alle
schoolboeken te corrigeren. Daarom laten wij de correcte spelling (behalve bij Tuïsto) voorlopig
nog onveranderd.
Introductie
In de Lijst van goden en godinnen wordt een aantal goden en godinnen zonder trema gespeld. Dat
kan niet als spellingfout worden beschouwd, omdat het in het Groene boekje ook verkeerd
afgedrukt wordt. Ik herinner mij, dat Tuïsto oorspronkelijk vele jaren geleden in Wikipedia als
Tuisto ook verkeerd gespeld werd. Kennelijk is dit probleem nu door een trema opgelost. Men kan
de lettergreep “TUIS” in Tuisto niet eenvoudig als het Nederlandse woord “thuis” spellen.
Ook de Griekse naam Zeus (god) wordt althans in het Nederlands verkeerd gespeld en moet
eigenlijk door een trema worden gecorrigeerd. Het is echter lastig alle schoolboeken te corrigeren.

Het opdelen van godennamen in 5 lettergrepen

Waarom moet de oppergod Zeus eigenlijk evenals Tuïsto met behulp van een trema tot Zeüs
worden getransformeerd?
Het trema of deelteken is een diakritisch teken in de vorm van twee punten die, naast elkaar, boven
een klinker geplaatst worden. In het Nederlands wordt het trema gebruikt om het taalkundige
fenomeen diëresis aan te duiden: twee opeenvolgende klinkers die in twee afzonderlijke
lettergrepen uitgesproken worden in plaats van als eenlettergrepige klank of tweeklank.
In het Engels is het trema niet verplicht en tegenwoordig uiterst zeldzaam; slechts een beperkt
aantal kranten en tijdschriften maakt er nog gebruik van, bijvoorbeeld in de naam Boötes. Daarom
schrijf ik dit essay in het Nederlands.
In het Provençaals wordt geen trema, maar een accent aigu toegepast, waardoor men Dieu in het
verbeterde Diéu kan veranderen. Ter controle van de spelling volgt hier de Provençaals tekst van
een door Guido Gezelle vertaalde strofe, waarin de naam van God “DIÉU” vier van de vijf
geluidsbronnen toucheert : (1) de tong, (2) het verhemelte2, (3) het strottenhoofd en (4) de lippen3:

Tu, Segnour DIÉU de ma patrio,

Que nasquères dins la pastriho,
Enfioco mi paraula e dono-me d'alen!
Lou sabes: entre la verduro,
Au soulèu em' i bagnaduro,
Quand li figo se fan maduro,
Vèn l'ome aloubati desfrucha l'aubre en plen (8)4.

Door slijtage is in het voorbeeld “DIÉU” de vijfde geluidsbron (“de tanden”) verloren gegaan, maar
blijft in andere talen en godennamen zoals het Sanskriet “DYAUS” bewaard. Uiteraard moet men in
de Nederlandse spelling ook dit woord “DYAUS” voorzien van een of twee trema's: “DYAÜS”
respectievelijk voor alle zekerheid: “DYÄÜS”.
In het Nederlands scheidt het trema twee of meer klanken tot twee of meer afzonderlijke
lettergrepen. Zeüs moet dus als Tuïsto in twee lettergrepen Ze-üs en Tu-ïsto opgedeeld worden. In
het Sanskriet wordt de naam “DYÄÜS” door de trema's opgedeeld in “DY-Ä-ÜS”.

2 In de spraak worden velaren gevormd door de tong tegen het zachte gehemelte aan te duwen. Het zachte gehemelte
kan verder, in tegenstelling tot het harde gehemelte, ook omhoog worden bewogen. Wanneer een zanger op deze
manier de doorgang naar de neusholte afsluit, wordt voorkomen dat klanken in de neusholte resoneren. Zo kan een
nasaal geluid worden voorkomen. Wanneer het zachte gehemelte in rustpositie is, is de doorgang naar de neus juist
open en kunnen klanken juist wel nasaal klinken.
3 Een citaat uit het meesterwerk Mirèio van de Provencaalse dichter Frédéric Mistral , dat in 1959
4 Pèr nosto lengo mespresado Gezelle en Mistral - Biekorf. Jaargang 60 (1959)– [tijdschrift] Biekorf
Zoals in het voorbeeld van Mirèio (1859) van Frédéric Mistral al aangekondigd moet de oorzaak
van deze woorddelingen moet worden gezocht in de anatomische opdeling van de 5 fonetische
geluidsbronnen voor de menselijke stem. In de anatomie kan men deze geluidsbronnen min of meer
identificeren als (1) de tong, (2) de lippen, (3) het gehemelte, (4) de tanden en (5) het strottenhoofd.

De woordslijtage bij godennamen

Omdat volgens de traditie in een groot aantal archaïsche religies de namen van de meeste
oppergoden alle 5 vijf geluidsbronnen activeren, moest de menselijke stem relatief snel tussen de
bovenstaande geluidsbronnen omschakelen. Die overgangen zijn echter nogal complex en neigen in
een eeuwenlang gebruik tot een ernstige woordslijtage. Daarbij gaan veel lettersymbolen verloren
door weglaten en contracties van “DIÉU” van “DJEU” tot de Limburgse naam “TJEU” en zelfs
“DJU”.
Voor de correcte spelling van de naam Zeüs moet men teruggaan naar de spelling “Di-we” (Zeus)
van Oud-Griekse taal Linear B 5.
Het Linear B is een archaïsche vorm (Myceens) van de Griekse taal, die in 1900 werd ontdekt te
Knossos in Centraal-Kreta door archeoloog Arthur Evans. Lineair B, een in hoofdzaak syllabisch
schrift of lettergrepenschrift, is opgebouwd uit 88 tekens en elk symbool staat voor een open
lettergreep (ta, po, ...) of een klinker6.
In Linear B spelt men de naam van de oppergod ZEÜS dus als “DI-WE”, wat relatief goed
overeenkomt met de Provençaalse schrijfwijze “DIÉU” en de woordindeling van het Sanskriet
“DYÄÜS”. Het Linear B heeft geen trema's nodig, omdat elk symbool een lettergreep of een
klinker vertegenwoordigt. Het Nederlands heeft dus met het comfort van een eenvoudigere Latijnse
alfabet een onzekere spelling overgenomen.

