www.mtx.

vn

CHÖÔNG I:
HOAÏT ÑOÄNG SAÛN XUAÁT CUÛA CÔ SÔÛ THUOÄC DA QUY
MOÂ NHOÛ
1. TOÅNG QUAN:
1.1. Khaùi nieäm:
Ngaønh coâng nghieäp thuoäc da laø ngaønh saûn xuaát, cheá bieán da töôi (
hoaëc da muoái ) thaønh caùc loaïi da thaønh phaåm coù ích phuïc vuï cho nhu caàu ña
daïng cuûa ngöôøi tieâu duøng nhö giaøy deùp, y phuïc, tuùi xaùch, nieäm gheá...
1.2. Ñaëc ñieåm coâng ngheä:
Coâng nghieäp thuoäc da laø coâng nghieäp laâu ñôøi vaø coù khaép nôi treân theá
giôùi.
Nguyeân lieäu chính laø da ñoäng vaät vaø caùc hoaù chaát caàn thieát cho caùc
coâng ñoaïn saûn xuaát. Saûn phaåm cuûa ngaønh coâng nghieäp naøy laø da thuoäc.
Trong thuoäc da, ngöôøi ta duøng phöông phaùp hoaù hoïc ñeå khöû lôùp ngoaøi
vaø lôùp trong. Lôùp giöõa Corium chính laø lôùp da thaät.
Da soáng ñoäng vaät thöôøng goàm 3 lôùp:
- Lôùp ngoaøi: lôùp bieåu bì Epidermis ( coù chöùa loâng ).
- Lôùp giöõa Corium ( Keration ) - lôùp moâ maïch lieân keát. Lôùp naøy
coù chöùa collagen, protein vaø Elastin.
- Lôùp trong Cubcutis ( lôùp döôùi da ) laø lôùp thòt vaø lôùp môõ.
Nhu caàu nöôùc 80-100 m3/ taán da töôi.
2. MOÂ TAÛ HOAÏT ÑOÄNG:
2.1. Moâ taû cô sôû:
Ñòa chæ : Ñöôøng Aâu Cô , P9 , Q Taân Bình – TPHCM.
Lòch söû cô sôû : cô sôû baét ñaàu hoaït ñoäng saûn xuaát theo kieåu thuû coâng töø
tröôùc naêm 1980. Sau naêm 1980, cô sôû hoaït ñoäng vôùi qui moâ lôùn hôn, trang bò
maùy moùc ñaày ñuû hôn . Hieän nay taïi cô sôû vieäc quaûn lyù ñieàu haønh do moät
ngöôøi laøm chuû, nhöõng kyõ thuaät ôû caùc khaâu chính do 2 thôï kyõ thuaät ñaûm
traùch.
Caùc loaïi saûn phaåm chính : saûn phaåm chuû yeáu cuûa cô sôû laø da laøm giaøy
, caëp vaø caùc vaät duïng khaùc.
Naêng suaát cuûa cô sôû : moãi thaùng cô sôû saûn xuaát khoaûng 30 taán da.
Tuy nhieân vaøo muøa teát vaø khai tröôøng thì nhu caàu da cuûa thò tröôøng taêng
leân, coù khi cô sôû saûn xuaát ñeán 2 – 3 taán /ngaøy.
Dieän tích maët baèng saûn xuaát : 600m2. Ngoaøi ra, cô sôû coù 1 taàng gaùc
coù dieän tích baèng treät.

2
www.mtx.vn

Soá coâng nhaân trong cô sôû hieän nay laø 12 ngöôøi, taát caû ñeàu laø lao ñoäng
phoå thoâng. Trong ñoù coù 2 thôï kyõ thuaät chính chuyeân lo caùc khaâu hoài töôi,
quay voâi, thuoäc pheøn, nhuoäm maøu.
Thôøi gian laøm vieäc cuûa cô sôû ( töø thöù 2 ñeán thöù 7 ):
• Ca 1 : töø 7:30 saùng tôùi 12:00 tröa
• Ca 2 : töø 13:30 chieàu tôùi 17:30
Rieâng chuû nhaät thì laøm töø 7:30 saùng ñeán 12:00 tröa.
2.2. Tình hình hoaït ñoäng cuûa cô sôû:
Hieän nay, cô sôû hoaït ñoäng vôùi coâng suaát khaù oån ñònh, trung bình laø 1
taán da muoái/ ngaøy. Chính vì vaäy, moïi hoaït ñoäng cuûa cô sôû raát ñeàu ñaën.
Taát caû caùc khaâu kyõ thuaät chính taïi cô sôû do 2 thôï kyû thuaät phuï traùch.
Taát caû caùc thoâng soá trong saûn xuaát ñöôïc ghi cheùp raát caån thaän.
Cô sôû ñang laép ñaët 1 thuøng quay Thaùi Lan ñeå thay theá cho caùc thuøng
kieåu cuõ. Ñöôïc bieát thuøng quay môùi naøy seõ söû duïng vaøo muïc ñích quay voâi.
Maët baèng saûn xuaát cuûa cô sôû töông ñoái roäng raõi neân maùy moùc, thieát bò
ñöôïc saép xeáp khoa hoïc, raát goïn gaøng thuaän tieän trong saûn xuaát.
2.3. Hieän traïng moâi tröôøng cuûa cô sôû:
Hieän taïi cô sôû chöa coù 1 heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi, chaát thaûi raén naøo.
Tuy nhieân, cô sôû ñaõ xaây döïng 1 heä thoáng xöû lyù khí thaûi . Ñaây laø heä thoáng
daïng thaùp loïc nöôùc ñöôïc laép ñaët taïi khu vöïc sôn. Hieän nay, toaøn boä nöôùc
thaûi cuûa cô sôû ñöôïc xaû vaøo heä thoáng thoaùt nöôùc chung cuûa Thaønh Phoá.
Hieän taïi, cô sôû chöa coù chính saùch moâi tröôøng naøo cho vieäc caûi thieän
moâi tröôøng laøm vieäc cuõng nhö chöa tuaân thuû caùc tieâu chuaån veà chaát löôïng
khoâng khí, tieâu chuaån veà nöôùc thaûi coâng nghieäp maø vaãn coøn hoaït ñoäng theo
loái truyeàn thoáng.
3. CAÙC NGUYEÂN NHIEÂN LIEÄU ÑAÀU VAØO:
Nguoàn nguyeân lieäu saûn xuaát cuûa cô sôû laø da boø muoái. Khoaûng 20%
da muoái thu mua noäi ñòa taïi caùc loø gieát moå, coøn laïi 80% thu mua ôû caùc tænh
thoâng qua nhöõng nhaø buoân da.
Ngoaøi ra, coøn coù caùc nguyeân vaät lieäu khaùc:
STT Loaïi nguyeân lieäu Tieâu thuï ( taán/naêm )
1 Ñaù thuùi nheï ( NaHS) 3.2
2 Chaát taåy môõ 0.365
3 Chaát choáng thuùi B7 0.09
4 Soda noùng ( Na2CO3 ) 0.365
5 Men hoài töôi 0.55
6 Chaát choáng nhaên ε 0.915

3
www.mtx.vn

7 Voâi 4.5
8 Muoái hoät 18.8
9 Muoái dieâm( KNO3 ) 3.65
10 Men laøm meàm P7 0.365
11 Acid formic ( HCOOH ) 2.2
12 Acid sunfuric ( H2SO4 ) 1.46
13 Pheøn Croâm 12.8
14 Soda laïnh (NaHCO3 ) 0.25
15 Chaát laøm meàm da WF 0.9
16 Syntan GP laøm deûo da 2.75
17 Mimosa laøm ñaày maët da 5.5
18 Chaát daãn xuyeân SN 1.825
19 Maøu nhuoäm 3.1
20 Daàu toång hôïp G60 5.475
21 Daàu xuyeân ITS 5.475
22 Daàu FO 7300 lit
Moïi hoaït ñoäng saûn xuaát ñeàu chæ duøng nöôùc gieáng khoan cung caáp.
Löôïng naêng löôïng tieâu thuï:
• Ñieän : 3000Kwh/thaùng.
• Daàu FO loïc : 40-50 lit/ngaøy.
Löôïng nöôùc söû duïng cho saûn xuaát: 20-25 m3/ ngaøy.
4. CAÙC THIEÁT BÒ COÂNG NGHEÄ SÖÛ DUÏNG TRONG SAÛN XUAÁT:
Caùc maùy moùc thieát bò söû duïng taïi cô sôû:

Teân maùy moùc, Naêm saûn xuaát Nöôùc saûn xuaát Soá löôïng
thieát bò
Thuøng quay 1995 Vieät Nam 6
Maùy in boâng 1998 Ñöùc 6
Maùy caùn nöôùc 2002 Vieät Nam 6
eùp
Baøn caêng 1994 Trung Quoác 6
Maùy naïo thit 1996,1998 Trung Quoâc 7
Maùy sôn 1992 YÙ 7
Maùy voø meàm 1992 Trung Quoác 1
Mayù laáy li 2002 Taiwan 1
Maùy saáy da 2002 Vieät Nam 1
Maùy ño 2001 Trung Quoâc 1

4
www.mtx.vn

Thieát bò xöû lí khí 2000 Taiwan 1

khu sôn

5. QUY TRÌNH SAÛN XUAÁT:

5.1. Moâ taû caùc coâng ñoaïn saûn xuaát:

Da muoái

Nöôùc 300% Naïo thòt

Thòt vuïn
Soda noùng 0.3-0.5%
Chaát hoài töôi 0.3%
Ñaù thuùi (NaHS) 0.05%
Röûa – Ngaâm
Chaát taåy môõ DB 0.1% Nöôùc thaûi
Chaát choáng thuùi B7 0.05%
(hoài töôi), 1 ngaøy

Nöôùc 200%
Quay voâi, taåy
Voâi 2.5%
loâng, 1 ngaøy
Chaát choáng nhaên 0.5%
Ñaù thuùi 1.7%
Chaát phaân taùn voâi 0.1%
Muoái hoät 0.3%
nöôùc röûa Nöôùc thaûi

Nöôùc 80%
Muoái dieâm 2% Thuoäc pheøn,
Pheøn Croâm 5% 1 ngaøy ñeâm
Acid formic 0.4%
Acid sufuric 0.8%
Soda laïnh 1%
Men laøm meàm P7 0.2%
Muoái hoät 10% nöôùc röûa Nöôùc thaûi

Baøo, caùn nöôùc khoâ Nöôùc thaûi

Nöôùc 100%
Acid formic 0.1%
Chaát taåy môõ DB 0.1%
Pheøn Croâm 3% Nhuoäm maøu, aên daàu,
Chaát laøm meàm da WF 0.5% 6-7 giôø

5
www.mtx.vn

Soda laïnh 0.1- 0.15%

Keo laøm ñaày maët da 2%
Sytan laøm deûo da 1.5%
Mimosa 3%
Chaát daãn xuyeân 1%
Maøu nhuoäm 1,7%
Daàu caûm giaùc SB 2.5% nöôùc röûa nöôùc thaûi
Daàu taïo ñoä boùng 0.5%

Saáy

Laøm meàm

Keo toång hôïp Keïp caêng

Hôi nöôùc

Chaø laùng

Sôn Hôi dung moâi

Sôn, in
Buïi sôn

Thaønh phaåm

Hình : Quy trình coâng ngheä thuoäc da taïi cô sôû qui moâ nhoû

5.2. Caùc böôùc thöïc hieän:

1. Öôùp muoái
2. Röûa nöôùc ( tröôùc khi thuoäc ) hoaëc saáy ñeå baûo quaûn da
3. Hoài töôi ( ngaâm )
Da thu veà töø caùc loø moå thöôøng ñöôïc öôùp muoái hoaëc saáy khoâ ñeå baûo
quaûn. Sau ñoù ñöôïc ñöa vaøo beå hoaëc thuøng quay coù maùi cheøo ngaâm vôùi nöôùc töø

