CANLILARDA ENERJİ Selin Hoca /selinhoca

DÖNÜŞÜMLERİ

OKSİJENLİ SOLUNUM

www.selinhoca.com
 OKSİJENLİ SOLUNUM

MEZOZOM
OKSİJENLİ SOLUNUM ✔ Oksijenli solunum yapan prokaryot canlılarda hücre zarının
✔ Besin moleküllerinin oksijen varlığında su ve karbondioksite sitoplazmaya doğru yapmış olduğu kıvrılmalar ile oluşturulmuş
kadar parçalandığı hücresel solunum reaksiyonlarına oksijenli yapıdır.
solunum denir. ✔ Kesinlikle organel değildir.
✔ Enerji ihtiyacı fazla olan canlılarda görülür. Oksijensiz
solunuma ve fermantasyona göre daha fazla ATP üretilir. Besin
moleküllerinden ayrılan elektronların son alıcısı oksijen
olduğundan bu isim verilmiştir.

MİTOKONDRİ
✔ Ökaryot hücrelerde oksijenli solunumun gerçekleşmesini s
ağlayan organeldir.
✔ İç ve dış olmak üzere iki zardan oluşmuştur. İç zarı
kıvrımlıdır. Yapmış olduğu kıvrımlara krista adı verilir. Kristalar,
mitokondrinin solunum verimini artırır.
✔ İçini dolduran sitoplazma benzeri sıvıya matriks denir.
Matriks içerisinde DNA, RNA, ribozom ve enzim başta olmak
üzere çok sayıda organik ve inorganik madde vardır. Halkasal
DNA’ya sahiptir.
✔ Protein sentezi yapabilir ve hücre kontrolünde bölünebilir.

Selin Hoca 2 /selinhoca

 OKSİJENLİ SOLUNUM

✔ Oksijenli Solunum 4 aşamada gerçekleşir.

2) Krebs Hazırlık Evresi (Pürivat Oksidasyonu)
1) Glikoliz
2) Pirüvat oksidasyonu (Krebs hazırlık evresi)
✔ Mitokondrinin matriksinde gerçekleşir.
3) Krebs
✔ Glikoliz sonucu üretilmiş olan pürivat molekülleri
4) ETS
mitokondrinin matriksine geçerek enzimler aracılığı ile asetil-
CoA haline getirilir. Bu sırada tepkimeden CO2 ayrılır, NAD
✔ Ökaryotlarda glikoliz sitoplazmada, pürivat oksidasyonu ve
indirgenir ve asetil-CoA oluşur.
krebs matrikste, ETS ise iç zarda gerçekleşir.
✔ Prokaryotlarda glikoliz, pürivat oksidasyonu ve krebs
sitoplazmada, ETS hücre zarında gerçekleşir.

1) Glikoliz
✔ Tüm hücresel solunum tepkimelerinin başlangıç kısmıdır.
✔ Her canlıda sitoplazmada gerçekleşir.
✔ Glikoliz evresi sonunda oluşan NADH2 ve pirüvatlar
mitokondri içine girer ve krebse katılır.

Selin Hoca 3 /selinhoca

 OKSİJENLİ SOLUNUM

Krebs (Sitrik asit döngüsü)

✔ Mitokondri matriksinde gerçekleşir.
✔ Krebs hazırlık sonunda oluşan asetil Co-A bir önceki döngü
sonunda oluşmuş olan okzaloasetik asitle birleşerek sitrik asiti
oluşturur.
✔ Krebs boyunca sitrik asitten CO2 çıkışı görülür. Ayrıca
NAD ve FAD indirgenmeleri gerçekleşir. NADH2 ve FADH2’ler
oluşur.
✔ SDF ile ATP üretilir.
✔ Döngüde su kullanılır. (6 tane)
✔ 1 tane glikozdan 4 tane CO2, 6 tane NADH2, 2 tane FADH2
ve 2 tane ATP üretilir.

