Ekonomiks TG U1

FOR DOWNLOADS
VISIT DEPED TAMBAYAN

http://richardrrr.blogspot.com/
1. Center of top breaking headlines and current events related to Department of Education.
2. Offers free K-12 Materials you can use and share.
EKONOMIKS
PY
Araling Panlipunan
Gabay sa Pagtuturo O
C
ED
EP
Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga

edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan, kolehiyo,
D
at/o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa

larangan ng edukasyon na mag-email ng kanilang puna at mungkahi
sa Kagawaran ng Edukasyon sa action@deped.gov.ph.
Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.
Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means -
electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
EKONOMIKS
Araling Panlipunan – Gabay sa Pagtuturo
Unang Edisyon 2015
Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 na “Hindi maaaring

magkaroon ng karapatang-ari (sipi) sa anumang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas.
Gayunman, kailangan muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan
na naghanda ng akda kung ito’y pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng
nasabing ahensiya o tanggapan ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.”
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto
o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula, atbp.) na ginamit
sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagtibay ng isang
kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright Licensing Society
(FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kakatawan sa paghiling ng kaukulang pahintulot
PY
sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Pinagsumikapang matunton
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon.
Tanging mga institusyon at kompanyang nakipagkontrata sa FILCOLS at yaong
nakasaad lamang sa kasunduan, ang maaaring kumopya mula dito sa Gabay sa
O
Pagtuturo. Ang hindi nakipagkontrata sa FILCOLS ay dapat, kung ninanais makakopya,
makipag-ugnay nang tuwiran sa mga tagapaglathala at sa mga may-akda.
Maaaring tumawag sa FILCOLS sa telepono blg. (02) 439-2204 o mag-email
sa filcols@gmail.com ang mga may-akda at tagapaglathala.
C
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, Ph.D.
D
Mga Bumuo ng Gabay sa Pagtuturo
Konsultant: Dr.Jose V. Camacho, Jr., Amella L. Bello,
E
Niño Alejandro Q. Manalo, at Rodger Valientes

Mga Manunulat: Bernard R. Balitao, Martiniano D. Buising, Edward D.J. Garcia,
EP
Apollo D. De Guzman, Juanito L. Lumibao, Jr.,

Alex P. Mateo, at Irene J. Mondejar
Kontibutor: Ninian Alcasid, Romela M. Cruz, Larissa Nano, at Jeannith Sabela
llustrator: Eric S. de Guia, Ivan Slash Calilung, Gab Ferrera, Marc Neil Vincent
D
Marasigan, Erich Garcia

Layout Artist: Ronwaldo Victor Ma. A. Pagulayan, Donna Pamella G. Romero
Management Team: Dir. Joyce DR. Andaya, Dr. Jose D. Tuguinayo,Jr,
Dr. Rosalie B. Masilang, Dr. Enrique S. Palacio, at
Mr. Edward D. J. Garcia
Inilimbag sa Pilipinas ng ____________

Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS)
Office Address: 5th Floor Mabini Bldg, DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City Philippines 1600
Telefax: (02) 634-1054 o 634-1072
E-mail Address: imcsetd@yahoo.com
ii
Paunang Salita
Pangunahing layunin ng K-12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang

makahubog ng mamamayang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, produktibo,
makakalikasan, makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig.
Ang gabay na ito ay nakatuon sa pag-aaral ng Ekonomiks. Ang suliranin ng

kakapusan ay binigyang diin at ang kaugnayan nito sa matalinong pagdedesisyon
upang matugunan ang maraming pangangailangan at kagustuhan ng tao.
Inaasahan na ang mga kaalaman at mga gawain sa dokumentong ito ay
makatutulong upang higit na maipaunawa ang mga pangunahing kaisipan
at napapanahong isyu sa Ekonomiks at pambansang pag-unlad. Batid din
PY
na malilinang ang kasanayan ng mga mag-aaral sa pagsisiyasat, pagsusuri
ng datos, pagbuo, at pagsusuri ng mga graph, pagkokompyut, pagsasaliksik,
mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon, at pag-unawa sa mga
nangyayari sa kapaligiran na kanilang ginagalawan. Ipinakilala rin ang mga
estratehiya sa pagtuturo ng ekonomiks upang matamo ang mga inaasahang
O
kasanayan para sa magtatapos ng araling ito.
Upang higit na maging makabuluhan ang pag-aaral ng ekonomiks, ang

C
mga nagsulat ng gabay na ito ay gumamit ng mga aktuwal at napapanahong
datos mula sa mga ahensiya ng pamahalaan. Naglagay rin ng mga larawan,
ilustrasyon, at dayagram upang mas madali ang pag-unawa sa mga konsepto
at aralin. Ang ilang mga terminolohiya ay hindi isinalin sa Filipino upang hindi
D
mabago ang kahulugan at lubos itong maunawaan ng mga mag-aaral. Sinikap
ding ipaliwanag ang mga konsepto sa paraang madaling mauunawaan ng mga
E
mag-aaral. Ang mga halimbawang ginamit ay kalimitang hinango sa karanasan

ng mga mag-aaral sa araw-araw upang higit na maging kapana-panabik ang
pagtuklas sa mga teorya at konseptong may kaugnayan sa ekonomiks.
EP
Binubuo ng apat na yunit ang gabay na ito. Ang bawat yunit ay nahahati
naman sa bawat aralin. Ang Yunit 1 ay nakatuon sa pag-aaral ng Pangunahing
Konsepto ng Ekonomiks. Ang Yunit 2 ay nakatuon sa Maykroekonomiks. Ang
Yunit 3 ay nakatuon sa Makroekonomiks. Samantalang ang Yunit 4 ay ang Mga
D
Sektor Pang-ekonomiya at mga Patakarang Pang-ekonomiya.
Halina at maligayang paglalakbay sa daigdig ng Ekonomiks at nawa’y

maging instrumento ka sa pagsulong at pag-unlad ng ating bansa.
iii
Talaan ng Nilalaman
Yunit I: Mga Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks

Panimula at Gabay na Tanong..........................................................1
Mga Aralin at Saklaw ng Yunit...........................................................1
Mga Inaasahang Kakayahan.............................................................1
Panimulang Pagtataya........................................................................4
Aralin 1: Kahulugan ng Ekonomiks

Alamin..................................................................................................11
Paunlarin.............................................................................................14
Pagnilayan .........................................................................................16

PY
Aralin 2: Kakapusan
Alamin..................................................................................................18
Paunlarin............................................................................................20
Pagnilayan ..........................................................................................23
O
Aralin 3: Pangangailangan at Kagustuhan
Alamin................................................................................................ 25

C
Paunlarin.............................................................................................27
Pagnilayan..........................................................................................30
Aralin 4: Alokasyon
D
Alamin.................................................................................................33
Paunlarin............................................................................................ 35
E
Pagnilayan ........................................................................................ 36
Aralin 5: Pagkonsumo
EP
Alamin.................................................................................................39
Paunlarin.............................................................................................41
Pagnilayan..........................................................................................42
Aralin 6: Produksyon
D
Alamin.................................................................................................45
Paunlarin............................................................................................ 48
Pagnilayan ........................................................................................51

Aralin 7: Mga Organisasyon ng Negosyo
Alamin................................................................................................ 53
Paunlarin............................................................................................ 55
Pagnilayan at Unawain.................................................................... 57
Isabuhay.............................................................................................60
Pangwakas na Pagtataya............................................................... 62
iv
PY
O
C
E D
EP
D
viii
PY
O
C
E D
EP
D
ix
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
BALANGKAS NG ARALING PANLIPUNAN
Deskripsyon
Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan (AP) Kurikulum ang mithiin ng “Edukasyon para sa Lahat 2015” (Education for All 2015) at
ang K-12 Philippine Basic Education Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang kinakailangan sa
siglo 21 upang makalinang ng “functionally literate and developed Filipino.” Kaya naman, tiniyak na ang mga binuong nilalaman, pamantayang
D
pangnilalaman at pamantayan sa pagganap sa bawat baitang ay makapag-aambag sa pagtatamo ng nasabing mithiin. Sa pag-abot ng nasabing
mithiin, tunguhin (goal) ng K-12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang makahubog ng mamamayang mapanuri, mapagmuni, mapanagutan,
produktibo, makakalikasan, makabansa at makatao na may pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga usaping pangka-
saysayan at panlipunan.
EP
Katuwang sa pagkamit ng layuning ito ay ang pagsunod sa teorya sa pagkatuto na kontruktibismo, magkatuwang na pagkatuto (col-
laborative learning), at pagkatutong pangkaranasan at pangkonteksto at ang paggamit ng mga pamaraang tematiko-kronolohikal at paksain/
konseptuwal, pagsisiyat, intregratibo, interdesiplinaryo at multisiplinaryo. Sa pagkamit ng nasabing adhikain, mithi ng kurikulum na mahubog
E
ang pag-iisip (thinking), perpekstibo at pagpapahalagang pangkasaysayan at sa iba pang disiplina ng araling panlipunan sa pamamagitan ng
magkasabay na paglinang sa kanilang kaalaman at kasanayang pang-disiplina.
x

D
Mula sa unang baitang hanggang ika-labindalawang baitang, naka-angkla (anchor) ang mga paksain at pamantayang pang-nilalaman
at pamantayan sa pagganap ng bawat yunit sa pitong tema: I) tao, kapaligiran at lipunan 2)panahon, pagpapatuloy at pagbabago, 3) kultura,
pananagutan at pagkabansa, 4) karapatan, pananagutan at pagkamamamayan 5) kapangyarihan, awtoridad at pamamahala, 6)produksyon,
distibusyon at pagkonsumo 7) at ungnayang pangrehiyon at pangmundo Samantala, ang kasanayan sa iba’t-ibang disiplina ng araling panlipu-
C
nan tulad pagkamalikhain, mapanuring pag-iisip at matalinong pagpapasya , pagsasaliksik/ pagsisiyasat, kasanayang pangkasaysayan at Araling
Panlipunan, at pakikipagtalastasan at pagpapalawak ng pandaigdigan pananaw, ay kasabay na nalilinang ayon sa kinakailangang pag-unawa
at pagkatuto ng mag-aaral sa paraang expanding.

O
Sa ibang salita, layunin ng pagtuturo ng K-12 Araling Panlipunan na malinang sa mag-aaral ang pag-unawa sa mga pangunahing
kaisipan at isyung pangkasaysayan, pangheograpiya, pampulitika, ekonomiks at kaugnay na disiplinang panlipunan upang siya ay makaalam,
makagawa, maging ganap at makipamuhay (Pillars of Learning). Binibigyang diin sa kurikulum ang pag-unawa at hindi pagsasaulo ng mga
konsepto at terminolohiya. Bilang pagpapatunay ng malalim na pag-unawa, ang mag-aaral ay kinakailangang makabuo ng sariling kahulugan
at pagpapakahulugan sa bawat paksang pinag-aaralan at ang pagsasalin nito sa ibang konteksto lalo na ang aplikasyon nito sa buhay na may
kabuluhan mismo sa kanya at sa lipunang kanyang ginagalawan.
PY
Batayan ng K to 12 Araling Panlipunan Kurikulum
Naging batayan ng K-12 Araling Panlipunan Kurikulum ang mithiin ng “Edukasyon para sa Lahat 2015” (Education for All 2015) at ang K-12 Philip-
pine Basic Education Curriculum Framework. Layon ng mga ito na magkaroon ng mga kakayahang kinakailangang sa siglo 21 upang makalinang
ng “functionally literate and developed Filipino.” Nilalayon din ng batayang edukasyon ang pangmatagalang pagkatuto pagkatapos ng pormal na
D
pag-aaral (lifelong learning). Ang istratehiya sa pagkamit ng mga pangkalahatang layuning ito ay alinsunod sa ilang teorya sa pagkatuto na kon-
struktibismo, magkatuwang na pagkatuto (collaborative learning), at pagkatutong pangkaranasan at pangkonteksto.
Ang sakop at daloy ng AP Kurikulum ay nakabatay sa kahulugan nito:
Ang Araling Panlipunan ay pag-aaral ng mga tao at grupo, komunidad at lipunan, kung paano sila namuhay at namumuhay, ang kanilang ugnayan
EP
at interaksyon sa kapaligiran at sa isa’t isa, ang kanilang mga paniniwala at kultura, upang makabuo ng pagkakakilanlan bilang Pilipino, tao at
miyembro ng lipunan at mundo at maunawaan ang sariling lipunan at ang daigidig, gamit ang mga kasanayan sa pagsasaliksik, pagsisiyasat,
mapanuri at malikhaing pag-iisip, matalinong pagpapasya, likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman, at mabisang komunikasyon. Layunin
E
ng Araling Panlipunan ang paghubog ng mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo, makakalikasan, makabansa, at makatao,
na may pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan, tungo sa pagpanday ng
xi
kinabukasan.
D
Layunin ng AP Kurikulum
Nilalayon ng AP Kurikulum na makalinang ng kabataan na may tiyak na pagkakakilanlan at papel bilang Pilipinong lumalahok sa buhay ng lipunan,
C
bansa at daigdig. Kasabay sa paglinang ng identidad at kakayanang pansibiko ay ang pag-unawa sa nakaraan at kasalukuyan at sa ugnayan sa loob
ng lipunan, sa pagitan ng lipunan at kalikasan, at sa mundo, kung paano nagbago at nagbabago ang mga ito, upang makahubog ng indibiduwal
at kolektibong kinabukasan. Upang makamit ang mga layuning ito, mahalagang bigyang diin ang mga magkakaugnay na kakayahan sa
O
Araling Panlipunan: (i) pagsisiyasat; (ii) pagsusuri at interpretasyon ng impormasyon; (iii) pananaliksik; (iv) komunikasyon, lalo na ang pagsulat
ng sanaysay; at (v) pagtupad sa mga pamantayang pang-etika.

Tema ng AP Kurikulum
Upang tuhugin ang napakalawak at napakaraming mga paksa na nakapaloob sa Araling Panlipunan, ito ang magkakaugnay na temang gagabay sa
PY
buong AP kurikulum, na hango sa mga temang binuo ng National Council for Social Studies (Estados Unidos).1 Hindi inaasahan na lahat ng tema
ay gagamitin sa bawat baitang ng edukasyon dahil ilan sa mga ito, katulad, halimbawa, ng ika-anim na tema, Produksyon, Distribusyon at Pag-
konsumo, ay mas angkop sa partikular na kurso (Ekonomiks) kaysa sa iba. Bagamat tatalakayin din ang ilang mga konsepto nito sa kasaysayan ng
Pilipinas, ng Asya at ng mundo. Iaangkop ang bawat tema sa bawat baitang ngunit sa kabuuan, nasasakop ng kurikulum ang lahat ng mga tema.
1. Tao, Lipunan at Kapaligiran
Ang ugnayan ng tao sa lipunan at kapaligiran ay pundamental na konsepto sa Araling Panlipunan. Binibigyang diin ng temang ito ang pagiging bahagi
ng tao hindi lamang sa kanyang kinabibilangang komunidad at kapaligiran kundi sa mas malawak na lipunan at sa kalikasan. Sa ganitong paraan, mauu-
nawaan ng mag-aaral ang mga sumusunod:
1.1 Ang mga batayang konsepto ng heograpiya, gamit ang mapa, atlas at simpleng teknolohikal na instrumento, upang mailugar niya ang kanyang sarili
at ang kinabibilangan niyang komunidad;
1.2 Ang impluwensiya ng pisikal na kapaligiran sa tao at lipunan at ang epekto ng mga gawaing pantao sa kalikasan;
1.3 Ang mobilidad (pag-usad) ng tao at populasyon, at mga dahilan at epekto ng mobilidad na ito; at
1.4 Ang pananagutan ng indibidwal bilang miyembro ng lipunan at taga-pangalaga ng kapaligiran at tapagpanatili ng likas kayang pag-unlad
D
2. Panahon, Pagpapatuloy at Pagbabago
Mahalagang makita ng mag-aaral ang pag-unlad ng lipunan mula sa sinaunang panahon hanggang sa kasalukuyan upang lalo maunawaan ang kanyang
sarili at bansa at sa ganoong paraan ay makapagbuo ng identidad (pagkakakilanlan) bilang indibiduwal at miyembro ng lipunan, bansa at mundo. Sentral
sa pag-aaral ng tao, lipunan at kapaligiran ang konsepto ng panahon (time), na nagsisilbing batayang konteksto at pundasyon ng pag-uunawa ng mga
pagbabago sa buhay ng bawat isa, ng lipunang kanyang kinabibilangan, at ng kanyang kapaligiran. Ang kaisipang kronolohikal ay hindi nangangahulugan
EP
ng pagsasaulo ng mga petsa o pangalan ng tao at lugar, bagamat mayroong mga mahahalagang historikal fact ( katotohan/ impormasyon) na dapat
matutunan ng mag-aaral, kundi ang pagkilala sa pagkakaiba ng nakaraan sa kasalukuyan, ang pagpapatuloy ng mga paniniwala, istruktura
at iba pa sa paglipas ng panahon, ang pag-unawa ng konsepto ng kahalagahang pangkasaysayan (historical significance), pagpahalaga sa konstekto ng
E
pangyayari sa nakaraan man o sa kasalukuyan, at ang mga kaugnay na kakayahan upang maunawaan nang buo ang naganap at nagaganap.
xii
3. Kultura, Pagkakakilanlan at Pagkabansa
D
Kaugnay sa dalawang naunang tema ang konsepto ng kultura, na tumutukoy sa kabuuan ng mga paniniwala, pagpapahalaga, tradisyon, at
paraan ng pamumuhay ng isang grupo o lipunan, kasama ang mga produkto nito katulad ng wika, sining, at iba pa. Nakaangkla sa kultura ang identidad
ng grupo at ng mga miyembro nito, na sa bansang Pilipinas at sa ibang bahagi ng mundo ay napakarami at iba-iba. May mga aspeto ng kultura na nag-
babago samantala ang iba naman ay patuloy na umiiral sa kasalukuyan. Sa pag-aaral ng temang ito, inaasahan na makabubuo ang mag-aaral ng
C
sariing pagkakakilanlan bilang kabataan, indibidwal at Pilipino, at maunawaan at mabigyang galang ang iba’t ibang kultura sa Pilipinas. Ang pagkakak-
ilanlan bilang Pilipino ay magiging basehan ng makabansang pananaw, na siya namang tutulong sa pagbuo ng mas malawak na pananaw ukol sa mundo.
O
4. Karapatan, Pananagutan at Pagkamamamayan
Nakabatay ang kakayahang pansibiko sa pag-unawa sa papel na ginagampanan ng bawat isa bilang mamamayan at kasapi ng lipunan at sa pagkilala
at pagtupad ng mga karapatan at tungkulin bilang tao at mamamayan. Pananagutan ng mamamayan na igalang ang karapatan ng iba, anuman ang
kanilang pananampalataya, paniniwalang pampulitika, kultural, kasarian, etnisidad, kulay ng balat, pananamit at personal na pagpili. Kasama rito ang
paggalang sa opinyon ng iba kahit hindi ito sang-ayon o katulad ng sariling pag-iisip, at respeto sa pagkatao ng sinuman sa bansa at mundo. Ang pag-
unawa sa karapatang pantao at ang pananagutang kaakibat dito ay mahalagang bahagi ng AP kurikulum upang makalahok ang magaaral nang ganap at
PY
sa makabuluhang paraan sa buhay ng komunidad, bansa at mundo.
5. Kapangyarihan, Awtoridad at Pamamahala
Bahagi ng pagkamamamayan ay ang pag-unawa sa konsepto ng kapangyarihan, ang paggamit nito sa bansa at sa pang-araw-araw na buhay, ang
kahulugan at kahalagahan ng demokratikong pamamalakad, at ang uri ng pamahalaan sa Pilipinas. Sakop din ng temang ito ang Saligang Batas, na
D
nagsasaad ng mga karapatan at pananagutan ng mamamayan at ng sambayanang Pilipino. Ang pag-unawa sa konsepto ng awtoridad at liderato sa
iba-ibang antas at aspeto ng pamahalaan, kasama ang mabigat na tungkulin sa pagiging isang lider, ay tatalakayin sa AP kurikulum. Ang karanasan
din ng mga bansa sa Asya at sa ibang bahagi ng daigidig ngayon at sa nakaraan ay pinagmulan ng maraming halimbawa at aralin ukol sa temang ito.
6. Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo

Paano gagastusin ang sariling allowance o kita ng magulang? Paano palalaguin ang naipong pondo ng pamilya? Ang sagot sa mga simpleng tanong
EP
na ito ay may kinalaman sa batayang konsepto ng pagpili (choice), pangangailangan, paggastos (expenditure), halaga at pakinabang (cost and
benefit) na sakop unang-una ng Ekonomiks, ngunit ginagamit din sa pag-aaral ng kasaysayan ng Pilipinas at mga lipunan sa rehiyon ng Asya at daigidig.
Sa pag-aaral ng temang Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo, magagamit ng mag-aaral ang mga konseptong ito sa sariilng buhay at mauunawaan
E
ang ibang konsepto katulad ng inflation, GDP, deficit, na karaniwang nababasa sa dyaryo o naririnig sa balita sa radyo. Mahalaga ring maunawaan ng
mag-aaral ang panlipunang epekto ng desisyon ng indibidwal na konsyumer at ng mga kumpanya, katulad ng epekto ng kanilang pagpapasya sa presyo
xiii
ng bilihin o ang epekto ng patakaran ng pamahalaan sa pagdebelop ng ekonomiya, gamit ang pamamaraang matematikal. (Consumer Ed. Financial
Literacy, Pag-iimpok)
D
7. Ugnayang Panrehiyon at Pangmundo
Sinusuportahan ng temang ito ang layunin ng AP kurikulum na makabuo ang mag-aaral ng pambansa at pandaigdigang pananaw at pagpa-
C
pahalaga sa mga pangunahing usapin sa lipunan at mundo. Araling Asyano sa baitang 7, Kasaysayan ng Daigdig sa baitang 8, Ekonomiks sa baitang
9 at Mga Kontemporaryong Isyu sa baitang 10. Makatutulong ang kaalaman tungkol sa ibang bansa sa pag-unawa ng lugar at papel ng Pilipinas sa
rehiyon at mundo, at kung paano maaaring kumilos ang Pilipino at ang bansa sa paglutas ng mga suliranin bilang kasapi ng pandaigdigang komunidad.
O
Inaasahan na sa ika-11 at ika-12 na baitang ay magkakaroon ng mga elektib na kursong tatalakay sa iba’t ibang isyu (lokal, pambansa, panrehiyon, at
pandaigidig) upang lumawak ang kaalaman ng mga mag-aaral at malinang ang kanilang mga mapanuring kakayahan. Sa ganitong paraan din ay lalong
mahahasa ang pagkakadalubhasa ng bawat AP na guro sa pagdisenyo ng nilalaman ng kurso at sa istratehiya ng pagturo nito alinsunod sa pangkala-
hatang balangkas ng AP. Ilang halimbawa ng mga paksa ng elektib na kurso ay:
PY
1. Mga panganib sa kapaligiran at kalikasan, ang pangangalaga nito at mga hakbang na maaaring gawin ng mga mag-aaral at ng komunidad
upang matugunan ang mga panganib na ito;
2. Ang layunin at pilosopiya ng isang batas o patakarang opisyal, ang epekto nito sa tao at lipunan (at kalikasan), ang mga problema sa imple-
mentasyon at posibleng solusyon sa problema
3. Ang ugnayan ng kultura sa pagsulong ng lipunan (komunidad, bansa) at mga isyung kaugnay sa kaunlaran ng lipunan
4. Mga pandaigdigang problema sa klima, kalamidad (natural at likha ng tao), at ang paglutas ng mga suliraning ito

