Bài 2

Yêu cầu đối với khung vỏ

1. Yêu cầu đối với khung vỏ liên quan đến chức năng, vận hành, môi trường và
chế tạo
Chøc n¨ng khung vỏ là:
 Chç ngåi cho ngêi l¸i
 Kh«ng gian cho hµng hãa vµ hµnh kh¸ch
 KÕt cÊu chÞu t¶i

Trong vËn hµnh cần đảm bảo:

 N¨ng suÊt vËn chuyÓn
 §é tin cËy
 Đảm bảo tÝnh n¨ng th«ng qua (khoảng sang gầm và chiều cao xe)
 B¶o ®¶m an toàn cho hành kh¸ch và hµng hãa
 Tuæi thä

Thich ứng với m«i trêng đîc ®Æc trng bëi:

 Môi trường giao thông gồm: C¸c ®Æc tÝnh và c¸c th«ng sè h×nh
häc cña mÆt ®êng
 Môi trường tự nhiên là: §iÒu kiÖn khÝ hËu và m«i trêng xung
quanh

Trong chế tạo kết cấu khung vỏ phải đảm bảo:

 Phù hợp với các phương pháp chế tạo hiện có
 TÝnh liªn tôc của kÕt cÊu

1
  Møc ®é ®ång hãa cao
 Tèn Ýt nguyªn vËt liÖu, chi phÝ s¶n xuÊt thÊp
 C¸c biÖn ph¸p công nghệ và trang thiết bị có khả năng thay thÕ
thuËn tiÖn và ®¬n gi¶n

2. Yêu cầu đối với khung vỏ liên quan đến an toàn giao thông
Thực chất của vấn đề an toàn giao thông là giải quyết mối quan hệ giữa người, xe
và đường. Nếu một trong ba mối quan hệ này không được giải quyết tốt thì tai nạn
sẽ xảy ra. Trong kết cấu khung vỏ liên quan đến an toàn giao thông người ta chia
ra hai loại: An toàn tích cực và an toàn thụ động. Sau đây chúng ta nghiên cứu các
biện pháp liên quan đến kết cấu khung vỏ đảm bảo an toàn tích cực và an toàn thụ
động.

2.1. An toàn tích cực và các biện pháp đảm bảo an toàn tích cực liên quan
đến kết cấu của khung vỏ xe
An toàn tích cực liên quan đến kết cấu khung vỏ là các biện pháp kêt cấu làm
giảm thiểu nguy cơ xảy ra tai nạn trong vận hành xe. Các biện pháp đảm bảo
an toàn tích cực liên quan đến kết cấu khung vỏ bao gồm:

An toµn chuyÓn ®éng Là ®Æc tÝnh lµm gi¶m khuyÕt tËt chuyÓn ®éng
cảu xe khi vận hành phô thuéc c¸c yÕu tè sau:

 C«ng suÊt: kh¶ n¨ng gia tèc

 Thuéc tÝnh phanh: vÊn ®Ò vÒ tÝnh æn ®Þnh vµ hiÖu qu¶ cña
hệ thống phanh
 Sù æn ®Þnh híng vµ tÝnh ®iÒu khiÓn: c¸c vÊn ®Ò liªn quan tíi
hệ thống l¸i
 Sù dao ®éng: Hệ thống treo
 Sù æn ®Þnh cña khÝ ®éng häc: h×nh d¹ng khÝ ®éng häc

2
An toµn tr¹ng th¸i: Nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó ®¶m b¶o tÝnh tiÖn nghi cña ph¬ng
tiÖn chuyÓn ®éng liên quan đến:

 KhÝ hËu trong xe: §¶m b¶o th«ng giã để cung cấp đủ ô-xi và thải
khí CO2, ®iÒu hßa kh«ng khÝ (sëi Êm, lµm m¸t) để điều hòa nhiệt
độ và độ ẩm
 TiÕng ån vµ sù rung ®éng: KÕt cÊu cña vá xe và các bộ phân liên
quan như động cơ, hệ thống truyền lực, hệ thông treo, lốp, vv là
các nguyên nhân gây ra tiếng ồn và rung động trên xe.
 Chç ngåi: kÝch thíc h×nh häc và không gian chỗ ngồi, đặc biệt là
chỗ ngồi của người lái. Quan hÖ gi÷a ngêi ®iÒu khiÓn vµ vÞ trÝ
c¸c thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn.
 Kết cấu ghế ngồi: Sù ph©n bè ¸p suÊt riªng và khả năng điều chỉnh
cña ghÕ ngåi

An toµn quan s¸t: Là khả năng nh×n thÊy vµ ®îc nh×n thÊy, liên quan đến TÇm
nh×n tõ xa: phÝa tríc (®Çu xe, trô ®ì kÝnh, gãc ®Æt kÝnh...) và phÝa sau (g-
¬ng chiÕu hËu, kÝnh phÝa sau) nh»m ®¸p øng tèt kho¶ng quan s¸t thùc cña ngêi
l¸i, bao gồm:

 TÝnh chÊt cña hÖ thèng chiÕu s¸ng: cêng ®é s¸ng cña ®Ìn chiÕu
xa vµ chiÕu gÇn (®Ìn pha, cèt), chiÕu s¸ng néi thÊt -> ®¶m b¶o
tÇm quan s¸t vµ kh¶ n¨ng nh×n thÊy.
 Kh¶ n¨ng quan s¸t cña l¸i xe: vïng quan s¸t, gãc khuất, vïng ph¶n
chiÕu ¸nh s¸ng...
 TÇm nh×n thô ®éng: mµu cña vá xe, chiÕu s¸ng vá xe, thiÕt bÞ
c¶nh b¸o(®Ìn tÝn hiÖu, tam gi¸c c¶nh b¸o cã ph¶n quang)