6
www.mtx.vn

16 ñeán 24 giôø ñeå taùch phaàn maùu, chaát baån vaø muoái. Nöôùc thaûi ôû coâng ñoaïn naøy
thaûi ra theo töøng meû – trong coâng ñoaïn naøy coù boå sung theâm chaát dieät khuaån.
4. Ngaâm voâi vaø khöû loâng
Sau khi hoài töôi, da ñöôïc ñöa sang beå chöùa dung dòch voâi toâi vaø ngaâm
24-48 giôø ñeå khöû loâng. Ñeå taêng quaù trình khöû loâng ngöôøi ta coù boå sung theâm 1
löôïng nhoû Natri sulfur Na2S. nöôùc thaûi chöa chaát höõu cô, voâi vaø Na2S.
5. Caïo loâng vaø xeùn thòt
Sau khi ngaâm voâi, da ñöôïc ñöa vaøo maùy truïc laên coù dao caïo ñeå taùch
phaàn loâng, coøn laïi laø rieàm, thòt baïc nhaïc. Trong quaù trình naøy nöôùc ñöôïc söû
duïng ñeå röûa.
6. Khöû voâi vaø ngaâm laøm meàm da
Muïc ñích ñeå taùch voâi trong da vaø thuûy phaân moät soá protein khoâng caàn
thieát trong da baèng söû duïng (NH4)2SO4, hoaëc NH4Cl. Coâng ñoaïn naøy raát caàn
thieát cho coâng ñoaïn thuoäc croâm. Laøm meàm da trong beå hoaëc thuøng quay chöøng
5-8 giôø.
7. Thuoäc da
4 coâng ñoaïn treân ñöôïc xem nhö nhöõng coâng ñoaïn laøm saïch da vaø chuaån
bò cho coâng ñoaïn thuoäc da. Sau ñaây laø giai ñoaïn thuoäc croâm:
Trong kyõ thuaät croâm ñoøi hoûi quaù trình ngaâm voâi laâu hôn vaø quaù trình laøm meàm
da ngaén hôn laø thuoäc tanin. Sau ñoù da ñöôïc laøm xoáp vôùi axít sulfuric hoaëc muoái
NaCl trong thuøng quay trong khoaûng vaøi giôø. Sau ñoù boå sung croâm sulfat cho
ñeán khi quaù trình thuoäc keát thuùc.
Cuoái quaù trình thuoäc croâm ngöôøi ta thöôøng boå sung theâm Natri Cacbonat
Na2CO3 ñeå taêng khaû naêng coá ñònh croâm vaøo caùc protein cuûa da.
Sau khi thuoäc croâm, da thuoäc ñöôïc laáy ra khoûi thuøng vaø eùp chöøng 24 giôø ñeå haáp
thuï vaø coá ñònh theâm croâm.
8. Aên daàu vaø nhuoäm
Böôùc tieáp theo laø da ñöôïc xöû lyù vôùi daàu ( thaàu daàu ) vaø nhuoäm vôùi caùc
maøu khaùc nhau. Ñaây laø coâng ñoaïn hoaøn thieän laøm boùng vaø nhuoäm da thaønh saûn
phaåm theo yeâu caàu. Nöôùc thaûi cuûa coâng ñoaïn naøy laø nhoû vaø giaùn ñoaïn.
9. Ñaùnh boùng vaø hoaøn chænh.
6. CHAÁT THAÛI:
6.1. Caùc daïng chaát thaûi:
Caùc chaát thaûi trong coâng ngheä thuoäc da bao goàm 3 daïng: raén, loûng, khí
trong ñoù daïng loûng laø ña phaàn.
• Daïng raén bao goàm: reûo da, baïc nhaïc, gheùt, muøn baøo….Goàm hai daïng
chuû yeáu:

7
www.mtx.vn

Da muoái vuïn ( sinh ra ôû coâng ñoaïn naïo thòt ): khoaûng 350kg/taán da

muoái ñöôïc ñoùng bao vaø coù ngöôøi tôùi thu veà laøm thöùc aên cho caù.

Da pheøn baøo ra, da buøn ( khoaûng 130kg/taán da muoái ), ñöôïc ñoùng
bao vaø thaûi boû ôû caùc baõi raùc sinh hoaït.
• Daïng khí: chuû yeáu ôû coâng ñoaïn trao chuoát phun xì vaø caùc phaûn öùng
hoaù hoïc trong coâng ngheä giaûi phoùng ra caùc khí nhö NH3, H2S, SO2, formol,
aldehit. Ngoaøi ra coøn coù buïi sôn, muøi hoâi.
• Daïng loûng: goàm caùc chaát hoaø tan döôùi daïng huyeàn phuø.
6.2. Phaân tích doøng thaûi töø caùc coâng ñoaïn saûn xuaát:

STT CHÆ ÑÔN VÒ KEÁT QUAÛ

TIEÂU Maãu 1 Maãu 2 Maãu 3 Maãu 4
1 pH - 12 3.8 4.5 10.5
2 TDS mg/L 8350 1450 52900 5030
3 SS mg/L 12080 306 604 2463
4 COD MgO2/L 15748 3331 3664 5300
2-
5 SO4 mg/L 1885 1378 33706 1764
6 Nitô toång mg/L 1179 42 949 308
7 Cr toång mg/L - - 11.50 0.05
2+
8 Ca mg/L 1517 - - 830
Nguoàn: CENTEMA,2003

Maãu 1: nöôùc röûa quay voâi

Maãu 2: nöôùc röûa nhuoäm

Maãu 3: nöôùc röûa thuoäc

Maãu 4: coáng chung

Coâng ñoaïn Soá thuøng Löôïng nöôùc söû duïng Löôïng nöôùc thaûi
(m3/taán da muoái ) ( m3/taán da muoái )
Hoài töôi 1 1.5 1.25
Quay voâi 1 1 1
Thuoäc pheøn 1 0.4 0.4
Nhuoäm maøu 1 0.5 0.5

Baûng: Phaân tích doøng thaûi

8
www.mtx.vn

CHÖÔNG 2:
TAÙC ÑOÄNG CUÛA HOAÏT ÑOÄNG CÔ SÔÛ THUOÄC DA ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG

1. TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG CUÛA NGAØNH THUOÄC DA:

Do ñaëc thuø cuûa moät ngaønh kyõ thuaät, ngaønh coâng nghieäp thuoäc da laø ngheà
phaûi söû duïng nguoàn nguyeân lieäu soáng: da cuûa caùc loaøi gia suùc ( da traâu, da boø,
da lôïn, da deâ… ). ÔÛ nöôùc ta, vieäc chaên nuoâi traâu, boø, lôïn coøn mang tính chaát gia
ñình nhoû, leû, phaân taùn… Nguoàn da nguyeân lieäu phaûi thu gom töø nhieàu nôi, taäp
quaùn gieát moå tuyø tieän, söï kieåm dòch loûng leûo, da töôi baûo quaûn sô saøi neân caøng
taêng khaû naêng gaây dòch.
Vôùi khí haäu noùng aåm, neàn coâng nghieäp thuoäc da vôùi trang thieát bò cuõ laïc
haäu, ñoäi nguõ coâng nhaân chöa coù taùc phong coâng nghieäp tieân tieán, hieäu suaát söû
duïng nöôùc, hoaù chaát, nguyeân vaät lieäu coøn thaáp neân möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng
ngaøy caøng taêng leân. Bôûi coâng ngheä saûn xuaát traûi qua nhieàu coâng ñoaïn, söû duïng
moät löôïng lôùn vôùi nhieàu loaïi hoùa chaát, ñaëc bieät moät löôïng nöôùc lôùn gaáp haøng
traêm laàn so vôùi nguyeân lieäu, cho neân chính ngaønh naøy haøng naêm thaûi ra moâi
tröôøng soáng moät löôïng lôùn nöôùc thaûi, haøng ngaøn taán pheá lieäu vaø moät löôïng lôùn
caùc khí ñoäc.
Ngoaøi ra, taïi caùc xí nghieäp, nhaø maùy, cô sôû thuoäc da, heä thoáng thoaùt
nöôùc laïc haäu, nöôùc thaûi haàu heát khoâng ñöôïc xöû lyù hoaëc chöa ñöôïc xöû lyù ñuùng
tieâu chuaån ñöôïc thaûi ra moâi tröôøng moät caùch töï nhieân. Ñieàu naøy gaây taùc haïi raát
nghieâm troïng ñeán moâi tröôøng soáng cuûa chuùng ta.
2. TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN MOÂI TRÖÔØNG CUÛA CÔ SÔÛ THUOÄC DA:
2.1. Ñaëc tröng cuûa chaát thaûi vaø caùc nguyeân nhaân gaây taùc ñoäng ñeán
moâi tröôøng:
2.1.1. Ñaëc tröng chaát thaûi:
2.1.1.1. Ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûi:

Coâng ñoaïn Ñaëc tröng cuûa nöôùc thaûi:

Hoài töôi - Nöôùc thaûi coù maøu vaøng luïc vaø chöùa protein tan nhö
Albumin vaø gaây muøi khoù chòu.
- Nhöõng chaát daïng huyeàn phuø nhö chaát baån, maùu,
phaân do dính vaøo da ñöôïc thaûi giaùn ñoaïn vôùi dòch
ngaâm.
- Ñoä maën cuûa nöôùc thaûi raát cao ( do Cl- ) coù giaù trò
15.000- 20.000 mg/l.
- Ñoä pH khoaûng 7,5- 8,0 ( do coù chöùa löôïng lôùn caùc

9
www.mtx.vn

chaát höõu cô tan vaø lô löûng ) thích hôïp cho söï phaùt
trieån cuûa vi khuaån.

Ngaâm voâi vaø khöû loâng - Nöôùc thaûi chöùa voâi ôû daïng tan, daïng lô löûng vaø Na2
S, ñoä kieàm cao, BOD5 6.000-9.000 mg/l vaø chaát raén
lô löûng 4.500-6.500 mg/l.
- Nöôùc thaûi coù theå chöùa N-NH3 cao do söï phaân huyû
protein.

Laøm meàm da Do protein trong da tan vaøo trong nöôùc vaø do söû duïng
muoái amon trong beå ngaâm laøm meàm da, nöôùc thaûi
chöùa löôïng lôùn caùc chaát höõu cô vaø N-NH3.
Thuoäc Croâm Nöôùc thaûi coù maøu xanh, haøm löôïng Croâm chöøng 100-
200 mg/l vaø coù tính acid cao.
Nhuoäm vaø aên daàu Löôïng nöôùc thaûi chöùa thuoác nhuoäm vaø löôïng daàu dö.
Nöôùc thaûi toå hôïp: coù muøi khoù chòu. Nöôùc thaûi cuûa nhöõng coâng ñoaïn
mang tính kieàm ñöôïc troän vôùi nöôùc thaûi cuûa nhöõng coâng ñoaïn mang tính acid
ñeå duy trì pH cuûa nöôùc thaûi toå hôïp coù tính kieàm, BOD trong phaïm vi 2.000-
3.000 mg/l.
2.1.1.2. Nguoàn gaây oâ nhieãm khí trong coâng ngheä thuoäc da:
Vaán ñeà gaây oâ nhieãm khoâng khí trong coâng ngheä thuoäc da ngoaøi vaán ñeà
gaây muøi khoù chòu do coâng ñoaïn hoài töôi, khí thaûi cuûa khu vöïc noài hôi, buïi sôn,
hôi dung moâi…
2.1.1.3. Nguoàn gaây oâ nhieãm cho chaát thaûi raén:

Caën muoái dao quaù trình baûo quaûn da öôùp muoái.

Löôïng buøn voâi ñaùng keå do quaù trình ngaâm voâi.

Loâng vaø thòt baïc nhaïc gaây ra oâ nhieãm chaát thaûi höõu cô raén.

