ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი

იურიდიული ფაკულტეტი

სასამართლო გადაწყვეტილების ანალიზი

ავტორი: თამარ ხახიშვილი

საგანი: ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა

ლექტორი: ოთარ ჩახუნაშვილი

თბილისი
2020
 შესავალი

წინამდებარე ნაშრომში ჩემ მიერ განხილული იქნება საქართველოს უზენაესი სასამართლოს

გადაწყვეტილება საქმეზე, სადაც განსახილველ საკითხს წარმოადგენდა საპატრულო პოლიციის მიერ
შედგენილი სამართალდარღვევის ოქმის კანონიერება და ასევე, სამართალდამრღვევისთვის
შეფარდებული ადმინისტრაციული სახდელის ოდენობა. აღნიშნულთან დაკავშირებით გამოიკვეთა
სხვადასხვა კანონში ასახული რიგი ნორმების დარღვევა, რამაც თავის მხრივ დაინტერესებული
მხარის ინტერესები შელახა. ყურადღებაა გამახვილებული სასამართლოს მიერ სათანადო კანონის
გამოყენებისა და კანონის სწორი განმარტების მნიშვნელობაზე.

გადაწყვეტილების რეკვიზიტები

 საქართველოს უზენაესი სასამართლოს ადმინისტრაციულ და სხვა კატეგორიის საქმეთა პალატის

2008 წლის 18 ნოემბრის გადაწყვეტილება საქმეზე №ბს-770-739(კ-08)

⚫ სასამართლო - საქართველოს უზენაესი სასამართლო

⚫ თარიღი - 18.11.2008წ.
⚫ გადაწყვეტილების ნომერი - №ბს-770-739(კ-08)
⚫ სასამართლოს აქტის ფორმა - გადაწყვეტილება
⚫ გადაწყვეტილება გამოქვეყნებულია - http://www.supremecourt.ge/

საკვანძო მუხლები

აღნიშნულ გადაწყვეტილებაში საუბარია მრავალ დარღვევაზე და გამოიკვეთა საკვანძო

მუხლები, რომლებზედაც იმსჯელა უზენაესმა სასამართლომ, ესენია:
➢ საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსი - მე-9, 122-ე, 1291;
➢ “საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ” კანონი - მე-9, მე-20;
➢ “ადმინისტრაციული სახდელისაგან გათავისუფლების შესახებ” კანონი - 1-ლი მუხლი.

1
 ფაქტობრივი გარემოებები

ფაქტობრივი გარემოებების უკეთ გადმოსაცემად საჭიროა, როგორც წესი, მას მივყვეთ

ქრონოლოგიურად, რა გზა გაიარა აღნიშნულმა საქმემ და რატომ მოვიდა ის უზენაეს
სასამართლომდე.
ყველაფერი იწყება 2007 წლის 12 ნოემბერს, როდესაც თ. ჭ-ამ სარჩელი აღძრა ზუგდიდის
რაიონულ სასამართლოში საპატრულო პოლიციის სამეგრელო-ზემო სვანეთის სამმართველოს
მიმართ და მოითხოვა 2007 წლის 24 ოქტომბრის სამართალდარღვევის ოქმის ბათილად ცნობა.
სარჩელის საფუძვლები მდგომარეობდა შემდეგში:
2007 წლის 24 ოქტომბერს თ. ჭ-ას მიმართ საპატრულო პოლიციის სამეგრელო-ზემო სვანეთის
სამმართველოს პატრულის მიერ შედგა სამართალდარღვევის ოქმი, რომლითაც დადგინდა
ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1291 მუხლით გათვალისწინებული ქმედება -
ტვირთამწეობის დადგენილ ზღვარზე გადაჭარბება.
მოსარჩელის განმარტებით, მართალია, მის ავტომანქანას მწარმოებლის მიერ დადგენილი აქვს
ტვირთამწეობის ზღვარი - 7490 კგ, მაგრამ საპატრულო პოლიციის თანამშრომელმა უგულებელყო
ის გარემოება, რომ ავტომანქანას კონსტრუქციული ცვლილების შედეგად გაზრდილი ჰქონდა
ტვირთამწეობა, რაზეც არსებობს შესაბამისი მოწმობა. აღნიშნული კონსტრუქცია განახორციელა შპს
“ი-მა”, რომელსაც ოფიციალურად გააჩნია მსგავსი საქმიანობის განხორციელების უფლება.
მოსარჩელის მითითებით, მოწმობის შესაბამისად, ავტომანქანის დასაშვები წონაა 13105 კგ.
სამართალდარღვევის ოქმის თანახმად, გადასატანი ტვირთი დასაშვებ ზღვარზე 3470 კგ-ით მეტი
იყო, რაც ტვირთამწეობის გაზრდის შედეგად დასაშვებ ზღვარზე – 13105 კგ-ზე 2145 კგ-ით ნაკლებია.
შესაბამისად, საპატრულო პოლიციის თანამშრომელს არ ჰქონდა ოქმის შედგენის არანაირი
საფუძველი, რადგან ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1291 მუხლით
გათვალისწინებულ დარღვევას ადგილი არ ჰქონია. რა თქმა უნდა, მოპასუხემ არ ცნო სარჩელი და
მიუთითა მის უსაფუძვლობაზე. მოპასუხის პოზიციით, საავტომობილო სასწორით საკონტროლო
გადაწონვისას დადგინდა, რომ სატრანსპოტრო საშუალების სრული მასა შეადგენდა 10960 კგ-ს.
აღნიშნული ავტომანქანის დასაშვები წონა შეადგენდა 7490 კგ-ს. შესაბამისად, დადგინდა, რომ
სატრანსპორტო საშუალებას გადაჰქონდა ქარხანა-დამამზადებლის მიერ დადგენილი
ტვირთამწეობის ზღვარზე 3470 კგ-ით მეტი ტვირთი. გამოვლენილ სამართალდარღვევის ფაქტზე
შედგა ოქმი. მოპასუხე მოსარჩელეს არ ეთანხმება, რომ მისი მხრიდან მოსარჩელის მიერ
წარდგენილი შპს-ს მიერ გაცემული მოწმობის გაუზიარებლობა წარმოადგენს უკანონობას,
ვინაიდან მსგავსი გარდაქმნა და მსგავსი მოწმობები იმპერატიულად საჭიროებენ რეგისტრაციას
შინაგან საქმეთა სამინისტროს მომსახურების სააგენტოში, რასთან დაკავშირებითაც მიუთითა
“საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ” კანონის მე-9 მუხლი, რაც არ განუხორციელებია
მოსარჩელეს.