Mga Kakayahan
Ang mga kakayahan ng bagong AP kurikulum ay nakaugat sa mga layunin ng batayang edukasyon: ang kapaki- pakinabang (functional) na literasi
ng lahat; ang paglinang ng “functionally literate and developed Filipino;” at ang pangmatagalang pagkatuto pagkatapos ng pormal na pag-aaral
(lifelong learning). Makikita ang mga pangkalahatang layuning ito sa mga partikular na kakayahan ng AP katulad halimbawa, ng pagsisiyasat at pag-
susuri. Samakatuwid, ang AP kurikulum ay di lamang base sa nilalaman (content-based) kundi rin sa mga kakayahan (competence-based). Sadyang
inisa-isa ang mga kakayahan ng AP upang: (a) ipakita ang ugnayan nito sa mga layunin ng batayang edukasyon, at (b) bigyang diin ang mga mapanur-
ing kakayahan na hindi malilinang sa pamamagitan ng pagsasaulo ng impormasyon.
Sa ibaba ang kabuuan ng mga pangkalahatang kakayahan sa AP kurikulum at sa bawat kakayahan, ang mga partikular na kasanayan. Magkakaugnay
D
ang mga kakayahan at kapwa nagpapatibay ang mga ito sa isa’t isa. Nilalayong linangin ang mga kakahayan sa debelopmental na pamamaraan na
angkop sa bawat antas ng batayang edukasyon at sa proseso ng scaffolding, upang maitatag ang pundasyon ng mga kasanayan para sa mas malalim
(at mas komplex) na kakayahan.
Kakayahan Partikular na Kasanayan
1. Natutukoy ang mga sanggunian o pinagmulan ng impormasyon
EP
Pagsisiyasat 2. Nakagagamit ng mapa at atlas upang matukoy ang iba’t ibang lugar, lokasyon at ibang impormasyong pangheograpiya
3. Nakagagamit ng mga kasangkapang teknolohikal upang makakita o makahanap ng mga sangguniang impormasyon
1. Nakababasa ng istatistikal na datos
Pagsusuri at
E
2. Nakagagamit ng pamamaraang istatistikal o matematikal sa pagsuri ng kwantitatibong impormasyon at ng datos penomenong
interpretasyon pang-ekonomiya
xiv
ng datos
D
3. Nakababasa sa mapanuring pamamaraan upang maunawaan ang historikal na konteksto ng sanggunian at ang motibo
at pananaw ng may-akda
1. Nakauunawa ng kahulugan, uri at kahalagahan ng primaryang sanggunian at ang kaibahan nito sa sekundaryang sanggunian
2. Nakabubuo ng kamalayan sa mga pagpapahalaga, gawi at kaugalian ng panahon at nakikilala ang impormasyon pagkakaiba
at/o pagkakatulad ng mga iyon sa kasalukuyan
C
3. Nakikilala ang historikal na perspektibo ng awtor o manlilikha
4. Natutukoy ang pagkakaiba ng opinyon at fact
Pagsusuri at
interpretasyon
O
5. Nakatataya ng impormasyon sa pamamagitan ng pagkilala sa bias o punto de bista ng awtor/manlilikha
6. Nakakukuha ng datos mula sa iba’t ibang primaryang sanggunian
ng
7. Nakahihinuha mula sa datos o ebidensya
impormasyon
8. Nakapag-aayos at nakagagawa ng buod ng impormasyon—pangunahing katotohanan at ideya sa sariling salita
9. Nakauunawa ng ugnayang sanhi at epekto (cause and effect)
10. Nakapaghahambing ng impormasyon mula sa mga magkaugnay na sanggunian at nakikilala ang mga punto ng pagkakasundo
at di pagkakasundo
PY
11. Nakabubuo ng interpretasyon tungkol sa magkaiba at posibleng magkasalungat na paliwanag ng isang pangyayari
Kakayahan Partikular na Kasanayan
12. Nakapagbibigay ng historikal na kahalagahan sa mga tao, grupo, pangyayari, proseso o kilusan at institusyon
13. Napag-iisipan ang sariling ideya o pagtingin tungkol sa pinag-uusapan at mga natutuhan mula sa sanggunian
14. Nakapaghahambing ng sariling kaisipan sa kaisipan ng awtor/manlilikha at naipaliliwanag kung saan at bakit sumasang-
D
ayon o hindi ang dalawang kaisipan
15. Nakauunawa ng mobilidad at migrasyon ng populasyon, ang distribusyon nito, dahilan at epekto
16. Nakauunawa ng papel at epekto ng heograpiya sa pagbabagong panlipunan at pangkalikasan
17. Nakagagamit ng pamamaraang matematikal sa pag-unawa ng mga batayang konsepto ng Ekonomiks at sa pagsusuri ng
kwantitatibong datos
18. Nakabubuo ng konklusyon base sa interpretasyon ng impormasyon
EP
1. Nakasasagot ng tanong base sa angkop at sapat na ebidensya
2. Nakapag-aayos ang resulta ng pagsasaliksik sa lohikal na paraan
Pagsasaliksik
3. Nakagagamit ng teknolohikal na instrumento sa pagsasaliksik, pagsusuri ng datos, pagsulat ng sanaysay o papel, at
E
paghanda ng presentasyon ng pananaliksik
1. Nakapag-uugnay ng sari-saring impormasyon mula sa mga angkop na sanggunian
xv
D
2. Naipakikilala ang sipi mula sa sanggunian at nagagamit ito nang tama
3. Naipararating sa malinaw at maayos na paraan ang sariling kaisipan tungkol sa kaganapan o isyung pinag-aaralan na
Komunikasyon pinatitibay ng nararapat na ebidensya o datos
4. Nakabubuo ng maikli ngunit malinaw na introduksyon at konklusyon kapag nagpapaliwanag
C
5. Nakasusulat ng sanaysay (na may habang 3-5 pahina sa mataas na baitang) na nagpapaliwanag ng isang pangyayari, isyu
o penomeno, gamit ang nararapat at sapat na impormasyon o ebidensiya sa angkop na pamamaraan
1. Nakauunawa ng karapatan at tungkulin bilang mamamayan upang makalahok sa makabuluhang paraan sa buhay ng
pamayanan, bansa at dagidig
O
2. Naigagalang at nabibigyang kahalagahan ang pagkakaiba ng mga tao, komunidad, kultura, at paniniwala, at ang
Pagtupad sa kanilang karapatang pantao
pamantayang 3. Nagiging maingat sa sariling naisin, paniniwala, punto de bista o posisyon
pang-etika 4. Nakapagpapakita ng pantay na pakikitungo at paggalang sa mga may ibang pag-iisip kahit hindi ito sumasang-ayon sa
sariling ideya, posisyon o pagtingin
PY
5. Natutukoy ang sangguniang ginamit sa papel (reaksyon, maikling sanaysay) bilang pagkilala sa karapatan sa pag-
aaring intelektuwal ng awtor/manlilikha
Pamantayan sa Programa (Core learning Area Standard):
Naipamamalas ang pag-unawa sa mga konsepto at isyung pangkasaysayan, pangheograpiya, pang-ekonomiya, pangkultura, pampamahalaan, pansibiko,
at panlipunan gamit ang mga kasanayang nalinang sa pag-aaral ng iba’t ibang disiplina at larangan ng araling panlipunan kabilang ang pananaliksik, pag-
sisiyasat, mapanuring pag-iisip, matalinong pagpapasya, pagkamalikhain, pakikipagkapwa, likas-kayang paggamit ng pinagkukunang-yaman, pakikipagta-
lastasan at pagpapalawak ng pandaigdigang pananaw upang maging isang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, produktibo, makakalikasan, makabansa
at makatao na papanday sa kinabukasan ng mamamayan ng bansa at daigdig.
Pangunahing Pamantayan ng Bawat Yugto (Key Stage Standards):
K–3 4–6 7 – 10
Naipamamalas ang panimulang Naipamamalas ang mga kakayahan Naipamamalas ang mga kakayahan
pag-unawa at pagpapahalaga sa sarili, bilang batang produktibo, mapanagutan bilang kabataang mamamayang Pilipino
pamilya, paaralan, at komunidad, at sa mga at makabansang mamamayang Pilipino na mapanuri, mapagnilay, malikhain, may
batayang konsepto ng pagpapatuloy at gamit ang kasanayan sa pagsasaliksik, matalinong pagpapasya at aktibong pakikilahok,
pagbabago, distansya at direksyon gamit ang pagsisiyasat, mapanuring pag-iisip, makakalikasan, mapanagutan,produktibo,
mga kasanayan tungo sa malalim ng pag- matalinong pagpapasya, pagkamalikhain, makatao at makabansa, na may pandaigdigang
unawa tungkol sa sarili at kapaligirang pisikal pakikipagkapwa, likas-kayang pananaw gamit ang mga kasanayan sa
at sosyo-kultural , bilang kasapi ng sariling paggamit ng pinagkukunang-yaman at pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t
D
komunidad at ng mas malawak na lipunan. pakikipagtalastasan at pag-unawa sa ibang sanggunian, pagsasaliksik, mabisang
mga batayang konsepto ng heograpiya, komunikasyon at pag-unawa sa mga batayang
kasaysayan, ekonomiya, pamamahala, konsepto ng heograpiya, kasaysayan, ekonomiya,
sibika at kultura tungo sa pagpapanday ng politika at kultura tungo sa pagpapanday ng
maunlad na kinabukasan para sa bansa. maunlad na kinabukasan para sa bansa.
EP
Pamantayan sa Bawat Baitang/ Antas (Grade Level Standards):
E
Baitang Pamantayan sa Pagkatuto
xvi
K Naipamamalas ang panimulang pag-unawa sa pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang
ng kamalayan sa kapaligirang sosyal.
D
1 Naipamamalas ang kamalayan at pag-unawa sa sarili bilang kasapi ng pamilya at paaralan at pagpapahalaga sa kapaligirang
pisikal gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, distansya at direksyon tungo sa pagkakakilanlan bilang
indibidwal at kasapi ng pangkat ng lipunan, komunidad.
C
2 Naipamamalas ang kamalayan, pag-unawa at pagpapahalaga sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit
ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago,kapangyarihan, pamumuno at pananagutan, pangangailangan at kagustuhan,
O
pagkakilanlan, mga simpleng konseptong heograpikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang-yaman at ng mga saksi ng kasaysayan
tulad ng tradisyong oral at mga labi ng kasaysayan.
3 Naipamamalas ang malawak na pag-unawa at pagpapahalaga ng mga komunidad ng Pilipinas bilang bahagi ng mga lalawigan
at rehiyon ng bansa batay sa (a) katangiang pisikal (b) kultura; (c) kabuhayan; at (d) pulitikal, gamit ang malalim na konsepto
ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal.
PY
Baitang Pamantayan sa Pagkatuto
4 Naipagmamalaki ang pagka- Pilipino at ang bansang Pilipinas na may pagpapahalaga sa pagkakaiba-iba ng mga kulturang
Pilipino batay sa paggamit ng mga kasanayan sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at
pagpapahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
5
D
Naipamamalas ang pag-unawa at pagpapahalaga sa pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang
sa mga malalaking pagbabagong pang-ekonomiya at ang implikasyon nito sa lipunan sa simula ng ika-labing siyam na siglo,
gamit ang batayang konsepto katulad ng kahalagahang pangkasaysayan (historical significance), pagpapatuloy at pagbabago,
ugnayang sanhi at epekto tungo sa paglinang ng isang batang mamamayang mapanuri, mapagmuni, responsable, produktibo,
makakalikasan, makatao at makabansa at may pagpapahalaga sa mga usapin sa lipunan sa nakaraan at kasalukuyan tungo sa
pagpanday ng maunlad na kinabukasan para sa bansa.
EP
6 Naipamamalas ang patuloy na pag-unawa at pagpapahalaga sa kasaysayan ng Pilipinas mula sa ika-20 siglo hanggang sa
kasalukuyan, tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlan bilang Pilipino at mamamayan ng Pilipinas; Naipamamalas ang
E
malalim na pag-unawa sa kasaysayan ng Pilipinas base sa pagsusuri ng sipi ng mga piling primaryang sangguniang nakasulat,
pasalita, awdyo-biswal at kumbinasyon ng mga ito, mula sa iba-ibang panahon, tungo sa pagbuo ng makabansang
xvii
D
kaisipan na siyang magsisilbing basehan ng mas malawak na pananaw tungkol sa mundo
7 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura, lipunan,
pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagkakakilanlang Asyano at magkakatuwang na
pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya
C
8 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga pandaigdigang
hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya, kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at
O
ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapayapa, maunlad at matatag na kinabukasan
9 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks
gamit ang mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng mamamayang mapanuri ,
mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makatarungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig
10 Naipamamalas ang malalim na pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong pang-ekonomiya,
PY
pangkalikasan, pampolitika, karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang sibiko at pagkamamamayan sa kinakaharap
ng mga bansa sa kasalukuyang panahon gamit ang mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t ibang
sanggunian, pagsasaliksik, mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon at matalinong pagpapasya
Saklaw at Daloy ng Kurikulum
Naipamamalas ang kamalayan bilang batang Pilipino sa katangian at bahaging ginagampanan ng tahanan, paaralan at pamayanan tungo sa
paghubog ng isang mamamayang mapanagutan, may pagmamahal sa bansa at pagmamalasakit sa kapaligiran at kapwa.
Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema

Ako at ang Aking Pagkilala sa sarili at pakikipag-ugnayan sa kapwa bilang pundasyon sa paglinang ng kama-
K 1-2
kapwa
D layan sa kapaligirang sosyal
Ang sarili bilang kabahagi ng pamilya at paaralan tungo sa pagkakakilanlan bilang indi-
Ako, ang Aking
1 bidwal at kasapi ng komunidad, gamit ang konsepto ng pagpapatuloy at pagbabago, inter- 1-3
Pamilya at Paaralan
aksyon distansya at direksyon at ang pagpapahalaga sa kapaligirang pisikal at paaralan
Pag-unawa sa kasalukuyan at nakaraan ng kinabibilangang komunidad, gamit ang konsepto
Ang Aking Komundad, ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon, pagkakasunod-sunod ng pangyayari, mga
EP
2 1-5
Ngayon at Noon simpleng konseptong heograpikal tulad ng lokasyon at pinagkukunang yaman, at konsepto
ng mga saksi ng kasaysayan tulad ng tradisyon oral at mga labi ng kasaysayan
Ang Mga Lalawigan sa

E
Pag-unawa sa pinagmulan at pag-unlad ng sariling lalawigan at rehiyon kasama ang aspe-
3 ktong pangkultura, pampulitika, panlipunan at pangkabuhayan gamit ang malalim na kon- 1-6
Aking Rehiyon
septo ng pagpapatuloy at pagbabago, interaksyon ng tao at kapaligirang pisikal at sosyal
xviii
D
Pagpapahalaga sa pambansang pagkakakilanlan at ang mga kontribusyon ng bawat rehi-
yon sa paghubog ng kulturang Pilipino at pambansang pag-unlad gamit ng mga kasanayan
4 Ang Bansang Pilipinas 1-6
sa heograpiya, pag-unawa sa kultura at kabuhayan, pakikilahok sa pamamahala at pagpa-
pahalaga sa mga mithiin ng bansang Pilipinas.
C
Pagkakabuo ng kapuluan ng Pilipinas at mga sinaunang lipunan hanggang sa simula ng
Pagbuo ng Pilipinas
5 ika-20 siglo gamit ang batayang konseptong katulad ng kahalagahang pangkasaysayan 1-6
bilang Nasyon
(historical significance), pagbabago, pag-unlad at pagpapatuloy.
O
Ang Pilipinas sa harap ng mga hamon at tugon ng ika-20 siglo hanggang sa kasalukuyan
Mga Hamon at Tugon
6 tungo sa pagbuo ng tiyak na pagkakakilanlang Pilipino at matatag na pagkabansa (strong 1-6
sa Pagkabansa
nationhood)
Pag-unawa at pagpapahalaga sa kamalayan sa heograpiya , kasaysayan, kultura, lipu-
7 Araling Asyano nan, pamahalaan at ekonomiya ng mga bansa sa rehiyon tungo sa pagbubuo ng pagka- 1-7
PY
kakilanlang Asyano at magkakatuwang na pag-unlad at pagharap sa mga hamon ng Asya
Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema
Pag-unawa at pagpapahalaga sa sama-samang pagkilos at pagtugon sa mga pandaigdi-
gang hamon sa sangkatauhan sa kabila ng malawak na pagkakaiba-iba ng heograpiya,
8 Kasaysayan ng Daigdig 1-7
kasaysayan, kultura, lipunan, pamahalaan at ekonomiya tungo sa pagkakaroon ng mapay-
D apa, maunlad at matatag na kinabukasan.
Pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks gamit ang
mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa paghubog ng
9 Ekonomiks 1-7
mamamayang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makata-
rungan, at makataong mamamayan ng bansa at daigdig
Pag-unawa at pagpapahalaga sa mga kontemporaryong isyu at hamong pang-ekonomi-
EP
ya, pangkalikasan, pampolitika, karapatang pantao, pang-edukasyon at pananagutang
Mga Kontemporaryong
10 sibiko at pagkamamamayan sa kinakaharap ng mga bansa sa kasalukuyang panahon gamit 1-7
Isyu
E
ang mga kasanayan sa pagsisiyasat, pagsusuri ng datos at iba’t ibang sanggunian, pagsa-
saliksik, mapanuring pag-iisip, mabisang komunikasyon at matalinong pagpapasya
xix
D
BILANG NG ORAS SA PAGTUTURO: 10 weeks/quarter; 4 quarters/year
Grade Time Allotment