Buøn cuûa coâng ñoaïn thuoäc croâm laø ñoäc toá vì coù chöùa croâm dö khoâng
söû duïng heát trong quaù trình thuoäc hoaëc röûa.
2.1.2. Nguyeân nhaân gaây taùc ñoäng:
2.1.2.2. Phaân tích nguyeân nhaân taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng:
Qua quaù trình khaûo saùt thöïc teá taïi cô sôû thuoäc da, döïa treân caùc keát
quaû phaân tích thu ñöôïc ôû phaàn treân vaø cô cheá vaän haønh cuûa nhaø maùy, ôû ñaây coù
moät soá keát luaän veà vieäc phaùt sinh quaù dö thöøa löôïng nöôùc thaûi, chaát thaûi.
Ñaëc bieät, cô sôû coù 2 khu vöïc sôn theo 2 caùch khaùc nhau: sôn cô khí
vaø sôn thuû coâng. Trong ñoù, vaán ñeá quan taâm ñoù laø caùch sôn thuû coâng coù
khaû naêng phaùt sinh nhieàu hôi dung moâi vaø buïi sôn vaøo moâi tröôøng laøm

10
www.mtx.vn

vieäc cuûa coâng nhaân do thöïc hieän trong ñieàu kieän hôû laïi khoâng coù boä
phaän huùt buïi cuïc boä hay trang bò khaåu trang cho coâng nhaân neân ñaây laø
taùc nhaân gaây oâ nhieãm chính cho cô theå.
Baûng: Phaân tích nguyeân nhaân phaùt thaûi:

COÂNG ÑOAÏN NGUYEÂN NHAÂN

Hoài töôi - Söû duïng löôïng nöôùc nhieàu
- Hoaù chaát söû duïng chöa phuø hôïp
- Chöa taùi söû duïng nöôùc, hoaù chaát hoài töôi
- Muoái toàn trong da muoái
- Da hö, dô do baûo quaûn khoâng toát
Quay voâi - Dung dòch voâi quaù baõo hoaø
- Chöa taùi söû duïng nöôùc vaø hoaù chaát taåy voâi, taåy loâng
- Baõ voâi coøn thöøa nhieàu
- Rôi vaõi hoaù chaát khi thao taùc
- Tyû leä dung dòch voâi / da chöa hôïp lyù
Röûa voâi - Löôïng nöôùc röûa quaù dö, khoâng xaùc ñònh löôïng nöôùc thích
hôïp
- Kieåm tra baèng caûm quan vaø kinh nghieäm cuûa coâng nhaân
- Voâi vaø hoaù chaát dö
- Chöa söû duïng laïi löôïng nöôùc röûa khaù lôùn
Thuoäc Croâm - Tyû leä hoaù chaát chöa toái öu, theo kinh nghieäm
- Chöa taùi söû duïng löôïng dung dòch thuoäc da
- Tyû leä dung dòch thuoäc da / da chöa toái öu
- Rôi vaõi hoaù chaát khi thao taùc
Röûa sau khi - Löôïng nöôùc röûa quaù dö, khoâng xaùc ñònh löôïng nöôùc thích
thuoäc pheøn hôïp
- Kieåm tra baèng caûm quan vaø kinh nghieäm cuûa coâng nhaân
- Chöa söû duïng laïi löôïng nöôùc röûa khaù lôùn
Caùn khoâ Nöôùc chaûy ra saøn nhaø
Baøo Thu gom phaàn thaûi cuûa da baøo, da vuïn chöa trieät ñeå. Phaàn
thaûi naøy phaùt taùn theo gioù caøng khoù thu gom
Nhuoäm maøu, - Tyû leä hoaù chaát chöa toái öu, theo kinh nghieäm
aên daàu - Chöa taùi söû duïng löôïng dung dòch nhuoäm da
- Tyû leä dung dòch nhuoäm da / da chöa toái öu
- Rôi vaõi hoaù chaát khi thao taùc
- Thuøng quay bò roø ræ do quaù cuõ

11
www.mtx.vn

- Tyû leä daàu meàm / da chöa toái öu

Röûa sau khi - Löôïng nöôùc röûa quaù dö, khoâng xaùc ñònh löôïng nöôùc thích
nhuoäm maøu hôïp
- Kieåm tra baèng caûm quan vaø kinh nghieäm cuûa coâng nhaân
- Chöa söû duïng laïi löôïng nöôùc röûa khaù lôùn
Sôn baèng thuû Khoâng ñaûm baûo toaøn boä nöôùc sôn baùm vaøo da phaùt taùn
coâng buïi sôn, hôi dung moâi vaøo moâi tröôøng laøm vieäc
2.1.2.3. Nguyeân nhaân laøm oâ nhieãm nöôùc thaûi:
Nhìn chung, ta coù theå thaáy caùc nguyeân nhaân chính laøm oâ nhieãm nöôùc
thaûi trong coâng nghieäp thuoäc da goàm:
 Do vi khuaån vaø caùc quaù trình vi sinh:
Trong quaù trình hoài töôi, caùc vi khuaån coù maët treân da soáng caøng coù ñieàu
kieän thuaän lôïi ñeå hoaït ñoäng phaùt trieån bôûi ñoä aåm vaø nhieät ñoä thích hôïp cho
chuùng. Chuùng ñöôïc thoaùt ra theo nöôùc hoài töôi, nöôùc röûa da gaây truyeàn nhieãm
cho ngöôøi vaø gia suùc khi tieáp xuùc vôùi nöôùc ñoù.
 Do hoaù chaát söû duïng trong quaù trình saûn xuaát:
Sau coâng ñoaïn saûn xuaát, hoaù chaát ñaõ bieán tính sau caùc phaûn öùng hoaù hoïc
ñeàu bò thaûi ra khi chaét dung dòch vaø nöôùc röûa. Chuùng goàm caùc hôïp chaát acid,
kieàm, voâ cô, höõu cô… döôùi daïng khí ( NH3, H2S, SO2, dung moâi bay hôi ), daïng
loûng ( huyeàn phuø, dung dòch caùc chaát hoaø tan ). Ñaây laø nguyeân nhaân nguy hieåm
nhaát ñoái vôùi söï oâ nhieãm moâi tröôøng vaø ñoái vôùi con ngöôøi cuõng nhö ñoäng vaät.
 Do taùc ñoäng cô hoïc vaø vaät lyù:
Caùc quaù trình naïo xeû, voø meàm, ñaùnh chaûi… ñaõ taïo ra löôïng reûo da, muøn
baøo, boät da, buïi… caùc chaát naøy cuõng thaûi ra gaây oâ nhieãm moâi tröôøng sinh thaùi.
2.2. Caùc taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng :
Phaàn lôùn caùc coâng ñoaïn cuûa quaù trình thuoäc da ñeàu coù söû duïng nöôùc. Nöôùc
sau söû duïng ñöôïc thaûi ra ngoaøi chính laø taùc nhaân gaây aûnh höôûng nhieàu nhaát ñeán
moâi tröôøng.
Sau ñaây laø baûng toùm taét caùc taùc ñoäng ñeán moâi tröôøng cuûa cô sôû thuoäc da,
vaø ñaùnh giaù möùc ñoä gaây oâ nhieãm cuûa nöôùc thaûi töø caùc coâng ñoaïn saûn xuaát:

Baûng: Toùm taét caùc taùc ñoäng

COÂNG ÑOAÏN TÍNH CHAÁT OÂ NHIEÃM TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN MOÂI

TRÖÔØNG
Röûa, ngaâm, hoài Nöôùc thaûi nhieãm BOD5, Gaây ra söï thieáu huït oxy trong
töôi COD, SS, Cl- nöôùc, phaân huyû yeám khí gaây
ra muøi, gaây ñoäc haïi cho caùc

12
www.mtx.vn

thuyû sinh vaät

Ngaâm voâi - Sunfit : noàng ñoä hôn 600
Nöôùc thaûi nhieãm BOD5, mg/ l seõ laø chaát taåy
Taåy, röûa loâng sunfit, SS vaø ñoä kieàm cao - SS : gaây laéng caën trong
ñöôøng oáng vaø boài laáp nguoàn
Naïo, nhaïc baïc tieáp nhaän. Neáu caën laø chaát
höõu cô, gaây ra thieáu huït Oxy
Röûa voâi phaân huyû yeám khí sinh ra muøi,
gaây ñoäc haïi cho caùc thuyû sinh
vaät
Röûa saïch
- Clo : nöôùc coù vò maën, haøm
löôïng TDS taêng, aûnh höôûng
thuyû sinh vaät
Ngaâm acid Nöôùc thaûi nhieãm acid, DS Gaây oâ nhieãm nguoàn nöôùc, khi
tieáp xuùc vôùi con ngöôøi vaø
ñoäng vaät seõ gaây beänh ngoaøi
da, naëng hôn coù theå gaây
phoûng, gaây cheát thuyû sinh vaät,
aên moøn coâng trình vaø kim loaïi
Thuoäc da vaø röûa Nöôùc thaûi nhieãm acid, - Acid Croâm gaây lôû loeùt da,
Croâm vieâm pheá quaûn, vieâm da, dò
Nhuoäm aên daàu Nöôùc thaûi nhieãm daàu, öùng da, laø taùc nhaân gaây ung
Croâm, maøu, BOD5, COD, thö, quaùi thai
DS - Nöôùc thaûi nhieãm daàu laøm
caûn trôû quaù trình khueách taùn,
haáp thu Oxy vaøo nöôùc laøm
cheát thuyû sinh

Haõm vaø röûa Nöôùc thaûi nhieãm maøu, Gaây ra söï thieáu huït Oxy trong
COD nöôùc, phaân huyû yeám khí, sinh
ra muøi, khí H2S, NH3 gaây ñoäc
haïi ñeán thuyû sinh

2.2.1. Ma traän taùc ñoäng:

13
www.mtx.vn

CHAÁT THAÛI TAÙC ÑOÄNG TAÙC ÑOÄNG

THUOÄC DA TRÖÏC TIEÁP GIAÙN TIEÁP

Aûnh höôûng xaáu

ñeán myõ quan moâi
tröôøng
Thay ñoåi chaát Aûnh höôûng xaáu
löôïng nöôùc soâng ñeán söùc khoûe con
tieáp nhaän ngöôøi
Nöôùc thaûi (
nhieãm chaát höõu Aûnh höôûng xaáu
cô, BOD5, COD, ñeán caùc loaøi thuûy
SS, Cl- , sunfit, sinh
DS, axit, kieàm, Baøo moøn, giaûm
croâm, maøu, chaát löôïng coâng
Laéng caën, boài laép
muøi…) trình
coáng thaûi,aên moøn
coâng trình Caûn trôû doøng thaûi

Aûnh höôûng myõ

Chaát thaûi raén ( quan moâi tröôøng
da muoái vuïn, da Aûnh höôûng xaáu
pheøn baøo, da ñeán söùc khoûe
buøn, chaát thaûi Giaûm chaát löôïng Giaûm chaát löôïng
ñaát nöôùc ngaàm con ngöôøi vaø
sinh hoaït…) khaû naêng troàng
troït
Khí thaûi (hôi Aûnh höôûng xaáu
dung moâi, buïi ñeán söùc khoûe
sôn, da baøo…) coâng nhaân
2.2.2. Aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng :
2.2.2.1 Aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nöôùc nguoàn tieáp nhaän nöôùc
thaûi:
Nhìn chung nhöõng thaønh phaàn coù trong nöôùc thaûi thuoäc da laø khaùc nhau
vaø möùc ñoä oâ nhieãm cuõng khaùc nhau. Noù seõ gaây nguy hieåm cho nguoàn tieáp nhaän
neáu noù khoâng ñöôïc xöû lyù tröôùc khi thaûi vaøo nguoàn tieáp nhaän.
Nhöõng nguyeân nhaân coù theå phaân huûy sinh hoïc laø nguyeân nhaân coù theå
gaây ra BOD raát cao. Ngoaøi BOD cao coøn coù moät tyû leä ñaùng quan taâm cuûa
nhöõng chaát khoâng coù khaû naêng phaân huûy sinh hoïc seõ laøm toái maøu caùc doøng
nöôùc tieáp nhaän nöôùc thaûi. Muoái hydrogen sunfit coù trong nöôùc thaûi seõ coù taùc