2
 ზუგდიდის რაიონული სასამართლოს გადაწყვეტილებით თ. ჭ-ას სარჩელი დაკმაყოფილდა.
რაიონული სასამართლოს მითითებით, სამართალდარღვევის საქმის სრულყოფილი
განხილვისათვის აუცილებელი იყო ისეთი ცნობები, როგორიცაა ავტომანქანის მონაცემები
ტვირთამწეობის შესახებ. ოქმის შედგენისას იხელმძღვანელა მხოლოდ ავტომობილის
ტექმომსახურების მოწმობით და არ გაითვალისწინა შპს “ი-ის” მიერ 2007 წლის 23 მარტს გაცემული
მოწმობა. ასევე, მისი განმარტებით სატრანსპორტო საშუალების გადაკეთების აქტის
დაურეგისტრირებლობა გავლენას არ ახდენს ტვირთამწეობის ნორმის განსაზღვრაზე, რადგან
სხდომაზე მოპასუხის წარმომადგენლის მიერ განიმარტა, რომ სატრანსპორტო საშუალების
გადაკეთების მოწმობის სათანადო წესით რეგისტრაციის შემთხვევაში ადმინისტრაციულ
სამართალდარღვევათა ოქმი არ შედგებოდა.
რა თქმა უნდა, საპატრულო პოლიციის დეპარტამენტის სამეგრელო-ზემო სვანეთის
სამმართველო არ დაეთანხმა ამ გადაწყვეტილებას და ის გაასაჩივრა ქუთაისის სააპელაციო
სასამართლოში.
სამმართველოს მოსაზრებით, კონსტრუქციული ცვლილებების შს ორგანოში რეგისტრაციამდე
მესკუთრე მიმართავს აკრედიტებულ ტესტირების ცენტრს, რომელიც გადაკეთებული
სატრანსპორტო საშუალების დადგენილ მოთხოვნებთან შესაბამისობის შეფასების მიზნით,
ახორციელებს შესაბამის სამუშაოებს. ამასთანავე, ტარდება სატრანსპორტო საშუალების გზისთვის
ვარგისიანობაზე ტესტირება კანონმდებლობით დადგენილი წესით და აღნიშნული საკითხის
დადებითად გადაწყვეტის შედეგად გაიცემა შესაბამისი ბარათი, რის შედეგადაც ხდება
მომსახურების სააგენტოში რეგისტრირება. შესაბამისი შპს-ს მიერ გაცემული მოწმობა პირდაპირ არ
ნიშნავს, რომ ეს ცვლილება დარეგისტრირებული იქნებოდა.
 ქუთაისის სააპელაციო სასამართლომ დააკმაყოფილა შსს საპატრულო პოლიციის
დეპარტამენტის სამეგრელო ზემო სვანეთის სამმართველოს სააპელაციო საჩივარი, გაუქმდა
ზუგდიდის რაიონული სასამართლოს გადაწყვეტილება და ახალი გადაწყვეტილება მიიღო - არ
დააკმაყოფილა თ. ჭ-ას სარჩელი. სააპელაციო სასამართლოს მითითებით, მსგავსი ცვლილების
რეგისტრაცია აუცილებელია და ის პირდაპირაა მოცემული “საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების
შესახებ” კანონის მე-9 მუხლში.

სააპელაციო სასამართლოს გადაწყვეტილება საკასაციო წესით გაასაჩივრა თ. ჭ-ამ და მოითხოვა

ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს ადმინისტრაციულ საქმეთა პალატის გადაწყვეტილების
გაუქმება და სასარჩელო მოთხოვნის დაკმაყოფილება. მან, კიდევ ერთხელ, მიუთითა, რომ არ უნდა
შეუფარდონ სახდელი იმ დარღვევისთვის, რაც არ ჩაუდენია, კერძოდ არ ჩაუდენია 1291 მუხლით
გათვალისწინებული სამართალდარღვევა, საპატრულო პოლიციამ დაურეგისტრირებლობაზე
მიუთითა და შესაბამისად უნდა გამოეყენებინა ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა
კოდექსის 122-ე მუხლი. ამასთან ერთად, თუ მაინც შეეფარდებოდა 1291 მუხლი შემფარდებელს
უნდა გაეთვალისწინებინა ცვლილებები და ჯარიმის ოდენობა შეეცვალა უფრო ნაკლები
რაოდენობით.

3
 სასამართლო გადაწყვეტილება

საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ გააუქმა ქუთაისის სააპელაციო სასამართლოს

გადაწყვეტილება, თ. ჭ-ას საკასაციო საჩივარი დააკმაყოფილა ნაწილობრივ, კერძოდ -
სამართალდარღვევის ოქმით გათვალისწინებული სანქციის ოდენობა უნდა შემცირდეს 1745
ლარამდე, ხოლო საპატრულო პოლიციის მიერ მიღებული სამართალდარღვევათა ოქმის ბათილობა
არდაკმაყოფილდეს. რაც შეეხება მის მჯელობას, საჭიროა გამოვყოთ ყველა საკვანძო მოსაზრება და
გარემოება, რაც სასამართლომ მიიღო მხედველობაში:

