Professional Documents
Culture Documents
İSTİNYE ÜNİVERSİTESİ
FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ
PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ
1.SINIF
SOSYOLOJİ DERSİ
VİZE ÖDEVİ
BÜŞRA DOKUR
200402006
İLAYDA ŞEN
200402051
BEYZA İNAN
200402011
HAVVANUR KONAK
200402094
2020
Makalenin Künyesi: Fidan, Z, Acar Şentürk, Z. (2016). Sosyal Medyada İletişim ve Kadınlar Üzerine
ÖZET
Sosyal medya çatısı altındaki tüm uygulamalar hayatımıza birçok etkisi bulunmaktadır. Toplumların
yaşam tarzlarını etkilemektedir. Sosyal medya aracılığı ile iletişimin birçok fonksiyonu olmuştur.
Cinsiyet, yaş, ırk fark etmeksizin her kesimin ortak bir yerde buluştuğu ortam olmuştur. Dünya
genelindeki insanlar uzun zamandır görüşemediği arkadaşları ile iletişim kurma imkânını sosyal
medya aracılığıyla kısa bir sürede sağlıyorlardır. İletişim toplumumuzun olmazsa olmaz yapı taşı
haline gelmiştir. Bu araştırmamız sosyal medyada iletişim ve kadınların bu sosyal medyada hangi
sebeplerden dolayı iletişim kurduklarını ve kadınların sosyal medya üzerinde nasıl bir otoriteye sahip
Araştırmada bilgi edinme yöntemi olarak nitel yöntem olan derinlemesine mülakat yöntemi
kullanılmış, birden çok veri toplama yönteminin bir arada olmasına olanak sağlanmıştır. Bu amaçla
araştırmacılarının kişisel sosyal medya hesaplarından rastgele seçilen 40 kadın üzerine derinlemesine
mülakat yapılarak bu konu üzerine araştırma bulguları edinmişlerdir. Bu araştırmada seçilen kadınların
eğitim düzeyleri ilkokul, lise, ön lisans, lisans, lisansüstü olarak farklılıkları vardır. Seçilen kadınların
ortamda kurulan iletişimin nasıl olduğunu öğrenmektir. Araştırma sonucunda kadınların sosyal
medyayı kendi eğlencelerini oluşturmak, başkaları hakkında bilgi edinme istekleri dürtüsü ve kendi
Araştırmamızın bir diğer sonucunda ise toplumumuzun sosyal medya uygulamaların getirdiği
iletişimimizdeki bazı değerlerin eksilmesine ve yüz yüze iletişimimizin yozlaşmasına neden olmasıdır.
ARAŞTIRMANIN KONUSU VE AMACI
Sosyal medya uygulamaları günümüzde yer almaya ve bireyler arasındaki iletişimi sağlamaya devam
etmektedir. Bunun yanı sıra iletişimin yönünü de değiştirmektedir. Bu araştırmada sosyal medyadaki
iletişimi kadınlar üzerinde ele alınmıştır. Kadınların hangi amaçla iletişim kurduklarını ve bu ortamda
sonucunda kadınların sosyal medyayı vakit geçirmek, eğlenmek, hayatlarının belli bir zaman dilimini
diğer bireylerle paylaşmak, boş zamanlarını değerlendirmek, merak ettikleri konular hakkında bilgi
sahibi olmak gibi amaçlarla kullandıkları görülmüştür. Sosyal medya platformlarında yapılan
paylaşımlarından fotoğraflar, yer bildirimleri, anlık olarak paylaşılan durum güncellemeleri kişiler
hakkında bilgi vermektedir. Yaptığımız araştırmanın sonucunda elde edilen bilgilerle sosyal medyanın
yüz yüze iletişimi azalttığı, iletişimde duyguyu da azalttığı görülmektedir. Bu araştırmanın amacı;
kadınların sosyal medyadaki iletişimine dair bir değerlendirme yapmaktadır. Kadınların gündelik
hayatlarında kendileri için önemli bir yere sahip olan iletişim sosyal medya ile farklı boyut
kazanmıştır. Yapılan araştırmada kadınların sosyal medyayı hangi amaçlar doğrultusunda iletişim
kurdukları belirlenmeye çalışılmıştır. Böylece kadınların sosyal medya üzerinden iletişim kurma
konusu hakkında görüşleri, fikirleri, bilgileri, yönelimleri ve farkındalıkları belirlenerek bir sonuca
ulaşılmıştır.
