MGA KARAGDAGANG BABASAHIN SA ARALING PANLIPUNAN 10

ARALIN 10

Paksa: Mga Isyung Pang-Ekonomiya

Panimula:
Maraming bagay ang nakapaloob na usapin at isyu sa ekonomiya. Ngunit, kung ibabatay natin
ito sa kalagayan ng Pilipinas, ang ilang mga isyung pang-ekonomiya na maaari nating matukoy
ay ang mga sumusunod na isyu:
1.       Agrikultural 6.       Usaping pang-kapaligiran
2.       Trabaho 7.       Industriyalisasyon
3.       Sahod 8.       Pag-aangkat at paglalabas ng mga
4.       Migranteng manggagawa produkto
5.       Kontraktuwalisasyon

Layunin:
Sa huling bahagi ng aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang;
1. Natutukoy ang mga iba’t-ibang isyu sa ekonomiya;
2. Nailalarawan ang mga isyung pang-ekonomiya;
3. Naipaliliwanang ang mga dahilan sa pagtaas ng unemployment rate; at
4. Nauunawaan ang mga ugat at sanhi ng pagbuti at pagbagsak ng ekonomiya ng isang
bansa.

1. Ano Ang Unemployment?

Ang mga isyung pang-ekonomiya ay mga paksa ukol sa mga sistemang ekonomiko ng
isang lugar, gaya ng bansa; kabilang ang ukol sa trabaho, puhunan, at mga pinagkukunang
yaman, pagmamanupaktura, produksiyon, pangangalakal, distribusyon, at konsumpsiyon ng
mga kalakal at serbisyo sa isang dako. Nakapaloob dito ang ukol sa unemployment.
Mahalagang maunawaan ang mga dahilan ng pagkakaroon ng unemployment sa bansa;
ang implikasyon ng unemployment sa pamumuhay at sa pag-unlad ng ekonomiya ng bansa; at
ang mga mungkahi upang malutas ang sulliranin ng unemployment.
Ang unemployement ay isang estado ng manggagawa na walang hanapbuhay o
trabaho. Sila ang mga mangagawang hindi nabibigyan ng pagkakataon na makapagtrabaho
dahil sa iba't ibang kadahilanan na maaring may malaking epekto sa kanilang pamumuhay.

Sanhi ng Unemployment
Hindi nakatapos ng pag-aaral kaya walang makuhang trabaho.
Hindi sapat ang kakayahan at kasanayan sa pinapasukang trabaho.
Tinatamad maghanap ng trabaho.
Kawalan ng ganang maghanap ng trabaho.
May inaasahan na ibang tao kaya hindi na nagtatrabaho.
Walang kakayahang makapagtrabaho.

Epekto ng Unemployment
kahirapan
pagbagsak ng ekonomiya ng bansa
hindi makakayang matutustusan ang mga pangunahing pangangailangan
maaring tumaas ang krimen dahil sa kahirapan

Saint John Bosco College of Northern Luzon, Inc.Page 1

Dahil sa lumalaking bilang ng mga unemployed sa bansa, nagiging dahilan ito ng pagbagsak ng
ekonomiya at lubos na paghihirap ng mamamayan kaya ginagawa ng pamahalaan ang lahat ng
makakaya upang masolusyunan ang problemang kinahaharap ng bansa.

Kahulugan at Mga Uri ng Unemployment

Sa simpleng pananalita, ang unemployment ay ang kawalan ng isang tao ng trabaho o

hanapbuhay. Ito ay kalagayan kung saan sa kabila ng pagsusumikap ng isang indibidwal na
maghanap ng trabaho o hanapbuhay ay nananatili siyang bigo.
Ang unemployment rate ay tumutukoy sa bahagdan ng mga walang trabaho sa bilang
ng mga tao na nasa lakas paggawa (labor force).
Ang unemployment ay maaaring voluntary o involuntary. Ang voluntary
unemployment ay nagaganap kapag kusang iniwanan ng isang indibidwal ang kanyang
kasalukuyan trabaho, halimbawa ay upang maghanap ng iba pa.
Ang involuntary unemployment naman ay isang sitwasyon kung saan ang isang tao
ay inalis sa kanyang trabaho.
Mayroon ding tinatawag na frictional unemployment, ang kawalan ng trabaho dahil sa
mga taong nasa proseso ng paglipat mula sa isang trabaho patungo sa iba.
Ang cyclical unemployment naman ay ang kawalan ng trabaho na nagreresulta kapag
hindi kayang suportahan ng pangkalahatang demand para sa mga kalakal at serbisyo ang full
employment sa isang ekonomiya. Nangyayari ito sa mga panahon na mabagal ang paglago ng
ekonomiya o sa mga panahon ng pag-urong ng ekonomiya, gaya ng kapag may resesyon.
Ang structural unemployment ay kawalan ng trabaho na resulta ng pag-sasaayos ng
industriya, karaniwang dahil sa pagbabago sa teknolohiya na naghahanap ng bagong
kasanayan, kaya inaalis sa paggawa ang walang akmang kwalipikasyon.
Nagkaroon naman ng temporary unemployment o pansamantalang kawalan ng
trabaho sa Pilipinas nuong 2020 dahil sa COVID-19. Sinabi ng nuo’y Finance Secretary na si
Carlos Dominguez na nasa 1.2-million ang temporary unemployment ng Pilipinas sa pasimula
ng krisis.