➢ პირველ რიგში, უზენაესი სასამართლო მიუთითებს, რომ სასამართლომ გასაჩივრებული

გადაწყვეტილების განხილვისას არ გამოიყენა გამოსაყენებელი კანონი, რითაც დაირღვა სსსკ-ის
393.2 და 394. ,,ე” მუხლების მოთხოვნები, რაც თავის მხრივ გადაწყვეტილების დაუსაბუთებლობაზე
მიანიშნებს. - კერძოდ, ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 1291 მუხლში 2008 წლის
11 მარტს შეტანილი საკანონმდებლო ცვლილება, რომლითაც მოსარჩელის სამართლებრივი
მდგომარეობის შემსუბუქება მოხდა, რამდენადაც შემცირდა მოსარჩელის მიერ ჩადენილი
ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის სანქცია. - ხოლო, ადმინისტრაციული
სამართალდარღვევისათვის პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელ ან გამაუქმებელ აქტებს აქვთ
უკუქცევითი ძალა, ანუ ვრცელდება ამ აქტების გამოცემამდე ჩადენილ სამართალდარღვევებზეც.

➢ უზენაესი სასამართლო მოსარჩელესგან ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ფაქტს

ადასტურებს და მიუთითებს, რომ მის მიერ მართლაც იქნა ჩადენილი ადმინისტრაციული
სამართალდარღვევათა კოდექსის 1291 მუხლით გათვალისწინებული სამართალდარღვევა -
ტვირთამწეობის დადგენილ ზღვარზე გადაჭარბება. მართალია, კონსტრუქცია განახორციელა შპს
“ი-მა”, რომელსაც ოფიციალურად გააჩნია მსგავსი საქმიანობის განხორციელების უფლება, თუმცა
მოსარჩელის მიერ არ მომხდარა ავტომანქანის კონსტრუქციული ცვლილების სამართლებრივი
რეგისტრაცია.

➢ საკასაციო სასამართლო “საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ” კანონის მე-9 მუხლის 1-ლი
ნაწილის საფუძველზე განმარტავს, რომ საქართველოს ტერიტორიაზე სატრანსპორტო საშუალება,
მისაბმელი, ნომრიანი აგრეგატი ექვემდებარება სავალდებულო რეგისტრაციას, ხოლო
მითითებული ნორმის მეორე ნაწილის თანახმად, სავალდებულო რეგისტრაციას ახორციელებს
შინაგან საქმეთა სამინისტრო.

➢ უზენაესი სასამართლოს მითითებით, ‘’საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ” კანონით

დადგენილი ავტომანქანის კონსტრუქციული ცვლილების - გაზრდილი ტვირთამწეობის
სამართლებრივი რეგისტრაციის არარსებობის ფაქტს, არსებითი - განმსაზღვრელი მნიშვნელობა
გააჩნია სადავო სამართალურთიერთობაში, რამდენადაც მოსარჩელის მიერ ავტომანქანის
ტვირთამწეობის გაზრდის მიზნით ჩატარებული სამუშაოები მხოლოდ სამართლებრივი
რეგისტრაციის შედეგად შეიძენდა ლეგიტიმურ ხასიათს.

4
➢ საკასაციო სასამართლო განმარტავს, რომ ადმინისტრაციულ ორგანოში რეგისტრაცია
წარმოადგენს სავალდებულო პროცედურას, რა დროსაც ადმინისტრაციული ორგანო
კანონმდებლობის საფუძველზე ამოწმებს ა/მანქანის გადაკეთების შესაბამისობას და მის მიერ
მიღებული გადაწყვეტილება დადებით შემთხვევაში, განაპირობებს ამგვარი სატრანსპორტო
საშუალებით გადაადგილების მართლზომიერებას. - ამასთან ერთად, ის ასევე მიუთითებს “საგზაო
მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ” კანონის მე-20 მუხლზე, რომელიც მძღოლს ავალდებულებს,
თან იქონიოს სარეგისტრაციო დოკუმენტები.

➢ უზენაესი სასამართლო კასატორის პოზიციას არ იზიარებს, რომ მისი ქმედება უნდა

დაკვალიფიცირდეს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა კოდექსის 122-ე მუხლის მე-2
ნაწილით - სატრანსპორტო საშუალების მართვა, რომელიც არ არის დადგენილი წესით
რეგისტრირებული, ვინაიდან ეს უკანასკნელი არ გამორიცხავს, რომ ჩვენ შემთხვევაში არსებული
სამართალდარღვევაც არსებობდეს, შესაბამისად საპატრულო პოლიცია სწორად მოიქცა, რომ 1291
მუხლით დადგენილ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად დააკვალიფიცირა ქმედება.

➢ საკასაციო სასამართლო ასევე მიუთითებს “ადმინისტრაციული სახდელისაგან

გათავისუფლების შესახებ” საქართველოს კანონზე, რომლის 1-ლი მუხლის პირველი ნაწილის
დანაწესი მე-2 ნაწილის მიხედვით 1291 მუხლზე არ ვრცელდება.

ანალიზი

შეძლებისდაგვარად ზემოთ წარმოდგენილია ფაქტობრივ გარემოებათა სრული აღწერა, თუ რა

გზა განვლო აღნიშნულმა დავამ და ვნახეთ უზენაესი სასამართლოს მსჯელობა. პირადად მე
ვეთანხმები უზენაესი სასამართლოს მიერ განვითარებულ მსჯელობას თითოეულ საკითხზე,
თუმცა მსურს დავაფიქსირო უფრო დეტალურად ჩემი წარმოდგენა თითოეულ დარღვეულ
ნორმაზე.
პირველ რიგში, რაც ფაქტობრივ გარემოებათა შესწავლისას იკვეთება ეს არის სასამართლოს მიერ
ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ფაქტის დადგენა.