derinlemesine mülakat kullanılmıştır [2]. Özellikle saha araştırmasını tercih edenler ağırlıklı olarak
mülakat (görüşme) tekniğini kullanırlar [3]. Araştırılmaya sunulan konunun bütün boyutlarını
kapsayan, genellikle iki insan arasında doğrudan, yüz yüze ya da internet veya telefon üzerinden
mesafeli bir şekilde iletişimi kolaylaştıran, daha çok önceden hazırlanmış açık uçlu soruların
sorulduğu ve detaylı cevapların alınmasına olanak sağlayan karşılıklı ve etkileşimli bir iletişim aracıdır
[2,3] . Karşıdaki insanın duygu, tecrübe, bilgi ve gözlemlerini ortaya çıkarmayı sağlayan bir veri
makalede görüşme türlerinden olan yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılmıştır. Görüşmeyi
yapan kişi önceden soruları hazırlamıştır. Katılımcılara ilk olarak yarı yapılandırılmış formu vermişler
sonrasında da telefonla ve yüz yüze görüşmeler yapmışlardır. Yarı yapılandırılmış görüşme tekniği,
yapılandırılmış görüşme tekniğinden daha esnektir [4]. Araştırmacı görüşmenin akışına bağlı olarak
farklı sorular sorarak görüşmenin akışını etkileyebilir ve kişinin yanıtlarını ayrıntılandırabilir [4]. Yarı
görüşme protokolüne bağlı olarak sürdürülmesi sebebiyle daha sistematik ve karşılaştırılabilir bilgi
sunmasıdır [4]. Derinlemesine görüşme tekniği içerisinde birçok veri toplama tekniğini
görüşme tekniği kullanılmasının sebebi katılımcıların bakış açılarını özgürce ve rahatlıkla ifade
Araştırmada görüşülen kişi veya kişilerle birinci elden kendini ifade edebilme fırsatı sunarken,
araştırmacıya da görüşme yaptığı kişilerin bakış açılarını tanıma, içinde bulundukları dünyayı tanıma
olanağı sunmaktadır. Görüşme yapan kişinin aktif olarak sürece katılmasıyla derinlemesine görüşme
diğer görüşme türlerinden ayrılır. Derinlemesine görüşmede iki önemli temel faktör vardır. Bunlardan
ilki araştırmayı yapan kişi diğeri ise görüşülen kişi yani bilgisine başvurduğumuz ana karakterdir.
Araştırma yapan kişiyi çırak, görüşme yaptığımız bireyi ise usta olarak ele alabiliriz. Çünkü
araştırmacı araştırma yaptığı konu ile ilgili bilmediklerini görüşme yaptığı kişiden ana karakter
dediğimiz katılımcıdan öğrenebilir. Görüşmeye katılan araştırmacı ve katılımcı eşit haklara sahiptirler.
görüşme sınırları baştan belli olmayan, görüşme süreci boyunca sorulan sorular ile kendini
yenileyebilen ve birçok farklı imkâna açık olan bir görüşme sürecidir. Derinlemesine görüşme
araştırma yapan kişinin katılımcıdan aldığı cevapları sınıflandırarak o cevaplardan hareketle yeni
sorularla birlikte konuyu olabildiğince daha detaylı bir şekilde incelemeye aldığı değişken ve keşfedici
bir veri toplama tekniğidir [2]. Derinlemesine görüşmenin tekniği diğer yapılan araştırma
yöntemlerinden farklı olarak yüz yüze görüşme imkânı sunar ve sorular bireysel tecrübeleri aktarmaya
imkân verecek şekilde açık uçlu bir şekilde oluşturulur. Derinlemesine görüşmeyi diğer yöntemlerden
ayıran en önemli özelliği budur. Yapılan bu tarz görüşmeler objektif olmasının yanı sıra hipotezi test
etmemek gibi bir amaç sunarak görüşme yapılan kişinin duygularını, tecrübelerini ve deneyimlerini
aktarmasını sağlar.
