Calgi Egitimi Yayli Sazlar Ortak THM 9

Bu kitaba sığmayan ÇALGI EĞİTİMİ
daha neler var! YAYLI SAZLAR
Ç A L G I
9
(Kemane)
E Ğ İ T İ M İ
Karekodu okut, bu kitapla
ilgili EBA içeriklerine ulaş!
YAY L I
S A Z L A R
Canlı Ders
Kişiselleştirilmiş Öğrenme
ve Raporlama
Sosyal Etkileşim
Zengin İçerik
9
ORTAÖĞRETİM
EBA Portfolyo
Puan ve Armalar Ders Kitabı
Güzel Sanatlar Lisesi
BU DERS KİTABI MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞINCA

ÜCRETSİZ OLARAK VERİLMİŞTİR.
PARA İLE SATILAMAZ.
Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin Beşinci Maddesinin

İkinci Fıkrası Çerçevesinde Bandrol Taşıması Zorunlu Değildir.
Mesleki ve Teknik Eğitim
Genel Müdürlüğü
Güzel Sanatlar Lisesi
ÇALGI EĞİTİMİ
YAYLI SAZLAR
9
(Kemane)
Ders Kitabı
Yazarlar
Özkan ÖKSÜZ
Samet Sabri TANKUTAY DEVLET KİTAPLARI
Tufan TOKSOY ……………………., 2021
1
MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI YAYINLARI ...............................................................................................: 7117
YARDIMCI VE KAYNAK KİTAPLAR DİZİSİ .........................................................................................: 1258
Her hakkı saklıdır ve Millî Eğitim Bakanlığına aittir. Kitabın metin, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir
surette alınıp yayımlanamaz.
Editör
Osman ÖKSÜZ
Dil Uzmanı
İsmail BEKTAŞOĞLU
Program Geliştirme Uzmanı

Fatih KUL
Editör
Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı
Osman ÖKSÜZ
Dr. Öğr. Üyesi Eren Can AYBEK
Dil Uzmanı
Rehberlik ve Gelişim Uzmanı
İsmail BEKTAŞOĞLU
Vedat UZUNER
Program Geliştirme Uzmanı

Görsel Tasarım Uzmanı
Fatih KUL
Yasemin UZUN
Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı

Grafik Tasarım Uzmanı
Dr. Öğr. Üyesi Eren Can AYBEK
Sedat AYDİN
Rehberlik ve Gelişim Uzmanı

Vedat UZUNER
Görsel Tasarım Uzmanı

2
Yasemin UZUN
ISBN 978-975-11-5051-6
Grafik Tasarım Uzmanı
Sedat AYDİN
Millî Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 27.03.2019 gün ve 6348110 sayılı yazısı ile eğitim
aracı olarak kabul edilmiştir.
2
İSTİKLÂL MARŞI
İSTİKLÂL MARŞI
Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı:
Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı.
O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı:
O benimdir, o benim milletimindir ancak. Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı.
Korkma, sönmez bu úafaklarda yüzen al sancak; BastÕ÷Õn yerleri toprak diyerek geçme, tanÕ:
Sönmeden
Çatma, kurbanyurdumun üstündeey
olayım, çehreni tüten enhilâl!
nazlı son ocak. Düúün
Kim bualtÕndaki binlerceuğruna
cennet vatanın kefensiz yatanÕ.
olmaz ki feda?
O benim milletimin yÕldÕzÕdÕr, parlayacak;
Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Sen úehit o÷lusun, incitme, yazÕktÕr,
Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda! atanÕ:
O benimdir,
Sana o benim
olmaz dökülen milletimindir
kanlarımız sonraancak.
helâl. Verme, dünyalarÕ
Cânı, cânânı, bütünalsan da bualsın
varımı cennet vatanÕ.
da Huda,
Hakkıdır Hakk’a tapan milletimin istiklâl.
Çatma, kurban olayÕm, çehreni ey nazlÕ hilâl! Etmesin
Kim tek vatanımdan
bu cennet beni olmaz
vatanÕn u÷runa dünyada cüda.
ki feda?
Kahraman ÕrkÕma bir gül! Ne bu úiddet, bu celâl? ùüheda fÕúkÕracak topra÷Õ sÕksan, úüheda!
Ben ezelden
Sana olmazberidir
dökülen hürkanlarÕmÕz
yaşadım, hür sonrayaşarım.
helâl. Ruhumun
CânÕ, cânânÕ,senden
bütünİlâhî,
varÕmÕşudur
alsÕnancak emeli:
da Huda,
HakkÕdÕr
Hangi çılgınHakk’a tapanvuracakmış?
bana zincir milletimin istiklâl.
Şaşarım! Etmesin
Değmesin tekmabedimin
vatanÕmdangöğsüne
beni dünyada
nâmahremcüda. eli.
Kükremiş sel gibiyim,
Ben ezelden bendimi
beridir hür yaúadÕm,çiğner,
hür aşarım.
yaúarÕm. Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin
Ruhumun senden ølâhî, úudur ancak emeli:temeli-
Yırtarım dağları, enginlere sığmam,
Hangi çÕlgÕn bana zincir vuracakmÕú? taşarım.
ùaúarÕm! Ebedî yurdumun
De÷mesin mabediminüstünde benim
gö÷süne inlemeli.eli.
nâmahrem
Kükremiú sel gibiyim, bendimi çi÷ner, aúarÕm. Bu ezanlar -ki úehadetleri dinin temeli-
Garbın âfâkını
YÕrtarÕm sarmışsa
da÷larÕ, çeliksÕ÷mam,
enginlere zırhlı duvar,
taúarÕm. O zaman
Ebedî vecd ileüstünde
yurdumun bin secde ederinlemeli.
benim -varsa- taşım,
Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım,
GarbÕnkorkma!
Ulusun, âfâkÕnÕ sarmÕúsa çelik
Nasıl böyle birzÕrhlÕ
imanı duvar,
boğar, O zamanruh-ı
Fışkırır vecdmücerret
ile bin secde
gibieder
yerden-varsa- taúÕm,
na’şım;
Benim iman dolu gö÷süm gibi serhaddim var. Her cerîhamdan ølâhî, boúanÕp kanlÕ yaúÕm,
Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? O zaman yükselerek arşa değer belki başım.
Ulusun, korkma! NasÕl böyle bir imanÕ bo÷ar, FÕúkÕrÕr ruh-Õ mücerret gibi yerden na’úÕm;
Medeniyyet dedi÷in tek diúi kalmÕú canavar? O zaman yükselerek arúa de÷er belki baúÕm.
Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl!
Arkadaú,
Siper yurduma
et gövdeni, alçaklarÕ
dursun u÷ratma akın.
bu hayâsızca sakÕn; Dalgalan
Olsun artıksendökülen
de úafaklar gibi ey úanlÕ
kanlarımın hepsihilâl!
helâl.
Siper et gövdeni, dursun bu hayâsÕzca
Doğacaktır sana va’dettiği günler Hakk’ın; akÕn. Olsun artÕk dökülen kanlarÕmÕn hepsi
Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl; helâl.
Do÷acaktÕr sana va’detti÷i günler Hakk’Õn;
Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın. Ebediyyen
Hakkıdır hür sana yok, ÕrkÕma
yaşamış yok izmihlâl;
bayrağımın hürriyyet;
Kim bilir, belki yarÕn, belki yarÕndan da yakÕn HakkÕdÕr
Hakkıdır Hakk’a tapan milletiminhürriyyet;
hür yaúamÕú bayra÷ÕmÕn istiklâl!
HakkÕdÕr Hakk’a tapan milletimin istiklâl!
Mehmet Âkif ERSOY
Mehmet Âkif Ersoy
3
GENÇLİĞE HİTABE
GENÇLøöE HøTABE
Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini,
ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir.
Ey Türk gençli÷i! Birinci
Mevcudiyetinin vazifen,yegâne
ve istikbalinin Türk istiklâlini, Türk
temeli budur. BuCumhuriyetini,
temel, senin
ilelebet muhafaza
en kıymetli ve müdafaa
hazinendir. etmektir.
İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek
isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en
müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın
kÕymetli hazinendir. østikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek
vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok
isteyecek dâhilî
namüsait bir ve hâricî bedhahlarÕn
mahiyette olacaktÕr.
tezahür edebilir. İstiklâlBir
ve gün, istiklâl vekastedecek
cumhuriyetine cumhuriyeti
düşmanlar,
müdafaa bütün dünyada
mecburiyetine emsali
düúersen, görülmemiş
vazifeye atÕlmakbiriçin,
galibiyetin mümessili
içinde bulunaca÷Õn
olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün
vaziyetin imkân ve úeraitini düúünmeyeceksin! Bu imkân ve úerait, çok
tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi
namüsait bir mahiyette
bilfiil işgal tezahür
edilmiş olabilir. edebilir.
Bütün østiklâl
bu şeraitten ve elîm
daha cumhuriyetine kastedecek
ve daha vahim olmak
düúmanlar, bütün dünyada
üzere, memleketin emsali
dâhilinde iktidaragörülmemiú
sahip olanlarbir galibiyetin
gaflet ve dalâlet mümessili
ve hattâ
hıyanet Cebren
olabilirler. içinde bulunabilirler. Hattâ
ve hile ile aziz bu iktidar
vatanÕn bütünsahipleri
kalelerişahsî
zapt menfaatlerini,
edilmiú, bütün
müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde
tersanelerine girilmiú, bütün ordularÕ da÷ÕtÕlmÕú ve memleketin her köúesi bilfiil
harap ve bîtap düşmüş olabilir.
iúgal edilmiú
Eyolabilir. Bütün bu úeraitten
Türk istikbalinin daha bu
evlâdı! İşte, elîmahval
ve daha
ve vahim olmak üzere,
şerait içinde dahi
vazifen, Türk
memleketin istiklâliktidara
dâhilinde ve cumhuriyetini kurtarmaktır.
sahip olanlar gaflet veMuhtaç
dalâlet olduğun
ve hattâkudret,
hÕyanet
damarlarındaki asil kanda mevcuttur.
içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri úahsî menfaatlerini,
Mustafa Kemal ATATÜRK
müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde
harap ve bîtap düúmüú olabilir.
Ey Türk istikbalinin evlâdÕ! øúte, bu ahval ve úerait içinde dahi vazifen,
Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktÕr. Muhtaç oldu÷un kudret,
damarlarÕndaki asil kanda mevcuttur.
Mustafa Kemal Atatürk
4
MUSTAFA
MUSTAFA KEMALATATÜRK
KEMAL ATATÜRK
5
6
( )
*
(*)
İSTİKLÂL MARŞI
Söz: Mehmet Âkif ERSOY