 საქართველოს ადმინისტრაციული სამართალდარღვევათა(შემდგომში სასკ-ი) კოდექსის მე-10

მუხლის მიხედვით „ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად (გადაცდომად) ჩაითვლება
სახელმწიფო ან საზოგადოებრივი წესრიგის, საკუთრების, მოქალაქეთა უფლებებისა და
თავისუფლებების, მმართველობის დადგენილი წესის ხელმყოფი მართლსაწინააღმდეგო,
ბრალეული (განზრახი ან გაუფრთხილებელი) მოქმედება ან უმოქმედობა, რომლისთვისაც
კანონმდებლობით გათვალისწინებულია ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა.“ - სასკ-ში
მოცემულია ნორმები, რომლებიც შეიცავენ და ინფორმაციას გვაწვდიან, თუ რომელი/როგორი
ქმედება ჩაითვლება ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევად. როდესაც გვსურს ესა თუ ის ქმედება
შევაფასოთ სამართალდარრვევად, საჭიროა ის პასუხობდეს შესაბამის ნორმაში გადმოცემული

5
დისპოზიციის ყველა წინაპირობას, რომელიც ამავდროულად, რა თქმა უნდა, შეესაბამება ამ
კოდექსის ზოგად ნორმას, კერძოდ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ცნებას.
ამავდროულად, არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ამავე მუხლის შესაბამისად „ამ კოდექსით
გათვალისწინებული სამართალდარღვევებისათვის ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობა დგება
იმ შემთხვევაში, თუ ეს დარღვევები თავიანთი ხასიათით მოქმედი კანონმდებლობის შესაბამისად
არ იწვევენ სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობას.“ - განსახილველ ქეისში საქმე ეხება
ტვირთამწეობის დადგენილ ზღვარზე გადაჭარბებას, რომელიც მოცემულია სასკ-ის 129’ მუხლში
და რომლისთვისაც პასუხისმგებლობა არ არის გათვალისწინებული სისხლის სამართლის
კოდექსით. შესაბამისად, ამ მუხლით სამართალდამრღვევს დაეკისრება ადმინისტრაციული
პასუხისმგებლობა. სამართალდარღვევის ჩადენის ფაქტი მოსარჩელის მხრიდან სწორედ ის იყო,
რომ ის მხოლოდ დაეყრდნო შპს-ს მიერ(რომელსაც ამის განხორციელების უფლებამოსილება
ჰქონდა) განხორციელებული ცვლილების შესახებ მოწმობას, მოსარჩელემ აღნიშნული ცვლილება
არ დაარეგისტრირა, რაც გათვალისწინებულია “საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების შესახებ”
კანონით. კერძოდ, ამ კანონის მე-9 მუხლით (რომელიც, როგორც უკვე აღვნიშნე, ამოღებულია
დღესდღეობით, თუმცა ამ საქმის განხილვისას ძალაში იყო) საქართველოს ტერიტორიაზე
სატრანსპორტო საშუალება, მისაბმელი, ნომრიანი აგრეგატი ექვემდებარება სავალდებულო
რეგისტრაციას, ხოლო მითითებული ნორმის მეორე ნაწილის თანახმად, სავალდებულო
რეგისტრაციას ახორციელებს შინაგან საქმეთა სამინისტრო. - ზოგადად ადმინისტრაციული
სამართალდარრვევა მხოლოდ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით არ
შემოიფარგლება, ის მრავალ სხვა მსგავს სფეროს აწესრიგებს და სწორედ ამ უკნასკნელს შეესაბამება
ზემოთთქმული კანონიც. ამ კანონის რომელიმე ნორმის დარღვევა და უგულებელყოფა არის
კანონდარღვევა. კანონმდებლის ეს ჩანაწერი არის იმპერატიული. ზოგადად არსებობს როგორც
იმპერატიული ისე დისპოზიციური ნორმები, რომელთაგან იმპერატიული ნორმებია - რომლებიც
შესასრულებლად სავალდებულოა ყოველგვარი დათქმისა და გამონაკლისების გარეშე,
ურთიერთობის მონაწილეები არ არიან უფლებამოსილი საწინააღმდეგოდ მოიქცნენ, ხოლო
დისპოზიციური ნორმებია - რომლებიც არ არიან შესასრულებლად სავალდებულო და მხარეებს
შეუძლიათ საწინააღმდეგოდ მოიქცნენ, თუ ეს სხვა ნორმებს არ შეეწინააღმდეგება. მე-9 მუხლის
დათქმა არის იმპერატიული, ანუ მოსარჩელეს არ ჰქონდა უფლება საწინააღმდეგოდ მოქცეულიყო
და არ დაერეგისტრირებინა აღნიშნული ცვლილება. ნებისმიერი რამის რეგისტრაცია, რაც
კანონითაა გათვალისწინებული, შესასრულებლად სავალდებულოა, რათა, ამ შემთხვევაში, ამ
ცვლილებას ლეგიტიმურობა მიეღო. რეგისტრაცია არის ნებისმიერი რეგისტრაციას
დაქვემდებარებული ქმედების იურიდიული საფუძველი, ანუ ამ რეგისტრაციის შემდეგ მიიღებდა
ეს ცვლილება იურიდიულ ძალას, წინააღმდეგ შემთხვევაში მხოლოდ შპს-ეს მიერ ჩატარებული
ცვლილების ამსახველი მოწმობა მხოლოდ ამ ცვლილების ფაქტს ადგენს და პასუხისმგებელი
ორგანოსთვის მხოლოდ ფაქტად ტოვებს. რეგისტრაცია ერთგვარი შეთანმხებაა სახელმწიფოს
შესაბამის პასუხისმგებელ ორგანოებთან, რომ მოსარჩელე მსგავსად შეცვლილი სატრანსპორტო
საშუალებით ივლიდა და ეს კანონთან შესაბამისად ჩაითვლებოდა. მე-9 მუხლი ასევე მიუთითებს,
რომ ეს რეგისტრაცია უნდა განხორციელდეს შინაგან საქმეთა სამინისტროს მიერ, კანონმდებელი
მარეგისტრირებელ ორგანოსაც გვითითებს მისი სახით და, რასაკვირველია, ყველა ამას ვერ
6
გააკეთებს. შესაბამისად, შპს-ს მიერ განხორციელებული ცვლილებების ამსახველი მოწმობა რომც
მივიჩნიოთ რეგისტრაციად ის კომპეტენტური ორგანოს მიერ არაა განხორციელებული და მაინც
რეგისტრაციის წესის დარღვევად ითვლება. სატრანსპორტო საშუალების გადაკეთების აქტის
დაურეგისტრირებლობა გავლენას ახდენს სამართალურთიერთობაზე, რადგან რეგისტრაცია ამ
ფაქტის სამართლებრივი საფუძველია, ამიტომ უზენაესმა სასამართლომ სწორად გაუსვა ამას ხაზი,
რაც ცხადს ხდის, რომ შეცდომა იქნა დაშვებული მაგ. პირველი ინსტანციის სასამართლოს მიერ ამ
იმპერატიული ნორმის ინტერპრეტაციაში. მიუხედავად იმისა, ეს ცვლილება ამ სახის
ტრანსპორტზე დასაშვებია და საფრთხეს არ ქმნის, ეს იმის საფუძველს არ ქმნის, რომ
საკანონმდებლო მოთხოვნა იქნეს უარყოფილი მხარის მიერ. სასამართლო მხოლოდ და მხოლოდ
კანონს ეყრდნობა, სამართლიანობა და კანონთან შესაბამისობა ერთ-ერთი ფუძემდებლური
პრინციპია სამართალწარმოებაში. მოსამართლე უნდა დაეყრდნოს კანონს და შინაგან რწმენას,
კანონი პირდაპირ უთითებს, რომ რეგისტრაცია იმპერატიულად სავალდებულოა და ამ ნორმის
იქით უკვე უნდა დაივიწყოს რეგისტრაციის გარეშე არის თუ არა საზიანო და ა.შ. რეგისტრაცია
იმდენად მნიშვნელოვანია, რომ ზემოთთქმული კანონის მე-20 მუხლის 1-ლი ნაწილის „ბ“
ქვეპუნქტი სარეგისტრაციო დოკუმენტების ტარებას ავალდებულებს მძღოლს. აქ იგულისხმება
არამხოლოდ სათანადო რეგისტრაცია ზოგადად სატრანსპორტო საშუალებით, არამედ
კონსტრუქციის ცვლილების რეგისტრაციის ამსახველი დოკუმენტიც.