Verilerin Analizi
Araştırmada veri toplama yöntemi olarak nitel araştırma tekniklerinden derinlemesine mülakat tekniği
kullanılmıştır. Katılımcılara ilk olarak yarı yapılandırılmış soru formu gönderilmiştir. Çalışmada 8
sorudan oluşan ve araştırmacılar tarafından geliştirilen bir mülakat formu kullanılmıştır. Sonrasında
ise telefonla ve yüz yüze görüşmeler yapılmıştır. Görüşmede kullanılmak için hazırlanan form ile
görüşme sırasında elde edilen veriler sistematik bir biçimde hazırlanmıştır. Görüşmelerde günlük
temel soruları hedef kitleye sormuşlardır. Ancak bu sorular görüşme formundaki sorularla sınırlı
kalmamıştır. Yapılan görüşmelerden elde edilen veriler tematik olarak sınıflandırılmıştır. Hipotez ve
görüşmeyi olabildiğince ana hatları ile hatırlayıp özümsemesidir. Araştırmacı özellikle de uzun süre
yapılan görüşmelerde görüşmenin başında yönelttiği soruları şekil değiştirmiş bir biçimde görüşme
sürecinin bir sonraki evrede tekerrür ederek olası cevap değişimini katılımcının samimiyeti ile
araştırmacıyı görüşme sırasında sarf edilen kelimelerle jest ve mimiklerin arkasında gizli olan anlamı
okumaya teşvik ederek yine aynı şekilde bunu görüşme yapılan kişiye aktarmaktadır. Aslında burada
tam olarak yapılan görüşmeyi tedvir etme söz konusudur. Oysaki derinlemesine görüşmede katılımcı
bütün yalınlığıyla kendi öznel beyanlarıyla içinde bulundukları durum hakkında araştırmacıya bilgi
verecektir. Şayet araştırmacı görüşmeye katılan kişiyi aktif dinlemeye yönlendirirse bu durum
görüşmeye katılan kişinin verdiği cevaplarda hissedilecektir. Bu durumda katılımcının hangi maksatla
ve nasıl dinlediği önem arz etmektedir. Kaynaklarda aktif dinleme ile ilgili tartışmalarda bazı
yazarların aktif dinlemenin muhakkak olmaması gerektiği ve görüşmeyi olabildiğince kendi akışına
bırakmanın daha doğru olacağı yönünde söylemler olsa da buna karşı tezat görüşler de yer almaktadır.
Kimi yazarlar ise görüşmecinin aktif bir dinleyici olması gerektiği ve görüşme esnası boyunca
araştırmacı görüşme yaptığı kişiden aldığı bilgilerle yine ona yönelterek görüşmeyi yönlendirmeli ve
konuyu olabildiğince belirli sınırlar içinde tutmaya çaba göstermelidir. Görüşme süreci boyunca
yönlendirmeler tek taraflı olmak zorunda değildir. Karşılıklı da olabilir. Görüşmeye katılan katılımcı
da araştırmaya yapan kişiye onun duymak ve bilmek istediği şeyleri beyan ederek araştırmacıyı
rahatlatabilir. Fakat bu araştırma boyunca istenilen bir durum değildir. Derinlemesine görüşme
olabildiğince birebir, yüz yüze ve başka bireylerin etkileşimine açık olmayan yerlerde yapılmalıdır.
Görüşme yapılan kişinin entelektüel yapısı, eğitim seviyesi, bilgisi, tecrübeleri sorulan sorular
Mülakat yöntemi nitel araştırma yöntemleri arasında en güçlülerinden biri olarak kabul edilir.
Bunun sebeplerinden bir tanesi diğer yöntemlerle elde edilemeyecek kadar fazla veri toplama
avantajlarından biri kişilerin kendilerini birinci elden ifade edebilme fırsatı vermesidir.
araştırmacıya mülakat yapılan 40 kadının bakış açılarını, içinde bulundukları özel durumlara
ait duygu, düşünce ve tecrübelerini kendilerinin ifade etmesi yoluyla derinlemesine anlama
fırsatı sunmuştur. Bu teknikte sorular açık uçludur böylece katılımcı içinden geçenleri
herhangi bir sınırlama olmadan rahatlıkla anlatma olanağına sahiptir. Kullandığımız makalede
de katılımcılar sosyal medya hakkındaki görüşlerini belirtirken bir sınırlamaya tabi
edinebilmiştir. Katılımcılarla birebir görüşmeler yapıldığı için mülakatı yapan kişi ile
katılımcı arasında bir güven ilişkisi oluşur, araştırmacı soruların doğru anlaşılması konusunda
yardımcı olur. Bu, soruları cevaplayan kişinin daha dürüst davranmasına sebep olur.
duygu durumu, perspektif ve fikirlerini anlamak daha da kolaylaşır. Ayrıca görüşme birebir
yapıldığından dolayı katılımcıların soruları cevaplamama veya yarıda bırakma durumu ankete
göre daha düşük bir ihtimaldir. Ankete göre avantajlı olmasını sağlayan bir diğer özellik,
katılımcılar bu şekilde özgün bir içerik sunacaktır. Mülakat tekniğinde ilave sorular sorabilme
olanağı vardır. Bu sebeple konuşmacıyı yanlış anlama olasılığı en aza indirgenir. Makalede
sorular sorulur. Sosyal medyaya nispeten mesafeli bireyler, soruların tamamında sosyal
medyayı eleştirirken buna karşılık sosyal medyayı severek kullananlar ise genellikle
İncelediğimiz makalede olduğu üzere yazıya oranla sözel olarak kendini daha iyi ifade eden
bireylerden bu yolla çok daha kolay bilgi edinilecektir ve okuma yazması olmayan kişilere de
makalemizde konu sosyal medya olduğu için okuma yazma bilen kişiler araştırmaya
verilere karşı önyargılı olursa yapılan çalışma objektif bir şekilde gerçekleri ortaya koyamaz.