Müzik: Osman Zeki ÜNGÖR
* ,
#
Moderato
& c œ œ #œ . œ ˙ . œ œ œ . œ #œ . œ
œ œ
F œ
(1) Kork - ma sön - mez bu şa - fak - lar - da yü - zen al san -
(2) Çat - ma kur - ban o - la - yım çeh - re - ni ey naz - lı hi -
,* ,*
# r
œ #œ œ œ œ. œ œ. œ
3
& ˙. œ .. œ œ.
#œ œ . œ œ . œ
cak Sön - me - den yur - du - mun üs - tün - de tü - ten en son o - cak O
lâl Kah - ra - man ır - kı - ma bir gül Ne bu şid - det bu ce - lâl Sa -
,*
# œ œ. œ œ œ œ
& œ œ ˙.
3
œ #œ œ œ
3
œ #œ œ œ
3
be - nim mil - le - ti - min yıl - dı - zı - dır par - la - ya - cak O be -

na ol - maz dö - kü - len kan - la - rı - mız son - ra he - lâl Hak - kı -
* ,
# œ .. œ œ. œ ..
& œ R œ. œ œ. œ œ ˙.
œ
nim - dir o be - nim mil - le - ti - min - dir an - cak
dır Hak - k'a ta - pan mil - le - ti - min is - tik - lâl
, * ,
#
Moderato
& c œ œ œ . œ #œ
(*) İstiklâl Marşı’nın birinci sözlerini söylerken virgül ( ) , ikinci sözlerini söylerken ise yıldız ( ) işaretlerinin bu-
œ œ œ #œ . œ ˙ . œ
F œ
lunduğu yerlerde nefes alınız.
(1) Kork - ma sön - mez bu şa - fak - lar - da yü - zen a

(*) İstiklâl Marşı’nın birinci sözlerini söylerken
nin bulunduğu yerlerde nefes alınız.
virgül ( ), ikinci sözlerini söylerken
(2) Çat - ma kur - ban o - la - yım
yıldız ( ) işareti-
çeh - re - ni ey naz - lı *
,* ,*
# r
3
œ. œ œ
3
œ7# œ œ œ
3 7
& ˙. œ .. œ œ.
#œ œ . œ œ . œ
İÇİNDEKİLER
KİTABIN TANITIMI .......................................................................................................................... 10
9.1. KEMANEYİ TANIYALIM ................................................................................11

1.1. KEMANENİN TARİHÇESİ .................................................................................................. 12
1.1.1 Kemanenin Tarih İçerisinde Geçirdiği Değişim ............................................................ 12
1.2. KEMANENİN BÖLÜMLERİ, YAY VE TELLER ................................................................. 12
1.2.1. Kemaneyi Oluşturan Bölümler ...................................................................................... 12
1.2.2. Yayı Oluşturan Bölümleri ............................................................................................... 13
1.2.3. Kemanede Kullanılan Teller............................................................................................ 13
1.3. KEMANEDE AKORT SİSTEMİ .......................................................................................... 13
1.3.1. Tellerin akortlandığı sesler ............................................................................................. 14
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ..................................................................................................... 15
9.2. KEMANE ÇALMADA DURUŞ POZİSYONU

VE TUTUŞ TEKNİKLERİ .............................................................................. 16
2.1. DURUŞ POZİSYONU...........................................................................................................17
2.1.1. Kemane Çalmak İçin Gereken Duruş Pozisyonu.......................................................... 17
2.2. KEMANENİN TUTULUŞU VE KONUMU.............................................................................17
2.2.1. Kemanenin Tutuluş Tekniği ............................................................................................ 17
2.2.3. Kemanenin Diz Üzerindeki Konumu ............................................................................. 18
2.3. YAYIN TUTULUŞU VE KONUMU .......................................................................................18
2.3.1. Yayın Tutuluş Tekniği ...................................................................................................... 18
2.3.3. Yayın Kemane Üzerindeki Konumu ............................................................................... 18
9.3. YAYIN TELLER ÜZERİNDE KULLANIMI VE ÇEVRİM.................................. 21

3.1. YAYIN BÖLÜMLERİ ............................................................................................................ 22
3.1.1. Yayın Kullanım Bölümleri .............................................................................................. 22
3.2. YAY YÖNLERİ VE SİMGELERİ .......................................................................................... 22
3.2.1. Yayın Çekme Yönünü Belirten Simge ............................................................................ 22
3.2.2. Yayın İtme Yönünü Belirten Simge ............................................................................... 22
3.3. KEMANEDE SES ÜRETİŞ ...................................................................................................22
3.3.1. Birinci Tel Üzerinde Yayın Çekme ve İtme Hareketi ..................................................... 22
3.4. BÖLÜMLÜ YAY UYGULAMALARI - 1................................................................................ 23
3.4.1. Birinci Tel Üzerinde Birlik, İkilik Nota Değerleriyle Yayı
Çekerek ve İterek Uzun Yay Uygulamaları .....................................................................23
3.4.2. Birinci Tel Üzerinde İkilik, Dörtlük Nota Değerleriyle
Yayı Çekerek ve İterek Uzun Yay Uygulamaları ................................................................. 24
3.5. ÇEVRİM VE YAY UYGULAMALARI - 1 ..............................................................................25
3.5.1. Birinci ve İkinci Telde Uzun Yayda Çevrim Çalışmaları .............................................. 25
3.5.2. İkinci ve Üçüncü Telde Uzun Yayda Çevrim Çalışmaları ............................................ 26
3.5.3. Üçüncü ve Dördüncü Telde Uzun Yayda Çevrim Çalışmaları .................................... 26
3.5.4. Tüm Tellerde Uzun Yay Tekniğiyle Çevrim Çalışmaları ............................................... 27
3.6. BÖLÜMLÜ YAY UYGULAMALARI - 2 ...............................................................................28
3.6.1. Birinci Tel Üzerinde Dörtlük, Sekizlik Nota Değerleriyle Uzun ve
Kısa Yay Uygulamaları ...................................................................................................28
3.6.2. Birinci Tel Üzerinde Sekizlik, On Altılık Nota Değerleriyle
Kısa Yay Uygulamaları .................................................................................................. .29
3.6.3. Birinci Tel Üzerinde Birlik, İkilik, Dörtlük, Sekizlik Ve
On Altılık Nota Değerleriyle Uzun ve Kısa Yay Uygulamalar ....................................... 30
3.7. ÇEVRİM VE YAY UYGULAMALARI - 2 ..............................................................................30
3.7.1. Birinci Ve İkinci Telde Uzun ve Kısa Yayda Çevrim Çalışmaları ..................................31
3.7.2. İkinci Ve Üçüncü Telde Uzun ve Kısa Yayda Çevrim Çalışmaları ................................31
3.7.3. Üçüncü ve Dördüncü Telde Uzun ve Kısa Yayda Çevrim Çalışmaları ........................32
3.7.4. Tüm Tellerde Uzun ve Kısa Yay Tekniğiyle Çevrim Çalışmaları ..................................32
OKUMA METNİ ..............................................................................................................................33
ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME .................................................................................................... 34
ÖZ DEĞERLENDİRME .................................................................................................................. 35
8
9.4. KEMANE ÇALMA TEKNİKLERİ ................................................................... 36
4.1. KEMANEDE PARMAKLARIN KONUMLANDIRILMASI................................................... 37
4.1.1. Parmak Numaraları ......................................................................................................... 37
4.1.2. Parmakların Kemane Sapındaki Konumu .................................................................... 37
4.2. BİRİNCİ TELDE ÇALIŞMALAR ........................................................................................ 38
4.2.1. Mi Notasının Birinci Parmakla Basılması .................................................................... 38
4.2.2. Fa Notasının İkinci Parmakla Basılması ....................................................................... 38
4.2.3. Sol Notasının Üçüncü Parmakla Basılması ................................................................. 39
4.2.4. La Notasının Dördüncü Parmakla Basılması ............................................................... 40
4.2.5. Birinci Telde Sıralı ve Sıralı Olmayan Notalara Yönelik Etütler .................................. 41
4.3. İKİNCİ TELDE ÇALIŞMALAR .............................................................................................42
4.3.1. Si Notasının Birinci Parmakla Basılması ...................................................................... 42
4.3.2. Do Notasının İkinci Parmakla Basılması ...................................................................... 42
4.3.3. Re Notasının Üçüncü Parmakla Basılması .................................................................. 43
4.3.4. İkinci Telde Sıralı ve Sıralı Olmayan Notalara Yönelik Etütler .................................... 44
4.4. ÜÇÜNCÜ TELDE ÇALIŞMALAR ....................................................................................... 45
4.4.1. Mi Notasının Birinci Parmakla Basılması ..................................................................... 45
4.4.2. Fa Notasının İkinci Parmakla Basılması ....................................................................... 46
4.4.3. Sol Notasının Üçüncü Parmakla Basılması ................................................................. 47
4.4.4. La Notasının Dördüncü Parmakla Basılması ............................................................... 47
4.4.5. Üçüncü Telde Sıralı ve Sıralı Olmayan Notalara Yönelik Etütler ................................ 48
4.5. DÖRDÜNCÜ TELDE ÇALIŞMALAR .................................................................................49
4.5.1. La Notasının Birinci Parmakla Basılması ..................................................................... 49
4.5.2. Si Notasının İkinci Parmakla Basılması ........................................................................ 50
4.5.3. Do Notasının Üçüncü Parmakla Basılması .................................................................. 51
4.5.4. Re Notasının Dördüncü Parmakla Basılması ............................................................... 52
4.5.5. Dördüncü Telde Sıralı ve Sıralı Olmayan Notalara Yönelik Etütler ............................ 53
4.6. TÜM TELLERDE ÇALIŞMALAR .......................................................................................54
4.6.1. Tüm Tellerde Sıralı ve Sıralı Olmayan Notalara Yönelik Etütler .................................. 54
ÖZ DEĞERLENDİRME ................................................................................................................... 55
9.5. KEMANEDE TEMEL YAY TEKNİKLERİ ........................................................56

5.1. BAĞSIZ YAY (DETAŞE) TEKNİĞİ........................................................................................57
5.5.1. Bağsız Yay Tekniği ......................................................................................................... 57
5.5.2. Bağsız Yay Tekniğiyle Etütler ........................................................................................ 57
5.2. BAĞLI YAY (LEGATO) TEKNİĞİ......................................................................................... 59
5.5.1. Bağlı Yay Tekniği ............................................................................................................ 59
5.5.2. Bağlı Yay Tekniğiyle Etütler ........................................................................................... 59
5.3. BAĞLI VE BAĞSIZ YAY TEKNİĞİNDE ETÜTLER ........................................................... 60
5.3.1. Bağlı ve Bağsız Yay Tekniğiyle Hazırlanmış Etütler .................................................... 60
9.6. TEKNİK ETÜT VE ESER UYGULAMALARI ..................................................63