მოსარჩელე მიიჩნევს, რომ მისი ქმედება, უნდა დაკვალიფიცირდეს არა სასკ-ის 129’ მუხლით
არამედ 122-ე მუხლის მე-2 ნაწილით. ამ უკანასკნელში სატრანსპორტო საშუალების მართვაზეა
საუბარი, როცა ის სათანადოდ რეგისტრირებული არაა, შესაბამისად აღნიშნული და 129’ მუხლის
მოთხოვნების დარღვევის დამოუკიდებელად არსებობა სრულიად შეიძლება. შესაძლოა
სატრანსპორტო საშუალება სათანადოდ რეგისტრირებული იყოს, თუმცა შემდეგ მისი
კონსტრუქციული ცვლილება არ დავარეგისტრირო, შესაბამისად ამ მანქანაზე იმოქმედებს ის
მონაცემები, რაც დამამზადებელი ქარხნის მიერ არის განსაზღვრული და რომლის ფარგლებშიც
ზოგადად სატრანსპორტო საშუალება დავარეგისტრირე, ხოლო თუ სურს პირს ცვლილებები
შეიტანოს ეს უნდა დაარეგისტრიროს, რომელიც მოხდება იმ შემთხვევაში თუ ამას განახორციელებს
შინაგან საქმეთა სამინისტრო, რომელიც თავის მხრივ სატრანსპორტო საშუალებისა და მასზე
განხორციელებული ცვლილების შესაბამისობას ადგენს. - ყველაფერ ამაზე დაყრდნობით, სახეზეა
129’ მუხლი და არა 122-ე მუხლის მე-2 ნაწილი, სახეზეა სამართალდარღვევის ფაქტი და საპატრულო
პოლიციის მიერ შედგენილი სამართალდარღვევის ოქმი ბათილად ვერ იქნება ცნობილი.

 უზენაესმა სასამართლომ იმსჯელა არამხოლოდ მაკვალიფიცირებელ მუხლზე, არამედ

შესაფარდებელი სახდელის ოდენობაზეც და ამ მხრივ კრიტიკის ობიექტია სააპელაციო
სასამართლოც, რადგან მან არ გამოიყენა გამოსაყენებლი კანონი და არასწორად განმარტა.

თავდაპირველად უნდა აღინიშნოს ის, რომ ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა საქმეებს

სასკ-ის მე-200 მუხლის 1-ლი ნაწილის მიხედვით რაიონული(ქალაქის) სასამართლოები,
მოსამართლეები(ადმინისტრაციული მოსამართლეები) განიხილავენ. ეს თავის მხრივ ნიშნავს იმას,
რომ საქმე ადმინისტრაციული საპროცესო კანონმდებლობით იქნება განხილული. საქართველოს
ადმინისტრაციულ საპროცესო კოდექსის 1-ლი მუხლის მე-2 ნაწილის მიხედვით „ თუ ამ კოდექსით
7
სხვა რამ არ არის დადგენილი, ადმინისტრაციულ სამართალწარმოებაში გამოიყენება საქართველოს
სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის დებულებანი“ - ამით იმის თქმა მსურდა, რომ უზენაესმა
სასამართლომ საჭირო ნორმის გამოუყენებლობაზე მითითება სამოქალაქო საპროცესო კოდექსის
ნორმებზე დაყრდნობით გააკეთა და ამით მას არაფერი დაურღვევია.

