Cautaogamoto

KS.
NguyÔn Hïng M¹nh CÊu t¹o gÇm ¤ t«
Ch−¬ng III. Çc Bé phËn chuyÓn ®éng

3.1. Khung xe
3.1.1. C«ng dông:
- Khung xe lμ x−¬ng cèt cña « t« ®Ó g¸ ®ì vμ l¾p ghÐp víi çc bé phËn cña xe: ®éng
c¬, çc bé phËn cña hÖ thèng truyÒn lùc, c¬ cÊu ®iÒu khiÓn, thiÕt bÞ phô vμ thiÕt bÞ
chuyªn dïng,...
- Khung xe cã ®é cøng v÷ng vμ kh¶ n¨ng chÞu t¶i tèt. Cã h×nh d¹ng phï hîp ®Ó cho
phÐp h¹ thÊp träng t©m cña xe, ®¶m b¶o hμnh tr×nh lμm viÖc cña hÖ thèng treo vμ viÖc
®iÒu khiÓn çc b¸nh xe dÉn h−íng.
3.1.2. Ph©n lo¹i
- C¨n cø vμo lo¹i xe cã thÓ chia thμnh:
+ Khung xe con (Khung vμ vá t¸ch rêi hoÆc khung vμ vá liªn kÕt l¹i víi nhau).
+ Khung xe t¶i, xe kh¸ch, xe buýt
+ Khung ®oμn xe, xe chuyªn dïng,...
- Theo kÕt cÊu cña khung cã thÓ chia thμnh:
+ KÕt cÊu d¹ng dÇm: xμ däc, xμ ngang liªn kÕt
+ KÕt cÊu d¹ng giμn.
3.1.3. cÊu t¹o mét sè lo¹i khung « t«:
3.1.3.1. CÊu t¹o khung xe con ( h×nh 3.1)
H×nh 3.1. CÊu t¹o khung xe con

1: Xμ däc; 2: Xμ ngang; 3: Gi¸ ®ì ®éng c¬
§Æc ®iÓm chÝnh:

- KÕt cÊu khung xe gåm çc xμ däc vμ çc xμ ngang liªn kÕt b»ng çc thÐp dËp ®−îc
liªn kÕt b»ng ph−¬ng ph¸p hμn, b¾t bu l«ng hoÆc ®inh t¸n.
Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 1

KS. NguyÔn Hïng M¹nh CÊu t¹o gÇm ¤ t«
- T¹i vÞ trÝ liªn kÕt víi cÇu tr−íc vμ cÇu sau, tiÕt diÖn cña xμ däc thay ®æi cho phÐp h¹
thÊp träng t©m cña xe.
- T¹i çc vÝ trÝ liªn kÕt th−êng ®−îc gia c−êng ®Ó ®¶m b¶o ®é bÒn vμ ®é cøng v÷ng.
- Khung xe chÞu toμn bé träng l−îng th©n xe nªn ph¶i ®¶m b¶o ®é bÒn vμ ®é cøng v÷ng
víi çc chÕ ®é ho¹t ®éng cña xe.
3.1.3.2. CÊu t¹o khung xe t¶i, xe kh¸ch, xe buýt.
H×nh 3.2. CÊu t¹o khung xe t¶i
H×nh 3.3. CÊu t¹o khung xe buýt (Aero city)

1: PhÇn tr−íc xe; 2: PhÇn gi÷a xe; 3: PhÇn ®u«i xe
- §Æc ®iÓm:
+ KÕt cÊu khung gåm hai xμ däc ch¹y tõ ®Çu xe ®Õn phÝa ®u«i xe, çc xμ ngang liªn
kÕt víi xμ däc t¹o lªn khung v÷ng ch¾c. T¹i çc vÞ trÝ liªn kÕt vμ cã tiÕt diÖn thay ®æi
th−êng cã çc tÊm gia c−êng.

+ Xe vËn t¶i cã tÝnh c¬ ®éng, yªu cÇu kho¶ng s¸ng gÇm xe lín nªn kÕt cÊu xμ däc
th−êng cã tiÕt diÖn kh«ng ®æi.
+ Trªn xμ däc vμ xμ ngang cã bè trÝ çc vÞ trÝ chê, gi¸ ®ì ®Ó b¾t çc chi tiÕt, hÖ thèng
kh¸c lªn khung nh−: ®éng c¬, hÖ thèng l¸i, hÖ thèng phanh, thïng nhiªn liÖu,...
+ Khung ®−îc chÕ t¹o tõ thÐp hîp kim ®−îc dËp ®Þnh h×nh cã chiÒu dμy tõ 4 ®Õn 6 mm.
3.1.3.3. CÊu t¹o khung ®oμn xe.
H×nh 3.4. CÊu t¹o khung ®oμn xe(s¬mi r¬mooc)
- §Æc ®iÓm:
+ Xe ®Çu kÐo cã kÕt cÊu khung nh− xe t¶i th«ng th−êng tuy nhiªn cã chiÒu dμi
ng¾n h¬n, trªn khung cã l¾p ®Æt bÖ m©m xoay ®Ó liªn kÕt víi r¬mooc phÝa sau.
+ Khung s¬mi r¬mooc cã kÕt cÊu gåm hai xμ däc vμ çc xμ ngang liªn kÕt víi
nhau b»ng ph−¬ng ph¸p hμn hoÆc mèi ghÐp bu l«ng, ®inh t¸n t¹o thμnh khung v÷ng
ch¾c. Liªn kÕt víi khung cßn cã hai ch©n phô ë phÝa tr−íc gióp s¬mi r¬mooc cã thÓ
®øng ®−îc khi th¸o rêi khái xe ®Çu kÐo. Cã gi¸ an toμn ë bªn s−ên tr¸i vμ ph¶i cña
khung. Trªn khung cã çc xμ däc ®−îc bè trÝ thiÕt bÞ kho¸ chuyªn dïng ®Ó liªn kÕt víi
"container " ®¶m b¶o liªn kÕt tèt khi xe chuyÓn ®éng trªn ®−êng.

3.1.3.4. Khung xe chuyªn dïng:
- §Æc ®iÓm:
+ Khung chÝnh cña xe nh− kÕt cÊu cña khung xe t¶i th«ng th−êng.
+ ThiÕt bÞ vμ c¬ cÊu chuyªn dïng th«ng th−êng kh«ng liªn kÕt trùc tiÕp víi
khung mμ th«ng qua khung phô hoÆc gi¸ ®ì. Khung phô ®−îc liªn kÕt víi khung chÝnh
cña xe th«ng qua mèi ghÐp bulong ®¶m b¶o kh¶ n¨ng liªn kÕt tèt.
+ KÕt cÊu khung chÝnh vμ khung phô ph¶i ®¶m b¶o ®é cøng v÷ng trong çc chÕ
®é lμm viÖc.
3.2. DÇm cÇu xe
3.2.1. C«ng dông cña dÇm cÇu xe
- DÇm cÇu cã c«ng dông g¸ ®ì toμn bé phÇn khèi l−îng ®−îc treo vμ chøa ®ùng hoÆc
g¸ ®ì çc bé phËn kh«ng ®−îc treo.
- DÇm cÇu liªn kÕt hai bªn b¸nh xe trªn cïng mét cÇu cña hÖ thèng treo phô thuéc.
3.2.2. Ph©n lo¹i:
- Theo ph−¬ng ph¸p chÕ t¹o cã thÓ chia thμnh:
+ ChÕ t¹o b»ng hμn, dËp
+ ChÕ t¹o b»ng ®óc.
+ Liªn hîp
- Theo lo¹i cÇu cã thÓ chia ra:
+ DÇm cÇu bÞ ®éng, dÉn h−íng hoÆc kh«ng dÉn h−íng,
+ DÇm cÇu chñ ®éng, dÉn h−íng hoÆc kh«ng dÉn h−íng.
- Theo kÕt cÊu hÖ thèng treo:
+ DÇm cÇu liÒn : treo phô thuéc,
+ DÇm cÇu chia c¾t: treo ®éc lËp.
3.2.3. cÊu t¹o dÇm cÇu
3.2.3.1. CÊu t¹o dÇm cÇu bÞ ®éng dÉn h−íng:
+ §ì phÇn träng l−îng phÝa tr−íc cña « t«, cã ®é bÒn lín.
+ Liªn kÕt çc b¸nh xe dÉn h−íng, ®¶m b¶o kh¶ n¨ng dÉn h−íng çc b¸nh xe trªn cÇu
tr−íc vμ ®iÒu khiÓn dÔ dμng th«ng qua hÖ thèng l¸i,

DÇm cÇu cã kÕt cÊu th−êng lμ thÐp
®óc cã tiÕt diÖn ch÷ I, ®¶m b¶o ®é cøng
v÷ng vμ t¶i träng lín ®−îc thÓ hiÖn trªn
h×nh 3.5. DÇm cÇu phô thuéc liªn kÕt hai
bªn b¸nh xe th«ng qua trô ®øng vμ ngâng
trôc, cho phÐp hai b¸nh xe cã thÓ chuyÓn
h−íng nhê viÖc quay xung quanh trô
®øng. Çc ®ßn dÉn ®éng cña h×nh thang
l¸i (3,5,6)( thuéc hÖ thèng l¸i) liªn kÕt
hai ngâng trôc cña dÇm cÇu, ®iÒu khiÓn
H×nh 3.5. CÊu t¹o dÇm cÇu bÞ ®éng
sù quay cña çc b¸nh xe tõ t¸c ®éng ®iÒu
dÉn h−íng
khiÓn trªn vμnh l¸i. 1: DÇm cÇu; 2,3,4,5,6: Çc ®ßn dÉn
®éng cña hÖ thèng l¸i
3.2.3.2. CÊu t¹o dÇm cÇu chñ ®éng dÉn h−íng:
H×nh 3.6. KÕt cÊu dÇm cÇu dÉn h−íng chñ ®éng
1,17,18,12: Çc ®ßn dÉn ®éng l¸i; 2: Khíp cÇu trªn, 3,7: BÖ ®ì bé phËn ®μn
håi cña hÖ thèng treo; 4: N¾p ®Ëy côm truyÒn lùc chÝnh-Vi sai; 5: §Çu trôc
chñ ®éng cña bé truyÒn lùc chÝnh; 6: Vá cÇu; 8: C¬ cÊu phanh ®i·; 9: §Çu
trôc b¸nh xe; 10: §Üa phanh; 11: Gi¸ ®ì ngoμi; 13: Gi¶m chÊn cña hÖ thèng
+ Liªn kÕt çc b¸nh xe dÉn h−íng trªn cÇu tr−íc,

+ §¶m b¶o chuyÓn ®éng quay cña çc b¸nh xe dÉn h−íng chñ ®éng quanh trôc
cña nã ®ång thêi ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chuyÓn h−íng d−íi t¸c ®éng cña hÖ thèng ®ßn dÉn
®éng hÖ thèng l¸i.

+ KÕt cÊu vá cÇu chøa b¸n trôc vμ côm vi sai cho hai b¸nh xe trªn cÇu tr−íc.
B¸nh r¨ng chñ ®éng cña bé vi sai cÇu tr−íc nhËn c«ng suÊt tõ hép ph©n phèi.
Trªn h×nh 3.6 lμ cÊu t¹o côm cÇu dÉn h−íng chñ ®éng ®iÒn h×nh trªn « t«. Vá
cÇu cïng víi gi¸ ®ì côm b¸nh xe t¹o nªn trô ®øng ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chuyÓn h−íng
cña hai bªn b¸nh xe ®ång thêi nhËn chuyÓn ®éng quay tõ côm truyÒn lùc chÝnh- vi sai
cÇu tr−íc.
3.2.3.3. DÇm cÇu chñ ®éng kh«ng dÉn h−íng.
Bao bäc côm truyÒn lùc chÝnh, vi sai vμ b¸n trôc. ChÞu träng l−îng toμn bé cña «
t« ®Æt lªn çc b¸nh xe phÝa sau ®ång thêi nhËn vμ truyÒn lùc kÐo, phanh, m«men.
H×nh 3.7. DÇm cÇu chñ ®éng
Vá cÇu th−êng ®−îc chÕ t¹o b»ng ph−¬ng ph¸p ®óc tõ gang rÌn hoÆc gang c¶i
tiÕn. Cßn cã thÓ chÕ t¹o b»ng ph−¬ng ph¸p dËp hμn tõ ph«i thÐp dËp.
H×nh 3.8 . DÇm cÇu chñ ®éng

1: Vá ngoμi vi sai; 2: Vá cÇu chñ ®éng (DÇm cÇu chñ ®éng)
Vá cÇu t¹o kh«ng gian chøa ®ùng côm truyÒn lùc chÝnh- vi sai gi÷a çc b¸nh xe
cña cÇu sau, t¹o gi¸ ®ì vμ liªn kÕt víi bé phËn ®μn håi cña hÖ thèng treo.
KÝch th−íc vá cÇu ®−îc quyÕt ®Þnh bëi kÝch th−íc cña bé truyÒn lùc chÝnh-Vi
sai. KÝch th−íc qu¸ lín sÏ ¶nh h−ëng ®Õn kho¶ng s¸ng gÇm xe, lμm gi¶m tÝnh n¨ng
th«ng qua cña xe.

3.3. côm b¸nh xe

- Côm b¸nh xe lμ côm t¹o chøc n¨ng chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn cho xe, nhê nã mμ «
t« cã thÓ thùc hiÖn di chuyÓn trªn ®−êng. B¸nh xe cÇn ph¶i l¨n ªm dÞu vμ t¹o kh¶ n¨ng
b¸m tèt nhÊt trªn nÒn ®−êng. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng, b¸nh xe lu«n ph¶i tiÕp
nhËn çc lùc, m«men vμ çc va ®Ëp tõ mÆt ®−êng t¸c dông lªn khung xe vμ ng−îc l¹i.
- Côm b¸nh xe ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chuyÓn h−íng chuyÓn ®éng cho « t«, æn ®Þnh
chuyÓn ®éng khi chuyÓn ®éng th¼ng vμ gi÷ æn ®Þnh khi ®i vμo ®−êng cong.
- KÕt cÊu cña b¸nh xe thay ®æi nhiÒu vμ ®−îc c¶i thiÖn nh»m n©ng cao chÊt
l−îng chuyÓn ®éng cña xe.
CÊu t¹o chung cña côm b¸nh xe gåm cã:
- B¸nh xe: Lèp vμ vμnh (®Üa vμnh).
- Çc trôc ®ì vμ moay ¬ b¸nh xe.
- Çc æ bi ®ì
- KÕt cÊu ®¶m b¶o kh¶ n¨ng dÉn h−íng cho b¸nh xe.
- Liªn kÕt víi cÇu xe, th©n xe.
3.3.1. B¸nh xe:
B¸nh xe thùc hiÖn ®Çy ®ñ çc chøc n¨ng cña côm b¸nh xe, nã lμ mét phÇn cña
hÖ thèng l¸i (b¸nh xe dÉn h−íng) hoÆc mét phÇn cña hÖ thèng truyÒn lùc( b¸nh xe chñ
®éng).
B¸nh xe hiÖn nay ®ang sö dông lμ lo¹i sö dông khÝ nÐn víi kÕt cÊu rÊt ®a d¹ng
phô thuéc vμo tÝnh n¨ng khai th¸c cña « t«.
CÊu t¹o cña b¸nh xe gåm: Vμnh, lèp, s¨m hoÆc kh«ng s¨m, líp lãt vμnh, van khÝ.
3.3.1.1. Ph©n lo¹i:
+ Theo cÊu t¹o cña lèp:
- C¨n cø vμo c«ng dông: b¸nh xe « t« con, « t« t¶i, « t« buýt, « t« chuyªn dïng,...
- C¨n cø vμo h×nh d¸ng: ph©n lo¹i theo kÝch th−íc h×nh häc cña lèp
- C¨n cø vμo cÊu tróc: b¸nh xe cã s¨m, kh«ng cã s¨m, b¸nh xe chÞu t¶i träng lín,...
+ Theo cÊu t¹o cña vμnh:
- B¸nh xe víi vμnh hμn
- B¸nh xe víi vμnh ®óc
3.3.1.2. Lèp « t«:

CÊu t¹o chung cña lèp bao gåm: líp cao su lãt trong, líp sîi (x−¬ng cña lèp),
líp ®Öm, líp hoa lèp, thμnh bªn, vai lèp, tanh lèp b»ng kim lo¹i ®−îc thÓ hiÖn trªn
h×nh 3.9
H×nh 3.9. CÊu t¹o lèp « t«

1: Líp hoa lèp; 2: Líp x−¬ng mμnh; 3: Líp ®Öm; 4: Líp lãt trong
5: Líp mÆt bªn; 6: TÊm ®Öm tanh lèp; 7: Tanh lèp; 8: Vμnh; 9: Van khÝ
1. Lèp cã s¨m vμ lèp kh«ng s¨m: H×nh 3.10

a) Lèp cã s¨m:
Ký hiÖu trªn bÒ mÆt lèp: “ TUBE TYPE ”.
+ §Æc ®iÓm:
. Lèp nhÑ, máng, kh¶ n¨ng ®μn håi tèt,
. NhiÖt ®é thÊp.
. DÔ l¾p r¸p vμ tuæi thä cao.
b) Lèp kh«ng s¨m:
Ký hiÖu: “ TUBE LESS ”
+ §Æc ®iÓm: Dïng cho xe cã tèc ®é cao do ®Æc
®iÓm an toμn (khi bÞ sù cè víi lèp, h¬i ra rÊt
chËm do líp cao su dμy).
. Cã ®é tin cËy lμm viÖc cao,
. NhiÖt ®é trong lèp thÊp (do kh«ng cã sù
ma s¸t gi÷a lèp vμ s¨m) nªn tuæi thä cao, H×nh 3.10. CÊu t¹o lèp « t«
. §é cøng lín( kh«ng cã chi tiÕt ®μn håi a) Lèp cã s¨m
b) Lèp kh«ng s¨m
lμ s¨m). c) Lèp kh«ng s¨m kh«ng cã
. Yªu cÇu ®é kÝn khÝt mèi l¾p ghÐp vμnh vμnh kho¸.
1: Vμnh b¸nh xe; 2: Lèp; 3: Lãt
vμ lèp cao ®−îc quyÕt ®Þnh bëi h×nh d¸ng h×nh vμnh; 4: S¨m; 5: Kho¸ vμnh
häc cña lßng vμnh.
2. Lèp cã sîi mμnh ®an h−íng t©m vμ ®an chÐo:
a) Lèp cã sîi mμnh ®an h−íng t©m:

Ký hiÖu trªn lèp cã ch÷ R: “ Radial”.
+ §Æc ®iÓm: Cã hai líp sîi ®an chÐo mét gãc
10-30o vμ líp mμnh h−íng kÝnh Lèp lo¹i nμy
cã ®é mμi mßn bÒ mÆt nhá, ®é ®μn håi tèt, lùc
c¶n l¨n nhá, nh¹y c¶m víi sù quay vßng cña
b¸nh xe dÉn h−íng, ®é gi·n në thÓ tÝch nhá,
®é cøng v÷ng vμ chÞu lùc däc vμ bªn ®ång
®Òu.
H×nh 3.11. CÊu tróc x−¬ng mμnh
b) Lèp cã sîi mμnh ®an chÐo. a) Lo¹i ®an chÐo
Ký hiÖu trªn lèp cã ch÷ D: “Diagonal”. b) Lo¹i ®an h−íng t©m
+ §Æc ®iÓm: Çc sîi mμnh ®an chÐo so víi mÆt ph¼ng däc tõ gãc 300- 400. Nhê viÖc
®an chÐo, lèp cã kh¶ n¨ng ®μn håi däc lín, sù biÕn d¹ng bªn Ýt h¬n, chÞu lùc bªn tèt, ®é
cøng v÷ng cao nªn cã tiÕng ån, thÝch hîp víi « t« cã vËn tèc trung b×nh hay nhá.
Hai lo¹i lèp nμy ®−îc dïng réng r·i cho c¶ xe con, xe t¶i vμ xe buýt. Ngoμi ra ë
Mü cßn s¶n xuÊt lo¹i lèp cã cÊu tróc trung gian gi÷a hai lo¹i trªn cã kÝ hiÖu lμ "B" (
Bias).
3. Lèp cã líp sîi mμnh kim lo¹i:
+ §Æc ®iÓm: Cã ®é bÒn cao, kh¶ n¨ng qu¸ t¶i cao, kh¶ n¨ng truyÒn nhiÖt tèt. Th−êng cã
1 hoÆc 2 líp sîi mμnh kim lo¹i lμ thÐp hîp kim. Trªn xe t¶i cã thÓ cã tõ 1 ®Õn 24 líp
sîi kim lo¹i. Líp sîi kim lo¹i ph©n bè chñ yÕu trªn bÒ mÆt lμm viÖc cña lèp.
4. Sè l−îng líp mμnh vμ ¸p suÊt h¬i lèp:
KÝ hiÖu:“ _PR”
+ §Æc ®iÓm: Lèp cã sè sîi mμnh lín cã kh¶ n¨ng chÞu t¶i lín. Tuy nhiªn lμm
t¨ng lùc c¶n l¨n cña b¸nh xe. T−¬ng øng víi sè líp lμ ¸p suÊt h¬i lèp cho phÐp vμ ®−îc
ghi ngay trªn bÒ mÆt lèp.VÝ dô:
- 4PR t−¬ng øng ¸p suÊt lèp Pmax=0,22MPa ≈ 2,2 KG/cm2
5. Hoa lèp:
- §Æc ®iÓm:
+ Líp cao su dμy bªn ngoμi cïng cña lèp, n»m trªn bÒ mÆt l¨n trªn nÒn ®−êng
cã çc h×nh d¹ng kh¸c nhau cã nhiÖm vô b¶o vÖ líp sîi bªn trong vμ ®¶m b¶o kh¶ n¨ng
b¸m tèt nhÊt víi nÒn ®−êng.