6.1. KEMANEDE SÜSLEME TEKNİKLERİ ...............................................................................64
6.1.1. Çarpma Tekniği ............................................................................................................... 64
6.1.2. Çarpma Tekniğinin Etüt İçerisinde Uygulanması ........................................................ 64
6.1.3. Trill Tekniği ...................................................................................................................... 65
6.1.4. Trill Tekniğinin Etüt İçerisinde Uygulanması ............................................................... 65
6.1.5. Glissando Tekniği ........................................................................................................... 66
6.1.6. Glissando Tekniğinin Etüt İçerisinde Uygulanması .................................................... 67
PERFORMANS GÖREVİ ............................................................................................................. 68
DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI .......................................................................................... 69
6.2. ESER UYGULAMALARI..................................................................................................... 70
6.2.1. Natürel Seslere Eserler .................................................................................................. 70
SÖZLÜK ........................................................................................................................................ 83
CEVAP ANAHTARI ...................................................................................................................... 84
KAYNAKÇA .................................................................................................................................. 84
9
KİTABIN TANITIMI
Ünite numarasını gösterir. Ünite ismini gösterir.
Karekod
okutularak
kitaba, ünitelere
veya ilgili
notaların
videolarına
ulaşılabileceğini
gösterir.
Neler öğrenileceğini
gösterir.
Ünitede yer alan

konu başlıklarını gösterir.
Üniteye hazırlık bölümünü

gösterir.
Konunun desimal sistemde

yerini ve konu başlıklarını
gösterir.
Etkinlik numarasını gösterir.
Çalınacak etüt, eser ve

alıştırma numaralarını
gösterir.
10
KEMANEYİ
1. ÜNİTE
TANIYALIM
KAVRAMLAR ÜNİTENİN KONULARI

Kemane, Kemança, 1.1. Kemanenin Tarihçesi
Kemençe, Iklığ, Kıl 1.2. Kemanenin Bölümleri, Yay ve Teller
Kopuz, Sap, Gövde, 1.3. Kemanede Akort Sistemi
Burguluk, Yay, Akort,
Diyapazon.
11
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
Daha önce kemane gördünüz mü? Kemane hakkındaki bilgilerinizi öğretmeninizle paylaşınız.
1.1. KEMANENİN TARİHÇESİ
1.1.1 Kemanenin Tarih İçerisinde Geçirdiği Değişim
Kemane tarihsel süreçte farklı adlarla isimlendirilmiştir. Orta Asya’da telli çalgı-
ların tümüne ilk dönemler kopuz denmiştir. Son şekli olan “kemane” adını alıncaya
kadar bu enstrüman zaman içinde “kıl kopuz’’ (Görsel 1.1), “ıklığ’’ ve “okluğ’’ isim-
lerini almıştır. Ansiklopedist Albert Lavignac (Albert Lavinyak), keman sözcüğünün
Türklere ait “kemençe-i guz”dan (Oğuz kemençesi) geldiğini yazar. Yine Macar
Türkolog Dr. László RÁSONYI (Laslo Raşonyi), Kumanlar hakkında yazdığı ma-
kalede ve Türklük adlı kitabında kemençe sözcüğünün Türkçe olduğunu belirtir.
Farsça “yay” anlamına gelen “keman” sözcüğü, yay ile çalınan birçok müzik
aletine isim olarak kaynaklık etmesi bakımından yaygın bir kullanıma sahiptir. Ka-
radeniz yöresinde kullanılan “kemençe”, Azerbaycan halk çalgılarından “kemança”
Görsel 1.1: Iklığ
ve Türk halk çalgısı “kemane” bunlara örnek olarak gösterilebilir.
“Saz” sözcüğü, her tür müzik aletinin genel adıdır. Bununla birlikte, Türkçeye Farsçadan geçmiş olan bu
sözcüğün halk arasında çoğunlukla Türk halk müziği telli-mızraplı çalgılarından “bağlama” yerine kullanıldığı
da görülmektedir. “Çalgı” sözcüğü ise Türkçedir. “Saz” ve “enstrüman” sözcükleriyle eş anlamlıdır ve aynı şe-
kilde yaylı çalgılar, vurmalı çalgılar, nefesli çalgılar gibi tüm müzik aletleri için kullanılmaktadır.
1. ETKİNLİK
Gelişim sürecindeki kemane görsellerini araştırınız. Fark ettiğiniz değişiklikleri öğretmeninizle paylaşınız.
1.2. KEMANENİN BÖLÜMLERİ, YAY VE TELLER

1.2.1. Kemaneyi Oluşturan Bölümler
Kemane; tekne (gövde), sap ve burguluk (baş) ol-

Burguluk
mak üzere üç ana bölümden oluşur (Görsel 1.2).
Burguluk, tellerin akortlanmasını sağlayan burgu-
ların takıldığı bölümdür. Burguluk kısmının belirli bir
ölçüsü yoktur. Çalgı yapımcısının kullandığı burgula- Görsel 1.3 Görsel 1.4
ra ve baş kısmındaki işlemelere göre boyutları deği- Su kabağı Kurutulmuş su kabağı
Sap
şebilmektedir.
Sap, burguluk (baş kısmı) ve gövde arasında ka-
lan kısımdır.
Kemane yapımında, tekne (gövde) olarak çoğun-
lukla su kabağı tercih edilir (Görsel 1.3, 1.4). Bunun
Gövde
yanında ağaçtan yapılan tekneler de vardır. Ağaç ola-
(tekne)
rak genellikle ceviz, dut, akçaağaç gibi ağaçlar kul-
lanılır (Görsel 1.5 ve 1.6). Ağaçtan yapılan tekneler
oyma tekne ve yaprak tekne olmak üzere iki türlüdür.
Oyma tekne, tek parça ağaçtan oyularak elde edilir. Görsel 1.2 Görsel 1.5 Görsel 1.6: Ağaç
Yaprak tekne, belirli incelikte ve eşit genişliklerde ke- Kemanenin bölümleri Su kabağı gövdeli kemane
gövdeli kemane
silmiş ağaçların bir kalıp çevresinde birleştirilmesiyle
12
elde edilir. Kemanede kullanılan ve tellerin titreşimini deri aracılığı ile tekneye iletme görevi olan eşikler de
kemikten, boynuzdan veya çeşitli ağaç türlerinden elde edilmektedir.
Ses kutusuna gergin bir şekilde doğal malzemelerle yapıştırılan deri için çoğunlukla balık, oğlak derisi ya
da büyükbaş hayvanların yürek zarı gibi doğal malzemeler tercih edilir.
Sap ağacı olarak akçaağaç tercih edilmekle birlikte parmakların tellerle sapa değdiği bölüm olan tuşe için
de, abanoz ya da gül gibi daha sert ağaçlar kullanılabilir.
Standart bir kemanede gövde çapı 14, gövde derinliği 8, deri çapı 12, sap boyu 30 ve tel boyu 33 santimetre
olarak ayarlanır.
1.2.2. Yayı Oluşturan Bölümleri
Yay, kemanede ses üretmeye yarayan topuk bölümünden uç bölümüne kadar uzanan kıl gerili çubuğun
adıdır. Topuk, elin ve parmakların yerleştirildiği yayın tutulacak bölümüdür. Uç bölüm, yayın topuk bölümüne
göre daha ince ve hafif olan kısmıdır. Yay yapımında, pelesenk, gül ağacı, gürgen, kızılcık ağaçları kullanıl-
maktadır; yay kılları için ise erkek at kuyruk kılları kullanılmaktadır (Görsel 1.7).
Uç Topuk
Görsel 1.7: Yay
1.2.3. Kemanede Kullanılan Teller
Kabak kemanede genellikle çelik ve sırma teller tercih edilmektedir. Birinci tel olan Re teli için 0,20, ikinci tel
La için 0,30, 3. tel Re için 0,40-0,45 ve 4. tel Sol için 0,50-0,55 numaralı teller kullanılmaktadır. Zaman zaman
daha tiz bir sese akort çekilmek istendiğinde, en ince “Re teline” (0.18), “La teline” ise (0.25) numaralı teller
de takılabilir.
1. Tel (Görsel 1.9: Re teli)
2. Tel (Görsel 1.10: La teli)
3. Tel (Görsel 1.11: Re teli)
Görsel 1.9: Re teli Görsel 1.10: La teli

4. Tel (Görsel 1.12: Sol teli)
Görsel 1.8: Kemane tellerinin sıralanışı
Görsel 1.11: Re teli Görsel 1.12: Sol teli
1.3. KEMANEDE AKORT SİSTEMİ
Kemanede teller inceden kalına doğru sıralanır. En ince tel 1. tel ve en kalın tel de 4. teldir. Kemanede akort
sırasıyla 4’lü-5’li-5’li aralıklarla yapılır.
13
1.3.1. Tellerin akortlandığı sesler
1. tel “re”, 2. tel “la”, 3. tel “re”, 4. tel “sol” (Görsel 1.13)
3. tel 2. tel 1. tel

4. tel
Görsel 1.13: Tellerin akortlandığı sesler
Kemanede diyapazona göre teller sırasıyla

1. tel “fa” (F)
2. tel “do” (C)
3. tel “fa” (F)
4. tel “si bemol” (Bb) seslerine göre akort edilir.
Ayrıca Orta Anadolu ve Teke yöresi adıyla ifade edilen Güney Ege ve Akdeniz Bölgesi’nde 1, 2 ve 3. tel
aynı kalmak şartıyla 4. telin “sol” yerine “la” sesine akort edilmesiyle de icra edildiği görülmektedir. Bu düzenle
aralıklar 4’lü-5’li-4’lü olur.
2. ETKİNLİK
Kemaneyi hangi seslere göre akortladığınızı ve bu seslerin diyapazona göre karşılıklarını porte üzerinde
gösteriniz.
1. Tel 2. Tel 3. Tel 4. Tel

Kemanede
Diyapazona
göre
14
1. ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
1. Kemanenin tarihsel gelişimini açıklayınız.

.......................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
2. Kemanenin bölümleri nelerdir?

.......................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
3. Kemane gövdesinde kullanılan kabak ve ağaç türleri nelerdir?

.......................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
4. Kemanenin ölçüleri hakkında bilgi veriniz.

.......................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
5. Kemane yayının bölümleri nelerdir?

.......................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
6. Kemane yayı yapımında kullanılan malzemeler nelerdir?

.......................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
7. Kemanede tellerin akortlandığı sesler nelerdir?