De taalhervorming van koning Chilperik I

Een Frankische deelkoning Chilperik I (535 - 584) heeft geprobeerd het alfabet te hervormen door
letters (Δ, Θ, Z, Ψ) toe te voegen die pasten bij de Frankische taal. Het doel van de hervorming was
de vertaling van de Frankische wetgeving (de Salische Wet of Lex Salica) naar een modernere
Latijnse versie. De Salische Wet is een van de rechtstelsels uit welke het moderne Nederlands Recht
zich heeft gevormd. Om de exacte formulering van Chilperik's concept over te brengen voeg ik
voor alle zekerheid de originele tekst in het Duits (met een citaat in het Latijn) toe:
Venantius Fortunatus7' Zeitgenosse, der fränkische geschichtsschreiber Grégoire de
Tours8, erzählt in seiner historia Francorum (V, 44) von könig Chilperik: „Addit autem
et litteras litteris nostris, id est ω, sicut Graeci habent, ae, the, uui, quarum caracteres hi
sunt: ω Θ, æ Ψ, the Z, uui Δ. Et misit epistulas in universis civitatibus regni sui, ut sic
pueri docerentur, ac libri antiquitus scripti, planati pomice rescriberentur".9

Kennelijk heeft Chilperik I zich op lettertypes geconcentreerd, die men destijds in de handboeken
als lettercombinaties geformuleerd heeft:
• de ω als “oo” of “ou”,
• de æ als “ae”,
• de combinatie the als “Þe”, “θe” of “the”

5 Bronvermelding: Linear B word di-we

6 Bronvermelding: baserend op Linear B
7 Venance Fortunat
8 (trad. Robert Latouche), Histoire des Francs, Les Belles Lettres, coll. « Les Classiques de l'histoire de France au
Moyen Âge, 27-28 », Paris, 1963, 2 tomes, réédition 1995
9 Pag. 72-73 in Die Runenschrift; 1887 : Wimmer, Ludvig Frands Adalbert, 1839-1920
 • en de uui als lettercombinatie “vvi”, “oui” ofwel “uui”. 10
De taalhervorming van koning Chilperik I is echter mislukt. Voor de vertaling van de Frankische
wetgeving werd het standaard Latijnse alfabet toegepast.

De eretitel “vader” van de hemelgoden

Van de hemelgodennamen werd een groot aantal voorzien van de eretitel “vader” voorzien. Dit
geldt bijvoorbeeld voor de Griekse hemelgod ZEÜS, die men ook als Zeus Patēr (ZEÜS PATĒR)
kent.
In feite vertegenwoordigt ook het woord “vader” net als DYÄÜS wellicht de 5 fonetische
categorieën, die men in de namen Ju-piter (*Djous pitēr, ofwel *DJOUS PITĒR) en in Sanskriet
द ष त (DYÁUṢ-PITṚṛ ofwel DYAUSPITAR) kan aflezen. Het woord “vader” is wellicht in de
meeste talen gedegradeerd tot een woord (zonder palatale klank) met slechts 4 categorieën.
Een Scytische godennaam heeft de titel hemelgod verloren en worden alleen nog maar “vader”
genoemd: Papaios (“Vader”).
In een essay worden de opsplitsing van de (merendeels) 5-letterige godennamen met of zonder een
aanvullende eretitel “vader” opgesomd:

Taal Theonym / Bronvermelding Categorisatie

godennaam
Proto-Indo-Europees (PIE) Dyḗus ph₂tḗr Dyḗus ph₂tḗr DYḖUS PH₂TḖR
Proto-Indo-Europees *deiwós (‘god’ ) *Deiwós *DEIWÓS
Proto-Germaans Tyr, Tīw, Ziu (God) *Tīwaz *TĪWAZ
Proto-Anatolisch *Diuod (zonnegod) *Diuod (→ Tiwaz) *DIUOD
Sanskriet (Ṛgvedic) Dyáuṣ Pitṛṛ (hemelgod) द ष त (DYÁUṢ-PITṚṛ) DYAUSPITAR
Hittitisch Šiwat (“dag”) Šiwat ŠIWA
Luwiaans spijkerschrift tatis Tiwaz (Tiwad) tatis Tiwaz ("Father sky") TATIS TIWAZ
Grieks Zeus Patēr *Dii ēus *DIi ĒUS
Palaisch (noord Anatolie) Tiyaz papaz Tiyaz (Luwian Sun-god) TIYAZ PAPAZ
Illyrisch Dei-pátrous Deipaturos (sky-father) DEI-PÁTUROS
Latijn Jupiter *Djous pitēr *DJOUS PITĒR
Lineair B Di-we (Zeus) Linear B word di-we DI-WE
Myceens Grieks di-wo (Zeus) Linear B word di-wo DI-WO
Scythisch Papaios (Zeus) Papaios (“Vader”) PAPAIOS

Tabel 2 Spelling van de godennamen in Spijkerschrift, lettergrepenschrift en alfabetische talen

10 Aan het slot (WIJZAE) van het Deense alfabet en aan het begin ("Futha") van het runenalfabet bevinden zich de
letters (ΔΘZΨ) van koning Chilperic I
Een naam voor de Nederlandse hemelgod
Volgens de Vergeten woorden – Taaldacht behoort TIW of TUW tot de namen van de Nederlandse
hemelgoden. TUW is minder geschikt, omdat het woord nu eenmaal van *TIWAZ afstamt. Het
bijbehorende Gothische woord is *teiws (*TEIWS).
In het woord TIJ kan de lange ij wellicht als palatale klank een beduidende, symbolische rol
gespeeld hebben:
TUW1 m., TIJ1 1 god, godheid, hemelse oergeest, ew. °ans • mog. in °tijbast, ~ °tijn
‘dag(licht)’, wel ~ °tier1 ‘glanzend’, °tier2 ‘glans; glorie’.

