B.

TALAHULUG
AN
Kilalanin mo ang mga sumusunod na mga salita upang higit na maging madali
para sa iyo na maunawaan ang araling ito

Teorya – Ito ay isang kaisipan o paliwanag sa isang mahalagang konsepto gamit

KARAGDAGANG
GAWAIN
Sa iyong sariling pananaw o paniniwala, ano ang pinagmulan
ng lahing Pilipino? Bakit ito ang pinaniniwalaan mo? Ipaliwanag
ang iyong sagot.
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
12
ang siyentipikong pamamaraan ng pananaliksik
Pandarayuhan o Imigrasyon– Ito ay ang tawag sa pagpunta o pag dayo ng
isang tao/grupo ng tao sa isang lalawigan, barangay, bayan, ibang bansa o isang
mas malayong lugar.
Balangay – isang uri ng bangka na ginamit ng mga ninuno ng mga Pilipino
upang makarating sa kapuluan ng Pilipinas.
Arkeologo -- Iskolar na nag-aaral ng kasaysayan ng mga lumipas ng kultura sa
pamamagitan ng mga bagay na nahukay mula sa lupa.
Antropologo-dalubhasang nag-aaral sa pamumuhay at kultura ng mga tao
at mga pagbabago ditto mula sinaunang panahon hanggang kasalukuyan.
Ninuno - angkan ng mga pinagmulang lahi ng isang tao, hayop o maging ng mga
halaman
Austronesian -- grupo ng mga taong matatagpuan sa Timog Silangang Asya.
Katangian -- ito ay tumutukoy sa pag-uugali ng tao kung paano ito kumilos
na naaayon sa kanyang pagkatao.
Kultura -- Ito ay tumutukoy sa paraan ng pamumuhay na nakagawian ng tao.
Wika -- Ito ay ang mga simbolong salita ng mga kaisipan at saloobin na
ginagamit ng tao sa pakikipagtalastasan at pakikipagugnayan sa bawat isa.
PANIMULANG
PAGSUBOK
A. TAMA/MALI: Isulat ang T kung tama ang sinasaad sa bawat
pahayag at M kung ito ay hindi tama. Isulat ang iyong sagot sa
kwaderno.
1. Ayon sa teorya ni Wilhelm Solheim II, ang mga Austronesyano ay nagmula sa
Indonesia bago pumumta sa Pilipinas.
2. Ang wave migration ay teorya ni Peter Bellwood na nagsasaad na ang mga
Austronesyano ang mga ninuno ng mga Pilipino.
3. Ang Austronesian ay pangkat ng tao na likas na matangkad at mapuputi.
4. Ang kaalaman sa paglalayag ay namana ng mga Pilipino sa mga
Austronesyano.
5. Ang tradisyon sa paggawa ng palayok ay isa sa mayamang kultura ng
Austronesyano.
1
 MGA GAWAIN SA PAGSASANA
PAGKATUTO Y3
Ang teoryang ito ay teorya ng dalawang dalubhasa na sina Panuto: Sagutin tungkol sa pinagmulan ng unang tao sa daigdig. Punan
Peter Bellwood at Wilhelm Solheim II. ang crossword puzzle ng tamang sagot.

TEORYA NG AUSTRONESIAN MIGRATION

Ang teoryang pandarayuhan ay tumutukoy sa isang teorya na nagpapa-
liwanag ng pagdating ng tao sa Pilipinas, o unti-unting
pagkakaroon ng tao sa Pilipinas sa pamamagitan ng iba't ibang waves o yugto ng
pagdating ng tao sa mga isla. May mga teoryang nabuo na
nagpapaliwanang sa pinagmulan ng mga Filipino. Isa sa mga Teoryang ito ay ang
Teorya ng Austronesian Migration. Ayon sa teoryang ito,ang ninuno ng mga Filipino
ay ang mga Austronesian na maaaring nagmula sa Timog China. Sinasabing
naglakbay ang mga ito patungo sa kapuluan ng Pilipinas gamit ang sasakyang
balangay.