+ Cã çc r·nh bè trÝ tho¸t n−íc tèt nhÊt khi ®i trªn ®−êng −ít.
. Lo¹i cã hoa lèp nhá hoÆc rÊt nhá : Dïng cho xe ch¹y trªn nÒn ®−êng tèt ( xa lé,
thμnh phè) ®¶m b¶o kh¶ n¨ng b¸m ®−êng tèt.
. Lo¹i cã hoa lèp th«ng th−êng: Dïng cho xe ch¹y trªn nÒn ®−êng cøng vμ ®−êng ®Êt,
. Lo¹i hoa lèp cã r·nh lín vμ th«: Dïng cho xe ch¹y trªn nÒn ®−êng xÊu (c«ng tr−êng,
b·i, ®−êng lÇy..).
6. KÝch th−íc h×nh häc cña lèp ( Pr«fin)
- ChiÒu réng : B ( inch; mm)
- ChiÒu cao: H( inch; mm)
- §−êng kÝnh ngoμi cña lèp: D( inch; mm)
- §−êng kÝnh l¾p vμnh cña lèp: d1(inch; mm)
7. Ký hiÖu çc lo¹i lèp
a) C¨n cø vμo ¸p suÊt khÝ nÐn bªn trong lèp:
- Lèp ¸p suÊt thÊp: p= 0,8-5(kG/cm2).
Ký hiÖu: B-d (Inch hoÆc mm) H×nh 3. 12.
KÝch th−íc h×nh häc cña lèp « t«
- Lèp ¸p suÊt cao: p= 5-7kG/cm2.
Ký hiÖu: D × B hoÆc D × H(inch hoÆc mm)
b) Theo mét sè tiªu chuÈn:

3.3.1.3. Vμnh b¸nh xe:
- Vμnh cã chøc n¨ng gi÷ cho lèp ë nguyªn profin theo yªu cÇu, ®Üa vμnh cè ®Þnh
b¸nh xe víi moay ¬ ®Çu trôc b¸nh xe. §¶m b¶o b¸nh xe quay ®ång t©m vμ c©n b»ng.
- Vμnh cã thÓ chÕ t¹o b»ng thÐp dËp sau ®ã liªn kÕt víi nhau b»ng ph−¬ng ph¸p
hμn hoÆc b¾t bul«ng, ngoμi ra cßn cã kÕt cÊu vμnh ®óc hoÆc cã thÓ hμn tõ çc tÊm ph«i
hoÆc b¾t b»ng bu l«ng ®Þnh vÞ. VËt liÖu chÕ t¹o th−êng dïng thÐp C15 hoÆc C20.
1. CÊu t¹o cña vμnh: Gåm lßng vμnh, ®Üa vμnh, n¾p ®Ëy ®Çu trôc b¸nh xe.
a) b)
H×nh 3.13. Vμnh b¸nh xe
a) Vμnh hμn; b) Vμnh ®óc
Trªn h×nh 3.13,
+ d : §−êng kÝnh x¸c ®Þnh vÞ trÝ b¾t bu l«ng b¸nh xe víi ®Çu trôc hoÆc moay ¬;
+ d1: §−êng kÝnh l¾p lèp vμo vμnh (chç b¾t tanh lèp);
+ b: ChiÒu réng gi÷a hai mÆt bªn l¾p víi lèp xe( chiÒu réng lßng vμnh);
+ t: ChiÒu dμy cña ®Üa vμnh
a) Lßng vμnh:
+ §¶m b¶o lèp kh«ng cã kh¶ n¨ng dÞch chuyÓn theo ph−¬ng däc trôc b¸nh xe.
BÒ mÆt tùa th−êng nghiªng 10 ®Õn 50 ®Ó lèp b¸m ch¾c vμo vμnh kh«ng bÞ xoay.
+ Víi lo¹i lèp kh«ng s¨m, bÒ mÆt tùa cña lßng vμnh cã h×nh d¹ng ®Æc biÖt ®Ó
®¶m b¶o mèi ghÐp gi÷a lèp vμ vμnh tr¸nh hiÖn t−îng rß rØ khÝ nÐn.
+ Trªn çc lo¹i xe hiÖn nay, lßng vμnh cã cÊu t¹o kh¸c nhau tuú theo kÕt cÊu cña
çc lo¹i lèp.
b) §Üa vμnh:
§Üa vμnh cã thÓ g¾n víi lßng vμnh b»ng ph−¬ng ph¸p hμn hoÆc ®inh t¸n. Cã xÎ
çnh t¶n nhiÖt, cã çc lç ®Þnh t©m ®Ó cè ®Þnh b¸nh xe víi moay¬. §Üa vμnh lμ chi tiÕt
quan träng ®¶m b¶o kh¶ n¨ng ®ång t©m cña b¸nh xe víi trôc.
H×nh 3.14 . CÊu tróc lßng vμnh b¸nh xe « t«
2. Liªn kÕt gi÷a vμnh vμ moay ¬:

Vμnh b¸nh xe ®−îc liªn kÕt víi
moay ¬ b»ng bul«ng th«ng qua ®Üa vμnh
®¶m b¶o ®é ®ång t©m b»ng çc mÆt c«n
trªn bul«ng vμ ®ai èc. Moay ¬ quay trªn
çc æ bi. ë cÇu chñ ®éng moay ¬ quay
®−îc b¾t chÆt víi bÝch cña b¸n trôc. Moay
¬ ®−îc chÕ t¹o b»ng ph−¬ng ph¸p ®óc tõ H×nh 3.15 .
Mèi ghÐp gi÷a m©m vμnh vμ moay ¬
thÐp hoÆc gang rÌn. KÕt cÊu cô thÓ ®−îc a) ¤ t« t¶i b¸nh kÐ; b) ¤ t« t¶i b¸nh ®¬n
c) H×nh d¸ng lç m©m vμnh
tr×nh bμy ë phÇn kÕt cÊu. Tham kh¶o h×nh
3.15.
3.3.2. cÊu t¹o côm b¸nh xe
3.3.2.1. Çc gãc ®Æt côm b¸nh xe dÉn h−íng.
ViÖc bè trÝ çc gãc ®Æt b¸nh xe dÉn h−íng liªn quan ®Õn tÝnh ®iÒu khiÓn vμ æn
®Þnh chuyÓn ®éng. Xe ph¶i cã tÝnh n¨ng æn ®Þnh khi ®i trªn ®−êng th¼ng vμ khi ®i ra
khái ®−êng vßng th× ph¶i cã kh¶ n¨ng håi phôc tr¹ng th¸i ®i th¼ng. Do ®ã b¸nh xe
®−îc l¾p ®Æt víi çc gãc kh¸c nhau so víi mÆt ®−êng vμ ®èi víi hÖ thèng treo kh¸c
nhau.
1. Gãc ®Æt b¸nh xe dÉn h−íng.
a) Gãc nghiªng ngang cña b¸nh xe ( gãc Camber): γ
Gãc nghiªng ngang cña b¸nh xe lμ gãc ®−îc x¸c ®Þnh trong mÆt ph¼ng ngang
cña xe t¹o nªn bëi mÆt ph¼ng däc ®i qua t©m b¸nh xe víi ph−¬ng th¼ng ®øng.

Trªn çc xe hiÖn nay, gãc nghiªng ngang b¸nh xe cã gi¸ trÞ tõ 1/2 ®Õn 10 ,®−îc
gäi lμ d−¬ng khi nghiªng ra ngoμi vμ ng−îc l¹i gäi lμ ©m. Trªn mét sè lo¹i xe gãc nμy
cßn cã gi¸ trÞ b»ng kh«ng.
H×nh 3.16 . §Þnh nghÜa gãc

nghiªng ngang cña b¸nh xe
b) §é chôm cña b¸nh xe

§é chôm cña b¸nh xe lμ ®é lÖch cña phÇn tr−íc so víi phÇn sau b¸nh xe khi
nh×n tõ trªn xuèng d−íi theo h−íng chuyÓn ®éng cña xe. Gãc lÖch cña b¸nh xe ®−îc
gäi lμ gãc chôm.
- A<B gäi lμ ®é chôm hoÆc gäi lμ ®é chôm d−¬ng

- A>B gäi
H×nhlμ3.17.
®é cho·i hoÆc
§é chôm cñagäi lμ ®é
b¸nh xe chôm ©m.
a) §é chôm d−¬ng; b: §é chôm ©m
§iÓm ®o:
+ Cã thÓ ®o ë mÐp ngoμi cña vμnh lèp khi xe ®i th¼ng
+ Cã thÓ ®o ë ®iÓm lín nhÊt cña mÆt bªn lèp xe khi ®ñ ¸p suÊt
+ Cã thÓ ®o ë mÆt ph¼ng ®èi xøng däc cña b¸nh xe.
§é chôm ®ãng vai trß æn ®Þnh vμnh l¸i
2. Gãc ®Æt trô ®øng cña côm b¸nh xe dÉn h−íng
a) Gãc nghiªng ngang cña trô ®øng ( Kingpin Angle) σ
Gãc nghiªng ngang cña trô ®øng lμ gãc hîp bëi ®−êng t©m trô ®øng vμ ph−¬ng
th¼ng ®øng trong mÆt ph¼ng c¾t ngang.

Gãc nghiªng ngang nμy cã gi¸ trÞ tõ 20 ÷ 160. Kho¶ng çch tõ t©m ®−êng trô
®øng giao víi mÆt ®−êng ®Õn t©m b¸nh xe giao víi mÆt ®−êng ®−îc gäi lμ ®é lÖch hay
cßn gäi lμ b¸n kÝnh quay cña b¸nh xe quanh trô ®øng.
H×nh 3.18. Gãc nghiªng ngang trô ®øng
b) Gãc nghiªng däc cña trô ®øng ( caster angle): τ
H×nh 3.19. Gãc nghiªng däc trô ®øng

Lμ gãc ®−îc x¸c ®Þnh trong mÆt ph¼ng däc cña xe vμ t¹o nªn bëi t©m ®−êng trô
®øng víi ph−¬ng th¼ng ®øng trong mÆt ph¼ng däc.
Khi nh×n theo chiÒu chuyÓn ®éng däc xe gãc τ cã gi¸ trÞ d−¬ng khi ®−êng t©m
trô ®øng lÖch vÒ phÝa sau vμ cã gi¸ trÞ ©m khi ®−êng t©m trô ®øng lÖch vÒ phÝa tr−íc.
Gãc lÖch nμy (kho¶ng 00 ÷ 120 ) kÌm theo ®é lÖch däc(nk =0 ÷ 25mm) lμ kho¶ng çch
gi÷a ®−êng t©m trô ®øng giao víi mÆt ®−êng víi víi ®−êng t©m b¸nh xe giao víi mÆt
®−êng trong mÆt ph¼ng däc.
3.3.2.2. CÊu t¹o côm b¸nh xe
B¸nh xe thùc hiÖn chøc n¨ng t¹o chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn cho xe, ®Ó ®¶m b¶o ®−îc
chøc n¨ng nμy, b¸nh xe cÇn thiÕt ph¶i liªn kÕt víi cÇu xe hoÆc hÖ thèng treo cña xe.
CÊu t¹o côm b¸nh xe liªn quan ®Õn mét phÇn çc bé phËn cña hÖ thèng l¸i, hÖ thèng
phanh. C¨n cø vμo chøc n¨ng cña côm b¸nh xe cã thÓ t×m hiÓu kÕt cÊu sau:
1. Côm b¸nh xe bÞ ®éng dÉn h−íng:

Côm b¸nh xe dÉn h−íng thùc hiÖn çc chøc n¨ng sau: quay xung quanh trôc cña
t¹o nªn chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn cho xe; cã kh¶ n¨ng thay ®æi h−íng (sang tr¸i, ph¶i, vÞ
trÝ gi÷a) phï hîp víi çc t¸c ®éng ®iÒu khiÓn tõ hÖ thèng l¸i (khi ®ã b¸nh xe dÉn h−íng
quay xung quanh trô ®øng).
Trô ®øng lμ kh©u liªn kÕt côm b¸nh xe víi dÇm cÇu trªn hÖ thèng treo phô
thuéc. ViÖc bè trÝ trô ®øng ph¶i ®¶m b¶o kh¶ n¨ng quay tr¬n cña b¸nh xe quanh trô
®øng víi ma s¸t nhá, ®ì toμn bé t¶i träng t¸c dông lªn b¸nh xe. Tuú theo lo¹i xe, t¶i
träng cña xe mμ trô ®øng cã kÕt cÊu kh¸c nhau.
H×nh 3.21 . KÕt cÊu côm b¸nh xe

dÉn h−íng bÞ ®éng
H×nh 3.20. KÕt cÊu côm b¸nh xe 1: Tang trèng; 2: Trô ®øng;
dÉn h−íng bÞ ®éng xe Hino 3: æ bi ngâng trôc b¸nh xe;
1: B¸nh xe; 2: Vμnh b¸nh xe; 3: Bul«ng l¾p 4: Moay ¬; 5: Trôc quay b¸nh xe ;
vμnh víi moay ¬; 4: Moay ¬; 5: Trôc quay 6: DÇm cÇu; 7: æ bi chÆn trô ®øng ;
b¸nh xe ; 6: Trèng phanh; 7: Trô ®øng ; 8: æ 8: ®ßn dÉn ®éng l¸i; 9: chèt chÆn;
bi ®Çu trôc; 9: DÇm cÇu 10: N¾p ®Ëy trô ®øng, 11: §ßn ngang dÉn
®éng l¸i; 12: NhÝp l¸
Gãc quay cho phÐp tèi ®a cña b¸nh xe dÉn h−íng khi quay xung quanh trô ®øng
th−êng n»m trong kho¶ng tõ 550-700 vμ bÞ giíi h¹n bëi vÊu h¹n chÕ.
2. Côm b¸nh xe chñ ®éng dÉn h−íng:
Ngoμi viÖc ®¶m nhËn chøc n¨ng chuyÓn h−íng « t«, b¸nh xe dÉn h−íng cßn
nhËn nguån ®éng lùc tõ hÖ thèng truyÒn lùc th«ng qua ®ßn dÉn ®éng cã thÓ lμ trôc
çc®¨ng. Côm b¸nh xe liªn kÕt víi b¸n trôc th«ng qua trô ®øng, trong tr−êng hîp nμy,
trô ®øng cã kÕt cÊu ®Æc biÖt ®Ó cã thÓ ®¶m nhËn ®Çy ®ñ chøc n¨ng cña b¸nh xe dÉn
h−íng chñ ®éng.
§èi víi xe cã hai cÇu chñ ®éng, nguån ®éng lùc tõ ®éng c¬, th«ng qua hÖ thèng
truyÒn lùc qua hép ph©n phèi, ph©n phèi m« men xo¾n ®Õn cÇu tr−íc vμ cÇu sau.

H×nh 3.22.
CÇu tr−íc dÉn h−íng chñ ®éng
1: Nöa ngoμi b¸n trôc; 2: Trôc b¸nh xe
3: Trô ®øng; 4: æ bi trô ®øng
5: B¸n trôc; 6: æ bi c«n ®ì ngoμi
7: æ bi c«n ®ì trong; 8: Moay ¬
3. Côm b¸nh xe chñ ®éng cÇu sau:

B¸nh xe cña cÇu sau chñ ®éng t¹o
chuyÓn ®éng chÝnh cho xe nhê nhËn nguån
lùc tõ ®éng c¬ th«ng qua hÖ thèng truyÒn
lùc. Moay ¬ mét ®Çu liªn kÕt víi vμnh b¸nh
xe th«ng qua mèi ghÐp bu l«ng ®¶m b¶o
®Þnh t©m, mét ®Çu liªn kÕt bu l«ng víi b¸n
trôc. Tïy t¶i träng vμ bè trÝ xe mμ b¸nh xe
cã thÓ cã kÕt cÊu b¸nh ®¬n, b¸nh kÐp. Khi
®ã, m©m vμnh cña hai b¸nh xe ®−îc liªn kÕt
víi moay ¬ b»ng mèi ghÐp bul«ng nh− ®−îc
thÓ hiÖn trªn h×nh 3.23.
B¸n trôc nhËn chuyÓn ®éng quay tõ H×nh 3.23. Côm b¸nh xe cÇu sau chñ ®éng
1: DÇm cÇu; 2: B¸n trôc gi¶m t¶i hoμn toμn;
côm truyÒn lùc chÝnh- Vi sai, n»m trong vá 3: Côm che bÈn; 4: èc b¾t æ bi;
5: æ ®ì ngoμi; 6: Vμnh b¸nh xe;
cÇu sau, tuú theo kÕt cÊu mμ cã thÓ ph©n 7: Moay ¬; 8 æ ®ì trong
lo¹i b¸n trôc gi¶m t¶i hoμn toμn, gi¶m t¶i
3/4 hoÆc gi¶m t¶i 1/2 ( Tham kh¶o thªm tμi
liÖu kÕt cÊu tÝnh to¸n « t«)
4. Côm b¸nh xe bÞ ®éng cÇu sau:
Trªn mét sè xe cã kÕt cÊu cÇu tr−íc
dÉn h−íng chñ ®éng, cÇu sau kh«ng dÉn
h−íng bÞ ®éng. Çc b¸nh xe chØ thùc hiÖn
chuyÓn ®éng quay trßn trªn trôc cña nã. KÕt
cÊu nh− trªn h×nh 3.24. H×nh 3.24. Côm b¸nh xe cÇu sau bÞ ®éng

3.4. HÖ thèng treo

HÖ thèng treo ®−îc hiÓu nh− hÖ thèng liªn kÕt mÒm (®μn håi) gi÷a b¸nh xe
th«ng qua cÇu xe víi khung xe hoÆc vá xe.
3.4.1- C«ng dông
- §ì th©n xe lªn trªn cÇu xe; cho phÐp b¸nh xe chuyÓn ®éng t−¬ng ®èi theo
ph−¬ng th¼ng ®øng ®èi víi khung xe hoÆc vá xe; h¹n chÕ nh÷ng chuyÓn ®éng kh«ng
muèn cã kh¸c cña b¸nh xe.
- Bé phËn cña hÖ thèng treo thùc hiÖn nhiÖm vô hÊp thô vμ dËp t¾t çc dao
®éng, rung ®éng, va ®Ëp mÆt ®−êng truyÒn lªn.
- §¶m nhËn kh¶ n¨ng truyÒn lùc vμ m«men gi÷a b¸nh xe vμ khung xe :
- C«ng dông cña hÖ thèng treo ®−îc thÓ hiÖn qua çc phÇn tö cña hÖ thèng treo:
+ PhÇn tö ®μn håi:
- Cã nhiÖm vô ®−a vïng tÇn sè dao ®éng cña xe phï hîp vïng tÇn sè
thÝch hîp víi ng−êi sö dông.
- Nèi mÒm gi÷a b¸nh xe vμ thïng xe gi¶m nhÑ t¶i träng ®éng t¸c dông tõ
b¸nh xe lªn khung trªn çc ®Þa h×nh kh¸c nhau ®¶m b¶o ®é ªm dÞu khi chuyÓn
®éng.
- Cã ®−êng ®Æc tÝnh ®μn håi phï hîp víi çc chÕ ®é ho¹t ®éng cña xe.
+ PhÇn tö dÉn h−íng:
- X¸c ®Þnh tÝnh chÊt chuyÓn ®éng (®éng häc) cña b¸nh xe ®èi víi khung,
vá xe.
- TiÕp nhËn vμ truyÒn lùc, m« men gi÷a b¸nh xe víi khung vá xe.
+ PhÇn tö gi¶m chÊn:
- DËp t¾t dao ®éng ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh xe chuyÓn ®éng tõ mÆt
®−êng lªn khung xe trong çc ®Þa h×nh kh¸c nhau mét çch nhanh chãng.
- §¶m b¶o dao ®éng cña phÇn kh«ng treo nhá nhÊt, sù tiÕp xóc cña b¸nh
xe trªn nÒn ®−êng, n©ng cao kh¶ n¨ng b¸m ®−êng vμ an toμn trong chuyÓn ®éng.
+ PhÇn tö æn ®Þnh ngang: Víi chøc n¨ng lμ phÇn tö ®μn håi phô lμm t¨ng kh¶
n¨ng chèng lËt th©n xe khi cã sù thay ®æi t¶i träng trong mÆt ph¼ng ngang.
+ Çc phÇn tö phô kh¸c: vÊu cao su, thanh chÞu lùc phô,...cã t¸c dông t¨ng cøng,
h¹n chÕ hμnh tr×nh vμ chÞu thªm t¶i träng.
3.4.2. Ph©n lo¹i
ViÖc ph©n lo¹i hÖ thèng treo dùa theo çc c¨n cø sau :

- Theo lo¹i bé phËn ®μn håi chia ra :
+ Lo¹i b»ng kim lo¹i ( gåm cã nhÝp l¸, lß xo, thanh xo¾n )
+ Lo¹i khÝ ( lo¹i bäc b»ng cao su - sîi, mμng, lo¹i èng ).
+ Lo¹i thuû lùc (lo¹i èng ).
+ Lo¹i cao su.
- Theo s¬ ®å bé phËn dÉn h−íng chia ra :
+ Lo¹i phô thuéc víi cÇu liÒn.
+ Lo¹i ®éc lËp ( mét ®ßn, hai ®ßn,...).
-Theo ph−¬ng ph¸p dËp t¾t dao ®éng chia ra :
+ Lo¹i gi¶m chÊn thuû lùc ( lo¹i t¸c dông mét chiÒu, lo¹i t¸c dông 2
chiÒu ).
+Lo¹i ma s¸t c¬ ( ma s¸t trong bé phËn ®μn håi, trong bé phËn dÉn
h−íng).
- Theo ph−¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn cã thÓ chia ra:
+ HÖ thèng treo bÞ ®éng ( kh«ng ®−îc ®iÒu khiÓn)
+ HÖ thèng treo chñ ®éng ( HÖ thèng treo cã ®iÒu khiÓn)
3.4.3. S¬ ®å cÊu T¹o chung cña hÖ thèng treo.
H×nh 3.25. S¬ ®å cÊu t¹o hÖ thèng treo

a) HÖ thèng treo phô thuéc b) HÖ thèng treo ®éc lËp
1: Bé phËn ®μn håi; 2: Bé phËn gi¶n chÊn; 3: DÇm cÇu
4: §ßn ngang d−íi, trªn.
3.4.3.1. S¬ ®å cÊu t¹o hÖ thèng treo phô thuéc (h×nh 3.25a):

DÇm cÇu liªn kÕt cøng hai b¸nh xe ë hai bªn. ë cÇu chñ ®éng, dÇm cÇu chñ
®éng liªn kÕt hai b¸nh xe. ë cÇu dÉn h−íng, dÇm cÇu liÒn b»ng thÐp ®Þnh h×nh liªn kÕt
hai b¸nh xe. HÖ thèng treo phô thuéc cã −u nh−îc ®iÓm sau:
- −u ®iÓm:

+ VÕt b¸nh xe cè ®Þnh: gi¶m ®é mßn ngang cña lèp,
+ Kh¶ n¨ng chÞu lùc bªn tèt do hai b¸nh xe ®−îc liªn kÕt víi nhau: gi¶m sù
tr−ît bªn,
+ C«ng nghÖ chÕ t¹o ®¬n gi¶n, dÔ th¸o l¾p, söa ch÷a thay thÕ.
- Nh−îc ®iÓm:
+ Khèi l−îng kh«ng treo lín: t¨ng t¶i träng ®éng, va ®Ëp, gi¶m ®é ªm dÞu vμ sù
b¸m cña b¸nh xe,
+ ChiÒu cao träng t©m lín do ®¶m b¶o kho¶ng çch lμm viÖc cña cÇu xe: ¶nh
h−ëng ®Õn tÝnh æn ®Þnh, chiÕm kh«ng gian lín,
+ Nèi cøng b¸nh xe dÔ g©y nªn nh÷ng chuyÓn vÞ phô.
3.4.3.2. S¬ ®å cÊu t¹o hÖ thèng treo ®éc lËp (h×nh3.25b):
Hai b¸nh xe ë hai bªn dÞch chuyÓn ®éc lËp víi nhau. Sù dÞch chuyÓn cña b¸nh
xe nμy kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn b¸nh xe kh¸c ( nÕu coi th©n xe ®øng yªn). HÖ thèng treo
®éc lËp cã −u nh−îc ®iÓm sau:
- −u ®iÓm:
+ §¶m b¶o ®éng häc ®−îc ®óng vμ chÝnh x¸c h¬n, tuú theo kÕt cÊu mμ gi¶m
®−îc ®é tr−ît ngang: gi¶m ®é mμi mßn lèp
+ Cã kh«ng gian ®Ó bè trÝ çc bé phËn kh¸c: h¹ thÊp träng t©m xe, t¨ng ®é æn
®Þnh chuyÓn ®éng,
+ Khèi l−îng phÇn kh«ng treo nhá: gi¶m sù va ®Ëp vμ ph¸t sinh t¶i träng ®éng.
- Nh−îc ®iÓm:
+ KÕt cÊu phøc t¹p: khã kh¨n khi th¸o l¾p, söa ch÷a vμ b¶o d−ìng,
3.4.4. CÊu t¹o çc bé phËn cña hÖ thèng treo
3.4.4.1. Bé phËn ®μn håi:
1. Bé phËn ®μn håi kim lo¹i:
a) NhÝp l¸:
NhÝp ®−îc dïng phæ biÕn nhÊt trªn çc lo¹i xe t¶i cã t¶i träng tõ nhá ®Õn lín, xe
buýt, ®oμn xe, xe chuyªn dïng,...v× nhÝp võa lμ bé phËn ®μn håi, bé phËn dÉn h−íng vμ
mét phÇn lμm nhiÖm vô gi¶m chÊn. Tuy nhiªn, nã Ýt ®−îc sö dông trªn xe con.