1-2 30 min/day x 5 days
C
3-6 O 40 min/day x 5 days
7-10 3 hrs/week
PY
BAITANG 9
EKONOMIKS
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ang malalim na pag-unawa sa mga pangunahing kaisipan at napapanahong isyu sa ekonomiks at
pambansang pag-unlad gamit ang mga kasanayan at pagpapahalaga ng mga disiplinang panlipunan tungo sa
paghubog ng mamamayang mapanuri, mapagnilay, mapanagutan, makakalikasan, produktibo, makatarungan, at
makataong mamamayan ng bansa at daigdig.
PAMANTAYANG PAMANTAYAN
NILALAMAN
D PANGNILALAMAN SA PAGGANAP
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
CODE
(Content) (Learning Competencies)
(Content Standard) (Performance Standard)
UNANG MARKAHAN - Mga Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks: Batayan ng Matalinong Paggamit ng Pinagkukunang Yaman tungo
sa Pagkamit ng Kaunlaran
A. Kahulugan ng Ekonomiks Ang mga mag-aaral ay Ang mga mag-aaral ay: Ang mga mag-aaral ay
EP
may pag-unawa:
1. Nailalapat ang kahulugan ng
sa mga pangunahing naisasabuhay ang ekonomiks sa pang-araw-araw AP9MKE-Ia-1
E konsepto ng Ekonomiks pag-unawa sa mga na pamumuhay bilang isang
bilang batayan ng pangunahing konsepto mag-aaral, at kasapi ng pamilya
xx
matalino at maunlad ng Ekonomiks bilang at lipunan.
D
na pang-araw-araw na batayan ng matalino at 2. Natataya ang kahalagahan
pamumuhay maunlad na pang-araw- ng ekonomiks sa pang-araw-
araw na pamumuhay AP9MKE-Ia-2
araw na pamumuhay ng bawat
C pamilya at ng lipunan.
B. Kakapusan 3. Naipakikita ang ugnayan ng
1. Konsepto ng Kakapusan at ang kakapusan sa pang-araw- araw AP9MKE-Ia-3
Kaugnayan nito sa Pang- araw-
O na pamumuhay.
araw na Pamumuhay 4. Natutukoy ang mga palatandaan
2. Palatandaan ng Kakapusan sa ng kakapusan sa pang-araw- AP9MKE-Ib-4
Pang- araw- araw na Buhay araw na buhay.
3. Kakapusan Bilang Pangunahing
Suliranin sa Pang- araw-araw na 5. Nakakabuo ang konklusyon
na ang kakapusan ay isang
PY
Pamumuhay AP9MKE-Ib-5
4. Mga Paraan upang Malabanan ang pangunahing suliraning
Kakapusan sa Pang- araw- araw na panlipunan.
Pamumuhay 6. Nakapagmumungkahi ng mga
paraan upang malabanan ang AP9MKE-Ic-6
kakapusan
NILALAMAN PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
PANGNILALAMAN SA PAGGANAP CODE
C. Pangangailangan at Kagustuhan 7. Nasusuri ang kaibahan ng
D
1. Pagkakaiba ng Pangangailangan kagustuhan (wants) sa
at Kagustuhan pangangailangan (needs) AP9MKE-Ic-7
2. Ang Kaugnayan ng Personal na bilang batayan sa pagbuo ng
Kagustuhan at Pangangailangan matalinong desisyon
sa Suliranin ngKakapusan 8. Naipakikita ang ugnayan ng
3. Hirarkiya ng Pangangailangan personal na kagustuhan at
EP
4. Batayan ng Personal na AP9MKE-Id-8
pangangailangan sa suliranin ng
Pangangailangan at Kagustuhan kakapusan
5. Salik na nakakaimpluwensiya sa
Pangangailangan at Kagustuhan
E 9. Nasusuri ang hirarkiya ng
pangangailangan.
AP9MKE-Id-9
xxi
10. Nakabubuo ng sariling
D pamantayan sa pagpili ng mga
AP9MKE-Ie-10
pangangailangan batay sa mga
hirarkiya ng pangangailangan
11. Nasusuri ang mga salik na
C nakakaimpluwensiya sa AP9MKE-Ie-11
pangangailangan at kagustuhan
D. Alokasyon 12. Nasusuri ang kaugnayan ng
1. Kaugnayan ng Konsepto ng
O alokasyon sa kakapusan at AP9MKE-If-12
Alokasyon sa Kakapusan at pangangailangan at kagustuhan
Pangangailangan at Kagustuhan 13. Napahahalagahan ang
2. Kahalagahan ng Paggawa paggawa ng tamang desisyon
ng Tamang Desisyon Upang AP9MKE-If-13
upang matugunan ang
Matugunan ang Pangangailangan
PY
pangangailangan
3. Iba’t- Ibang Sistemang Pang-
ekonomiya 14. Nasusuri ang mekanismo
ng alokasyon sa iba’t-ibang
AP9MKE-Ig-14
sistemang pang-ekonomiya
bilang sagot sa kakapusan
E. Pagkonsumo 15. Naipaliliwanag ang konsepto ng
AP9MKE-Ig-15
1. Konsepto ng Pagkonsumo pagkonsumo
2. Salik sa Pagkonsumo 16. Nasusuri ang mga salik na
3. Pamantayan sa Matalinong AP9MKE-Ih-16
nakakaapekto sa pagkonsumo.
Pamimili
D
4. Karapatan at Tungkulin Bilang 17. Naipamamalas ang talino sa
Isang Mamimili pagkonsumo sa pamamagitan
AP9MKE-Ih-17
ng paggamit ng pamantayan sa
pamimili
18. Naipagtatanggol ang mga
EP
karapatan at nagagampanan
AP9MKE-Ih-18
ang mga tungkulin bilang isang
mamimili
F. Produksyon
E 19. Naibibigay ang kahulugan ng
AP9MKE-Ii-19
1. Kahulugan at Proseso ng produksyon
xxii
Produksyon at ang Pagtugon nito 21. Napahahalagahan ang mga
sa Pang- araw araw na Pamumuhay
D salik ng produksyon at ang
2. Salik (Factors) ng Produksyon at AP9MKE-Ii-19
implikasyon nito sa pang- araw-
ang Implikasyon nito sa Pang- araw na pamumuhay
araw araw na Pamumuhay
3. Mga Organisasyon ng Negosyo
C 22. Nasusuri ang mga tungkulin ng
iba’t- ibang organisasyon ng AP9MKE-Ij-20
negosyo
IKALAWANG MARKAHAN - Maykroekonomiks
O
A. Demand Ang mga mag-aaral ay Ang mga mag-aaral ay 1. Nailalapat ang kahulugan ng
may pag-unawa demand sa pang araw-araw na AP9MYK-IIa-1
1. Kahulugan ng ”Demand” kritikal na pamumuhay ng bawat pamilya
2. Mga Salik na Nakakapekto sa sa mga pangunahing nakapagsusuri sa mga 2. Nasusuri ang mga salik na
Demand kaalaman sa ugnayan pangunahing kaalaman AP9MYK-IIa-2
nakaaapekto sa demand
PY
3. Elastisidad ng Demand ng pwersa ng demand sa ugnayan ng pwersa
at suplay, at sa sistema ng demand at suplay, at 3. Matalinong nakapagpapasya sa
ng pamilihan bilang sistema ng pamilihan pagtugon sa mga pagbabago ng AP9MYK-IIb-3
salik na
batayan ng matalinong bilang batayan 4. Naiuugnay ang elastisidad ng
D pagdedesisyon ng ng matalinong demand sa presyo ng kalakal at AP9MYK-IIb-4
sambahayan at bahay- pagdedesisyon ng paglilingkod
B. Supply” (Suplay) sambahayan at bahay- 5. Nailalapat ang kahulugan ng
suplay batay sa pang-araw-
AP9MYK-IIc-5
1. Kahulugan ng Suplay araw na pamumuhay ng bawat
2. Mga Salik ng Nakakapekto pamilya
EP
sa Suplay 6. Nasusuri ang mga salik na
3. Elastisidad ng Suplay AP9MYK-IIc-6
nakaaapekto sa suplay
E 7. Matalinong nakapagpapasya sa
pagtugon sa mga pagbabago ng AP9MYK-IId-7
salik na nakaaapekto sa suplay
xxiii
C. Interaksyon ng Demand at Suplay
D 8. Naiuugnay ang elastisidad ng
1. Interaksyon ng demand at suplay demand at suplay sa presyo ng AP9MYK-IId-8
sa kalagayan ng presyo at ng kalakal at paglilingkod
pamilihan 9. Naipapaliwanag ang interaksyon
2. ”Shortage” at ”Surplus”
C ng demand at suplay sa
3. Mga Paraan ng pagtugon/ AP9MYK-IIe-9
kalagayan ng presyo at ng
kalutasan sa mga suliraning dulot pamilihan
ng kakulangan at kalabisan sa
O 10. Nasusuri ang mga epekto ng
pamilihan
shortage at surplus sa presyo at
AP9MYK-IIf-9
dami ng kalakal at paglilingkod
sa pamilihan
11. Naimumungkahi ang paraan
PY
ng pagtugon/kalutasan sa mga
AP9MYK-IIg-10
suliraning dulot ng kakulangan at
kalabisan
D. Pamilihan 12. Napapaliwanag ang kahulugan
AP9MYK-IIh-11
1. Konsepto ng Pamilihan ng pamilihan
2. Iba’t ibang Istraktura ng Pamilihan 13. Nasusuri ang iba’t ibang
3. Gampanin ng Pamahalaan sa mga AP9MYK-IIi-12
Istraktura ng Pamilihan
D
Gawaing Pangkabuhayan sa Iba’t
14. Napangangatwiranan ang
Ibang Istraktura ng Pamilihan
kinakailangang pakikialam at
regulasyon ng pamahalaan sa
mga gawaing pangkabuhayan
AP9MYK-IIj-13
sa iba’t ibang istraktura ng
pamilihan upang matugunan
EP
ang pangangailangan ng mga
mamamayan
IKATLONG MARKAHAN - Makroekonomiks
E
Paikot na Daloy ng Ekonomiya Naipamamalas ng mag- Ang mag-aaral ay 1. Nailalalarawan ang paikot na
AP9MAK-IIIa-1
xxiv
1. Bahaging ginagampanan ng mga aaral ang pag-unawa nakapagmumungkahi ng daloy ng ekonomiya
bumubuo sa paikot na daloy ng
D
sa mga pangunahing mga pamamaraan kung 2. Natataya ang bahaging
ekonomiya kaalaman tungkol sa paano ang pangunahing ginagampanan ng mga
2. Ang kaugnayan sa isa’t isa ng pambansang ekonomiya kaalaman tungkol sa AP9MAK-IIIa-2
bumubuo sa paikot na daloy ng
mga bahaging bumubuo sa paikot bilang kabahagi pambansang ekonomiya ekonomiya
na daloy ng ekonomiya sa pagpapabuti ng
C
ay nakapagpapabuti sa
pamumuhay ng kapwa pamumuhay ng kapwa 2. Nasusuri ang ugnayan sa isa’t isa
mamamayan tungo sa mamamayan tungo sa ng mga bahaging bumubuo sa AP9MAK-IIIa-3
pambansang kaunlaran
O
pambansang kaunlaran paikot na daloy ng ekonomiya
B. Pambansang Kita 3. Nasusuri ang pambansang
1. Pambansang produkto (Gross produkto (Gross National
National Product- Gross Domestic Product-Gross Domestic Product) AP9MAK-IIIb-4
Product) bilang panukat ng bilang panukat ng kakayahan ng
kakayahan ng isang ekonomiya isang ekonomiya
PY
2. Mga pamamaraan sa pagsukat ng 4. Nakikilala ang mga pamamaraan
pambansang produkto sa pagsukat ng pambansang AP9MAK-IIIb-5
produkto
3. Kahalagahan ng pagsukat 5. Nasusuri ang kahalagahan ng
D
ng pambansang kita sa ekonomiya pagsukat ng pambansang kita sa AP9MAK-IIIc-6
ekonomiya
C. Ugnayan ng Kita, Pag-iimpok, at 6. Naipapahayag ang kaugnayan
Pagkonsumo ng kita sa pagkonsumo at pag- AP9MAK-IIIc-6
1. Kaugnayan ng kita sa iimpok
pagkonsumo at pag-iimpok 7. Nasusuri ang katuturan ng
EP
2. Katuturan ng consumption at consumption at savings sa pag- AP9MAK-IIIc-7
savings sa pag-iimpok iimpok
D. Implasyon
E 8. Nasusuri ang konsepto at
AP9MAK-IIId-8
1. Konsepto ng Implasyo palatandaan ng Implasyon
2. Mga Dahilan ng Implasyon
xxv
9. Natataya ang mga dahilan sa
3. Mga Epekto ng Implasyon
D pagkaroon ng implasyon
AP9MAK-IIId-9
4. Paraan ng Paglutas ng
Implasyon 10. Nasusuri ang iba’t ibang epekto
AP9MAK-IIIe-10
ng implasyon
C 11. Napapahalagahan ang mga
AP9MAK-IIIe-11
paraan ng paglutas ng implasyon
12. Aktibong nakikilahok sa paglutas
O ng mga suliraning kaugnay ng AP9MAK-IIIf-12
implasyon
A. Patakarang Piskal 13. Naipaliliwanag ang layunin ng
AP9MAK-IIIf-13
1. Layunin ng Patakarang Piskal patakarang piskal
2. Kahalagahan ng Papel na 14. Napahahalagahan ang papel na
Ginagampanan ng Pamahalaan
PY
ginagampanan ng pamahalaan
kaugnay ng mga Patakarang AP9MAK-IIIg-14
kaugnay ng mga patakarang
Piskal na Ipinapatupad nito piskal na ipinatutupad nito
3. Patakaran sa Pambansang Badyet
at ang Kalakaran ng Paggasta ng 15. Nasusuri ang badyet at ang
kalakaran ng paggasta ng AP9MAK-IIIg-15
Pamahalaan
pamahalaan
Halimbawa: 16. Nakababalikat ng pananagutan
- Policy on Priority Assistance bilang mamamayan sa wastong AP9MAK-IIIg-16
Development Fund pagbabayad ng buwis
- Policy on the Privatization of GOCCs 17. Naiuuugnay ang mga epekto ng
D
- Policy on Conditional Cash Transfer patakarang piskal sa katatagan
- Patakaran sa Wastong Pagbabayad ng pambansang ekonomiya
ng Buwis (VAT EVAT/ RVAT)
4. Mga Epekto ng Patakarang AP9MAK-IIIh-17
Piskal sa Katatagan ng
Pambansang Ekonomiya
EP
F. Patakarang Pananalapi (Monetary 18. Naipaliliwanag ang layunin ng
AP9MAK-IIIh-18
Policy) patakarang pananalapi
E 19. Naipahahayag ang kahalagahan
1. Layunin ng Patakarang Pananalapi ng pag-iimpok at pamumuhunan AP9MAK-IIIi-19
xxvi
2. Kahalagahan ng Pag-iimpok at
Pamumuhunan bilang isang salik
D bilang isang salik ng ekonomiya
sa Ekonomiya 20. Natataya ang bumubuo ng

AP9MAK-IIIi-20
3. Mga Bumubuo sa Sektor ng sektor ng pananalapi
Pananalapi 21. Nasusuri ang mga patakarang
4. Ang Papel na Ginagampan ng
C pang-ekonomiya na
Bawat Sektor ng Pananalapi nakakatulong sa patakarang AP9MSP-IVj-21
5. Mga Paraan at Patakaran ng panlabas ng bansa sa buhay ng
Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP)
O nakararaming Pilipino
upang mapatatag ang halaga ng 22. Natitimbang ang epekto ng mga
salapi patakaran pang-ekonomiya na
- Money Laundering nakakatulong sa patakarang AP9MSP-IVj-22
- Easy and Tight panlabas ng bansa sa buhay ng
Monetary Policy nakararaming Pilipino
PY
IKAAPAT NA MARKAHAN - Mga Sektor Pang-ekonomiya at Mga Patakarang Pang-Ekonomiya
A. Konsepto at Palatandaan
D Ang mga mag-aaral ay Ang mga mag-aaral ay 1. Nakapagbibigay ng sariling
ng Pambansang Kaunlaran may pag-unawa aktibong nakikibahagi pakahulugan sa pambansang AP9MSP-IVa-1
1. Pambansang Kaunluran sa mga sektor ng sa maayos na kaunlaran
2. Mga palatandaan ng ekonomiya at mga pagpapatupad at 2. Nasisiyasat ang mga
Pambansang kaunlaran patakarang pang- pagpapabuti ng mga palatandaan ng pambansang AP9MSP-IVa-2
3. Iba’t ibang gampanin ng ekonomiya nito sa sektor ng ekonomiya kaunlaran
EP
mamamayang Pilipino upang harap ng mga hamon at mga patakarang
makatulong sa pambansang at pwersa tungo sa pang-ekonomiya nito 3. Natutukoy ang iba’t ibang
kaunlaran pambansang pagsulong tungo sa pambansang gampanin ng mamamayang
AP9MSP-IVb-3
4. Sama-sama Pagkilos para sa
E at pag-unlad pagsulong at pag-unlad Pilipino upang makatulong sa
Pambansang Kaunlaran pambansang kaunlaran
xxvii
4. Napahahalagahan ang
D sama-samang pagkilos ng
AP9MSP-IVb-4
mamamayang Pilipino para sa
pambansang kaunlaran
5. Nakapagsasagawa ng isang
C pagpaplano kung paano
makapag-ambag bilang AP9MSP-IVc-5
mamamayan sa pag-unlad ng
O bansa
B. Sektor ng Agrikultura 6. Nasusuri ang bahaging
1. Ang bahaging ginagampanan ginagampanan ng agrikultura,
AP9MSP-IVc-6
ng agrikultura, pangingisda at pangingisda, at paggugubat sa
paggugubat sa ekonomiya at sa ekonomiya at sa bansa
PY
bansa 7. Nasusuri ang mga dahilan at
2. Mga dahilan at epekto ng
epekto ng suliranin ng sektor
suliranin ng sektor ng agrikultura, AP9MSP-IVd-7
ng agrikultura, pangingisda, at
pangingisda, at paggugubat sa paggugubat sa bawat Pilipino
bawat Pilipino
3. Mga patakarang pang Ekonomiya 8. Nabibigyang-halaga ang mga
nakatutulong sa sektor ng patakarang pang-ekonomiya
AP9MSP-IVd-8
agrikultura nakatutulong sa sektor ng
agrikultura
(industriya ng agrikultura, pangingisda, (industriya ng agrikultura,
at paggugubat) pangingisda, at paggugubat)
Halimbawa:
- Comprehensive Agrarian Reform Law
- Policy on Importation of Rice
- Policy on Drug Prevention
C. Sektor ng Industriya 9. Nasusuri ang bahaging
D
1. Bahaging ginampanan ng sektor ginagampanan ng sektor ng
ng industriya, tulad ng pagmimina, industriya, tulad ng pagmimina, AP9MSP-IVe-9
tungo sa isang masiglang tungo sa isang masiglang
ekonomiya ekonomiya
2. Ang pagkakaugnay ng sektor 10. Nasusuri ang pagkakaugnay
EP
agrikultural at industriya tungo sa ng sektor agrikultural at
pag-unlad ng kabuhayan AP9MSP-IVe-10
industriya tungo sa pag-unlad ng
3. Mga patakarang pang-ekonomiya kabuhayan
nakatutulong sa sektor industriya
- Filipino First Policy
E 11. Nabibigyang-halaga ang mga
- Oil Deregulation Law patakarang pang-ekonomiyang
nakatutulong sa sektor ng AP9MSP-IVe-11
xxviii
- Policy on Microfinancing
D industriya
- Policy on Online Businesses
D. Sektor ng Paglilingkod 12. Nasusuri ang bahaging
1. Ang bahaging ginagampanan ginagampanan ng sektor ng AP9MSP-IVf-12
ng sektor ng paglilingkod sa
C paglilingkod
pambansang ekonomiya 13. Napapahalagahan ang mga
2. Mga patakarang pang-ekonomiya patakarang pang-ekonomiya
na nakakatulong sa sektor ng
O na nakakatulong sa sektor ng
AP9MSP-IVf-13
paglilingkod paglilingkod
3. Batas na Nagbibigay Proteksyon at
Nangangalaga sa mga Karapatan 14. Nakapagbibigay ng sariling
ng Mangggawa pakahulugan sa konsepto ng
- Contractualization and Labor impormal na sektor AP9MSP-IVg-14
PY
Outsourcing
- Salary Standardization Law
E. Impormal na Sektor 15. Nasusuri ang mga dahilan ng
D pagkakaroon ng impormal na AP9MSP-IVg-15
1. Mga Dahilan at Anyo ng Impormal sector
na Sektor ng Ekonomiya 16. Natataya ang mga epekto
2. Mga epekto ng impormal na ng impormal na sector ng AP9MSP-IVh-16
sektor ng ekonomiya ekonomiya
3. Mga Patakang Pang-
17. Napapahalagahan ang mga
EP
ekonomiya na may
kaugnayan patakarang pang-ekonomiya
sa Impormal na Sektor na nakakatulong sa sektor ng
AP9MSP-IVh-17
- Counterfeiting
E paglilingkod
- Black Market
xxix
F. Kalakalang Panlabas
D 18. Natataya ang kalakaran ng
AP9MSP-IVi-18
kalakalang panlabas ng bansa
1. Ang Kalakaran sa Kalakalang 19. Nasusuri ang ugnayan ng
Panlabas ng Pilipinas
2. Ang ugnayan ng Pilipinas para
C Pilipinas para sa kalakalang
panlabas nito sa mga
sa kalakalang panlabas nito sa samahan tulad ng World Trade
mga samahan ng tulad ng World AP9MSP-IVi-19
Trade Organization at Asia Pacific
O Organization at Asia-Pacific
Economic Cooperation tungo sa
Economic Cooperation tungo sa patas na kapakinabangan ng
patas na kapakinabangan ng mga mga mamamayan ng daigdig
mamamayan ng daigdig
20. Napahahalagahan ang
kontribusyon ng kalakalang
AP9MSP-IVi-20
PY
panlabas sa pag-unlad
ekonomiya ng bansa
3. Mga Kontribusyon ng Kalakalang 21. Nasusuri ang mga patakarang
Panlabas sa Pag-unlad ng pang-ekonomiya na
Ekonomiya ng Pilipinas nakakatulong sa patakarang
4. Mga patakaran pang-ekonomiya panlabas ng bansa sa buhay ng
AP9MSP-IVj-21
D
na nakakatulong sa patakarang nakararaming Pilipino
panlabas ng bansa sa buhay ng
nakararaming Pilipino
-Policy on ASEAN Economic Community
2015 22. natitimbang ang epekto ng mga
-Policy on Trade Liberalization patakaran pang-ekonomiya na
EP
nakakatulong sa patakarang AP9MSP-IVj-22
panlabas ng bansa sa buhay ng
nakararaming Pilipino
E
xxx
D
C
O
PY
CODE BOOK LEGEND
Sample: AP5KPK-IIIf-5
LEGEND SAMPLE
D
First Entry Learning Area and Strand/ Sub- Araling Panlipunan AP5
ject or Specialization
Grade Level Baitang 5
Uppercase Letter/s Domain/Content/ Component/ Pagbabagong Kultural sa Pama- KPK
Topic mahalang Kolonyal ng mga
EP
Espanyol
-
Roman Numeral
E Quarter Ikatlong Markahan III
*Zero if no specific quarter
xxxi
Lowercase Letter/s
*Put a hyphen (-) in between
D
Week Ika-anim na linggo f
letters to indicate more than a
specific week
C -
Arabic Number Competency Nakapagbibigay ng sariling pan- 5
anaw tungkol sa naging epekto
O
ng kolonyalismo sa lipunan ng
sinaunang Pilipino
PY
DOMAIN/ COMPONENT CODE DOMAIN/ COMPONENT CODE DOMAIN/ COMPONENT CODE
Heograpiya at Mga Sinaunang Kabihasnan sa
Ako ay Natatangi NAT Ang Pinagmulan ng Lahing Pilipino PLP HSK
Daigdig
Ang Aking Pamilya PAM Pamunuang Kolonyal ng Espanya PKE Ang Daigdig sa Klasiko at Transisyonal na Panahon DKT
Pagbabagong Kultural sa Pamamahalang
Ang Aking Paaralan PAA KPK Ang Pag-usbong ng Makabagong Daigdig PMD
Kolonyal ng mga Espanyol
Ako at ang Aking Kapaligiran

D KAP
Mga Pagbabago sa Kolonya at Pag-usbong
ng Pakikibaka ng Bayan
PKB Ang Kontemporanyong Daigdig AKD
Kinalalagyan Ng Pilipinas At Ang Malayang

Ang Aking Komunidad KOM PMK Mga Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks MKE
Kaisipan Sa Mundo
Pagpupunyagi sa Panahon ng
Ang Aking Komunidad Ngayon at
KNN Kolonyalismong Amerikano at Ikalawang KDP Maykroekonomiks MYK
Noon
EP
Digmaang Pandaigdig
Pagtugon sa mga Suliranin, Isyu at Hamon
Pamumuhay sa Komunidad PSK SHK Makroekonomiks MAK
sa Kasarinlan ng Bansa
E Tungo sa Pagkamit ng Tunay na Mga Sektor Pang-Ekonomiya at Mga Patakarang
Pagiging Kabahagi ng Komunidad PKK TDK MSP
Demokrasya at Kaunlaran Pang-Ekonomiya Nito
xxxii
Ang Mga Lalawigan Sa Aking
Rehiyon
LAR
D
Heograpiya ng Asya HAS Mga Isyung Pangkapaligiran at Pang-ekonomiya IPE
Ang Mga Kwento Ng Mga

KLR Sinaunang Kabihasnan sa AsyaHanggang KSA Mga Isyung Politikal at Pangkapayapaan IPP
Lalawigan Sa Sariling Rehiyon
Ang Pagkakakilanlang Kultural Ng
Kinabibilangang Rehiyon
PKR
C
Ang Timog at Kanlurang Asya sa
Transisyonal at Makabagong Panahon
TKA Mga Isyu sa Karapang Pantao at Gender IKP
Ang Silangan at Timog-Silangang Asya sa Mga Isyung Pang-Edukasyon at Pansibiko at

Ekonomiya At Pamamahala EAP KIS
O
Transisyonal at Makabagong Panahon Pagkamamamayan (Civics and Citizenship)
Ang Aking Bansa AAB
Lipunan, Kultura at Ekonomiya
LKE
ng Aking Bansa
Ang Pamamahala Sa Aking Bansa PAB
Kabahagi Ako sa Pag-unlad ng
PY
KPB
Aking Bansa
YUNIT I
MGA PANGUNAHING KONSEPTO NG EKONOMIKS
PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONG
Bawat tao ay humaharap sa iba’t ibang sitwasyon sa araw-araw. Kalimitan,

magkakaiba ang kanilang mga karanasan ayon sa kanilang mga kagustuhan at
pangangailangan. Ang kanilang pagtugon ay batay sa kanilang interes at preperensiya
o pinipili.
PY
Sa kabila nito, hindi maikakaila na kaalinsabay ng pagtugon sa mga
pangangailangan at kagustuhan ay nahaharap sila sa suliranin na dulot ng kakapusan
ng pinagkukunang-yaman.
Ang modyul na ito ay naglalayong maipamalas ng mga mag-aaral ang kanilang
O
pag-unawa sa mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng matalino
at maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay. Layunin din nitong maisabuhay ng
mga mag-aaral ang mga pangunahing konsepto ng Ekonomiks bilang batayan ng
C
matalino at maunlad na pang-araw-araw na pamumuhay.
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO
D
Pamantayang Pangnilalaman Pamantayang Pagganap

E
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag- Naisasabuhay ang pag-unawa sa mga

unawa sa mga pangunahing konsepto pangunahing konsepto ng Ekonomiks
EP
ng Ekonomiks bilang batayan ng bilang batayan ng matalino at maunlad na

matalino at maunlad na pang-araw-araw pang-araw-araw na pamumuhay
na pamumuhay
D
Sa araling ito, inaasahan na matutuhan mo ang sumusunod:
• Nailalapat ang kahulugan ng ekonomiks sa pang-