14
www.mtx.vn

ñoäng xaáu ñeán chaát löôïng doøng nöôùc vaø gaây ra muøi khoù chòu. Nöôùc thaûi chöùa
löôïng lôùn voâi, loâng, thòt laøm cho doøng nöôùc bò vaån ñuïc vaø sa laéng, aûnh höôûng
ñeán caùc loaøi ñoäng vaät nhö caù, caùc loaïi phuø du khaùc . Nöôùc thaûi coù chöùa croâm coù
haïi cho caù vaø caùc thuyû sinh khaùc.
2.2.2.2. Aûnh höôûng ñeán ñaát:
Do trong nöôùc thaûi coù löôïng muoái dö neân khi thaûi vaøo ñaát seõ laøm cho ñaát trôû
neân caèn coãi, maën.
2.2.2.3 Aûnh höôûng ñeán nöôùc ngaàm:
Thaûi nöôùc thaûi vaøo ñaát, do söï thaám cuûa nöôùc thaûi vaøo ñaát laøm aûnh höôûng ñeán
chaát löôïng nöôùc ngaàm vì trong nöôùc thaûi coù chöùa clorit, croâm vaø caùc dung moâi
höõu cô.
2.2.2.4 Aûnh höôûng ñeán coáng thaûi:
Do quaù trình phaân huûy caùc chaát höõu cô trong nöôùc thaûi, taïo khí CO2, khí naøy seõ
taùc duïng vôùi voâi taïo ra CaCO3 laéng ñoïng trong raõnh coáng thaûi vaø laøm taét coáng
thaûi vaø laøm hoûng coáng thoaùt. Thöôøng ngöôøi ta laøm coáng baèng xi maêng ñeå khaéc
phuïc nhöôïc ñieåm naøy vaø noù coù theå chòu ñöôïc vôùi caû nöôùc thaûi coù noàng ñoä H2S
cao.
Baûng: Ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm nöôùc thaûi

Löôïng nöôùc thaûi

Coâng ñoaïn % trong TS nöôùc thaûi Ñoä oâ nhieãm
Röûa, hoài töôi, röûa laàn 75 Ít
3 cuûa caùc coâng ñoaïn
Röûa laùng 2 sau hoài 15 Trung bình
töôi, sau taåy loâng, sau
taåy voâi, trung hoaø,
nhuoäm daàu aên
Röûa da muoái, röûa taåy 10 Maïnh
loâng laàn 1, röûa sau
thuoäc

15
www.mtx.vn

CHÖÔNG 3:
ÑEÀ XUAÁT MOÄT SOÁ GIAÛI PHAÙP GIAÛM THIEÅU TAÙC ÑOÄNG MOÂI
TRÖÔØNG

Chuùng ta coù nhieàu phöông phaùp saûn xuaát da töø caùc nguoàn nguyeân lieäu vaø
hoùa chaát khaùc nhau. Taát caû nhöõng nguyeân lieäu vaø hoùa chaát ñoù ít nhieàu ñieàu gaây
ra söï oâ nhieãm moâi tröôøng. Vieäc thaûi nhöõng nöôùc thaûi khoâng ñöôïc xöû lyù seõ gaây
neân söï suy thoaùi caùc heä sinh thaùi, aûnh höôûng ñeán moâi sinh, söùc khoûe con ngöôøi
vaø gaây khoù khaên nghieâm troïng trong caùc cô sôû xöû lyù nöôùc thaûi thaønh phoá. Söï
keát hôïp toát giöõa quaù trình saûn xuaát saïch hôn vaø giaûm löôïng nöôùc duøng ñeán möùc
toái thieåu laø moät giaûi phaùp hieäu quaû nhaát.

16
www.mtx.vn

1. ÑEÀ XUAÁT BIEÄN PHAÙP XÖÛ LYÙ NÖÔÙC THAÛI:

1.1. Xöû lyù sô boä:
Quaù trình xöû lyù sô boä goàm:

Xöû lyù baèng lyù hoïc: söû duïng saøng chaén.

Loaïi boû sulfur trong nöôùc thaûi sau chuaån bò thuoäc baèng oxy hoùa vôùi
khoâng khí.

Loaïi boû croâm trong nöôùc thaûi sau thuoäc baèng heä thoáng thieát bò thu
hoàu croâm.

Hoaø troän nöôùc thaûi sau chuaån bò thuoäc vaø sau thuoäc.

Quaù trình keát tuûa vaø keát boâng ñeå loaïi boû BOD vaø chaát raén lô löûng.

Söï laéng caën vaø thaùo buøn.
Xöû lyù sô boä chuû yeáu ñöôïc thöïc hieän trong noäi boä nhaø maùy thuoäc da.
Trong xöû lyù lyù hoïc, nöôùc thaûi chaûy qua saøn chaén nhaèm loaïi boû caùc chaát
thoâ ( coù ñöôøng kính treân 1mm ) ñeå traùnh laøm taét bôm vaø ñöôøng oáng. Môõ vaø chaát
beùo noåi treân maët nöôùc ñöôïc vöùt boû.
Thoâng thöôøng, nöôùc thaûi sau coâng ñoaïn chuaån bò thuoäc ñöôïc chöùa trong
beå ñeå loaïi boû sulfur. Vieäc loaïi boû sulfur coù theå ñöôïc thöïc hieän nhôø quaù trình
oxy hoùa baèng khoâng khí vôùi söï coù maët cuûa muoái Mn2+ hoaëc duøng muoái sulfat
saét, clorur saét ñeå keát tuûa sulfur. Vieäc duøng sulfat coù baát lôïi laø caùc chaát ñoâng tuï
bò saãm maøu vaø caùc chaát naøy neáu khoâng ñöôïc laéng toát seõ laøm cho nöôùc thaûi sau
naøy coù maøu toái, theå tích buøn lôùn. Do vaäy, ngöôøi ta söû duïng chuû yeáu laø phöông
phaùp oxi hoùa baèng khoâng khí coù muoái Mn2+ laøm chaát xuùc taùc. Phöông phaùp naøy
ñôn giaûn, giaù thaønh thaáp, vieäc thoâng khí coù theå thöïc hieän trong caùc thaùp cao
vôùi thieát bò suïc khí treân beà maët hoaëc coù moät boä phaän khuyeách taùn khoâng khí ôû
döôùi ñaùy.
Löôïng khoâng khí caàn thieát:

<2.5 lít/gam S 2-

0.75 kg 02/kg S 2-
Löôïng chaát xuùa taùc: 100mg Mn2+/lít nöôùc thaûi
Nöôùc thaûi cuûa coâng ñoaïn chuaån bò thuoäc, sau khi ñöôïc loaïi boû sulfur
cuøng vôùi chaát thaûi sau quaù trình thuoäc ñöôïc bôm vaøo beå hoøa troän. Söï hoøa troän
naøy raát quan troïng vì nöôùc thaûi trong 1 ngaøy ôû caùc nhaø maùy thuoäc da khaùc nhau
raát nhieàu veà caû soá löôïng vaø chaát löôïng. Trong quaù trình hoøa troän naøy ñoàng thôøi
cuõng xaûy ra söï töï trung hoøa cuûa nöôùc thaûi. Neáu quaù trình töï trung hoøa khoâng ñaït
thì caàn phaûi cho theâm axit hoaëc kieàm. Ngöôøi ta nhaän thaáy quaù trình xöû lyù coù
hieäu quaû khi pH cuûa dung dòch hoøa troän laø 8-9. Trong beå hoøa troän taát caû caùc
nöôùc thaûi ñöôïc troän laãn baèng caùch suïc khí hoaëc khuaáy cô hoïc. Vieäc ñieàu chænh
khoâng khí cuõng thuùc ñaåy quaù trình keát boâng cuûa nöôùc thaûi, vôùi beà saâu 2-4m

17
www.mtx.vn

löôïng khoâng khí suïc vaøo toát nhaát la 3-4m3/h cho moät m2 beà maët beå. Coù theå cho
vaøo trong beå caùc chaát giuùp cho quaù trình ñoâng tuï vaø keát boâng. Caùc chaát laøm
ñoâng tuï chuû yeáu ñöôïc duøng laø FeSO4.7H2O vôùi lieàu löôïng 500-700 mg/lít nöôùc
thaûi. Caû hai loaïi naøy ñaàu reû, saün coù, ñaït hieäu suaát ñoâng tuï cao.
Thoâng thöôøng ngöôøi ta hay duøng Al2 (SO4)3.18H2O vì FeSO4.7H2O seõ
laøm cho nöôùc thaûi vaø buøn coù maøu saãm. Hieäu quaû cuûa quaù trình ñoâng tuï taêng leân
nhôø cho theâm chaát keát boâng vaøo. Chaát keát boâng duøng nhieàu nhaát laø chaát ñieän
giaûi Polualectrolyte daïng anion, maïch daøi. Löôïng duøng coù theå töø 1-10 mg/lít.
Pha chaát laøm ñoâng tuï ( dung dòch 20% ) vaø chaát keát boâng ( dung dòch 0.05-0.1%
) trong caùc thuøng chöùa, sau ñoù bôm caùc hoùa chaát naøy vaøo nöôùc thaûi ñaõ hoøa troän.
Quaù trình xöû lyù hoùa lyù naøy cho pheùp loaïi boû tôùi 95% caùc chaát raén lô löûng vaø
khoaûng 70% BOD.
Tieáp theo quaù trình xöû lyù lyù hoùa laø quaù trình laéng caën vaø thaùo buøn. Quaù
trình naøy thöïc hieän trong beå laéng hình truï coù ñaùy nghieâng 60o ñeå buøn töï laéng
xuoáng, ñoái vôùi löu löôïng nöôùc thaûi nhoû hôn 30m3/h hoaëc trong nhöõng beå coù boä
phaän gaït buøn vôùi löu löôïng nöôùc laøm ñaëc laïi. Ñeå giaûm chi phí vaän chuyeån,
ngöôøi ta loaïi bôùt nöôùc trong buøn baèng caùch phôi trong saøn coù chieàu saâu 30-
50cm hay duøng moät thieát bò cô hoïc ñeå eùp nöôùc. Buøn sau khi giaûi phoùng sulfur
vaø croâm duøng laøm phaân boùn.
1.2. Xöû lyù baèng sinh hoïc:
Vieäc xöû lyù sinh hoïc xaûy ra ôû traïng thaùi öa khí hay kî khí laø tuøy thuoäc vaøo
söï coù maët cuûa khoâng khí hay khoâng. trong thöïc teá daïng öa khí thöôøng ñöôïc
duøng hôn vì caùc vi sinh vaät kî khí raát nhaïy caûm vôùi söï thay ñoåi nhieät ñoä, giaù trò
pH vaø noàng ñoä caùc chaát ñoäc haïi.
Sau xöû lyù sô boä, nöôùc thaûi thuoäc da vaãn coøn chöùa moät löôïng ñaùng keå caùc
chaát öùc cheá quaù trình sinh hoïc do ñoù caàn phaûi pha loaõng chuùng. Thöïc teá nöôùc
thaûi naøy thöôøng ñöôïc xöû lyù cuøng vôùi nöôùc thaûi sinh hoaït chung trong cuøng heä
thoáng xöû lyù nöôùc thaûi thaønh phoá.
Baûng: Giôùi haïn cho pheùp xaû thaûi

GIÔÙI ( Theo TCVN

HAÏN 5945-1995 )
THOÂNG SOÁ CHO
PHEÙP
A B C
Phuø thuyû 6-9 5,5-9 5-9
COD ( mg/l ) 50 100 400

18
www.mtx.vn

BOD5 ( mg/Lucius ) 20 50 100

Chaát raén lô löûng ( SS, mg/l 50 100 200
)
Daàu môõ khoaùng ( KPH 1 5
mg/Lucius )
Croâm ( VI ), mg/Lucius 0,05 0,1 0,5
Croâm ( III ), mg/Lucius 0,2 1 2