ANG AUSTRONESYANO
Ang lahing Austronesian ay tinatawag ding lahing Austronesyano. Ang pakikipag-
ugnayan at pagsanib ng lahing Mongoloid at Australoid ang naging sanhi ng
pagkakabuo ng lahing ito. Nakarating ito sa ating bansa sa pagitan ng 6000 BCE at
7000 BCE. May mga naniniwala na ang lahing Austronesian ay ang pinagmulan o
ninuno ng mga Pilipino.

Mga Katangian ng lahing Austronesyano:

1. Ang mga Austronesyano ay magagaling o mahuhusay na mandaragat. Ito rin ang

dahilan kung bakit naging malawak ang
pagkalat nila noong unang panahon. Kumalat ang mga Austronesian sa patimog at
pakalunran ng mundo.
2. Kayumanggi ang balat at katamtaman ang taas at laki ng katawan.
3. Dahil sa pagkalat ng kultura nila, tinawag silang Malayo-Polynesian. PAGTATAY
4. Nang kalaunan, noong ika-20 na siglo, tinawag ang mga A Pagtapat-tapatin .Isulat ang titik ng tamang sagot sa
Austronesyano na mga Austronesian A. Panuto:
inyong kwaderno.
Nauugnay sa lahing Austronesyano ang pinagmulan ng mga Pilipino
dahil may mga pagkakahawig sa kultura at wika ang mga Austronesian at mga
Pilipino. Maraming wika sa Pilipinas ang may kaugnayan sa wika ng mga
Austronesian.
Ang wika ng mga grupong Austronesyano ay bahagi ng Austronesian
language family, na ang ibig sabihin ay mayroong iisang lumang wika na
pinanggalingan silang lahat. Kumalat ang kultura ng mga Austronesyano sa Pilipinas
sa kanilang paglipat-lipat sa iba’t ibang bahagi ng kapuluan.

Ang wikang Austronesian ay batayan ng maraming wika sa Pilipnas.

Tinatayang may 87 wika sa Pilipinas ang nauugnay sa mga Austronesyano.

2
11
 Kulturang Austronesyano

Tradisyon sa paggawa ng mga Palayok

Kamukha o nahahawig ang mga sinaunang palayok na
natagpuan sa Madagascar at Vietnam sa mga palayok na
natuklasan sa mga yungib ng Tabon sa Palawanang bantog na
manunggul jar at sa yungib ng Ayub sa Cotabato.

MANUNGGUL
JAR-
ginagamit sa
pangalawang libing
na kung saan ang
mga buto or
Ang mitolohiya ay isang halos magkakabit-kabit na kumpol kalansay lang ng
ng mga tradisyonal na kuwento na binubuo ng isang partikular na namayapa ang
relihiyon o paniniwala ilalagay sa loob nito.
Ang bawat lugar sa Pilipinas ay may itinatanging kwento o
mito na sumasalamin sa bawat pamumuhay
ng mga taong nakatira dito. Kulturang Austronesyano na Matatagpuan sa Pilipinas
1. Paglilibing sa tapayan
Ang kwento ni Tungkung Langit at Alunsina ay mito ng 2. Paghahabi
Visaya. 3. Paggawa ng mga abaloryo
4. Nagpalaganap ng pagtatanim sa Panahong Neolitiko
Mahalagahang malaman at maunawaan ang
pinagmulan ng ating lahi sapagkat ito ay sumasalamin sa Mga patunay ng pamanang Austronesyano na makikita sa bansa:
ating pagkatao. Karaniwan itong isinasalaysay sa 1. Kaalaman sa paglalayag
2. Hortikultura o kaalaman sa pagtatanim
pamamagitan ng alamat mga mito at kwentong bayan na 3. Agrikultura o kaalaman sa pagtatanim ng palay
nakabatay sa ating kasaysayan. 4. Paggamit ng mga kasangkapang gawa sa makinis na bato o metal

Ayon sa Creationism, ang paglikha ay sa pamamagitan ng

pamaraang kahima-himala (supernatural),makadiyos (theistic) at PAGSASANA
maalamat (Mythological).