TUW2 m., TIJ2 1 God, Vader Hemel, Heer van Licht en Recht, de oorspronkelijke
Hoge God in het Germaanse volksgeloof, ew. °Dings/°Dijs • Fries Tij (in tiisdei), Engels
Tue (in Tuesday), Noors Ty, IJslands Týr • bijzonder gebruik van °tuw1/°tij1, in
°Tuwsdag/°Tijsdag, vgl. °Met4 ‘Beschikker, Ordenaar, Schepper, God’.

TUWSDAG m., TIJSDAG 1 dag van Tuw, ew. °Dingsendag/°Dijsendag/dinsdag •

Fries tiisdei, Zwitsers Zīstag, Zīstig, Engels Tuesday, Noors tysdag, tirsdag • van
°Tuw2/°Tij211.

De taal- en volkskundige Wilhelm Schmidt betoogde in zijn publicatie Der Ursprung der
Gottesidee, dat er oorspronkelijk een geloof in een Opperwezen bestond12. Deze stelling kan
wellicht bewezen worden door de analyse van de alfabetten.
In Vergeten woorden – Taaldacht beschrijft Olivier van Renswoude een aantal voorbeelden van de
godennamen, die als pentagrammen met 5 categorieën in aanmerking komen:
Naverwant aan *DIĒUS ‘God, Hemel’ (en mogelijk niet anders dan een vroege nevenvorm) was
*deiuós ‘god’, de voorloper van o.a. Sanskriet/Oudindisch devá-, Oudpruissisch deiwas,
Litouws diẽvas, Latijn DEUS, Oudiers día en Wels DUW—allen met de algemene betekenis
‘god’. Eveneens ontstaan uit dit *deiuós was Oudgermaans *TĪWAZ, en daar is iets bijzonders
mee aan de hand. Het is namelijk enerzijds overgeleverd als algemeen woord voor ‘god’, zoals
in Oudnoords týr (in samenstellingen) en diens meervoud TÍVAR ‘goden’, en anderzijds als de
naam van één god in het bijzonder, overgeleverd als Oudnoords Týr, Oudhoogduits ZÎU en
Oudengels TÍW.

Ook kan men de uitspraak van Tacitus beter interpreteren, die het aanbidden van de oorlogsgod
Mars omstreeks 98 na Chr. Documenteert.
Tijdens de bezetting door en de oorlog met de Romeinen gold een oorlogsgod ongetwijfeld ook als
“almachtige hemelgod”:
Wat weten we over deze *TĪWAZ, behalve dat hij letterlijk ‘God’ onder de ‘goden’ was? Ten
eerste dat hij rond het begin van onze jaartelling met oorlog in verband werd gebracht. De
Germanen en de Romeinen vereenzelvigden namelijk elkaars goden en *TĪWAZ werd
doorgaans met de krijgsgod Mārs vereenzelvigd. Dit is bijvoorbeeld te zien in de vertaling van
Latijn diēs Mārtis (‘dag van Mārs’) in Oudgermaans * TĪWAZ dagaz (‘dag van *TĪWAZ’),
vanwaar Oudnoords týsdagr, Oudhoogduits zîestag, Oudengels TÍWESdæg en Oudfries tíesdei.
Dus toen de Romeinse geschiedschrijver Tacitus omstreeks 98 na Chr. schreef dat de Germanen
onder meer Mārs aanbaden, lijdt het weinig twijfel dat hij *TĪWAZ bedoelde13.

11 T in Vergeten woorden – Taaldacht

12 Der Ursprung der Gottesidee. Eine historisch-kritische und positive Studie. 12 Bände (1912–1955). Aschendorff,
Münster.
13 De Hoge God onzer voorouders door Olivier van Renswoude
De theonymen in de alfabetten
Een groot aantal 2-dimensionale tabellen van PIE-alfabetten presenteert in een van de rijen een
interessant godennaam (theonym), die wellicht samenhangt met dit alfabet. De sortering van de
letters in het alfabet wordt vastgelegd door de positie van de letters in het alfabet. Elke letter wordt
in de tabel aan de kolom van de toebehorende categorisatie toegevoegd.
Na het opvullen van kolommen presenteert het Hebreeuwse alfabet op de tweede rij de theonymen
I10-Ε5-V6 en T9–I10-Ε5-V6–S15:
lingualen palatalen gutturalen labialen dentalen
5 Taw T22 Shin S21
4 Nun N14 Qoph K19 Ayin Gh16 Pe Ph17 Resh R20
3 Lamedh L12 Kaph Ch11 Heth H8 Mem M13 Tsade Ts18
2 Teth T9 Yodh I10 He Ε5 Waw V6 Samekh S15
1 Dalet D4 Gimel G3 Aleph Æ1 Bet B2 Zayin Z7
Tabel 3: Weergave van de Grote Naam I10-Ε5-V6 in het Hebreeuwse alfabet (22 letters)
In het Latijnse alfabet verschijnt op de tweede rij een theonym Þ-I-Ε-V–S (respectievelijk Þ-I-Ε-
U–S ).
Een aantal inmiddels weggevallen letters moet in de 2-dimensionale tabel van het Latijnse alfabet
worden toegevoegd op plaatsen, die in het Ugaritische en Hebreeuwse alfabet afleesbaar zijn:

Index 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27
Transcriptie
Ugaritisch 30
ʾa b g ḫ d h w z ḥ ṭ y k š l mḏ n ẓ s ʿ p ṣ q r s ġ t
alfabet
positie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
Hebreeuws 22
‫ג ב א‬ ‫כ י טח ז ו הד‬ ‫מל‬ ‫נ‬ ‫שרק צ פ ע ס‬ ‫ת‬
positie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 20 21-26
C Ϝ I V,U,W,
Latin 26 A B DE Z HÞ K LM N s O P ts Q R S T
G V J X,Y,Z
Tabel 4 Categorisatie voor het Latijnse alfabet
(bron: Over de redenen, waarom onze voorvaderen een eigen runenreeks ontwierpen... )
lingualen palatalen gutturalen labialen dentalen #
6 (W) 1
5 T22 (X) (Y) (U) S21 5
4 N14 Q19 O16 P17 R20 5
3 L12 K11 H8 M13 (Ts18) 5
2 Þ9 I10(J10) Ε5 (ϝ6) → V6 (s15) 5
1 D4 C3 → G3 A1 B2 Z7 5
5 5 5 6 5 26
Tabel 5: Het Latijnse alfabet met het theonym Þ-I-Ε-V–S (respectievelijk Þ-I-Ε-U–S )
De theonymen in de 2-dimensionale “Elder Futhark”-runenalfabetten
Ook voor de runenalfabetten Elder Futhark kan men 2-dimensionale tabellen genereren, die voor de
Elder Futhark de theonym TIÆWS of TIWÆS (and TIW) in de derde rij afbeelden:14

Number 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24
Elder ᚠ ᚢ ᚦ ᚨ ᚱ ᚲ ᚷ ᚹ ᚺ ᚾ ᛁ ᛃ ᛇ ᛈ ᛉ ᛊ ᛏ ᛒ ᛖ ᛗ ᛚ ᛜ ᛟ ᛞ
Futhark F U Þ A R K G W HN I J Æ P Z S T B E M L Ŋ O D
ætts "Freyr's ætt" "Hagal's ætt" Tyr's ('Mars') ætt
Table 6 The Categorization of the elder Futhark Signary

lingualen palatalen gutturalen labialen dentalen

6
ᛞ- D ᛗ- M
5
ᛜ- Ŋ ᛟ- O ᛒ- B
4
ᛚ- L ᛃ- J ᛖ- E ᛈ- P
3
ᛏ- T ᛁ- I ᛇ- Æ ᚹ- W ᛊ- S
2
ᚾ- N ᚷ- G ᚺ- H ᚢ- U ᛉ- Z
1
ᚦ- Þ ᚲ- K ᚨ- A ᚠ- F ᚱ- R
Tabel 7 Afbeelding van de theonym TIÆWS in de Elder Futhark Signary

lingualen palatalen labialen gutturalen dentalen

6
ᛞ- D ᛗ- M
5
ᛜ- Ŋ ᛒ- B ᛟ- O
4
ᛚ- L ᛃ- J ᛈ- P ᛖ- E
3
ᛏ- T ᛁ- I ᚹ- W ᛇ- Æ ᛊ- S
2
ᚾ- N ᚷ- G ᚢ- U ᚺ- H ᛉ- Z
1
ᚦ- Þ ᚲ- K ᚠ- F ᚨ- A ᚱ- R
Tabel 8 Afbeelding van de theonym TIWÆS (en TIW) in de Elder Futhark Signary

14 Overview of the Alphabetic Arrays (14.2.2021)

De theonymen in de 2-dimensionale “Ogham”-runenalfabetten
In de filologie is ontcijfering het achterhalen van de betekenis van een onbekend schrift,
zodat de taal die het weergeeft leesbaar wordt. Voor het Nederlandse taalbereik is de
ontcijfering van de Ogham runen onbeduidend. De oplossing van dit raadsel speelt echter
een hoofdrol in de bewijsvoering van de algemene strategie der taalontwerpers.
In dit essay dient de ontcijfering van het Ogham runenalfabet als bewijsmiddel voor de these, dat de
ontwerpers van de alfabetten als doel de weergave van het theonym TIEU bereikt hebben.
De godennaam DIEU is de Franse vertaling voor de God in het Christendom en duidt wellicht op
een missionaris van Franse afkomst, die bij het ontwerp van het Ogham runenalfabet een grote rol
kan hebben gespeeld.
De ontcijfering van de Ogham moet voor de twee grote regio's (Ierland en Schotland) gelden. Elke
regio heeft een eigen reeks symbolen vastgelegd, die op diverse plaatsen afwijkt van de overige
Ogham reeksen. In totaal zijn er vier reeksen:

Volgorde Aicme Beithe Aicme hÚatha Aicme Muine Aicme Ailme

Goidelisch B L N F/V S H D T C Q M G NG SS R A O U Ε I
Pictisch B L V S N H D T K KH M G NG ST R A O U Ε I
Middeleeuws B L F S V H D T K Q M G NG DD R A O U Ε I
Standaard B L F S N H D T C Q M G NG Z R A O U Ε I
Tabel 9 De runenalfabetten (bronvermelding: Proto-Ogham (2008) en de “standaard reeks”.