სსსკ-ის 393-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტით სამართლის ნორმები დარღვეულად ითვლება
თუ სასამართლომ არ გამოიყენა კანონი, რომელიც უნდა გამოეყენებინა, ამავდროულად, 394-ე
მუხლის ე“ ქვეპუნქტის მიხედვით გადაწყვეტილება დაუსაბუთებლად ითვლება. უზენაესი
სასამართლო ამას უკავშირებს უშუალოდ სააპელაციო სასამართლოს, ვინაიდან მან დააკმაყოფილა
სამმართველოს სააპელაციო საჩივარი და იმსჯელა მხოლოდ რეგისტრაციის მნიშვნელობაზე და
დაადგინა, რომ სამართალდარღვევის ოქმი ბათილობას არ საჭიროებს, თუმცა მისგან განსხვავებით
უზენაესმა სასამართლომ ყურადღება 129’ მუხლში შესულ ცვლილებასაც მიაქცია, რომელიც
სააპელაციო სასამართლოს მიერ უგულებელყოფილ იქნა და შესაბამისად, დაარღვია
საკანონმდებლო მოთხოვნები. 2008 წლის 11 მარტის საკანონმდებლო ცვლილებით
ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსის 129’ მუხლით განსაზღვრული სანქცია:
“თითოეულ ზედმეტ ტონაზე 1000 ლარის ოდენობით (არასრულ ტონაზე ჯარიმა გამოიანგარიშება
პროპორციულად)”, შემცირდა და დადგინდა ახალი სანქცია “თითოეულ ზედმეტ ტონაზე 500
ლარის ოდენობით (არასრულ ტონაზე ჯარიმა გამოიანგარიშება პროპორციულად).”-ჩვენ
შემთხვევაში საპატრულო პოლიციის მიერ შედგენილ სამართალდარრვევათა ოქმში არაა ასახული
ოდენობა ამ ცვლილების შესაბამისად, არამედ სახდელი შეფარდებულია ძველი რედაქციით და
საბოლოოდ, 3490 ლარი უნდა შემცირდეს 1745 ლარამდე ახლანდელი რედაქციის საფუძველზე.

აღნიშნული ცვლილების გამოუყენებლობამ დაამძიმა მოსარჩელის მდგომარეობა, ვინაიდან

რეალურად ბევრად ნაკლები თანხმა უნდა გადაეხადა თურმე. ზოგადად სასკ-ის 24-ე მუხლში
გათვალისწინებულია ადმინისტრაციული სახდელები, რომლებიც დეტალიზებულია შემდგომ
მუხლებში. ეს სახდელები განსხვავებულია თითოეული სამართალდარღვევის შემთხვევაში,
ვინაიდან სახდელები სიმძიმის მიხედვით განსხვავებულია და შესაბამისად, რადგან
სამართალდარღვევებიც განსხვავდება ერთმანეთისგან, საჭიროა თითოეულ სამართალდარღვევას
სათანადო სახდელი დაერთოს.

ზოგადად, სასკ-ის მე-9 მუხლის თანახმად „ადმინისტრაციული სამართალდარღვევის ჩამდენმა

პასუხი უნდა აგოს სამართალდარღვევის ჩადენის დროს და ადგილას მოქმედი კანონმდებლობის
საფუძველზე.“ - მოსარჩელემ 2007 წლის 24 ოქტომბერს ჩაიდინა სამართალდარღვევა და შეუდგინეს
სამართალდარღვევის ოქმი, ამ დროს მოქმედებდა 129’ მუხლის ძველი რედაქცია და შესაბამისად,
სწორად შეეფარდა სახდელის ოდენობა, თუმცა არ უნდა დაგვავიწყდეს ამავე მუხლის დანარჩენი
ნაწილის დანაწესიც, კერძოდ „ადმინისტრაციული სამართალდარღვევებისათვის
პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელ ან გამაუქმებელ აქტებს აქვთ უკუქცევითი ძალა, ესე იგი
ვრცელდებიან ამ აქტების გამოცემამდე ჩადენილ სამართალდარღვევებზეც. აქტებს, რომლებიც
აწესებენ ან აძლიერებენ პასუხისმგებლობას ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისათვის,
უკუქცევითი ძალა არა აქვს.“ - 2008 წლის 11 მარტის ცვლილებებით აშკარაა, რომ შემსუბუქდა
მდგომარეობა, ვინაიდან თითოეულ ტონაზე დაწესდა 1000 ლარის ნაცვლად 500 ლარის ოდენობა.
8
ამიტომ, მოსარჩელის მიმართ უნდა ემოქმედა უკუქცევას და მიუხედავად იმისა, რომ
ცვლილებამდეა ეს სამართალდარღვევა ჩადენილი, მასზე ახალი რედაქცია უნდა
გავრცელებულიყო.

ცვლილებების გათვალისწინება და პირის მდგომარეობაზე მათი ასახვის პრობლემა მხოლოდ ამ

ქეისის შემთხვევაში არ ყოფილა და, სამწუხაროდ, სხვა გადაწყვეტილებებშიც ვაწყდებით მსგავს
პრობლემას. მსურს პარალელი გავავლო ასევე უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებასთან
საქმეზე ბს-808-777(კ-08) 1, რომელიც წარმოადგენს 2009 წლის 8 იანვრის გადაწყვეტილებას. ამ
გადაწყვეტილებაშიც სააპელაციო სასამართლოს 2008 წლის 22 აპრილის განჩინებაში მხედველობაში
არ იქნა მიღებული 2008 წლის 11 მარტის ცვლილებები და გადასახდელ თანახად დარჩა 4290.
უზენაესმა სასამართლომ ჩვენი შემთხვევის მსგავსად (აღსანიშნავია ისიც, რომ ერთ-ერთი
მოსამართლე ამ საქმეშიც(როგორც ჩემ მიერ განსახილველ საქმეში) მაია ვაჩაძე იყო და მას უკვე
ჰქონდა პრაქტიკაში მსგავს პრობლემასთან შეხება ჩვენი ქეისის სახით) გააკეთა ცვლილების
უგულებელყოფაზე განმარტება, კერძოდ მან ზუსტად დაასახელა თუ რაში მდგომარეობდა
ცვლილება - „,თითოეულ ზედმეტ ტონაზე 1000 ლარის ოდენობით (არასრულ ტონაზე ჯარიმა
გამოიანგარიშება პროპორციულად)”, შემცირდა და განისაზღვრა ახალი სანქცია ,,თითოეულ
ზედმეტ ტონაზე 500 ლარის ოდენობით (არასრულ ტონაზე ჯარიმა გამოიანგარიშება
პროპორციულად)” - და ასევე ამ გადაწყვეტილებაშიც მითითება გაკეთდა სასკ-ის მე-9 მუხლზე,
რომელიც პასუხისმგებლობის შემამსუბუქებელი აქტებისთვის უკუქცევით ძალას უშვებს,
შესაბამისად სასამართლოს გადაწყვეტილებით ამ დავაში სამართალდარღვევის ოქმით
განსაზღვრული სანქცია (ფულადი ჯარიმა 4290 ლარი) შემცირდა 2105 ლარამდე.