H×nh 3.26. Bé phËn ®μn håi kim lo¹i (nhÝp l¸)
§Æc ®iÓm cña phÇn tö ®μn håi nhÝp l¸:

+ Trªn xe con bè trÝ hÖ thèng treo sö dông phÇn tö ®μn håi lμ nhÝp l¸ th−êng cã Ýt l¸, ®é
cøng nhá. Trªn xe t¶i vμ çc lo¹i xe kh¸c, çc l¸ nhÝp ®−îc l¾p ghÐp thμnh bé, cã bé
phËn kÑp ngang ®Ó tr¸nh kh¶ n¨ng x« ngang khi nhÝp lμm viÖc. Bé nhÝp ®−îc b¾t chÆt
víi dÇm cÇu th«ng qua bul«ng quang nhÝp, liªn kÕt víi khung th«ng qua tai nhÝp vμ
quang treo (®Ó çc l¸ nhÝp biÕn d¹ng tù do).
+ Do ma s¸t trong qu¸ tr×nh lμm viÖc, çc l¸ nhÞp cä s¸t lªn nhau, ®Ó gi¶m mμi mßn vμ
t¶i träng va ®Ëp th−êng ®−îc bæ xung mì ch× gi÷a çc bÒ mÆt tiÕp xóc cña çc l¸ nhÝp
(triÖt tiªu kh¶ n¨ng gi¶m chÊn cña l¸ nhÝp_ vai trß phô).
+ §−êng ®Æc tÝnh ®μn håi cña nhÝp l¸ ®−îc coi lμ tuyÕn tÝnh, tøc lμ ®é cøng cña nã
kh«ng thay ®æi khi t¨ng t¶i träng. §©y lμ ®iÒu kh«ng mong muèn ®èi víi çc chÕ ®é
ho¹t ®éng cña xe. Khi t¨ng t¶i träng, cÇn thiÕt ph¶i t¨ng ®é cøng cña bé nhÝp.
NhÝp l¸ ®−îc chÕ t¹o tõ thÐp hîp kim çn nãng nh−: αthÐp silic55C2, 60C2A,
thÐp Cr«mmangan.
b) Lß xo:
PhÇn tö ®μn håi lß xo ®−îc sö dông réng r·i trªn çc xe cã t¶i träng trung b×nh:
xe con, xe t¶i nhá,... víi çc ®Æc ®iÓm sau:
+ ChÕ t¹o tõ thanh thÐp ®μn håi cã tiÕt diÖn trßn hay vu«ng, h×nh d¸ng bao ngoμi cã
nhiÒu lo¹i kh¸c nhau nh»m c¶i thiÖn ®Æc tÝnh ®μn håi cña lß xo.
+ §Æc tÝnh ®μn håi cña phÇn tö ®μn håi lß xo cã d¹ng tuyÕn tÝnh, kh«ng cã kh¶ n¨ng
thay ®æi nhiÒu ®é cøng cña hÖ thèng treo.

+ PhÇn tö ®μn håi lß xo th−êng bè trÝ trªn hÖ thèng treo ®éc lËp, mét sè Ýt bè trÝ trªn
cÇu sau phô thuéc.
H×nh 3.27. Çc d¹ng lß xo xo¾n èc th«ng dông H×nh 3.28. Çc d¹ng lß xo xo¾n èc ®Æc biÖt
+ −u ®iÓm: kÕt cÊu ®¬n gi¶n, t¹o kh«ng gian ®Ó bè trÝ çc bé phËn kh¸c cña hÖ
thèng treo hoÆc hÖ thèng l¸i, cã tuæi thä cao h¬n do kh«ng cã ma s¸t khi lμm viÖc,
kh«ng ph¶i b¶o d−ìng vμ ch¨m sãc.
+ Nh−îc ®iÓm: kh«ng cã kh¶ n¨ng dÉn h−íng vμ gi¶m chÊn. Do vËy bè trÝ phøc
t¹p h¬n so víi lo¹i dïng nhÝp l¸, ®ã lμ ph¶i cã bé phËn dÉn h−íng riªng biÖt.
c) Thanh xo¾n :
Thanh xo¾n lμ mét thanh thÐp ®μn håi cã ®Æc tÝnh ®μn håi xo¾n tuyÕn tÝnh theo gãc
xo¾n. §Æc ®iÓm cña phÇn tö ®μn håi thanh xo¾n:
+ PhÈn tö ®μn håi thanh xo¾n th−êng bè trÝ trªn cÇu tr−íc ®éc lËp cña çc lo¹i xe con,
xe du lÞch. Thanh xo¾n mét ®Çu liªn kÕt víi ®ßn ngang cña bé phËn dÉn h−íng, mét
®Çu liªn kÕt víi khung xe. T¹i vÞ trÝ liªn kÕt víi khung xe cã c¬ cÊu ®iÒu chØnh cho
phÐp thay ®æi chiÒu cao çc ®ßn dÉn h−íng cña hÖ thèng treo.
+ KÕt cÊu ®¬n gi¶n, kh«ng ph¶i ch¨m sãc b¶o d−ìng vμ cã ®é bÒn cao.
H×nh 3.29. Nguyªn lý lμm viÖc H×nh 3.30.

cña thanh xo¾n HÖ treo tr−íc ®éc lËp hai ®ßn ngang sö dông thanh xo¾n
1: Tay ®ßn thanh xo¾n 1: Thanh xo¾n; 3: Tay ®ßn h·m;
4: §Öm; 5: §ai èc ®iÒu chØnh; 6: Gi¸ dÉn h−íng

2. Bé phËn ®μn håi b»ng cao su:
Cao su cã ®−êng ®Æc tÝnh ®μn håi phi tuyÕn tøc lμ cã kh¶ n¨ng thay ®æi ®é cøng
tïy theo tr¹ng th¸i t¶i träng. Trong hÖ thèng treo phÇn tö ®μn håi cao su th−êng ®−îc
sö dông t¹i çc vÞ trÝ liªn kÕt, h¹n chÕ hμnh tr×nh nh»m lμm gi¶m t¶i träng ®éng khi hÖ
thèng treo lμm viÖc. Tuy nhiªn Ýt ®−îc sö dông nh− lμ phÇn tö ®μn håi ®éc lËp bëi çc
®Æc ®iÓm sau:
- −u ®iÓm:
+ Cã ®é bÒn cao, kh«ng ph¶i b¶o d−ìng,
söa ch÷a;
+ Kh¶ n¨ng hÊp thô n¨ng l−îng tèt
+ Träng l−îng nhá vμ cã ®Æc tÝnh ®μn håi
phi tuyÕn.
- Nh−îc ®iÓm:
+ Cã sù biÕn chÊt ¶nh h−ëng ®Õn ®Æc tÝnh
H×nh 3.31. Bé phËn ®μn håi b»ng cao su
®μn håi khi nhiÖt ®é thay ®æi
+ Sù biÕn d¹ng d− lín
3. Bé phËn ®μn håi khÝ nÐn:
Bé phËn ®μn håi khÝ nÐn víi ®−êng ®Æc tÝnh ®μn håi phi tuyÕn, ®−îc sö dông
trªn çc lo¹i xe cã chÊt l−îng tèt : xe con, xe buýt chÊt l−îng cao, xe t¶i cã träng t¶i
lín víi çc ®Æc ®iÓm sau:
+ Buång ®μn håi khÝ nÐn ( ballon khÝ nÐn) cã hai lo¹i tiªu chuÈn lμ lo¹i buång
d¹ng sãng (a) vμ buång gÊp (b) nh− thÓ hiÖn trªn h×nh. MÆt bÝch trªn cña buång cã lç
b¾t bu l«ng víi th©n xe, ®Õ cña buång liªn kÕt víi dÇm cÇu hoÆc gi¸ ®ì trªn dÇm cÇu.
+ Buång ®μn håi cho phÐp kh¶ n¨ng chÞu t¶i träng th¼ng ®øng, kh«ng cã kh¶
n¨ng truyÒn lùc däc, lùc bªn do vËy cÇn ph¶i cã bé phËn dÉn h−íng riªng biÖt lμ çc
®ßn däc, ®ßn ngang.
+ Bé phËn ®μn håi khÝ nÐn bè th−êng bè trÝ trªn hÖ treo phô thuéc trªn xe t¶i, xe
buýt, mét sè trªn hÖ treo ®éc lËp ®èi víi xe con. Sè l−îng ballon khÝ nÐn trªn mçi hÖ
treo tuú thuéc t¶i träng cña xe. HÖ thèng treo khÝ nÐn ®−îc cung cÊp khÝ nÐn bëi hÖ
thèng tù ®éng cung cÊp khÝ nÐn, th−êng nguån cung cÊp tõ nguån chung cña hÖ thèng
phanh. C¶m biÕn vÞ trÝ t¹i mçi cÇu xe cho phÐp nhËn tÝn hiÖu thay ®æi chiÒu cao th©n
xe, th«ng qua bé ®iÒu khiÓn vμ chÊp hμnh duy tr× chiÒu cao ballon khÝ nÐn phï hîp.

Ngμy nay, hÖ thèng treo hiÖn ®¹i th−êng sö dông phÇn tö ®μn håi khÝ nÐn kÕt hîp víi
gi¶m chÊn cã ®iÒu khiÓn (hÖ thèng treo b¸n tÝch cùc).
H×nh 3.32. Bé phËn ®μn håi khÝ nÐn ( balon khÝ nÐn)
a) Buång ®μn håi khÝ nÐn d¹ng sãng
b) Buång ®μn håi khÝ nÐn d¹ng gÊp
- −u ®iÓm :
+ Cã kh¶ n¨ng tù ®éng thay ®æi ®é cøng cña hÖ
thèng treo.
+ HÖ thèng treo khÝ nÐn cßn cã mét −u ®iÓm n÷a
®ã lμ kh«ng cã ma s¸t trong çc phÇn tö ®μn håi; träng
l−îng cña phÇn tö ®μn håi nhá.
- Nh−îc ®iÓm:
+ Kh«ng cã kh¶ n¨ng dÉn h−íng.
+ HÖ thèng ®iÒu khiÓn phøc t¹p.
4. Bé phËn ®μn håi hçn hîp:
H×nh 3.33.
a) KiÓu thuû khÝ: Bé phËn ®μn håi thuû khÝ
Bé phËn ®μn håi dïng kÕt hîp chøc n¨ng gi÷a bé phËn ®μn håi, bé phËn gi¶m
chÊn t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®iÒu chØnh chiÒu cao vμ träng t©m xe tù ®éng.
b) KiÓu kim lo¹i- khÝ nÐn:
Mçi lo¹i phÇn tö ®μn håi ®Òu cã nh÷ng −u, nh−îc ®iÓm riªng. Trªn mét sè lo¹i xe cã
phÇn tö ®μn håi kiÓu kÕt hîp: Kim lo¹i- KhÝ nÐn ®Ó tËn dông ®−îc çc −u ®iÓm cña hai
lo¹i trªn.
3.4.4.2. Bé phËn gi¶m chÊn:
1. S¬ ®å cÊu t¹o vμ nguyªn lý lμm viÖc cña gi¶m chÊn thñy lùc t¸c ®éng hai chiÒu
a) Lo¹i gi¶m chÊn thuû lùc mét líp vá cã buång khÝ nÐn.
S¬ ®å cÊu t¹o ®−îc thÓ hiÖn trªn h×nh víi çc ®Æc ®iÓm sau:

+ Vá gi¶m chÊn tiÕp xóc trùc tiÕp víi kh«ng khÝ t¹o ®iÒu kiÖn tho¸t nhiÖt tèt
+ Do buång khÝ nÐn ®−îc ng¨n çch bëi piston tù do, tr¸nh ®−îc hiÖn t−îng x©m
thùc lμm ¶nh h−ëng ®Õn chÊt l−îng lμm viÖc cña gi¶m chÊn.
+ Gi¶m ®−îc tiÕng ån.
- Nguyªn lý lμm viÖc:
+ Hμnh tr×nh nÐn ( b¸nh xe tiÕn gÇn khung xe)
Trong hμnh tr×nh nÐn, cÇn pist«n sè (9) dÞch chuyÓn
®i lªn phÝa trªn, do sù thay ®æi thÓ tÝch, buång phÝa
trªn van xi lanh (6) bÞ nÐn l¹i, ¸p suÊt t¨ng ®ång thêi
®Èy dÇu qua van mét chiÒu (7), van (1) ®ãng.
Lùc c¶n sinh ra khi dßng chÊt láng tiÕt l−u qua lç
van. KhÝ nÐn cao ¸p t¹o ra søc Ðp lín lªn chÊt láng
ch¶y qua van tiÕt l−u mét çch nhanh chãng vμ ªm
H×nh 3.34. S¬ ®å cÇu t¹o
dÞu, t¹o nªn lùc c¶n æn ®Þnh cña gi¶m chÊn. gi¶m chÊn mét líp vá t¸c
dông hai chiÒu
+ Hμnh tr×nh tr¶ ( B¸nh xe rêi xa khung xe)
1: van tr¶; 2: vá;
Hμnh tr×nh tr¶ ng−îc l¹i so víi hμnh tr×nh nÐn, cÇn 3: buång khÝ nÐn
4: Piston tù do
piston (9) dÞch chuyÓn xuèng phÝa d−íi, ®Èy dÇu tõ 5: Khoang thÓ tÝch
6: Van piston
buång phÝa d−íi lªn buång phÝa trªn th«ng qua van 7: Van nÐn
mét chiÒu (1). Do cÇn piston ®i ra khái xylanh nªn
mét phÇn thÓ tÝch do nã cho¸n chç bÞ thiÕu hôt dÇu,
®Ó bï l¹i piston tù do dÞch chuyÓn xuèng phÝa d−íi
bï l¹i l−îng thiÕu hôt t−¬ng øng.
b) Lo¹i gi¶m chÊn thñy lùc hai líp vá.
Trªn çc « t« hiÖn nay dïng phæ biÕn lo¹i gi¶m chÊn nμy víi çc ®Æc ®iÓm sau:
+ ThÓ tÝch dÇu ë buång bï tiÕp xóc trùc tiÕp víi kh«ng khÝ hoÆc khÝ nÐn cã thÓ
g©y nªn hiÖn t−îng x©m thùc khi gi¶m chÊn lμm viÖc lμm gi¶m hiÖu qu¶ cña gi¶m
chÊn.
+ Kh¶ n¨ng tho¸t nhiÖt kÐm,
+ KÕt cÊu phøc t¹p,

H×nh 3.35. S¬ ®å cÊu t¹o gi¶m

chÊn thuû lùc hai líp vá
1: B¹c dÉn h−íng trôc
2: Lç dÇu b«i tr¬n trôc
3: Phít lμm kÝn
4: Vá che ngoμi
5: Trôc gi¶m chÊn
6: Piston vμ côm van
7: Vá trong
8: Vá ngoμi
9: Côm van bï
A: Buång trªn
B: Buång d−íi
C: Buång bï

+ Hμnh tr×nh nÐn : Khi b¸nh xe ®Õn gÇn khung xe
CÇn piston mang theo van dÞch chuyÓn xuèng phÝa d−íi ®i s©u vμo lßng xylanh,
thÓ tÝch khoang B gi¶m, dÇu bÞ nÐn víi ¸p suÊt t¨ng ®Èy van II më cho phÐp dÇu th«ng
khoang tõ khoang B sang khoang A. Do thÓ tÝch cÇn piston cho¸n mét thÓ tÝch chÊt
láng nhÊt ®Þnh nªn mét l−îng thÓ tÝch t−¬ng ®−¬ng sÏ ®−îc chuyÓn vμo buång bï C
th«ng qua van IV. Lùc c¶n gi¶m chÊn sinh ra khi dßng chÊt láng tiÕt l−u qua çc van.
+ Hμnh tr×nh tr¶ : Khi b¸nh xe xa khung xe
Ng−îc l¹i ë hμnh tr×nh nÐn, cÇn piston mang theo van chuyÓn ®éng lªn trªn ®i ra
khái xylanh, thÓ tÝch khoang A gi¶m, ¸p suÊt t¨ng Ðp dÇu th«ng qua van I ch¶y sang
khoang B. §ång thêi do cÇn pis ton dÞch chuyÓn ra khái xylanh nªn mét phÇn thÓ tÝch
thiÕu hôt sÏ ®−îc bï l¹i nhê thÓ tÝch dÇu tõ buång bï C ch¶y vμo khoang B th«ng qua
van III. Søc c¶n sinh ra khi dßng chÊt láng tiÕt l−u qua çc van.
Thùc tÕ trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng, gi¶m chÊn dÞch chuyÓn víi tèc ®é kh¸c nhau
do vËy cÇn sinh ra lùc c¶n t−¬ng øng. Qu¸ tr×nh ®ã ®−îc gäi lμ nÐn nhÑ, nÐn m¹nh hay
tr¶ nhÑ, tr¶ m¹nh. Lùc c¶n t−¬ng øng tuú thuéc vμo tr¹ng th¸i ho¹t ®éng cña çc van,
cô thÓ ®−îc xem xÐt trªn h×nh kÕt cÊu gi¶m chÊn.
2. CÊu t¹o gi¶m chÊn thñy lùc hai líp vá:
CÊu t¹o cña gi¶m chÊn hai líp vá ®−îc thÓ hiÖn trªn h×nh 3.36.

Gi¶m chÊn mét ®Çu liªn kÕt víi khung xe hoÆc gi¸ b¾t th«ng qua tai phÝa trªn
(13), ®Çu phÝa d−íi (14) liªn kÕt víi dÇm cÇu, ®ßn dÉn h−íng hoÆc gi¸ b¾t. Gi¶m chÊn
cã líp vá che bôi bªn ngoμi (12), vá ngoμi (11) vμ vá trong (2) cïng víi cÇn piston (3)
mang theo van piston (6), van ®Õ (8) t¹o nªn çc khoang thÓ tÝch A, B, C (buång bï)
nh− h×nh vÏ. CÇn piston dÞch chuyÓn tÞnh tiÕn nhê côm chi tiÕt dÉn h−íng (1). Côm van
piston (6) cã van l¸ ®μn håi (4), ngay phÝa d−íi cã çc l¸ ®μn håi cã ®é cøng nhá h¬n
che kÝn hμng lç ngoμi (14) vμ van l¸ (5) che kÝn hμng lç phÝa trong (7), chi tiÕt ®Õ van
(15) vμ lß xo nÐn. Côm van ®Õ (8) cã van l¸ ®μn håi (10), van mét chiÒu (9).
H×nh 3.36. CÊu t¹o gi¶m chÊn thuû lùc hai

líp vá
a: Tr¹ng th¸i b×nh th−êng
b: Tr¹ng th¸i tr¶
c: Tr¹ng th¸i nÐn
Tr¹ng th¸i lμm viÖc nh− sau:

- Tr¹ng th¸i nÐn nhÑ: CÇn piston (3) vμ van piston(6) ®i vμo xylanh. Van l¸ (4)
bÞ më ra, chÊt láng ch¶y tõ buång B lªn buång A mét çch tù do. Nh−ng tÊt c¶ thÓ tÝch
kh«ng thÓ ®i vμo hÕt buång B v× cÇn piston (3) ®i vμo xylanh cho¸n chç mét phÇn thÓ
tÝch, phÇn thÓ tÝch dÇu t−¬ng øng nμy sÏ ch¶y qua khe (16) cña van (10) v çc lç
(17)cña van ®Õ (8) vμo buång bï C lμm t¨ng ¸p suÊt kh«ng khÝ trong buång nμy lªn
mét Ýt. Çc lç cña van ®Õ (8) sÏ sinh ra søc c¶n tû lÖ víi b×nh ph−¬ng vËn tèc dßng chÊt
láng ch¶y qua nã.
- Khi nÐn m¹nh, chÊt láng kh«ng kÞp ch¶y qua çc lç cña van ®Õ (8), ¸p suÊt
trong xy lanh t¨ng lªn, van gi¶m t¶i (9) tù më ra cho dÇu vμo buång bï C nhanh h¬n
lμm ®é cøng cña hÖ thèng kh«ng bÞ t¨ng lªn.