2. ÑEÀ XUAÁT CAÙC GIAÛI PHAÙP SAÛN XUAÁT SAÏCH HÔN ÑEÅ LOAÏI BOÛ,
GIAÛM THIEÅU CHAÁT THAÛI:
Ñeå giaûm chi phí ( veà hoùa chaát, thieát bò… ) vaø naâng cao hieäu quaû xöû lyù
nöôùc thaûi, ngoaøi phöông phaùp laøm saïch ngöôøi ta coøn laøm giaûm vaø loaïi boû caùc
chaát thaûi ôû beân trong quaù trình saûn xuaát hoaëc duøng caùc bieän phaùp ngaên ngöøa.
2.1. Söû duïng coâng ngheä saïch ñeå choáng oâ nhieãm nöôùc thaûi:
Vì khoâng theå thay ñoåi thaønh phaàn cuûa da neân ñeå giaûm chaát thaûi trong
quaù trình saûn xuaát, chuùng ta coù theå thay ñoåi thaønh phaàn cuûa dung dòch baèng caùc
löïa choïn caån thaän caùc thieát bò, caùc quy trình coâng ngheä ( caùc quy trình heä soá
loûng thaáp) vôùi vieäc söû duïng nöôùc ít hôn cuõng nhö caùc hoùa chaát ñöôïc söû duïng:
caùc chaát hoaït ñoäng beà maët, taùc nhaân thuoäc, thuoäc laïi, taùc nhaân khöû loâng, aên
daàu, caùc chaát phuï trôï vôùi moät tyû leä toái öu hôn.
Cuøng vôùi phöông phaùp phoøng ngöøa ñeå giaûm chaát thaûi, nöôùc thaûi, ngöôøi ta
coøn nghieân cöùu caùc öùng duïng coâng ngheä saïch vaø söû duïng caùc pheá lieäu raén trong
coâng ngheä thuoäc da. Vieäc duøng men ñeå thay theá cho Na2S ñeå giaûm löôïng Na2S
caàn duøng hoaëc khi trung hoøa khöû voâi ta duøng ta duøng CO2 ñeå thay theá cho caùc
muoái Chaát löôïng, sulfat vaø ñaëc bieät laø xu theá söû duïng coâng ngheä thuoäc vôùi heä
soá loûng thaáp ñeå tieát kieäm hoùa chaát, giaûm löôïng nöôùc thaûi caàn xöû lyù.
Ñoái vôùi caùc pheá lieäu raén nhö baïc nhaïc qua naïo thòt, reûo da qua naïo thòt,
naïo gheùt, xeùn dieàm, muøn baøo da ta coù theå söû duïng ñeå saûn xuaát keo gelatine,
thöùc aên gia xuùc, carton da, da taùi sinh vöøa taïo saûn phaåm cho xaõ hoäi vöøa laøm
saïch moâi tröôøng.
2.2. Giaûm vaø loaïi boû caùc chaát thaûi baèng caùc bieän phaùp ngaên ngöøa:
2.2.1. Giaûm löôïng nöôùc söû duïng:
Giaûm löôïng nöôùc söû duïng mang laïi nhöõng lôïi ích nhö giaûm tieâu thuï hoùa
chaát, chi phí vaän haønh, naêng löôïng cuõng nhö giaûm qui moâ traïm xöû lyù nöôùc thaûi.
Tuy nhieân giaûm löôïng nöôùc söû duïng khoâng nhaät thieát seõ giaûm taûi löôïng oâ
nhieãm neáu khoâng giaûm chaát thaûi vì khi ñoù caùc chaát oâ nhieãm seõ coù noàng ñoä ñaäm
ñaëc hôn trong moät theå tích nöôùc nhoû hôn.

19
www.mtx.vn

Löôïng nöôùc söû duïng dao ñoäng töø 25 ñeán 80 lít/kg da nguyeân lieäu, thöôøng
thì coù theå ôû möùc 50 lít/kg da nguyeân lieäu. Caùc cô hoäi ñeå tieát giaûm löôïng nöôùc
söû duïng thöôøng ñöôïc thöïc hieän thoâng qua caùc giaûi phaùp sau:

Taêng söôøng kieåm soaùt löôïng nöôùc söû duïng trong saûn xuaát: thöôøng chæ
coù 50% löôïng nöôùc tieâu toán laø thaät söï caàn thieát cho caùc coâng ñoaïn saûn xuaát,
phaàn coøn laïi chaûy traøn, chaûy khoâng söû duïng vaø laøm veä sinh nhaø xöôûng khoâng
hôïp lyù. Ñeå thöïc hieän caàn huaán luyeän, naâng cao nhaän thöùc cuûa coâng nhaân, laép
ñaët ñoàng hoà nöôùc, van töï ngaét vaø qui trình thao taùc cuûa coâng nhaân.

Söû duïng quaù trình röûa theo töøng meû: thöôøng saûn phaåm ñöôïc röûa lieân
tuïc vôùi nöôùc cho chaûy traøn laøm cho moät löôïng lôùn nöôùc bò laõng phí. Thöôøng coù
theå tieát kieäm ñöôïc 50% löôïng nöôùc cho khaâu naøy baèng vieäc röûa giaùn ñoaïn (
theo töøng meû ), thí duï:
+ Röûa laàn 1 trong 20 phuùt, xaû boû;
+ Röûa laàn 2 trong 20 phuùt, xaû boû.
Neáu ñöôïc kieåm soaùt kyõ, röûa giaùn ñoaïn coù theå laøm taêng tính ñoàng nhaát
cuûa saûn phaåm.

Söû duïng möùc nöôùc thaáp trong thieát bò coâng ngheä hieän coù: söû duïng nöôùc
ôû möùc thaáp 40-80% thay vì 100-250%. Ñieàu naøy khoâng nhöõng laøm giaûm ñöôïc
löôïng nöôùc maø coøn giaûm löôïng hoùa chaát söû duïng do noàng ñoä hieäu duïng cao hôn
vaø taùc ñoäng cô hoïc toát hôn.

Söû duïng möùc nöôùc thaáp trong thieát bò coâng ngheä môùi: vieäc laép ñaët
caùc maùy thuoäc da hieän ñaïi coù theå tieát kieäm ñöôïc 50% löôïng nöôùc vaø hoùa chaát
söû duïng. Duø maùy môùi coù theå giaù cao nhöng lôïi ích kinh teá mang laïi do tieát kieäm
ñöôïc nöôùc vaø hoùa chaát söû duïng cuõng nhö hieäu quaû cao trong hoaït ñoäng giuùp cho
vieäc hoaøn voán nhanh chi phí mua maùy.

Taùi söû duïng nöôùc thaûi trong nhöõng coâng ñoaïn khoâng quan troïng:
nhieàu coâng ñoaïn coù löôïng nöôùc röûa coù theå ñöôïc hoaøn löu vaø taùi söû duïng vaøo
cuøng moät coâng ñoaïn maø khoâng aûnh xaáu ñeán quaù trình coâng ngheä. Vieäc tuaàn
hoaøn naøy coù theå tieát kieäm ñöôïc ñaùng keå löôïng nöôùc söû duïng. Tuy nhieân veà maët
kyõ thuaät coù theå khoù thöïc hieän vôùi nhöõng xöôûng ñang hoaït ñoäng treân moät baèng
chaät heïp. Tuy nhieân raát deã daøng ñoái vôùi caùc nhaø ñang ñöôïc thieát keá môùi. Quaù
trình thöïc hieän caàn coù söï giaùm saùt chaët cheõ.

Taùi söû duïng caùc dung dòch hoùa chaát trong nhöõng coâng ñoaïn phuø
hôïp: quaù trình naøy ñöôïc thöïc hieän vôùi söï boå sung hoùa chaát caàn thieát vaø khaûo saùt
thöïc hieän cho töøng coâng ñoaïn cuï theå.
2.2.2. Coâng ñoaïn taåy loâng vaø ngaâm voâi:
Coâng ñoaïn ngaâm voâi vaø taåy loâng truyeàn thoáng taïo neân hôn 50% BOD vaø
COD trong nöôùc thaûi. Ngaøy nay treân theá giôùi vaãn coù nhieàu nghieân cöùu nhaèm

20
www.mtx.vn

laøm giaûm taûi löôïng oâ nhieãm cuûa coâng ñoaïn naøy. Caùc nghieân cöùu taäp trung vaøo
nhöõng cô hoäi sau:

Thay theá caùc hoùa chaát sulfur: coù nhieàu hoùa chaát ñöôïc ñeà nghò thay
theá caùc muoái sulfur nhö sulfat di-methilamin, Clorit sodium ( NaClO2 ),
mercaptan, vaø caùc loaïi enzym khaùc nhau tuy nhieân chi phí coøn cao vaø hieäu quaû
söû duïng thaáp cuõng nhö co theå taïo neân moät taùc ñoäng moâi tröôøng khaùc.

Hoaøn löu taùi söû duïng ñôn giaûn dung dòch voâi/sulfur: ñaõ coù nhieàu thöû
nghieäm hoaøn löu dung dòch cuøng vôùi löôïng hoùa chaát boå sung phuø hôïp sau khi ñaõ
loïc dung dòch qua raây 1mm ñeå loaïi caùc chaát thaûi raén laãn trong dung dòch. Keát
quaû cho thaáy coù theå tieát kieäm töø 20-50% löôïng sulfur vaø 40-60% löôïng voâi söû
duïng cuõng nhö giaûm ñöôïc taûi löôïng oâ nhieãm caàn xöû lyù. Dung dòch sau moät thôøi
gian söû duïng coù theå ñöôïc xaû boû ñònh kyø.
2.2.3. Coâng ñoaïn thuoäc croâm:
Haàu heát caùc coâng ngheä thuoäc croâm thöôøng keùm hieäu quaû do hieäu suaát
croâm ñònh hình treân da thuoäc quaù thaáp. Caùc cô hoäi saûn xuaát saïxh hôn nhaèm
giaûm löôïng croâm trong doøng thaûi coù theå taäp trung vaøo caùc ñieåm sau:

Taêng hieäu suaát söû duïng croâm: trong quaù trình thuoäc croâm, hieäu quaû
cuûa quaù trình taêng khi:
+Nhieät ñoä taêng
+Taêng thôøi gian thuoäc;
+Taêng ñoä kieàm;
+Giaûm caùc muoái trung tính.
Keát hôïp caùc kyõ thuaät naøy, söû duïng caùc hôïp chaát croâm coù tính chaát kieàm, vaø axít
dicarboxylic coù theå laøm taêng hieäu xuaát bieåu kieán söû duïng croâm leân ñaán 90%.
Caùc nghieân cöùu gaàn ñaây quan taâm ñeán vieäc keát hôïp caùc axít dicarboxilic vaø
muoái cuûa noù trong quaù trình thuoäc.
Tuyø thuoäc vaøo ñieàu kieän vaän haønh giaûi phaùp naøy seõ laøm taêng hieäu quaû söû duïng
croâm, giaûm ñaùng keå löôïng croâm trong doøng thaûi vaø chi phí saûn xuaát.

Hoaøn löu dung dòch thuoäc croâm: ngoaøi vieäc tieát kieäm ñöôïc hoùa chaát
coù theå leân ñeán 20% löôïng croâm söû duïng ) coøn giaûm ñöôïc taûi löôïng oâ nhieãm.
Hoaøn löu coù theå ñaït ñeán 50% vôùi caùc nhaø maùy hieän höõu hoaëc 80% vôùi caùc nhaø
maùy môùi xaây döïng cuøng caùc bieän phaùp thu gom hieäu quaû. Nhöôïc ñieåm cuûa giaûi
phaùp naøy laø coù theå taïo muøi nhaát laø trong thôøi tieát noùng. Ñeå khaéc phuïc ñieàu naøy,
dung dòch croâm ñaõ söû duïng coù theå ñöôïc bôm qua loïc veà boàn nguoäi vaø boå sung
hoùa chaát chuaån bò cho chu kyø môùi.