Ang mundo ay ginawa diumano ng Diyos sa loob ng anim Panuto: Kopyahin ang graphic organizer sa iyong kwaderno. Punan ito ng
ng araw lamang. Ang mga ito ay literal na halaw sa aklat ng wastong impormasyon batay sa iyong binasa.
Genesis ng Bibliya Ang pinagmulan ng unang pangkat ng tao ay
ipinaliliwanag ng mga siyentipiko sa pamamagitan ng kanilang mga
teorya at katibayan, sa kabilang banda ang creationism ay
naniniwala na ang lahat ng bagay
sa mundo ay likha ng isang Diyos at ang batayan nila ay ang
Bibliya.

10
3
Mitolohiya -- ay isang halos magkakabit-kabit na kumpol ng mga tradisyonal na
kuwento o mito (Ingles: myth), mga kuwento na binubuo ng isang partikular na
relihiyon
o paniniwala.

Bathala – makapangyarihang diyos

Dalamhati – matinding kalungkutan

Perlas –isang uri ng hiyas na naaani mula sa ilang uri ng mga talaba,
partikular na mula sa binga.

Magkasintahan- ang isang lalaki at babae ay nagmamahalan sa isa't isa BASAHIN AT

Tadhana-Isang hindi maiiwasan at madalas ay masamang kahihinatnan.
Sumpaan – Pangako
Pusod ng dagat – pinaka ilalim ng anyong tubig
Teorya – isang kaisipan o paliwanag sa isang
mahalagang konsepto gamit ang siyentipikong
pamamaraan ng pananaliksik
Bibliya – katipunan ng mga sulating relihiyoso
Basahin at unawain ang kwento tungkol sa pinagmulan
ng unang tao batay sa Bibliya/ relihiyon.
Paaano nakaroon ng unang tao batay sa kwento sa Bibliya? Sang-
ayon ka ba sa nakasulat sa Bibliya na ang mga unang tao na nilikha ng
Diyos ang siyang pinagmulan ng sangkatauhan? Bakit?
Ayon sa Bibliya sa aklat ng Lumang Tipan ng Genesis 2: 4-25, ang
tao ay nagmula sa kina Adan at Eba . Si Adan ang unang tao na nilikha na
kawangis ng Diyos. Mula sa tadyang ni Adan, nilikha naman ng Diyos si
Eba. Sina Adan at Eba ang sinasabing pinagmulan ng tao sa mundo.

Genesis – unang aklat sa bibliya

Creationism - isang sistema ng paniniwala na ang lahat ng mga

bagay at material sa kalawakan ay nilikha ng iisang
Diyos o ng isa pang higit na makapangyarihan