ARALIN 1: araw-araw na pamumuhay bilang isang mag-aaral
KAHULUGAN NG at kasapi ng pamilya at lipunan
EKONOMIKS • Natataya ang kahalagahan ng ekonomiks sa pang-
araw-araw na pamumuhay ng bawat pamilya at ng
lipunan
• Naipakikita ang ugnayan ng kakapusan sa pang-
araw-araw na pamumuhay
• Natutukoy ang mga palatandaan ng kakapusan sa

ARALIN 2: pang-araw-araw na buhay
KAKAPUSAN
• Nakabubuo ng konklusyon na ang kakapusan ay
isang pangunahing suliraning panlipunan
• Nakapagmumungkahi ng mga paraan upang mala-

banan ang kakapusan
• Nasusuri ang kaibahan ng kagustuhan (wants) sa
PY
pangangailangan (needs) bilang batayan sa pagbuo
ng matalinong desisyon
• Naipakikita ang ugnayan ng personal na kagustuhan

ARALIN 3: at pangangailangan sa suliranin ng kakapusan
O
ANGANGAILANGAN
• Nasusuri ang herarkiya ng pangangailangan
AT KAGUSTUHAN
• Nakabubuo ng sariling pamantayan sa pagpili ng
C
mga pangangailangan batay sa mga herarkiya ng
pangangailangan
• Nasusuri ang mga salik na nakakaimpluwensiya sa

D
• Nasusuri ang kaugnayan ng alokasyon sa kakapusan,
E
ARALIN 4: • Napahahalagahan ang paggawa ng tamang desisyon

EP
ALOKASYON upang matugunan ang pangangailangan
• Nasusuri ang mekanismo ng alokasyon sa iba’t

ibang sistemang pang-ekonomiya bilang sagot sa
kakapusan
D
• Naipaliliwanag ang konsepto ng pagkonsumo
• Nasusuri ang mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo

ARALIN 5:
PAGKONSUMO • Naipamamalas ang talino sa pagkonsumo sa pamamagitan
ng paggamit ng pamantayan sa pamimili
• Naipagtatanggol ang mga karapatan at nagagampanan

ang mga tungkulin bilang isang mamimili
• Naibibigay ang kahulugan ng produksiyon
ARALIN 6: • Napahahalagahan ang mga salik ng produksiyon
PRODUKSIYON at ang implikasyon nito sa pang-araw-araw na
pamumuhay
ARALIN 7:
• Nasusuri ang mga tungkulin ng iba’t ibang organi-
MGA ORGANISASYON
sasyon ng negosyo
NG NEGOSYO
PY
GRAPIKONG PANTULONG
O
Walang katapusang Limitadong pinagkukunang-
pangangailangan at kagustuhan C yaman
D
KAKAPUSAN
E
EP
Pagkonsumo ALOKASYON Produksiyon

D
EKONOMIKS
PANIMULANG PAGTATAYA
Panuto: Isulat ang titik ng pinakatamang sagot sa sagutang papel.
( K ) 1. Sa ilalim ng command economy, ang mga pagpapasya kung anong produkto

at serbisyo ang dapat na likhain ay nakasalalay sa kamay ng;
A. konsyumer
B. prodyuser
C. pamilihan
D. pamahalaan
( K ) 2. Ang kakapusan o scarcity ay maaaring umiral sa mga pinagkukunang-yaman
PY
tulad ng yamang likas, yamang tao, at yamang kapital. Bakit nagkakaroon ng
kakapusan sa mga ito?
A. Dahil limitado ang mga pinagkukunang-yaman at walang katapusan

ang pangangailangan at kagustuhan ng tao
B. Dahil sa mga bagyo at iba pang uri ng kalamidad na pumipinsala sa mga
O
pinagkukunang-yaman
C. Dahil sa mga negosyanteng nagsasamantala at nagtatago ng mga
produktong ibinebenta sa pamilihan
C
D. Dahil likas na malawakan ang paggamit ng mga tao sa pinagkukunang-
yaman ng bansa
D
( K ) 3. Kung ikaw ay isang taong rasyonal, ano ang dapat mong isaalang-alang sa
paggawa ng desisyon?
E
A. Isaalang-alang ang mga paniniwala, mithiin, at tradisyon

EP
B. Isaalang-alang ang mga hilig at kagustuhan

C. Isaalang-alang ang opportunity cost sa pagdedesisyon
D. Isaalang-alang ang mga dinadaluhang okasyon
D
( K ) 4. Ang paikot na daloy ng ekonomiya ay naglalarawan ng ugnayan at pangunahing

gawain ng bawat sektor ng ekonomiya. Alin sa sumusunod ang naglalarawan
sa bahaging ginagampanan ng sambahayan?
A. Nagmamay-ari ng salik ng produksiyon
B. Gumagamit ng mga salik ng produksiyon
C. Nagbabayad ng upa o renta sa lupa
D. Nagpapataw ng buwis sa bahay-kalakal
( K ) 5. Ang produksiyon ay isang gawaing pang-ekonomiya na dapat bigyang-pansin
ng pamahalaan. Ito ay may kinalaman sa
A. paggamit ng mga produkto at serbisyo.
B. paglikha ng mga produkto at serbisyo.
C. paglinang ng likas na yaman.
D. pamamahagi ng pinagkukunang- yaman.
( P ) 6. Alin sa sumusunod ang pinakaangkop na kahulugan ng Ekonomiks?

A. Ito ay matalinong pagpapasya ng tao sa pagsagot ng mga suliraning
pangkabuhayan na kinakaharap.
B. Ito ay tumutukoy sa siyensiya ng kaasalan ng tao na nakakaimpluwensiya
sa kanyang pagdedesisyon.
PY
C. Ito ay pag-aaral ng tao at ng lipunan kung paano haharapin ang mga
suliraning pangkabuhayan.
D. Ito ay pag-aaral kung paano matutugunan ng tao ang kanyang walang
katapusang pangangailangan at kagustuhan sa harap ng kakapusan.
O
( P ) 7. Ang kakapusan ay maaaring magdulot ng iba’t ibang suliraning panlipunan.
C
Alin sa sumusunod ang hindi nagpapakita ng suliraning ito?
A. Maaari itong magdulot ng kaguluhan sa mga taong nakararanas nito.
B. Tumataas ang presyo ng mga bilihin kung kaya nababawasan ang
kakayahan ng mga mamimili na bumili ng iba’t ibang produkto at serbisyo.
D
C. Pag-init ng klima na nagdudulot ng mas malalakas na bagyo at mahabang
panahon ng El Niño at La Niña.
E
D. Nagpapataas ng pagkakataong kumita ang mga negosyante.

EP
( P ) 8. Sa bawat pagpapasya ay kalimitang may trade-off at opportunity cost. Ang

trade-off ay ang pagpili o pagsasakripisyo ng isang bagay upang makamit
ang ibang bagay at ang opportunity cost ay ang halaga ng bagay o ng best
alternative na handang ipagpalit sa bawat paggawa ng desisyon. Bakit may
nagaganap na trade-off at opportunity cost?
D
A. Dahil walang katapusan ang kagustuhan ng tao

B. Dahil sa limitado ang kaalaman ng mga konsyumer
C. Dahil may umiiral na kakapusan sa mga produkto at serbisyo
D. Upang makagawa ng produktong kailangan ng pamilihan
( P ) 9. Kung uunahin ang pangangailangan kaysa kagustuhan, ang sumusunod ay
maaaring maganap maliban sa _______.
A. hindi maisasakatuparan ang lahat ng layunin

B. magiging pantay ang distribusyon ng mga pinagkukunang-yaman
C. maaaring malutas o mabawasan ang suliranin sa kakapusan
D. magiging maayos ang pagbabadyet
( P ) 10. Si Abraham Maslow ay kilala sa modelo ng herarkiya ng pangangailangan.

Batay dito, isaayos ang sumusunod mula sa pinakamababa hanggang
pinakamataas ayon sa antas nito.
PY
1. Responsibilidad sa lipunan
2. Pangangailangan sa seguridad
3. Pisyolohikal at biyolohikal
4. Pangangailangan sa sariling kaganapan
O
5. Pangangailangan sa karangalan
A.
B.
2, 3, 4, 5, 1
1, 2, 3, 4, 5
C
C. 3, 2, 1, 5, 4
D. 4, 5, 1, 2, 3
D
( P ) 11. Ang bawat salik ng produksiyon ay mahalaga sa paglikha ng mga produkto at

E
serbisyo. Ang bawat salik kapag ginamit ay may kabayaran tulad ng

A. Upa sa kapitalista, sahod sa lakas-paggawa, tubo sa may-ari ng lupa, at
EP
interes para sa entreprenyur

B. Upa sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, interes sa kapitalista,
at tubo sa entreprenyur
C. Sahod sa entreprenyur, upa sa lakas-paggawa, interes sa kapitalista, at
tubo sa entreprenyur
D
D. Tubo sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, upa sa kapitalista, at

interes sa entreprenyur
Gamitin ang talahanayan sa ibaba sa tanong sa aytem 12.
HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION EXPENDITURE

AT CURRENT PRICES, IN MILLION PESOS
Annual 2012 and 2013
At Current Prices
ITEMS Growth
2012 2013 Rate
(%)
HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION EX-
7,837,881 8,455,783 7.9
PENDITURE
1. Food and Non-alcoholic Beverages 3,343,427 3,596,677 7.6
PY
2. Alcoholic Beverages, Tobacco 100,930 110,059 9.0
3. Clothing and Footwear 108,492 116,635 7.5
4. Housing, water, Electricity, Gas, and 965,753 1,062,100 10.0
Other Fuels
O
5. Furnishings, Household Equipment, 310,249 326,101 5.1
and Routine Household Maintenance
6. Health 199,821 218,729 9.5
7. Transport
C 837,569 894,369 6.8
8. Communication 247,946 264,281 6.6
9. Recreation and Culture 142,851 154,391 8.1
D
10. Education 302,772 334,586 10.5
11. Restaurants and Hotels 291,460 318,553 9.3
E
12. Miscellaneous Goods and Services 986,611 1,059,301 7.4

Pinagkunan: http://www.nscb.gov.ph retrieved on 30 January 2014
EP
( P ) 12. Alin sa sumusunod na pahayag ang may katotohanan batay sa talahanayan?

A. Malaking bahagi ng gastos sa pagkonsumo ng sambahayan ay nagmumula
sa edukasyon.
B. Nagpakita ng pagbaba sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa pagitan ng
D
taong 2012-2013.
C. Pinakamababa ang gastos sa pagkonsumo ng sambahayan sa
komunikasyon.
D. Nagpakita ng pagtaas sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa pagitan
ng taong 2012-2013.
( U ) 13. Sa mga punto ng Production Possibilities Frontier o PPF ay maituturing na
mayroong production efficiency. Ano ang kaugnayan ng PPF sa kakapusan.
Piliin ang pinakatamang sagot?
A. Ang hangganan ng PPF ay nagpapakita ng kakulangan sa mga pinagku-
kunang-yaman.
B. Ito ang mga plano ng produksiyon upang kumita nang malaki at mabawi
ang gastos sa paggawa ng produkto.
C. Ang PPF ay nagpapakita ng plano ng produksiyon batay sa kakayahan ng
isang ekonomiya na lumikha ng produkto.
D. Sa pamamagitan ng PPF ay maipakikita ang iba’t ibang alternatibo sa
paglikha ng produkto upang magamit nang episyente ang mga limita-
dong pinagkukunang-yaman.
PY
( U ) 14. Ang kagustuhan at pangangailangan ay dalawang magkaibang konsepto.
Maituturing na kagustuhan ang isang bagay kapag higit ito sa batayang
pangangailangan. Kailan maituturing na batayang pangangailangan ang isang
O
produkto o serbisyo?
A. Magagamit mo ito upang maging madali ang mahirap na gawain.
B. Nagbibigay ito ng kasiyahan at kaginhawaan.
C
C. Hindi mabubuhay ang tao kapag wala ang mga ito.
D. Makabibili ka ng maraming bagay sa pamamagitan nito.
( U ) 15. Papaano mo ipaliliwanag ang kasabihang “There isn’t enough to go around”

D
na nagmula kay John Watson Howe?
A. Limitado ang mga pinagkukunang-yaman kaya’t hindi ito sasapat sa
E
pangangailangan ng tao.
B. Walang hanggan ang pangangailangan ng tao gayundin ang mga
EP
pinagkukunang-yaman.
C. Ang walang pakundangang paggamit ng pinagkukunang-yaman ay
hahantong sa kakapusan.
D. May hangganan ang halos lahat ng pinagkukunang-yaman sa buong
daigdig.
D
( U ) 16. Kung ikaw ay kabilang sa sistemang command economy, alin sa sumusunod

ang hindi nagpapakita ng gampanin ng kasapi ng sistemang ito?
A. Ang iyong katungkulan sa ekonomiya ay nagmumula sa utos ng pamahalaan
batay sa plano.
B. Malaya kang kumikilos ayon sa sariling interes nang walang
pakikialam ng pamahalaan.
C. Sama-samang isinasagawa ang mga gawain at pakinabang sa
D. May kalayaan ang mamamayan ngunit may kontrol pa rin ang pamahalaan
sa ilang gawain.
( U ) 17. Kailan masasabing matalino kang mamimili?
A. Gumagamit ng credit card sa iyong pamimili at laging inaabangan ang
pagkakaroon ng sale.
B. Segunda mano ang binibili upang makamura at makatipid sa pamimili na
pasok sa badyet.
C. Sumusunod sa badyet at sinusuri ang presyo, sangkap, at timbang
ng produktong binibili.
D. Bumibili nang labis sa pangangailangan upang matiyak na hindi mauubusan
sa pamilihan.
( U ) 18. Sa papaanong paraan mo maitataguyod ang karapatan sa tamang

impormasyon?
PY
A. Pag-aralan ang nakatatak sa etiketa ukol sa sangkap, dami, at
komposisyon ng produkto.
B. Palaging pumunta sa timbangang-bayan upang matiyak na husto ang
biniling produkto.
O
C. Pahalagahan ang kalidad at hindi ang tatak ng produkto o serbisyong
bibilhin.
D. Palagiang gumamit ng recycled na produkto upang mapangalagaan ang
kapaligiran.
C
( U ) 19. Ano ang ipinahihiwatig ng ilustrasyon sa ibaba ukol sa produksiyon?
D
A. Ang produksiyon ay isang proseso ng pagsasama-sama ng output tulad
ng produkto at serbisyo ubang mabuo ang input tulad ng lupa, paggawa,
E
kapital, at kakayahan ng entreprenyur.

B. Ang produksiyon ay ang proseso ng pagsasasama-sama ng mga
input tulad ng lupa, lakas-paggawa, kapital, at entreprenyur upang
EP
makabuo ng produkto at serbisyo.

C. Magaganap lamang ang produksiyon kung kompleto ang mga salik na
gagamitin dito.
D. Magiging mas produktibo ang produksiyon kung mas marami ang lakas-
paggawa kaysa sa mga makinarya.
D
Input Proseso Output
• Kalakal o serbisyo
• Lupa • Pagsasama-sama pangkunsumo;
• Paggawa ng materyales, Kalakal o serbisyo
• Entrepreneurship
Kapital o Puhunan entrepreneurship
paggawa, kapital, na gamit sa
paglikha ng ibang
• Entrepreneurship at entrepreneurship
produkto
( U ) 20. Alin sa sumusunod ang hindi nagpapahayag ng kahalagahan ng produksiyon
sa pang-araw-araw na pamumuhay?
A. Ang produksiyon ang pinagmumulan ng mga produktong kailangang
ikonsumo sa pang-araw- araw
B. Ang produksiyon ay lumilikha ng trabaho.
C. Ang pagkonsumo ang nagbibigay-daan sa produksiyon ng produkto at
serbisyo, kaya dahil dito masasabing mas mahalaga ang produksiyon
kaysa sa pagkonsumo.
D. Ang mga kinita mula sa bawat salik ng produksiyon ay nagagamit ng
sambahayan sa pagbili ng produkto at serbisyo.
PY
Mga Sagot:
1. D 11. B
2. A 12. D
O
3. C 13. D
4. A 14. C
5. B 15. A
6. D
C 16. B
7. Maaring walang sagot 17. C
8. A or C 18. A
9. B 19. B
D
10. C 20. C
E
EP
D
10
PANIMULA
Araw-araw ay gumagawa ng desisyon ang tao mula sa simple hanggang sa

pinakakumplikado. Nagpapasya siya kung ano at alin ang higit na mahalaga sa mara-
mi niyang pamimilian. Bata man o may edad, basta’t may pangangailangan at ka-
gustuhan na kailangang mapunan, ay masasabing maiuugnay ang kanyang sarili sa
ekonomiks. Kumakain at umiinom ang tao araw-araw, ang kanin na kanyang kinakain
ay nagmula sa palay na itinanim ng mga magsasaka, ibebenta sa pamilihan, at binibili
ng mga tao. Ang ulam tulad ng isda ay hinuhuli ng mga mangingisda, dinadala sa mga
pamilihan, at binibili ng mga tao.
Sa kabila ng lahat, mapapansin na mayroong kaayusang nag-uugnay sa bawat

isa. Halos lahat ng produkto at serbisyo na dumarating sa mga tahanan ay tila isang
PY
palaisipan kung saan nagmula at kung paano naihahatid sa mga tao mula sa lumikha
nito. Mas madalas nga, hindi mo pa nararating ang lugar kung saan nagmula ang
produkto at serbisyong kinokunsumo mo. Kaugnay nito, naisip mo ba kung ano ang
ekonomiks, at ano ang kaugnayan nito sa pang-araw-araw na pamumuhay?
O
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan ang mga mag-aaral na makapaglalapat
ng kahulugan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na pamumuhay bilang isang mag-
aaral at kasapi ng pamilya at lipunan. Gayun din, ang maitaya ng mga mag-aaral ang
C
kahalagahan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na pamumuhay.
ARALIN 1:
D
KAHULUGAN AT KAHALAGAHAN NG EKONOMIKS
E
ALAMIN
EP
Ang mga gawain sa bahaging ito ay tutuklas sa kaalaman ng mga mag-

aaral tungkol sa mga pangunahing konsepto ng ekonomiks at kung paano ito
D
magagamit bilang batayan ng matalinong pagpapasya sa pang-araw-araw na

pamumuhay.
11
Gawain 1: OVER SLEPT
Ipasuri ang larawan sa ibaba at bigyan ito ng sariling interpretasyon.
PY
O
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang ipinapakita sa larawan?
C
2. Naranasan mo na ba ang sitwasyong katulad ng nasa larawan? Sa
anong uri ng sitwasyon? Ipaliwanag.
3. Paano ka gumagawa ng desisyon kapag nasa gitna ka ng maraming
sitwasyon at kailangan mong pumili? Ipaliwanag.
D
Gawain 2: THINK, PAIR, AND SHARE
E
Ipasuri ang bawat aytem sa una at ikalawang kolum. Pagpasyahan kung ano
ang pipiliin mo sa Option A at B. Ipasulat sa ikatlong kolum ang desisyon ng mga
mag-aaral at sa ika-apat na kolum ang dahilan ng kanilang naging pasya.
EP
Option A Option B Desisyon Dahilan
Pagtatrabaho
1. Pagpapatuloy ng
pagkatapos ng high
D
pag-aaral sa kolehiyo
school
Pagsakay ng jeep o
2. Paglalakad papunta
tricycle papunta sa
sa paaralan
paaralan
3. Paglalaro sa parke Pagpasok sa klase

4. Pananaliksik sa
Pamamasyal sa parke
aklatan
5. Pakikipagkwentuhan Paggawa ng takdang-
sa kapitbahay aralin
12
1. Bakit kailangang isaalang-alang ang mga pagpipilian sa paggawa ng

desisyon?
2. Ano ang naging batayan mo sa iyong ginawang desisyon? Naging makatuwiran
ka ba sa iyong pasya?
Sa susunod na bahagi ay sasagutan ng mga mag-aaral ang isang tsart

upang inisyal na masukat ang kanilang nalalaman tungkol sa kahalagahan ng
ekonomiks.
Gawain 3: BAITANG NG PAG-UNLAD
Ipasulat sa kahon sa kanan ng larawan ang paunang kaalaman ng mga mag-
PY
aaral kung ano ang kahulugan at kahalagahan ng Ekonomiks sa pang-araw-araw
na pamumuhay bilang isang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan. Makikita at
pasasagutan mo rin ang katanungang ito pagkatapos ng lahat ng gawain at babasahin
sa bahaging PAUNLARIN at PAGNILAYAN. Inaasahang makita sa gawaing ito ang
pag-unlad ng kaalaman ng mga mag-aaral sa mga paksang aralin.
Ano
Anoang
angkahalagahan
kahalagahan ng
O
ng ekonomiks
ekonomikssasaiyong
iyong pang-araw-araw
pang-araw-araw na na
pamumuhay
pamumuhaybilang isang
bilang mag-aaral
isang at at
mag-aaral
C
kasapi ngng
kasapi pamilya at lipunan?
pamilya, at lipunan?
INITIAL NA KAALAMAN
D
_________________________
_________________________
E
_________________________
_________________________
_________________________
EP
_________________________
_________________________
. _________________________
_________________________
_________________________
D
_________________________
_________________________
_________________________
Matapos maorganisa ang mga paunang kaalaman ng mga mag-aaral

tungkol sa kahulugan at kahalagahan ng ekonomiks sa pang-araw-araw na buhay,
ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang higit nilang maunawaan ng mas
malalim ang konsepto ng ekonomiks.
13
PAUNLARIN
Matapos malaman ng mga mag-aaral ang mga paunang impormasyon

tungkol sa aralin, ngayon naman ay lilinangin ang mga kaalamang ito sa
tulong ng mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging batayan nila
ng impormasyon. Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging ito ay matutuhan
ng mga mag-aaral ang mahahalagang ideya tungkol sa ekonomiks. Mula
sa mga inihandang gawain at teksto, inaasahang magagabayan sila upang
masagot ang katanungang kung ano ang kahulugan at kahalagahan ng
Ekonomiks sa pang-araw-araw na buhay bilang isang mag-aaral at kasapi
PY
ng pamilya at lipunan.
Gawain 4: MIND MAPPING
O
Ipaayos ang ginulong pigura ng mind map. Ipasulat sa text box ng mind map ang
mga konseptong nakalahad sa talahanayan sa ibaba. Gamiting batayan sa pagbuo ang
arrows at lines.
C
D
MGA KONSEPTO
Walang katapusang
Kakapusan sa
pangangailangan at EKONOMIKS
E
pinagkukunang-yaman
kagustuhan ng tao
Mind Map ng Batayang Katotohanan sa Pag-aaral ng Ekonomiks

EP
D
14
Gawain 5: TAYO NA SA CANTEEN
Sitwasyon: Si Nicole ay pumapasok sa isang pampublikong paaralan na malapit
sa kanilang bahay. Naglalakad lamang siya sa tuwing papasok at uuwi. Sa loob ng
isang linggo, binibigyan siya ng kanyang mga magulang ng Php100 na baon pambili
ng kanyang pagkain at iba pang pangangailangan. Ipasuri ang talahanayan ng mga
produktong maaaring bilhin ni Nicole sa canteen at pasagutan ang pamprosesong
tanong sa ibaba.
Produkto Presyo bawat Piraso