 უზენაესმა სასამართლომ ასევე იმსჯელა “ადმინისტრაციული სახდელისაგან გათავისუფლების

შესახებ” კანონის 1-ლი მუხლს შესახებ. მართალია, სასამართლოს მიერ უშუალო მითითება არ
გაკეთდა, თუმცა ვფიქრობ, აღნიშნულზე მსჯელობა გამოიწვია მოსარჩელის მიერ სასკ-ის მე-8
მუხლზე მითითებამ, რომლის თანახმადაც „არავის არ შეიძლება შეეფარდოს ზემოქმედების ზომა
ადმინისტრაციული სამართალდარღვევების გამო, თუ არა კანონმდებლობით დადგენილ
საფუძველზე და წესით“. - აღნიშნული მითითითება გამოიწვია, ალბათ, ამ კანონის 1-ლი მუხლის
ჩანაწერმა, კერძოდ „კანონის მიზანია ერთჯერადი ხასიათის დროებითი და განსაკუთრებული
ღონისძიებების სახით იმ ფიზიკური პირების ადმინისტრაციული სახდელებისაგან
გათავისუფლება, რომელთაც საქართველოს ადმინისტრაციულ სამართალდარღვევათა კოდექსით
გათვალისწინებული ადმინისტრაციული სამართალდარღვევა ჩაიდინეს 2007 წლის 1
დეკემბრამდე და რომელთა მიმართაც ადმინისტრაციული სახდელის დადების
2
შესახებ
დადგენილება ამ კანონის ამოქმედებამდე არ აღსრულებულა“,თუმცა დაავიწყდა ამავე მუხლის მე-
2 ნაწილი, რომელზეც არ ვრცელდება აღნიშნული დათქმა და რაც სწორად მიუთითა საკასაციო
სასამართლომ.

1
გადაწყვეტილება გამოქვეყნებულია - http://www.supremecourt.ge/
2
დღესდღეობით აღნიშნულთან დაკავშირებით სხვა ზღვარია დაწესებული, თუმცა ამ გადაწყვეტილების
მიღების მომენტში ძალაში ეს ვადა იყო შესული.
9
 სასამართლომ ყველა გარემოება მიუთითა და ყველაფერი დეტალურად და აშკარად განმარტა,
თუმცა ვფიქრობ, რომ კარგი იქნებოდა ემსჯელა ასევე თანაზომიერებისა და
კონკრეტულობის/განჭვრეტადობის პრინციპზე.

 თანაზომიერების პრინციპზე უნდა ემსჯელა იმ მომენტში, როცა სააპელაციო სასამართლოსგან

ცვლილებების გაუზიარებლობაში დაინახა პრობლემა. თანაზომიერების პრინციპი არის ის
ქმედითი პრინციპი, რომელიც ყველაფერთან ერთად კრძალავს იმას, რომ ადამიანის უფლებები
იმაზე მეტად შეიზღუდვას, რაც აუცილებელია დემოკრატიულ საზოგადოებაში და რაც
გათვალისწინებულია მოქმედი კანონმდებლობით. სააპელაციო სასამართლომ არ შეაფასა 2008
წლის 11 მარტის ცვლილებები(რაზეც მიუთითა უზენაესმა სასამართლომ) და შესაბამისად იმაზე
მეტად შელახა მოსარჩელის უფლებები, ვიდრე ეს გათვალისწინებულია კანონით, კერძოდ მის
სანქციასთან დაკავშირებით არ იმსჯელა და არ გაითვალისწინა შემამსუბუქებელი გარემოების
უკუქცევითი ძალა. თანაზომიერების პრინციპი 4 ელემენტის მიხედვით უნდა შემოწმდეს, ესენია:

⚫ლეგიტიმური მიზანი - რაც სახეზეა, კერძოდ საპატრულო პოლიციამ აღკვეთა უკანონობა, რაც
მისაღებად მიიჩნია სააპელაციო სასამართლომაც;
⚫შესაბამისობა - აღნიშნული მუხლით გათვალისწინებული სანქცია ნამდვილად არის შესაბამისი
და გამოსადექი მიზნის მისაღწევად.
⚫აუცილებლობა - იმ დროისთვის მხოლოდ ეს სანქცია იყო დაწესებული ამ
სამართალდარღვევისთვის, არ არსებობდა ნაკლებდამზიანებელი სანქცია.
⚫პროპორციულობა - აღნიშნულიც სახეზეა, ვინაიდან პროპორციულადაა დაცული როგორც
სახელმწიფოს ისე ფიზიკური პირის ინტერესი.
თუმცა, სააპელაციო სასამართლოში განხილვის დროს, როდესაც სააპელაციო სასამართლომ მიიღო
გადაწყვეტილება სააპელაციო საჩივარზე ცვლილებები უკვე შესული იყო ამ მუხლში და როცა მან
არ იმსჯელა ამ ცვლილებებზე და კვლავ იმ სახით (იგივე სანქციით) დატოვა სამართალდარღვევის
ოქმი უკვე დაირღვა თანაზომიერების მე-3 და მე-4 ელემენტი, ვინაიდან ამ დროისთვის უკვე ბევრად
ნაკლები სანქცია იყო 129’ მუხლით ჩადენილი სამართალდარღვევისთვის და აუცილებელი და, რაც
მთავარია, პროპორციული აღარ იყო ოქმით გათვალისწინებული სანქცია.