An toµn ®iÒu khiÓn: Là sù ®iÒu khiÓn an toµn vµ æn ®Þnh cũng như ®Æc
tÝnh ho¹t ®éng cña c¸c thiÕt bÞ liên quan đến:
 H×nh d¹ng vµ bÒ mÆt cña c¸c thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn
 Kho¶ng c¸ch (tÇm víi)

3
  Kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn chÝnh x¸c, kÞp thêi cña c¸c c¬ cÊu xung
quanh ngêi l¸i.
 Lùc ®iÒu khiÓn, hµnh tr×nh c¸c c¬ cÊu gµi (lùc ®iÒu khiÓn: l¸i,
phanh, ly hîp, cÇn sè...)
 ThiÕt bÞ c¶nh b¸o, ph¸t tÝn hiÖu t×nh tr¹ng kỹ thuật (tÝn hiÖu
cßi, ©m thanh và ánh sáng)

2.2. An toàn thụ động và các biện pháp đảm bảo an toàn thụ động liên quan
đến kết cấu của khung vỏ xe
An toàn thụ động liên quan đến kết cấu của vỏ xe là các biện pháp kết cấu
làm giảm thiểu thiệt hại khi tai nạn xảy ra trong vận hành xe. Các biện pháp
này bao gồm:

An toµn bªn ngoµi: §¶m b¶o sao cho khi tai nạn xảy ra thì hËu qu¶ ®èi víi c¸c
thµnh phÇn tham gia giao th«ng bªn ngoµi xe lµ Ýt nhÊt kÓ c¶ ngêi ®i bé. Để
đảm bảo an toàn bên ngoài, khi thiết kế vỏ xe phải chú ý đến:
 Ba ®ê sãc: khi ®©m va ph¶i hÊp thô ®îc lùc va ®Ëp (cã sù biÕn d¹ng) và
ngăn không cho người đi bộ ngã ra đường.
 H¹n chÕ tèi ®a viÖc xe con, c¸c ph¬ng tiÖn giao thông nhá h¬n khi ®©m
vµo xe t¶i kh«ng bÞ chui vµo gÇm.
 Vỏ có thể biÕn d¹ng theo nhiÒu ph¬ng kh¸c nhau để hấp thụ lực va đập
tùy theo hướng đâm va.

An toµn bªn trong: Là nh÷ng biÖn ph¸p b¶o vÖ, gi¶m th¬ng vong cho ngêi ngåi
bªn trong khi tai nạn xảy ra. Vì vậy:
 §Çu vµ ®u«i xe cã thÓ biÕn d¹ng để hấp thụ năng lượng va đập và do đó
duy trì không gian sống sót đồng thời giảm lực va đập truyền vào người và
hàng hóa trên xe.
 Phải có hệ thống chèng l¹i va ®Ëp và biÕn d¹ng tiÕp theo (ThiÕt kÕ c¸c
hÖ thèng an toµn b¶o vÖ nh: d©y ®ai, tùa ®Çu, tói khÝ, l¾p ®Æt v«
l¨ng cã thÓ biÕn d¹ng ®îc khi chÞu va ®Ëp m¹nh...)

4
  L¾p ®Æt mét sè thiÕt bÞ cøu hé: bóa ®Ëp kÝnh, cöa tho¸t hiÓm, b×nh
cøu háa...
 Kh¶ n¨ng chèng lËt
 Kh¶ n¨ng chèng lùc ngang, däc, chÝnh diÖn
 B¶o vÖ chèng l¨n ra ngoµi: khãa, chèt cöa...

3. Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ c«ng th¸i häc trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ vá xe lµ:
Việc tính toán thiết kế vỏ xe có liên quan đến một khái niệm rất quan trọng đó
là công thái học. Đó là môn khoa học về lao động liên quan đến nhiều lĩnh
vực như sinh lý học, nhân bản học, vệ sinh, an toàn và mỹ thuật công nghiệp.
An toµn tÝch cùc cã quan hÖ mËt thiÕt víi c«ng th¸i häc. Vì vậy khi thiết kế
khung vỏ xe cần lưu ý đến:
 §¶m b¶o sù l¾p ®Æt ghÕ ngåi vµ c¸c bé phËn ®iÒu khiÓn ®óng kÝch
thíc h×nh häc.
 §¶m b¶o ®óng t thÕ cña ngêi l¸i.
 X¸c ®Þnh lùc ®iÒu khiÓn vµ cö ®éng hîp lý.
 X¸c ®Þnh chÝnh x¸c c¸c cÇn g¹t vµ nóm ®iÒu khiÓn cña bé phËn điều
khiển
 ThiÕt kÕ vµ l¾p ®Æt thuËn tiÖn c¸c m¸y mãc kiÓm tra.
 §¶m b¶o tÇm nh×n vµ c¸c tÝn hiÖu tèt
 Gi¶m ®é ån vµ rung.
Ngoài ra cần đ¶m b¶o an toµn thô ®éng cña xe như khả năng thoát hiểm nhanh
nhất và giảm va đập tiếp theo cho người lái, hành khách và hàng hóa trên xe sau
va đập .