Tubig na inumin Php10.00
Tinapay Php8.00
Kanin Php10.00
PY
Ulam Php20.00
Juice Php10.00
O
1. Kung ikaw si Nicole, ano ang mga produktong handa mong ipagpalit
upang makabili ng inuming tubig? Bakit?
2. Nagkaroon ng promo sa mga kanin at ulam (combo meals) at bumaba sa

C
Php25.00 ang halaga nito. Kung ikaw si Nicole, paano mo pamamahalaan
ang iyong badyet?
D
Ipasulat sa kahon sa kanan ng larawan ang nalaman ng mga mag-aaral tungkol
sa kahulugan at kahalagahan ng Ekonomiks sa pang-araw-araw na pamumuhay bilang
E
isang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan. Nakita at nasagutan na ng mga mag-

aaral ang katanungang ito sa bahaging ALAMIN. Ngayon ay muli nila itong sasagutan
upang maipakita ang pag-unlad ng kanilang kaalaman. Muli itong sasagutan ng mga
EP
mag-aaral sa susunod na bahagi ng aralin, ang PAGNILAYAN.
Ano
Anoang
angkahalagahan
kahalagahan ngngekonomiks
ekonomikssasaiyong
iyongpang-araw-araw
pang-araw-arawnanapamumuhay
pamumuhay
bilang isang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan?
bilang isang mag-aaral, at kasapi ng pamilya at lipunan?
D
REVISED NA KAALAMAN
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
_________________________
15
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa kahulugan at
kahalagahan ng Ekonomiks sa pang-araw-araw na pamumuhay, maaari na silang
pumunta sa susunod na bahagi ng aralin. Ihanda sila para sa mas malalim na pag-
unawa sa kahulugan at kahalagahan ng Ekonomiks.
PAGNILAYAN
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin ng mga mag-aaral ang

mga nabuo nilang kaalaman ukol sa kahulugan at kahalagahan ng Ekonomiks.
Kinakailangan ang mas malalim na pagtalakay sa kahalagahan ng Ekonomiks
upang maihanda ang mga mag-aaral sa pagsasabuhay ng kanilang mga
PY
natutuhan.
Gawain 7: PAGSULAT NG REPLEKSIYON

Magpasulat ng maikling repleksiyon tungkol sa mga natutuhan ng mga mag-
O
aaral at reyalisasyon tungkol sa kahulugan at kahalagahan ng Ekonomiks sa kanilang
buhay bilang mag-aaral at bilang kasapi ng pamilya at lipunan.
C
RUBRIK SA PAGTATAYA NG REPLEKSIYON
NANGANGA-
NAPAKAHUSAY MAHUSAY KATAMTAMAN ILANGAN NG
DIMENSYON
4 PUNTOS 3 PUNTOS 2 PUNTOS PAGPAPABUTI
D
1 PUNTOS
Buod ng aralin, Maliwanag at Maliwanag Hindi gaanong Hindi
E
paksa, o gawain kumpleto ang subalit may maliwanag at maliwanag at

pagbuod ng kulang sa kulang sa ilang marami ang
araling tinalakay detalye sa detalye sa kulang sa mga
EP
paksa o araling paksa o araling detalye sa

tinalakay tinalakay paksa o araling
tinalakay
Presentasyon ng Lahat ng Tatlo lamang Dalawa Isa lamang
pagkakasulat pamantayan ay sa mga lamang sa mga sa mga
matatagpuan pamantayan pamantayan pamantayan
D
- Maayos ang sa kabuuan ng ang ang ang

pagkakasunod- repleksiyon matatagpuan matatagpuan matatagpuan
sunod ng mga sa kabuuan ng sa kabuuan ng sa kabuuan ng
ideya repleksiyon repleksiyon repleksiyon
- Hindi paligoy-
ligoy ang
pagkakasulat
- Angkop ang mga
salitang ginamit
- Malinis ang
pagkakasulat
16
Gawain 8: SITWASYON AT APLIKASYON
Pag-isipan ang sumusunod na sitwasyon: Si Mat at Tam ay pareho mong
kaibigan. Si Mat ay isang negosyanteng nagmamay-ari ng malawak na palaisdaan
at manukan sa inyong komunidad, at si Tam ay isang sikat na basketball player at
nagmamay-ari ng isang kilalang kainan sa kaparehong komunidad. Kung may
kakayahan ang inyong pamilya na magtayo ng negosyo, ano ang maaari ninyong
itayo? Kapareho ba ng mga negosyo nina Tam at Mat o hindi?
Ipalahad ang sagot ng mga mag-aaral sa pamamagitan ng kanilang kaalaman
sa mga konsepto, kahulugan, at kahalagahan ng Ekonomiks sa pang-araw-araw na
pamumuhay bilang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan.
RUBRIK PARA SA SITWASYON AT APLIKASYON
KRITERYA 4 3 2 1
PY
Ang Ang mga
Ang
pangunahing pangunahing Hindi lahat ng
pangunahing
Kaalaman sa kaalaman ay kaalaman ay pangunahing
kaalaman ay
Paksa nailahad at nailahad subalit kaalaman ay
hindi nailahad at
naibigay ang hindi wasto ang nailahad
O
natalakay
kahalagahan ilan
Hindi
Organisado ang Organisado ang Hindi
Organisasyon
mga paksa at
Cpaksa subalit
masyadong
organisado
organisado
maayos ang hindi maayos ang ang paksa at
ang paksa at
presentasyon presentasyon presentasyon
presentasyon
D
Ngayong natapos na ang lahat ng mga gawain sa araling ito ay muling
E
magmuni-muni ang mga mag-aaral at pag-isipan ang kanilang nalaman at naunawaan

sa aralin. Muling pasagutan ang BAITANG NG PAG-UNLAD at sa pamamagitan nito
ay ibigay ang kahulugan ng Ekonomiks at ang kahalagahan nito sa kanilang pang-
EP
araw-araw na pamumuhay bilang isang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan.

Ano ang
Ano kahalagahan ng Ekonomiks
ang kahalagahan sa iyong
ng Ekonomiks pang-araw-araw
sa iyong nana
pang-araw-araw pamumuhay
pamumuhay
bilang isang mag-aaral at kasapi ng pamilya at lipunan?
bilang isang mag-aaral, kasapi ng pamilya, at lipunan?
D
FINAL NA KAALAMAN
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
___________________________
. ___________________________
___________________________
___________________________
17
PANIMULA
Binigyang pansin sa nakaraang aralin ang kahulugan ng ekonomiks at ang
kahalagahan nito sa pang-araw-araw na pamumuhay bilang mag-aaral at kasapi ng
pamilya at lipunan. Ngayon naman ay pag-aaralan ng mga mag-aaral ang kakapusan.
Ang kakapusan ang pangunahing dahilan kung bakit kailangang pag-aralan ang
Ekonomiks.
Mahalagang pag-aralan at maunawaan ang kakapusan sapagkat sa

pamamagitan nito ay maaaring makaisip ang tao ng mga paraan kung paano
ito epektibong mapamamahalaan. Maaari din itong maging daan upang maging
responsable ang bawat isa sa pagkuha at paggamit ng limitadong pinagkukunang-
yaman.
Sa araling ito ay inaasahan ang mga mag-aaral na maipakita ang ugnayan
PY
ng kakapusan sa pang-araw-araw na buhay, matukoy ang mga palatandaan ng
kakapusan, makabuo ng konklusyon na ang kakapusan ay isang suliraning panlipunan,
at makapagmungkahi ng mga paraan kung paano mapamamahalaan ang mga
suliraning dulot ng kakapusan.
O
ARALIN 2
C
ANG KAKAPUSAN
ALAMIN
E D
Ang mga gawain sa bahaging ito ay tutuklas sa kaalaman ng mga mag-aaral

tungkol sa kakapusan, paano ito mapamamahalaan, bakit ito itinuturing na
suliraning panlipunan, at kung ano ang kaugnayan nito sa pang-araw-araw na
EP
buhay.
Gawain 1: T-CHART
D
Ipasuri ang mga produktong nakalista sa hanay A at B sa T-chart. Ipahambing

ang dalawang hanay at sagutan ang mga pamprosesong tanong.
HANAY A HANAY B
bigas gasoline
isda ginto
gulay nickel
bawang tanso
18
1. Ano ang iyong napuna sa mga magkakasamang produkto sa hanay A at

hanay B?
2. Ano sa palagay mo ang dahilan kung bakit magkakasama ang mga
produkto sa iisang hanay? Ipaliwanag.
Gawain 2: PICTURE ANALYSIS
Ipasuri ang larawan at pabigyan ito ng sariling interpretasyon.
PY
O
C
E D
EP
1. Ano ang nakikita mo sa larawan?

2. Ano ang ipinahihiwatig nito?
D
3. Bakit ito nagaganap?

upang inisyal na masukat ang kanilang nalalaman tungkol sa kakapusan.
19
Gawain 3: KNOWLEDGE GAUGE
Ang gawaing ito ay susukat sa paunang kaalaman ng mga mag-aaral kung
paano maipakikita ang kaugnayan ng kakapusan sa pang-araw-araw na buhay, at
kung bakit maituturing na isang suliraning panlipunan ang kakapusan.
Bakit maituturing na isang suliraning

panlipunan ang kakapusan?
INITIAL NA KAALAMAN
___________________________________
___________________________________
PY
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
___________________________________
O
___________________________________
___________________________________
___________________________________
C
Matapos maorganisa ang paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa
kakapusan, ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang higit na maunawaan
ang konseptong ito.
E D
PAUNLARIN
EP

D
tulong ng mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging batayan

nila ng mga impormasyon. Ang layunin ng bahaging ito ay matutuhan ng
mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa kakapusan.
Ang mga inihandang gawain at teksto ay inaasahang gagabay sa mga mag-
aaral upang masagot ang katanungan na kung ano ang kakapusan, mga
palatandaan nito at ang kaugnayan ng kakapusan sa pang-araw-araw ng
buhay.
20
Gawain 4: PRODUCTION PLAN
Ipasuri ang production plan sa ibaba. Ipaguhit ito sa graph at palagyan ng in-
terpretasyon at kongklusyon ang punto A, F, at C.
Mais Palay
Option (Libong (Libong
Sako) Sako)
A 0 15
B 1 14
PY
C 2 12
D 3 9
E 4 5
F 5 0
O
C
PUNTO INTERPRETASYON KONGKLUSYON
E D
EP
Gawain 5: OPEN ENDED STORY

Palagyan ng maikling katapusan ang kuwento. Ipaugnay ang kuwento sa
suliraning panlipunan na nagaganap dahilan sa kakapusan. Tingnan ang rubrik sa
D
ibaba at ipagamit itong batayan sa pagsusulat ng mga mag-aaral.

1. Nagkaroon ng brownout sa Barangay Madilim dahil walang mabiling gasolina
na ginagamit upang mapaandar ang mga planta ng koryente.
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
_____________________________________________________________
21
RUBRIK PARA SA OPEN ENDED STORY
10 8 6 4 2
Naipakita sa Naipakita sa Hindi naipakita Walang
Naipakita sa
mga detalye mga detalye sa mga detalye kaugnayan
mga detalye ng
ng kuwento ng kuwento ng kuwento ang kuwento
kuwento kung
kung bakit kung bakit kung bakit sa kakapusan
bakit at paano
at paano at paano at paano bilang
nagkakaroon
nagkakaroon nagkakaroon nagkakaroon suliraning
ng suliraning
ng suliraning ng suliraning ng suliraning panlipunan.
panlipunan
panlipunan panlipunan panlipunan dahil
dahil san subalit
dahil sa dahil sa sa kakapusan
masyadong
kakapusan kakapusan
malawak o
na hindi na subalit ang
PY
kulang. Ang
kailangan nagsusuri ay
nagsusuri nito
pa ng nangangai-
ay kailangan pa
karagdagang langan pa ng
ng karagdagang
impormasyon impormasyon
impormasyon
upang ito upang ito
O
upang lubos na
ay lubusang ay lubos na
maunawaan.
maunawaan. maunawaan. C
Gawain 6: CONSERVATION POSTER
Magpagawa ng poster na nagpapakita ng konserbasyon sa mga yamang likas
D
at mga paraan kung paano mapapamahalaan ang kakapusan. Ipagamit ang rubrik sa
ibaba bilang pamantayan ng paggawa ng mga mag-aaral.
E
RUBRIK NG PAGMAMARKA
Napakagaling Magaling May kakulangan
EP
Kriterya
3 2 1
Ang nabuong poster Ang nabuong
ay nakapagbibigay poster ay nakapag- Ang nabuong poster
ng kumpleto, wasto, bibigay ng wastong ay kulang sa impor-
D
at mahalagang impormasyon masyon tungkol sa

Impormatibo impormasyon tungkol tungkol sa konser- konserbasyon ng
sa konserbasyon ng basyon ng yamang yamang likas at kung
yamang likas at kung likas at kung paano paano malalabanan
paano malalabanan malalabanan ang ang kakapusan.
ang kakapusan. kakapusan.
Nagpakita ng Malikhain at
May kakulangan ang
pagkamalikhain at magaling ang
Malikhain elemento ng disenyo
napakagaling na elemento ng
ng poster.
disenyo ng poster. disenyo ng poster.
22
Gawain 7. KNOWLEDGE GAUGE
Ang gawaing ito ay katulad ng Gawain 3 na may layuning mataya ang kaa-
laman ng mga mag-aaral tungkol sa kaugnayan ng kakapusan sa pang-araw-araw
na buhay, at kung bakit itinuturing ang kakapusan na isang suliraning panlipunan.
Ngayon ay muling pasagutan ang tanong na ito upang maipakita ang pag-unlad ng
kaalaman ng mga mag-aaral.

REVISED NA KAALAMAN
PY
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
_________________________________
O
__________
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa epekto

C
ng kakapusan sa pang-araw-araw na pamumuhay ng tao, maaari na silang
pumunta sa susunod na bahagi ng aralin. Ihanda ang mga mag-aaral para sa
mas malalim na pag-unawa sa kakapusan.
D
PAGNILAYAN
E
EP
Sa bahaging ito ng modyul ay palalawakin at pagtitibayin ang mga nabuong

kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa kaugnayan ng kakapusan sa pang-araw-
araw na pamumuhay ng tao. Kinakailangan ang mas malalim na pagtalakay sa
konsepto ng kakapusan upang maihanda ang mga mag-aaral sa pagsasabuhay
ng kanilang natutuhan.
D
Gawain 8: RESOURCE MAPPING

Pangkatang Gawain: Sa gawaing ito ay inaasahang maipakita ng pangkat ng
mag-aaral ang kondisyon ng kanilang lokal na komunidad. Gumawa ng pisikal na
mapa ng pinakamalapit na komunidad sa paaralan. Mahalagang maipakita sa mapa
ang demograpiya (populasyon), size, ang topograpiya tulad ng lupa, burol, talampas,
ilog, mga kalsada, kabahayan, gusali, negosyo, at iba pa. Matapos maiguhit ang
mapa ay magpaguhit naman ng mga simbulo, o bagay na naglalarawan sa mga lugar
sa mapa na mayroong kakapusan. Magpalagay ng legend upang maunawaan ang
inilagay na mga simbulo.
23
Layunin ng gawaing ito na magamit ng mga mag-aaral ang kanilang kaalaman
sa pagsusuri ng mga pinagkukunang-yaman ng kanilang lokal na komunidad tulad
ng yamang likas, yamang tao, at yamang kapital. Ipagamit ang rubrik sa ibaba na
batayan sa pagsasagawa ng gawain.
RUBRIK SA RESOURCE MAPPING

4 3 2 1 0
Naipakita sa Naipakita sa Naipakita sa Hindi naipakita Walang
mga detalye mga detalye mga detalye ng sa mga detalye mapa na
ng mapa ang ng mapa ang mapa ang mga ng mapa ang nagawa.
mahahalagang mahahalagang impormasyon mahahalagang
impormasyon impormasyon tungkol sa impormasyon
tungkol sa tungkol sa paksa subalit tungkol sa
PY
paksa at paksa subalit masyadong paksa o
nakapagpapa- ang nagsusuri malawak o wala itong
taas ito sa ay nangangaila- kulang. Ang kaugnayan sa
pagkakaunawa ngan pa ng nagsusuri nito paksa.
ng mga impormasyon ay kailangan pa
nagsusuri nito. upang ito
O
ng karagdagang
ay lubos na impormasyon
maunawaan. upang lubos na
maunawaan.
C
1. Ano ang mga palatandaan ng kakapusan na naitala mo sa iyong napiling
D
komunidad?
2. Bakit nararanasan ang kakapusan sa komunidad na napili mo? Ano ang
epekto nito?
E
3. Paano nakaaapekto sa iyo bilang mag-aaral ang kasalukuyang kondisyon

ng komunidad na iyong iginuhit?
EP
Gawain 9: GAUGE POD

Ngayon ay muling sasagutan ng mga mag-aaral ang tanong tungkol sa paraan
kung paano maipakikita ang kaugnayan ng kakapusan sa pang-araw-araw na buhay,
at kung bakit itinuturing ang kakapusan na isang suliraning panlipunan. Inaasahan
sa bahaging ito na wasto ang mga kasagutan ng mga mag-aaral at handa na nilang
D
isabuhay ito.

FINAL NA KAALAMAN
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
_____ 24
PANIMULA
Sa nakaraang aralin, tinalakay ang kahulugan ng kakapusan at kung paano
ito nakaaapekto sa pang-araw-araw na pamumuhay bilang mag-aaral at kasapi ng
pamilya at lipunan. Ang kakapusan ay umiiral dahilan sa limitado ang pinagkukunang-
yaman at walang katapusan ang pangangailangan at kagustuhan ng tao. Kaya
mahalaga ang matalinong pagdedesisyon sapagkat hindi lahat ng nais at gusto ng tao
ay maaaring makamit.
Samantala, pag-aaralan sa araling ito ang mga konsepto ng pangangailangan

(needs) at kagustuhan (wants). Inaasahan na masusuri at matataya ng mga mag-
aaral ang sariling mga pamantayan sa pagbuo ng matalinong desisyon tungkol sa
kanilang mga kagustuhan at pangangailangan.
PY
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan ang mga mag-aaral na makapagsusuri
sa kaibahan ng pangangailangan at kagustuhan bilang batayan sa pagbuo ng
matalinong pagdedesisyon, maipakikita ang ugnayan ng personal na kagustuhan
at pangangailangan sa suliranin ng kakapusan, makapagsusuri sa herarkiya ng
pangangailangan, makabubuo ng sariling pamantayan sa pagpili ng pangangailangan
O
batay sa herarkiya ng pangangailangan, at makapagsusuri sa mga salik na
nakakaimpluwensiya sa pangangailangan at kagustuhan.
C
ARALIN 3:
PANGANGAILANGAN AT KAGUSTUHAN
D
ALAMIN
E
Ang mga gawain sa bahaging ito ay tutuklas sa paunang kaalaman ng

EP
mga mag-aaral tungkol sa pangangailangan at kagustuhan at kung paano

makatutulong ang kaalaman sa mga konseptong ito sa pagbuo ng matalinong
pagdedesisyon.
D
Gawain 1: ILISTA NATIN

Magpalista ng sampung bagay na mahalaga sa kanila bilang isang mag-
aaral. Ipasulat ito ng sunod-sunod ayon sa kahalagahan. Ipatala ang sagot sa kahong
katulad ng nasa ibaba.
Sampung bagay na mahalaga sa akin bilang isang mag-aaral.

_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
___________________________
25
1. Anong bagay ang pinakamahalaga para sa iyo? Bakit?

2. Ano ang mga naging batayan mo sa ginawang listahan?
3. Pareho ba ang pagkakasunod-sunod ng iyong listahan sa listahan
ng iyong kamag-aral? Kung hindi, ano sa palagay mo ang dahilan ng
pagkakaiba ng mga ito?
Gawain 2: WHY OH WHY

Ipasuri ang bawat aytem sa una at ikalawang kolum sa ibaba. Pagpapasyahan
ng mga mag-aaral kung ano ang pipiliin nila sa option A at B. Ipasulat sa ikatlong
kolum ang kanilang desisyon.
PY
Option A Option B Dahilan
1. Magte-text Tatawag sa telepono
2. Maglalakad sa pagpa- Sasakay sa pagpasok sa
O
sok sa paaralan paaralan
3. Kakain ng kanin Kakain ng tinapay
4. Supot na plastic
C
Supot na papel
5. Gagamit ng lapis Gagamit ng ballpen
D
1. Ano-ano ang naging batayan mo sa ginawang pagpili?
2. Maaari bang magbago ang iyong desisyon sa hinaharap? Bakit?
E
3. Magkapareho ba ang iyong sagot sa iyong mga kamag-aral? Ano sa

palagay mo ang dahilan ng pagkakaiba o pagkakatulad nito?
EP

upang inisyal na masukat ang kanilang nalalaman tungkol sa pangangailangan
at kagustuhan.
D
Gawain 3: CROSSROADS
Pasagutan ang tanong na nasa loob ng kahon. Ipasulat ang sagot ng mga
mag-aaral sa kahon ng INITIAL na kaalaman.
Paano makatutulong ang kaalaman sa konsepto ng pangangailangan at

kagustuhan sa pagbuo ng matalinong pagdedesisyon?
26
INITIAL NA KAALAMAN
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
PY
tungkol sa pangangailangan at kagustuhan, ihanda sila para sa susunod na
bahagi ng aralin upang higit nilang maunawaan na ng mas malalim ang konsepto
O
ng pangangailangan at kagustuhan.
PAUNLARIN
C
D
tungkol sa paksang-aralin, ngayon naman ay lilinangin ang mga kaalamang
ito sa tulong ng mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging
batayan nila ng impormasyon. Ang layunin ng bahaging ito ay matutuhan
E
ng mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa

pangangailangan at kagustuhan. Mula sa mga inihandang gawain at teksto,
inaasahang magagabayan sila upang masagot kung ano ang pagkakaiba
EP
ng pangangailangan at kagustuhan, at kung ano ang kaugnayan nito sa

suliranin ng kakapusan.
D
Gawain 4: KAILANGAN O KAGUSTUHAN

Ipasulat ang salitang GUSTO ko/kong/ng o KAILANGAN ko/kong/ng sa bawat
aytem.
1. _________ pumunta sa party.
2. _________ kumain ng prutas at gulay upang manatiling malakas ang
aking katawan.
3. _________ magbukas ng savings account sa isang matatag na bangko
para sa aking kinabukasan .
4. _________ lumipat sa magandang bahay na may aircon.
5. _________ uminom ng tubig pagkatapos kumain.
27
6. _________ mamahaling relo.
7. _________ telebisyon.
8. _________ kumain ng pizza pie.
9. _________ maglaro ng video game.
10. _________ magsuot ng maayos na damit.
1. Ano ang pagkakaiba ng pangangailangan at kagustuhan?
2. Kailan nagiging pangangailangan ang isang kagustuhan? Bakit?
3. Ano ang pagkakaiba ng iyong sagot at ng iyong kamag-aral?
4. Maaari bang maging kagustuhan ang isang pangangailangan? Patunayan.
PY
Gawain 5: BAITANG-BAITANG
Ipasulat sa bawat baitang ng pyramid sa ibaba ang mga batayan ng
pangangailangan ng tao batay sa teorya ni Abraham Harold Maslow. Palagyan din
ang mga ito ng mga halimbawa. Sa ikalimang baitang ay ipalagay ang pangalan ng
kilalang tao sa komunidad na sa palagay ng mga mag-aaral ay nakaabot sa antas na
O
ito.
C
E D
EP
D
1. Ano ang mga pangangailangan ng tao ayon kay Abraham Maslow?