.......................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
15
KEMANEDE
ÇALMADA
2. ÜNİTE DURUŞ POZİSYONU
VE TUTUŞ
TEKNİKLERİ

Duruş Pozisyonu 2.1. Duruş Pozisyonu
Tutuş Tekniği 2.2. Kemanenin Tutuluşu ve Konumu
2.3. Yayın Tutuluşu ve Konumu
16
Kemane icracılarınının icra esnasındaki duruş pozisyonunu ve kemane tutuş şekillerini gözlemleyiniz.
İzlenimlerinizi öğretmeninizle paylaşınız.
2.1. DURUŞ POZİSYONU
2.1.1. Kemane Çalmak İçin Gereken Duruş Pozisyonu
Kemane oturarak çalınan bir çalgıdır. Bazı icracılar solo konser

veya dinletilerde ayakta bir aparat yardımıyla da kemane icrasını
gerçekleştirmektedir. Kemane çalmak için tabure veya sandalyede
dik bir oturuş gerçekleştirilmeli, sağa-sola veya öne-arkaya vücu-
dun eğimi olmamalıdır. Dizler ve ayaklar omuz genişliği kadar açıl-
malıdır (Görsel 2.1).
Görsel 2.1: Duruş pozsiyonu
1. ETKİNLİK
Kemane çalmada duruş pozisyonu için ayna karşısında vücut eğimi, omuz, diz ve ayak pozisyonları çalış-
ması yapınız.
2.2. KEMANENİN TUTULUŞU VE KONUMU
2.2.1. Kemanenin Tutuluş Tekniği
Kemaneyi tutacak olan elimizin doğal duruşu-

na dikkat ettiğimizde başparmak ile işaret parmağı
arasında “U” şeklinde bir ovallik olduğu görülür.
Kemanenin üst eşiğinin arka kısmı, buradaki oval
boşluğa yerleştirilerek başparmak ve işaret par-
mağı (1. parmak) ile çalgının tutulması sağlanır
(Görsel 2.2, 2.3).
Görsel 2.2: Kemanenin tutuluşu Görsel 2.3: Kemanenin

(Önden görünüm) tutuluşu (Arkadan görünüm)
17
2.2.3. Kemanenin Diz Üzerindeki
Konumu
Kemane diz üzerinde, bedene yak-

laşık 8-10 cm yakınlaştırılarak dik şe-
kilde konumlandırılır. Kemanenin bu
konumda ileri-geri ve sağa-sola eğil-
memesine dikkat edilmelidir (Görsel
2.4, 2.5).
Görsel 2.4: Kemanenin konumu Görsel 2.5: Kemanenin görünümü

(Yandan görünüm) (Önden görünüm)
2. ETKİNLİK
Kemanenizi diz üzerinde konumlandırarak doğru tutuş şekli uygulama çalışması yapınız.
2.3. YAYIN TUTULUŞU VE KONUMU
2.3.1. Yayın Tutuluş Tekniği
Yayı tutacak olan elin avuç içi açık ve yukarı bakar pozisyon-
dayken yayın topuk kısmı, işaret parmağının alttan birinci bo-
ğumu ile başparmak arasına, kılları icracının kendisine dönük
olacak şekilde yerleştirilir. Yay, orta parmak ve yüzük parmağı
da yay kıllarına içten temas edecek şekilde hafifçe gerdirilerek
tutulur (Görsel 2.6).
Görsel 2.6: Yayın tutuluşu
3. ETKİNLİK
Yayın doğru tutuluş şeklini dikkate alarak yay tutma çalışması yapınız.
2.3.3. Yayın Kemane Üzerindeki Konumu
Kemanede sesin elde edilebilmesi için yayın alt eşikten en

az 4, en çok 8 cm aralığında konumlandırılması gerekmekte-
dir. Bu çalışmanın duruş pozisyonunun ve tutuş şeklinin bo-
zulmaması için ayna karşısında yapılması oldukça önemlidir
(Görsel 2.7). Görsel 2.7: Yayın konumu
4. ETKİNLİK
Yayı kemane üzerinde belirtilen aralıklarda konumlandırma çalışması yapınız. Bu çalışmayı yaparken ayna
karşısında yay ve kemanenin konumu ve tutuluşunun doğruluğunu gözlemleyiniz.
18
1. Aşağıdaki görsellerin hangisinde duruş pozisyonu doğru olarak verilmiştir?

A) B) C) D) E)
2. Aşağıdaki görsellerin hangisinde kemane, tekniğine uygun tutulmuştur?
A) B) C) D) E)
3. Aşağıdaki görsellerin hangisinde kemane doğru konumlandırılmıştır?
A) B) C) D) E)
4. Aşağıdaki görsellerin hangisinde yay, tekniğine uygun tutulmuştur?
A) B) C) D) E)
19
5. Aşağıdaki görsellerin hangisinde yay, doğru konumlandırılmıştır?
A) B) C) D) E)
6. Kemane çalarken duruş pozisyonu nasıl olmalıdır? Belirtiniz.

........................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
7. Kemanenin tutuluşu nasıl olmalıdır?

........................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
8. Kemanenin dizdeki konumu nasıl olmalıdır?

........................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
9. Yayın tutuluşu nasıl olmalıdır?

.......................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
10. Yayın kemane üzerindeki konumu nasıl olmalıdır?

.......................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
20
YAYIN TELLER
3. ÜNİTE ÜZERİNDE
KULLANIMI VE
ÇEVRİM

Bütün Yay, Alt Yay, 3.1. Yayın Bölümleri
Üst Yay, Uzun Yay, 3.2. Yay Yönleri ve Simgeleri
Kısa Yay, Çevrim, 3.3. Kemanede Ses Üretiş
3.4. Bölümlü Yay Uygulamaları-1
3.5. Çevrim ve Yay Uygulamaları
3.6. Bölümlü Yay Uygulamaları-2
3.7. Çevrim ve Yay Uygulamaları-2
21
Kemane sanatçısının icra esnasında yayın bölümlerini nasıl kullandığını gözlemleyiniz. İzlenimlerinizi
öğretmeninizle paylaşınız.
3.1. YAYIN BÖLÜMLERİ
3.1.1. Yayın Kullanım Bölümleri bütün yay (by)
Kemane çalarken yayın çeşitli bölümleri

kullanılır. Yayın tamamı “bütün yay”, topuk
ile orta bölüm arası “alt yay”, ortasıyla uç
arasındaki bölüm ise “üst yay” olarak adlan-
dırılır (Görsel 3.1). Yayın bölümlerinin doğru üst yay (üy) alt yay (ay)
şekilde uygulanması nitelikli ses elde etme-
Görsel 3.1: Yayın bölümleri
ye katkı sağlar.
3.2. YAY YÖNLERİ VE SİMGELERİ

3.2.1. Yayın Çekme Yönünü Belirten Simge
Yayın topuk kısmından uç kısmına doğru yapılan harekete “yay çekme” denir. Yay çekme ( ) şeklinde
gösterilir (Görsel 3.2).
3.2.2. Yayın İtme Yönünü Belirten Simge
Yayın uç kısmından topuk kısmına doğru yapılan harekete “yay itme” denir. Yay itme ( ) şeklinde gösterilir
(Görsel 3.2).
Çekme
İtme
Görsel 3.2: Yay yönleri ve sembolleri
3.3. KEMANEDE SES ÜRETİŞ
3.3.1. Birinci Tel Üzerinde Yayın Çekme ve İtme Hareketi
Kemanede ses yayın tellere temasıyla gerçekleşir. Yay hareketleri (çekme-itme), dengeli bir şekilde uygu-
lanmalı ve tele yapılacak olan baskı eşit şiddette olmalıdır. Bu durum, çıkacak olan sesin gürlüğünün her iki yay
hareketinde de dengeli olmasını sağlayacaktır. Yayın itiliş ve çekilişi sırasında bilek ve dirseğin koordinasyonu
sağlanmalı; yay çekilirken dirsek açılarak bilek kapanmalı, yay itilirken de dirsek kapatılarak bilek açılmalıdır.
1. ETKİNLİK
Tel üzerinde yayı çekerek ve iterek hareket ettiriniz.
22
!
D İ K K AT
Yay çekme ve itme çalışmalarını yaparken bilek ve dirsek koordinasyonu sağlanmalı, yay koldan
hareket ettirilmemelidir. Bu koordinasyonun sağlanmasıyla her iki yayda da eşit gürlükte ses çıkarmaya
dikkat edilmelidir.
3.4. BÖLÜMLÜ YAY UYGULAMALARI – 1
Kemanede uzun ve kısa yaylar nota sürelerinin uzunluk ve kısalıklarına göre belirlenmektedir. Bu doğ-
rultuda değeri büyük notalar uzun yaylarda icra edilmelidir. Uzun yay çalışmaları yapılırken çekme ve itme
hareketinin uygulanmasında yayın tamamının kullanılmasına dikkat edilmelidir. Her iki yayda da eşit gürlükte
ses çıkarılmalıdır.
3.4.1. Birinci Tel Üzerinde Birlik, İkilik Nota Değerleriyle Yayı Çekerek ve İterek Uzun Yay Uygulamaları
2. ETKİNLİK
Birlik ve ikilik nota değerleriyle yazılmış etütleri, uzun yayda yay yönlerini dikkate alarak birinci tel üzerinde
çalınız.
23
3.4.2. Birinci Tel Üzerinde İkilik, Dörtlük Nota Değerleriyle Yayı Çekerek ve İterek Uzun Yay Uygulamaları
3. ETKİNLİK
İkilik ve dörtlük nota değerleriyle yazılmış etütleri, uzun yayda yay yönlerini dikkate alarak birinci tel üzerin-
de çalınız.
24
3.5. ÇEVRİM VE YAY UYGULAMALARI – 1
Çevrim, kemaneyi tutan elimizle kemanenin diz üzerinde çevrilmesi anlamı taşımaktadır. Yayın farklı teller
üzerinde sürtünmesinin gerçekleşmesi için çevrim işleminin yapılması gerekmektedir. Burada dikkat edilmesi
gereken en önemli konu; yayın yere paralel ve açısı bozulmadan hareket ettirilmesi, farklı tellere geçiş sıra-
sında yayın açısının bozulmamasıdır. Çevrim yapılırken kemanenin dizdeki ve elin saptaki konumunun bozul-
maması gerekir. Çevrim hassasiyetinin kazanılması farklı tellere geçişte sesin doğru ve pürüzsüz çıkmasını
sağlayacaktır.
3.5.1. Birinci ve İkinci Telde Uzun Yayda Çevrim Çalışmaları
4. ETKİNLİK
Birinci ve ikinci tel için yazılmış uzun yayda çevrim çalışmalarına yönelik etütleri çalınız.
10
11
12
25
3.5.2. İkinci ve Üçüncü Telde Uzun Yayda Çevrim Çalışmaları
5. ETKİNLİK
İkinci ve üçüncü tel için yazılmış uzun yayda çevrim çalışmalarına yönelik etütleri çalınız.
13
14
15
16
3.5.3. Üçüncü ve Dördüncü Telde Uzun Yayda Çevrim Çalışmaları
6. ETKİNLİK
Üçüncü ve dördüncü tel için yazılmış uzun yayda çevrim çalışmalarına yönelik etütleri çalınız.
17
26
18
19
20
3.5.4. Tüm Tellerde Uzun Yay Tekniğiyle Çevrim Çalışmaları
7. ETKİNLİK
Tüm teller için yazılmış uzun yayda çevrim çalışmalarına yönelik etütleri çalınız.
21
27
22
23
24
3.6. BÖLÜMLÜ YAY UYGULAMALARI – 2
Uzun yaylardan kısa yaylara geçişte yayın kullanım bölümleri nota değerlerinin büyüklüklerine göre deği-
şiklik gösterir. Küçük nota değerleri (onaltılık, sekizlik, dörtlük) kısa yaylarla, büyük nota değerleri (ikilik, birlik)
uzun yaylarla icra edilir. Uzun yaylardan kısa yaylara geçişte yayın dengesinin bozulmamasına dikkat edilme-
lidir. Yayın kullanım bölümlerinin doğru uygulanması yay mukavemetinin arttırılmasına olanak sağlar.
3.6.1. Birinci Tel Üzerinde Dörtlük, Sekizlik Nota Değerleriyle Uzun ve Kısa Yay Uygulamaları
8. ETKİNLİK
Dörtlük ve sekizlik nota değerleriyle yazılmış etütleri uzun ve kısa yayda, yay yönlerini dikkate alarak birinci
tel üzerinde çalınız.
25
28
26
27
3.6.2. Birinci Tel Üzerinde Sekizlik, On Altılık Nota Değerleriyle Kısa Yay Uygulamaları
9. ETKİNLİK
Sekizlik ve onaltılık nota değerleriyle yazılmış etütleri kısa yayda, yay yönlerini dikkate alarak birinci tel
üzerinde çalınız.
28
29
29
30
3.6.3. Birinci Tel Üzerinde Birlik, İkilik, Dörtlük, Sekizlik Ve On Altılık Nota Değerleriyle Uzun ve Kısa
Yay Uygulamaları
10. ETKİNLİK
Birlik, ikilik, dörtlük, sekizlik ve onaltılık nota değerleriyle yazılmış etütleri uzun ve kısa yayda, yay yönlerini
dikkate alarak birinci tel üzerinde çalınız.
31
32
3.7. ÇEVRİM VE YAY UYGULAMALARI – 2
Uzun ve kısa yay çalışmaları ile çevrim hareketleri aynı zamanda yapılırken yay bölümlerinin kullanımına
ve çevrim açısının doğru uygulanmasına dikkat edilmelidir. Çevrim sırasında yayın baskı yapacağı tel haricin-
deki tellere sürtünmenin olmamasına, yay açısının ve dengesinin bozulmamasına özen gösterilmelidir.
30
3.7.1. Birinci Ve İkinci Telde Uzun ve Kısa Yayda Çevrim Çalışmaları
11. ETKİNLİK
Birinci ve ikinci tel için yazılmış uzun ve kısa yayda çevrim çalışmalarına yönelik etütleri çalınız.
33
34
3.7.2. İkinci Ve Üçüncü Telde Uzun ve Kısa Yayda Çevrim Çalışmaları
12. ETKİNLİK
İkinci ve üçüncü tel için yazılmış uzun ve kısa yayda çevrim çalışmalarına yönelik etütleri çalınız.
35
36
31
3.7.3. Üçüncü ve Dördüncü Telde Uzun ve Kısa Yayda Çevrim Çalışmaları
13. ETKİNLİK
Üçüncü ve dördüncü tel için yazılmış uzun ve kısa yayda çevrim çalışmalarına yönelik etütleri çalınız.
37
38
3.7.4. Tüm Tellerde Uzun ve Kısa Yay Tekniğiyle Çevrim Çalışmaları
14. ETKİNLİK
Tüm teller için yazılmış uzun ve kısa yayda çevrim çalışmalarına yönelik etütleri çalınız.
39
32
40
OKUMA METNİ
ARSLAN AKYOL
05.05.1963 tarihinde Samsun’un Vezirköprü ilçesinde doğdu.