- Tr¹ng th¸i tr¶ nhÑ: Ng−îc l¹i víi tr¹ng th¸i nÐn, cÇn piston (3) vμ van piston
(6) dÞch chuyÓn lªn trªn, van l¸ (4) vμ çc l¸ ®μn håi phÝa d−íi bÞt kÝn lç (17), ¸p suÊt
chÊt láng ë trong xylanh t¨ng lªn. ChÊt láng tõ buång A ch¶y xuèng buång B qua d·y
lç bªn ngoμi cña van piston (6), kh¾c phôc lùc ®Èy cña lß xo côm ®Õ van, ®Èy van l¸
biÕn d¹ng më ®−êng dÇu th«ng víi buång B. Do cÇn piston dÞch chuyÓn ra ngoμi xy
lanh nªn t¹o ra sù thiÕu hôt thÓ tÝch dÇu ë buång B khi ch¶y tõ buång A xuèng. ChÊt
láng sÏ tõ buång bï C qua lç cña van ®Õ ®i vμo buång B bï l¹i phÇn thÓ tÝch bÞ thiÕu
hôt.
Cã thÓ tham kh¶o kÕt cÊu cña gi¶m chÊn hai líp vá trªn xe con cña Toyota
H×nh 3.37. CÊu t¹o gi¶m chÊn thuû lùc hai líp vá xe Toyota
3.4.4.3. Bé phËn dÉn h−íng

C¨n cø theo s¬ ®å bé phËn dÉn h−íng chia ra lo¹i hÖ thèng treo ®éc lËp vμ lo¹i
hÖ thèng treo phô thuéc. S¬ ®å hÖ thèng treo phô thuéc vμ ®éc lËp ®· ®−îc tr×nh bμy ë
môc tr−íc.
1. HÖ thèng treo phô thuéc:
HÖ thèng treo phô thuéc cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau, cã thÓ tïy thuéc vμo viÖc sö
dông phÇn tö ®μn håi mμ cã çc d¹ng th«ng dông sau:
a) PhÇn tö ®μn håi nhÝp l¸:

HÖ thèng treo phô thuéc sö dông phÇn tö ®μn håi nhÝp l¸ ®a sè sö dông trªn xe
t¶i, xe kh¸ch, xe buýt vμ treo sau cña xe du lÞch.
NhÝp lμ ®−îc xÕp thμnh bé (10) ®−îc kÑp chÆt (11) kÑp chèng x« ngang nhÝp.
Trong qu¸ tr×nh lμm viÖc, bé nhÝp biÕn d¹ng, b¸nh xe dÞch chuyÓn lªn phÝa trªn bÞ h¹n
chÕ bëi ô cao su (3). ô cao su (5) cã t¸c dông t¨ng cøng bëi nã cã kh¶ n¨ng thay ®æi
chiÒu dμi lμm viÖc cña bé nhÝp khi bé nhÝp khi biÕn d¹ng ch¹m vμo ô (5). Bé nhÝp, hai
®Çu liªn kÕt víi khung qua tai (1) vμ (6), tai (6) cã kÕt cÊu ®Æc biÖt (7) d¹ng miÕng v¸t
bè trÝ treo gióp l¸ nhÝp tú vμ tr−ît theo b¸n kÝnh cong cña miÕng v¸t do vËy cã kh¶
n¨ng thay ®æi chiÒu dμi lμm viÖc cña l¸ nhÝp tøc lμ thay ®æi ®é cøng cña hÖ thèng treo.
Bé nhÝp ®−îc cè ®Þnh víi dÇm cÇu (8) th«ng qua quang nhÝp (9). Gi¶m chÊn (4) liªn kÕt
mét ®Çu víi khung xe, mét ®Çu víi tai gi¶m chÊn ®Æt trªn dÇm cÇu.
H×nh 3.38. HÖ thèng treo sau phô thuéc lo¹i sö dông nhÝp l¸
1: Tai nhÝp; 2: Khung xe; 3: ô cao su h¹n chÕ hμnh tr×nh; 4: Gi¶m chÊn
5: ô cao su t¨ng cøng cho bé nhÝp; 6: Tai nhÝp; 7: MiÕng v¸t; 8: DÇm cÇu
9: Bu l«ng quang nhÝp; 10: Bé nhÝp l¸; 11: KÑp nhÝp chèng x« ngang
b) PhÇn tö ®μn håi lß xo:
Bé phËn ®μn håi lß xo (1) ®−îc ®Æt trªn dÇm cÇu phô thuéc (7) vμ phÝa trªn ®−îc
b¾t víi khung hoÆc th©n xe qua mÆt bÝch. Bé phËn ®μn håi lμ lß xo kh«ng cã kh¶ n¨ng
dÉn h−íng, ®Ó ®¶m nhËn kh¶ n¨ng dÉn h−íng vμ truyÒn lùc, m«men ®Çy ®ñ, trªn xe bè
trÝ hÖ ®ßn liªn kÕt riªng biÖt lμ çc ®ßn däc trªn (3), däc d−íi (5), ®ßn chÞu lùc ngang
Panhada (2). Gi¶m chÊn lo¹i hai líp vá ®Æt ë phÝa sau, mét ®Çu liªn kÕt víi dÇm cÇu,
®Çu kia liªn kÕt víi khung, cã nhiÖm vô dËp t¾t dao ®éng ph¸t sinh khi xe chuyÓn
®éng. KÕt cÊu hÖ thèng treo trªn h×nh cßn cã thanh æn ®Þnh ngang (6) lμ bé phËn ®μn

håi phô cã t¸c dông chèng lËt ngang cho xe khi cã sù thay ®æi t¶i träng th¼ng ®øng t¸c
®éng lªn çc b¸nh xe trªn cïng mét cÇu. Trªn çc lo¹i xe hiÖn nay, thanh æn ®Þnh
ngang ®−îc bè trÝ trªn c¶ cÇu tr−íc vμ cÇu sau. Çc ®ßn dÉn h−íng ®−îc bè trÝ sao cho
quan hÖ ®éng häc cña b¸nh xe khi cã sù dÞch chuyÓn cña hÖ thèng treo tèi −u nhÊt,
gi¶m tèi ®a çc chuyÓn vÞ kh«ng mong muèn kh¸c ®ång thêi truyÒn lùc vμ m«men mét
çch ®Çy ®ñ.
a)
H×nh 3.39. HÖ thèng treo phô thuéc sö dông lß xo ®μn håi

a) KÕt cÊu ; b,c: S¬ ®å bè trÝ çc thanh dÉn h−íng trªn, d−íi vμ ®ßn ngang
1: Bé phËn ®μn håi lß xo trô; 2: Thanh truyÒn lùc bªn; 3: §ßn dÉn h−íng trªn
4: Gi¶m chÊn; 5: §ßn dÉn h−íng d−íi; 6: Thanh æn ®Þnh ngang; 7: DÇm cÇu
c) PhÇn tö ®μn håi khÝ nÐn hoÆc thuû khÝ:
H×nh 3.40. HÖ thèng treo tr−íc phô thuéc sö dông Balon khÝ nÐn
1: Gi¶m chÊn; 2: Bé phËn ®μn håi (buång khÝ nÐn); 3: DÇm cÇu
4: Thanh æn ®Þnh ngang; 5: §ßn dÉn h−íng d−íi; 6: §ßn dÉn h−íng trªn
7: §ßn truyÒn lùc bªn; 8: §ßn dÉn ®éng l¸i
Trªn h×nh 3.40 lμ hÖ thèng treo phô thuéc sö dông phÇn tö ®μn håi lμ buång khÝ
nÐn (2) (ballon khÝ), buång khÝ nÐn kh«ng cã kh¶ n¨ng dÉn h−íng, t−¬ng tù nh− ®èi víi
phÇn tö ®μn håi lß xo, hÖ thèng treo cÇn ph¶i cã bé phËn dÉn h−íng riªng biÖt. Bé phËn
dÉn h−íng bao gåm çc ®ßn däc d−íi (5), däc trªn (6), ®ßn ngang (7) vμ thanh æn ®Þnh
ngang (4). Trªn h×nh lμ hÖ thèng treo tr−íc cña xe t¶i cã t¶i träng lín, trªn cÇu tr−íc bè
trÝ 4 gi¶m chÊn (1), mçi bªn b¸nh xe hai lμm t¨ng kh¶ n¨ng dËp t¾t dao ®éng. Buång
®μn håi tiªu chuÈn ®−îc lùa chän phï hîp víi t¶i träng ®Æt lªn cÇu xe.
H×nh 3.42. HÖ thèng treo phô thuéc

sö dông Balon khÝ nÐn+ NhÝp l¸
H×nh 3.41. HÖ thèng treo sau phô

thuéc sö dông Balon khÝ nÐn
1: §ßn dÉn h−íng d−íi; 2: §ßn dÉn
h−íng trªn; 3: Thanh æn ®Þnh ngang;
4: §ßn liªn kÕt thanh æn ®Þnh ngang víi
khung; 5: Gi¶m chÊn; 6: Bé phËn ®μn
håi ( Buång khÝ nÐn)
Trªn h×nh 3.41 lμ hÖ treo cÇu sau phô thuéc cña xe t¶i cã sö dông phÇn tö ®μn
håi lμ ballon khÝ nÐn. Sö dông 4 buång ®μn håi (6), mçi bªn hai. Sè l−îng buång ®μn
håi phô thuéc vμo t¶i träng cho phÐp cña buång ®μn håi tiªu chuÈn vμ träng t¶i cho
phÐp trªn cÇu xe. CÇu sau cã thanh æn ®Þnh ngang (3) lμm t¨ng kh¶ n¨ng chèng lËt
ngang th©n xe. HÖ thèng treo cã bé phËn dÉn h−íng d¹ng thanh gi»ng, cÊu tróc thanh
gi»ng däc phÝa d−íi (1) vμ çc thanh gi»ng (2) bè trÝ d¹ng ch÷ V ë phÝa trªn t¨ng kh¶
n¨ng truyÒn lùc däc vμ lùc bªn. Bèn gi¶m chÊn thuû lùc (5) hai líp vá ®−îc sö trªn mçi
cÇu lμm t¨ng kh¶ n¨ng hÊp thô n¨ng l−îng dao ®éng cña xe.
H×nh 3.42 lμ kÕt cÊu hÖ treo tr−íc phô thuéc trªn xe t¶i, sö dông phÇn tö ®μn håi
hçn hîp : c¬ khÝ (bé nhÝp l¸) vμ buång ®μn håi khÝ nÐn. Bé phËn ®μn håi nhÝp l¸ ®ãng
vai trß lμ bé phËn dÉn h−íng.
2. HÖ thèng treo phô thuéc lo¹i th¨ng b»ng:
Trªn çc «t« cã nhiÒu cÇu, çc cÇu ®Æt gÇn nhau th−êng sö dông lo¹i phô thuéc
th¨ng b»ng víi ®ßn th¨ng b»ng ®Æt ë gi÷a 2 cÇu sau nªn b¶o ®¶m t¶i träng th¼ng ®øng
b»ng nhau ë çc b¸nh xe trªn mçi cÇu.
H×nh 3.43. §éng häc hÖ thèng treo th¨ng b»ng
*. §Æc ®iÓm:
+ Khi mét b¸nh xe chuyÓn ®éng qua mÊp m« cã thÓ gi¶m ®−îc sù dÞch chuyÓn cña
thïng xe nh−ng t¶i träng t¸c dông lªn b¸nh xe hÇu nh− kh«ng ®æi.
+ TÝnh chÊt c©n b»ng hÖ thèng treo ®−îc m« t¶ ë tr¹ng th¸i nh− h×nh vÏ :
- Tr¹ng th¸i a: Khi hai cÇu chuyÓn ®éng trªn ®−êng b»ng.
- Tr¹ng th¸i b: Khi mét b¸nh xe bÞ n©ng lªn ®é cao h/2, ®ång thêi b¸nh xe cßn l¹i còng
bÞ h¹ thÊp lμ h/2, chiÒu cao th©n xe vÉn ®−îc duy tr× kh«ng ®æi
- Tr¹ng th¸i c: Khi mét b¸nh xe bÞ n©ng lªn ®é cao h, th©n xe dÞch chuyÓn mét ®o¹n lμ
h/2.
+ HÖ thèng treo nμy th−êng dïng phÇn tö ®μn håi phæ biÕn lμ nhÝp l¸ hoÆc buång khÝ
nÐn.
- Çc s¬ ®å cÊu t¹o:
H×nh 3.44. S¬ ®å bè trÝ hÖ thèng treo th¨ng b»ng víi xe cã nhiÒu cÇu

a) b)
H×nh 5.45. HÖ thèng treo th¨ng b»ng
a) Sö dông Balon khÝ; b) Sö dông nhÝp l¸
1: §ßn däc d−íi; 2: §ßn däc trªn; 1: Khung xe; 2: §ßn däc trªn
3: Thanh æn ®Þnh; 4: Gi¸ treo thanh æn ®Þnh 3: Trôc c©n b»ng; 4: Bé nhÝp l¸
5: Gi¶m chÊn; 6: Balon khÝ nÐn 5,7: CÇu xe; 6: §ßn däc d−íi;
3. HÖ thèng treo ®éc lËp:

a) HÖ thèng treo ®éc lËp hai ®ßn ngang
Trªn çc xe con hiÖn nay, hÖ thèng treo tr−íc vμ sau th−êng bè trÝ hÖ thèng treo
®éc lËp hai ®ßn ngang bè trÝ d¹ng h×nh thang. Tuy nhiªn kÕt cÊu ®ßn ngang rÊt ®a
d¹ng, cã thÓ lμ d¹ng ®ßn, d¹ng tÊm (gi¸) tïy thuéc vμo kÕt cÊu trªn xe cô thÓ.
H×nh 3.46. HÖ thèng treo ®éc lËp

hai ®ßn ngang sö dông phÇn tö
®μn håi lß xo
1: Khung xe;
2: §Öm ®iÒu chØnh gãc nghiªng
ngang trô ®øng
3: Gi¸ ®ßn d−íi;
4: Gi¶m chÊn;
5: VÊu h¹n chÕ;
6: Khíp cÇu trªn
7: §ßn ngang trªn;
8: §Üa phanh;
9: Khíp cÇu d−íi;
10: Lß xo trô
11: §ßn ngang d−íi;
12: Thanh æn ®Þnh ngang

H×nh 3.47. HÖ thèng treo ®éc lËp

hai ®ßn ngang sö dông phÇn tö
®μn håi thanh xo¾n
1: Bu l«ng liªn kÕt víi khung xe
2: Tay ®ßn liªn kÕt thanh xo¾n
3: Thanh xo¾n
4: Gi¸ dÉn h−íng trªn
5: Khíp cÇu trªn
6: Gi¸ liªn kÕt khíp cÇu trªn
7: §Çu trôc b¸nh xe
§ßn ngang cña hÖ thèng treo trªn h×nh 3.46 lμ d¹ng gi¸, ®−îc chÕ t¹o tõ çc
tÊm thÐp dËp, kÕt cÊu cã d¹ng ch÷ A t¹o kh¶ n¨ng chÞu lùc v÷ng ch¾c vμ truyÒn lùc ®Çy
®ñ cho hÖ thèng treo. §ßn ngang trªn (7) cã kÝch th−íc nhá h¬n so víi ®ßn ngang d−íi
(11) do tÝnh chÊt chÞu lùc. Çc ®ßn liªn kÕt víi khung th«ng qua gi¸ b¾t, ë ®ßn ngang
phÝa d−íi cã èc ®iÒu chØnh (2) cho phÐp ®iÒu chØnh gãc nghiªng ngang cña trô ®øng
khi thay ®æi chiÒu dμi ®ßn treo d−íi. Khi chuyÓn h−íng, b¸nh xe quay xung quanh trô
®øng gi¶ t−ëng lμ ®−êng nèi gi÷a hai t©m khíp cÇu trªn (6) vμ d−íi (9). Hμnh tr×nh lμm
viÖc cña hÖ thèng treo bÞ h¹n chÕ khi ®ßn trªn tú vμo ô cao su (5). §Ó t¨ng ®é æn ®Þnh
chuyÓn ®éng, ë cÇu tr−íc cña xe cã trang bÞ thanh æn ®Þnh ngang (12) cã d¹ng ch÷ U
liªn kÕt hai bªn ®ßn ngang d−íi víi khung xe th«ng qua æ cao su ®μn håi. Gi¶m chÊn
bè trÝ ®Æt trong lßng cña lß xo ®μn håi, tiÕt kiÖm kh«ng gian.
HÖ treo sö dông phÇn tö ®μn håi lß xo cho ®é cøng nhá, hÖ treo mÒm h¬n. −u
®iÓm cña hÖ treo hai ®ßn ngang cho phÐp h¹ thÊp träng t©m cña xe, t¨ng æn ®Þnh
chuyÓn ®éng khi xe chuyÓn ®éng ë tèc ®é cao. Tuy nhiªn kÕt cÊu phøc t¹p, khã kh¨n
trong söa ch÷a, b¶o d−ìng vμ ®iÒu chØnh.
Trªn h×nh 3.47, hÖ treo ®éc lËp hai ®ßn ngang cã sö dông phÇn tö ®μn håi lμ
thanh xo¾n. Hai ®Çu thanh xo¾n cã then hoa, mét ®Çu liªn kÕt víi ®ßn ngang phÝa trªn
qua tai b¾t, mét ®Çu b¾t víi khung th«ng qua gi¸, ®Æt liªn kÕt treo víi khung, cã d¹ng
®ßn bÈy gióp cho viÖc ®iÒu chØnh ®é xo¾n cña thanh xo¾n.

* HÖ thèng treo Mc.Pherson
HÖ thèng treo Mc. Pherson thùc chÊt lμ sù biÕn d¹ng cña hÖ thèng treo hai ®ßn
ngang. §ßn ngang trªn cã chiÒu dμi b»ng kh«ng, ®−îc s¬ ®å ho¸ nh− trªn h×nh vÏ.
−u ®iÓm:
+ CÊu tróc ®¬n gi¶n, Ýt chi tiÕt, gi¶m nhÑ khèi
l−îng kh«ng ®−îc treo,
+ DÔ dμng bè trÝ trong khoang ®éng c¬,
+ §iÒu chØnh chiÒu cao träng t©m xe b»ng çc
bu l«ng.
Nh−îc ®iÓm:
+ Cã kh¶ n¨ng g©y ra sù thay ®æi gãc nghiªng
ngang b¸nh xe, vÕt b¸nh xe
H×nh 3.48. S¬ ®å ho¸ hÖ thèng
CÊu hÖ thèng treo Mc.Pherson ®−îc thÓ hiÖn treo ®éc lËp Mc. Pherson
trªn h×nh 3.49
H×nh 3.49.
HÖ thèng treo tr−íc
Mc.Pherson
1: Moay ¬ b¸nh xe;
2: Gi¸ ®ì moay ¬
3: §Öm ®ì;
4: æ cao su ngoμi;
5: §Öm ch¾n;
6: æ cao su trong;
7: æ bi tùa;
8: VÊu cao su t¨ng cøng vμ
h¹n chÕ hμnh tr×nh;
9: Vμnh ®ì lß xo;
10: Gi¶m chÊn;
11: B¸n trôc;
12: Thanh æn ®Þnh ngang;
13: §ßn dÉn h−íng d−íi; 14:
Khíp cÇu

§Çu trªn cña gi¶m chÊn cã gi¸ b¾t víi khung hoÆc sμn xe. Trªn côm chi tiÕt ®Çu
trªn cña gi¶m chÊn, cã æ ®ì ®Çu trôc gi¶m chÊn (4) phï hîp víi mçi kÕt cÊu, cã æ bi
tùa (7) gi¶m ma s¸t trong qu¸ tr×nh chuyÓn h−íng ®èi víi hÖ treo tr−íc dÉn h−íng. §Çu
d−íi cña gi¶m chÊn (10) ®−îc b¾t víi gi¸ (2) cña côm b¸nh xe. ë kÕt cÊu trªn, ®−êng
trô ®øng gi¶ t−ëng ( ®−êng nèi khíp trô ®Çu trªn gi¶m chÊn vμ khíp cÇu cña ®ßn treo
d−íi) kh«ng trïng víi trôc gi¶m chÊn. Trªn mét sè lo¹i xe, trôc gi¶m chÊn ®ãng vai trß
lμ trô quay ®øng, cã ®é bÒn lín h¬n. §−êng t©m trô ®øng quyÕt ®Þnh b¸n kÝnh quay
b¸nh xe, tuú thuéc kÕt cÊu mμ b¸n kÝnh nμy cã gi¸ trÞ d−¬ng, ©m hoÆc b»ng kh«ng, vμ
cã ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ ®Õn kh¶ n¨ng æn ®Þnh h−íng cña b¸nh xe. Bé phËn ®μn håi bè trÝ
treo trªn th©n gi¶m chÊn, gióp viÖc bè trÝ gän h¬n. §ßn ngang d−íi cã kh¶ n¨ng ®iÒu
chØnh, cho phÐp ®iÒu chØnh gãc nghiªng ngang cña b¸nh xe, gãc nghiªng däc trô ®øng.
b) HÖ thèng treo ®ßn däc
a) b)
H×nh 3.50. HÖ thèng treo ®ßn däc

a) KÕt cÊu b) S¬ ®å ho¸
1: Gi¸ treo phÝa sau; 2: Gi¸ ®í cña ®ßn däc 1: Th©n xe; 2: Lß xo ®μn håi
3: Trôc cña æ; 4: Cao su ®ì; 5: §ßn däc 3: Gi¶m chÊn; 4: B¸nh xe
6: Trôc b¸nh xe; 7: C¬ cÊu phanh; 5: §ßn däc; 6: Trôc cña æ ®ì
8: M©m phanh; 9: VÊu h¹n chÕ;
10: Gi¶m chÊn; 11: Lß xo trô.
HÖ thèng treo ®ßn däc víi kÕt cÊu ®¬n gi¶n ®−îc sö dông réng r·i trªn xe con,
xe t¶i nhá víi çc ®Æc ®iÓm sau:
+ Kh«ng x¶y ra sù thay ®æi chiÒu dμi vÕt b¸nh xe, gãc nghiªng b¸nh xe, ®é
chôm b¸nh xe khi b¸nh xe dÞch chuyÓn, çc gi¸ trÞ nμy ®Òu b»ng kh«ng.

+ KÕt cÊu cã Ýt chi tiÕt, ®ßn däc cã kÝch th−íc lín ®¶m b¶o kh¶ n¨ng truyÒn lùc
tèt. Kh¸c víi hÖ thèng treo phô thuéc cã sö dông ®ßn däc, ë hÖ thèng treo ®éc lËp, çc
b¸nh xe dÞch chuyÓn ®éc lËp trªn mçi ®ßn däc. Trªn h×nh ®ßn däc (5) cã kÕt cÊu d¹ng
tÊm cã ®é bÒn cao, ®¶m b¶o truyÒn lùc ®Çy ®ñ tõ b¸nh xe lªn khung vμ ng−îc l¹i. Mét
®Çu ®ßn däc liªn kÕt víi khung xe th«ng qua gi¸ ®ì (2) vμ çc æ cao su ®μn håi (4), mét
®Çu liªn kÕt víi côm b¸nh xe. HÖ treo th−êng bè trÝ trªn cÇu sau kh«ng dÉn h−íng.
d) HÖ treo ®ßn däc cã ®ßn ngang liªn kÕt
Nã thuéc lo¹i nöa phô thuéc, nöa ®éc
lËp ®iÒu nμy c¨n cø vμo kh¶ n¨ng lμm viÖc
cña hÖ treo vμ tuú thuéc vμo ®é cøng cña
®ßn liªn kÕt.
Tuú theo vÞ trÝ ®Æt ®ßn liªn kÕt mμ cã
thÓ lμ treo ®éc lËp hoÆc phô thuéc.
¦u ®iÓm:
- DÔ th¸o l¾p c¶ côm cÇu xe, kÕt cÊu gän,
®Æc biÖt dÔ bè trÝ cho hÖ treo dïng thanh
xo¾n.
- ChÞu t¶i träng ngang, gi¶m nhÑ lùc ngang
t¸c ®éng lªn çc khíp quay, kh«ng cÇn ph¶i
dïng thanh æn ®Þnh ngang khi nã cã ®é
cøng nhá. H×nh 3.51. S¬ ®å hÖ thèng treo ®ßn däc
cã ®ßn ngang liªn kÕt.
- Kh«ng g©y nªn sù thay ®æi gãc nghiªng 1: B¸nh xe; 2: æ ®ì ®ßn däc; 3: §ßn däc;
4: Th©n xe; 5: Lß xo trô; 6: Gi¶m chÊn
ngang b¸nh xe, vÕt b¸nh xe, kh«ng cÇn
dïng thªm ®ßn truyÒn lùc ngang.
Nh−îc ®iÓm :
- C«ng nghÖ hμn cao, t¶i träng ®Æt lªn h¹n
chÕ, khi ®i trªn ®−êng vßng cã kh¶ n¨ng bÞ
quay trôc cÇu xe.
e) HÖ treo víi ®ßn chÐo:
Lμ d¹ng kÕt cÊu trung gian gi÷a hÖ
treo ®ßn ngang vμ ®ßn däc, tËn dông ®−îc
çc −u ®iÓm vμ lo¹i trõ çc nh−îc ®iÓm cña H×nh 3.52. HÖ thèng treo ®ßn däc
hÖ treo ®ßn däc vμ ®ßn ngang nãi trªn. 1: Gi¶m chÊn; 2: Lß xo; 3: §ßn däc;
4: §ßn ngang liªn kÕt; 5: Thïng x¨ng

§Æc ®iÓm:
+ §ßn ®ì b¸nh xe quay trªn ®−êng trôc chÐo lÖch víi ph−¬ng ngang vμ ph−¬ng däc xe
t¹o nªn ®ßn chÐo treo b¸nh xe.
+ Cã sù thay ®æi nhá vÕt b¸nh xe, gãc nghiªng ngang b¸nh xe..
H×nh 3.53. HÖ thèng treo ®ßn chÐo

1: Khíp trô ngoμi;
2: Gi¸ treo;
3: Khíp trô trong;
4: Thanh æn ®Þnh;
5: CÇu xe;
6: ô cao su cña gi¸ treo;
7: B¸n trôc;
8: Gi¶m chÊn; 9: Lß xo;
3.3.5. HÖ thèng treo tÝch cùc.