 რაც შეეხება განჭვრეტადობის პრინციპს, გადაწყვეტილება უნდა იყოს კონკრეტული და ისე

ნათლად ჩამოყალიბებული, რომ მის ადრესატს ცალსახად შეეძლოს იმის გაგება თუ რატომ მიიღო
ორგანომ ესა თუ ის გადაწყვეტილება და რას დააფუძნა ის. როდესაც უზენაესმა სასამართლომ
მიუთითა სსსკ-ის 393-ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ა“ ქვეპუნქტზე და ასევე 394-ე მუხლის „ე“
ქვეპუნქტზე, მას აუცილებლად უნდა ესაუბრა ამ პრინციპზეც, ვინაიდან სწორედ ეს პრინციპია
მაკონტროლებელი თუ რამდენად დასაბუთებულია ესა თუ ის გადაწყვეტილება. სასამართლო და
ზოგადად მოსამართლე ეყრდნობა მხოლოდ და მხოლოდ საქართველოს კონსტიტუციასა და კანონს,
რაც იმდენად სავალდებულო და მნიშვნელოვანი ხასიათისაა, რომ კონსტიტუციის მე-60 მუხლშიც
კი გვიწერია. სასამართლოსთვის მიმართვა დაინტერესებული მხარის კონსტიტუციურ უფლებას
წარმოადგენს, რომელიც სასამართლოსგან მოელის რომ საქმე იქნება განხილული ჯეროვნად,
გონივრულ ვადაში და ყველა ძირითადი პრინციპისა და საკანონდებლო ნორმების
გათვალისწინებით. როდესაც საქმე განსახილველი იყო და იმ დროს მოქმედი ნორმა (შეცლილი
10
სანქციით) არ გამოიყენა მოსამართლემ ეს უკვე კანონდარღვევააა და ფეხქვეშ თელავს
მოსამართლისადმი წაყენებულ კონსტიტუციურ დანაწესს - დაეყრდნოს კანონს. სასამართლო
გადაწყვეტილება მხოლოდ და მხოლოდ საკანონმდებლო ნორმებს, იმ დროისთვის მოქმედ ნორმებს
და როდესაც სასამართლო არ უთითებს მათ, გადაწყვეტილებაც იურიდიულად დაუსაბუთებელია.
სწორედ აქ იკვეთება განჭვრეტადობის პრინციპის დარღვევა, რომ დაუსაბუთებელი და ბუნდოვანია
გადაწყვეტილება. როცა არსებობდა შესაბამისი ნორმა და გადაწყვეტილებით მოსარჩელეს მაინც
იგივე სანქცია აქვს დაკისრებული მისთვის ბუნდოვანია მსგავსი ქმედება. ამიტომ უზენაეს
სასამართლოს ყველაფერთან ერთად ხაზი უნდა გაესვა ასევე ამ პრინციპზე, რომ მხოლოდ
გადაწყვეტილებაში ამოკითხვა იმისა თუ რა დამაკისრეს არაფერს ნიშნავს, თუ ის ბუნდოვანია
საფუძვლების მხრივ.

დასკვნა

საბოლოოდ შეიძლება ითქვას, რომ უზენაესი სასამართლოს განმარტებები უმნიშვნელოვანესია

სუსტი მხარის უფლებათა დასაცავად, მითუფრო მაშინ როცა ხდება მათი უფლების შეზღუდვა.
აღნიშნული ქეისი პრაქტიკისთვის საკმაოდ მნიშვნელოვანია, ვინაიდან ამ გადაწყვეტილებით
უპირატესად მითითება გაკეთდა, რომ მოსამართლე უნდა დაეყრდნოს კანონს და გაითვალისწინოს
ის, რათა მას დააფუძნოს მიღებული გადაწყვეტილება.
აღნიშნულ ქეისს დიდი პრაქტიკული მნიშვნელობა ჰქონდა, ვინაიდან ზემოთთქმულის გარდა
განმარტებები გაკეთდა სხვადასხვა ნორმასთან მიმართებით, ყურადღება გამახვილდა იმაზე თუ რა
შედეგი შეიძლება გამოიწვიოს კანონმდებლობაში ცვლილებების გაუთვალისწინებლობამ და ასევე
ხაზი გაესვა რეგისტრაციის მნიშვნელობასაც. ჩემ მიერ გავლებული პარალელი სხვა
გადაწყვეტილებასთან ცხადყოფს იმას, რომ პრაქტიკაში მსგავსი შეცდომები მრავლადაა და საჭიროა
უზენაესი სასამართლოს მიერ დადგენილ ყოფილიყო ამასთან დაკავშირებით პრაქტიკა, მითუმეტეს
იმ დროისთვის, როდესაც აღნიშნული გადაწყვეტილებები იქნა მიღებული. უზენაესი სასამართლო
ყველა სახის საჩივარს არ განიხილავს, არამედ განიხილავს ისეთს, რომლის გადაწყვეტაც
მაგალიტად, ხელს შეუწყობს სამართლის განვითარებასა და ერთგვაროვანი პრაქტიკის
ჩამოყალიბებას, ასევე როდესაც სააპელაციო სასამართლოს მიერ განხილვა მატერიალურად ან/და
საპროცესო ნორმების მნიშვნელოვანი დარღვევით განიხილა (რაც სახეზე იყო, არ გაითვალისწინა
ცვლილება) შესაბამისად, რადგან მსგავსი საკითხი რამდენჯერმე განიხილა (ცემ მიერ განხილული
ქეისი და ასევე დასახელებული საქმე პარალელის გასავლებად) ეს უკვე ნათელს ხდის ამ თემის
აქტუალურობასა და მნიშვნელობას.

11