1984 yılında Samsun Belediye Konservatuvarı THM Bölümünden,
1885 yılında da Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Re-
sim İş Eğitimi Bölümü Heykel Ana Sanat Dalından mezun oldu.
1999 yılında Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve
Edebiyatı Bölümü Türk Halk Edebiyatı Ana Bilim Dalından “Malatya
Aşıklık Geleneği ve Aşık Seyit Meftuni” adlı teziyle yüksek lisans
programından mezun oldu. THM Saz Sanatçısı Kabak Kemane
kadrosuyla Nisan 1988’de TRT Erzurum Radyosunda çalışmaya
başladı. ODTÜ Türk Halk Bİlimleri Topluluğunda “Kabak Kemane”
dersleri verdi. Aynı zamanda çalgı yapımcısı olarak kabak kemane
ailesini oluşturdu. Kemane, alto kemane, bas kemane çalgılarını
yaptı. Bas kemanenin Türkiye’de profesyonel korolarda ilk defa
icra edilmesini sağladı. Geleneksel halk çalgıları öğretim metotları
Görsel 3.3: Arslan Akyol araştırmalarıyla “Kemane Metodu”nu yazdı. 1994 yılından bu yana
Ankara Radyosunda görevini sürdürmekte olan Arslan AKYOL, evli
ve iki çocuk babasıdır.
Arslan AKYOL (Görsel 3.3), kemane öğrenmeye başlayanlar için birtakım tavsiyelerde bulunmaktadır: “De-
ğerli öğrenciler, enstrümanınızda iyi bir seviyeye gelebilmek için azimle çok çalışmanız gerekmektedir. Kişisel
zamanlarınızdan fedakârlıkta bulunarak ve enstrümanınızı çok severek enstrümanınıza hâkimiyet konusunda
yaşanacak zorlukların üstesinden gelebilirsiniz. Bu durum, kendinize, ailenize ve çevrenize karşı sorumluluk
bilincini artırarak enstrümanınızda iyi bir seviyeye gelmenizi sağlayacaktır. Böylece yerli ve millî çalgılarımız-
dan biri olan kemaneyi çeşitli etkinliklerle yurt dışında da tanıtma imkânı bulabilirsiniz.’’
Arslan AKYOL 2017 yılında yayımlanan “Kabak Kemanenin Dünü, Bugünü ve Yarını” adlı makalesinde,
kemanenin gittikçe tanınır olmaya başladığını, artık kemanenin yöresel çalgıdan ziyade tüm yörelerimizde bi-
linen ve çalınan bir çalgı hüviyetine büründüğünü dile getirmektedir. Kemanenin diğer Türk cumhuriyetlerinde
olduğu gibi halk çalgıları içinde üst sıralara yerleştiğini söylemektedir. Kemanenin gelişimi içinde çalgı eğitimi
veren yüksek öğretim kurumları ile kemane yapımcılarının birlikte yapacakları çalışmalar ve eğitimlerle, kema-
ne yapımcılığının bir düzene girmesi ve millî bir çalgıda olması gereken ortak bir görünüm alması gerektiğin-
den bahsetmektedir.
(Bilgiler sanatçının kendisinden alınmıştır.)
33
1. Kemane çalarken nitelikli ses elde edebilmek için kullanılan yay bölümleri nelerdir?
........................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
2. Aşağıdakilerden hangisi kemanede yay itiş sembolüdür?
A) V B) П C) > D) < E) U
3. Aşağıdakilerden hangisi kemanede yay çekiş sembolüdür?
A) U B) V C) П D) > E) <
34
ÖZ DEĞERLENDİRME
Bölümlü Yay Uygulamaları-1, Çevrim ve Yay Uygulamaları-1, Çevrim ve Yay Uygulamaları-2 ve Bölümlü
Yay Uygulamaları-2 konuları kapsamında aşağıda belirtilen davranışlardan kazandığınızı düşündüğünüz
beceriler için gerçekleşti sütununa “√” işareti, kazanamadığınızı düşündüğünüz beceriler için gerçekleşmedi
sütununa “X” işareti koyunuz.
ÖLÇÜTLER
Sıra Gözlenecek Davranışlar Gerçekleşti Gerçekleşmedi
Birinci tel üzerinde birlik ve ikilik nota değeriyle iterek ve çekerek

1
uzun yay uygulamaları yapar.
Birinci tel üzerinde ikilik ve dörtlük nota değerleriyle yayı çekerek ve

2
iterek uzun yay uygulamaları yapar.
3 Birinci ve ikinci telde, uzun yayda çevrim çalışmaları yapar.
4 İkinci ve üçüncü telde, uzun yayda çevrim çalışmaları yapar.
5 Üçüncü ve dördüncü telde, uzun yayda çevrim çalışmaları yapar.
6 Tüm tellerde uzun yay tekniğiyle çevrim çalışmaları yapar.
Birinci tel üzerinde dörtlük ve sekizlik nota değerleriyle uzun ve kısa

7
yay uygulamaları yapar.
Birinci tel üzerinde sekizlik ve on altılık nota değerleriyle kısa yay

8
uygulamaları yapar.
Birinci tel üzerinde birlik, ikilik, dörtlük, sekizlik ve on altılık nota

9
değerleriyle uzun ve kısa yay uygulamaları yapar.
10 Birinci ve ikinci telde, uzun ve kısa yayda çevrim çalışmaları yapar.
11 İkinci ve üçüncü telde, uzun ve kısa yayda çevrim çalışmaları yapar.
Üçüncü ve dördüncü telde, uzun ve kısa yayda çevrim çalışmaları

12
yapar.
13 Tüm tellerde uzun ve kısa yay tekniğiyle çevrim çalışmaları yapar.
Değerlendirme sonunda ölçütlerden gerçekleşmeyenler varsa öğrenmelerinizi bir kez daha gözden geçiriniz
ve öğrenme faaliyetlerini tekrar ediniz. Tüm ölçütler gerçekleşti ise bir sonraki öğrenmeye geçebilirsiniz.
35
KEMANE
4. ÜNİTE ÇALMA
TEKNİKLERİ

Nota İcrası 4.1. Kemanede Parmakların
Konumlandırılması
4.2. Birinci Telde Çalışmalar
4.3. İkinci Telde Çalışmalar
4.4. Üçüncü Telde Çalışmalar
4.5. Dördüncü Telde Çalışmalar
4.6. Tüm Tellerde Çalışmalar
36
Parmak numaraları ile öğrenilen yaylı çalgıların neler olduğu hakkında araştırma yaparak, edindiğiniz
bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.
4.1. KEMANEDE PARMAKLARIN KONUMLANDIRILMASI
2
1 3
4
4.1.1. Parmak Numaraları
Kemane sapına yerleştirilen elde, parmaklar başparmak ha-

riç olmak üzere; işaret parmağı birinci, orta parmak ikinci, yüzük
parmağı üçüncü ve serçe parmak dördüncü parmak şeklinde
numaralandırılır (Görsel 4.1).
Görsel 4.1: Parmak numaraları
4.1.2. Parmakların Kemane Sapındaki Konumu
Parmaklar kemane sapında konumlandırılırken kemanenin tutuluş şekli-

nin bozulmamasına dikkat edilmelidir. Saptaki el aşağı veya yukarı kaydırıl-
mamalı, baş parmak ve işaret parmağı arasında kalan “U” şeklindeki boğu-
mun sapa temas şekli bozulmamalıdır. Birinci parmağın sapa temas konumu
dik olmalıdır. Bu konum diğer parmakların da sap üzerindeki baskı konu-
munun ana şeklini oluşturacaktır. Bu sebeple birinci parmağın sap üzerinde
konumlandırılmasına çok dikkat etmek gerekir (Görsel 4.2).
Görsel 4.2: Parmakların kemane

sapındaki konumu
!
D İ K K AT
Kemanenin ölçüsü kabağın veya ağaç gövdenin büyüklüğüne göre değişiklik gösterebilir. Farklı
boyutlardaki kemanelerin sap boylarında da farklılıklar olacağından sap üzerinde parmak baskısı
uygulanan notaların arasındaki mesafede de değişiklikler gerçekleşir. Bu sebeple sonraki sayfalarda
yer alan parmak baskı görsellerinde notaların yerlerini değil, baskı uygulamalarını yaparken parmakların
konumlarının nasıl olması gerektiğini gözlemleyiniz.
1. ETKİNLİK
Kemane sapında parmak konumlandırma çalışmaları yapınız.
37
4.2. BİRİNCİ TELDE ÇALIŞMALAR
4.2.1. Mi Notasınının Birinci Parmakla Basılması
2. ETKİNLİK
1, 2 ve 3 numaralı etütleri “mi” notasına birinci parmakla basacak şekilde