2. Puwede bang makarating ang tao sa ikalawa, ikatlo hanggang sa
ikalimang baitang na hindi dumadaan sa una? Bakit?
3. Paano mo mararating ang pinakamataas na baitang? Ano ang dapat
mong gawin upang marating ito?
28
Gawain 6: PASS MUNA
Sitwasyon: Ipagpalagay na miyembro ka ng isang pamilyang binubuo ng li-
mang miyembro. Nasa ibaba ang listahan ng mga dapat pagkagastusan at maaari
ninyong ikonsumo sa buwang ito. Ang iyong tatay lang ang may trabaho at may ka-
buuang kita na Php10,000 sa isang buwan.
Palagyan ng tsek (/) ang dapat pagkagastusan, at (x) kung hindi. Ipasulat ang
dahilan kung bakit (x) ang sagot ng mga mag-aaral.
HALAGA BAWAT
MAAARING PAGKAGASTUSAN
BUWAN
______1. koryente Php1,000
______2. tubig Php500
PY
______3. pagbili ng paboritong junk food Php150
______4. video game Php100
______5. upa sa bahay Php2,500
_____ 6. pamamasyal at pagbisita sa mga kaibigan Php500
O
______7. pagkain ng pamilya Php5,000
______8. panonood ng paborito mong palabas sa sinehan Php180
C
______9. pamasahe at baon mo, ni tatay, kuya, at ate Php2,200
_____10. cable/internet Php900
Mga dahilan kung bakit (x) ang sagot.
D
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
E
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
EP
1. Sa iyong ginawang pagdedesisyon, magkano ang kabuuang halaga na

maaari mong magastos o matipid?
2. Ano-ano ang naging batayan mo sa pagdedesisyon? Bakit?
3. Bilang mag-aaral, paano mo maiuugnay ang personal mong kagustuhan
D
at pangangailangan sa suliranin ng kakapusan.
Gawain 7: ANG AKING PAMANTAYAN SA PAGPILI NG PANGANGAILANGAN

Magpabuo ng sariling pamantayan sa pagpili ng mga pangangailangan batay
sa mga herarkiya ng pangangailangan. Ipalahad ang personal na pamantayan sa
pamamagitan ng isang sanaysay. Ipasulat din kung paano nila makakamit ang kaga-
napan ng kanilang pagkatao.
1. Paano mo maisasakatuparan ang iyong pamantayan?
2. Sa iyong palagay, nasaan ka sa mga baitang na ito? Bakit?
29
Matapos ang lahat ng mga gawain sa LINANGIN, ipaayos ang paunang
kaalaman sa kahulugan ng pangangailangan at kagustuhan at ang kaugnayan nito
sa kanilang buhay bilang mag-aaral. Pasagutan muli ang tanong sa box sa ibaba.
Ipasulat ang kanilang sagot sa kahon ng REVISED.

PY
REVISED NA KAALAMAN
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
______________________________________
O
C
PAGNILAYAN
E D
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin ang mga nabuong kaalaman

ng mga mag-aaral ukol sa pangangailangan at kagustuhan. Kinakailangan ang
mas malalim na pagtalakay sa pangangailangan at kagustuhan upang maihanda
EP
ang mga mag-aaral sa paglalapat o pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.

D
Gawain 9: ANG BAYAN KO

Magpagawa ng obserbasyon sa kanilang lokal na komunidad ang mga mag-
aaral at patingnan kung ano-ano ang magagandang katangian nito. Magpagawa ng
editoryal na nagpapakita ng katangian ng komunidad, kasalukuyang kondisyon at
kung ano-ano ang pangangailangan nito batay sa komposisyon ng populasyon.
30
RUBRIK PARA SA ANG BAYAN KO
KRITERYA 4 3 2 1
Ang nabuong Ang nabuong
Ang nabuong
editoryal ay Ang nabuong editoryal ay
editoryal ay
nakapagbigay editoryal ay hindi organisado
kulang sa
ng wasto at nakapagbigay ng at kulang sa
kailangang
napakahalagang wastong impor- kailangang
impormasyon
IMPORMATIBO impormasyon masyon tungkol impormasyon
tungkol sa
tungkol sa sa katangian at tungkol sa
katangian at
katangian at kasalukuyang katangian at
kasalukuyang
kasalukuyang kondisyon ng kasalukuyang
kondisyon ng
kondisyon ng komunidad. kondisyon ng
komunidad.
komunidad. komunidad.
PY
May kaku-
Napakagaling ng Magaling ang Hindi maayos
langan ang
MALIKHAIN pagkakagawa ng pagkakagawa ng ang pagkakaga-
pagkakagawa
editoryal. editoryal. wa ng editoryal.
ng editoryal.
Ang ilang bahagi Marami sa
O
ng nabuong mga bahagi ng
Ang nabuong
Ang nabuong editoryal ay nabuong editoryal
editoryal ay
editoryal ay nag- nagpakita ay nagpakita
nagpakita ng
makatotohanang
C pakita ng pang-
yayari tungkol
ng hindi
makatotohanang
ng hindi
makatotohanang
pangyayari tung-
KATOTOHANAN sa katangian at pangyayari pangyayari
kol sa katangian
kasalukuyang tungkol sa tungkol sa
at kasalukuyang
kondisyon ng katangian at katangian at
D
kondisyon ng
komunidad na kasalukuyang kasalukuyang
komunidad na
sinuri. kondisyon ng kondisyon ng
sinuri.
komunidad na komunidad na
E
sinuri. sinuri
EP
1. Ano-ano ang mga katangian ng iyong lokal na komunidad? Bakit?

2. Sa iyong palagay, ano ang maaari pang gawin upang lubos na
D
mapakinabangan ang magagandang katangian ng iyong lokal na

komunidad?
Gawain 10: PARA SA KINABUKASAN

Magpagawa ng isang open letter tungkol sa mga pangangailangan at kagustu-
han ng iyong lokal na komunidad. Isulat ang “Para sa kinabukasan at sa aking bayan
_________________” bilang panimula ng iyong open letter. Isulat sa pamuhatang
bahagi ng liham kung para kanino ang open letter na iyong ginawa.
31
Matapos ang mga pagwawasto, pasagutan ang ikatlong bahagi ng CROSS-
ROADS sa ibaba. Sa gawaing ito ay dapat na maipahayag na ng mga mag-aaral ang
kanilang pagkakaunawa sa kanilang mga pinag-aralan. Inaasahan sa bahaging ito na
alam na ng mga mag-aaral ang kahalagahan ng pangangailagan at kagustuhan bilang
batayan ng matalino at maunlad na pamumuhay. Ipasulat ang kanilang sagot sa box
ng FINAL.

PY
O
C
FINAL NA KAALAMAN
D
______________________________________
______________________________________
______________________________________
E
______________________________________
______________________________________
EP
D
32
PANIMULA
Isang katotohanan na dapat nating tanggapin na walang hanggan ang kagustuhan
at pangangailangan ng tao sa harap ng kakapusan ng mga pinagkukunang-yaman. Isa
ito sa mga pangunahing dahilan kung bakit pinag-aaralan natin ngayon ang Ekonomiks.
Ang mekanismo ng pamamahagi ng mga pinagkukunang-yaman, produkto, at serbisyo ay
tinatawag na alokasyon.
Kailangang isaalang-alang natin ang paggamit at paglinang ng lahat ng
pinagkukunang-yaman ng bansa upang makamit ng tao ang pinakamataas na antas
ng kasiyahan at kapakinabangan mula rito. Nararapat na ito ay bigyang-pansin dahil sa
katotohanang may kakapusan ang mga pinagkukunang-yaman.
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan ang mga mag-aaral na makapagsusuri sa
PY
kaugnayan ng alokasyon sa kakapusan, pangangailangan, at kagustuhan, mapahahalagahan
ang paggawa ng tamang desisyon upang matugunan ang pangangailangan, at
makapagsusuri ng mekanismo ng alokasyon sa iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya
bilang sagot sa kakapusan.
O
ARALIN 4:
ALOKASYON
C
ALAMIN
D
Ang mga gawain sa bahaging ito ay lilinang sa kaalaman ng mga mag-aaral
tungkol sa alokasyon at kung bakit kailangan ng mekanismo sa alokasyon ng
E
pinagkukunang-yaman sa ilalim ng iba’t ibang sistemang pang-ekonomiya.

EP
Gawain 1: FOUR PICS ONE WORD
Ipasuri ang apat na larawan upang mabuo ang hinahanap na salita.

D
S Q A L K O
O N Y I A B
33
1. Alin sa mga larawan ang nagturo sa iyo sa tamang sagot?
2. Sa iyong palagay, ano ang ibig sabihin ng salitang nabuo?
Gawain 2: SISTEMA IKAMO?

Papiliin ang mga mag-aaral sa mga hanay ng salita sa ibaba na angkop sa
bawat larawan. Ipasulat ito sa kahon sa ilalim ng bawat larawan.
Tradisyonal na ekonomiya Mixed economy

PY
O
C
Command economy Market economy
E D
EP
D
Sa susunod na bahagi ay sasagutan ng mga mag-aaral ang entrance at exit

slip upang inisyal na masukat ang kanilang nalalaman tungkol sa alokasyon.
1. Ano ang iyong naging batayan sa pagpili ng sagot?
2. Sa iyong palagay, ano ang ibig sabihin ng sistemang pang-ekonomiya?
34
Gawain 3: ENTRANCE AT EXIT SLIP
Papunan ng matapat na sagot ang dalawang kahon sa ilalim ng entrance slip.

Ang exit slip ay sasagutan lamang pagkatapos ng aralin.
ENTRANCE SLIP EXIT SLIP
Ang alam ko tungkol sa alokasyon Ang natutuhan ko tungkol sa

ay ... alokasyon ay ...
PY
Ang palagay ko tungkol sa
alokasyon ay ...
O

C
tungkol sa alokasyon, ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang higit
nilang maunawaan na ng mas malalim ang konsepto nito.
E D
PAUNLARIN
EP
Matapos malaman ang mga paunang impormasyon tungkol sa aralin, ngayon

naman ay lilinangin ang mga kaalamang ito sa tulong ng mga teksto at mga
gawain na inihanda upang maging batayan ng impormasyon ng mga mag-
aaral. Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging ito ay matutuhan ng mga mag-
D
aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa alokasyon. Inaasahan

na magagabayan ang mga mag-aaral ng mga inihandang gawain at teksto
upang masagot ang katanungan kung bakit kailangan ng mekanismo ng
alokasyon ng pinagkukunang-yaman sa ilalim ng iba’t ibang sistemang
pang-ekonomiya?
35
Gawain 4: TANONG AT SAGOT
Papunan ang kahon sa kaliwa ng apat na pangunahing katanungang
pang-ekonomiko batay sa mga ibinigay na halimbawa sa kanang bahagi nito.
• Palay, mais, kotse, o computer
• Tradisyonal na paraan o paggamit ng

teknolohiya
• Mamamayan sa loob o labas ng bansa
PY
• 500 kilo ng bigas o 200 metrong tela
Gawain 5: DATA RETRIEVAL CHART
O
Magpasaliksik ukol sa mga bansang sumailalim sa mga sistemang pang-eko-
nomiya na nasa kaliwang bahagi ng tsart. Magpabigay ng tatlo hanggang limang
bansa at isulat ito sa kanang bahagi ng tsart.
C
SISTEMANG PANG-EKONOMIYA MGA BANSA
Tradisyunal na ekonomiya
D
Market economy
E
Command economy
Mixed economy
EP
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa alokasyon,

maaari na silang magpatuloy sa susunod na bahagi ng aralin. Ihanda sila para sa
mas malalim na pag-unawa sa konseptong ito.
D
PAGNILAYAN
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin ang mga nabuong

kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa alokasyon. Kinakailangan ang mas malalim
na pagtalakay sa konsepto ng alokasyon upang maihanda sila sa pagsasabuhay
ng kanilang mga natutuhan.
36
Gawain 6: REPLEKSIYON
Ngayon ay maaari nang itala ng mga mag-aaral ang lahat ng impormasyon
na kanilang natutuhan sa aralin. Ipalagay o ipasulat sa isang buong papel at ipaipon
sa kanilang portfolio ang naging kasagutan para mabasa ng guro at mabigyan ng
grado.
ANG AKING NATUTUHAN SA ARALIN
PY
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
O
___________________________________________________________________
Gawain 7: DIALOGUE BOX

C
Papunan ng tamang sagot ang usapan ng dalawang tauhan sa bawat kahon.
E D
Ano ba ang katangian Paano mo ilalarawan

ng tradisyonal na ang market
EP
ekonomiya? economy?
D
37
Sa command
economy, sino ang Bakit kaya ito tinawag
nagpaplano ng na mixed economy?
ekonomiya?
PY
O
1.
C
Batay sa usapan ng mga tauhan sa itaas, anong sistemang pang-ekonomiya
ang umiiral sa Pilipinas?
2. Kung ikaw ay bibigyan ng pagkakataong pumili ng sistemang pang-
D
ekonomiya na paiiralin sa ating bansa, anong sistema ang iyong pipiliin?
Bakit?
E
Gawain 8: ENTRANCE AT EXIT SLIP

Papunan ng matapat na sagot ang exit slip. Sa pagkakataong ito ay inaasahang
EP
masasagot na nang wasto ng mga mag-aaral ang gawain.
ENTRANCE SLIP EXIT SLIP

D
Ang alam ko tungkol sa alokasyon Ang aking natutuhan tungkol sa

ay... alokasyon ay...
Ang palagay ko tungkol sa

alokasyon ay...
38
PANIMULA
Sa araling ito ay mauunawaan ng mga mag-aaral ang konsepto ng pagkonsumo.
Inaasahang masusuri at matataya nila ang kanilang mga pamantayan sa pagbuo ng
matalinong desisyon tungo sa pagiging matalinong konsyumer.
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan ang mga mag-aaral na
makapagpaliliwanag ng konsepto ng pagkonsumo, makapagsusuri ng mga salik
na nakaaapekto sa pagkonsumo, makapagpapamalas ng talino sa pagkonsumo sa
pamamagitan ng paggamit ng pamantayan sa pamimili, makapagtatanggol ng mga
karapatan, at magagampanan ang mga tungkulin bilang isang mamimili.
ARALIN 5:
PY
PAGKONSUMO
ALAMIN
O
Ang mga gawain sa bahaging ito ay lilinang sa kaalaman ng mga mag-
C
aaral tungkol sa alokasyon at kung bakit mahalagang maitaguyod ang mga
karapatan at magampanan ang katungkulan ng bawat konsyumer tungo sa
isang matatag na ekonomiya.
D
Gawain 1: PAGBILHAN PO!
Ipasuri sa mga mag-aaral ang sitwasyon at pasagutan ang pamprosesong
E
tanong. Ipagpalagay na mayroon kang Php500.00 at may pagkakataon kang bumili

ng iba’t ibang pagkain. Alin sa mga pagkain sa ibaba ang iyong bibilhin?
EP
D
39
Pamprosesong mga Tanong:
1. Ano-anong mga pagkain ang iyong bibilhin?
2. Ano ang iyong naging batayan sa pinili mong pagkain?
Sa susunod na bahagi ay sasagutan mo ang isang dayagram upang

inisyal na masukat ang iyong nalalaman tungkol sa pagkonsumo.
Gawain 2: WQF DIAGRAM

Pabigyang-pansin ang paksa sa pagbuo ng WQF Diagram. Ipatala sa kahon
ng W (words) ang mga salitang may kaugnayan sa pagkonsumo. Sa kahon ng Q
(questions), bumuo ng tatlo hanggang limang tanong na nais masagot ng mga mag-
PY
aaral tungkol sa pagkonsumo. Sa bilog na F (facts), ipasulat ang kanilang mga bagong
natutuhan tungkol sa paksa. Sasagutan lamang ang bahaging F (facts) pagkatapos ng
aralin. Lahat ng kasagutan ay tatanggapin at hayaang magbigay ng sariling kaalaman
ang mga mag-aaral tungkol sa paksa. Iwawasto ang mga kasagutan ng mga mag-
aaral sa huling bahagi ng aralin, ang PAGNILAYAN.
O
PAGKONSUMO
C
W Q F
D
__________________ ________________
__________________
E
________________ ______________
__________________ ________________
__________________ ______________
________________
EP
__________________ ______________
________________ ______________
__________________ ________________
__________________ ______________
________________ ______________
__________________ ________________ ______________
D
__________________ ________________
__________________ ______________
________________ ______________
__________________ ________________
__________________ ______________
________________ __
Matapos maisaayos ang mga paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol

sa pagkonsumo, ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang higit nilang
maunawaan ang konsepto ng pagkonsumo.
40
PAUNLARIN

tulong ng mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging batayan ng
mga mag-aaral ng impormasyon. Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging
ito ay matutuhan ng mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto
tungkol sa pagkonsumo. Inaasahang magagabayan sila ng mga inihandang
gawain at teksto sa pagsagot kung bakit mahalagang maitaguyod ang mga
karapatan at magampanan ang katungkulan ng bawat konsyumer tungo sa
PY
isang matatag na ekonomiya.
O
Ngayon ay muling pasasagutan ang WQF Diagram. Ipatala sa kahong W
C
(words) ang mga salitang may kaugnayan sa pagkonsumo. Sa kahong Q (questions)
ay muling pabuuin ng tatlo hanggang limang tanong ang mga mag-aaral na nais nilang
masagot tungkol sa pagkonsumo. Sa bilog na F (facts) ipasulat ang kanilang mga
bagong natutuhan tungkol sa paksa.
D
PAGKONSUMO
E
EP
W Q F
__________________ ________________
__________________ ________________
D
__________________ ______________
________________ ______________
__________________ ________________
__________________ ______________
________________ ______________
__________________ ________________
__________________ ______________
________________ ______________
__________________ ________________
__________________ ______________
________________ ______________
__________________ ________________
__________________ ______________
________________ ______________
__________________ ________________ __
41
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa pagkonsumo,
maaari na silang pumunta sa susunod na bahagi ng aralin. Ihanda ang mga
mag-aaral para sa mas malalim na pag-unawa ng konseptong ito.
PAGNILAYAN
Sa bahaging ito ng aralin ay palalawakin at pagtitibayin ng mga mag-aaral

ang nabuo nilang kaalaman ukol sa pagkonsumo. Kinakailangan ang mas
malalim na pagtalakay sa pagkonsumo upang maihanda ang mga mag-aaral sa
pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.
PY
Gawain 4: MATALINO AKONG KONSYUMER
O
Ngayong alam na ng mga mag-aaral ang mga katangian ng isang matalinong
konsyumer, ipasuri naman ang kanilang sarili bilang isang konsyumer. Mahalagang
pasagutan ang tsart ng buong katapatan upang magsilbi itong gabay sa pagpapaun-
C
lad ng kanilang katangian bilang konsyumer. Pamarkahan ang kanilang sarili bilang
mamimili. Palagyan ng tsek ( / ) ang bawat pamilang:
1 – napakatalino 3 – di-gaanong matalino
D
2 – matalino 4 – mahina
4 3 2 1
E
1. Madaling maniwala sa anunsiyo

2. Mapagmasid
EP
3. Alam kung ano ang gagawin sa oras na makabili ng

depektibong produkto
4. Mahilig tumawad
5. Matipid
D
6. Alam ang karapatan at pananagutan

7. May listahan ng bibilhin
8. Mabilis magdesisyon
9. Sumusunod sa badyet
10. Mahilig sa mura ngunit de kalidad na bilihin
Halaw mula sa Department of Education, Culture and Sports (DECS). (n.d.) Project EASE: araling panlipunan. DECS. Pasig City
42
1. Kung may mga sagot kang 3 at 4 sa tsart sa bawat isang katangian, ano-
ano ang mga dapat mong gawin upang mabago ang mga katangiang ito?
2. Kung may mga sagot kang 1 at 2 sa tsart, ano ang epekto sa iyo ng mga
katangian mong iyon? Bakit?
Gawain 5: LIGHTS, CAMERA, ACTION!

Magpagawa ng dula-dulaan na magpapakita ng sumusunod na tema:
(Maaaring ang gawaing ito ay pauna nang ibinigay ng guro upang mapaghandaan
ang dula-dulaan).
Unang Pangkat – Katangian ng Matalinong Mamimili
PY
Ikalawang Pangkat – Mga Karapatan ng Mamimili
Ikatlong Pangkat – Mga Tungkulin ng Mamimili
Gagamitin ang rubrik sa ibaba sa pagbibigay ng marka sa dula-dulaan:
O
Maayos at malinaw ang pagkakasunod- 5 puntos
Iskrip
sunod ng mga ideya (pinakamataas)
Presentation
C
Nagpapakita ng pagkamalikhain
5 puntos
(pinakamataas)
(Pagpapalabas)
Characters 5 puntos
Makatotohanang pagganap
(pinakamataas)
D
(Tauhan)
Theme 5 puntos
May kaisahan at organisado ang diwa
(pinakamataas)
E
(Paksa)
Relevance Maaaring gamitin ang sitwasyon sa pang- 5 puntos
EP
(Kaangkupan) araw-araw na pamumuhay. (pinakamataas)
Para sa unang pangkat:
1. Ano-anong katangian ng matalinong konsyumer ang ipinakita ng unang
D
pangkat?
2. Bakit kailangang magtanong-tanong muna ng presyo at lugar kung saan
dapat mamili ng mga produkto o serbisyo?
Para sa ikalawang pangkat:

1. Ano-anong karapatan ng mga konsyumer ang ipinakita ng ikalawang
pangkat?
2. Bakit kailangang malaman natin ang ating mga karapatan bilang mga
konsyumer?
3. Ano sa tingin mo ang karapatan ng konsyumer ang madalas na hindi
napapahalagahan? Magbigay ng mga sitwasyon.
43
Para sa ikatlong pangkat:
• Ano-ano ang tungkulin ng konsyumer na ipinakita ng pangatlong pangkat?
• Ano-ano ang kahalagahan ng paghingi ng resibo sa mga produkto at
serbisyong binili?
• Bakit kailangang umiwas sa pagbili ng mga produktong kulang ang etiketa na
nakasulat sa pakete, halimbawa manufacturer, expiry date, at ingredients?
Gawain 6: KARAPATAN MO, IPAGLABAN MO!