Taïo keát tuûa vaø thu hoài croâm trong doøng thaûi: moät giaûi phaùp ñeå giaûm
bôùt croâm thaûi vaøo moâi tröôøng laø thu hoài croâm döôùi daïng hydroxyt keát tuûa sau

21
www.mtx.vn

khi cho dung dòch kieàm vaøo ñeå ñieàu chænh pH. Treân cô sôû naøy coù hai phöông
phaùp ñeå thu hoài croâm:
+ Buøn hydroxyt coù theå ñöôïc loïc ñeå laøm ñaäm ñaëc sau ñoù ñöôïc hoøa tan vôùi
axít sulfuric vaø duøng laïi. Phöông phaùp naøy chi phi töông ñoái cao.
+ Dung dòch ñöôïc ñeå laéng qua ñeâm, phaàn nöôùc thaûi khoâng chöùa croâm
ñöôïc thaûi boû. Phaàn buøn hydtoxyt laéng xuoáng ñöôïc hoøa tan vôùi axít vaø söû duïng
laïi.
Noùi chung, caùc heä thoáng thu hoài croâm coù chi phí thaáp hôn laø caùc heä thoáng thuoäc
croâm coù hieäu suaát cao. Tuy nhieân ñoøi hoûi phaûi coù heä thoáng xöû lyù taäp trung thì
môùi coù hieäu quaû.
Caùc giaûi phaùp saûn xuaát saïch hôn:

Caùc giaûi phaùp Phaân loaïi Thöïc Caàn Bò Bình luaän/lyù do

SXSH hieän phaân loaïi
ngay tích boû
theâm
1.Xaây döïng caùc kho Trang bò Xaùc Caàn voán ñaàu tö
da nguyeân lieäu laø caùc thieát bò suaát
phoøng laïnh
2.Söû duïng caùc chaát Thay ñoåi Xaùc Caàn phaûi thöû
saùt truøng vaø choáng hoùa chaát suaát nghieäm
thoái choïn loïc
3.Loaïi boû voâi Thay ñoåi X Caàn phaûi thöû
coâng ngheä nghieäm
4.Taùi söû duïng nöôùc Tuaàn hoaøn X Khoâng khaû thi
ngaâm voâi
5.Giaûm löôïng voâi söû Caûi thieän, Xaùc Tieát kieäm hoùa
duïng kieåm soaùt suaát chaát, giaûm taûi
quaù trình löôïng chaát thaûi
6.Naïo baïc nhaïc ( cöa Thay ñoåi Xaùc Tieát kieäm hoùa
da ) coâng ngheä suaát chaát, giaûm löôïng
thaûi
7.Söû duïng laïi dung Tuaàn hoaøn X Caàn phaûi thöû
dòch thuoäc da nghieäm
8.Toái ña hoùa söï haáp Caûi thieän X Caàn phaûi thöû
thuï croâm cuûa da thuoäc quaù trình nghieäm
9.Saûn xuaát da khoâng Thay ñoåi X Giaù cuûa hoùa chaát

22
www.mtx.vn

chöùa croâm hoùa chaát thay theâ croâm cao

10.Giaûm haøm löôïng Caûi thieän Xaùc Giaûm taûi löôïng
croâm ñeán möùc thích quaù trình suaát thaûi, giaûm chi phi
hôïp xöû lyù
11.Thay theá oáng caáp Caûi thieän Xaùc Tieát kieäm nhieät,
nöôùc noùng baèng oáng quaù trình suaát an toaøn saûn xuaát
kim loaïi coù boïc giaáy
baïc
12.Laøm thoâng thoaùng Quaûn lyù Xaùc Moâi tröôøng saûn
khu vöïc sôn toát noäi vi suaát xuaát tooù«taát caû
hôn , taêng naêng
suaát
13.Giaûm löôïng nöôùc Caûi tieán Xaùc Giaûm löôïng ñieän
röûa quaù trình suaát tieâu thuï cho vieäc
bôm nöôùc, giaûm
löu löôïng doøng
thaûi
14.Taùi söû duïng nöôùc Thay ñoåi X Caàn phaûi thöû
coâng ngheä nghieäm
15.Thu gom trieät ñeå Quaûn lyù Xaùc Giaûm taûi löôïng
da vuïn trong doøng toát noäi vi suaát cho doøng thaûi
thaûi
16.Laùng laïi toaøn boä Caûi thieän Xaùc Veä sinh nhaø xöôûng
neàn khu vöïc saûn xuaát quaù trình suaát toát
17.Naïo veùt hoá ga sau Quaûn lyù X Giaûm taûi löôïng
moãi ngaøy saûn xuaát noäi vi toát cho doøng thaûi,
traùnh taéc ngheõn
coáng thoaùt
18.Laøm thoâng thoaùng Quaûn lyù X Moâi tröôøng saûn
nhaø xöôûng toát noäi vi xuaát toát hôn, taêng
naêng suaát laøm
vieäc
19.Haïn cheá tuyeät ñoái Quaûn lyù X Tieát kieäm hoùa
vieäc rôi vaõi hoùa chaát toát noäi vi chaát, giaûm taûi
khi thao taùc löôïng thaûi
20.Quy hoaïch laïi khu Caûi thieän, X Caàn phaûi xem xeùt
vöïc saûn xuaát kieåm soaùt kyõ hôn

23
www.mtx.vn

quaù trình
21.Taêng hieäu suaát söû Caûi thieän X Caàn phaûi thöû
duïng cuûa noái nöôùc kieåm soaùt nghieäm
noùng quaù trình
22.Xaây döïng cheá ñoä Quaûn lyù X Thuaän lôïi cho vieäc
ghi cheùp haøng ngaøy toát noäi vi giaùm saùt saûn xuaát
23.Theo doõi chaët cheõ Quaûn lyù X Quaûn lyù ñöôïc vieäc
hôn caùc thoâng soá toát noäi vi saûn xuaát
coâng ngheä trong saûn
xuaát

Phaân tích tính khaû thi veà moâi tröôøng:

Soá Giaûi phaùp saûn TAÙC ÑOÄNG LEÂN

xuaát saïch hôn Taûi löôïng oâ Löôïng nöôùc Löôïng Vi khí haäu,
nhieãm tieâu thuï nhieân lieäu veä sinh
tieâu thuï khu saûn
xuaát
1 Xaây döïng caùc Giaûm, chöa Khoâng Khoâng Toát hôn
kho da nguyeân ñònh löôïng
lieäu laø caùc
phoøng laïnh
2 Söû duïng caùc Giaûm chöa Khoâng Khoâng Giaûm nhieät
chaát saùt truøng ñònh löôïng ñoä moâi
vaø choáng thoái tröôøng saûn
choïn loïc xuaát
3 Loaïi boû voâi Sinh ra moät soá Khoâng Khoâng Ñaûm baûo
chaát thaûi môùi söùc khoûe
2+
Loaïi boû Ca coâng nhaân
vaø moâi
tröôøng saûn
xuaát toát
hôn
4 Taùi söû duïng Giaûm, chöa Giaûm 30% Khoâng Toát hôn
nöôùc ngaâm voâi ñònh löôïng
5 Giaûm löôïng voâi Giaûm Giaûm tuøy Khoâng Toát hôn
söû duïng 1517mg/lit thuoäc vaøo

24
www.mtx.vn

hieäu quaû xöû

lyù
6 Naïo baïc nhaïc ( Giaûm chaát Khoâng Khoâng Toát hôn
cöa da ) thaûi nguy haïi,
giaûm SS
7 Söû duïng laïi Giaûm, chöa Khoâng Khoâng Toát hôn
dung dòch thuoäc ñònh löôïng
da
8 Toái ña hoùa söï Giaûm haøm Khoâng Khoâng Toát hôn
haáp thuï croâm löôïng croâm
cuûa da thuoäc
9 Saûn xuaát da Loaïi boû toaøn Khoâng Khoâng Toát hôn
khoâng chöùa boä croâm
croâm Taïo ra moät soá
chaát thaûi môùi
10 Giaûm haøm Giaûm haøm Khoâng Khoâng Toát hôn
löôïng croâm ñeán löôïng croâm
möùc thích hôïp trong doøng
thaûi laø
11.5mg/lít
11 Thay theá oáng Khoâng Khoâng Khoâng Toát hôn
caáp nöôùc noùng
baèng oáng kim
loaïi boïc giaáy
keõm
12 Laøm thoâng Khoâng Khoâng Khoâng Toát hôn
thoaùng khu vöïc
sôn
13 Giaûm löôïng Khoâng Khoâng Khoâng Toát hôn
nöôùc röûa
14 Taùi söû duïng Khoâng Khoâng Khoâng Toát hôn
nöôùc
15 Thu gom trieät Giaûm löôïng Khoâng Khoâng Toát hôn
ñeå da vuïn SS trong doøng
thaûi
16 Laùng laïi toaøn boä Khoâng Khoâng Khoâng Toát hôn
neàn khu vöïc saûn

25
www.mtx.vn

xuaát
17 Naïo veùt hoá ga Giaûm löôïng Khoâng Khoâng Toát hôn
sau ngaøy saûn COD,SS trong
xuaát doøng thaûi
18 Laøm thoâng Khoâng Khoâng Khoâng Toát hôn
thoaùng nhaø
xöôûng
19 Haïn cheá tuyeät Giaûm, chöa Khoâng Khoâng Toát hôn
ñoái vieäc rôi vaõi ñònh löôïng
hoùa chaát khi
thao taùc
20 Quy hoaïch laïi Khoâng Khoâng Khoâng Toát hôn
khu vöïc saûn
xuaát
21 Taêng hieäu suaát Giaûm löôïng Khoâng Khoâng Toát hôn
söû duïng cuûa noài khí thaûi
nöôùc noùng
22 Xaây döïng cheá Khoâng Khoâng Khoâng Toát hôn
ñoä ghi cheùp
haøng ngaøy
23 Theo doõi chaët Khoâng Khoâng Khoâng Toát hôn
cheõ hôn caùc
thoâng soá coâng
ngheä trong saûn
xuaát

2.2.4. Kieán nghò nhöõng giaûi phaùp xöû lyù nöôùc thaûi:
Treân cô sôû ñònh höôùng chieán löôïc ngaønh da giaøy ñeán naêm 2005-2010,
cuøng vôùi thöïc traïng cuûa quaù trình hình thaønh, phaùt trieån cuûa noù, sau daây laø moät
kieán nghò veà nhöõng giaûi phaùp trong xöû lyù nöôùc thaûi ôû nhaø maùy thuoäc da:

Nhaø nöôùc caàn coù quy ñònh chaët cheõ trong vieäc aùp duïng boä luaät veà moâi
tröôøng trong caùc sôû thuoäc da, keå caû khu vöïc tö nhaân, ñeå coù theå hình thaønh heä
thoáng xöû lyù nöôùc thaûi tieâu chuaån ôû caùc ñôn vò saûn xuaát thuoäc da.

Ñoái vôùi caùc doanh nghieäp hoaëc tö nhaân muoán ñaàu tö xaây laép xöôûng
thuoäc da, baét buoäc phaûi coù phöông aùn xöû lyù nöôùc thaûi: caàn coi daây nhö laø moät
haïng muïc chính, quan troïng. Coâng trình chæ ñöôïc pheâ duyeät, quyeát toaùn, ñöa

26
www.mtx.vn

vaøo saûn xuaát khi coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi. Cuøng vôùi quaù trình vaän haønh saûn
xuaát, heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi phaûi hoaït ñoäng.

Ñoái vôùi caùc xí nghieäp nhaø nöôùc cuõng nhö tö nhaân ñang hoaït ñoäng saûn
xuaát kinh doanh da thuoäc maø chöa coù heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi, caàn thieát phaûi
haïn ñònh thôøi gian cuï theå cho vieäc xaây döïng khu xöû lyù nöôùc thaûi, ñoàng thôøi nhaø
nöôùc caàn coù chính saùch khuyeán khích, hoã trôï baèng caùch cho vaây vôùi laõi xuaát
thaáp, trích moät phaàn khaáu hao cô baûn ñeå laïi, giaûm thueá doanh thu ñeå cô sôû coù
theå xaây laép heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi.

Caàn laøm cho ngöôøi daân nhaän thöùc ñuùng taùc haïi cuûa vieäc thaûi caùc chaát
thaûi ñoäc haïi chöa ñöôïc xöû lyù baøo heä thoáng thaûi coâng coäng. Ñoàng thôøi cho pheùp
caùc ñòa phöông coù caùc cô sôû saûn xuaát da thuoäc ñoùng tren ñòa baøn, ñöôïc quyeàn
kieán nghò, thaäm chí ñöa vaøo toøa aùn kinh teá xöû phaït caùc ñôn vò vi phaïm luaät moâi
tröôøng.

Xöû lyù nöôùc thaûi trong coâng ngheä thuoäc da laø moät coâng ngheä môùi. Hôn
nöõa vieäc ñöa caùc heä thoáng xöû lyù nöôùc thaûi vaøo hoaït ñoäng chæ laøm cho giaù thaønh
saûn phaåm taêng leân, cho neân phaûi nghieân cöùu ñeå haï thaáp chi phí xöû lyù baèng vieäc
ñöa vaøo saûn xuaát da thuoäc nhöõng coâng ngheä söû duïng heä soá loûng thaáp, quya
voøng nöôùc, traùnh duøng caùc hoùa chaát ñoäc haïi ñeå giaûm löôïng nöôùc xöû lyù.

TIEÂU CHUAÅN VIEÄT NAM TCVN 5942 - 1995

CHAÁT LÖÔÏNG NÖÔÙC
TIEÂU CHUAÅN CHAÁT LÖÔÏNG NÖÔÙC MAËT
Water quality - Surface water quality standard
1. Phaïm vi aùp duïng
1.1 Tieâu chuaån naøy quy ñònh giôùi haïn caùc thoâng soá vaø noàng ñoä cho pheùp
cuûa caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc maët.
1.2 Tieâu chuaån naøy aùp duïng ñeå ñaùnh giaù möùc ñoä oâ nhieãm cuûa moät nguoàn
nöôùc maët.