Pagtuklas Sa Globalisasyon: Ano Ang Kahulugan At Epekto Nito Sa Atin

Sa mabilis na paglawak at pagbabago ng teknolohiya, masasabing ang mundo ay unti

unti nang nagiging isang malaking nayon. Mas nagiging malapit na ang bawat tao sa mundo
bagamat ang agwat nila ay magkalayo. Marahil narin sa pag-usbong ng makabagong
teknolohiya, mas napapadali na ang ating komunikasyon, transportasyon, at ang pagkakaroon
ng interaksyon sa iba’t ibang panig ng mundo. Ang prosesong ito ay ang tinatawag nating
“globalisasyon”.

Ano ang Globalisasyon?

Ang globalisasyon ay ang pang-ekonomiyang proseso na tumutukoy sa integrasyon at
interaksyon ng mga tao at organisyason ng iba’t ibang bansa. Sa madaling salita, ang
globalisasyon ay ang pagbubuklod ng magkakaibang bansa sa mundo. Sa tulong ng
teknolohiya, ang globalisyason ay nagpapabilis ng internasyonal na kalakalan at
pamumuhunan. Habang ang paraan o prosesong ito ay umiiral, ang mga tao nagkakaroon ng
pandaigdigang palitan ng mga produkto, impormasyon at mga kaugalian. Masasabing
umusbong ang globalisasyon sa pamamagitan ng mabilis na pag-unlad ng teknolohiya.
Ang salitang ito ay tumutukoy din sa integrasyon ng ekonomiks, kultura, politikal,
relihiyon at sistemang sosyal ng iba’t ibang lugar na umaabot sa buong mundo. Ang
globalisasyon ay nakadepende sa sa mga ginagampanan ng mga tao tulad ng migrasyon,

Saint John Bosco College of Northern Luzon, Inc.Page 2

kalakalang panlabas, paglaki o pagliit ng kapital, at integrasyon ng financial market. Sa tulong
naman ng globalisasyon, ang pamantayang interes ng pandaigdigang pamilihan ay tumutugma
sa mga lokal na presyo, produkto at sahod ng isang bansa.

Ano ang Tatlong Uri ng Globalisasyon at Ano ang Kahulugan nito?

May tatlong anyo/uri ang globalisasyon. Ito ay ang Ekonomiko, Politikal, at Sosyu-
kultural. Sa ibaba, makikita mo ang paliwanag ng bawat isa.
Globalisasyong Ekonomiko – ito ay ang anyo ng globalisasyon kung saan nakasentro
ang talakayan sa “Ekonomiya”. Tinatalakay dito ang pagpapalitan ng produkto at serbisyo sa
pagitan ng iba’t ibang bansa sa daigdig. Mapapansin natin ang mabilis na pagbabago ng
kalakalan sa daigdig. Sa paglipas ng siglo, nagsilabasan ang malalaking korporasyon na hindi
lamang sa pinanggalingang lugar may operasyon, kundi, tumatakbo rin ang kanilang mga
negosyo sa labas ng kanilang bansa.
Globalisasyong Politikal – Ang globalisasyong politikal ay ang mabilis na ugnayan sa
pagitan ng magka-ibang bansa. Ito rin ay nangangahulugang pagbubuo ng isang
pandaigdigang samahan kung saan nagkakaroon ng sistematikong ugnayan ang mga bansa.
Globalisasyong Sosyo-kultural – Ang globalisasyong sosyo-kultural naman ay
tumutukoy sa mabilisang pagpapalaganap ng impormasyon, kultura, kaugalian, at iba na may
kinalaman sa interaksyon ng mga tao. Naapektuhan nito ang gawi at nakasanayan ng mga tao
sa isang partikular na lugar sapagkat naiimpluwensyahan ang ito ng dayuhang kultura.
Karagdagan pa, mas nagiging konektado ang bawat isa dahil sa modernong teknolohiya.

Epekto ng Globalisasyon

Mayroong mabuti at masamang epekto ang integrasyon ng mga bansa sa mundo. Sa

ibaba, ating malalaman kung ano nga ba ang maidulot ng Globalisasyon sa iba’t ibang parte ng
buhay ng tao.