Sitwasyon: Ipagpalagay na ikaw ay nakabili o nakagamit ng produkto o serbisyo
na binabanggit sa ibaba.
Magpagawa sa mga mag-aaral ng kaukulang letter of complaint na ipararating
PY
sa kinauukulang ahensiya ng pamahalaan. Papiliin lang ang mga mag-aaral ng isang
sitwasyon.
1. Depektibong cellphone
2. Lipstick na naging sanhi ng pamamaga ng iyong labi
3. Double dead na karne ng baboy
O
4. Maling timbang ng asukal
5. Serbisyong hair rebonding na naging sanhi ng pagkasunog ng iyong buhok
C
Gawain 7: BABALIK KA RIN
D
Ngayon ay maaari nang balikan ang unang gawain sa aralin upang maitala
ang lahat ng bagay at impormasyon na kanilang natutuhan. Ipalagay o ipasulat ito sa
isang buong papel at ipaipon sa kanilang portfolio ang naging kasagutan para mabig-
E
yan ng grado.
EP
Mga paksang Mga paksang

malinaw na kailangan pa ng
natutuhan karagdagang
paliwanag
D
44
PANIMULA
Sa ating pang-araw-araw na buhay, kaakibat ng ating pagkonsumo ay ang
produksiyon upang matugunan ang ating mga pangangailangan at kagustuhan.
Ngunit, naitanong mo na ba sa iyong sarili kung papaano nabuo ang mga produkto at
serbisyo? Ano ang mga sangkap na kinakailangan upang ito ay mabuo?
Upang masagot ang katanungan sa itaas, tatalakayin sa aralin na ito ang mga
salik ng produksiyon at implikasyon nito sa iyong pang-araw-araw na pamumuhay.
Ang proseso sa paglikha ng mga produkto at serbisyo ay tinatawag na produksiyon.
Sa pagtahak sa landas ng kaalaman, ang mga mag-aaral ay haharap sa mga
tekstong magbibigay-kabatiran at mapanghamong gawain na pupukaw sa kanilang
interes.
PY
Sa pagtatapos ng araling ito, inaasahan ang mga mag-aaral na makapagpapali-
wanag sa kahulugan ng produksiyon at mapahahalagahan ang mga salik at implikasyon
nito sa pang-araw-araw na pamumuhay.
O
ARALIN 6:
PRODUKSIYON
C
ALAMIN

D


E
tungkol sa produksiyon at kung gaano kahalaga ang produksiyon at mga salik

nito sa pang- araw- araw na pamumuhay.
EP
Gawain 1: INPUT OUTPUT

Ipasulat sa loob ng kahon ng input ang mga bagay na kailangan upang mabuo
D
ang produktong makikita sa output.
1.
Output
Input
11
2.
3.
4.
5.
45
1.
Output
21
Input 2.
3.
4.
5.
1.
Output
321
Input
PY
2.
3.
4.
O
5. C
1. Nahirapan ka ba sa pag-iisip ng mga input o sangkap na kailangan para sa
output? Bakit?
D
2. Sa iyong palagay, ano ang ugnayan ng mga sangkap na nasa kahon ng
input at ang larawan na nasa kahon ng output?
3. Ano ang katawagan sa proseso na nag-uugnay sa kahon ng input at sa
E
kahon ng output?
EP
Gawin 2: TRAIN MAP

Ipaayos ang mga larawan ayon sa pagkakasunod-sunod ng pagkakabuo ng
produkto. Ipalagay ang bilang ng larawan sa mga kahon sa ibaba.
D
1 2
. .
46
3 4
. .
PY
=

O
C
1. Sa iyong palagay, paano nagkakaugnay-ugnay ang mga larawan?
2. Ano ang naging batayan mo sa pagsasaayos ng larawan?
3. Ano ang tawag sa prosesong naganap mula sa una hanggang sa ikaapat
na larawan?
D

upang inisyal na masukat ang kanilang nalalaman tungkol sa produksiyon.
E
EP
Gawain 3: IRF Chart

Ipasagot ang IRF chart. Ipasulat sa hanay ng I–initial ang kasagutan sa tanong
na Ano ang produksiyon? Ano-ano ang salik nito at ang implikasyon nito sa pang-
araw-araw na pamumuhay? Ang dalawang natitirang hanay ay pasasagutan sa mga
D
susunod na bahagi ng pag-aaral sa paksa.
IRF Chart
I- nitial Answer
R- evised Answer
F- inal Answer
Matapos maorganisa ang paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol

sa produksiyon, ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang higit nilang
maunawaan ang konsepto ng produksiyon.
47
PAUNLARIN
Matapos malaman ng mga mag-aaral ang paunang impormasyon tungkol

sa aralin, ngayon naman ay lilinangin ang mga kaalamang ito sa tulong
ng mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging batayan nila ng
impormasyon. Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging ito ay matutuhan ng
mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa produksiyon.
Mula sa mga inihandang gawain at teksto, inaasahang magagabayan sila
upang masagot kung gaano kahalaga ang produksiyon at mga salik nito sa
pang-araw-araw na pamumuhay. Halina’t umpisahan sa pamamagitan ng
PY
gawain na nasa ibaba.
O
Gawain 4: CONCEPT MAPPING
Papunan ng angkop na salik ng produksiyon ang concept map. Ipasulat sa
C
loob ng bilog ang kahalagahan ng bawat isa sa proseso ng produksiyon. Ipasagot ang
tanong na nasa kahon.
Ano ang kahalagahan

D
ng produksiyon at ng
mga salik nito sa ating
E
pang-araw-araw na
pamumuhay?
EP
D
1. Ano-ano ang salik ng produksiyon? Ipaliwanag ang ginagampanan ng
bawat salik sa proseso ng produksiyon.
2. Sa iyong palagay, alin sa sumusunod na salik ang pinakamahalaga sa
proseso ng produksyon? Pangatwiranan.
48
Gawain 5: IKOT-NAWAIN
Ipasuri ang dayagram sa ibaba na nagpapakita ng paikot na daloy ng produk-
siyon.
Input Proseso Output
PY
Mga Kabayaran sa Salik
Mga Kabayaran sang Produksiyon
Salik ng Produksiyon
Upa, sahod, interes, at kita
Upa, sahod, interes, at kita
O
C
1. Ano ang inilalarawan ng dayagram?
2. Batay sa dayagram, paano nauugnay ang input sa output? Ipaliwanag.
3. Bilang mag-aaral, ano ang kahalagahan ng dayagram sa iyong pang-araw-
araw na buhay?
D
Gawain 6: S P G – (SANGKAP sa PRODUKSYON i- GRUPO)
E
Ipalista ang mga bagay na ginamit sa paggawa ng sumusunod na produkto.

Ipauri din ang sumusunod kung ang salik ay lupa, lakas-paggawa, kapital, o entrepre-
neurship. Ipagamit ang talahanayan sa ibaba sa pagsagot.
EP
Mga ginamit sa pagbuo Klasipikasyon ng salik

Produkto
ng produkto ng produksiyon
1. 1.
2. 2.
3. 3.
D
4. 4.
5. 5.
6. 6.
7. 7.
8. 8.
1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
5. 5.
6. 6.
49
1. 1.
2. 2.
3. 3.
4. 4.
5. 5.
6. 6.
7. 7.
8. 8.
Pinagkunan:https://www.google.com.ph/search?q=cell+phone&biw=1024&bih=499&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ei=BQJqVPTY
N4StmgXj94Iw&sqi=2&ved=0CAYQ_AUoAQ#facrc=_&imgdii=_&imgrc=0eFP9LFHnGWyNM%253A%3Bq0ofBtC7yOKtFM%3Bhttp%
253A%252F%252Fs.tmocache.com%252Fcontent%252Fdam%252Ftmo%252Fen-p%252Fcell-phones%252Fapple-iphone-5s%252
Fsilver%252Fstills%252Fcarousel-apple-iphone-5s-silver-380x380-1.jpg%3Bhttp%253A%252F%252Fwww.t-mobile.com%252Fcell-
phone-deals.html%3B380%3B380 Retrieved on July 2, 2014
http://images.clipartpanda.com/variety-clipart-variety_of_candies_in_brightly_colored_wrappers_0071-0909-1914-0625_SMU.jpg
http://www.tummydiary.com/random-posts/happy-national-breakfast-day-heres-our-fave-pinoy-breakfast/: Retrieved on July 2, 2014
PY
1. Ano ano ang naging batayan mo sa klasipikasyon ng iba’t ibang sangkap na
ginagamit sa produksiyon?
O
2. Ipaliwanag ang bahaging ginagampanan ng ibat ibang salik ng produksiyon
sa pagbuo ng produkto at serbisyo. C
Gawain 7: IRF CHART
Sa pagkakataong ito, ipasagot na sa mga mag-aaral ang IRF Chart. Kung
natatandaan ay ipinasulat na ang I–initial na kasagutan ng mga mag-aaral sa tanong
D
na “Ano ang produksiyon?” Ano-ano ang salik nito at ang implikasyon nito sa pang-
araw-araw na pamumuhay? Ngayon naman ang pagkakataon na baguhin o i-revise
E
ang naunang kasagutan nila. Ipaayos ang mga konsepto na taliwas sa kanilang
napag-aralan. Ipasulat ang kanilang kasagutan sa bahagi ng revised.
EP
I- nitial Answer
R- evised Answer
F- inal Answer
D
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa produksiyon,

maaari na silang magtungo sa susunod na bahagi ng aralin. Ihanda sila para sa
mas malalim na pag-unawa ng konsepto ng produksiyon.
50
PAGNILAYAN

kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa produksiyon. Kinakailangan ang mas
malalim na pagtalakay sa konsepto ng produksiyon at mga salik nito upang
maihanda sila sa pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.
Gawain 8: NEWS ANALYSIS
PY
Ipabasa at ipasuri ang balita na may pamagat na “Hataw sa Rice Production,
Pararangalan.” Pagtuunan ng pansin ang nilalaman, organisasyon, mensahe,
pagkamalikhain, at kapakinabangan ng binasang lathalain. Pagkatapos ay pasagutan
ang mga tanong sa ibaba.
Hataw sa Rice Production, Pararangalan
O
Posted by Online Balita on Mar 15th, 2013
CABANATUAN CITY – Nakatakdang gawaran ng Department of Agriculture (DA) ng Agri-

C
Pinoy Rice Achievers Award ang mga lalawigan, bayan, at indibidwal na malaki ang ambag
sa pagtamo ng hangarin ng pamahalaan na staple self-sufficiency. Sinabi ni DA Regional
Executive Director Andrew Villacorta na kabilang ang Nueva Ecija at Bulacan sa sampung
top performing provinces sa buong bansa.
D
Sila ay makakakuha ng tig-aapat na milyong pisong halaga ng mga proyekto.
Kasama naman sa 48 na nagwagi sa municipal category at makakatanggap ng tig-isang
milyong pisong halaga ng mga proyekto ang Talavera, Guimba, General Tinio, Llanera,
E
Sta. Rosa, Sto. Domingo, Cuyapo, at Lupao sa Nueva Ecija at maging ang San Rafael sa
Bulacan. May kabuuang 87 technicians at opisyal naman sa Gitnang Luzon ang itinanghal
na Outstanding Agricultural Extension Workers (AEW) na mag-uuwi ng tig-Php20,0000
EP
halaga ng insentibo. May 350 iba pang AEWs, 10 irrigators’ associations at tatlong
small water impounding system associations sa buong kapuluan ang pagkakalooban
din ng naturang pagkilala sa isang seremonya ngayong araw sa Philippine International
Convention Center.
Nakapagtala ang Gitnang Luzon ng 138 porsiyentong rice sufficiency level noong
nakaraang taon kahit pa sinalanta ito ng matinding pag-ulan dulot ng habagat. Sinabi ni
D
Villacorta na umabot sa 3,220,607 metriko toneladang palay mula sa 675,781 ektarya ang
naani, na ang average yield ay 4.77 metriko tonelada kada ektarya. Ang produksiyon noong
2012 ay 23 porsiyentong mas mataas kumpara sa 2,616,083 metriko toneladang naitala
noong 2011 at ito ay nakaambag sa 18 porsiyento ng pambansang produksiyon alinsunod
sa Food Staple Self-Sufficiency Program.
Ayon sa Regional Agriculture Chief, ang pagsasanib ng mga programa at proyekto
patungkol sa climate change adaptation ng mga tanggapan ng pambansa at lokal na
pamahalaan ang dahilan ng agarang pagkabawi mula sa sakuna at paglago ng produksiyon.
– Light A. Nolasco
Pinagkunan:http://www.balita.net.ph/2013/03/15/hataw-sa-rice-production-pararangalan/ Retrieved on November 7, 2014
51
1. Aling mga pangunahing lalawigan at bayan ang nakatanggap ng parangal
na Agri-Pinoy Rice Achievers Award?
2. Paano natamo ng mga bayan at lalawigang ito ang mataas na antas
ng produksiyon sa bigas? Paano kaya makatutulong ang mga salik ng
produksiyon sa pagtaas ng produksiyon ng pagkain sa bansa?
3. Ano ang layunin ng “Food Staple Self-Sufficiency Program” ng pamahalaan?
4. Paano nakatutulong sa atin ang pagkakaroon ng mataas na antas ng
produksiyon ng bigas?
Gawain 9: IRF CHART

Muling pabalikan ang IRF Chart. Sa bahaging ito ay ipasulat na ang final na
kasagutan ng mga mag-aaral batay sa kanilang pag-unawa sa paksang tinalakay.
PY
Inaasahan din na malinaw nang masasagot ang mga katanungang: Ano ang
produksiyon? Ano-ano ang salik nito at ang implikasyon nito sa pang-araw-araw na
pamumuhay?
I-nitial
O
R-evised C
F-inal
Gawain 10: PAGBUO NG COLLAGE

Bumuo ng apat na grupo sa klase at pagawain ng collage tungkol sa mga
D
salik ng produksiyon. Papiliin ng isa sa mga salik ang mga mag-aaral. Tiyaking may
napiling magkakaibang salik ang bawat grupo. Magpagupit ng mga larawan mula sa
E
pahayagan o magasin at ipadikit ang mga ito sa isang buong kartolina. Palagyan ng
maikling pahayag sa ibaba ng collage tungkol sa kahalagahan at kapakinabangan ng
napiling salik.
EP
RUBRIK SA PAGMAMARKA NG COLLAGE

Nakuhang
Pamantayan Deskripsiyon Puntos
Puntos
1. Nilalaman Naipakikita ang mga bumubuo,
D
gamit, at kahalagahan ng salik ng 10

produksiyon
Maayos at malinis ang
2. Presentasyon 10
presentasyon
Gumamit ng recycled materials at
3. Malikhaing
angkop na disenyo ayon sa salik na 10
Pagbuo
napili
Naglalaman ang pahayag ng
angkop na paliwanag ukol sa
4. Caption/Pahayag 10
gamit at kahalagahan ng salik ng
produksiyon
52
PANIMULA
Ang negosyo ay may malaking ginagampanan sa ekonomiya ng bansa. Ito ay
pangunahing pinagmumulan ng trabaho at kita. May iba’t ibang uri ang negosyo batay
sa laki ng puhunan at dami ng kasapi.
Tutuklasin sa araling ito ang mga katangian at tungkulin ng iba’t ibang
organisasyon ng negosyo. May iba’t ibang gawain na inihanda at tataya sa kaalaman
ng mga mag-aaral hinggil sa paksa. Pagkatapos ng aralin, inaasahang maisasabuhay
ng mga mag-aaral ang pagkaunawa sa konsepto ng organisasyon ng negosyo at ang
mga tungkulin nito.
ARALIN 7:
PY
MGA ORGANISASYON NG NEGOSYO
ALAMIN
O
tungkol sa mga organisasyon ng negosyo at kung ano-ano ang katangian at
C
tungkulin ng iba’t ibang organisasyon ng negosyo.
Gawain 1: BUSINESS AS USUAL

D
Ipasuri ang mga larawang nasa ibaba. Matapos nito, pasagutan ang mga ka-
tanungan sa pamprosesong tanong.
E
Aling Sonia’s Sari- Sari Store Bernice and Vina Beauty Parlor
EP
D
http://pinoytransplantiniowa.files.wordpress.com/201 http://www.nacentralohio.com/wp-
1/02/micro-entrepreneur.jpg Retrieved on November content/uploads/2013/03/Virtue-Vegan-Salon-
7, 2014 logo.jpg Retrieved on November 7, 2014
53
San Roque Multi- Purpose
San Gabriel Corporation Cooperative
PY
O
http://www.visitinclinevillage.com/wp- http://blogs.worldwatch.org/nourishingtheplanet/wp-
content/uploads/2011/11/business-crystal-bay-incline- content/uploads/2012/04/Co-ops.jpg Retrieved on
village-llc-corporation.jpg Retrieved on November 7,
2014
C November 7, 2014
D
1. Tungkol saan ang mga larawan na ipinakita sa itaas?
2. Pare-pareho ba ang mga negosyo ayon sa laki ng puhunan?
E
3. Kung pagbabatayan ang bilang ng nagmamay-ari, pare-pareho rin ba ito?

4. May kilala ka bang nagmamay-ari ng negosyo? Ilan ang nagmamay-ari
nito?
EP
Sa susunod na bahagi ay pasagutan ang WQF Diagram upang inisyal

na masukat ang nalalaman ng mga mag-aaral tungkol sa konsepto ng mga
organisasyon ng negosyo.
D

Pagawan ng WQF dayagram ang paksa ukol sa organisasyon ng negosyo.
Isaalang-alang ang sumusunod na panuto sa pagbuo nito:
1. Ipatala sa bawat kahong nasa ibaba ng W (words) ang mga salitang
maiuugnay sa paksa.
2. Sa kahon ng Q (questions), magpabuo ng 3-5 tanong na nais masagot ng
mga mag-aaral tungkol sa paksa.
3. Ipagpaliban ang pagsagot sa F (facts). Pabalikan ito pagkatapos ng
Pagnilayan.
54
Mga Organisasyon ng Negosyo
PY

O
Matapos maorganisa ang paunang kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa
C
mga organisasyon ng negosyo, ihanda sila sa susunod na bahagi ng aralin upang
higit nilang maunawaan na ng mas malalim ang konsepto ng mga organisasyon
ng negosyo.
E D
PAUNLARIN
EP

tulong ng mga teksto at mga gawain na inihanda upang maging batayan nila
D
ng impormasyon. Ang pinakatiyak na layunin ng bahaging ito ay matutuhan

ng mga mag-aaral ang mahahalagang ideya o konsepto tungkol sa mga
organisasyon ng negosyo. Mula sa mga inihandang gawain at teksto,
inaasahang magagabayan sila upang masagot kung ano-ano ang katangian
at tungkulin ng iba’t ibang organisasyon ng negosyo.
55
Gawain 3: CHECKLIST
Ipatukoy at palagyan ng tsek kung anong uri ng organisasyon ng negosyo ang

inilalarawan sa bawat bilang.
Sole
Katangian Partnership Corporation Cooperative
Proprietorship
1. Isang organisasyon na
binubuo ng dalawa o
higit pang indibidwal
na sumasang-ayon na
paghahatian ang mga
kita at pagkalugi ng
negosyo.
PY
2. Layunin nito na
makapagbigay ng mga
produkto at serbisyo
sa mga kasapi sa
pinakamababang halaga.
O
3. Pag-aari at
pinamamahalaan ng
iisang tao.
4. Bahagi ng tubo ng
C
organisasyong ito ay
ipinamamahagi sa mga
stockholder.
D
5. Binubuo ng hindi bababa
sa 15 tao at pinagtitipon-
tipon ang kanilang pondo
E
upang makapagsimula
ng negosyo.
EP
Gawain 4: TSART NG KALAKASAN - KAHINAAN

Gamit ang tsart, ipasulat ang kahinaan at kalakasan ng bawat organisasyon
ng negosyo.
KAHINAAN ORGANISASYON NG NEGOSYO KALAKASAN

D
Isahang Pagmamay-ari
Sosyohan
Korporasyon
Kooperatiba
Gawain 5: ISANG PANAYAM

Pangkatang Gawain. Magpagawa ng interbyu sa nagmamay-ari ng isang
tindahang sari-sari o kaya ay isang miyembro ng isang kooperatiba na malapit sa
inyong lugar. Ipatala ang mga sasabihin nila ukol sa kahinaan at kalakasan ng kanilang
negosyo. Ipakompara ito sa nagawang katangian ng mga mag-aaral. Iulat ito sa klase.
56
Matapos mapalalim ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa mga
organisasyon ng negosyo, maaari na silang magsimula sa susunod na
bahagi ng aralin. Ihanda sila para sa mas malalim na pag-unawa ukol sa mga
organisasyon ng negosyo.
PAGNILAYAN

kaalaman ukol sa mga organisasyon ng negosyo. Kinakailangan ang mas
PY
malalim na pagtalakay sa mga nasabing organisasyon upang maihanda ang
mga mag-aaral sa pagsasabuhay ng kanilang mga natutuhan.
O
Gawain 6: 3M’s MAGPLANO, MAGSIGURO, MAGNEGOSYO!
Pangkatang Gawain. Magpabuo ng isang mini business plan gamit ang
natutuhan sa Technology and Livelihood Education para sa binabalak na negosyo
C
ng grupo. Papunan ng kaukulang tugon at impormasyon ang chart base sa mga
nakapaloob sa business plan.
Mga Nakapaloob sa Business Plan Tugon/ Impormasyon

D
1. Hangarin o misyon ng negosyo
2. Ang pagkakaiba ng iyong negosyo sa
E
ibang negosyo
3. Magiging mga kliyente (target market)
EP
4. Magiging mga karibal o

kakompitensiya
5. Uri ng produkto o serbisyo na ibebenta
6. Mga pamamaraan o estratehiyang
gagamitin sa pagbebenta
D
7. Panggagalingan ng puhunan at
papaano ito gagamitin
8. Inaasahang kikitain sa loob ng 1 hanggang 3
taon
1. Ano ang business plan? Paano ito makatutulong sa pagsisimula ng isang
negosyo?
2. Sa iyong palagay, ano ang pinakamahalagang salik sa pagtatagumpay ng
isang negosyo? Ipaliwanag.
57
Sa puntong ito, ipatala na ang mga sagot ng mga mag-aaral sa kahon na
naglalaman ng facts.
Mga Organisasyon ng Negosyo
PY
O
C
Gawain 8: TALA NG TAGUMPAY
D
Magsagawa ng round table discussion ukol sa paksang “Kuwento ng Tagumpay.”
Mag-iimbita ng mga matagumpay na negosyante sa komunidad. Ang mga panauhin
E
ay magbabahagi ng mga kaalaman at kahusayan sa kanilang larangan. Mula sa mga

narinig na kaisipan at payo sa mga panauhin, magpatala ng mahahalagang bagay na
narinig ng mga mag-aaral. Magpagawa ng tala gamit ang Three Column Notes.
EP
Ano ang natutuhan mo Tala ng iyong mga ideya, kaisi-

Tagapagsalita / Paksa
mula sa tagapagsalita? pan, at opinyon
D
58
Gawain 9: REPLEKSIYON
Mula sa mga tala na nakuha sa tagapag-salita, magpagawa ng isang repleksiyon

na may kinalaman sa pagiging matalino at mapanagutang may-ari ng bahay-kalakal.
Maaaring pumili ng isang tanong o paksa sa ibaba:
a. Paano ako magiging responsable at makatarungang bahay-kalakal?

b. Ano ang maaari kong ipangako upang masiguro na makatarungan ako sa
pagpepresyo sa pamilihan?
c. Paano ko mapangangalagaan ang aking interes bilang bahay-kalakal at
paano ko naman mapangangalagaan ang interes ng aking kostumer?
PY
RUBRIK PARA SA REPLEKSIYON
Nakuhang
Pamantayan Deskripsiyon Puntos
Puntos
Nakapaloob sa repleksiyon ang 50
O
mahahalagang impormasyon ukol sa
Nilalaman
pagiging matalino at mapanagutang
bahay-kalakal.
C
Malikhain ang pagkakasulat ng
repleksiyon, pumili ang may-akda ng
30
Estilo mga angkop na salita upang maipahayag

ang kaniyang saloobin ukol sa pagiging
D
matalino at mapanagutang mamimili.
Nasunod ang lahat ng mekaniks sa 20
Mekaniks
pagsulat ng repleksiyon.
E
Kabuuang Puntos 100

EP
MAHUSAY! Natapos mong magabayan ang mga mag-aaral na

maisakatuparan ang mga gawain para sa kanila!
D
59
ISABUHAYISABUHAY
Ngayong inaasahang lubos na ang kaalaman ng mga mag-aaral ukol sa kahulugan

ng ekonomiks, at mga konsepto ng kakapusan, pangangailangan at kagustuhan,
alokasyon, at produksiyon sa bahaging ito ng modyul ay inaasahang mailalapat
na nila ang kanilang natutuhan sa pang-araw-araw na buhay.
Ang gawaing ito ay naglalayong maitampok o maitaguyod ang mga

pinagkukunang-yaman na mayroon ang iyong komunidad. Bukod sa mga likas na
yaman ay maaari ding maitampok ang produkto at serbisyo na kilala, mahalaga, at
PY
ipinagmamalaki ng komunidad na iyong kinabibilangan. Sa bahaging ito ng modyul
ay inaasahang alam mo na at napag-aralan ang mga pinagkukunang-yaman ng iyong
lokal na komunidad at ang katangian at kahalagahan ng mga ito.
Gawain 10: COMMUNITY ASSETS
O
Atasan ang mga mag-aaral na pumili ng isa sa mga pinagkukunang-yaman
ng iyong lokal na komunidad. Magpagawa ng plano kung paano nila ito maitatampok
C
o maipakikilala. Maaaring gamitin ang sumusunod bilang batayan sa paglalagay ng
detalye sa kanilang pagtatampok.
Yamang Lupa
Pinagkukunang-yaman
D
Malawak na Taniman ng Palay
Lokasyon kung saan ito matatagpuan Brgy. XYZ
Nagkapag-aani ng isang libong tonelada
E
ng palay sa isang anihan at nailuluwas sa

Katangian
iba’t ibang lalawigan at mga siyudad, tulad
EP
ng Laguna, Batangas, atbp.

