Akademia Górniczo-Hutnicza

im. Stanisława Staszica

WMN ZIIP
rok. III gr. 3

LABORATORIUM: Kształtowanie wyrobów powłokowych

Temat: Anizotropia płaska i normalna

Wykonali:
xxx
yyy
 1. Wiadomości podstawowe:

 Materiały, któ re wykazują jednakowe własność we wszystkich kierunkach nazywamy

izotropowymi. Jeżeli występują ró żnice własności w zależności od kierunku badania to
materiał taki nazywamy anizotropowym. Własności pojedynczych kryształó w metali
zmieniają się w zależności od kierunku krystalograficznego. Np. w pewnych
płaszczyznach i kierunkach poślizg zachodzi przy mniejszych wartościach naprężeń
stycznych niż w innych. Ze względu na zdolność odkształcenia plastycznego kryształy
wykazują anizotropie. Anizotropia materiałó w polikrystalicznych powstaje przede
wszystkim w procesie krystalizacji wlewka.

Blachy wykazują anizotropie charakteryzująca się występowaniem ró żnic własności

plastycznych w trzech wzajemnie prostopadłych kierunkach-w kierunku prostopadłym
do kierunku walcowania, w kierunku leżącym w płaszczyźnie blachy oraz w kierunku
normalnym do powierzchni blachy.

Blachy wykazują dwa rodzaje anizotropii:

-plaska

-normalna

 Anizotropia plaska-wystepuje wó wczas, gdy własności te w rożnych kierunkach

leżących na płaszczyźnie arkusza są rożne.

 Jeżeli blacha we wszystkich kierunkach wykazuje jednakowe własności to blacha

wykazuje anizotropie normalna.

 Anizotropia własności plastycznych blachy można określić poprzez jednoosiowe

rozciąganie pró bek wyciętych pod rożnymi katami w stosunku do kierunku walcowania.

W celu określenia anizotropii badanej blachy, należy wyznaczyć wartość wspó łczynnika
r(Lankforda) pró bek. Pozwala to na sporządzenie zależności r=r(a), któ ry jest podstawa
do określenia rodzaju występującej anizotropii.

Rys.1 Schemat pobierania próbki.

 Rys2.Odkształcenia próbki wytrzymałościowej służące do wyznaczenia wartości współczynnika
anizotropii normalnej i płaskiej blachy

Ponieważ pomiary długości są obarczone mniejszym błędem względnym niż pomiary grubości
blachy,do obliczania wartości r stosuje się następujący wzó r, wyprowadzony z prawa stałej
objętości przed i po odkształceniu plastycznym (L0*b0*h0=L*b*h)

Wzory:

Wspó łczynnik anizotropii normalnej :

gdzie:

Eh - rzeczywiste odkształcenie grubości,

Eb - rzeczywiste odkształcenie szerokości,

b0- początkowa szerokość pró bki,

b-szerokość pró bki po odkształceniu do wymaganego wydłużenia,

h0-początkowa grubość pró bki,

h-grubość pró bki po odkształceniu do wymaganego wydłużenia

Δr = (r0 – 2r45 + r90)/2 - Anizotropia płaska

rśr = (r0 + 2r45 +r90)/4 - Ś rednia anizotropia normalna

-Prawo stałości objętości:

(L0*b0*h0=L*b*h)

gdzie:

Lo- początkowa długość pomiarowa,

L-długość pomiarowa po odkształceniu pró bki do wymaganego wydłużenia

Symbol r powinien być uzupełniony wskaźnikiem x, podającym położenie kątowe pró bki
względem kierunku walcowania (np. r0,r45,r90)

2. Wyniki badań :

Wartości początkowe :

L0 = 20mm

B0 = 12,5mm

Tabela 1. Wyniki pomiarów.