27
www.mtx.vn

2. Giaù trò giôùi haïn

2.1 Danh muïc caùc thoâng soá, chaát oâ nhieãm vaø möùc giôùi haïn cho pheùp
trong nöôùc maët neâu trong baûng 1.
2.2. Phöông phaùp laáy maãu, phaân tích, tính toaùn xaùc ñònh töøng thoâng soá vaø
noàng ñoä cuï theå ñöôïc quy ñònh trong caùc TCVN töông öùng.
Baûng 1 _ Giaù trò giôùi haïn cho pheùp cuûa caùc thoâng soá vaø noàng ñoä
caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc maët

TT Thoâng soá Ñôn vò Giaù trò giôùi haïn

A B

1 pH - 6 ñeán 8,5 5,5 ñeán 9

2 BOD5 (20oC) mg/l <4 < 25

3 COD mg/l >10 >35

4 Oxy hoaø tan mg/l >6 >2

5 Chaát raén lô löûng mg/l 20 80

6 Crom (VI) mg/l 0,05 0,05

7 Crom (III) mg/l 0,1 1

8 Amoniac (tính theo N) mg/l 0,05 1

9 Florua mg/l 1 1,5

28
www.mtx.vn

10 Nitrat (tính theo N) mg/l 10 15

11 Nitrit (tính theo N) mg/l 0,01 0,05

12 Xianua mg/l 0,01 0,05

13 Phenola (toång soá) mg/l 0,001 0,02

14 Daàu, môõ mg/l khoâng 0,3

15 Chaát taåy röûa mg/l 0,5 0,5

16 Coliform MPN/100ml 5000 10000

Chuù thích :
- Coät A aùp duïng ñoái vôùi nöôùc maët coù theå duøng laøm nguoàn caáp nöôùc sinh
hoaït nhöng phaûi qua quaù trình xöû lyù theo quy ñònh).
- Coät B aùp duïng ñoái vôùi nöôùc maët duøng cho caùc muïc ñích khaùc . Nöôùc
duøng cho noâng nghieäp vaø nuoâi troàng thuyû saûn coù quy ñònh rieâng.

TIEÂU CHUAÅN VIEÄT NAM TCVN 5944 _ 1995

CHAÁT LÖÔÏNG NÖÔÙC
TIEÂU CHUAÅN CHAÁT LÖÔÏNG NÖÔÙC NGAÀM
Water quality - Ground water quality standard
1. Phaïm vi öùng duïng
1.1. Tieâu chuaån naøy qui ñòngh giôùi haïn caùc thoâng soá vaø noàng ñoä cho
pheùp cuûa caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc ngaàm

29
www.mtx.vn

1.2. Tieâu chuaån naøy ñeã ñaùnh giaù chaát löôïng cuûa moät vuøng nöôùc ngaàm,
ñeå giaùm saùt tình traïng oâ nhieãm nöôùc ngaàm trong moät khu vöïc nhaát ñònh.
2. Giaù trò giôùi haïn
2.1. Danh muïc caùc thoâng soá, chaát oâ nhieãm vaø möùc giôùi haïn cho pheùp
cuûa chuùng trong nöôùc ngaàm ñöôïc neâu ra trong baûng 1.
2.2. Phöông phaùp laáy maãu, phaân tích, tính toaùn xaùc ñònh töøng thoâng soá vaø
noàng ñoä cuï theå ñöôïc quy ñònh trong caùc TCVN töông öùng.
Baûng 1: Giaù trò giôùi haïn cho pheùp cuûa caùc thoâng soá vaø noàng ñoä caùc chaát oâ
nhieãm trong nöôùc ngaàm.

TT Thoâng soá Ñôn vò Giaù trò giôùi haïn

1 pH 6,5 ñeán 8,5

2 Maøu Pt - Co 5 ñeán 50

3 Ñoä cöùng (tính theo CaCO3 ) mg/l 300 ñeán 500

4 Chaát raén toång hôïp mg/l 750 ñeán 1500

5 Arsen mg/l 0,05

6 Cadimi mg/l 0,01

7 Clorua mg/l 200 ñeán 600

8 Chì mg/l 0,05

9 Crom (VI) mg/l 0,05

30
www.mtx.vn

10 Xianua mg/l 0,01

11 Ñoàng mg/l 1,0

12 Florua mg/l 1,0

13 Keõm mg/l 5,0

14 Mangan mg/l 0,1 ñeán 0,5

15 Nitrat mg/l 45

16 Phenol mg/l 0,001

17 Saét mg/l 1 ñeán 5

18 Sulfat mg/l 200 ñeán 400

19 Thuûy ngaân mg/l 0,001

20 Selen mg/l 0,01

21 Fecal coli MPN/100 ml khoâng

22 Coliform MPN/100 ml 3

TIEÂU CHUAÅN VIEÄT NAM TCVN 5937 – 1995

CHAÁT LÖÔÏNG KHOÂNG KHÍ
TIEÂU CHUAÅN CHAÁT LÖÔÏNG KHOÂNG KHÍ XUNG QUANH

31
www.mtx.vn

Air quality _ Ambient air quality standards

1. Phaïm vi aùp duïng

1.1. Tieâu chuaån naøy quy ñònh giaù trò giôùi haïn caùc thoâng soá cô baûn (bao
goàm buïi lô löûng, CO , NO2, SO2, O3 vaø chì) trong khoâng khí xung quanh.
1.2. Tieâu chuaån naøy aùp duïng ñeå ñaùnh giaù möùc chaát löôïng khoâng khí
xung quanh vaø giaùm saùt tình traïng oâ nhieãm khoâng khí.
2. Giaù trò giôùi haïn
Giaù trò giôùi haïn caùc thoâng soá cô baûn trong khoâng khí xung quanh cho
trong baûng 1.
Baûng 1 _ Giaù trò giôùi haïn caùc thoâng soá cô baûn trong khoâng khí xung
quanh (mg/m3)

TT Thoâng soá Trung bình Trung bình Trung bình

1 giôø 8 giôø 24 giôø

1 CO 40 10 5

2 NO2 0,4 _ 0,1

3 SO2 0,5 _ 0,3

4 Pb _ _ 0,005

5 O3 0,2 _ 0,06

6 Buïi lô löûng 0,3 _ 0,2

Chuù thích :

32
www.mtx.vn

Phöông phaùp laáy maãu, phaân tích, tính toaùn xaùc ñònh caùc thoâng soá cuï theå
ñöôïc quy ñònh trong caùc TCVN töông öùng.

TIEÂU CHUAÅN VIEÄT NAM TCVN 5938 – 1995

CHAÁT LÖÔÏNG KHOÂNG KHÍ
NOÀNG ÑOÄ TOÁI ÑA CHO PHEÙP CUÛA MOÄT SOÁ CHAÁT ÑOÄC HAÏI
TRONG KHOÂNG KHÍ XUNG QUANH
Air quality _ Maximum allowable concentration of hazardous substances
in ambient air
1. Phaïm vi aùp duïng
1.1. Tieâu chuaån naøy quy ñònh noàng ñoä toái ña cho pheùp cuûa moät soá chaát
ñoäc haïi trong khoâng khí xung quanh bao goàm caùc chaát voâ cô, höõu cô... sinh ra
do caùc hoaït ñoäng kinh teá cuûa con ngöôøi.
1.2. Tieâu chuaån naøy aùp duïng ñeå ñaùnh giaù möùc chaát löôïng khoâng khí vaø
giaùm saùt tình traïng oâ nhieãm khoâng khí xung quanh.
1.3. Tieâu chuaån naøy khoâng aùp duïng ñoái vôùi khoâng khí trong phaïm vi caùc
cô sôû saûn xuaát coâng nghieäp.
2. Giaù trò giôùi haïn
Noàng ñoä toái ña cho pheùp cuûa moät soá chaát ñoäc haïi trong khoâng khí xung
quanh cho trong baûng 1.

Baûng 1: Noàng ñoä toái ña cho pheùp cuûa moät soá chaát ñoäc haïi
trong khoâng khí xung quanh (mg/m3)

TT Teân chaát Coâng thöùc Trung bình 1 laàn toái

hoaù hoïc ngaøy ñeâm ña

1 Acrylonitril CH2=CHCN 0,2 _

33
www.mtx.vn

2 Amoniac NH3 0,2 0,2

3 Anilin C6H5NH2 0,03 0,05

4 Anhydrit vanadic V2O5 0,002 0,05

5 Asen As 0,003 _
(hôïp chaát voâ cô tính theo As)

6 Asen hydrua (Asin) AsH3 0,002 _

7 Axit axetic CH3COOH 0,06 0,2

8 Axit clohydric HCI 0,06 _

9 Axit nitric HNO3 0,15 0,4

10 Axit sunfuric H2SO4 0,1 0,3

11 Benzen C6H6 0,1 1,5

12 Buïi chöùa SiO2

- dianas 85 - 90% SiO2 0,05 0,15

- gaïch chòu löûa 50% SiO2 0,1 0,3

- xi maêng 10% SiO2 0,1 0,3

34
www.mtx.vn

- dolomit 8% SiO2 0,15 0,5

13 Buïi chöùa amiaêng khoâng khoâng

14 Cadimi (khoùi goàm oâxit vaø kim Cd 0,001 0,003

loaïi) theo Con ñöôøng

15 Cacbon disunfua CS2 0,005 0,03

16 Cacbon tetraclorua CCI4 2 4

17 Cloroform CHCI3 0,02 _

18 Chì tetraetyl Pb(C2H5)2 khoâng 0,005

19 Clo Cl2 0,03 0,1

20 Benzidin NH2 ( C6H4 )2NH2 khoâng khoâng

21 Crom kim loaïi vaø hôïp chaát Cr 0,0015 0,0015

22 1,2 - Dicloetan C2H4CI2 1 3

23 DDT C8H11CI4 0,5 _

24 Hydroflorua HF 0,005 0,02

25 Fomaldehyt HCHO 0,012 0,012

35
www.mtx.vn

26 Hydrosunfua H2S 0,008 0,008

27 Hydrocyanua HCN 0,01 0,01

28 Mangan vaø hôïp chaát Mn/MnO2 0,01 _

(tính theo MnO2)

29 Niken (kim loaïi vaø hôïp chaát) Ni 0,001 _

30 Naphta 4 _

31 Phenol C6H5OH 0,01 0,01

32 Styren C6H5 CH=CH2 0,003 0,003

33 Toluen C6H5CH3 0,6 0,6

34 Tricloetylen CICH=CCI2 1 4

35 Thuyû ngaân (kim loaïi vaø hôïp Hg 0,0003 _

chaát)

36 Vinylclorua CICH=CH2 _ 13

37 Xaêng 1,5 5,0

38 Tetracloetylen C2CI4 0,1 _

Chuù thích: Phöông phaùp laáy maãu, phaân tích, tính toaùn xaùc ñònh töøng
thoâng soá cuï theå ñôïc quy ñònh trong caùc TCVN töông öùng.