(Görsel 4.3) çalınız.
Görsel 4.3: Birinci parmağın

1 “mi” sesinde konumlandırılması
4.2.2. Fa Notasının İkinci Parmakla Basılması
3. ETKİNLİK
4, 5 ve 6 numaralı etütleri “fa” notasına ikinci parmakla basacak şekilde (Görsel

4.4) çalınız.
Görsel 4.4: İkinci parmağın “fa”

sesinde konumlandırılması
38
4
4.2.3. Sol Notasının Üçüncü Parmakla Basılması
4. ETKİNLİK
7, 8 ve 9 numaralı etütleri “sol” notasına üçüncü parmakla basacak şekilde

Görsel 4.5: Üçüncü parmağın

7 “sol” sesinde konumlandırılması
39
8
4.2.4. La Notasının Dördüncü Parmakla Basılması
5. ETKİNLİK
10, 11 ve 12 numaralı etütleri “la” notasına dördüncü parmakla basacak

şekilde (Görsel 4.6) çalınız.
Görsel 4.6: Dördüncü parmağın

10 “la” sesinde konumlandırılması
11
40
12
4.2.5. Birinci Telde Sıralı ve Sıralı Olmayan Notalara Yönelik Etütler
6. ETKİNLİK
Birinci telde yazılmış sıralı ve sıralı olmayan notalara yönelik 13, 14 ve 15 numaralı etütleri çalınız.
13
14
15
41
4.3 İKİNCİ TELDE ÇALIŞMALAR
4.3.1. Si Notasının Birinci Parmakla Basılması
7. ETKİNLİK
16, 17 ve 18 numaralı etütleri “si” notasına birinci parmakla basacak şekilde


16 “si” sesinde konumlandırılması
17
18
4.3.2. Do Notasının İkinci Parmakla Basılması
8. ETKİNLİK
19, 20 ve 21 numaralı etütleri “do” notasına ikinci parmakla basacak şekilde

Görsel 4.8: İkinci parmağın

“do” sesinde konumlandırılması
42
19
20
21
4.3.3. Re Notasının Üçüncü Parmakla Basılması
9. ETKİNLİK
22, 23 ve 24 numaralı etütleri “re” notasına üçüncü parmakla basacak şekilde


“re” sesinde konumlandırılması
22
43
23
24
4.3.4. İkinci Telde Telde Sıralı ve Sıralı Olmayan Notalara Yönelik Etütler
10. ETKİNLİK
İkinci telde yazılmış sıralı ve sıralı olmayan notalara yönelik 25 ve 26 numaralı etütleri çalınız.
25
44
26
4.4. ÜÇÜNCÜ TELDE ÇALIŞMALAR
4.4.1. Mi Notasının Birinci Parmakla Basılması
11. ETKİNLİK
27, 28 ve 29 numaralı etütleri “mi” notasına birinci parmakla basacak şekilde


27 “mi” sesinde konumlandırılması
28
29
45
4.4.2. Fa Notasının İkinci Parmakla Basılması
12. ETKİNLİK
30, 31 ve 32 numaralı etütleri “fa” notasına ikinci parmakla basacak şekilde


“fa” sesinde
30 konumlandırılması
31
32
46
4.4.3. Sol Notasının Üçüncü Parmakla Basılması
13. ETKİNLİK
33, 34 ve 35 numaralı etütleri “sol” notasına üçüncü parmakla basacak

şekilde (Görsel 4.12) çalınız.

33 “sol” sesinde konumlandırılması
34
35
4.4.4. La Notasının Dördüncü Parmakla Basılması
14. ETKİNLİK
36, 37 ve 38 numaralı etütleri “la” notasına dördüncü parmakla basacak şekilde

Görsel 4.13: Dördüncü parmağın

“la” sesinde konumlandırılması
47
36
37
38
4.4.5. Üçüncü Telde Sıralı ve Sıralı Olmayan Notalara Yönelik Etütler
15. ETKİNLİK
Üçüncü telde yazılmış sıralı ve sıralı olmayan notalara yönelik 39 ve 40 numaralı etütleri çalınız.
39
48
40
4.5 DÖRDÜNCÜ TELDE ÇALIŞMALAR
4.5.1. La Notasının Birinci Parmakla Basılması
16. ETKİNLİK
41, 42 ve 43 numaralı etütleri “la” notasına birinci parmakla basacak şekilde (Görsel
4.14) çalınız.

“la” sesinde
konumlandırılması
41
42
49
43
4.5.2. Si Notasının İkinci Parmakla Basılması
17. ETKİNLİK
44, 45 ve 46 numaralı etütleri “si” notasına ikinci parmakla basacak şekilde


“si” sesinde
45
50
46
4.5.3. Do Notasının Üçüncü Parmakla Basılması
18. ETKİNLİK
47, 48 ve 49 numaralı etütleri “do” notasına üçüncü parmakla basacak şekilde


“do” sesinde
48
51
49
4.5.4. Re Notasının Dördüncü Parmakla Basılması
19. ETKİNLİK
50 ve 51 numaraları etütleri “re” notasına dördüncü parmakla basacak şekilde

Görsel 4.17: Dördüncü

parmağın “re” sesinde
konumlandırılması
50
51
52
4.5.5. Dördüncü Telde Sıralı ve Sıralı Olmayan Notalara Yönelik Etütler
20. ETKİNLİK
Dördüncü telde yazılmış sıralı ve sıralı olmayan notalara yönelik 52 ve 53 numaralı etütleri çalınız.
52
53
53
4.6. TÜM TELLERDE ÇALIŞMALAR
4.6.1. Tüm Tellerde Sıralı ve Sıralı Olmayan Notalara Yönelik Etütler
21. ETKİNLİK
Tüm tellerde sıralı ve sıralı olmayan notalara yönelik 54 ve 55 numaralı etütleri çalınız.
54
55
54
ÖZ DEĞERLENDİRME
Kemane Çalma Teknikleri ünitesi kapsamında aşağıda belirtilen davranışlardan kazandığınızı düşündüğü-
nüz beceriler için gerçekleşti sütununa “√” işareti, kazanamadığınızı düşündüğünüz beceriler için gerçekleş-
medi sütununa “X” işareti koyunuz.
ÖLÇÜTLER
1 Parmaklarını kemane sapında konumlandırır.
2 Birinci telde “mi” sesine birinci parmakla basar.
3 Birinci telde “fa” sesine ikinci parmakla basar.
4 Birinci telde “sol” sesine üçüncü parmakla basar.
5 Birinci telde “la” sesine dördüncü parmakla basar.
6 Birinci telde sıralı ve sıralı olmayan notalara yönelik etütler çalar.
7 İkinci telde “si” sesine birinci parmakla basar.
8 İkinci telde “do” sesine ikinci parmakla basar.
9 İkinci telde “re” sesine üçüncü parmakla basar.
10 İkinci telde sıralı ve sıralı olmayan notalara yönelik etütler çalar.
11 Üçüncü telde “mi” sesine birinci parmakla basar.
12 Üçüncü telde “fa” sesine ikinci parmakla basar.
13 Üçüncü telde “sol” sesine üçüncü parmakla basar.
14 Üçüncü telde “la” sesine dördüncü parmakla basar.
15 Üçüncü telde sıralı ve sıralı olmayan notalara yönelik etütler çalar.
16 Dördüncü telde “la” sesine birinci parmakla basar.

17 Dördüncü telde “si” sesine ikinci parmakla basar.
18 Dördüncü telde “do” sesine üçüncü parmakla basar.
19 Dördüncü telde “re” sesine dördüncü parmakla basar.
20 Dördüncü telde sıralı ve sıralı olmayan notalara yönelik etütler çalar.
21 Tüm tellerde sıralı ve sıralı olmayan notalara yönelik etütler çalar.
55
KEMANEDE
5. ÜNİTE TEMEL YAY
TEKNİKLERİ

Detaşe, Legato, 5.1. Bağsız Yay (Detaşe) Tekniği
Bağlı Yay, Bağsız 5.2. Bağlı Yay (Legato) Tekniği
Yay. 5.3. Bağlı ve Bağsız Yay Tekniğinde
Etütler
56
Sizce bağsız ve bağlı yay tekniklerinin farkları nelerdir? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla ve öğretmeni-
nizle paylaşınız.
5.1. BAĞSIZ YAY (DETAŞE) TEKNİĞİ
5.1.1. Bağsız Yay Tekniği
Detaşe, Fransızca kökenli kelime olup ayırmak anlamı taşımaktadır. Detaşe (bağsız) yay ( ), birbirini iz-
leyen notaların belirgin yay değiştirmeleriyle birbirinden ayrılarak çalınmasını ifade eder. Her bir nota, yayın
ayrı hareketleriyle icra edilir. Detaşe tekniği temponun hızına göre bütün yayda, alt ve üst kısa yaylarda kulla-
nılabilir.
!
D İ K K AT
Detaşe çalımda her bir yay hareketiyle elde edilecek olan sesin aynı nitelikte olmasına dikkat edil-
meli, notalar arasında duraksama yapılmamalıdır.
5.1.2. Bağsız Yay Tekniğiyle Etütler
1. ETKİNLİK
Bağsız yay tekniğiyle yazılmış etütleri çalınız.
57
3
58
6
5.2. BAĞLI YAY (LEGATO) TEKNİĞİ
5.2.1. Bağlı Yay Tekniği
Legato, İtalyanca bir kelime olup “bağlı” anlamı taşımaktadır. Legato (bağlı) yay, birbirini izleyen notaların
bir yayda art arda ve kesintisiz olarak çalınmasını ifade eder (Görsel 5.1). En az iki notanın aynı yayda birleş-
mesiyle oluşturulur. Legato tekniğiyle bir yayda çalınacak notalar, bağ işareti ( ) ile bağlanarak yazılır ve
buna göre çalınır.
Görsel 5.1: Notaların legato tekniğine göre bağlanışı
!
D İ K K AT
Legato tekniğiyle ilgili uygulama çalışmalarınızı yaparken parmak ve yay geçişlerinin kesintisiz olmasına
özen gösteriniz.
5.2.2. Bağlı Yay Tekniğiyle Etütler
2. ETKİNLİK
Bağlı yay ( ) tekniğiyle yazılmış etütleri çalınız.
59
8
10
5.3. BAĞLI VE BAĞSIZ YAY TEKNİĞİNDE ETÜTLER
5.3.1. Bağlı ve Bağsız Yay Tekniğiyle Hazırlanmış Etütler
3. ETKİNLİK
Bağlı ( ) ve bağsız ( ) yay tekniğiyle hazırlanmış etütleri çalınız.
11
60
12
13
1. Bağsız yay tekniği nedir?