Ogham letters (bronvermelding: Wikipedia)

Aicme Beithe Aicme Muine
ᚁ [b] Beith ᚋ [m] Muin
ᚂ [l] Luis ᚌ [ɡ] Gort
ᚃ [w] Fearn ᚍ [ɡʷ] nGéadal
ᚄ [s] Sail ᚎ [st], [ts], [sw] Straif
ᚅ [n] Nion ᚏ [r] Ruis
Aicme hÚatha Aicme Ailme
ᚆ [j] Uath ᚐ [a] Ailm
ᚇ [d] Dair ᚑ [o] Onn
ᚈ [t] Tinne ᚒ [u] Úr
ᚉ [k] Coll ᚓ [e] Eadhadh
ᚊ [kʷ] Ceirt ᚔ [i] Iodhadh
Forfeda (rare, sounds uncertain)
ᚕ [k], [x], [eo] Éabhadh
ᚖ [oi] Ór
ᚗ [ui] Uilleann
ᚘ [p], [io] Ifín ᚚ [p] Peith
ᚙ [x], [ai] Eamhancholl v- t-e

Tabel 10 Ogham letters (bronvermelding: https://en.wikipedia.org/wiki/Ogham)

De transformatie van de 1-dimensionale symboolreeksen beïnvloedt de afleesbare woorden in de
rijen sterk. In de Ogham-reeksen worden de klinkers in het laatste deel van het alfabet
samengevoegd en wel in het vierde segment Aicme Ailme.
Omdat het PIE-theonym in de regel drie klinkers (de palataal I, de labiaal U en een van de drie
gutturale klinkers A, E en O) bevat, moeten deze in de 2-dimensionale projectie op één rij worden
geconcentreerd. Om dit doel te bereiken moeten de letters op een speciale volgorde in de Aicme
Ailme gesorteerd worden.
Een willekeurige verandering in de alfabetische volgorde, of een verandering in de letters of
lettercategorieën kan de moeizaam vastgelegde structuur storen en een ander leesbaar of onleesbaar
theonym weergeven.
De volgende 4 varianten worden onderzocht: Goidelisch, Pictisch, Middeleeuws en Standaard.

1- Goidelische volgorde; B, L, N, F/V, S, H, D, T, C, Q, M, G, NG, SS , R, A, O, U, Ε, I,

forfeda; CH, TH, P, Ph, X-SK, and/or EA, OI, UI, IA, AE.

lingualen palatalen gutturalen labialen dentalen

5 NG
4 T I Ε U
3 D G O M R
2 N Q A F/V SS
1 L C H B S
Tabel 11 Weergave van het theonym TIΕU in het Ogham alfabet (voor de Goidelische volgorde)

2- Pictische volgorde; B, L, V, S, N, H, D, T, K, KH, M, G, NG, ST, R, A, O, U, Ε, I,

Forfeda; P, and D, RR, and/or OI, UI, IA, OE, and O-HO, MA. 36

lingualen palatalen gutturalen labialen dentalen

5 NG
4 T I Ε U
3 D G O M R
2 N KH A V ST
1 L K H B S
Tabel 12 Weergave van het theonym TIΕU in het Ogham alfabet (voor de Pictische volgorde)
3- De Middeleeuwse volgorde; B, L, F, S, V, H, D, T, K, Q, M, G, NG, DD, R, A, O, U, Ε, I,
forfeda; EA, OI, UI, IA, AE.

lingualen palatalen gutturalen labialen dentalen

5 DD U
4 NG I Ε M
3 T G O V
2 D Q A F R
1 L K H B S
Tabel 13 Weergave van het theonym NGIΕM in het Ogham alfabet (Middeleeuwse volgorde)

4- De standaard volgorde; B, L, F, S, N, H, D, T, C, Q, M, G, NG, Z, R, A, O, U, Ε, I,

forfeda; EA, OI, UI, IA, AE. P,...15

lingualen palatalen gutturalen labialen dentalen

5 NG
4 T I Ε U
3 D G O M R
2 N Q A F Z
1 L C H B S
Tabel 14 Weergave van het theonym TIΕU in het Ogham alfabet (voor de standaard volgorde)

15 online source : www.ancientscripts.com/ogham.html

Samenvatting
Omdat volgens de traditie in een groot aantal archaïsche religies de namen van de meeste
oppergoden alle 5 vijf geluidsbronnen activeren, moest de menselijke stem relatief snel tussen de
bovenstaande geluidsbronnen omschakelen. Die overgangen zijn echter nogal complex en neigen in
een eeuwenlang gebruik tot een ernstige woordslijtage. Daarbij gaan veel lettersymbolen verloren
door weglaten en contracties van “DIÉU” via “DJEU” tot de Limburgse naam “TJEU” en zelfs
“DJU”.
Voor de correcte spelling van de naam Zeüs moet men teruggaan naar de spelling “Di-we” (Zeus)
van Oud-Griekse taal Linear B 16. In Linear B spelt men de naam van de oppergod ZEÜS dus als
“DI-WE”, wat relatief goed overeenkomt met de Provençaalse schrijfwijze “DIÉU” en de
woordindeling van het Sanskriet “DYÄÜS”.
Het Linear B heeft geen trema's nodig, omdat elk symbool een lettergreep of een klinker
vertegenwoordigt. Het Nederlands heeft dus met het comfort van een eenvoudiger Latijns alfabet
een onzekere spelling overgenomen.
Naast de Griekse naam Zeus (god) worden althans in het Nederlands nog talloze godennamen
verkeerd gespeld en moeten eigenlijk door een trema worden gecorrigeerd. Het is echter lastig alle
schoolboeken te corrigeren. Daarom laten wij de correcte spelling (behalve bij Tuïsto) voorlopig
nog maar onveranderd....

16 Bronvermelding: Linear B word di-we

Inhoud
Samenvatting...................................................................................................................................1
Introductie........................................................................................................................................3
Het opdelen van godennamen in 5 lettergrepen...............................................................................3
De woordslijtage bij godennamen...................................................................................................4
De taalhervorming van koning Chilperik I......................................................................................4
De eretitel “vader” van de hemelgoden...........................................................................................5
Een naam voor de Nederlandse hemelgod.......................................................................................6
De theonymen in de alfabetten........................................................................................................7
De theonymen in de 2-dimensionale “Elder Futhark”-runenalfabetten ..........................................8
De theonymen in de 2-dimensionale “Ogham”-runenalfabetten ....................................................9
Samenvatting.................................................................................................................................12
Appendix – Essays van J. Richter in Academia.edu en Scribd......................................................14
Appendix – Essays van J. Richter in Academia.edu en Scribd
The publications (~220 titles) are sorted according to their storage date 17. This storage is my own
record of documentations.