Theistic – Theism sa wikang English, teismo sa wikang tagalog

paniniwala sa iisang Diyos, galing sa Griyegong
theos

4
9
 Kanyang naalaala ang kanyang yumaong anak. Ang kanyang mga mata’y
dinaluyan ng masaganang luha. Kinabukasan, ang ina ay nagbalik sa lunan ng MGA GAWAIN SA
taong-bato. Natuklasan niyang nagkalat ang mga perlas sa paligid ng rebulto. Siya’y
nansimot ng perlas. Kinamaya-maya’y dumating ang nawalay na anak.“Saan ka PAGKATUTO
nanggaling? Kahapon pa kita hinahanap! Hanggang ngayon ikaw ay aking Simula ng lumaganap na ang Kristiyanismo mula noong ika-16 na siglo
hinihintay!” “Ako po’y nansimot ng kabibi. Nagbalik po ako sa rebulto, ngunit kayo’y pumasok sa mga Pilipino ang mga teorya kung paano nalikha ang lahing Pilipino
wala na roon!”.“Bakit hindi ka umuwi sa atin?” “Hindi ko alam ang daan sa pag-uwi. tulad ng teorya ng Bibliya, na ang tao ay nilikha ng Diyos. Noong ika-19 na siglo
Sa bahay po ng kaibigan ko ako natulog. Ako’y kanyang ipinagsama nang makitang naghahanap na ang mga siyentista ng ebidensiya na ang tao ay dumaan sa
iyak kayo nang iyak!” “Tulungan mo akong manlimot ng perlas. Pagkatapos ay uuwi pisikal na pagbabago o "human evolution".
na tayo.”
Nang malaunan ang kinatatayuan ng taong-bato ay nakarating ng talpukan Ang mitolohiyang Pilipino at mga kuwentong bayan ay kinabibilangan
ng alon. Ang rebulto ay tinangay ng alon. Ito’y napalaot sa pusod ng dagat hanggang ng mga salaysay at pamahiin hinggil sa mga masalamangkang mga nilalang at
sa nawala. Ang luha ng dalagang nabigo sa pag-ibig ang pinagmulan ng maraming nilikha ng mga Pilipino. Ito'y mga paniniwala na mula sa mga panahon bago
perlas sa dagat ng Mindanao. dumating ang mga Espanyol at ipinakilala ang Kristyanismo.
Ano ang sumpaan ng
dalawang magkasintahan? Ang Mitolohiya ng Luzon
Bakit natutulala at napako ang tingin sa laot
ng dagat ang dalaga? Ang dakilang diyos ng ating mga ninuno ay nagtataglay ng iba’t-ibang
grupo ng iba’t-ibang lugar sa kapuluan. Siya ay tinatawag na Bathala ng mga
Ano ang pinagmulan ng mga Tagalog, Laon sa mga Bisaya, Kabunian sa mga Ifugao, Lumawig sa mga Bontoc
Perlas sa Mindanao?
at Kankanay, Kadaklan sa mga Tinguians, Malayari sa mga Zambal, Maykapal sa
Kapampangan, Tuluk Lawin sa matandang Sulod ng Panay, Tagbusan sa
Manobo, Mababaya sa Bukidnon, Melu sa Bilaan, Minadean sa Tiruray,
PAGSASANA Mamanwa sa Negrito ng Surigao at Panulak Manabo sa Bagobo ng Mindanao.
Siya ang dahilan at pinagmulan. Siya ang simula bago ang lahat ay nilalang.
Ang Bathala o Maykapal ng mga ninuno ng Tagalog ay tumitira sa
Gamit ang KWL tsart, punan ang mga kolum ng tsart gamit ang mito ng Bundok ng Arayat. Siya ang gumawa ng dagat, langit, lupa, at lahat ng tumutubo
Luzon, Visayas at Mindanao sa pinagmulan ng lahing Pilpino. sa lupa. Siya ang nagbibigay-buhay at tagapag-ligtas sa buong daigdig. Ang mga
Ifugao ay naniniwala sa kanilang diyos na tinatawag na Kabunian na ayon sa
Mito ng Luzon
kanila ay nakatira sa ikalimang pinakamataas na lugar ng daigdig.
Alam Ko Nais Kong Malaman Nalaman Ko Ang mga Igorot sa Benguet ay naniniwala naman sa kanilang Apolaki.
__________________ __________________ __________________ Ang mga ispiritu ng kadaklan. Ito ay lumalang sa unang mga tao at nagturo sa
__________________ __________________ __________________ kanila ng mga gawaing kamay.
Sa mitolohiya naman ng mga Tagalog, si Amihan daw at si Habagat ay nag-isang
Mito ng Visayas dibdib. Sila ay nakita sa isang biyas na kawayang lulutang-lutang sa
Alam Ko Nais Kong Malaman Nalaman Ko dagat. Ito raw ay napadpad sa dalampasigang kinatatambakan ng isang sapisapi.
__________________ __________________ __________________ Ang biyas ng kawayan ay tinuka ng Ibon at nang mabutas ay nabiyak at
dito lumabas ang isang lalaki at isang babae.
__________________ __________________ __________________
Ayon sa mga Negrito, matapos awayin ng isang ibong lawin ang diyos na
panginoon ng karagatan, lumapag ito sa isang pulo upang makapagpahinga.
Mito ng Mindanao Habang namamahinga, namataan nito ang isang matayog at malaking puno ng
Alam Ko Nais Kong Malaman Nalaman Ko kawayan na kaniyang tinuka ng maraming ulit. Dahil sa pagtutukang ito, nabiyak
__________________ __________________ __________________ ang puno ng kawayan. Sa pagbiyak na ito, lumabas mula sa kawayan ang unang
__________________ __________________ __________________ lalaki at babae. Ang lalake ay tinawag na Malakas at ang babae ay tinawag na
Maganda.

