Wykład 3

Tematyka : Orbitale atomowe. Klasyfikacja orbitali molekularnych. Liczby

kwantowe.
…………………………………………………………….
Powłoka elektronowa jest to zbiór orbitali atomowych mających tę samą główną liczbę
kwantową n. Powłoki nazywamy K, L, M, N, O, P i Q. Powłoki składają się z różnej liczby
podpowłok elektronowych, odpowiadających określonym rodzajom orbitali atomowych:
K – jeden orbital s – może pomieścić maksymalnie 2 elektrony
L – jeden s i 3 orbitale p – może pomieścić maksymalnie 8 elektronów
M – jeden s, 3 p i 5 d – może pomieścić maksymalne 18 elektronów
N – jeden s, 3 p, 5 d i 7 f – może pomieścić maksymalne 32 elektrony itd.

Stan energetyczny elektronu w atomie lub jonie opisuje matematycznie funkcja falowa Y
(psi) zwana orbitalem atomowym.
Kwadrat tej funkcji falowej określa prawdopodobieństwo znalezienia elektronu w
danym obszarze wokół jądra atomowego.
Orbitale atomowe odpowiadają określonym stanom energetycznym elektronów w atomie.
Oznacza to, że elektrony mogą przyjmować energię tylko w określonych porcjach -
kwantach. Dlatego mówimy, że energia elektronów w otoczeniu jądra atomowego jest
skwantowana.

Geometryczny kształt orbitalu atomowego opisuje przestrzenny rozkład

prawdopodobieństwa znalezienia elektronu opisanego danym orbitalem. Kontur orbitalu
odpowiada przestrzeni, w której to prawdopodobieństwo jest największe.
Orbitale atomowe opisują elektrony zarówno w atomach znajdujących się w stanie
podstawowym jak i w stanie wzbudzonym.

Ze względu na stan energetyczny elektronów w atomie lub jonie wyróżnia się cztery typy
orbitali:
• Orbital s, Orbital ma kształt kuli i opowiada najniższemu poziomowi energetycznemu
elektronu w atomie.
• Orbital p występuje w 3 formach przestrzennych kształtem przypominający ósemki
• Orbital d występuje w 5 złożonych formach przestrzennych .
• Orbital f występują w 7 skomplikowanych formach przestrzennych.

Stan kwantowy, czyli stan energetyczny elektronu w atomie lub jonie, opisuje się za pomocą
czterech liczb kwantowych:
n- główna liczba kwantowa
l – poboczna liczba kwantowa
m – magnetyczna liczba kwantowa
ms – magnetyczna spinowa liczba kwantowa

Główna liczba kwantowa = Liczba ta określa energię elektronu w atomie, przyjmuje

wartości liczb naturalnych n = 1,2,3..
Stany kwantowe o takiej samej wartości liczby n tworzą powłokę elektronową. Powłoki
elektronowe oznacza się kolejno symbolami literowymi: K, L, M, N, O, P, Q

1
Poboczna liczba kwantowa (zwana orbitalną) określa kształt orbitali atomowych, przyjmuje
wartości liczb całkowitych: 0 ≤ l ≤ (n-1).
Stany kwantowe o tej samej wartości głównej liczby kwantowej n i pobocznej liczby
kwantowej l tworzą podpowłokę elektronową – orbital atomowy.
Promień orbitalu atomowego wzrasta, gdy zwiększa się wartość głównej liczby kwantowej n.

Magnetyczna liczba kwantowa, określa liczbę poziomów orbitalnych związanych z

ułożeniem się orbitali atomowych w przestrzeni pod wpływem zewnętrznego pola
magnetycznego, przyjmuje wartości liczb całkowitych –l ≤ m ≤ l
Stany kwantowe o takich samych wartościach liczby n, l, m tworzą poziom orbitalny.

Magnetyczna spinowa liczba kwantowa, określa spin, czyli własny moment pędu elektronu
(kierunek obrotu elektronu wokół własnej osi) przyjmuje dwie wartości ½ lub -½

W atomie lub jonie nie mogą istnieć dwa elektrony o identycznych stanach kwantowych tzn.
o tych samych wartościach wszystkich czterech liczb kwantowych (zakaz Pauliego).

Liczba stanów kwantowych oblicza się korzystając ze wzoru:

e = 2n²
gdzie e = maksymalna liczba elektronów
m = główna liczba kwantowa

Pierwsza powłoka elektronowa (n=1) obejmuje 2*1² = 2 stany kwantowe, mogą ją zapełnić
maksymalnie 2 elektrony o przeciwnych spinach: ½, -½.
Druga powłoka elektronowa (n=2) obejmuje 2*2² = 8 stanów kwantowych, mogą ją zapełnić
maksymalnie 8 elektronów.
Trzecia powłoka elektronowa (n=3) obejmuje 2*3² = 18 stanów kwantowych, mogą ją
zapełnić maksymalnie 18 elektronów.
Na podstawie obliczeń liczby stanów kwantowych sformułowano wnioski:
1. Każdy orbital atomowy może opisywać tylko 2 elektrony o zbliżonej energii i
przeciwnym spinie. Takie elektrony nazywamy sparowane.

2
2. Każda powłoka elektronowa może zawierać jeden orbital typu s (2 elektrony) trzy
orbitale typu p (6 elektronów) i pięć orbitali typu d (10 elektronów).Od czwartej
powłoki (n=4) istnieje również orbital typu f (14 elektronów).