3.3.5.1. Kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ hÖ thèng treo tÝch cùc:
¤ t« dao ®éng chñ yÕu do khÝch thÝch tõ mÊp m« mÆt ®−êng. HiÖn nay hÖ thèng
treo bÞ ®éng ®−îc coi lμ tèt nhÊt chØ cã thÓ ®óng víi mét lo¹i ®−êng nhÊt ®Þnh. Do vËy,
®Ó tho¶ m·n çc chØ tiªu ®é ªm dÞu chuyÓn ®éng vμ ®é an toμn chuyÓn ®éng trªn tÊt c¶
çc lo¹i ®−êng kh¸c nhau th× çc ®Æc tÝnh cña hÖ thèng treo cÇn ph¶i thay ®æi trong qu¸
tr×nh « t« chuyÓn ®éng phï hîp víi çc ®Æc tÝnh cña ®−êng vμ vÞ trÝ khung vá xe ®−îc
®iÒu khiÓn nhê hÖ thèng ®iÒu khiÓn tù ®éng. Tuú thuéc vμo kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn çc
th«ng sè cña hÖ thèng treo ®iÒu khiÓn ng−êi ta ph©n thμnh hai lo¹i: hÖ thèng treo tÝch
cùc hoμn toμn vμ hÖ thèng treo b¸n tÝch cùc (hÖ thèng treo chØ cã th«ng sè cña gi¶m
chÊn ®−îc ®iÒu khiÓn).

3.3.5.2. HÖ thèng treo tÝch cùc hoμn toμn:
HÖ thèng treo tÝch cùc bao gåm bé
ph¸t ®éng thuû lùc, bé ®iÒu khiÓn vμ çc
c¶m biÕn. HÖ thèng treo nμy ®ßi hái ph¶i cã
n¨ng l−îng cung cÊp cho hÖ thèng lín, gi¸
thμnh cao, träng l−îng lín vμ phøc t¹p. §©y
chÝnh lμ nh−îc ®iÓm chÝnh cña hÖ thèng treo
nμy.
H×nh 3.54. S¬ ®å hÖ thèng treo tÝch cùc

3.3.5.3. HÖ thèng treo b¸n tÝch cùc
Gi¶m chÊn m¾c song song víi phÇn tö ®μn håi. HÖ thèng treo b¸n tÝch cùc víi
gi¶m chÊn tÝch cùc chØ cã nhiÖm vô dËp t¾t dao ®éng cña th©n xe nªn ®ßi hái n¨ng
l−îng cung cÊp cho hÖ thèng Ýt h¬n nhiÒu so víi hÖ thèng treo tÝch cùc.
H×nh 3.55. S¬ ®å hÖ thèng treo b¸n tÝch cùc

HÖ thèng treo b¸n tÝch cùc ®¸p øng kh¶ n¨ng çch ly dao ®éng tèt h¬n hÖ thèng
treo bÞ ®éng, gi¶m chÊn tÝch cùc lμ nh©n tè t¹o nªn tÝnh −u viÖt ®ã. KÕt cÊu gi¶m chÊn
tÝch cùc t−¬ng tù kÕt cÊu cña gi¶m chÊn th«ng th−êng nh−ng ®Æc tÝnh cña gi¶m chÊn
tÝch cùc cã thÓ thay ®æi nhê sù thay ®æi tiÕt diÖn van tiÕt l−u hoÆc thay ®æi ®é nhít cña
m«i chÊt c«ng t¸c d−íi t¸c dông cña tõ tr−êng.

Ch−¬ng iv: Çc hÖ thèng ®iÒu khiÓn

4.1. HÖ thèng l¸i
Ph−¬ng tiÖn giao th«ng khi tham gia giao th«ng ph¶i ®¶m b¶o an toμn chuyÓn
®éng. H−íng chuyÓn ®éng cña xe ph¶i ®−îc kiÓm so¸t bëi ng−êi ®iÒu khiÓn, ®¶m b¶o
®iÒu khiÓn nhÑ nhμng, nhanh chãng, chÝnh x¸c theo ý muèn.
Khi xe chuyÓn ®éng, cã thÓ ®i th¼ng, quay vßng, tr¸nh ch−íng ng¹i vËt,... ®ã
chÝnh lμ çc t¸c ®éng ®iÒu khiÓn xe chuyÓn ®éng theo ý muèn. HÖ thèng l¸i sÏ ®¶m
nhËn chøc n¨ng nμy.
4.1.1. C«ng dông
HÖ thèng l¸i lμ hÖ thèng ®iÒu khiÓn h−íng chuyÓn ®éng cña xe, ®¶m b¶o gi÷
nguyªn hoÆc thay ®æi h−íng chuyÓn ®éng cña xe ë mét vÞ trÝ nμo ®ã.
Trªn «t« cã çc ph−¬ng ph¸p thay ®æi h−íng chuyÓn ®éng nh− lμ: ChuyÓn
h−íng c¶ cÇu xe ( xe r¬moãc); chuyÓn h−íng nhê ®iÒu khiÓn tèc ®é çc b¸nh xe ( m¸y
kÐo, xe m¸y c«ng tr×nh); ®iÒu khiÓn th«ng qua thay ®æi h−íng b¸nh xe. Ngμy nay phæ
biÕn lμ lo¹i ®iÒu khiÓn h−íng cña çc b¸nh xe gäi lμ çc b¸nh xe dÉn h−íng.
HÖ thèng l¸i cã chøc n¨ng tiÕp nhËn t¸c ®éng cña ng−êi ®iÒu khiÓn, th«ng qua
çc c¬ cÊu dÉn ®éng thùc hiÖn ®iÒu khiÓn çc b¸nh xe chuyÓn ®éng theo quü ®¹o mong
muèn. ViÖc ®iÒu khiÓn nμy ph¶i ®¶m b¶o tÝnh linh ho¹t, nhanh chãng vμ chÝnh x¸c.
HÖ thèng l¸i th«ng dông bao gåm c¬ cÊu ®iÒu khiÓn ( vμnh l¸i, trôc l¸i), c¬ cÊu
l¸i vμ çc ®ßn dÉn ®éng t¹o kh¶ n¨ng chuyÓn h−íng cho çc b¸nh xe xung quanh trô
®øng.
Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng, hÖ thèng l¸i cã ý nghÜa quan träng th«ng qua viÖc
n©ng cao an toμn ®iÒu khiÓn vμ chÊt l−îng chuyÓn ®éng do vËy hÖ thèng l¸i ngμy cμng
®−îc hoμn thiÖn nhÊt lμ khi xe ®¹t tèc ®é lín.
4.1.2. ph©n lo¹i hÖ thèng l¸i:
HÖ thèng l¸i cã thÓ ph©n lo¹i theo nhiÒu çch kh¸c nhau:
- Theo ph−¬ng ph¸p chuyÓn h−íng:
+ ChuyÓn h−íng b¸nh xe dÉn h−íng phÝa tr−íc.
+ ChuyÓn h−íng tÊt c¶ çc b¸nh xe dÉn h−íng phÝa tr−íc, phÝa sau
( 4WS - 4 Wheel Steering ).
+ ChuyÓn h−íng cÇu xe : Xe r¬mooc
+ ChuyÓn h−íng th©n xe : M¸y c«ng tr×nh,
- Theo çch bè trÝ vμnh l¸i:
+ Bè trÝ vμnh l¸i bªn tr¸i (theo luËt ®i ®−êng bªn ph¶i).
+ Bè trÝ vμnh l¸i bªn ph¶i (theo luËt ®i ®−êng bªn tr¸i).
- Theo ®Æc ®iÓm truyÒn lùc:
+ HÖ thèng l¸i c¬ khÝ
+ HÖ thèng l¸i c¬ khÝ cã trî lùc:
. Trî lùc thuû lùc: víi çc lo¹i van kh¸c nhau.
. Trî lùc khÝ ( cã c¶ ch©n kh«ng)
. Trî lùc ®iÖn
. Trî lùc c¬ khÝ.
- Theo kÕt cÊu cña hÖ thèng ®ßn dÉn ®éng l¸i:
+ Phï hîp víi hÖ thèng treo ®éc lËp.
+ Phï hîp víi hÖ thèng treo phô thuéc.
- Theo çch biÕn ®æi kiÓu truyÒn ®éng (phô thuéc vμo kÕt cÊu cña c¬ cÊu l¸i):
+ BiÕn chuyÓn ®éng quay cña hÖ thèng ®iÒu khiÓn thμnh chuyÓn ®éng quay cña
çc ®ßn:
.Trôc vÝt- b¸nh vÝt( b¸nh vÝt: b¸nh r¨ng rÎ qu¹t, con l¨n).
. Trôc vÝt - ª cu bi.
+ BiÕn chuyÓn ®éng quay cña hÖ thèng ®iÒu khiÓn thμnh chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn
cña ®ßn ®iÒu khiÓn:
. B¸nh r¨ng( trôc r¨ng)- thanh r¨ng.
4.1.3. S¬ ®å bè trÝ chung hÖ thèng l¸i th«ng dông:
4.1.3.1. Bè trÝ chung trªn hÖ thèng treo phô thuéc
H×nh 4.1. HÖ thèng l¸i

th«ng dông trªn hÖ thèng
treo phô thuéc ( Xe t¶i)
1: Vμnh tay l¸i
2: Trôc l¸i;
3. C¬ cÊu l¸i
4: §ßn quay ®øng
5: §ßn kÐo däc
6: §ßn quay trªn
7,9: §ßn quay bªn
8: §ßn ngang liªn kÕt
10: DÇm cÇu
11,12: B¸nh xe dÉn h−íng

Trong tr−êng hîp tæng qu¸t, hÖ thèng l¸i gåm cã: Vμnh l¸i-trôc l¸i, c¬ cÊu l¸i,
hÖ dÉn ®éng l¸i, bé phËn trî lùc l¸i, gi¶m chÊn ( nÕu cã). Trªn h×nh lμ s¬ ®å hÖ thèng
l¸i th«ng dông ®iÒu khiÓn h−íng chuyÓn ®éng 2 b¸nh dÉn h−íng trªn cÇu tr−íc.
Khi ®¸nh l¸i, ng−êi l¸i t¸c ®éng lªn vμnh l¸i 1, qua trôc l¸i 2 dÉn ®Õn c¬ cÊu l¸i
(3). ChuyÓn ®éng tõ c¬ cÊu l¸i ®−îc ®−a ®Õn bé phËn dÉn ®éng l¸i th«ng qua ®ßn quay
®øng. DÉn ®éng l¸i gåm thanh kÐo däc (5), ®ßn quay trªn (6), h×nh thang l¸i vμ çc
cam quay bªn tr¸i, bªn ph¶i lμm quay b¸nh xe ë hai bªn.
4.1.3.2. Bè trÝ chung trªn hÖ thèng treo ®éc lËp:
Trªn hÖ thèng treo ®éc lËp, hai bªn b¸nh xe dÞch chuyÓn ®éng lËp nhau, do vËy
dÉn ®éng l¸i ph¶i ®¶m b¶o kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng dÞch chuyÓn cña hÖ thèng
treo ®ång thêi vÉn ®¶m b¶o chuyÓn h−íng ®−îc çc b¸nh xe dÉn h−íng ë hai bªn trªn
cÇu tr−íc. §Ó tháa m·n ®iÒu nμy, dÉn ®éng l¸i trªn hÖ thèng treo ®éc lËp sö dông lo¹i
çc ®ßn chia c¾t. VÒ mÆt nguyªn t¾c çc ®ßn dÉn ®éng ®Òu tháa m·n quan hÖ ®éng häc
Ackerman vμ vÉn cã h×nh d¸ng c¬ b¶n lμ h×nh thang l¸i §ant«.

th«ng dông trªn « t« con
1: Vμnh tay l¸i
2: Trôc l¸i
3. C¬ cÊu l¸i
4 §ßn dÉn ®éng l¸i

th«ng dông trªn « t« con
1,11: Ngâng trôc b¸nh xe
2: Khíp cÇu trªn
3,12,13,14,15: §ßn dÉn ®éng
l¸i ( H×nh thang l¸i)
4: Gi¸ ®ì trôc quay phô
5,9: Gi¸ ®ì hÖ thèng l¸i
6: C¬ cÊu l¸i
7: Trôc l¸i
8: Vμnh l¸i
10: §Çu nèi ®ßn dÉn ®éng

4.1.4. CÊu t¹o hÖ thèng l¸i
4.1.4.1. CÊu t¹o vμnh l¸i vμ trôc l¸i:
Vμnh l¸i cã nhiÖm vô t¹o m«men ®iÒu khiÓn t¸c ®éng lªn hÖ thèng l¸i. M«men
®iÒu khiÓn nμy cã gi¸ trÞ b»ng lùc ng−êi l¸i t¸c ®éng nh©n víi b¸n kÝnh vμnh l¸i.
Trôc l¸i cã nhiÖm vô truyÒn m« men ®iÒu khiÓn tõ vμnh l¸i ®Õn c¬ cÊu l¸i.
Trªn vμnh l¸i vμ trôc l¸i th−êng bè trÝ çc thiÕt bÞ ®iÒu khiÓn phôc vô qu¸ tr×nh
®iÒu khiÓn, sö dông « t« nh−: tói khÝ (airbag), cßi, çc c«ng t¾c ®iÖn ®iÒu khiÓn ®Ìn, g¹t
n−íc m−a,...
Vμnh l¸i vμ trôc l¸i trªn çc xe hiÖn ®¹i ngμy nay cßn ®ãng vai trß an toμn bÞ
®éng. §¶m b¶o t¸c ®éng Ýt nhÊt tíi ng−êi l¸i khi x¶y ra va ch¹m víi xe.
H×nh 4.4. Vμnh l¸i vμ trôc l¸i

( Xe con)
1: Vμnh tay l¸i
2: èng tr−ît trôc l¸i
3: Trôc l¸i
4: C¬ cÊu tr−ît trôc l¸i
H×nh 4.5. KÕt cÊu vμnh l¸i, trôc l¸i (Xe t¶i)
1: Vμnh l¸i
2: Bul«ng liªn kÕt vμnh l¸i víi trôc l¸i
3: Gi¸ ®ì trôc l¸i vμ ®iÒu chØnh trôc l¸i
4: Trôc l¸i
5: Khíp ch÷ thËp liªn kÕt çc ®o¹n trôc l¸i
6: C¬ cÊu l¸i
7: §ßn quay ®øng
8: §ßn kÐo däc
9: §ßn quay trªn
4.1.4.2. C¬ cÊu l¸i:

C¬ cÊu l¸i th«ng dông hiÖn nay vÉn lμ bé truyÒn c¬ khÝ cho tû sè truyÒn lín. C¬
cÊu l¸i ®−îc b¾t chÆt víi khung xe, n»m ë gÇn cÇu tr−íc dÉn h−íng cã nhiÖm vô nhËn
chuyÓn ®éng tõ trôc l¸i, th«ng qua bé biÕn ®æi tû sè truyÒn lín lμm thay ®æi m«men

®iÒu khiÓn t¸c ®éng lªn çc ®ßn cña hÖ thèng dÉn ®éng ®Ó chuyÓn h−íng çc b¸nh xe
dÉn h−íng. §Ó tháa m·n ®iÒu kiÖn trªn, hiÖn nay trªn « t« sö dông çc lo¹i c¬ cÊu l¸i
sau:
1) C¬ cÊu l¸i lo¹i trôc vÝt :
a) D¹ng trôc vÝt lâm (Gl«b«it)- con l¨n:
Trªn çc lo¹i xe tr−íc kia, c¬ cÊu l¸i lo¹i nμy th−êng ®−îc dïng réng r·i trªn
çc lo¹i « t« víi nh÷ng −u ®iÓm: cho tû sè truyÒn lín (lín h¬n 24), kÕt cÊu ®¬n gi¶n, dÔ
b¶o d−ìng söa ch÷a vμ gi¸ thμnh thÊp. Nh−îc ®iÓm lín nhÊt khiÕn cho lo¹i nμy Ýt ®−îc
sö dông hiÖn nay ®ã lμ khã kh¨n cho viÖc bè trÝ trî lùc l¸i.
H×nh 4.6. CÊu t¹o c¬ cÊu l¸i Trôc vÝt- con l¨n
1,5: æ bi ®ì trôc vÝt; 2: Trôc vÝt (Trôc chñ ®éng); 3: èc ®æ dÇu; 4: Vá c¬ cÊu l¸i; 6:
Trôc con l¨n; 7: æ bi kim; 8: Con l¨n; 9: Trôc bÞ ®éng; 10: §ßn quay ®øng; 11: Khíp
cÇu liªn kÕt ®ßn quay ®øng víi ®ßn kÐo däc; 12: Gi¸ ®ì c¬ cÊu l¸i; 13 §Öm ®iÒu chØnh
®é d¬ trôc vÝt; 14: N¾p ®Ëy; 15,16: §ai èc vμ ®Öm ®iÒu chØnh ®é d¬ trôc bÞ ®éng.
§Æc ®iÓm:
- Trôc l¸i cña hÖ thèng l¸i ®−îc Ðp c¨ng víi trôc vÝt lâm, nhËn chuyÓn ®éng tõ
vμnh l¸i. Trôc vÝt gl«b«it ¨n khíp víi con l¨n ®Æt trªn çc æ bi kim vμ cã kh¶ n¨ng ®iÒu
chØnh däc trôc th«ng qua çc l¸ c¨n ë mÆt bÝch ®Çu trôc. Con l¨n cã thÓ lμ 1,2,3 r¨ng,
tuy nhiªn th−êng dïng lo¹i cã 3 r¨ng ®Ó gi¶m lùc t¸c dông lªn con l¨n. Con l¨n quay
tr¬n trªn trôc th«ng qua æ bi kim (7). Con l¨n (8) cã gãc n©ng ren ¨n khíp víi trôc vÝt
(2). Trôc con l¨n mang theo con l¨n quay trªn trôc bÞ ®éng (9) cña c¬ cÊu l¸i. §Çu
ngoμi cña trôc bÞ ®éng cã xÎ r·nh then hoa liªn kÕt víi ®ßn quay ®øng cña dÉn ®éng
l¸i. Toμn bé c¬ cÊu l¸i lμm viÖc trong dÇu b«i tr¬n vμ vá c¬ cÊu l¸i ®−îc b¾t chÆt lªn
trªn khung xe.

- Khi ®¸nh l¸i, m«men quay ®−îc truyÒn ®Õn trôc vÝt lâm, con l¨n ¨n khíp víi
trôc vÝt chuyÓn ®éng quay xung quanh trôc bÞ ®éng lμm quay ®ßn quay ®øng.
- §Ó con l¨n tiÕp xóc tèt víi mÆt xo¾n èc cña trôc vÝt, gi÷a t©m con l¨n vμ trôc
vÝt cã ®é lÖch t©m( th−êng cã gi¸ trÞ 5-7mm) vμ ®Ó khi sö dông chç ¨n khíp bÞ mßn,
khi ®ã cã thÓ ®iÒu chØnh ¨n khíp b»ng çch ®Èy s©u con l¨n vμo ¨n khíp víi trôc vÝt
t¹o nªn kh¶ n¨ng ¨n khíp míi víi ®é d¬ cho phÐp th«ng qua ®ai èc ®iÒu chØnh ë ®Çu
trôc bÞ ®éng.
- Dïng trôc vÝt lâm (gl«boit) nªn cho phÐp tû sè truyÒn cã thÓ thay ®æi tuy nhiªn
møc ®é thay ®æi kh«ng lín l¾m( 5%-10%).
- HiÖu suÊt thuËn lín h¬n hiÖu suÊt nghÞch nªn ®¶m b¶o gi¶m va ®Ëp tõ mÆt
®−êng lªn vμnh l¸i. Con l¨n quay tr¬n nhê æ bi kim nªn gi¶m ®−îc ma s¸t. HiÖu suÊt
thuËn: 0,6- 0,7, hiÖu suÊt nghÞch: 0,3-0,35 .
b) C¬ cÊu l¸i trôc vÝt- £ cu- bi, thanh r¨ng- cung r¨ng:
H×nh 4.7.
CÊu t¹o c¬ cÊu l¸i Trôc vÝt- £ cu -
bi, thanh r¨ng- cung r¨ng
1: Cung r¨ng vμ trôc bÞ ®éng
2: Vßng lμm kÝn
3: æ thanh l¨n kim
4: N¾p
5: §ai èc h·m
6: VÝt ®iÒu chØnh
7: èc x¶ dÇu
8: §ai èc ®iÒu chØnh
9: TÊm chÆn
10: Bul«ng
11: Chèt cña ®ai èc
12: N¾p
13: Vßng lμm kÝn
14: N¾p
15: æ bi
16: Vá c¬ cÊu l¸i
17: Trôc vÝt (Trôc chñ ®éng)
18: Nót ®æ dÇu
19: Vßng lμm kÝn
20: §ai èc- thanh r¨ng
Trôc vÝt ®−îc ®ì b»ng æ bi ®ì chÆn, trôc vÝt quay quanh t©m vμ ª cu bi «m ngoμi
trôc vÝt th«ng qua çc viªn bi ¨n khíp t¹o nªn bé truyÒn trôc vÝt- ª cu. Bªn ngoμi ªcu cã
çc r¨ng d¹ng thanh r¨ng, trôc bÞ ®éng mang theo cung r¨ng ¨n khíp víi thanh r¨ng

t¹o thμnh bé truyÒn thanh r¨ng b¸nh r¨ng. Trôc vÝt ®ãng vai trß chñ ®éng vμ cung r¨ng
®ãng vai trß bÞ ®éng.
- Çc viªn bi n»m trong r·nh cña trôc vÝt vμ ª cu, ho¹t ®éng theo vßng kÝn nhê
çc r·nh dÉn bi. −u ®iÓm cña lo¹i nμy lμ lùc c¶n nhá do ma s¸t gi÷a trôc vÝt vμ e cu bi
®−îc kh¾c phôc bëi çc viªn bi.
- Khi ®¸nh l¸i, trôc vÝt liªn kÕt víi trôc l¸i quay. ª cu ¨n khíp víi trôc vÝt th«ng
qua çc viªn bi lμm ª cu dÞch chuyÓn tÞnh tiÕn. Mét phÇn mÆt ngoμi ª cu cã d¹ng thanh
r¨ng ¨n khíp víi cung r¨ng liÒn trôc lμm trôc quay ( trôc bÞ ®éng). §Çu ngoμi cña trôc
bÞ ®éng cã xÎ r·nh then liªn kÕt víi ®ßn quay ®øng lμm ®ßn quay ®øng quay theo.
- Tû sè truyÒn cña c¬ cÊu l¸i lo¹i nμy rÊt lín ( tèi ®a cã thÓ ®¹t 40) cã thÓ lμ tû
sè truyÒn kh«ng ®æi hoÆc thay ®æi. Víi lo¹i cã tû sè truyÒn kh«ng ®æi th−êng ®i kÌm
víi bé trî lùc l¸i vμ lo¹i cã tû sè truyÒn thay ®æi kh«ng l¾p thªm bé trî lùc.
- HiÖu suÊt cao: HiÖu suÊt thuËn b»ng hiÖu suÊt nghÞch: kho¶ng 0,7 ®Õn 0,85.
2) C¬ cÊu l¸i trôc r¨ng- thanh r¨ng
H×nh 4.8: KÕt cÊu c¬ cÊu l¸i trôc r¨ng- thanh r¨ng
1: §ai èc h·m; 2: Vßng chÆn; 3: §ai èc ®iÒu chØnh; 4: æ bi ®ì trªn trôc; 5: Trôc r¨ng; 6:
æ bi ®ì ®Çu trôc r¨ng; 7: §ai èc ®iÒu chØnh; 8: B¹c tú; 9: Lß xo nÐn; 10: §ai èc h·m;
11: Thanh r¨ng; 12: Vá ngoμi thanh r¨ng; 13: B¹c dÉn h−íng thanh r¨ng; 14: §ßn
ngang bªn chuyÓn h−íng b¸nh xe; 15: §ai gi÷; 16: Bäc cao su; 17: §ai èc h·m; 18:
Khãa kÑp; 19: §Çu ngoμi ®ßn ngang bªn chuyÓn h−íng
- Trôc r¨ng (r¨ng nghiªng) ¨n khíp víi thanh r¨ng (r¨ng nghiªng) ë phÝa d−íi.
Khi vμnh l¸i quay, trôc r¨ng quay lμm di chuyÓn thanh r¨ng sang tr¸i hoÆc ph¶i, dÉn
®éng çc ®ßn ngang bªn chuyÓn ®éng. Çc ®ßn ngang bªn ®−îc liªn kÕt víi ®ßn quay
b¸nh xe thùc hiÖn chuyÓn h−íng b¸nh xe theo yªu cÇu ®iÒu khiÓn.