8 5
 Ang Mitolohiya ng visayas
Alamat ni Tungkung Langit
Tungkung Langit at Alunsina, sila ang unang lalake at babae sa
daigdig at ang pinag-ugatan ng buhay. Nabighani silang dalawa sa kanilang
kakisigan at kagandahan at sa bawat pagsikat at paglubog ng araw ay
natutuhan nilang mahalin ang isa’t-isa. Nagkaisang dibdib sila at nagsama
bilang magkabiyak. Si Tungkung Langit bilang lalake, siya ang nagtatrabaho
at gumagawa ng mga mabibigat na gawain. At si Alunsina bilang babae, siya
ang naiiwan sa kanilang tahanan. At kaya hindi niya maiwasan na mainip na
nagdulot naman sa pagtatalo nila dahil ayaw siyang payagan ni Tungkung
Langit na tumulong kahit na magkaparehas lang silang bathala na may
kapangyarihan. Ngunit umiral parin ang pagmamahalan nila sa isa’t-isa. Isang
araw nagpaalam si Tungkung Langit kay Alunsina na matagal siyang
mamawala at meron lang siyang tatapusin.
Nagmamadaling umalis si Tungkung Langit na parang mas
importante pa sa kanya ang pupuntahan niya kaya nanghinala si Alunsina at
sinundan niya ito. Natunugan siya ni Tungkung Langit at nagalit sa kanya. At
sa sobrang galit, inagaw niya ang kanyang kapangyarihan at pinagtabuyan
palabas sa kanilang tahanan.
Nilisan ni Alunsina ang kanilang tahanan ng walang anumang
mahalagang bagay. Hubad siya nang una silang magkita at hubad rin siya ng
sila’y maghiwalay. At ng matagal na siyang hindi nagbalik sa kanilang
tahanan ay nabalitaan niya ang pangungulila ni Tungkung Langit sa kanyang
yakap at halik at sa bawat sandali na magkasama sila. Hindi pa rin niyá
malimot si Alunsina. Sa wakas, kinuha niyá ang mga hiyas ng asawa at
ikinalat sa langit sa pag-asa na mapansin ito ni Alunsina. Ang mga butil ng
kuwintas ang naging mga bituin, ang suklay ang naging buwan, at ang
putong sa ulo ang naging araw Ginawa lahat ni Tungkung Langit ang
makakaya ng kanyang kapangyarihan upang mapabalik siya sa kanyang
piling ngunit kahit anong pagsuyo niya ay tinatanggihan at hindi pinapansin.
Nagdalamhati si Tungkung Langit sa nadama niyang pangungulila at
mamuhay nang mag-isa na hindi kasama si Alunsina. Lumuha nang lumuha
si Tungkung Langit, at ang kaniyang pagluha ay nagdulot sa unang
pagkakataon ng pag-ulan. Kapag siya’y humahagulgol, nagbubunga iyon ng
malalakas na pagkulog at pagkidlat. Hindi man lang nalaman at nasilayan ni
Tungkung Langit ang magiging supling nila ni Alunsina at ang pagiging isang
pamilya nila.
6
Ang Mitolohiya ng mindanao
Alamat ng Perlas ng Mindanao
Isang binatang mangingisda ang nagkaroon ng kasintahang dalagang