Mabuting Epekto ng Globalisasyon

Sa Pamahalaan:
Nagkakaroon ng pagkakaisa ang mga bansa.
Pagkakaroon ng demokrasya sa mga komunistang bansa
Sa Ekomomiya:
Nagkakaroon ng malayang kalakalan.
Mas napapabilis ang kalakan o ang pagpapalitan ng mga produkto at serbisyo.
Paglaki ng bilang ng export at import sa isang bansa.
Pakikipagsundo ng mga bansa tunkol sa isyu sa kalikasan.
Paglaki ng oportunidad para makapagtrabaho.
Malayang nakapaghahanap ng trabaho ang mga tao.
Maiiwasan ang Monopoly.
Pagtaas ng pamumuhunan (investment)
Sa kultura:
Mas naiintindihan natin ang mundo
Pagtanggap ng kultura ng iba
Pagtangkilik sa produktong tatak kanluranin, kulturang asyano.
Pagbabago at pag-unlad ng isang bansa.
Natututunan ng mga Pilipino ang iba't ibang wikang banyaga
Gumagaling ang mga Pilipino sa larangan ng teknolohiya

Saint John Bosco College of Northern Luzon, Inc.Page 3

Masamang dulot ng Globalisasyon
Sa Pamahalaan:
Panghihimasok ng ibang bansa sa mga isyu at desisyon ng pamahalan.
Paglaganap ng terorismo
Sa Kultura
Humina at nabura ang pambansang pagkakakilanlan.
Nagiging pamantayan ang wikang Ingles
Nalulugi ang lokal na namumuhunan.
Mas napapaboran at kinikilala ang mga hindi lokal na produkto

Limang (5) positibong epekto ng globalisasyon

Pagtangkilik sa produktong tatak kanluranin, kulturang asyano.

Pagbabago at pag-unlad ng isang bansa.
Natututunan ng mga Pilipino ang iba't ibang wikang banyaga
Gumagaling ang mga Pilipino sa larangan ng teknolohiya
Malakas na pakikipag-ugnayan sa iba’t ibang bansa.

Limang (5) negatibong epekto ng globalisasyon

Humina at nabura ang pambansang pagkakakilanlan.

Nagiging pamantayan ang wikang Ingles
Nalulugi ang lokal na namumuhunan.
Mas napapaboran at kinikilala ang mga hindi lokal na produkto
Palagiang paggalaw at pagtaas ng mga presyo ng produkto at serbisyo na nagdudulot ng
kahirapan sa mamamayang Pilipino.

2. Sustainable Development

Ang sustainable development ay ang pagkakaroon ng kaunlaran nang hindi nasisira o

napapabayaan ang mga gamit na kakailanganin ng susunod na henerasyon upang sila ay
mabuhay at umunlad. Bukod sa layunin na makamit ang kaunlaran, layunin din ng konsepto ng
sustainable development ang paggamit ng kalikasan nang maayos para sa kapakanan ng
susunod na mga henerasyon.

Ano ang Sustainable Development?

Ang sustainable development ay madalas natin marinig kapag pinag-uusapan ang kalikasan
at ekonomiya. Ito ay dahil ang ibig sabihin ng sustainable development ay ito ang pagkakaroon
ng kaunlaran nang hindi nasisira o napapabayaan ang mga gamit na kakailanganin ng susunod
na henerasyon upang sila ay mabuhay at umunlad.

Tatlong Pokus ng Sustainable Development

Kaugnay nito, ang sustainable development ay nakapokus sa tatlong bagay o paksa:

kalikasan ekonomiya mamamayan

Saint John Bosco College of Northern Luzon, Inc.Page 4

 Ang tatlong pokus na ito ay nakatuhog sa isa't isa dahil kapag maayos ang dalawang
pokus, magiging maayos na rin ang huling pokus ng sustainable development. Ang
pagkakaroon ng maayos na kalikasan at ekonomiya ay nagdudulot ng kaunlaran sa mga
mamamayan - ngayon at pati sa susunod na henerasyon.
Ano ang konsepto ng sustainable development?
Ang pagba-budget ay hindi masama pero dapat nating isipin kunga ano ng aba talaga
ang dapat nating tipidin at gamitin ng wasto. Mahalagang maging “sustainable” ang isang bansa
para hindi dumating ang panahon ng kakulangan. Halimbawa nito ay sa bigas. Dapat ilang lingo
pagkatapos magani ay magtatanim ulit ng panibago. Bakit? Ito ay dahil kung hindi ka
magtatanim ay maaaring maubos ang iyong inani at maaari kang mawalan ng kakainin pati na
rin ang ibang taong umaasa sa’yo.