.......................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
2. Bağlı yay tekniği nedir?

.......................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................................
61
ÖZ DEĞERLENDİRME
Kemanede Temel Yay Teknikleri ünitesi kapsamında aşağıda belirtilen davranışlardan kazandığınızı
düşündüğünüz beceriler için gerçekleşti sutununa “√” işareti, kazanamadığınızı düşündüğünüz beceriler için
gerçekleşmedi sütununa “X” işareti koyunuz.
ÖLÇÜTLER
1 Bağsız yay tekniğiyle etütler çalar.
2 Bağlı yay tekniğiyle etütler çalar.
3 Bağlı ve bağsız yay tekniğiyle hazırlanmış etütler çalar.
62
TEKNİK ETÜT VE
6. ÜNİTE ESER
UYGULAMALARI

Süsleme, Çarpma, 9.6.1. Kemanede Süsleme Teknikleri
Trill, Glissando. 9.6.2. Eser Uygulamaları
63
Kemane çalmada tekniği geliştirmek için ne gibi çalışmalar yapılmalıdır? Öğretmeninizle paylaşınız.
6.1. KEMANEDE SÜSLEME TEKNİKLERİ
Süsleme, anlatım gücünü arttırmak için etüt veya eserlerdeki ezgilerin başka seslerle zenginleştirilmesidir.
Süslemede süslenen sese “ana ses”, süsleyen sese ise “yan ses” denir.
Yazılışı
6.1.1. Çarpma Tekniği
Yan sesin ana sese alttan veya üstten kısa süreli olarak çar-
pıp bağlanmasıdır. Çarpmalar çeşitli süre değerlerinden önce
Çalınışı
gelebilir. Çarpma yandaki şekilde yazılır ve çalınır.
6.1.2. Çarpma Tekniğinin Etüt İçerisinde Uygulanması
1. ETKİNLİK
İçerisinde çarpma tekniğinin kullanıldığı etütleri çalınız.
64
6.1.3. Trill Tekniği
Trill, ana sesle bir üst sesin sıklıkla belirli bir süre içinde tekrarlanarak çarpmasıyla oluşur. Trill, ana sesin
üstüne terimin ilk iki harfi olan “tr” yazılarak gösterilir. Trill uzun süreler üzerine konursa, trillin uzaması istendiği
kadar “tr” harflerinin yanına kırık çizgiler eklenir.
Yazılışı Yazılışı
Çalınışı Çalınışı
NOT: Trillin üstüne herhangi bir değiştirici işaret konabilir. Bu durumda ana notanın üzerindeki
çarpma yapılacak nota bemol veya diyez olabilir.
6.1.4. Trill Tekniğinin Etüt İçerisinde Uygulanması
2. ETKİNLİK
İçinde trill tekniğinin kullanıldığı etütleri çalınız.
65
4
6.1.5. Glissando Tekniği
Glissando (Glisando), sesin kaydırılması demektir. Kemanede tel üzerinde parmağın kaldırılmadan bir no-
tadan diğer notaya geçilmesiyle oluşur. Birbirleri arasında geçiş yapılacak olan iki notanın arasına, kırık çizgiler
üzerine terimin kısaltması “gliss” yazılarak gösterilir.
66
6.1.6. Glissandro Tekniğinin Etüt İçerisinde Uygulanması
3. ETKİNLİK
İçinde glissando tekniğinin kullanıldığı etütleri çalınız.
67
PERFORMANS GÖREVİ
İçerik Düzeyi Sınıf Düzeyi Beklenen Performans Puanlama Yöntemi
ÇALGI EĞİTİMİ YAYLI • İcra etme (yorumlama)

SAZLAR • Araştırma yapma
Ünite Adı: Teknik Etüt ve Ortaöğretim • Sahne ve performans
Dereceli puanlama
Eser Uygulamaları 9. sınıf becerisi
anahtarı
Kazanım: • Zaman yönetimi
Natürel seslerle eserler • İş birliği
çalar. • İletişim
Sevgili Öğrenciler,
“Müzik, iletişimde çoğu zaman sözün önüne geçer. Müziksel etkinlikler için yaptığınız grup çalışmaları hem
yaşadığınız anı güzelleştirir hem de yardımlaşma, paylaşma, adil olma, güven, vefa ve dostluk gibi değerleri
kazanmanızı sağlar. Grup üyeleriyle aynı duyguyu yakalayabilmeyi ve bir diğerinin yerine düşünebilmeyi bu
çalışmalarla deneyimleyebilirsiniz.
Müzik yoluyla bir araya gelmek size uyumu ve sosyal ruhu da kazandırır.
Bireylerin baskın olmadığı, rollerin birbirini tamamlamak üzere dengelendiği grupların başarısında
hepinizin katkısı vardır.’’
Bu bilgiler ışığında, bu ünitede öğrendiğiniz eserleri farklı enstrümanlarla bir grup oluşturarak sınıfta
sununuz.
Çalışma sürecinde dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır:

• Eserlerin tespit edilmesi sırasında arkadaşlarının görüş ve önerilerini dikkate alıp onlarla fikir birliği
yapar.
• Çalışma takvimini oluştururken provaların herkes için uygun olan vakitlerde olmasına dikkat eder.
• Belirlenen çalışma zamanlarına uyar ve arkadaşlarını bu hususta uyarır.
• Çalışmalar esnasında iş birliği ve disipline dikkat eder, sorumluluk bilinciyle hareket eder.
• Çalışma sürecinde arkadaşlarını cesaretlendirir, asla kırıcı olmaz.
• Çalışmalar esnasında yaşanabilecek olumsuzluklara karşı dirençli ve sabırlı olur. Arkadaşlarıyla her
zaman saygı, doğruluk, dürüstlük ve tevazu çerçevesinde iletişim kurar.
• Çalışmanın en geç mayıs ayının son haftasına kadar sunulmasına dikkat eder.
Çalışmanın Değerlendirilmesi
Çalışma; içerik (teknik etüt ve eser uygulamaları), araştırma süreci (bilgiye ulaşma ve bilgiyi toplayıp
bir araya getirme), sunu becerisi (zamanında ve açıklayıcı bir dilde sunumu gerçekleştirme), zamanı
kullanma (sunuyu verilen sürede tamamlama) sahne ve performans becerisi (sahne ve oturma düzeni, kılık
kıyafet birlikteliğini ayarlama, belirlenen eserleri birlikte ve uyum içinde icra etme) ölçütleri dikkate alınarak
değerlendirilecektir.
68
DERECELİ PUANLAMA ANAHTARI
Adı Soyadı: Numarası:
Başlangıç Kabul Edilebilir Oldukça Başarılı Başarı Görüşler ve

Ölçütler Düzeyinde (2 puan) (3 puan) Puanı Öneriler
(1 puan)
Belirlenen eserleri Belirlenen eserleri Belirlenen eserleri
İçerik düşük düzeyde orta düzeyde çaldı. ileri düzeyde çaldı.
çaldı.
Öğrenci; bilgilerin Öğrenci bilgilerin ço- Öğrenci bilgilerin

çok azına kendi ğuna kendi çabasıyla tamamına kendi
çabasıyla ulaştı, bu ulaştı, bu bilgilerin çabasıyla ulaştı, bu
Araştırma
bilgilerin bir kısmını çoğunu toplayıp bir bilgilerin tamamını
Süreci
toplayıp bir araya araya getirdi. toplayıp bir araya
getirdi. getirdi.
Çalışmayı Çalışmayı genellikle Çalışmanın tümünü

Sunu karmaşık bir yalın ve düzgün bir yalın ve düzgün bir
Becerisi anlatımla sundu. anlatımla sundu. anlatımla sundu.
Sunuyu 3-4 gün Sunuyu 1-2 gün geç Sunuyu gününde

Zamanı geç sundu. sundu. sundu.
Kullanma
Performans Performans Performans

Sahne ve
esnasında bir esnasında birkaç esnasında tüm
Performans
eserde uyum eserde uyum eserlerde uyum
Becerisi
sağladı. sağladı. sağladı.
69
6.2. ESER UYGULAMALARI
6.2.1. Natürel Seslerle Eserler
4. ETKİNLİK
Aşağıda natürel seslerle yazılmış olan eserleri çalınız.

8
Kız Belin İncedir İnce

Yöre: Artvin
Derleyen: Muzaffer Sarısözen
Kara Basma İz Olur

Yöre: Bayburt
Derleyen: Nida Tüfekçi
10
Bu Babamın Evidir
Yöre: Artvin
Anonim
70
11
Sabahın Yemişi
Yöre: Kuzey Doğu Anadolu
12
Ak Devem Düzden Gelir
Yöre: Anamur
Derleyen: Ahmet Yamacı
71
13
Oy Kemençe Kemençe
Yöre: Ordu
14
Evleri Fadimeli
Yöre: Maraş/Elbistan
Derleyen: Mehmet Özbek
72
15
Hekimoğlu
Yöre: Ordu/Fatsa
Derleyen: Ümit Tokcan
16
Bir Kaş, Bir Göz, Bir Dil, Bir Diş
Yöre: Erzurum/Tortum
Derleyen: Muzaffer Yönden
73
17
Elinde Süt Küleği Yöre: Erzincan/Kemaliye
Derleyen: Mustafa Özgül
18
Şeftali Ağaçları
(Tinimini Hanım)
Yöre: Sinop
74
19
Açılır Mor Menevşem

Yöre: Sivas
75
20
Madımak Oylum Oylum

Yöre: Sivas
Derleyen: Nida Tüfekçi
76
21
Karanfilim Saksılarda Çanakta

Yöre: Bolu
Derleyen: Emin Aldemir
77
22
Çıra Çattım Yanmadı
Yöre: Çerkeş
23
Duman Aldı Yollarımı

Yöre: Erzincan
78
24
Şu Dereler Şu Düzler
Yöre: Orta Anadolu
25
Bülbül Yuva Yapmış