- Trôc r¨ng ®−îc ®ì bëi hai æ bi (ë ®Çu lμ æ bi kim), ®é dÞch chuyÓn däc trôc cña
trôc r¨ng ®−îc ®iÒu chØnh th«ng qua çc æ bi cã èc ®iÒu chØnh ë phÝa ngoμi tú s¸t vμo æ
bi ë ®Çu trªn.
§Æc ®iÓm:
- Thanh r¨ng ®−îc c¾t r¨ng ë mét phÝa, phÇn cßn l¹i cã tiÕt diÖn trßn. Thanh
r¨ng ®−îc tr−ît trªn çc b¹c tr−ît h×nh vμnh kh¨n. Mét b¹c tr−ît n»m ë phÝa kh«ng c¾t
r¨ng vμ mét b¹c tr−ît nöa h×nh vμnh kh¨n tuú ë phÝa d−íi thanh r¨ng vμ cã thÓ ®iÒu
chØnh th«ng qua ª cu ®iÓu chØnh n»m phÝa d−íi c¬ cÊu l¸i. Gi÷a b¹c tr−ît vμ ª cu cã
khe hë ®Ó ®¶m b¶o t¸c dông cña lß xo tú, tú s¸t b¹c vμo thanh r¨ng. £ cu ®−îc kho¸ ®Ó
tr¸nh sù tù níi láng.
- −u ®iÓm:
+ Do ¨n khíp trùc tiÕp nªn cã ®é nh¹y cao.
+ Sù truyÒn m«men tèt do søc c¶n trong c¬ cÊu nhá nªn tay l¸i nhÑ.
+ HiÖu suÊt thuËn b»ng hiÖu suÊt nghÞch b»ng 0,8-0,9
+ §é d¬ c¬ cÊu l¸i nhá vμ cã kh¶ n¨ng tù ®éng ®iÒu chØnh.
+ CÊu tróc ®¬n gi¶n, gän, nhÑ. Çc c¬ cÊu ®−îc bäc kÝn nªn Ýt ph¶i b¶o d−ìng
söa ch÷a.
- Th«ng th−êng tû sè truyÒn cña bé truyÒn nμy kh«ng ®æi khi ®¸nh l¸i sang ph¶i
hoÆc sang tr¸i. Tuy nhiªn trong mét sè c¬ cÊu tû sè truyÒn cã thÓ cho phÐp thay ®æi
b»ng çch thay ®æi kÕt cÊu cña bé truyÒn.
4.1.4.3. HÖ thèng dÉn ®éng l¸i
HÖ thèng dÉn ®éng ®¶m nhËn chøc n¨ng nhËn chuyÓn ®éng tõ c¬ cÊu l¸i ®Õn
b¸nh xe dÉn h−íng, ®¶m b¶o quan hÖ gi÷a çc gãc quay cña b¸nh xe dÉn h−íng khi
thùc hiÖn quay vßng ®Ó kh«ng x¶y ra sù tr−ît bªn ë tÊt c¶ çc b¸nh xe, ®ång thêi t¹o
liªn kÕt gi÷a çc b¸nh xe dÉn h−íng.
HÖ thèng dÉn ®éng lμ c¬ cÊu c¬ khÝ gåm çc ®ßn rçng (®Ó tiÕt kiÖm nguyªn vËt
liÖu) liªn kÕt víi nhau qua çc khíp cÇu ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tù lùa mμ kh«ng cã khe hë.
1) HÖ thèng dÉn ®éng l¸i trªn hÖ thèng treo phô thuéc:
Trªn h×nh 4.9 lμ c¬ cÊu §ant« 4 kh©u khíp, c¬ cÊu nμy ®¶m b¶o gÇn ®óng quan
hÖ liªn kÕt chuyÓn h−íng gi÷a hai bªn b¸nh xe theo lý thuyÕt ( Quan hÖ h×nh häc
Ackerman). C¬ cÊu cã mét kh©u lμ dÇm cÇu liÒn cña hÖ thèng treo phô thuéc (kh©u cè
®Þnh). Çc ®ßn bªn dÉn ®éng çc b¸nh dÉn h−íng quay xung quanh trô ®øng, ®ßn
ngang bªn liªn kÕt hai ®ßn bªn qua çc khíp cÇu ( r«tuyn l¸i).

H×nh 4.9. S¬ ®å h×nh thang l¸i §ant« trªn hÖ thèng treo phô thuéc
ViÖc bè trÝ hÖ thèng dÉn ®éng l¸i cÇn chó ý ®Õn sù phèi hîp ®éng häc cña hÖ
thèng l¸i víi ®éng häc cña hÖ thèng treo. NÕu ®Çu cè ®inh cña nhÝp bè trÝ phÝa tr−íc th×
c¬ cÊu l¸i còng cÇn bè trÝ ®»ng tr−íc. Víi çch bè trÝ nh− vËy, t©m dao ®éng ®ßn däc
hÖ thèng l¸i vμ t©m dao ®éng cña cÇu dÉn h−íng sÏ gÇn nhau. Ng−îc l¹i sÏ g©y ra sù
dao ®éng vμ ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng ®iÒu khiÓn b¸nh xe dÉn h−íng.
H×nh 4.10. Bè trÝ c¬ cÊu l¸i phï hîp víi ®éng häc hÖ thèng treo.
2) HÖ thèng dÉn ®éng l¸i trªn hÖ thèng treo ®éc lËp
H×nh 4.11. S¬ ®å h×nh thang l¸i trªn hÖ thèng treo ®éc lËp
1: §ßn quay;2: §ßn ®ì;3: Thanh l¸i;4: Thanh ngang
Trªn hÖ thèng treo ®éc lËp, sè l−îng ®ßn vμ çc khíp t¨ng lªn ®¶m b¶o çc b¸nh
xe dÞch chuyÓn ®éc lËp. Sè l−îng çc ®ßn t¨ng lªn tuú thuéc vμo kÕt cÊu c¬ cÊu l¸i, vÞ

trÝ bè trÝ c¬ cÊu l¸i, kh«ng gian bè trÝ, ®é cøng v÷ng cña c¬ cÊu ... tuy nhiªn vÉn ph¶i
®¶m b¶o quan hÖ liªn kÕt chuyÓn h−íng gi÷a hai bªn b¸nh xe theo lý thuyÕt
3) DÉn ®éng l¸i trªn hÖ thèng treo ®éc lËp cã cÊu l¸i trôc r¨ng-thanh r¨ng.
a) b)
H×nh 4.12. S¬ ®å dÉn ®éng l¸i víi c¬ cÊu l¸i trôc r¨ng- thanh r¨ng
1: B¸nh xe dÉn h−íng; 2: Cam quay b¸nh xe; 3: Trôc r¨ng; 4: Thanh r¨ng;
5: B¹c dÉn h−íng; 6: B¹c ®ì; 7: §ßn bªn dÉn ®éng b¸nh xe dÉn h−íng
- H×nh 4.12a: C¬ cÊu l¸i vμ ®ßn dÉn ®éng ®Æt sau cÇu tr−íc, thanh r¨ng ®¶m
nhËn chuyÓn ®éng tÞnh tiÕn trong èng. §ßn ngang bªn b¾t lªn thanh r¨ng thùc hiÖn dÉn
®éng b¸nh xe.
- H×nh 4.12b: Víi lo¹i nμy, ®Çu thanh r¨ng nèi víi çc ®ßn ngang bªn qua çc
khíp cÇu ®Ó dÉn ®éng b¸nh xe. KÕt cÊu gän nhÑ, kh«ng ph¶i ®iÒu chØnh, hiÖn nay ®−îc
sö dông réng r·i.
4) Çc mèi ghÐp cña dÉn ®éng l¸i:
H×nh 4.13. KÕt cÊu côm khíp cÇu

1: Ca khíp cÇu; 2,4: Lß xo nÐn; 3: N¾p
ngoμi; 5: N¾p che; 6: Khíp cÇu
H×nh 4.14. KÕt cÊu H×nh 4.15. KÕt cÊu liªn

côm khíp cÇu kÕt ®ßn dÉn ®éng ngang
(R«tuyn l¸i) 1: §ßn ngang; 2,4: §ai
1: Lß xo; kÑp; 3: èng kÑp
2: Ca khíp cÇu; 5: §Çu nèi ®ßn ngang; 6:
3: N¾p Khíp cÇu; 7: Bul«ng
4: Lß xo nÐn;
5: Khíp cÇu

§Ó gi¶m träng l−îng vμ tiÕt kiÖm nguyªn vËt liÖu chÕ t¹o, çc ®ßn dÉn ®éng l¸i
th−êng ®−îc lμm rçng. Çc khíp liªn kÕt trong dÉn ®éng l¸i ®Òu lμ khíp cÇu, ®¶m b¶o
kh¶ n¨ng tù lùa, kh«ng cã kho¶ng hë.
4.1.4.4. Trî lùc l¸i
1) C«ng dông:
- Gi¶m nhÑ søc lao ®éng cña ng−êi l¸i trong viÖc ®iÒu khiÓn h−íng chuyÓn ®éng
cña xe, ®Æc biÖt víi nh÷ng xe cã t¶i träng lín cã m« men c¶n quay vßng lín.
- Trî lùc l¸i cßn cã ý nghÜa n©ng cao an toμn chuyÓn ®éng khi cã sù cè x¶y ra ë
b¸nh xe ( næ lèp, ¸p suÊt lèp qu¸ thÊp...) vμ gi¶m t¶i träng va ®Ëp truyÒn lªn vμnh l¸i,
t¨ng tÝnh tiÖn nghi vμ ªm dÞu trong ®iÒu khiÓn nªn ®−îc sö dông nhiÒu trªn çc xe du
lÞch. HÖ thèng l¸i cã trî lùc cã çc lo¹i : thuû lùc, khÝ nÐn, ®iÖn, c¬ khÝ. Lo¹i trî lùc
thuû lùc víi kÕt cÊu nhá gän ®−îc sö dông phæ biÕn h¬n c¶.
- Lùc l¸i cã thÓ ®−îc gi¶m b»ng nhiÒu çch kh¸c nhau, cã thÓ lμ t¨ng tû sè
truyÒn cña c¬ cÊu l¸i. Tuy nhiªn viÖc nμy dÉn ®Õn sè vßng quay trªn vμnh l¸i nhiÒu
h¬n, ng−êi l¸i ph¶i quay vμnh l¸i nhiÒu dÉn ®Õn ph¶n øng ®iÒu khiÓn khã theo ý muèn
víi nh÷ng ®o¹n ®−êng vßng phøc t¹p. V× vËy ®Ó thùc hiÖn viÖc ®iÒu khiÓn vμnh l¸i nhÑ
nhμng, nhanh nh¹y trong khi ®ã chØ cÇn lùc l¸i nhá, cÇn ph¶i cã thiÕt bÞ trî lùc l¸i.
2) Ph©n lo¹i:
Trî lùc l¸i cã lo¹i sau:
- Trî lùc khÝ nÐn víi ¸p suÊt trî lùc 0,5-0,75 MPa
- Trî lùc thñy lùc víi ¸p suÊt trî lùc 5-12,5 Mpa
HiÖn nay trªn « t«, trî lùc thñy lùc víi kÕt cÊu gän nhÑ ®−îc sö dông phæ th«ng
h¬n ®Æc biÖt dÔ dμng bè trÝ trªn c¬ cÊu l¸i lo¹i trôc vÝt- ª cu bi thanh r¨ng- b¸nh r¨ng
hoÆc trôc r¨ng- thanh r¨ng.
3) Trî lùc l¸i thuû lùc:
a) Çc bé phËn c¬ b¶n cña hÖ thèng l¸i cã trî lùc thuû lùc:
Bé trî lùc l¸i lμ mét bé phËn ®iÒu khiÓn tù ®éng bao gåm: nguån n¨ng l−îng,
van ph©n phèi vμ xy lanh lùc.
- Theo çch bè trÝ çc côm mμ cã thÓ chia ra çc lo¹i ®−îc thÓ hiÖn trªn s¬ ®å sau:

H×nh 4.16. Bè trÝ çc bé phËn

cña trî lùc l¸i
a) CCL, VPP, XLL ®Æt chung;
b) CCL, VPP ®Æt chung
c) VPP, XLL ®Æt chung
d) CCL, XLL ®Æt chung
e) CCL, VPP, XLL ®Æt riªng rÏ
1: C¬ cÊu l¸i
2: Xy lanh lùc
3: Van ph©n phèi
4: Nguån n¨ng l−îng trî lôc
- Theo çch dÉn ®éng nguån n¨ng l−îng:

+ ThiÕt bÞ thuû lùc dïng c«ng suÊt ®éng c¬, ®−îc dÉn ®éng bëi ®éng c¬.
+ ThiÕt bÞ thuû lùc dïng c«ng suÊt m« t¬ ®iÖn, m« t¬ ®iÖn ®Æt riªng biÖt ®Ó dÉn
®éng b¬m thuû lùc.
Bè trÝ chung hÖ thèng l¸i cã trî lùc thñy lùc ®−îc thÓ hiÖn trªn h×nh sau:
H×nh 4.17.
Çc bé phËn cña trî lùc l¸i trªn xe con
1: B×nh chøa dÇu trî lùc
2: Trôc l¸i
3: Van ph©n phèi
4: C¬ cÊu l¸i
5: Xylanh lùc
6: Nguån n¨ng l−îng
( B¬m trî lùc lo¹i çnh g¹t)

b) Nguyªn lý lμm viÖc chung
.Khi xe chuyÓn ®éng th¼ng a)
DÇu tõ b¬m qua van ®iÒu khiÓn. NÕu
van ë vÞ trÝ trung gian, çc ®−êng dÇu ch¶y
qua van vμo cöa x¶ råi trë l¹i b¬m. ¸p suÊt
trong çc khoang cña xy lanh lùc c©n b»ng
nhau, piston cña xy lanh lùc ë vÞ trÝ trung
gian øng víi xe chuyÓn ®éng th¼ng ( h×nh a).
b)
.Khi xe chuyÓn ®éng quay vßng:
Khi trôc l¸i quay theo mét h−íng nμo
®ã sÏ t¸c ®éng ®Õn van ®iÒu khiÓn, lμm van
®iÒu khiÓn dÞch chuyÓn ®ãng mét ®−êng dÇu
cßn mét ®−êng dÇu kia më réng h¬n. Do vËy
lμm t¨ng thÓ tÝch dÇu vμ ¸p suÊt dÇu. DÇu tõ H×nh 4.18.
Nguyªn lý lμm viÖc cña trî lùc thñy lùc
b¬m, qua van ®iÒu khiÓn, dÇu cã ¸p suÊt lín a) Khi chuyÓn ®éng th¼ng;
b) Khi quay vßng
sÏ ®−a tíi khoang c«ng t¸c cña xy lanh lùc 1: Van ph©n phèi; 2: B¬m thñy lùc;
3: Piston; 4: Xylanh lùc
lμm dÞch chuyÓn piston thùc hiÖn viÖc ®iÒu
khiÓn.
c) Çc kiÓu trî lùc l¸i
HÖ thèng l¸i cã trî lùc th−êng ®Æt trªn xe çc lo¹i xe hiÖn ®¹i cã c¬ cÊu l¸i lo¹i:
trôc vÝt - ªcu bi thanh r¨ng cung r¨ng; trôc r¨ng- thanh r¨ng víi van ph©n phèi cã 3
kiÓu lμ : kiÓu quay, kiÓu tr−ît vμ kiÓu çnh.
VÒ c¬ b¶n, nguyªn lý trî lùc l¸i trong çc kiÓu trªn lμ dùa vμo kh¶ n¨ng xo¾n
gãc cña thanh xo¾n khi chÞu lùc t¸c ®éng tõ vμnh l¸i, khi ®ã çc van ®−îc b¾t trªn
thanh xo¾n sÏ dÞch chuyÓn thùc hiÖn ®ãng më çc cöa cung cÊp dÇu tíi xy lanh lùc tû
lÖ víi lùc t¸c ®éng lªn thanh xo¾n vμ håi dÇu vÒ b×nh chøa.
*) KiÓu van quay:
§a sè l¾p trªn hÖ thèng l¸i cã c¬ cÊu l¸i trôc r¨ng thanh r¨ng hoÆc trôc vÝt ªcu bi
thanh r¨ng cung r¨ng.
S¬ ®å nguyªn lý lμm viÖc ®−îc thÓ hiÖn trªn h×nh 4.19

H×nh 4.19.
S¬ ®å nguyªn lý lμm viÖc cña van xoay
1:Vμnh l¸i; 2: Trôc l¸i; 3: Trôc çc
®¨ng; 4: Th©n van trong; 5: Th©n van
ngoμi; 6: Thanh xo¾n; 7: Trôc vÝt v« tËn;
8: Lç van dÇu
Van ®iÒu khiÓn sÏ ®iÒu khiÓn viÖc ®ãng më çc ®−êng dÇu ®Õn çc khoang cña
xy lanh lùc.
Trôc van ®iÒu khiÓn ®−îc nèi víi trôc r¨ng bëi thanh xo¾n. Trôc van ®iÒu khiÓn
nhËn chuyÓn ®éng tõ trôc l¸i.
Van quay vμ trôc r¨ng nèi víi nhau qua chèt vμ quay cïng nhau.
KÕt cÊu vμ nguyªn lý lμm viÖc trî lùc kiÓu van xoay trªn c¬ cÊu l¸i b¸nh r¨ng
thanh r¨ng ®−îc thÓ hiÖn trªn h×nh 4.20.
Trong kÕt cÊu nμy, thanh r¨ng ®ãng vai trß lμ cÇn piston, trªn cã g¾n piston t¹o
nªn hai buång ¸p lùc dÇu øng víi çc tr¹ng th¸i quay vßng sang tr¸i hoÆc sang ph¶i.
KÕt cÊu ®−îc m« t¶ nh− trªn h×nh vÏ. Nguyªn lý lμm viÖc ®−îc s¬ ®å hãa nh− trªn h×nh
trªn. Khi quay vμnh l¸i ®Ó kh¾c phôc m« men c¶n quay vßng sinh ra ë çc b¸nh xe,
thanh xo¾n bÞ biÕn d¹ng do liªn kÕt víi th©n van trong vμ th©n van ngoμi qua liªn kÕt
chèt lμm th©n van trong vμ ngoμi xoay t−¬ng ®èi víi nhau. Khi ®ã më ®−êng dÇu tõ
b¬m víi ¸p suÊt cao ®Õn mét khoang nμo ®ã vμ më ®−êng dÇu håi tõ khoang ®èi diÖn
qua van vÒ b×nh chøa.
ViÖc ®ãng më çc ®−êng dÇu phô thuéc vμo sù chªnh lÖch gi÷a m« men t¸c
®éng lªn vμnh l¸i vμ m« men c¶n quay vßng lμm xo¾n thanh xo¾n víi møc ®é kh¸c
nhau.

a)
b)
H×nh 4.20. Trî lùc l¸i kiÓu van xoay trªn c¬ cÊu l¸i b¸nh r¨ng- thanh r¨ng
a) Çc ®−êng dÇu trî lùc b) KÕt cÊu van xoay
1: Th©n van ngoμi; 2: Phít ch¾n; 3: Chèt liªn kÕt thanh xo¾n vμ th©n van trong;
4: Thanh xo¾n; 5: æ bi; 6: Th©n van trong; 7: Phít ch¾n; 8: §ai èc ®iÒu chØnh; 9:
Lß xo nÐn; 10: Thanh r¨ng; 11: æ bi ®ì trôc b¸nh r¨ng; 12: B¸nh r¨ng ; 13: Chèt
liªn kÕt th©n van ngoμi vμ trôc r¨ng.
Van xoay cã kÕt cÊu ®¬n gi¶n ®−îc sö dông phæ biÕn trªn çc lo¹i hÖ thèng l¸i
cã trî lùc hiÖn nay, cã thÓ ®i cïng víi c¬ cÊu l¸i b¸nh r¨ng thanh r¨ng, trôc vÝt- ªcu bi
thanh r¨ng- b¸nh r¨ng. Cã thÓ tham kh¶o kÕt cÊu c¬ cÊu l¸i cã trî lùc kiÓu van xoay
trªn xe Hino ë h×nh d−íi ®©y.