Umusbong ang konsepto ng “sustainability” noong kalagitnaan ng Industrial Revolution,

noong ika-17 hanggang ika-18 siglo. Dahil sa kakulangan sa troso na siyang pangunahing
ginagamit para sa pagpapatayo ng gusali, panggatong, at paggawa ng bark okay ito nagsimula.
Unang sinuri ang kakahuyan ng bansang Germany noong taong 1713. Inilathala naman ni Hans
Carl Von Carlowitz ang kahalagahan ng wastong pagto-troso at ang sustainability sa mga
kagubatan at sa mga kakahuyan sa kanyang librong Sylvicultura Oeconomica. Ito ang nagging
kauna-unahang aklat na may konsepto ng Sustainable Development. Dahil rito ay siya ang
itinuring na Father of Yield Forestry. Siya rin ang nagging dahilan kung bakit nagsisunudan sina
Thomas Malthus, William Jevons, William Vogt, at Henry Osborne na sumulat din ng
kanikanilang librong kaugnay o patungkol sa sustainable development. Noong kalagitnaan ng
ika-20 na siglo lumaganap ang mga libro patungkol sa sustainability.
Mahalagang pagaralan ang sustainability ng bansa para hindi tayo nangungulang at
para may sapat tayong produkto na maaaring gamitin para sa hinaharap. Dapat ay mayroon
tayong ipon para sa susunod pang henerasyon na siyang magigi nating pamana sa kanila. Sabi
nga nila, kung puputol ka ng puno ay dapat na magtanim ka ng isandaang higit pa sa pinutol
mo. Hindi kasi tayo nabuhay dito sa mundo para ubusin ang yamang naabutan natin dito. Dapat
nating iwasan ang pagiging makasarili dahil baka ito ang maging dahilan kung bakit hindi na
natin mapagpapatuloy ang buhay ng tao. Hindi naman masamang gumamit ang likas na yaman,
nagigi lamang itong masama kapag hindi natin ito pinapalitan at labis pa ang kinukuha natin
kahit di naman natin kailangan. Hindi dapat natin hayaang tayo ang maging dahilan ng
kakulangan. Katulong natin ang mas nakababata sa atin. Sila dapat ay natuturuan na kung
paano magpahalaga at magalaga ng mga bagay sa paligid nila. Ito lamang ang nais na gawin at
iparating ng sustainable development saatin. Sana’y magawa ito ng sinumang buhay at
mabubuhay sa mundo.

Kung anuman ang ating dinatnan sa mundong ito ay siyang dapat rin nating iiwan. Kung
maaari pa nga ay mas payabungin at paunlarin pa natin ang mga ito. Marami pa tayong
magagawa dito sa mundo. Ang bawat yaman at biyayang ating natatanggap ay tama lang na
ipagpasalamat, pero mas dapat nating pangalagaan ang mga dahilan kung bakit natin
nakakamtan itong mga ito. Payabungin para makatulong pa sa maraming tao, ito ang dapat
nating gawin.

Mga kasalukuyang hamon sa pagtamo ng sustainable development

Ang pagkakaroon ng sustainable development ay hindi madali para sa Pilipinas dahil sa

mga sumusunod na hamon:

Saint John Bosco College of Northern Luzon, Inc.Page 5

 Corruption- ang pagkakaroon ng corruption sa pamahalaan ay isang napakalaking
hamon dahil imbis na mapunta ang pera sa mga istruktura, Edukasyon at teknolohiya para sa
ikauunlad ng bansa ay napupunta lamang sa bulsa ng mga pulitiko.
Magandang Edukasyon- ang pagkakaroon ng edukasyon sa mga kabataan Pilipinas
ay isa sa mga susi upang magkaroon ng pag-unlad. Ngayon, libre na ang pag-aaral sa mga
pampublikong paaralan dahil sa kasalukuyang adiministrasyon.

Agrikultura - ang pagkakaroon ng magandang agrikultura ay isa ding susi upang

maging matagumpay. Isipin na lamang natin, kung kaya nating suplayan ang sarili nating
bansa, hindi na kinakailangan pang mag-angkat ng mga produkto sa ibang bansa at kalaunaý
ang ekonomiya ng Pilipinas ay gaganda.

Kahalagahan ng likas kayang pag unlad

https://brainly.ph/question/447904

Ano ang dahilan ng pagkakatatag ng PSSD

https://brainly.ph/question/450370

Ano ang mabuting epekto ng sustainable development

https://brainly.ph/question/1799621

Pinagkuhanan:

https://brainly.ph/question/140038
https://myinfobasket.com/ano-ang-unemployment/
https://www.slideshare.net/SimYouheng/the-effects-of-globalization1
https://brainly.ph/question/625977
https://brainly.ph/question/1765357
https://brainly.ph/question/1538662

Saint John Bosco College of Northern Luzon, Inc.Page 6