36
www.mtx.vn

TIEÂU CHUAÅN KHÍ THAÛI COÂNG NGHIEÄP ÑOÁI VÔÙI

BUÏI VAØ CAÙC CHAÁT VOÂ CÔ
Air quality _ Industrial emission standards - Inorganic substances and dusts
1. Phaïm vi aùp duïng
1.1. Tieâu chuaån naøy quy ñònh giaù trò noàng ñoä toái ña cuûa caùc chaát voâ cô
vaø buïi trong khí thaûi coâng nghieäp (tính baèng mg/m3 khí thaûi) khi thaûi vaøo khoâng
khí xung quanh.
Khí thaûi coâng nghieäp noùi trong tieâu chuaån naøy laø khí vaø khí coù chöùa buïi
do caùc quaù trình saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï vaø caùc hoaït ñoäng khaùc taïo ra.
1.2. Tieâu chuaån naøy aùp duïng ñeå kieåm soaùt noàng ñoä caùc chaát voâ cô vaø
buïi trong thaønh phaàn khí thaûi coâng nghieäp tröôùc khi thaûi vaøo khoâng khí xung
quanh.
2. Giaù trò giôùi haïn
2.1. Danh muïc vaø giaù trò giôùi haïn noàng ñoä cuûa caùc chaát voâ cô vaø buïi
trong khí thaûi coâng nghieäp khi xaû vaøo khí quyeån phaûi phuø hôïp vôùi quy ñònh
trong baûng 1.
2.2. Giaù trò giôùi haïn ôû coät A aùp duïng cho caùc cô sôû ñang hoaït ñoäng.
Giaù trò giôùi haïn ôû coät B aùp duïng cho taát caû caùc cô sôû keå töø ngaøy cô quan
quaûn lyù moâi tröôøng quy ñònh.
2.3. Ñoái vôùi khí thaûi cuûa moät soá hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï
ñaëc thuø, khi thaûi vaøo khí quyeån phaûi theo quy ñònh ôû caùc tieâu chuaån rieâng.
Baûng1: Giôùi haïn toái ña cho pheùp cuûa buïi vaø caùc chaát voâ cô
trong khí thaûi coâng nghieäp (mg/m3)

Giaù trò giôùi haïn

THÖÏC Thoâng soá A B

TAÄP

1 Buïi khoùi:

37
www.mtx.vn

- naáu kim loaïi 400 200

- beâ toâng nhöïa 500 200

- xi maêng 400 100

- caùc nguoàn khaùc 600 400

2 Buïi:

- chöùa silic 100 50

- chöùa amiaêng khoâng khoâng

3 Antimon 40 25

4 Asen 30 10

5 Cadimi 20 1

6 Chì 30 10

7 Ñoàng 150 20

8 Keõm 150 30

9 Clo 250 20

10 HCI 500 200

38
www.mtx.vn

11 Flo, axit HF (caùc nguoàn) 100 10

12 H2S 6 2

13 CO 1500 500

14 SO2 1500 500

15 NOx (caùc nguoàn) 2500 1000

16 NOx (cô sôû saûn xuaát axit) 4000 1000

17 H2SO4 (caùc nguoàn) 300 35

18 HNO3 2000 70

19 Amoniac 300 100

Chuù thích: Phöông phaùp laáy maãu, phaân tích, tính toaùn ñeå xaùc ñònh giaù trò
noàng ñoä caùc thaønh phaàn voâ cô vaø buïi cuï theå trong khí thaûi coâng nghieäp ñöôïc quy
ñònh trong caùc TCVN töông öùng.

TIEÂU CHUAÅN VIEÄT NAM TCVN 5939 – 1995

CHAÁT LÖÔÏNG KHOÂNG KHÍ
TIEÂU CHUAÅN KHÍ THAÛI COÂNG NGHIEÄP ÑOÁI VÔÙI
CAÙC CHAÁT HÖÕU CÔ
Airquality - Industrial emission standards - Organic substances

1. Phaïm vi aùp duïng

39
www.mtx.vn

1.1 Tieâu chuaån naøy quy ñònh giaù trò toái ña noàng ñoä cuûa caùc chaát höõu cô
trong khí thaùi coâng nghieäp (tính baèng mg/m3 khí thaûi) khi thaûi vaøo khoâng khí
xung quanh.
Khí thaûi coâng nghieäp noùi trong tieâu chuaån naøy laø khí do caùc quaù trình saûn
xuaát, kinh doanh, dòch vuï vaø caùc hoaït ñoäng khaùc taïo ra.
1.2. Tieâu chuaån naøy duøng ñeå kieåm soaùt noàng ñoä caùc chaát höõu cô trong
thaønh phaàn khí thaûi coâng nghieäp trôùc khí thaûi vaøo khoâng khí xung quanh.
2. Giaù trò giôùi haïn
2.1. Teân, coâng thöùc hoaù hoïc vaø giaù trò giôùi haïn noàng ñoä cuûa caùc chaát höõu
cô trong khí thaûi coâng nghieäp khi xaû vaøo khí quyeån phaûi phuø hôïp vôùi quy ñònh
trong baûng 1.
Baûng 1: Giôùi haïn thaûi toái ña cho pheùp caùc chaát höõu cô vaøo khoâng khí(mg/m3)

TT Teân Coâng thöùc hoaù hoïc Giôùi

haïn toái
ña

1 Axeton CH3COCH3 2400

2 Axetylen tetrabromua CHBr2CHBr2 14

3 Axetaldehyd CH3CHO 270

4 Acrolein CH2 = CHCHO 1,2

5 Amylaxetat CH3COOC5H11 525

6 Anilin C6H5NH2 19

7 Anhydrit axetic (CH3CO)2O 360

40
www.mtx.vn

8 Benzidin NH2C6H4C6H4NH2 Khoâng

9 Benzen C6H6 80

10 Benzyl clorua C6H5CH2CI 5

11 Butadien C4H6 2200

12 Butan C4H10 2350

13 Butyl axetat CH3COOC4H9 950

14 n - Butanol C4H9OH 300

15 Butylamin CH3(CH2)2CH2NH2 15

16 Creson (o-, m-, p-) CH3C6H4OH 22

17 Clorbenzen C6H5CI 350

18 Clorofom CHCI3 240

19 clopren CH2 = CCICH = CH2 90

20 Clopicrin CCI3NO2 0,7

21 Cyclohexan C6H12 1300

22 Cyclohexanol C6H11OH 410

41
www.mtx.vn

23 Cyclohexanon C6H10O 400

24 Cyclohexen C6H10 1350

25 Dietylamin (C2H5 )2NH 75

26 Diflodibrommetan CF2Br2 860

27 0-diclobenzen C6H4Cl2 300

28 1,2-dicloetan CHCl2-CH3 400

29 1,2-dicloetylen CHCl=CHCl 790

30 1,2-diclodiflometan CCl2F2 4950

31 dioxan C4H8O2 360

32 Dimetylanilin C6H5N(CH3)2 25

33 Dicloetylete (ClCH2CH2)2O 90

34 Dimetylflomamit (CH3)2NOCH 60

35 Dimetylsulfat (CH3)2SO4 0,5

36 Dimetylhidrazin (CH3)2NNH2 1

37 Dinitrobenzen C6H4(NO2)2 1

42
www.mtx.vn

(o-, m-,p-)

38 Etylaxetat CH3COOC2H5 1400

39 Etylamin CH3CH2NH2 45

40 Etylbenzen CH3CH2C6H5 870

41 Etylbromua C2H5Br 890

42 Etylendiamin NH2CH2CH2NH2 30

43 Etylendibromua CHBr=CHBr 190

44 Etanol C2H5OH 1900

45 Etylacrilat CH2=CHCOOC2H5 10

46 Etylenclohydrin CH2ClCH2OH 16

47 Etylenoxyt CH2OCH2 20

48 etylete C2H5OC2H5 1200

49 Etylclorua CH3CH2Cl 2600

50 Etylsilicat (C2H5)4SiO4 850

51 Etanolamin NH2CH2CH2OH 45

43
www.mtx.vn

52 Fufural C4H30CHO 20

53 Fomandehyt HCHO 6

54 Fufural C4H30CHO 20

55 Flotriclometan CCI3F 5600

56 n - Heptan C7H16 2000

57 n - Hexan C6H14 450

58 Isopropylamin (CH3)2CHNH2 12

59 Isobutanol (CH3)2CHCH2OH 360

60 Metylaxetat CH3COOCH3 610

61 Metylacrylat CH2 = CHCOOCH3 35

62 Metanol CH3OH 260

63 Metylaxetylen CH3C = CH 1650

64 Metylbromua CH3Br 80

65 Metylcyclohecxan CH3C6H11 2000

66 Metylcyclohecxanol CH3C6H10OH 470

44
www.mtx.vn

67 Metylcyclohecxanon CH3C6H90 460

68 Metylclorua CH3CI 210

69 Metylen clorua CH2CI2 1750

70 Metyl clorofom CH3CCI3 2700

71 Monometylanilin C6H5NHCH3 9

72 Metanolamin HOCH2NH2 31

73 Naphtalen C10H8 150

74 Nitrobenzen C6H5NO2 5

75 Nitroetan CH3CH2NO2 310

76 Nitroglycerin C3H5(NO2)3 5

77 Nitrometan CH3NO2 250

78 2 - Nitropropan CH3CH(NO2)CH3 1800

79 Nitrotoluen NO2C6H4CH3 30

80 Octan C8H18 2850

81 Pentan C5H12 2950

45
www.mtx.vn

82 Pentanon CH3CO(CH2)2CH3 700

83 Phenol C6H5OH 19

84 Phenylhydrazin C6H5NHNH2 22

85 Tetracloetylen CCI2 = CCI2 670

86 Propanol CH3CH2CH2OH 980

87 Propylaxetat CH3-COO-C3H7 840

88 Propylendiclorua CH3-CHCI-CH2CI 350

89 Propylenoxyt C3H6O 240

90 Propylen ete C3H5OC3H5 2100

91 Pyrindin C5H5N 30

92 Pyren C16H10 15

93 Quinon C6H4O2 0,4

94 Styren C6H5CH=CH2 420

95 Tetrahydrofural C4H8O 590

96 1,1,2,2 - Tetracloetan CI2HCCHCI2 35

46
www.mtx.vn

97 Tetraclometan CCI4 65

98 Toluen C6H5CH3 750

99 Tetranitrometan C(NO2)4 8

100 Toluidin CH3C6H4NH2 22

101 Toluen - 2,4 - diisocyanat CH3C6H3(NCO)2 0,7

102 Trietylamin (C2H5)3N 100

103 1,1,2 - Tricloetan CHCI2CH2CI 1080

104 Tricloetylen CICH=CCI2 110

105 Triflo brommetan CBrF3 6100

106 Xylen (o-, mình-, p-) C6H4(CH3)2 870

107 Xylidin (CH3)2C6H3NH2 50

108 Vinylclorua CH2=CHCI 150

109 Vinyltoluen CH2=CHC6H4CH3 480

2.2. Ñoái vôùi khí thaûi cuûa moät soá hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï
ñaëc thuø, khi thaûi vaøo khí quyeån phaûi theo quy ñònh ôû caùc tieâu chuaån rieâng.

47
www.mtx.vn

Chuù thích: Phöông phaùp laáy maãu, phaân tích, tính toaùn ñeå xaùc ñònh giaù trò
noàng ñoä caùc chaát höõu cô cuï theå trong khí thaûi coâng nghieäp ñöôïc quy ñònh trong
caùc TCVN töông öùng.

48
www.mtx.vn

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Baùo caùo Hieän traïng saûn xuaát vaø ñeà xuaát moät soá giaûi phaùp saûn xuaát saïch hôn
cho moät cô sôû thuoäc da ñieån hình qui moâ nhoû vaø vöøa
Nhoùm coäng taùc:
ThS. Nguyeãn Kim Thanh
KS. Nguyeãn Thò Ngoïc Mai
KS. Nguyeãn Ngoïc Bình
KS. Leâ Thò Thu Trang
2. Ñeà taøi KT – 02 – 06
Nghieân cöùu xöû lyù vaø taän thu chaát thaûi coâng nghieäp vaø xaây döïng caùc coâng
ngheä khoâng vaø ít chaát thaûi - Nghieân cöùu nöôùc thaûi coâng nghieäp thuoäc da
Chuû nhieäm ñeà taøi: PGS.PTS.Ñinh Vaên Saâm - Trung taâm khoa hoïc vaø coâng
ngheä Moâi tröôøng (CEST)
Cô quan chuû trì: Tröôøng ñaïi hoïc Baùch Khoa Haø Noäi
3. Hoäi thaûo saûn xuaát saïch hôn trong coâng nghieäp thuoäc da -
Hoäi giaøy da Thaønh phoá Hoà Chí Minh – Thaønh phoá Hoà Chí Minh - 13.8.2003
4. ThS. Vuõ Baù Minh
Ñeà nghò moät soá cô hoäi saûn xuaát saïch hôn cho ngaønh thuoäc da – Tröôøng
ÑHBK TP.HCM
5. Toång luaän phaân tích veàà vaán ñeà xöû lyù nöôùc thaûi trong ngaønh thuoäc da –
Boä coâng nghieäp nheï – Trung taâm thoâng tin kinh teá vaø khoa hoïc kyõ thuaät coâng
nghieäp nheï – Haø Noäi - 1995

49
www.mtx.vn

50