Januari – December 2021

• Over de spelling en correcte uitspraak van de hemelgodennamen
• The Common Sky-god's Names in the PIE-Languages
• The Hittite Signary as the Origin of the PIE-Alphabets
• The Origin of the Linear-B Signary (12.9.2021)
• The Derivation and Composition of the PIE-Theonyms
• The Lepontic Alphabet as a Source for the Runic Signaries
• The Role of the Southern Semitic Order in the Ugaritic Signaries
• De rol van de wijstwaterbronnen in Brabant
• The Common YHV-Root in the Ugaritic Alphabets
• De reconstructie van een woordenlijst uit de wortelperiode
• An Initial Phase for a Number of Indo-European Languages
◦ De Samenzweerders zijn de "Valsemunters" van Andre Gide"
◦ Een twijfelachtig 50-jarig jubileum (De Nixon-schok van 15 augustus 1971)
• De opbouwfase van een aantal Europese talen (10.8.2021)
• The Architecture of the Words '(to) Free'
• Over de rol van het alfabet in de elektronica en de terugziendheid
• Het wandelende vergrootglas (ofwel “Het ontbrekende gebrek")
• The most precious PIE-Pentagrams
• De reconstructie van de Nederlandse pentagrammen
• Woorden, die de roos treffen als gevederde pijlen
• The Composition of the Words DYAUSH-PITAR and PṚTHVI-MATIR...
• An Architecture for 2-Dimensional Alphabets
• The Search for the Fundamental Pentagrams
• The Pentagrams in the Old- And Middle-Persian Languages
• A Possible Historical Record for the Development of European Languages
• Notes to the Origin of the Elder Futhark and Ogham Runes...
• Historisch overzicht van de taalkundige pentagrammen
• Pentagrams as a Protection against Linguistic Erosion
• Unveiling the Architecture of the Alphabets and Runic Signaries
• The Origin of the Futhark, Ogham and Gothic Runes
• De oorsprong van de Futhark, Ogham en Gotische runen
• The Pentagrams in Names Unveiled
• A Linguistic Distribution of the Pentagrams
• De rol van de pentagrammen in de namen der hemellichamen
• Swap Mutations in the Pentagram List
• The Role of the Pentagrams in the Globe's Architecture
• The Pentagrams in the Kernel of the PIE-Dictionary
• Gebeitelde woorden (24.4.2021)
• The Reconstruction of a PIE-Language's Core
• Een reconstructie van de Dutche woordenschat
• The Secrets of the 2-Dimensional Alphabets
• A Self-Repair System for Languages (9.4.2021)
• Het MINOS Project

17 https://independent.academia.edu/JoannesRichter, respectively https://independent.academia.edu/richterJoannes

 • An Etymology for the Pentagrams
• The Purpose of Chilperic's Additional Letters (30.3.2021)
• De etymologie van de woorden “Bazin” en „Baas“
• Het alfabetische pentagram (Het verhaal van de taal)
• A Theory of Hierarchical Alphabets
• The Role of the Pentagrams for the Merovingian Kingdom
• De rol van de bijen (of cicaden) uit het koningsgraf van Childerik I
• A New Chapter to the Philosophy of Language
• Overview of the Alphabetic Arrays (14.2.2021)
• Bericht over de analyse van een reeks alfabetten
• The Arrays (and the Presumed Theonym TIEU) of the Ogham Signary (11.02.2021)
• How to Read the Theonym „TIWÆS“ in the Runic „Futhark"-Signary... (30.01.2021)
• The Pentagrams in the Name-giving of the Runes
• De etymologie van de namen Diaus, Dieus en Djous
• The Etymology of the Words Diaus, Dieus and Djous ... (Scribd)
• The Evidence of Perfect Pentagrams in Greek, Roman...
• The Evidence of Perfect and Imperfect Pentagrams
• De woordenlijsten der perfecte en imperfecte pentagrammen