Selin Hoca 4 /selinhoca

 OKSİJENLİ SOLUNUM

Kemiozmotik Teori
ETS (Elektron taşıma sistemi)
✔ ETS sırasındaki oksidatif fosforilasyon mekanizmasını açıklayan
✔ Glikoliz, krebs hazırlık ve krebs boyunca NADH2 ve
teoridir.
FADH2lere aktarılmış olan elektronlar mitokondrinin iç zarına
✔ NADH2 ve FADH2 elektronlarını ETS ye aktardığında açıkta
gelerek zar üzerine yerleşmiş olan özel proteinler yardımı bir
kalan hidrojenler açığa çıkan enerjinin etkisi ile zarlar arası
dizi indirgenme ve yükseltgenme tepkimeleri ile aktarılır. Bu
boşluğa geçer. Bu geçiş matriks ile zarlar arası boşluk arasında
aktarım sırasında açığa çıkan enerjinin bir kısmı ısı olarak
potansiyel fark oluşmasına yol açar. İç zar hidrojenlere geçirgen
sistemden ayrılır. Bu ısı sıcakkanlı canlılarda vücut sıcaklığının
olmadığından hidrojenler potansiyel farkı eşitleyebilmek için zar
sabit tutulmasında kullanılır. Açığa çıkan enerjinin geri kalanı
üzerinde bulunan ATP Sentaz içerisinden matrikse geri dönerler.
ise ATP içine yerleştirilerek hayatsal faaliyetlerde kullanılabilir
Bu durum ATP Sentazın aktifleşerek ATP üretmesine yol açar.
hale getirilir.
✔ Koparılan elektronların ETS boyunca aktarılıp en son olarak
oksijen tarafından tutulması ve bu sırada açığa çıkan enerji ile
ATP sentezlenmesine oksidatif fosforilasyon denir.
(Oksijensiz solunumda en son elektron tutucu oksijen dışında
bir inorganik maddedir.)
✔ ETS elemanları iç zar üzerinde elektron tutma kapasiteleri
(elektronegatiflik) artacak şekilde sıralanmışlardır.
✔ Elektronlar ETS boyunca aktarıldıkça elektronun enerjisi
düşer. Bu nedenle son elektron tutucusu en güçlü elektron
tutucusudur. Bu madde oksijendir.
✔ Oksijen ETS’den gelen elektronlar ile NADH2 ve FADH2’lerin
hidrojenlerini alarak H2O oluşumunu sağlar.
✔ 1 glikoz için 6O2 harcanır, 12H2O oluşur.

Selin Hoca 5 /selinhoca

 OKSİJENLİ SOLUNUM

1) Oksijenli solunum sırasında gerçekleşen olaylar ile ilgili

verilen grafiklerden hangisi çizilemez?
2) Oksijenli solunumda gerçekleşen,
I. Glikoliz
II. Krebs hazırlık evresi
III. Krebs
IV. ETS
tepkimelerden hangileri prokaryot ve ökaryotlarda aynı
hücre bölgesinde gerçekleşebilir?
A) Yalnız I B) I ve II C) III ve IV
D) II, III ve IV E) I, III ve IV

3) Oksijenli solunum sırasında aşağıdaki olaylardan

hangisi gerçekleşmez?
A) Substrat düzeyinde fosforilasyon ile ATP üretimi
B) Sitoplazmadan gelen NADH2lerin elektronlarının oksijene
aktarılması
C) Hidrojenlerin zarlar arası boşluğa pompalanması
D) ETS sırasında NAD ve FAD moleküllerinin indirgenmesi
E) Oksidatif fosforilasyon ile ATP üretimi

Selin Hoca 6 /selinhoca

 OKSİJENLİ SOLUNUM

OKSİJENLİ SOLUNUMDA İŞARETLENMİŞ MOLEKÜLLERİN

KARŞIMIZA ÇIKMA YERLERİ
✔ NADH2’nin getirdiği H için 2,5 ATP, FADH2’nin getirdiği H
için 1,5 ATP üretilir.
✔ 2 tane glikoliz
2 tane krebs hazırlık
6 tane krebs olmak üzere toplam 10 tane NADH2 üretilir.
✔ 2 tane krebs olmak üzere toplam 2 tane FADH2 üretilir.
✔ ETS de oksidatif fosforilasyon ile toplamda 28 ATP
(25  NAD, 3  FAD) üretilmiş olur.

✔Oksijenli solunumda bir tane glikoz için net 30-32 ATP üretilir.
Bu farklılık glikoliz evresinde üretilen NADH2 moleküllerinin
farklı hücrelerde ETS ye farklı yerlerden katılmasından
kaynaklanır.

Örnek: iskelet kası ve beyin hücrelerinde 30 ATP, karaciğer

böbrek ve kalp hücrelerinde 32 ATP üretilir.