Muslim sa isang pook sa Mindanao noong unang panahon. Ang
magkasintaha’y nagsumpaang pakakasal pagsapit nila sa ika-dalawampu’t
isang taon. Limang taon pa silang maghihintay. Tuwing sila’y mag-uusap,
ipinaaalala ng isa’t isa na huwag makalimot sa sumpaan. Laging nangangako
ang binata na ang dalaga lamang ang tanging pakaiibigin. “Salamat, mahal ko,”,
natutuwang tugon ni Leoniza. “Napaka-dakila ng iyong pag-ibig. Sana’y palarin
ka sa iyong paghahanap-buhay upang makapag-impok tayo para sa ating pag-
iisang-dibdib. Huwag ka sanang magpapabaya sa iyong kalusugan. Mag-ingat
ka sa iyong paglalayag,” dugtong pa. “Maraming salamat, mahal ko, sa iyong
mga paalaala,” tugon ng binata, sabay paalam.
Laging nagsusunuran at walang pagkukulang ang magkasintahan sa
isa’t-isa. Kapuwa sila tapat sa sumpa. Walang madilim na panginorin sa
kanilang pag-ibig. Laging bukang-liwayway. Walang pagmamaliw ang kanilang
pagtitinginan. Subali’t mapagbiro ang tadhana. Biglang nawala ang binata at
hindi na napakita sa kanyang kasintahan.Parang mababaliw si Leoniza.
Araw at gabi’y nasa daungan upang magba-sakaling magkita sila ng
kanyang minamahal. Umulan at umaraw ay nananatili siyang nag-aabang sa
daungan, hanggang sa iluwal sa maliwanag ang bunga ng kanilang
pagkakasala. Naging tulala ang dalaga. Sa tuwina’y nakatayong walang kibo na
animo’y isang rebulto.
Walang katinag-tinag na napako ang paningin sa laot ng dagat. Minsa’y
maluha, minsa’y humahalakhak. Dumating ang saglit na hindi sukat asahan.
Siya’y nagging isang taong-bato. Diumano, isang araw ay nakita ng mga
nagmamasid na lumuluha ng perlas ang taong-bato. Biglang lumaganap ang
balita. Ang taongbato ay dinumog ng mga tao upang sila’y mansimot ng perlas.
Isang inang dukkha ang nagtiyagang naghintay ng iluluhang perlas.
Kasama niya ang anak na pipituhing taong gulang. Yumakap sa rebulto ang
ina’t nagmakaawa, “Bigyan mo kami ng iyong perlas.” Nang ang ina ay bumitaw
sa pagkakayakap sa rebulto ay hindi niya makita ang kanyang anak. Hanap
dini, hanap doon. Inabot ng dilim ang ina sa paghahanap subali’t nawalan ng
saysay.
Nang magsawa ang bata sa paglalaro sa may dalampasigan, saka pa
niya naalaala ang kanyang ina. Kanyang pinagbalikan at tinalunton ang
kinaroroonan ng taong-bato. Hindi niya naratnan doon ang kanyang ina. “Inay,
inay, narito ako…! Saan ka naroon?” ang sigaw ng bata, tuloy yakap sa paanan
ng rebulto. Naantig ang damdamin ng taong-bato. Kanyang naalaala ang
kanyang yumaong anak. Ang kanyang mga mata’y dinaluyan ng masaganang
luha. Kinabukasan, ang ina ay nagbalik sa lunan ng taong-bato.
7