Yöre: Erzincan
Derleyen: Mustafa Özgül
79
26
Sıra Sıra Siniler

Yöre: Çanakkale
Derleyen: -
80
27
Eski Evin Merteği

Yöre: Kalecik
81
ÖZ DEĞERLENDİRME
Kemanede Teknik Etüt ve Eser Uygulamaları ünitesi kapsamında aşağıda belirtilen davranışlardan
kazandığınızı düşündüğünüz beceriler için gerçekleşti sutununa “√” işareti, kazanamadığınızı düşündüğünüz
beceriler için gerçekleşmedi sütununa “X” işareti koyunuz.
ÖLÇÜTLER
1 Etüt içinde çarpma tekniğini uygular.
2 Etüt içinde trill tekniğini uygular.
3 Etüt içinde glissando tekniğini uygular.
4 Natürel seslerle eserler çalar.
82
SÖZLÜK
-A-
akort : Bir çalgının doğru ses vermesi için yapılan ayar, düzen.
-B-
burgu : Telli çalgılarda tel germeye yarayan parça veya aparat.
burguluk : Burgunun yerleştirildiği yer.
-D-
detaşe : Ayrı ayrı sesleri, yay değiştirme yoluyla birbirinden ayırarak çalma şekli.
diyapazon : Titreştirildiğinde ana seslerden birini veren, “U” biçiminde, küçük bir çelik araç.
-E-
entonasyon : Seslerin titreşimlerindeki yükselip alçalma farklarından kaynaklanan perdelenme.
eşik : Telli çalgılarda üzerine tellerin bindiği köprü.
-F-
frekans : Birim zamandaki titreşim sayısı, titreşim sıklığı.
-G-
glissando Sesin kaydırılması.
gusle : Slav ve Arnavutların kullandığı yaylı bir çalgı.
-I-
ıklığ : İki ya da üç telli yayla çalınan eski bir çalgı.
-İ-
icra : Bir müzik eserini oluşturan notaları sese çevirme.
icracı : Bir müzik eserini oluşturan notaları sese çeviren kişi.
-K-
kıl kopuz : Dizde tutularak yay ile çalınan bir çalgı.
kıyak : Kırgızlarda kullanılan yaylı bir çalgı.
koma : Müzikta bir tam sesin dokuzda biri.
kopuz : Bağlamanın atası olarak kabul edilen Orta Asya kökenli bir çalgı.
-L-
legato : Bağlı.
-M-
metronom : Bir müzik parçasının hangi hızla çalınması gerektiğini gösteren alet.
-O-
okluğ : Iklığ.
-S-
senkop : Sesli bir sürenin hafif bir vuruş veya zaman üzerinde başlayıp kuvvetli bir vuruş veya
zaman üzerinde devam etmesi.
-Ş-
şerter : Türk dünyasında kullanılan el ile çalınan kopuz türünden bir çalgı.
-T-
tekne : Ut, tambur, bağlama, kemane vb. çalgıların sesi yükselten oyuk ve şişkin parçası.
tını : Türlü müzik araçlarının verdiği sesleri birbirinden ayırt etmeyi sağlayan ses
özelliği.
transpoze : Aktarmak, bir parçayı yazılı bulunduğu eksenden başka bir eksene aktarmak.
triole : Üçleme. Esas nota değerinin tam sayısının iki yerine üç eşit parçaya bölünmesi.
83
CEVAP ANAHTARI
2. ÜNİTE
1. E, 2. C, 3. B, 4. A, 5. E
3. ÜNİTE
2. A, 3. C
KAYNAKÇA
AKYOL, A.(2017).Kabak Kemanenin Dünü, Bugünü ve Yarını. İnönü Üniversitesi Kültür ve Sanat
Dergisi, 3(1), 163-181.
AKARÇAY, A.(1998).Türk Halk Müziği Sazlarının Sınıflandırılması. Kullanıldığı Yöreler ve Türler.
(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilgiler Enstitüsü Türk Müziği Anabi-
lim Dalı, İzmir.
ÇELİK, Ö.(2009). Türk Dünyası’nda Üç Yaylı Çalgı: Kılkobız, Kamança ve Kabak Kemane Üzerinde
Bir İnceleme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları
Anabilim Dalı, İzmir.
KALENDER, N.(2001). Çalgı Yapım, Bakım ve Onarımı. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergi-
si, 14(1), 159-166.
MEB.(2018). Güzel Sanatlar Lisesi Çalgı Eğitimi ve Yaylı Sazlar Dersi (Kemane, Kemança, Karadeniz
Kemençesi) Öğretim Programı 9, 10, 11, 12. Sınıflar. Ankara.
ŞİMŞEK, M.(2013).Teke Yöresi Burdur İli Mahalli Kemane İcracılarının Yöresel Kemane Çalım Tek-
nikleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk
Müziği Anasanat Dalı, İstanbul.
ESER KAYNAKÇASI
9.3.3 – 1 (22. sayfa) Bu kitap için komisyon tarafından hazırlanmıştır.
84
9.3.6 – 25 (S 28. sayfa) Bu kitap için komisyon tarafından hazırlanmıştır.
85
9.6.2 – 8 (70. sayfa) Kız Belin İncedir İnce. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:598.
9.6.2 – 9 (70. sayfa) Kara Basma İz Olur. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:2306.
9.6.2 – 10 (70. sayfa) Bu Babamın Evidir. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:2274.
9.6.2 – 11 (71. sayfa) Sabahın Yemişi. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:597.
9.6.2 – 12 (71. sayfa) Ak Devem Düzden Gelir. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:910.
9.6.2 – 13 (72. sayfa) Oy Kemençe Kemençe. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:2044.
9.6.2 – 14 (72. sayfa) Evleri Fadimeli. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:2282.
9.6.2 – 15 (73. sayfa) Hekimoğlu. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:110.
9.6.2 – 16 (73. sayfa) Bir Kaş, Bir Göz, Bir Dil, Bir Diş. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:178.
9.6.2 – 17 (74. sayfa) Elinde Süt Küleği. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:2986.
9.6.2 – 18 (74. sayfa) Şeftali Ağaçları. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:580.
9.6.2 – 19 (75. sayfa) Açılır Mor Menevşem. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:498.
9.6.2 – 20 (76. sayfa) Madımak Oylum Oylum. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:1737.
86
9.6.2 – 21 (S 77. sayfa) Karanfilim Saksılarda Çanakta. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:2901.
9.6.2 – 22 (S 78. sayfa) Çıra Çattım Yanmadı. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:546.
9.6.2 – 23 (S 78. sayfa) Duman Aldı Yollarımı. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:563.
9.6.2 – 24 (S 79. sayfa) Şu Dereler Şu Düzler. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:137.
9.6.2 – 25 (S 79. sayfa) Bülbül Yuva Yapmış. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:2983.
9.6.2 – 26 (S 80. sayfa) Sıra Sıra Siniler. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:2336.
9.6.2 – 27 (S 81. sayfa) Eski Evin Merteği. TRT Müzik Dairesi Yayınları, thm repertuar no:1011.
Kaynakçanın hazırlanmasında APA standartları esas alınmıştır.
87

Calgi Egitimi Yayli Sazlar Ortak THM 9

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Calgi Egitimi Yayli Sazlar Ortak THM 9

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bu kitaba sığmayan ÇALGI EĞİTİMİ

daha neler var! YAYLI SAZLAR

BU DERS KİTABI MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞINCA

Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin Beşinci Maddesinin

Güzel Sanatlar Lisesi

Program Geliştirme Uzmanı

Program Geliştirme Uzmanı

Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı

Rehberlik ve Gelişim Uzmanı

Görsel Tasarım Uzmanı

Söz: Mehmet Âkif ERSOY

be - nim mil - le - ti - min yıl - dı - zı - dır par - la - ya - cak O be -

(1) Kork - ma sön - mez bu şa - fak - lar - da yü - zen a

9.1. KEMANEYİ TANIYALIM ................................................................................11

9.2. KEMANE ÇALMADA DURUŞ POZİSYONU

9.3. YAYIN TELLER ÜZERİNDE KULLANIMI VE ÇEVRİM.................................. 21

9.5. KEMANEDE TEMEL YAY TEKNİKLERİ ........................................................56

9.6. TEKNİK ETÜT VE ESER UYGULAMALARI ..................................................63

Ünitede yer alan

Üniteye hazırlık bölümünü

Konunun desimal sistemde

Etkinlik numarasını gösterir.

Çalınacak etüt, eser ve

KAVRAMLAR ÜNİTENİN KONULARI

1.1. KEMANENİN TARİHÇESİ

1.1.1 Kemanenin Tarih İçerisinde Geçirdiği Değişim

1.2. KEMANENİN BÖLÜMLERİ, YAY VE TELLER

Kemane; tekne (gövde), sap ve burguluk (baş) ol-

1.2.2. Yayı Oluşturan Bölümleri

Görsel 1.7: Yay

1.2.3. Kemanede Kullanılan Teller

1. Tel (Görsel 1.9: Re teli)

2. Tel (Görsel 1.10: La teli)

3. Tel (Görsel 1.11: Re teli)

Görsel 1.9: Re teli Görsel 1.10: La teli

Görsel 1.8: Kemane tellerinin sıralanışı

Görsel 1.11: Re teli Görsel 1.12: Sol teli

1.3. KEMANEDE AKORT SİSTEMİ

3. tel 2. tel 1. tel

Kemanede diyapazona göre teller sırasıyla

1. Tel 2. Tel 3. Tel 4. Tel

1. Kemanenin tarihsel gelişimini açıklayınız.

2. Kemanenin bölümleri nelerdir?

3. Kemane gövdesinde kullanılan kabak ve ağaç türleri nelerdir?

4. Kemanenin ölçüleri hakkında bilgi veriniz.

5. Kemane yayının bölümleri nelerdir?

6. Kemane yayı yapımında kullanılan malzemeler nelerdir?

7. Kemanede tellerin akortlandığı sesler nelerdir?

KAVRAMLAR ÜNİTENİN KONULARI

2.1. DURUŞ POZİSYONU

2.1.1. Kemane Çalmak İçin Gereken Duruş Pozisyonu

Kemane oturarak çalınan bir çalgıdır. Bazı icracılar solo konser

Görsel 2.1: Duruş pozsiyonu

2.2. KEMANENİN TUTULUŞU VE KONUMU

2.2.1. Kemanenin Tutuluş Tekniği

Kemaneyi tutacak olan elimizin doğal duruşu-

Görsel 2.2: Kemanenin tutuluşu Görsel 2.3: Kemanenin

Kemane diz üzerinde, bedene yak-

Görsel 2.4: Kemanenin konumu Görsel 2.5: Kemanenin görünümü

2.3. YAYIN TUTULUŞU VE KONUMU

2.3.1. Yayın Tutuluş Tekniği

Görsel 2.6: Yayın tutuluşu

2.3.3. Yayın Kemane Üzerindeki Konumu