İncelediğimiz makalede araştırmacının sorduğu açık uçlu sorularda herhangi bir müdahale ve
etkileyecek herhangi bir durumları olmamıştır. Fakat insanların sahip olduğu düşünceden,
görürüz. Bu yüzden çalışma tamamen objektif olmasa bile içinde tutarlılık olmalıdır. Bu
makalede ise verilen cevaplarla tutarlılık korunmuştur. Kadınların çoğu sosyal medyanın
eğlence, vakit geçirme, gündemi takip etme aracı olduğunu söylerken yalnızca üç kişi sosyal
medyanın yanlış iletişim biçimi olduğundan bahsetmiştir. Görüşme tekniğinin çok fazla
zaman alması, emek istemesi ve maliyetli olması diğer dezavantajlarından biridir. Bu ise
araştırmacıların yeterli sayıda kişiler ile görüşmeden sonuca gitmelerini sağlar ve araştırmayı
sınırlandırır. Böylesine ayrıntılı bir çalışmanın kısa sürede ve emek göstermeden yapılması
doğru sonuçlar vermeyebilir. Anket gibi veri toplama yöntemleriyle kıyasladığımızda kişilerle
geçirilmesi ise maliyetli olmasına yol açmaktadır. Derinlemesine görüşmenin en eleştiri alan
yönü ise sonuçların genele vurulamamasıdır [2]. İncelediğimiz makalede 40 kadının sosyal
medyaya olan bakış acıları ve görüşleri yer almıştır. Bu kadınların sosyal medya görüşleri
dünyadaki tüm kadınlara genellenemez. Böylece sadece araştırma yapılan kadınlarla sınırlı
kalınır ve araştırmaya dâhil olmayan kadınları yansıtmaz. Katılımcıların her biri farklı
statüleri, eğitim düzeyleri, meslek grupları ve yaşları vardır. Bu farklılıklarından dolayı
katılımcıların ortak anlaşılabilecek bir dille sorular sorulmalıdır. Aksi takdirde cevaplardaki
yöneltmesi, konuşma arasına girmesi veya soruların soruluş biçiminin değiştirilmesi avantaj
görüşmeciler soruları değiştirmeden sormuş ve toplanan veriler istisnalar dışında standart olup
ulaşabilmesi için görüşme tekniği önemli bir veri toplama metodudur. Araştırmacıları
olumsuz etkileyen yönü verilerin analiz edilmesinin zor olmasıdır. Araştırmanın ayrıntılı
sonuçlar vermesi üstün olmakla birlikte fazla zaman ve maliyetli olması olumsuz sonuçlarıdır.
kişiyi yönlendirmekten kaçınılması, çok boyutlu soruların sorulmaması, farklı tür sorulara yer
Etik
araştıran doğru ve yanlış ölçütlerine etik denir [5]. Araştırmada kadınlardan iletişim kurmada
olup, hazırlanan görüşme formu katılımcıların Facebook hesaplarından eğitim ve yaş kriteri
dikkate alınmadan seçilen 40 kadına uygulanmıştır. Bu amaçla oluşabilecek her türlü yanlılık
ve ayrım engellenmiştir. Katılımcıların kimlik bilgisi verilmemiş ve gizlilik hakları
korunmuştur. Katılımcılar hiçbir baskı ve zorlama altında olmadan gönüllü olarak katılım
katılımcılara yönelik riskleri en aza indirmek için olanak sağlamaktadır. Yapılan araştırmada
yanlış ellere geçmesine engel olmak adına verilerin güvenliğini sağlayacak önlemler
alınmıştır. Etiğin en temel ilgilerinden biri zarar vermemektir. Sınırları belirlenmiş olan konu
şekilde süreci sonlandırması katılımcılara yönelik olan riskleri en aza indirmek için alınan
aşamalarında etik ilke ve kurallarına uygun davranıldığını, elde edilen tüm bilgi ve veriler için
KAYNAKÇA
1. Fidan, Z, Acar Şentürk, Z. (2016). Sosyal Medyada İletişim ve Kadınlar Üzerine Bir Değerlendirme.
İNİF E - Dergi, 1 (2), 64-82.
2. Tekin, H. H. (2012). Nitel araştırma yönteminin bir veri toplama tekniği olarak
derinlemesine görüşme. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 3(13).