Goyo: Ang Batang Heneral

(Sintesis)

Ang istorya ay nagsimula noong si dating Heneral Antonio Luna

ay pinatay ng hukbong kawit noong ika-5 ng hunyo taong isang libo
walong daan siyamnapu’t siyam. Sa parehong araw, si Presidente
Aguinaldo ay ipinatanggal alaht ng opisyales na tapat kay Luna at nag-
utos na dakpin sina Pangunahing Manuel Bernal at Kapitan Jose
Bernal. Habang kontrolado ng pwersa ng Amerika ang Maynila, sila
Presidente Aguinaldo at ang kaniyang gabinete ay ksalukuyang
nananatili sa lupain ng Tarlac, Nueva Ecija, at Pangasinan.
Ang unang pangyayari ay noong ika-7 ng hunyo taong isang libo
walong daan siyamnapu’t siyam sa Dagupan, Pangasinan ay tuluyan ng
nadakip nina Heneral del Pilar sina Manuel Bernal at Jose Bernal. Ang
dalawang ito ay hindi sumanib sa pangkat ni Del Pilar upang
pagsilbihan ang presidente kaya’t agad din silang winakasan ng buhay.
Sa panahon ding ito nakilala ni Gregoryo ang babaeng tunay na
nagpatibok ng kanyang puso na si Remedios Nable Jose. Sinalubong
din ng maraming taong humahanga kay Goyo ang pagbisita niya sa
Dagupan na halos lahat ng babae roon ay nahumaling sa taglay nyang
kakisigan. Ang sumunod namang pangyayari ay noong sinadya
mismong puntahan ni Presidente Aguinaldo si dating Punong Ministro
Apolinario Mabini upang alukin ito sa posisyon na pagiging Pangulo ng
Korte Suprema upang mapamunuan nito ang rebolusyon. Agad naman
itong pumayag sa ngalan ng bayan sa prinsipyong kanilang
ipinaglalaban at ito ay ang kalayaan at kapayapaan. Ikatlong
pangyayari ay naganap noong Setyembre taong 1899 kung saan
tamungo si Heneral Alejandrino sa Maynila kasama ang labing tatlong
amerikanong bihag kapalit ang pakikipagpulong kina Heneral Otis at
Heneral McArthur. Ang naganap na pakikipagpulong ay tungkol sa
pakikipagkasundo na nais maganap ni Presidente Aguinaldo ngunit ang
mga amerikano ay nakikita lamang na isang heneral si Aguinaldo at
hindi bilang isang presidente kay’t wala ring nangyari sa pagpupulong
na ito. Nagpatuloy ang pansamantalang kapayapaan sa nakalipas na
mga buwan ngunit ito’y isang hudyat ng paparating na matindi at
madugong labanan sa pagitan ng mga amerikano at pilipino; Oktubre
sa nasabing taon ay sumiklab ang paunang labanan na ang bilang ng
mga amerikano ay higit sa isang daan at wala pang ni-isang sugatan at
patay, habang ang hukbong pilipino ay labing lima ang sugatan ata
dalawampu ang patay. Sa kondisyong ito walang kalaban laban ang
mga pilipino kaya’t minabuti na ni Heneral Del Pilar ang umatras muna,
ito ay naganap sa Nueva Ecija. Noong walang wala na talaga ay tinipon
na ang brigada o mga sundalo sa pagitan nina Hen. Del Pilar at
Presidente Aguinaldo sa lupain ng Santa Barbara, Pangasinan noong
ika-12 ng Nobyembre sa nasabing taon. Ang pagtitipong ito ay upang
maglakbay patungong norte. Mabilis kumilos
ang mga amerikano kaya’t madalas ang paglipat lipat ng lugar ng
heneral at pangulo, sa sobrang haba ng paglalakbay ay umabot na sa
puntong wala ng makain at mainom ang bawat isa kundi ang pagngalot
ng tubo. Sa kanilang paglalakbay ay narating nila ang bayan ng
Cervantes, Ilocos Sur at muli nilang nakita si Tinyente Garcia, isang
sundalong tapat na lumaban para sa bayan noong panahon na iyon sa
pamumuno ni Heneral Luna. Makikita mo ang buong bayan dahil sa
kataasan ng lugar ng Cervantes, matutunton mo rin kung may
paparating bang mga kalaban mula sa itaas. Ito ay nagresulta sa
istratehiyang naisip ni Goyo kung paano makalamang sa mga
amerikano sa laban at ito ay magbibigay ng mahabang oras sa
presidente upang makatakas. Ika-2 ng disyembre sa nasabing taon ay
sumiklab ang makapanindig balahibong labanan ng mga pilipino’t
amerikano sa lupain ng Bundok Tirad, Ilocos Sur na kung tawagin ay
labanan sa Tirad Pass. Ang labanang ito ay sa pagitan ng hukbo ni
Pangunahing Pylen C. March at Heneral Del Pilar kung saan ginawa ng
mga sundalo ang lahat ng kanilang makakaya upang ipanalo ang
labanan ngunit sa dulo’y nanaig ang pwersang amerika at nakitil ang
batang bayaning si Goyo at wala itong pinagsisihan dahil naging
sundalo siya hanggang sa dulo at natitirang oras sa mundo.
Marso dalawampu’t tatlo taong isang libo siyam na raan at isa
sa lupain ng Palanan, Isabela ay tuluyan nang nadakip si Aguinaldo sa
kagagawan ng mga kapwa pili[inong lubos ang galit sa kanya. Ito ay sa
kadahilanang pinabayaan nya ang taong bayan kaya’t iniwan din siya
ng mga ito. At sa huli noong taong isang libo siyam na raan tatlumpu’t
lima ay muling humabol bilang presidente si Aguinaldo ngunot nanaig
ang pangalang Manuel L. Quezon sa taong bayan kaya’t ito ay
nagresulta sa pagkatalo ni Emilio Aguinaldo.