Januari – December 2020

• Verbale echo's in de Europese talen – Over de naamgeving van de Frankenkoningen (Dutch)
• Patterns of the European Languages
• Another View on the Design of the Frankish Language
• The Generation of Perfect Pentagrams (Like LIBER, FRANK and DYAUS)
• The Naming Convention for Kings in Francia
• Over de naamgeving voor de goden en vorsten van het Frankenrijk
• Hoe de adelgeslachten met de namen Franken, Willem en Lodewijk de onsterfelijkheid
konden pachten
• The Nomenclature of the Sky-Gods - How the Royals achieved Immortality - (Scribd)
• Standardizing the Signaries - The Encryption and Decryption of alphabets (Scribd)
• Another View on the Sefer Yetzirah (Scribd)
• Alphabets With Integrated Dictionaries (Scribd)
◦ The Quantization of the Ugaritic Alphabet (Scribd)
◦ De architectuur van het Oegaritische alfabet (Scribd)
◦ A Periodic Table for Ugaritic Signaries as a Root for the Sky-god Dyaus and the
Personal Pronouns for the 1st Person Singular and Dual Form
◦ Periodic Tables for the Gaelic (Irish and Scottish) alphabets (Scribd)
• Did the Word „Deus“ Exist in the Archaic Alphabets (Scribd)
◦ Periodic Tables for the Euboean and Etruscan Alphabets (Scribd)
◦ A Periodic Table for the Greek Alphabet
◦ Periodic Tables for the Upper and Lower Sorbian Alphabets
◦ Overview of the Periodic Tables of the Sami Languages
◦ Eight Periodic Tables for the Sámi Languages
• Het hart van de Dutche taal
◦ Periodic Tables for the Sami Alphabets
◦ A Periodic Table for the Dutch Language
◦ Periodic Tables for the Dalecarlian Runes and the Elfdalian Alphabet (Scribd)
• The Hierarchical Structure of the Hebrew Alphabet (Scribd)
• De hiërarchische structuur van het Hebreeuwse alfabet (Scribd)
◦ A Periodic Table for the Phoenician and Hebrew Alpabet (Scribd)
◦ A Periodic Table for the Icelandic Alphabet (Scribd)
◦ A Periodic Table for the Coptic Alphabet (Scribd)
 ◦ A Periodic Table for the Cyrillic Alphabet (Scribd)
• The Impact of Ternary Coding Systems (Scribd)
• A Pedigree for Alphabets (Scribd)
• The Composition of the European Alphabets (Scribd)
• The Letter Repositioning in the Greek and Latin Alphabets
• Unstably Classified Letters in Alphabets (Scribd)
• Notes on the Common Architecture of Alphabetical Structures (Academia.edu)
◦ A Periodic Table for PIE-Alphabets
◦ A Periodic Classification for the Gothic Alphabet (obsolete, Scribd)
◦ A Periodic Classification for the Futhark-Alphabets (obsolete, Scribd)
◦ A Periodic Classification for the Latin Alphabet (obsolete, Scribd)
• The Model of a Language as a Communication Link (Scribd)
• The Roots of the Indo-European Alphabets (12.5.2020)
• Samenvatting van "The Alphabet as an Elementary Document"
• The Alphabet as an Elementary Document
• The Origin of the Name Dyaus
• De oorsprong van de naam Diaus
• The History of Designing an Alphabet (Scribd)
• Een architectuur voor de PIE-talen (Scribd)
• An Architecture for the PIE-Languages
• A Suggested Restoration of the 'Futhark'-Sequence (Scribd)
• The Composition of the Sky- God's Name in PIE-Languages
• The Ternary Codes in Language and Creation (Scribd)
• The Role of Saussure's Letter "E"
• The Optimal Number of Vowels in Languages (Scribd)
• A Ternary Encoding to Optimize Communications and Cooperation
• A Golden Box to Control the Lightnings
• The Ancient Lightning Rods around the Mediterranean Sea
• Die ältesten Blitz(ab)leiter am Mittelmeer (Scribd)
• Pyramids in the Role as Power Plants
• Piramides als energiecentrales (Scribd)
• The Role of the Pyramids in Melting Glass and Meta... (Scribd)
• The Egyptian Drilling Technology (Scribd)
• The Architecture of the Younger Futhark Alphabet

Januari – December 2019

• The Sources for the IΩ- Pronouns
• Notes to Herodotus' Histories of IΩ, Europa and Medea
• The Role of Irrigation and Drainage in a Successful Civilisation
• De rol van de irrigatie en drainage in een succesv... (Scribd)
• Notes to Frazer's "Pausanias's Description of Greece"
• The Initials of European Philosophy
• Atlantis vormde 3400 jaar geleden een Helleens Delta-project
• The War against Atlantis
• The "Ego"-Root inside the Name "Thebes"
• The Role of the AEtts in the Futharc Alpabet
• The Reconstruction of a European Philosophy
• Traces of an old religion (The Root "Wit" in Wittekind)
• Woden (Wuþ) as the Designer and Author of the Futhark Alphabet
• Is the Core "Wut" in "Wutach" symbolizing "Wutan" ("Woden")
• The Bipolar Core of Germanic Languages
• Simon Stevin's Redefinition of Scientific Arts
 • Simon Stevin's definitie van wetenschappelijk onderz
• De etymologie van de woorden met Wit-, Wita en Witan-kernen
• The "Vit"-Roots in the Anglo-Saxon Pedigree
• The Traces of "Wit" in Saxony
• King Chilperic I's letters (ΔΘZΨ) may be found at the beginning ("Futha") of the runic
alphabet and at the end (WIJZAE) of the Danish alphabet
• Aan het slot (WIJZAE) van het Deense alfabet en aan het begin ("Futha") van het
runenalfabet bevinden zich de letters (ΔΘZΨ) van koning Chilperic I
• The Role of the Ligature AE in the European Creation Legend
• A Concept for a Runic Dictionary
• Concentrating the Runes in the Runic Alphabets
• Traces of Vit, Rod and Chrodo
• De sleutelwoorden van het Futhark alfabet
• The Keywords of the Futhark Alphabet
• Het runenboek met het unieke woord Tiw
• A short Essay about the Evolution of European Personal Pronouns
• The Evolution of the European Personal Pronouns
• De miraculeuze transformatie van de Europese samenleving
• The Miraculous Transformation of European Civilization
• The Duality in Greek and Germanic Philosophy
• Bericht van de altaarschellist over de Lof der Zotheid
• De bronnen van Brabant (de Helleputten aan de Brabantse breuklijnen)
• De fundamenten van de samenleving
• De rol van de waterbronnen bij de kerstening van Nederland
• De etymologie van "wijst" en "wijstgrond"
• The Antipodes Mith and With
• The Role of the Dual Form in the Evolution of European Languages
• De rol van de dualis in de ontwikkeling der Europese talen
• The Search for Traces of a Dual Form in Quebec French
• Synthese van de Germanistische & Griekse mythologie en etymologie
• De restanten van de dualis in het Dutch, English en German
• Notes to the Corner Wedge in the Ugaritic Alphabet
• The Origin of the long IJ-symbol in the Dutch alphabet
• Over de oorsprong van de „lange IJ“ in het Dutche alfabet
• The Backbones of the Alphabets
• The Alphabet and and the Symbolic Structure of Europe
• The Unseen Words in the Runic Alphabet
• De ongelezen woorden in het runenalfabet
• The Role of the Vowels in Personal Pronouns of the 1st Person Singular
• Over de volgorde van de klinkers in woorden en in godennamen
• The Creation Legends of Hesiod and Ovid
• De taal van Adam en Eva (published: ca. 2.2.2019)