H×nh 4.21.
C¬ cÊu l¸i trôc vÝt- ªcu bi thanh r¨ng- b¸nh r¨ng cã trî lùc kiÓu van xoay
1: Thïng dÇu; 2: B¬m dÇu; 3,4: Côm van; 5: Trôc l¸i; 6: Th©n van; 7: Vá van; 8: £ cu bi
9: Thanh xo¾n; 10: Trôc vÝt; 11: Chèt liªn kÕt gi÷a thanh xo¾n vμ th©n van ngoμi;
12: Chèt liªn kÕt gi÷a thanh xo¾n trôc l¸i vμ th©n van trong
*
*) KiÓu van çnh:
Van çnh cã cÊu t¹o gåm 2 çnh. Trªn
mçi çnh cã 2 van, çc çnh ®−îc g¾n liÒn víi
thanh xo¾n. §Çu kia cña thanh xo¾n b¾t víi trôc
vÝt th«ng qua chèt.
. Çnh sè 1( çnh nhá n»m phÝa trong) cã
çc van V1, V2, çc van nμy ®ãng vai trß ®iÒu
khiÓn vμ dÉn h−íng dßng dÇu theo çc h−íng: P-
A-T hoÆc P-B-T phô thuéc vμo sù dÞch chuyÓn
vμnh l¸i.
H×nh 4.22.
S¬ ®å m¹ch thñy lùc lo¹i van çnh

. Çnh sè 2 ( çnh lín phÝa ngoμi) cã çc van V3, V4, çc van nμy ®ãng vai trß
®iÒu khiÓn
¸p suÊt dÇu. §iÒu khiÓn ¸p suÊt dÇu t¹i çc ®iÓm A, B ( çc khoang xy lanh) phô thuéc
vμo lùc ®¸nh l¸i.
KÕt cÊu trî lùc l¸i kiÓu van çnh víi c¬ cÊu l¸i kiÓu trôc vÝt -ªcu bi thanh r¨ng-
b¸nh r¨ng ®−îc thÓ hiÖn trªn h×nh 4.23
H×nh 4.23. KÕt cÊu van çnh
T¹i vÞ trÝ trung gian:

Çc çnh sè 1 vμ çnh sè 2 ë vÞ trÝ trung gian, tÊt c¶ çc cöa cña th©n van ®Òu
më. DÇu tõ b¬m qua çc cöa trë vÒ b×nh chøa nªn kh«ng t¹o nªn sù thay ®æi ¸p suÊt
lμm dÞch chuyÓn piston trî lùc.
Khi quay vßng sang ph¶i:
Khi ®¸nh vμnh l¸i sang ph¶i, çc van çnh ®iÒu khiÓn ®ãng më çc cöa cô thÓ:
V1 ®ãng, V2 më, V3 më, V4 më mét phÇn. Khi lùc t¸c ®éng lªn vμnh l¸i ®ñ lín th«ng
qua thanh xo¾n, çnh sè 2 sÏ ®iÒu khiÓn ®ãng hoμn toμn van V4 khi ®ã ¸p suÊt dÇu t¨ng
lªn, t¨ng trî lùc cho c¬ cÊu l¸i. Ng−îc l¹i khi lùc t¸c ®éng lªn vμnh l¸i nhá, gãc xo¾n
cña thanh xo¾n nhá khi ®ã van V4 sÏ l¹i më mét phÇn lμm ¸p suÊt dÇu gi¶m, gi¶m trî
lùc l¸i.
Nh− vËy çnh sè 2 ®ãng vai trß tuú ®éng ®iÒu chØnh ¸p suÊt dÇu cã nghÜa sinh ra
trî lùc l¸i phï hîp víi lùc t¸c ®éng lªn vμnh l¸i.
Qu¸ tr×nh ng−îc l¹i khi thùc hiÖn quay vßng sang tr¸i

4.2. HÖ thèng phanh

4.2.1. C«ng dông:
HÖ thèng phanh dïng ®Ó gi¶m tèc ®é cña «t« cho ®Õn khi xe dõng h¼n hoÆc
ch¹y chËm ë mét tèc ®é nμo ®ã vμ gi÷ cho xe cã kh¶ n¨ng ®øng yªn trong thêi gian dμi
vμ ®øng trªn dèc.
HÖ thèng phanh lμ hÖ thèng quan träng nhÊt cña «t« v× nã ®¶m b¶o cho «t« ch¹y
an toμn ë tèc ®é cao do vËy n©ng cao ®−îc n¨ng suÊt vËn chuyÓn.
HÖ thèng phanh trªn « t« rÊt ®a d¹ng, tuy nhiªn chóng ®Òu cã 2 côm c¬ b¶n sau:
- DÉn ®éng phanh: lμ tËp hîp çc chi tiÕt dïng ®Ó truyÒn n¨ng l−îng tõ c¬ cÊu ®iÒu
khiÓn ®Õn c¬ cÊu phanh vμ ®iÒu khiÓn n¨ng l−îng nμy víi çc chÕ ®é kh¸c nhau trong
qu¸ tr×nh phanh.
- C¬ cÊu phanh: lμ bé phËn trùc tiÕp tiªu hao ®éng n¨ng cña « t« trong qu¸ tr×nh phanh.
Qu¸ tr×nh tiªu hao ®éng n¨ng nμy thùc chÊt lμ qu¸ tr×nh ma s¸t gi÷a phÇn quay vμ phÇn
kh«ng quay chuyÓn thμnh nhiÖt n¨ng, to¶ ra çc chi tiÕt vμ m«i tr−êng.
4.2.2. Ph©n lo¹i
a) Ph©n lo¹i theo chøc n¨ng ( TC - ECE R13):
- HÖ thèng phanh chÝnh: th−êng ®iÒu khiÓn b»ng ch©n ®−îc sö dông ®Ó gi¶m tèc ®é
hoÆc dõng h¼n xe trong khi xe ®ang chuyÓn ®éng. HÖ thèng phanh chÝnh cã c¬ cÊu
phanh ®−îc bè trÝ ®éc lËp cho tõng b¸nh xe vμ cã hÖ thèng dÉn ®éng ®iÒu khiÓn riªng.
- HÖ thèng phanh dõng (phanh tay) th−êng ®−îc ®iÒu khiÓn b»ng tay nhê ®ßn kÐo hoÆc
çc ®ßn dÉn ®éng ®Ó gi÷ cho xe ®øng yªn trong thêi gian dμi vμ ®øng trªn dèc. HÖ
thèng phanh dõng yªu cÇu ph¶i cã hÖ thèng dÉn ®éng vμ c¬ cÊu phanh ®éc lËp hoÆc cã
thÓ cïng trong mét c¬ cÊu phanh víi c¬ cÊu phanh chÝnh nh−ng hÖ thèng dÉn ®éng
ph¶i ®éc lËp.
- HÖ thèng phanh dù phßng: lμ hÖ thèng phanh ®−îc dïng ®Ó dù phßng khi hÖ thèng
phanh chÝnh bÞ h− háng cã hÖ thèng dÉn ®éng ®éc lËp. HiÖn nay hÖ thèng phanh tay
®¶m nhËn lu«n chøc n¨ng cña hÖ thèng phanh nμy.
- HÖ thèng phanh bæ trî: trªn çc lo¹i xe cã träng l−îng lín, ho¹t ®éng trªn çc ®−êng
dèc, ®Ìo nói, ®−îc trang bÞ thªm hÖ thèng phanh bæ trî ®−îc gäi lμ hÖ thèng phanh
chËm dÇn nh»m gi¶m tèc ®é cña « t« khi ®i trªn ®−êng dèc dμi.
b) Ph©n lo¹i theo ®Æc ®iÓm kÕt cÊu cña bé phËn dÉn ®éng phanh
- DÉn ®éng c¬ khÝ: Sö dông trùc tiÕp n¨ng l−îng c¬ b¾p ®Ó ®iÒu khiÓn hÖ thèng ®iÒu
khiÓn th«ng qua çc ®ßn dÉn ®éng.

- DÉn ®éng thuû lùc: Sö dông chÊt láng víi sù thay ®æi ¸p suÊt ®Ó ®iÒu khiÓn ¸p lùc t¹i
c¬ cÊu phanh.
- DÉn ®éng khÝ nÐn: Sö dông khÝ nÐn ®Ó thùc hiÖn viÖc ®iÒu khiÓn c¬ cÊu phanh
- DÉn ®éng ®iÖn tõ: Sö dông n¨ng l−îng ®iÖn ®Ó ®iÒu khiÓn van ®iÖn tõ thùc hiÖn
qu¸ tr×nh phanh.
- DÉn ®éng hçn hîp: khÝ nÐn- thuû lùc, khÝ nÐn- c¬ khÝ,...
c) Ph©n lo¹i theo kÕt cÊu c¬ cÊu phanh:
- D¹ng tang trèng ( guèc): phô thuéc vμo d¹ng bè trÝ guèc phanh, d¹ng dÉn ®éng ®iÒu
khiÓn c¬ cÊu phanh nh−: thuû lùc, khÝ nÐn, c¬ khÝ.
- D¹ng ®Üa: phô thuéc vμo sè l−îng ®Üa, bè trÝ côm xy lanh c«ng t¸c (lo¹i cã gi¸ cè
®Þnh vμ lo¹i cã gi¸ di ®éng).
- D¹ng d¶i: hiÖn nay kh«ng sö dông trªn « t«
d) Ph©n lo¹i theo møc ®é hoμn thiÖn hÖ thèng phanh:
- HÖ thèng phanh cã trang bÞ hÖ thèng chèng kho¸ cøng b¸nh xe ABS ( Antilock
Braking System), cã thÓ tæ hîp c¶ hÖ thèng TRC (Traction control) ®iÒu khiÓn lùc kÐo
chèng tr−ît quay b¸nh xe.
- Bé ®iÒu hoμ lùc phanh th«ng th−êng
- HÖ thèng ph©n phèi lùc phanh ®iÖn tö EBD ( Electronic Brake force Distribution).
- HÖ thèng hç trî phanh khÈn cÊp BAS ( Braking Assistant System).
4.2.3. çc hÖ thèng phanh c¬ b¶n trªn «t«
Çc hÖ thèng phanh c¬ b¶n trªn « t« tïy thuéc vμo lo¹i « t« mμ cã cÊu t¹o kh¸c
nhau, tuy nhiªn c¬ b¶n tån t¹i çc lo¹i phanh sau: HÖ thèng phanh thñy lùc, hÖ thèng
phanh khÝ nÐn, hÖ thèng phanh thñy lùc ®iÒu khiÓn khÝ nÐn, hÖ thèng phanh c¬ khÝ (
phanh tay).
1. HÖ thèng phanh thñy lùc:
HÖ thèng phanh thñy lùc ®a sè
bè trÝ trªn xe con, xe t¶i nhá hoÆc çc
xe cã t¶i träng trung b×nh.
Víi hÖ thèng phanh thñy lùc, c¬
cÊu phanh phæ biÕn lμ lo¹i tang trèng H×nh 4.24: S¬ ®å hÖ thèng phanh thñy lùc
hoÆc ®Üa. S¬ ®å cÊu t¹o nh− h×nh vÏ. 1: C¬ cÊu phanh sau; 2,5: §−êng dÉn dÇu; 3: Bé
®iÒu hßa lùc phanh; 4: C¬ cÊu phanh sau; 6:
B×nh chøa dÇu; 7: Trî lùc ch©n kh«ng; 8: Côm

2. HÖ thèng phanh khÝ nÐn:
HÖ thèng phanh khÝ nÐn ®a sè ®−îc bè trÝ trªn xe t¶i, « t« buýt cã t¶i träng tõ
trung b×nh ®Õn lín. C¬ cÊu phanh sö dông lμ lo¹i tang trèng. S¬ ®å cÊu t¹o nh− h×nh vÏ.
Trªn s¬ ®å bao gåm çc côm chi tiÕt c¬
b¶n sau:
- Côm nguån cung cÊp n¨ng
l−îng (a)
- Côm ®iÒu khiÓn (b)
- Côm c¬ cÊu chÊp hμnh (c)
- §−êng dÉn khÝ nÐn (d)
H×nh 4.25: S¬ ®å hÖ thèng phanh khÝ nÐn

1: M¸y nÐn khÝ; 2: Bé ®iÒu chØnh ¸p suÊt; 3: Bé
läc; 4: Van chia dßng vμ b¶o vÖ; 5, 6: B×nh chøa
khÝ nÐn; 7: Van phanh khÝ nÐn; 8,9: BÇu phanh
3. HÖ thèng phanh thñy lùc ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn:

HÖ thèng phanh thñy lùc ®iÒu
khiÓn khÝ nÐn th−êng bè trÝ trªn xe t¶i,
xe buýt cã t¶i träng tõ trung b×nh ®Õn
lín. VÒ c¬ b¶n cã s¬ ®å nh− hÖ thèng
phanh khÝ nÐn, tuy nhiªn hÖ thèng
phanh nμy dïng chÊt láng ®iÒu khiÓn
c¬ cÊu phanh th«ng qua xy lanh c«ng
t¸c t¹i çc b¸nh xe nh− hÖ thèng phanh
thñy lùc. Qu¸ tr×nh t¹o ¸p lùc trong
phÇn thñy lùc nhê hÖ thèng cung cÊp H×nh 4.26: S¬ ®å hÖ thèng phanh khÝ nÐn ®iÒu
khiÓn thñy lùc
khÝ nÐn qua van ph©n phèi vμ xy lanh a) Côm nguån cung cÊp vμ b×nh chøa khÝ nÐn
b) Côm van ®iÒu khiÓn:van khÝ nÐn
khÝ nÐn thñy lùc. c) Côm van ®iÒu khiÓn: xy lanh khÝ nÐn thñy lùc
d) C¬ cÊu phanh
e) §−êng dÉn khÝ
f) §−êng dÉn dÇu

4. HÖ thèng phanh c¬ khÝ ( phanh tay).
HÖ thèng phanh tay bè trÝ trªn
çc xe con, xe t¶i, xe buýt theo hai
çch:
- Dïng chung c¬ cÊu phanh víi
hÖ thèng phanh th«ng th−êng:
Cã bé phËn dÉn ®éng riªng
biÖt.
- Dïng c¬ cÊu phanh t¹i trôc
truyÒn ®éng cña hÖ thèng
truyÒn lùc ( trôc thø cÊp hép
sè) cã bé phËn dÉn ®éng ®iÒu H×nh 4.27: HÖ thèng phanh c¬ khÝ ( phanh
tay)
khiÓn riªng biÖt. 1: Tay phanh; 2: Th©n c¬ cÊu Ðp; 3: CÇn Ðp;
4: Guèc phanh; 5: Con ®éi; 6: Trèng phanh;
7: VÝt ®iÒu chØnh; 8: Gi¸ cè ®Þnh; 9,10,11: C¬
4.2.4. CÊu t¹o hÖ thèng phanh trªn « t«
1. C¬ cÊu phanh:
C¬ cÊu phanh thùc chÊt lμ c¬ cÊu t¹o n¨ng l−îng ma s¸t gi÷a phÇn quay vμ phÇn
cè ®Þnh nh»m tiªu hao ®éng n¨ng chuyÓn ®éng cña « t«. Trªn « t« phæ biÕn lμ lo¹i c¬
cÊu phanh tang trèng vμ c¬ cÊu phanh ®Üa.
a) C¬ cÊu phanh tang trèng (phanh guèc): §−îc sö dông cho hÖ thèng phanh thñy lùc,
khÝ nÐn, thñy lùc ®iÒu khiÓn khÝ nÐn, phanh tay.
- CÊu t¹o mét lo¹i phanh guèc trªn hÖ thèng phanh thñy lùc (trªn xe con)
C¬ cÊu phanh trªn h×nh lμ lo¹i ®èi xøng qua trôc, cã chung mét xy lanh cho c¶
guèc tr−íc vμ sau. Khi lμm viÖc, theo chiÒu tiÕn guèc tr−íc lμ guèc xiÕt, guèc sau lμ
guèc nh¶ vμ ng−îc l¹i. HiÖu qu¶ khi tiÕn lμ lïi lμ b»ng nhau.
* Nguyªn lý lμm viÖc: Khi hÖ thèng phanh lμm viÖc, dÇu ®−îc ®Èy tõ xy lanh phanh
chÝnh, qua ®−êng èng dÉn dÇu tíi xy lanh phanh b¸nh xe (10) ®Èy piston dÞch chuyÓn
tú vμo ®Çu trªn guèc phanh (3) lμm cho dÞch chuyÓn vμ Ðp çc m¸ phanh vμo trèng
phanh thùc hiÖn phanh. Khi ng−êi l¸i nh¶ bμn ®¹p phanh, dÇu tõ çc xy lanh phanh
b¸nh xe qua çc èng dÉn dÇu håi vÒ xylanh chÝnh, ®ång thêi çc guèc phanh trë vÒ vÞ
trÝ ban ®Çu nhê lß xo håi vÞ (5).

H×nh 4.28: C¬ cÊu phanh guèc ®èi

xøng qua trôc
1: Gi¸ ®ì c¬ cÊu phanh; 2: Tang trèng
b¸nh xe; 3: Guèc phanh;
4: M¸ phanh; 5: Lß xo håi vÞ guèc
phanh; 6: Lâ xo kÐo;
7: Gi¸ ®ì guèc phanh; 8: Chèt chèng
x« ngang guèc phanh ;
9: Bé phËn dÉn ®éng c¬ cÊu phanh
tay; 10: Xy lanh b¸nh xe
- CÊu t¹o c¬ cÊu phanh guèc cña hÖ thèng phanh thñy lùc ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn trªn
xe t¶i Hino FF3H
H×nh 4.29: C¬ cÊu phanh guèc ®èi xøng

qua t©m
1. Lç kiÓm tra khe hë
2. M©m phanh
3. M¸ phanh
4. Guèc phanh
5. VÝt ®iÒu chØnh m¸ phanh
6. Xi lanh c«ng t¸c
7. Lß xo håi vÞ
8. §Öm gi÷ guèc phanh
9. §ai èc
C¬ cÊu phanh trªn h×nh cã hai guèc ®èi xøng nhau qua t©m b¸nh xe. Xy lanh ®iÒu
khiÓn guèc phanh lμ lo¹i thuû lùc. §Çu tùa d−íi cña guèc phanh cã h×nh d¹ng cong, do
®ã cã kh¶ n¨ng tù lùa, ®¶m b¶o cho çc m¸ phanh tiÕp xóc vμ mßn ®Òu trong qu¸ tr×nh
sö dông. Guèc phanh ®−îc çc lß xo håi vÞ kÑp chÆt gi÷ cho 2 m¸ phanh ë kÝch th−íc
nhá nhÊt. M¸ phanh ®−îc t¸n trªn bÒ mÆt guèc phanh b»ng ®inh t¸n. Guèc phanh ®−îc
®Þnh vÞ trªn m©m phanh b»ng çc ®Öm 8 vμ ®ai èc 9. C¬ cÊu ®Þnh vÞ nμy ch¹y trªn mét
r·nh trßn cã kÝch th−íc lín h¬n ®−êng kÝnh cña ®ai èc 9, t©m r·nh lμ ®Çu tùa cña guèc
phanh, b¸n kÝnh b»ng kho¶ng çch tõ ®Çu tùa ®Õn ®ai èc 9. Çc ®Çu cña guèc phanh

®−îc t× lªn çc r·nh trªn xi lanh c«ng t¸c ®¶m b¶o cho guèc phanh kh«ng bÞ xª dÞch
theo ph−¬ng trôc cña b¸nh xe. VÝt 5 ®iÒu chØnh m¸ phanh, cã h×nh d¹ng hoa khÕ, trªn
r·nh cã t× lªn bëi mét lÉy chèng tù xoay. Khe hë gi÷a m¸ phanh vμ tang trèng ®−îc
®iÒu chØnh b»ng çch xoay vÝt 5 cho m¸ phanh Ðp s¸t vμo tang trèng cho ®Õn khi kh«ng
xoay ®−îc n÷a th× xoay ng−îc l¹i kho¶ng 2 r·nh, nhËn biÕt nhê tiÕng ®éng cña lÉy t×
trªn vÝt 5.
+ Khi kh«ng phanh: D−íi t¸c dông cña çc lß xo håi vÞ, çc m¸ phanh ®−îc
gi÷ chÆt kh«ng cho bung vÒ phÝa trèng phanh.
+ Khi phanh: ¸p suÊt dÇu trong xi lanh t¨ng t¹o ¸p lùc trªn piston ®Èy guèc
phanh ¸p s¸t vμo trèng phanh. Khi çc m¸ phanh ®· tiÕp xóc víi trèng phanh, ¸p lùc
dÇu t¨ng cao t¹o nªn m« men phanh h·m b¸nh xe l¹i.
+ Khi th«i phanh: lß xo 7 kÐo çc guèc phanh trë l¹i vÞ trÝ ban ®Çu, ®−êng
dÇu trë vÒ xi lanh chÝnh, gi÷a m¸ phanh vμ trèng phanh cã khe hë vμ qu¸ tr×nh phanh
kÕt thóc.
- CÊu t¹o c¬ cÊu phanh guèc cña hÖ thèng phanh khÝ nÐn:
H×nh 4.30: C¬ cÊu phanh guèc cña hÖ
thèng phanh khÝ nÐn
1: Chèt guèc phanh
2: Gi¸ cè ®Þnh
3: M©m phanh
4: £ cu h·m
5: MiÕng ®Öm
6: Bé phËn kÑp
7: Guèc phanh
8: Lß xo håi vÞ m¸ phanh
9: M¸ phanh
10: §ßn dÉn ®éng trôc cam phanh
11,13: Con l¨n ®Çu guèc phanh
12: Cam phanh; 14: èc ®iÒu chØnh
Trªn h×nh lμ kÕt cÊu c¬ cÊu phanh guèc dÉn ®éng khÝ nÐn trªn xe t¶i Kamaz. C¬
cÊu phanh cã hai guèc bè trÝ ®èi xøng qua trôc víi ®iÓm tùa guèc phanh (7) cã kh¶
n¨ng ®iÒu chØnh nhê trôc lÖch t©m (1). §iÓm tùa guèc phanh víi cam phanh dïng con
l¨n ®Ó gi¶m ma s¸t. Cam quay cã kÕt cÊu Cycloit ( Ch÷ S). §ßn dÉn ®éng (10) nhËn
chuyÓn ®éng tõ bÇu phanh d¹ng mμng ®−îc dÉn ®éng khÝ nÐn ë trªn cÇu tr−íc vμ bÇu
phanh tÝch n¨ng ë cÇu sau. Çc guèc phanh ®−îc håi vÞ nhê hai lß xo bªn trªn vμ bªn

d−íi. §ßn quay cña trôc cam cã c¬ cÊu ®iÒu chØnh vÞ trÝ ban ®Çu cña cam. KÕt cÊu thÓ
hiÖn trªn h×nh
Trªn h×nh, c¬ cÊu ®ßn quay (11) t¹o nªn çnh tay ®ßn cho cam d−íi t¸c ®éng cña
cÇn ®Èy bÇu phanh vμ ®ång thêi lμ c¬ cÊu ®iÒu chØnh cam. C¬ cÊu ®ßn quay liªn kÕt víi
trôc cam b»ng mèi ghÐp then hoa. Khi xoay trôc (14) ®−îc ®Þnh vÞ vÞ trÝ b»ng bi (13)
lμm cho trôc vÝt (12) quay. Trôc vÝt (12) ¨n khíp víi b¸nh vÝt lμm trôc cam xoay ®i mét
gãc nμo ®ã t¹o nªn vÞ trÝ lμm viÖc míi kh¾c phôc ®é mßn lμm viÖc.
H×nh 4.31: CÊu t¹o côm ®ßn quay

vμ c¬ cÊu ®iÒu chØnh
H×nh 4.32: C¬ cÊu phanh guèc cña hÖ

thèng phanh khÝ nÐn
1: Chèt guèc phanh
2: Gi¸ cè ®Þnh
3: M©m phanh
4: £ cu h·m
5: MiÕng ®Öm
6: Bé phËn kÑp
7: Guèc phanh
8: Lß xo håi vÞ m¸ phanh
9: M¸ phanh
10: §ßn dÉn ®éng trôc cam phanh
11,13: Con l¨n ®Çu guèc phanh
12: Cam phanh; 14: èc ®iÒu chØnh

b) C¬ cÊu phanh ®Üa:
C¬ cÊu phanh ®Üa ®−îc h×nh thμnh trªn c¬ së t¹o sù ma s¸t gi÷a bé phËn cè ®Þnh
( m¸ phanh) víi bé phËn quay ( ®Üa phanh). Tïy theo b¶n chÊt qu¸ tr×nh ma s¸t cã thÓ
chia thμnh d¹ng ma s¸t kh« hoÆc −ít. Theo sè l−îng ®Üa ma s¸t cã thÓ chia thμnh lo¹i
cã mét ®Üa hay nhiÒu ®Üa.
C¬ cÊu phanh ®Üa th«ng th−êng ®−îc sö dông trªn xe con phæ biÕn lμ lo¹i mét
®Üa.
- C¬ cÊu phanh ®Üa cã gi¸ xylanh cè ®Þnh.
Khi piston trong xy lanh dÞch chuyÓn trªn gi¸ cè ®Þnh Ðp m¸ phanh vμo ®Üa
phanh thùc hiÖn qu¸ tr×nh phanh.
H×nh 4.33: CÊu t¹o c¬ cÊu phanh ®Üa cã gi¸ cè ®Þnh
- C¬ cÊu phanh cã gi¸ xy lanh di ®éng:

Lo¹i cã gi¸ di ®éng, ¸p lùc dÇu t¸c ®éng lªn xy lanh c«ng t¸c, ®ång thêi t¸c
®éng lªn gi¸ xy lanh lμm gi¸ xylanh dÞch chuyÓn, cïng víi m¸ phanh ë xy lanh c«ng
t¸c Ðp çc tÊm ma s¸t vμo ®Üa phanh, thùc hiÖn phanh.
H×nh 4.34: C¬ cÊu phanh ®Üa cã gi¸ di

®éng
1,2: Chèt dÉn h−íng
3: Gi¸ xylanh
4: Gi¸ ®ì m¸ phanh
5: Piston
6: Gi¸ ®ì c¬ cÊu phanh ®Üa
7: §Üa phanh
8: M¸ phanh

