Nowe zalecenia w postępowaniu z pojedynczym guzkiem i z mnogimi guzkami w płucach

Dr n. med. Barbara Burakowska

Zakład Radiologii i Diagnostyki Obrazwowej Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc.

Znaczący wzrost wykrywania guzków w płucach spowodowało wprowadzenie do diagnostyki

obrazowej pod koniec lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia, wielorzędowej tomografii
komputerowej. Dzięki tej szeroko rozpowszechnionej metodzie uzyskujemy coraz dokładniejsze
obrazy narządów klatki piersiowej, w tym płuc.
Optymalne postępowanie z pojedynczym jak i mnogimi guzkami w płucach nadal pozostaje niejasne
tym bardziej, że większość drobnych guzków o średnicy do 4 mm wykrywana u palaczy papierosów
jest zmianami łagodnymi, jednak wykrycie guzka lub guzków w płucach w większości przypadków
wymaga dalszego postępowania.
Powoduje to zwiększenie liczby wykonywanych badań kontrolnych, większe narażenie pacjentów
na promieniowanie rentgenowskie , zwiększenie niepokoju pacjentów i zwiększenie ilość pracy w
pracowniach tomografii komputerowej.
Wykrycie guzka w płucu w badaniu TK nasuwa szereg pytań , na które powinniśmy znać odpowiedzi:
Jakiego rodzaju zacienienie nazywamy guzkiem? Jakie są konsekwencje jego wykrycia? Czy
morfologia guzka pozwala na ocenę jego potencjalnej złośliwości lub transformacji? Czy guzek
wymaga dalszej kontroli? Jeżeli tak to jaki schemat postępowania należy zastosować i jaki to będzie
miało wpływ na dalsze postępowania kliniczne? Jaka jest rola komputerowego wykrywania guzków i
zastosowania narządzi wspomagających? Czy są alternatywne i uzupełniające w stosunku do
tomografii komputerowej techniki w ocenie guzków w płucach?
Większość publikacji dotyczących guzków w płucach nie odpowiada na wszystkie pytania, jednak w
postępowaniu z pojedynczym guzkiem , jak i guzkami w płucach powinniśmy uwzględnić nie tylko
jego wielkość i morfologią , tempo wzrostu , ale też charakterystykę metaboliczną zmiany oraz
czynniki kliniczne.
Guzek w płucu to zacienienie wielkości do 3 cm, wyróżniamy guzki lite i nielite. Guzki nielite to guzki
typu matowej szyby i guzki typu matowej szyby z komponentem litym. Guzki które stwarzają
najwięcej problemów diagnostycznych, to te które nie przekraczają wymiaru 10 mm.
Dotychczasowe schematy postępowania z pojedynczym guzkiem litym w płucach oparte są na
wytycznych Towarzystwa Fleischnera z 2005 roku. Z uwagi na coraz większe wykrywania guzków
nielitych w płucach, które potencjalnie częściej niż lite ulegają transformacji złośliwej zaproponowano
uzupełniające rekomendacje w 2013 roku, które proponują postępowanie z pojedynczym guzkiem
nielitym oraz mnogimi guzkami nielitymi.
Odpowiednie postępowanie z guzkiem i guzkami w płucach powinno zwiększać wykrywanie zmian
złośliwych w stadium T1 (operacyjnych) , minimalizować wyniku fałszywie dodatnie i ujemne,
zmniejszać narażenie pacjentów na promieniowanie jonizujące oraz inwazyjne procedury.
Algorytm postępowania zaczyna się od rozdzielenia guzków litych i nielitych, podziału na guzki
mniejsze i większe od 8-10 mm, dla guzków z małym prawdopodobieństwem złośliwości
rekomendowane jest wyczekujące podejście, a dla guzków z dużym prawdopodbieństwem
złośliwości rekomendowana jest diagnostyka inwazyjna i resekcja.