kąt wycięcia nr prób. Szerokość zmierzona Długość zmierzona Średn. L Średn. B

1 11,45 11,45 11,50 11,56 11,54 23,82 23,92 24,58
0 2 11,20 11,20 11,20 11,20 11,20 23,30 23,30 23,50 11,39 24,06
3 11,40 11,50 11,51 11,50 11,42 24,80 24,50 24,80
1 11,50 11,50 11,50 11,50 11,54 23,75 23,68 23,74
45 2 11,57 11,56 11,55 11,56 11,55 23,09 23,10 23,12 11,51 23,44
3 11,47 11,46 11,45 11,44 11,44 23,50 23,49 23,46
1 11,52 11,50 11,50 11,55 11,55 23,60 23,85 23,39
90 2 11,60 11,60 11,60 11,60 11,60 23,00 22,70 23,00 11,59 23,17
3 11,60 11,65 11,70 11,60 11,65 23,00 23,00 23,00

Współczynnik anizotropii płaskiej :

a) Próbka wycięta pod kątem 0o

12,5
ln ⁡( )
11,39 ln ⁡( 1,098) 0,093
r0 =
o = = =1,016 ≈ 1,02
24,06∗11,39 ln ⁡( 1,096) 0,092
ln ⁡( )
20∗12,5
 b) Próbka wycięta pod kątem 45o
12,5
ln ⁡( )
11,51 ln ⁡( 1,086) 0,083
r 45 =
o = = =1,094 ≈ 1,09
23,44∗11,51 ln ⁡( 1,079) 0,076
ln ⁡( )
20∗12,5
c) Próbka wycięta pod kątem 90o
12,5
ln ⁡( )
11,59 ln ⁡( 1,079) 0,076
r 90 =
o = = =1,061 ≈ 1,06
23,17∗11,59 ln ⁡(1,074) 0,071
ln ⁡( )
20∗12,5

Współczynnik anizotropii normalnej :

1,02+1,06+2 · 1,09
ŕ = =1,0725≈ 1,1
4

Współczynnik anizotropii płaskiej :

1
∆ r = ( 1,02+ 1,06−2 ·1,09 )=−0,05
2

Rys 3. Zestawienie współczynników anizotropii płaskiej dla badanego materiału.

3a. Wnioski yyy.

Wyznaczony w ćwiczeniu współczynnik anizotropii normalnej wynosi 1,1. Oznacza to

że blacha może mieć tendencję do pocieniania podczas kształtowania toteż
głębokotłoczność nie jest najlepsza. (o dobrej głębokotłoczności można mówić gdy
współczynnik anizotropii normalnej wynosi więcej niż 1,5).

Otrzymane współczynniki anizotropii płaskiej to :

a) 1,02 dla 0o
b) 1,09 dla 45o
c) 1,06 dla 90o

Współczynnik anizotropii płaskiej Δr = -0,05

Nie jest to materiał izotropowy, bo wartości r są różne od 1, a Δr nie równa się 0.

Współczynnik anizotropii płaskiej jest ujemny, co oznacza tendencję to powstawania uch pod
kątem 45o do kierunku walcowania co z kolei jest zjawiskiem niekorzystnym bo niesie
za sobą konieczność ich obcinania w dodatkowym procesie.

3b. Wnioski xxx.

W wyniku przeprowadzonych badań doświadczalnych i obliczalnych otrzymaliśmy

współczynnik anizotropii normalnej który wynosi 1.1 W chwili gdy współczynnik
anizotropii normalnej wynosi ponad 1.5 można mówić o dobrej głębokości tłoczenia.

Uzyskane współczynniki anizotropii płaskiej to:

*1,02 dla 0o

*1,09 dla 45o

*1,06 dla 90o

Współczynnik anizotropii płaskiej Δr = -0,05

Wytłoczkę o największej wysokości uzyskamy z materiału którego współczynnik

anizotropii(r>1)Ucha powstające na obrzeżu wytłoczki są spowodowane
występowaniem anizotropii płaskiej, sprawia to wprowadzenie kolejnego procesu
procesu mającego na celu ich likwidacje poprzez obcięcie, generując tym samym
dodatkowe odpady. Wynikiem przeprowadzonych obliczeń jest ujemny współczynnik
Δr, a zatem nie jest to materiał izotropowy-wartości r są różne od 1.