Nakatutulong ito sa pagkakaroon ng
hanapbuhay ng maraming magsasaka
Kahalagahan sa Komunidad
Dito nanggagaling ang pinakamalaking
kita ng barangay, ng bayan, atbp.
D
Mga paraan kung paano ito

maitatampok
Upang magkaroon ng makabuluhang output ay iminumungkahing gumamit ng
iba’t ibang estratehiya at kagamitan sa pagkatuto. Maaaring gamitin ang sumusunod
na pamamaraan:
1. Pag-uulat sa klase gamit ang iba’t ibang kagamitang biswal o ulat na
nakasulat sa kartolina, manila paper, o anomang katulad nito at mga larawan
ng lugar kung saan makikita ang pinagkukunang-yaman.
2. Pag-uulat sa klase gamit ang powerpoint sa presentasyon.
3. Pag-uulat sa klase gamit ang video clip presentation.
60
RUBRIK SA PAGMAMARKA NG COMMUNITY ASSETS
4 3 2 1
PAMANTAYAN
Napakahusay Mahusay Nalilinang Nagsisimula
Komprehensibo
at mahusay ang Hindi
Mahusay ang Hindi gaanong
pagkakatam- naipakita sa
pagkakatampok naipakita ng
pok ng pagtatampok
ng pinagkuku- pagtatampok
pinagkukunang- ang
Pagtatampok sa nang-yaman ang kaugnayan
yaman sa kaugnayan
Pinagkukunang- at naiugnay ito ng pinagkuku-
pamamagitan ng pinagkuku-
yaman sa iba’t ibang nang-yaman sa
ng pag-uugnay nang-yaman
aspekto ng mga aspekto ng
nito sa iba’t sa mga
kabuhayan ng kabuhayan ng
ibang aspekto aspekto ng
PY
komunidad. komunidad.
ng kabuhayan pamumuhay.
ng komunidad.
Ibinatay sa
iba’t ibang Ibinatay sa
O
saligan ang iba’t ibang Walang
Ibinatay
mga kaalaman saligan ang batayang
Pinaghalawan ng lamang ang
tulad ng aklat, mga kaalaman pinagkunan
Datos impormasyon sa
pahayagan,
video clip,
C subalit limitado
lamang ang
batayang aklat.
ng mga
impormasyon.
interview at iba nakuhang datos.
pa.
D
Ang mga
pangunahing
Nailahad ang Hindi lahat ng
kaalaman
E
pangunahing Nailahad ang pangunahing

sa paksa ay
kaalaman pangunahing kaalaman ay
hindi nailahad
sa paksa at kaalaman sa nailahad. May
at natalakay.
EP
Kaalaman sa naibigay ang paksa ngunit di mga maling

Walang
Paksa kahalagahan. wasto ang ilan. impormasyon at
kaugnayan
Wasto at May impor- hindi naiugnay
ang mga
magkakaugnay masyon na hindi ang mga ito
pangunahing
ang mga naipaliwanag. sa kabuuang
impormasyon
impormasyon. paksa.
D
sa kabuuan ng
gawain.
61
PANGWAKAS NA PAGTATAYA
Isulat ang titik ng pinakatamang sagot sa sagutang papel.

( K ) 1. Sa command economy, ang ekonomiya ay nasa ilalim ng komprehensibong
kontrol at regulasyon ng;
A. prodyuser.
B. konsyumer.
C. pamahalaan.
D. pamilihan.
PY
( K ) 2. Maaaring umiiral ang kakapusan sa mga pinagkukunang-yaman tulad
ng yamang-likas, yamang-tao, at yamang-kapital. Ano ang dahilan ng
kakapusan sa mga ito?
A. Dahil may limitasyon ang maraming pinagkukunang-yaman at
walang katapusan ang pangangailangan at kagustuhan ng tao
O
B. Dahil sa malalakas na bagyo at iba pang kalamidad na sumisira sa
mga likas na yaman C
C. Dahil sa hoarding o pagtatago ng produktong ibinebenta sa pamilihan
upang mapataas ang presyo ng produkto
D. Dahilan sa kawalan ng disiplina ng mga tao
D
( K ) 3. Kung ikaw ay isang rasyunal na mag-aaral, paano ka dapat gumawa ng
desisyon?
E
A. Isinasaalang-alang ang relihiyon, paniniwala, mithiin, at tradisyon

B. Isinasaalang-alang ang mga hilig at kagustuhan
EP
C. Isinasaalang-alang ang trade off at opportunity cost sa pagde-

desisyon
D. Isinasaalang-alang ang mga dinadaluhang okasyon
D
( K ) 4. Ang paikot na daloy o circular flow ng ekonomiya ay nagpapakita ng ug-

nayan at ng gawain ng bawat sektor. Ano ang papel na ginagampanan ng
sambahayan sa ekonomiya?
A. Naniningil ng buwis sa bahay-kalakal
B. Gumagamit ng mga salik ng produksiyon
C. Nagmamay-ari ng salik ng produksiyon
D. Nagbabayad ng upa o renta sa lupa
62
( K ) 5. Dapat na bigyang-pansin ng pamahalaan ang produksiyon sapagkat ito
ay isang gawaing pang-ekonomiya na:
A. Gumagamit ng mga produkto at serbisyo
B. Lumilinang ng likas na yaman
C. Lumilikha ng mga produkto at serbisyo
D. Namamahagi ng pinagkukunang-yaman
( P ) 6. Alin sa sumusunod ang pinakaangkop na kahulugan ng Ekonomiks kung

ang pagbabatayan ay ang konsepto ng kakapusan?
A. Ito ay tumutukoy sa pag-aaral upang matutugunan ang walang
katapusang pangangailangan at kagustuhan ng tao sa harap ng
kakapusan.
PY
B. Ito ay tumutukoy sa agham ng pag-uugali ng tao na nakakaapekto sa
kaniyang rasyonal na pagdedesisyon.
C. Ito ay pag-aaral ng tao at ng lipunan kung paano haharapin ang
mga suliraning pangkabuhayan.
O
D. Ito ay masusing pagpapasya ng tao sa pagtugon sa mga suliraning
pangkabuhayan na kaniyang kinakaharap.
C
( P ) 7. Maaaring magdulot ng iba’t ibang suliraning panlipunan ang kakapusan.
Alin sa sumusunod ang hindi nagpapakita ng suliraning ito?
A. Maaari itong magdudulot ng pag-aaway, kaguluhan, at tunggalian ng
D
mga pangkat ng tao.
B. Maaari itong magdulot ng pagtaas ng presyo ng mga bilihin na
makababawas sa kakayahan ng mga mamimili na bumili ng mga
E
produkto.
C. Maaari itong magdulot ng pag-init ng klima na pangunahing dahilan
EP
ng mas malalakas na bagyo at mahabang panahon ng El Niño at La

Niña.
D. Maaari itong magpataas sa pagkakataon na kumita ang mga
namumuhunan.
D
( P ) 8. Ang trade-off ay ang pagpili o pagsasakripisyo ng isang bagay kapalit ng

ibang bagay samantalang ang opportunity cost ay ang halaga ng bagay o
nang best alternative na handang ipagpalit sa bawat paggawang desisyon
(Case, Fair, and Oster, 2012). Ano ang dahilan kung bakit may trade-off at
opportunity cost?
A. Dahil walang katapusan ang pangangailangan at kagustuhan ng tao
B. Dahil sa kawalan o limitado ang kaalaman sa pagpili at pagdedesisyon
C. Dahil may umiiral na kakapusan at kakulangan sa mga produkto
at serbisyo
D. Upang makalikha ng mga produktong kailangan sa palengke
63
( P ) 9. Ang sumusunod ay maaaring maganap kung uunahin ang pangangailangan
kaysa kagustuhan, maliban sa _______.
A. hindi maisasakatuparan ang lahat ng layunin sa pagpili at pagkonsumo.
B. magiging pantay ang distribusyon ng mga pinagkukunang-
yaman sa lahat ng tao.
C. maaaring malulutas o mabawasan ang suliranin sa kakapusan sa
mga pinagkukunang-yaman.
D. magiging maayos ang pagbabadyet ng pamilya.
( P ) 10. Iayos ang herarkiya ng pangangailangan ni Abraham Maslow mula sa
pinakamababa hanggang sa pinamataas na antas nito.
1. Responsibilidad sa lipunan
PY
2. Pangangailangan sa karangalan
3. Pangangailangan sa sariling kaganapan
4. Pisyolohikal at bayolohikal
O
5. Pangangailangan sa seguridad
A. 2, 3, 4, 5, 1
B. 1, 2, 3, 4, 5
C
C. 3, 2, 1, 5, 4
D
D. 4, 5, 1, 2, 3
E
( P ) 11. Mahalaga sa paglikha ng mga produkto at serbisyo ang bawat salik ng

produksiyon. Ang bawat salik ay may kabayaran kapag ginamit tulad ng
EP
A. upa sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, interes sa

kapitalista at tubo sa entrepreneur.
B. tubo sa may-ari ng lupa, sahod sa lakas-paggawa, upa sa kapitalista
at interes sa entrepreneur.
D
C. upa sa kapitalista, sahod sa lakas-paggawa, tubo sa may-ari ng lupa

at interes para sa entrepreneur.
D. sahod sa entrepreneur, upa sa lakas-paggawa, interes sa kapitalista
at tubo sa entrepreneur.
Gamitin ang talahanayan sa susunod na pahina sa tanong sa aytem 12.
64
HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION EXPENDITURE
AT CURRENT PRICES, IN MILLION PESOS
Annual 2012 and 2013
At Current Prices
ITEMS Growth
2012 2013
Rate (%)
HOUSEHOLD FINAL CONSUMPTION EX-
7,837,881 8,455,783 7.9
PENDITURE

1. Food and Non-alcoholic Beverages 3,343,427 3,596,677 7.6
2. Alcoholic Beverages, Tobacco 100,930 110,059 9.0
PY
3. Clothing and Footwear 108,492 116,635 7.5
4. Housing, Water, Electricity, Gas and Other 965,753 1,062,100 10.0
Fuels
5. Furnishings, Household Equipment and 310,249 326,101 5.1
Routine Household Maintenance
O
6. Health 199,821 218,729 9.5
7. Transport 837,569 894,369 6.8
8. Communication
C 247,946 264,281 6.6
9. Recreation and Culture 142,851 154,391 8.1
10. Education 302,772 334,586 10.5
D
11. Restaurants and Hotels 291,460 318,553 9.3
12. Miscellaneous Goods and Services 986,611 1,059,301 7.4
Source: National Statistical Coordination Board (NSCB) Posted: 30 January 2014
E
12. Alin sa sumusunod na pahayag ang may katotohanan batay sa

(P) talahanayan?
EP
A. Malaking bahagi ng gastos sa pagkonsumo ng sambahayan ay

nagmumula sa kalusugan.
B. Nagpakita ng pagtaas sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa
pagitan ng taong 2012-2013.
D
C. Pinakamababa ang gastos sa pagkonsumo ng sambahayan sa

transportasyon.
D. Nagpakita ng pagbaba sa kabuuang gastos sa pagkonsumo sa
pagitan ng taong 2012-2013.
65
( U ) 13. Maituturing na production efficient ang mga punto ng PPF o Production
Possibilities Frontier. Ano ang kaugnayan ng PPF sa kakapusan. Piliin
ang pinakatamang sagot?
A. Ang PPF ay nagpapakita ng mga maaaring plano batay sa kakayahan
ng isang ekonomiya na lumikha ng produkto.
B. Ang hangganan ng PPF ay nagpakikita ng scarcity o kakapusan sa
mga salik ng produksiyon.
C. Sa pamamagitan ng PPF ay maipapakita ang iba’t ibang
alternatibong magagamit sa paglikha ng produkto upang maging
episyente ang paggamit sa mga limitadong pinagkukunang-
yaman.
PY
D. Ito ang mga plano upang kumita nang malaki ang mga namumuhunan
at mabawi ang gastos sa paglikha ng produkto.
( U ) 14. Dalawang magkaibang konsepto ang kagustuhan at pangangailangan.

Masasabing kagustuhan ang isang produkto o serbisyo kapag higit
ito sa batayang pangangailangan. Kailan maituturing na batayang
O
pangangailangan ang isang produkto o serbisyo?
A. Kapag nakapagbibigay ito ng kasiyahan at kaginhawahan sa buhay
ng tao
C
B. Kapag hindi mabubuhay ang tao kung wala ang mga ito
C. Kapag makakabili ka ng mas maraming bagay sa pamamagitan nito
D
D. Kapag ang produkto ay magagamit mo upang maging madali ang
mahirap na gawain
E
( U ) 15. Alin sa sumusunod ang may pinakawastong interpretasyon sa kasabihang

EP
“There isn’t enough to go around.” ni John Watson Howe?

A. May limitasyon ang mga pinagkukunang-yaman kaya’t hindi ito
sasapat sa pangangailangan ng tao.
B. Ang walang pakundangang paggamit ng pinagkukunang-yaman ay
D
hahantong sa kakapusan.
C. Walang hanggan ang pangangailangan ng tao gayundin ang mga
D. May hangganan ang halos lahat ng pinagkukunang-yaman sa buong
daigdig.
66
( U ) 16. Papaano mo gagampanan ang iyong tungkulin bilang kasapi ng pangkat
kung ikaw ay kabilang sa sistemang tradisyonal na ekonomiya?
A. Wala, sapagkat iyong katungkulan sa ekonomiya ay nagmumula sa
utos ng pamahalaan batay sa plano.
B. Malaya kang makakikilos ayon sa sariling kagustuhan o interes
nang hindi pinapakialaman ng pamahalaan.
C. Tulong-tulong sa pagsasagawa ng mga gawain at sa pakikinabang
sa mga pinagkukunang-yaman.
D. Malaya ang mamamayan subalit ang pamahalaan ay may kontrol pa
rin sa ilang mga gawain.
PY
( U ) 17. Kailan mo masasabing matalino ang isang mamimili?
A. Kapag gumagamit ng credit card sa pamimili at laging inaabangan
ang pagkakaroon ng sale
O
B. Kapag bumibili ng segunda mano upang makamura at makatipid
C. Kapag sumusunod sa badyet at sinusuri ang sangkap, presyo,
at timbang ng produktong binibili
C
D. Kapag bumibili ng labis labis sa mga pangangailangan upang matiyak
na hindi siya maubusan
D
( U ) 18. Ang karapatan sa tamang impormasyon ay maaaring maitataguyod sa
pamamagitan ng
E
A. palagiang paggamit ng recycled na produkto upang mapangalagaan

ang kapaligiran.
EP
B. pag-aaral sa nakatatak sa etiketa ukol sa sangkap, dami, at

komposisyon ng produkto.
C. pagpapahalaga sa kalidad at hindi sa tatak ng produkto o serbisyong
bibilhin.
D
D. palaging pagpunta sa timbangang bayan upang matiyak na husto

ang timbang ng biniling produkto.
Intput
Proseso Output
67
( U ) 19. Ang ilustrasyon sa itaas ay tungkol sa produksiyon, ano ang ipinapahiwatig
nito?
A. Ang produksiyon ay ang proseso ng pagsasasama-sama ng
mga input tulad ng lupa, lakas-paggawa, kapital, at entrepreneur
upang makabuo ng produkto at serbisyo.
B. Magaganap lamang ang produksiyon kung kumpleto ang mga salik
na gagamitin dito.
C. Ang produksiyon ay proseso ng pagsasama-sama ng output tulad ng
produkto at serbisyo upang mabuo ang input tulad ng lupa, paggawa,
kapital, at kakayahan ng entrepreneur.
D. Magiging mas produktibo ang produksiyon kung mas marami ang
lakas-paggawa kaysa sa mga makinarya.
PY
( U ) 20. Ang produksiyon ay mahalaga sa pang-araw-araw na pamumuhay. Alin
sa sumusunod ang hindi nagpapahayag nito?
A. Ang kinita ng bawat salik ng produksiyon ay nagagamit ng mga
sambahayan sa pagbili ng produkto at serbisyo.
O
B. Ang pagkonsumo ang nagbibigay-daan sa produksiyon ng
produkto at serbisyo, kaya masasabing mas mahalaga ang
produksiyon kaysa sa pagkonsumo.
C
C. Sa produksiyon nagmumula ang mga produktong kailangang ikonsumo
sa pang-araw araw.
D. Ang produksiyon ay proseso na nagbibigay-daan sa paglikha ng
D
hanapbuhay.
E
Mga Sagot:
1. C
EP
2. A
3. C
4. C
5. C
6. C
7. Maaring walang sagot
D
8. A or C
9. B
10. D
11. A
12. D
13. C
14. B
16. B
17. C
18. B
19. A
20. B
68

Ekonomiks TG U1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ekonomiks TG U1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

FOR DOWNLOADS

VISIT DEPED TAMBAYAN

Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga

at/o unibersidad. Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa

Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.

Isinasaad ng Batas Republika 8293, seksiyon 176 na “Hindi maaaring

Niño Alejandro Q. Manalo, at Rodger Valientes

Apollo D. De Guzman, Juanito L. Lumibao, Jr.,

Marasigan, Erich Garcia

Inilimbag sa Pilipinas ng ____________

Pangunahing layunin ng K-12 Kurikulum ng Araling Panlipunan ang

Ang gabay na ito ay nakatuon sa pag-aaral ng Ekonomiks. Ang suliranin ng

Upang higit na maging makabuluhan ang pag-aaral ng ekonomiks, ang

mag-aaral. Ang mga halimbawang ginamit ay kalimitang hinango sa karanasan

Sektor Pang-ekonomiya at mga Patakarang Pang-ekonomiya.

Halina at maligayang paglalakbay sa daigdig ng Ekonomiks at nawa’y

Yunit I: Mga Pangunahing Konsepto ng Ekonomiks

Aralin 1: Kahulugan ng Ekonomiks

BALANGKAS NG ARALING PANLIPUNAN

Ang sakop at daloy ng AP Kurikulum ay nakabatay sa kahulugan nito:

6. Produksyon, Distribusyon at Pagkonsumo

Grado Daloy ng Paksa Deskripsyon Tema

Ang Mga Lalawigan sa

Grade Time Allotment

sa Ekonomiya 20. Natataya ang bumubuo ng

Ako at ang Aking Kapaligiran

Kinalalagyan Ng Pilipinas At Ang Malayang

Ang Mga Kwento Ng Mga

Ang Silangan at Timog-Silangang Asya sa Mga Isyung Pang-Edukasyon at Pansibiko at

MGA PANGUNAHING KONSEPTO NG EKONOMIKS

PANIMULA AT MGA GABAY NA TANONG

Bawat tao ay humaharap sa iba’t ibang sitwasyon sa araw-araw. Kalimitan,

Ang modyul na ito ay naglalayong maipamalas ng mga mag-aaral ang kanilang

Pamantayang Pangnilalaman Pamantayang Pagganap

Naipamamalas ng mag-aaral ang pag- Naisasabuhay ang pag-unawa sa mga

ng Ekonomiks bilang batayan ng bilang batayan ng matalino at maunlad na

Sa araling ito, inaasahan na matutuhan mo ang sumusunod:

• Nailalapat ang kahulugan ng ekonomiks sa pang-

• Natutukoy ang mga palatandaan ng kakapusan sa

• Nakapagmumungkahi ng mga paraan upang mala-

• Nasusuri ang kaibahan ng kagustuhan (wants) sa

• Naipakikita ang ugnayan ng personal na kagustuhan

• Nasusuri ang mga salik na nakakaimpluwensiya sa

ARALIN 4: • Napahahalagahan ang paggawa ng tamang desisyon

ALOKASYON upang matugunan ang pangangailangan

• Nasusuri ang mekanismo ng alokasyon sa iba’t

• Naipaliliwanag ang konsepto ng pagkonsumo

• Nasusuri ang mga salik na nakakaapekto sa pagkonsumo

• Naipagtatanggol ang mga karapatan at nagagampanan

Pagkonsumo ALOKASYON Produksiyon

( K ) 1. Sa ilalim ng command economy, ang mga pagpapasya kung anong produkto

( K ) 2. Ang kakapusan o scarcity ay maaaring umiral sa mga pinagkukunang-yaman

A. Dahil limitado ang mga pinagkukunang-yaman at walang katapusan

A. Isaalang-alang ang mga paniniwala, mithiin, at tradisyon

B. Isaalang-alang ang mga hilig at kagustuhan

( K ) 4. Ang paikot na daloy ng ekonomiya ay naglalarawan ng ugnayan at pangunahing

( P ) 6. Alin sa sumusunod ang pinakaangkop na kahulugan ng Ekonomiks?

D. Nagpapataas ng pagkakataong kumita ang mga negosyante.

( P ) 8. Sa bawat pagpapasya ay kalimitang may trade-off at opportunity cost. Ang

A. Dahil walang katapusan ang kagustuhan ng tao

A. hindi maisasakatuparan ang lahat ng layunin

( P ) 10. Si Abraham Maslow ay kilala sa modelo ng herarkiya ng pangangailangan.

( P ) 11. Ang bawat salik ng produksiyon ay mahalaga sa paglikha ng mga produkto at