✔ Oksijenli solunumda toplamda 12 H2O üretilir. Krebste 6

H2O kullanıldığından net 6H2O üretilmiş olur.

Selin Hoca 7 /selinhoca

 OKSİJENLİ SOLUNUM

4) Aşağıdaki düzenekte, K kabına oksijenli solunum, L kabına

ise etil alkol fermantasyonu yapan bakteriler yerleştirilmiştir. 5) Bir bitki hücresinin sitoplazmasında bulunan glikoz
molekülünün oksijen atomları işaretlenmiş ve glikozun glikoliz
reaksiyonuna girmesi sağlanmıştır.
Oksijenli solunum tamamlandıktan sonra;
I. Su
II. Karbondioksit
III. ATP
Oluşacak moleküllerden hangilerinin oksijen atomlarının
işaretli olması beklenir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız II
D) I ve II E) I, II ve III

Bakterilerin üreyebilmesi için yeterli bir süre beklendikten

sonra aşağıdaki olaylardan hangileri gerçekleşmez? 6) Aşağıdaki moleküllerden hangisi glikoz molekülünün
(Ortam şartları her iki canlı için optimumdur.) oksijenli solunumu sırasında hem üretilir hem de tüketilir?
A) Demir bilye 2 yönünde hareket etmektedir. A) Glikoz B) Karbondioksit C) Su
B) Her iki kapta da glikoz çözeltisi azalmıştır. D) Laktik Asit E) Amonyak
C) Demir bilye hareket etmemektedir.
D) Termometrelerin gösterdiği değer yükselmektedir.
E) Her iki kapta da karbondioksit miktarı artmaktadır.

Selin Hoca 8 /selinhoca

 FARKLI BESİNLERİN OKSİJENLİ SOLUNUMA KATILMASI

BESİNLERİN OKSİJENLİ SOLUNUMA KATILMA YOLLARI

Oksijenli solunumda organik madde olarak sadece glikoz
kullanılmaz.
✔ Karbonhidratlar solunuma katılacaksa glikoza kadar
parçalanır. Galaktoz ve fruktoz ise glikoza dönüştürülerek
solunuma katılır.
✔ Proteinler aminoasitlere parçalanırlar. Aminoasitler
solunuma katılmadan önce Deaminasyona uğrarlar.
Yapılarındaki azot NH3 (amonyak) olarak ayrılır. Karaciğerde
üreye dönüştürülür ve böbrekler ile vücuttan uzaklaştırılır.
Oluşan molekülün karbon sayısına göre farklı yollardan hücre
solunumuna katılır.
✔ Lipitler hidroliz sonucunda gliserol ve yağ asidi haline
dönüştürülürler.
Gliserol PGAL ye dönüştürülerek glikoliz aşamasına katılır.
Yağ asitleri ise Beta Oksidasyon adı verilen reaksiyonlar ile
2 karbonlu moleküller halinde parçalanarak asetil co-A
dönüştürülüp hücresel solunuma katılırlar.

Selin Hoca 9 /selinhoca

 FARKLI BESİNLERİN OKSİJENLİ SOLUNUMA KATILMASI

7) Oksijenli solunum sırasında amonyak açığa çıkartan bir

9)
hücre, aşağıdaki moleküllerden hangisini enerji verici
olarak parçalıyor olabilir?
A) Glikoz B) Yağ Asidi C) Gliserol
D) Vitamin E) Aminoasit

X Y
Yukarıda X ve Y ile gösterilen organeller ile ilgili,
8) Oksijenli solunum sırasında görülen aşağıdaki
I. X, Y den aldığı glikozu doğrudan kullanabilir.
olaylardan hangisi mitokondrinin matriksinde
II. Her iki organel de protein sentezi yapabilir.
gerçekleşmez?
III. Y, ürettiği ATP’leri X e gönderir.
A) NAD indirgenmesi
IV. Bitki hücrelerinde bir arada bulunabilirler.
B) Substrat düzeyinde fosforilasyon ile ATP üretimi
verilenlerden hangileri doğrudur?
C) Su tüketimi
A) Yalnız IV B) I ve II C) II ve IV
D) Pürivat oluşumu
D) I, II ve III E) I, III ve IV
E) Asetil Co-A oluşumu

Selin Hoca 10 /selinhoca