Januari – December 2018

• King Chilperic's 4 Letters and the Alphabet's Adaptation
• De 4 letters van koning Chilperic I en de aanpassing van het Frankenalfabet
• The Symbolism of Hair Braids and Bonnets in Magical Powers
• The Antipodes in PIE-Languages
• In het Dutch, German en English is de dualis nog lang niet uitgestorven
• In English, Dutch and German the dual form is still alive
• The Descendants of the Dual Form " Wit "
• A Structured Etymology for Germanic, Slavic and Romance Languages
• The “Rod”-Core in Slavic Etymology (published: ca. 27.11.2018)
• Encoding and decoding the runic alphabet
• Über die Evolution der Sprachen
• Over het ontwerpen van talen
• The Art of Designing Languages
• Notes to the usage of the Spanish words Nos and Vos, Nosotros and Vosotros
• Notes to the Dual Form and the Nous-Concept in the Inari Sami language
• Over het filosofische Nous-concept
• Notes to the Philosophical Nous-Concept
• The Common Root for European Religions (published: ca. 27.10.2018)
• A Scenario for the Medieval Christianization of a Pagan Culture
• Een scenario voor de middeleeuwse kerstening van een heidens volk
• The Role of the Slavic gods Rod and Vid in the Futhorc-alphabet
• The Unification of Medieval Europe
• The Divergence of Germanic Religions
• De correlatie tussen de dualis, Vut, Svantevit en de Sint-Vituskerken
• The Correlation between Dual Forms, Vut, Svantevit and the Saint Vitus Churches
• Die Rekonstruktion der Lage des Drususkanals (published: ca. 27.9.2018)
• Die Entzifferung der Symbolik einer Runenreihe
• Deciphering the Symbolism in Runic Alphabets
• The Sky-God, Adam and the Personal Pronouns
• Notities rond het boek Tiw (Published ca. 6.2.2018)
• Notes to the book TIW
• Von den Völkern, die nach dem Futhark benannt worden sind
• Designing an Alphabet for the Runes
• Die Wörter innerhalb der „Futhark“-Reihe
• The hidden Symbolism of European Alphabets
• Etymology, Religions and Myths
• The Symbolism of the Yampoos and Wampoos in Poe's “Narrative of Arthur Gordon Pym
from Nantucket”
• Notizen zu " Über den Dualis " und " Gesammelte sprachwissenschaftliche Schriften "
• Ϝut - Het Dutche sleutelwoord
• Concepts for the Dual Forms
• The etymology of the Greek dual form νώ (νῶϊ)
• Proceedings in the Ego-pronouns' Etymology
• Notities bij „De godsdiensten der volken“
• The Role of *Teiwaz and *Dyeus in Filosofy
• A Linguistic Control of Egotism
• The Design of the Futhark Alphabet
• An Architecture for the Runic Alphabets
• The Celtic Hair Bonnets (Published Jun 24, 2018)
• Die keltische Haarhauben
• De sculpturen van de Walterich-kapel te Murrhardt
• The rediscovery of a lost symbolism
• Het herontdekken van een vergeten symbolisme
• De god met de twee gezichten
• The 3-faced sculpture at Michael's Church in Forchtenberg
• Over de woorden en namen, die eeuwenlang bewaard gebleven zijn
• De zeven Planeten in zeven Brabantse plaatsnamen
• Analysis of the Futhorc-Header
• The Gods in the Days of the Week and inside the Futhor-alphabet
• Een reconstructie van de Dutche scheppingslegende
 • The Symbolism in Roman Numerals
• The Keywords in the Alphabets Notes to the Futharc's Symbolism
• The Mechanisms for Depositing Loess in the Netherlands
• Over het ontstaan van de Halserug, de Heelwegen en Heilwegen in de windschaduw van de
Veluwe
• Investigations of the Rue d'Enfer-Markers in France
• Die Entwicklung des französischen Hellwegs ( " Rue d'Enfer ")
• De oorsprong van de Heelwegen op de Halserug, bij Dinxperlo en Beltrum
• The Reconstruction of the Gothic Alphabet's Design
• Von der Entstehungsphase eines Hellwegs in Dinxperlo-Bocholt
• Over de etymologie van de Hel-namen (Heelweg, Hellweg, Helle..) in Nederland
• Recapitulatie van de projecten Ego-Pronomina, Futhark en Hellweg
• Over het ontstaan en de ondergang van het Futhark-alfabet
• Die Etymologie der Wörter Hellweg, Heelweg, Rue d'Enfer, Rue de l'Enfer und Santerre
• The Etymology of the Words Hellweg, Rue d'Enfer and Santerre
• The Decoding of the Kylver Stone' Runes
• The Digamma-Joker of the Futhark
• The Kernel of the Futhorc Languages
• De kern van de Futhark-talen
• Der Kern der Futhark-Sprachen
• De symboolkern IE van het Dutch
• Notes to Guy Deutscher's "Through the Language Glass"
• Another Sight on the Unfolding of Language (Published 1 maart, 2018)

Januari – December 2017

• Notes to the Finnish linguistic symbolism of the sky-god's name and the days of the week
• A modified Swadesh List (Published 12 / 17 / 2017)
• A Paradise Made of Words
• The Sky-God Names and the Correlating Personal Pronouns
• The Nuclear Pillars of Symbolism (Published 10 / 28 / 2017)
• The Role of the Dual Form in Symbolism and Linguistics (Oct 17, 2017)
• The Correlation between the Central European Loess Belt, the Hellweg-Markers and the
Main Isoglosses
• The Central Symbolic Core of Provencal Language (Oct 7, 2017)

December 2011

• The Hermetic Codex II - Bipolar Monotheism (Scribd)