Nguyªn lý lμm viÖc: DÇu phanh tõ xy lanh phanh chÝnh ®−îc ®−a tíi buång cña
xy lanh c«ng t¸c. D−íi t¸c dông cña ¸p lùc dÇu phanh, piston (5) dÞch chuyÓn sang tr¸i
Ðp m¸ phanh vμo ®Üa phanh ®ång thêi ¸p lùc dÇu t¸c dông lªn mÆt sau cña buång
xylanh ®Èy c¶ gi¸ (3) dÞch chuyÓn sang ph¶i Ðp m¸ phanh bªn ph¶i vμo ®Üa phanh. Khi
th«i phanh, do khe hë cho phÐp cña çc æ bi b¸nh xe t¹o nªn rung l¾c gi÷a m¸ phanh vμ
®Üa phanh theo ph−¬ng däc trôc mμ ®Èy tÊm ma s¸t t¸ch khái ®Üa phanh.(víi khe hë rÊt
bÐ kho¶ng 0,5-1mm) hoÆc do sù ®μn håi cña vμnh ma s¸t l¾p trªn th©n piston võa ®ãng
vai trß lμ c¬ cÊu tù ®éng ®iÒu chØnh khe hë m¸ phanh
H×nh 4.35: Chi tiÕt tù ®éng ®iÒu chØnh khe hë m¸ phanh ®Üa
- C¬ cÊu phanh lo¹i nhiÒu ®Üa ma s¸t −ít:

Trªn çc xe cã t¶i träng lín ®Õn rÊt lín cã thÓ bè trÝ c¬ cÊu phanh nhiÒu ®Üa lμm
viÖc trong dÇu.
2. DÉn ®éng phanh
DÉn ®éng phanh lμ bé phËn nhËn t¸c ®éng ®iÒu khiÓn tõ bμn ®¹p phanh th«ng
qua çc d¹ng dÉn ®éng : c¬ khÝ, thuû lùc, khÝ nÐn, hoÆc kÕt hîp ®Õn c¬ cÊu chÊp hμnh ë
c¬ cÊu phanh thùc hiÖn qu¸ tr×nh phanh b¸nh xe.
DÉn ®éng phanh phæ biÕn hiÖn nay lμ d¹ng thuû lùc, khÝ nÐn, khÝ nÐn ®iÓu khiÓn
thuû lùc, d¹ng c¬ khÝ th−êng dïng cho phanh tay. Trªn çc lo¹i xe hiÖn nay, yªu cÇu
vÒ dÉn ®éng hai dßng ®éc lËp lμ yªu cÇu b¾t buéc ®èi víi dÉn ®éng hÖ thèng phanh.
ViÖc bè trÝ nμy ®¶m b¶o cho hÖ thèng vÉn lμm viÖc ®−îc khi cã sù cè x¶y ra ë mét
dßng nμo ®ã.
a) DÉn ®éng phanh thuû lùc kh«ng cã trî lùc:
DÉn ®éng phanh thñy lùc dùa trªn nguyªn lý ¸p lùc thñy tÜnh c¬ b¶n. §Æc ®iÓm
quan träng cña hÖ thèng phanh thñy lùc lμ çc b¸nh xe ®−îc phanh cïng mét lóc v× ¸p

suÊt trong ®−êng èng chØ b¾t ®Çu t¨ng lªn khi tÊt c¶ çc m¸ phanh Ðp s¸t vμo trèng
phanh hoÆc ®Üa phanh.
¦u ®iÓm: cã hiÖu suÊt cao, ®é nh¹y tèt, kÕt cÊu ®¬n gi¶n.
Nh−îc ®iÓm: kh«ng thÓ t¹o ®−îc tû sè truyÒn thñy lùc lín do lμm t¨ng kÝch
th−íc c¬ cÊu. Lùc t¸c dông lªn bμn ®¹p lín do trùc tiÕp t¹o nªn ¸p lùc dÇu.
Mét sè s¬ ®å bè trÝ hÖ thèng dÉn ®éng phanh thñy lùc trªn xe con
H×nh 4.36: S¬ ®å bè trÝ dÉn ®éng phanh hai dßng
HÖ thèng phanh dÉn ®éng thñy lùc bao gåm: xylanh lùc ( xy lanh chÝnh) vμ ®−êng dÉn
dÇu ®Õn çc xylanh t¹i c¬ cÊu phanh cña b¸nh xe.
CÊu t¹o cña xylanh chÝnh ®−îc thÓ hiÖn trªn h×nh vÏ sau:
Xylanh chÝnh gåm piston s¬ cÊp (1) ®−îc nèi víi cÇn ®Èy tõ bμn ®¹p, piston thø
cÊp ®−îc ®Æt tù do ë phÇn gi÷a xylanh. Piston thø cÊp (2) chia kh«ng gian xylanh thμnh
2 khoang riªng biÖt ®Ó nèi víi ®−êng èng dÉn tíi 2 dßng dÉn ®éng phanh. Mçi dßng
®−îc cung cÊp bëi mét bÇu chøa dÇu phanh riªng biÖt.
Nguyªn lý lμm viÖc cña xylanh chÝnh:

10
11
12
13
14
17
15
φ 16
φ28
70
A
8 7 6 5 4 3 2 1
170
H×nh 4.37 CÊu t¹o xy lanh chÝnh
1:Piston s¬ cÊp 7:Lß xo håi vÞ piston thø cÊp 13-Çc cuppen

2:Cöa bï 8: Cöa ra ®Õn çc xilanh b¸nh tr−íc 14-Lç piston
3:Cöa vμo 9:Cèc ®ì lß xo 15-CÇn ®Èy
4:Lß xo håi vÞ piston s¬ cÊp 10:BÇu läc khÝ 16: Nót cöa ra
5:Piston thø cÊp 11:B×nh chøa dÇu phanh 17:Cöa ra
6:Bu l«ng h·m 12:Cöa ra ®Õn çc xy lanh b¸nh sau
Tr−êng hîp ho¹t ®éng b×nh th−êng:

+ Khi kh«ng ®¹p phanh, cuppen cña piston (1) vμ (5) n»m gi÷a cöa vμo (3) vμ
cöa bï (2) t¹o nªn sù th«ng çc khoang cña xy lanh vμ b×nh dÇu.
D−íi t¸c dông cña lùc ®μn håi lß xo håi vÞ (7), piston (5) bÞ ®Èy sang ph¶i vμ
®−îc h·m l¹i nhê bu l«ng (6).
+ Khi ®¹p phanh: D−íi t¸c dông cña bμn ®¹p phanh, ®Èy cÇn ®Èy vμo hèc piston
(1) dÞch sang tr¸i, çc cuppen bÞt ®−êng dÉn dÇu th«ng gi÷a khoang xy lanh vμ b×nh
chøa. Piston bÞ ®Èy tiÕp, lμm t¨ng ¸p suÊt dÇu bªn trong xy lanh. ¸p suÊt nμy theo
nh¸nh thø nhÊt (12) t¸c dông lªn çc xy lanh b¸nh xe. MÆt kh¸c do ¸p suÊt dÇu t¸c

®éng lªn piston (5) lμm piston (5) dÞch chuyÓn sang ph¶i Ðp dÇu theo nh¸nh thø hai (8),
t¸c dông lªn çc xi lanh b¸nh xe.
+ Khi nh¶ bμn ®¹p phanh, do kh«ng duy tr× lùc bμn ®¹p, çc piston dÞch chuyÓn
vÒ vÞ trÝ ban ®Çu nhanh chãng nhê çc lß xo håi vÞ. Sù dÞch chuyÓn nhanh chãng nμy
t¹o nªn ®é ch©n kh«ng trong khoang tr−íc cña çc piston do dÇu tõ xylanh b¸nh xe vμ
®−êng dÉn håi vÒ xylanh chÝnh chËm víi môc ®Ých chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh phanh tiÕp
theo nÕu cã. Lóc nμy dÇu tõ b×nh chøa ®· ®iÒn vμo khoang gi÷a cña piston th«ng qua
cöa bï sÏ ch¶y theo hμng lç däc xung quanh chu vi cña piston Ðp cong cuppen ®Èy dÇu
vμo khoang tr−íc cña piston bï l¹i l−îng dÇu vμo khoang xy lanh. L−îng dÇu bï mang
tÝnh tøc thêi khi dÇu cña hÖ thèng ch−a håi kÞp vÒ xylanh chÝnh do vËy chèng ®−îc ®é
ch©n kh«ng trong khoang xylanh chÝnh vμ ®¶m b¶o cã thÓ nhanh chãng phanh tiÕp lÇn
sau.
Tr−êng hîp nÕu dÇu rß rØ t¹i mét nh¸nh cña hÖ thèng phanh:
+ Rß rØ dÇu ë nh¸nh thø nhÊt cña xilanh phanh chÝnh:
Khi ®¹p phanh, piston (1) dÞch sang tr¸i nh−ng kh«ng sinh ra ¸p suÊt dÇu ë phÝa
sau cña xy lanh. V× vËy piston (1) nÐn lß xo håi vÞ ®Ó tiÕp xóc víi piston (5) vμ ®Èy
piston (5) sang tr¸i. Piston sè (5) lμm t¨ng ¸p suÊt phÝa tr−íc xy lanh, dÇu phanh sÏ
®−îc truyÒn tõ xilanh qua nh¸nh thø hai ®Õn çc xilanh b¸nh xe víi ¸p suÊt lín t¹o lªn
t¸c ®éng phanh ë nh¸nh thø hai.
+ Rß rØ dÇu ë nh¸nh thø hai phÝa tr−íc xy lanh:
Do ¸p suÊt dÇu kh«ng sinh ra ë phÝa tr−íc xy lanh, piston (5) bÞ ®Èy sang tr¸i
®Õn khi nã ch¹m vμo thμnh xy lanh. Khi piston (1) bÞ ®Èy tiÕp sang tr¸i, ¸p suÊt dÇu
t¨ng vμ truyÒn ®Õn xilanh b¸nh xe thùc hiÖn qu¸ tr×nh phanh ë nh¸nh thø nhÊt.
b) DÉn ®éng phanh thñy lùc cã trî lùc
HÖ thèng phanh thñy lùc cã nh−îc ®iÓm lùc t¸c ®éng lªn bμn ®¹p lín. §Ó gi¶m
nhÑ søc lao ®éng cho ng−êi ®iÒu khiÓn, trªn hÖ thèng phanh cã bè trÝ thªm bé trî lùc
phanh. Trªn « t« hiÖn nay cã rÊt nhiÒu lo¹i trî lùc:
- Trî lùc ch©n kh«ng : ®−îc sö dông phæ biÕn h¬n c¶ do ®Æc ®iÓm tËn dông nguån ¸p
suÊt ch©n kh«ng tõ ®−êng n¹p cña ®éng.
- Trî lùc khÝ nÐn: ®−îc sö dông h¹n chÕ h¬n bëi nguån khÝ nÐn ®−îc cÊp tõ m¸y nÐn
khÝ nhËn dÉn ®éng tõ trôc khuûu ®éng c¬.
- Trî lùc ®iÖn:
CÊu t¹o vμ nguyªn lý lμm viÖc cña bÇu trî lùc ch©n kh«ng ®−îc thÓ hiÖn trªn h×nh sau

Hình 4.38 : Cấu tạo bầu trợ lực chân không

1: Ống cấp chân không; 2: Nắp xy lanh; 3: Màng cao su; 4: Xương màng; 5: Vỏ xy lanh
6: Bu lông liên kết với giá đỡ; 7: Thân van; 8: Cao su che bụi: 9: Phớt thân van; 10: Lưới lọc
khí; 11: Vòng hãm; 12: Cần đẩy ngoài; 13: Lò xo hồi vị van khí; 14: Đế van điều khiển; 15: Lò
xo van điều khiển: 16: Van điều khiển; 17: Miếng hãm; 18: Van không khí; 19: Lò xo hồi vị
màng cao su; 20: Bu lông liên kết với xy lanh phanh chính; 21: Cần đẩy xy lanh phanh chính.
CÊu t¹o bao gåm:
Vá xy lanh (5) vμ n¾p xy lanh (2) t¹o nªn khoang lμm viÖc. Bªn trong cã ®Æt
th©n van (7) bao kÝn xy lanh nhê mang cao su (3) t¹o nªn buång A vμ B. Lß xo håi vÞ
(19) cã nhiÖm vô håi vÞ mμng cao su vÒ vÞ trÝ ban ®Çu khi kh”ng phanh. Mμng vμ th©n
van dÞch chuyÓn dÉn ®éng cÇn ®Èy xy lanh phanh chÝnh (21) chuyÓn ®éng.
Buång A vμ B th”ng víi nhau qua lç F nhê van ®iÒu khiÓn (16). Van (16) dÞch chuyÓn
cã nhiÖm vô ®ãng më lç F vμ E.
Nguyªn lý lμm viÖc:
- ë tr¹ng th¸i kh”ng phanh çc van ë vÞ trÝ nh− h×nh vÏ. Lß xo håi vÞ van khÝ (13) tùa
nªn ®Õ van ®iÒu khiÓn cã xu h−íng ®Èy cÇn (12) sang ph¶i ®ång thêi lß xo van ®iÒu
khiÓn (15) cã xu h−íng ®Èy van ®iÒu khiÓn sang tr¸i nh− vËy ®Õ van kh”ng khÝ lu”n bÞt
kÝn khe hë ë gi÷a cña van ®iÒu khiÓn. Buång A th”ng víi buång khÝ n¹p vμ th”ng víi
buång B qua lç F vμ E. ¸p suÊt trong buång A vμ B b”ng nhau, lß xo håi vÞ mμng cao su
lu”n ®Èy th©n van (7) vÒ bªn ph¶i.

- Khi phanh, ng−êi l¸i t¸c ®éng lªn bμn ®¹p
phanh, cÇn ®Èy (12) chuyÓn ®éng sang tr¸i
kÐo theo van khÝ nÐn chuyÓn ®éng sang tr¸i
t¸ch rêi bÒ mÆt tiÕp xóc víi van ®iÒu khiÓn
(16), khi ®ã cã hai t¸c dông: mét lμ d−íi
t¸c dông cña lß xo håi vÞ (15) ®Èy van ®iÒu
khiÓn bÞt kÝn lç F ®ång thêi cho phÐp
kh”ng khÝ ®i qua bé läc (10) ®i vμo buång
C qua th©n cña van ®iÒu khiÓn, qua cöa E
vμo buång B, lóc nμy cã sù chªnh lÖch ¸p
suÊt gi÷a buång A( ch©n kh”ng) víi buång
B ( khÝ quyÓn).
Sù chªnh lÖch nμy t¹o nªn lùc c−êng hãa
®Èy th©n van vμ mμng cao su dÞch chuyÓn
sang tr¸i, t¹o nªn kh¶ n¨ng t¨ng lùc ®Èy
cïng chiÒu cho cÇn xy lanh ®Ó thùc hiÖn
t¹o ¸p lùc ë xy lanh phanh chÝnh.
- Khi th”i phanh, lß xo håi vÞ van khÝ nÐn
®Èy cÇn ®Èy sang ph¶i ®ång thêi tiÕp xóc
víi van ®iÒu khiÓn ®ãng ®−êng cÊp kh”ng
khÝ. Van ®iÒu khiÓn më ®−êng F cho phÐp
th”ng buång ¸p suÊt A vμ B. Lß xo håi vÞ
mμng cao su (19) ®Èy th©n van vμ mμng
cao su vÒ phÝa ph¶i. Bé ch©n kh”ng trë l¹i
tr¹ng th¸i lμm viÖc nh− lóc kh”ng phanh.
- Khi rμ phanh tøc lμ ®¹p phanh vμ dõng
bμn ®¹p ë mét vÞ trÝ nμo ®ã, cÇn ®Èy vμ van
kh”ng khÝ dõng l¹i. Trong khi ®ã th©n van
vÉn tiÕp tôc dÞch chuyÓn sang tr¸i do cßn
cã sù chªnh ¸p.
D−íi t¸c dông cña lß xo van ®iÒu khiÓn lμm cho van ®iÒu khiÓn vÉn lu”n tiÕp
xóc víi th©n van vμ dÞch chuyÓn cïng th©n van. Do toμn bé th©n van dÞch chuyÓn sang
tr¸i tiÕp xóc víi van kh”ng khÝ nªn kh”ng khÝ tõ buång C bÞ chÆn kh”ng vμo ®−îc

buång B qua cöa E nªn ¸p suÊt trong buång B vÉn æn ®Þnh. Do vËy cã sù chªnh ¸p
kh”ng ®æi gi÷a buång A vμ B nªn duy tr× ®−îc lùc phanh ë mét gi¸ trÞ nμo ®ã.
- Khi x¶y ra sù cè kh”ng cã dßng ch©n kh”ng, sÏ kh”ng cã sù chªnh ¸p suÊt gi÷a buång
A vμ B khi ®ã lß xo håi vÞ mμng cao su sÏ ®Èy toμn bé mμng cao su vμ th©n van vÒ phÝa
bªn ph¶i. Khi ®¹p phanh, cÇn ®Èy (12) t¸c ®éng lªn van khÝ vμ ®Èy cÇn ®Èy (21) chuyÓn
®éng sang tr¸i t¸c ®éng lªn piston xy lanh phanh chÝnh. §ång thêi van kh”ng khÝ sau
khÝ kh¾c phôc hÕt khe hë víi miÕng h·m sÏ ®Èy miÕng h·m cïng th©n van chuyÓn
®éng sang tr¸i th¾ng lùc ®μn håi cña lß xo håi vÞ mμng cao su lμm cho mμng cao su
còng chuyÓn ®éng sang tr¸i. Nh− vËy khi kh”ng cã ch©n kh”ng, hÖ thèng phanh vÉn
lμm viÖc b×nh th−êng tuy nhiªn lùc t¸c ®éng lªn bμn ®¹p phanh lóc nμy lín h¬n gi¸ trÞ
khi cã trî lùc.
- Trî lùc cùc ®¹i: Khi ®¹p bμn ®¹p phanh hÕt hμnh tr×nh, van kh”ng khÝ sÏ t¸ch hoμn
toμn ra khái van ®iÒu khiÓn. ë tr¹ng th¸i nμy, buång B ®−îc ®iÒn ®Çy kh”ng khÝ vμ sù
chªnh lÖch ¸p suÊt gi÷a buång A vμ B ®¹t ®Õn gi¸ trÞ cùc ®¹i. KÕt qu¶ lμ t¹o ra trî lùc
lín nhÊt t¸c dông lªn cÇn ®Èy (21) vμ piston xy lanh phanh chÝnh.
c) DÉn ®éng phanh khÝ nÐn
HÖ thèng phanh dÉn ®éng khÝ nÐn sö dông n¨ng l−îng cña khÝ nÐn ®Ó tiÕn hμnh
phanh, ng−êi ®iÒu khiÓn kh«ng cÇn mÊt nhiÒu lùc ®Ó ®iÒu khiÓn mμ chØ cÇn th¾ng lß xo
®μn håi cña van phanh khÝ nÐn ®Ó më ®−êng cÊp khÝ nÐn tõ b×nh chøa hoÆc lμm tho¸t
khÝ ë çc c¬ cÊu chÊp hμnh. Nhê vËy mμ hÖ thèng phanh khÝ cho phÐp ®iÒu khiÓn nhÑ
nhμng, tuy nhiªn trªn kÕt cÊu van phanh khÝ nÐn cßn cã çc lß xo ®μn håi ®ãng vai trß
t¹o c¶m gi¸c bμn ®¹p cho ng−êi ®iÒu khiÓn. HÖ thèng phanh khÝ nÐn cßn cã nh−îc ®iÓm
nh− : hÖ thèng dÉn ®éng phøc t¹p, nhiÒu van ®iÒu khiÓn, kÝch th−íc lín, ®é chËm t¸c
dông cña khÝ nÐn lín.
CÊu t¹o hÖ thèng phanh dÉn ®éng khÝ nÐn cã thÓ chia ra thμnh çc côm:
- Côm nguån cung cÊp n¨ng l−îng vμ tÝch tr÷ khÝ nÐn.
- Côm van phanh khÝ nÐn, çc van ®iÒu khiÓn, ®Çu nèi vμ ®−êng dÉn khÝ nÐn
- Côm bÇu phanh: bÇu phanh th«ng th−êng vμ bÇu phanh tÝch n¨ng.

CÊu t¹o mét côm van phanh khÝ nÐn hai dßng phæ biÕn trªn xe t¶i ( Xe Hino FF3H)
H×nh 4.39 : Van

phanh khÝ nÐn
1. Chôp che bôi
2. Lß xo håi vÞ piston
trªn
3. Vßng h·m ®Õ van
trªn.
4. Piston d−íi
5. Lß xo håi vÞ van
d−íi
6. Th©n van d−íi
7. Van x¶ khÝ
8. §Õ ®ì lß xo håi vÞ
van d−íi.
9. Van d−íi
10. Lß xo håi vÞ piston
d−íi
11. Lß xo håi vÞ van
trªn
12. Van trªn
13. Lß xo ®ì trôc
14. Lß xo Ðp piston
trªn
15. Piston trªn
16. Th©n van trªn
17. N¾p van phanh
18. VÝt ®iÒu chØnh bμn
®¹p
19. Cèc Ðp
20. Chèt tú
21. Con l¨n
22. Bμn ®¹p phanh
P1,P2: §−êng khÝ tõ
b×nh chøa ®Õn
B1: §−êng khÝ cÊp ®Õn
c¬ cÊu phanh sau
B2: §−êng cÊp khÝ ®Õn
Côm van phanh khÝ nÐn gåm 3 côm chÝnh:

+ Côm bμn ®¹p: gåm çc chi tiÕt 17,18,19,20,21,22.
+ Côm van ®iÒu khiÓn dßng phanh sau: 11,12,13,14,15,16
+ Côm van ®iÒu khiÓn dßng phanh tr−íc: 4,5,6,8,9,10.
+ Khi kh«ng phanh:
Lß xo (5) vμ (11) gi÷ cho van trªn (12), van d−íi (10) ®ãng ®−êng cÊp khÝ nÐn tõ
P1 sang B1 vμ tõ P2 sang B2. Kh«ng khÝ ë cöa B1 vμ B2 th«ng víi cöa x¶ ( khÝ trêi)

nhê lâi rçng cña piston (4) vμ èng trô rçng cña van d−íi (9), khÝ nÐn kh«ng ®−îc
cÊp ®Õn bÇu phanh, çc b¸nh xe l¨n tr¬n tù do.
+ Khi ®¹p bμn ®¹p phanh:
Bμn ®¹p (22) quay xung quanh chèt, Ðp con l¨n (20) vμ tú vμo cèc Ðp (19) ®i
xuèng. Sau khi kh¾c phôc hÕt khe hë gi÷a cèc Ðp vμ bÝch chÆn, bÝch chÆn Ðp lß xo
(14) tú vμo piston (15) xuèng. Khi ®Õ cña piston (15) tú s¸t vμo mÆt van (12) th×
®−êng th«ng víi khÝ trêi bÞ ®ãng l¹i, ®ång thêi van tiÕp tôc ®i xuèng t¸ch khái ®Õ
van, khÝ nÐn tõ P1 b¾t ®Çu cÊp cho B1 ®Õn bÇu phanh sau. KhÝ nÐn cÊp tíi cöa B1
mét phÇn ®i qua hai lç nhá.
Lç nhá trªn ®i lªn khoang ngoμi cña piston (15), ¸p lùc khÝ nÐn lªn piston (15)
cïng chiÒu víi lùc ®μn håi lß xo (2) ®ãng vai trß t¹o c¶m gi¸c lùc lªn bμn ®¹p.
Lç nhá d−íi ®i vμo khoang tr−íc piston (4), ¸p lùc khÝ nÐn hç trî ®Èy piston (4)
®i xuèng lμm nhanh qu¸ tr×nh më van (9) cïng víi qu¸ tr×nh ®i xuèng cña piston (4)
do t¸c dông cña piston (15). Piston (4) ®i xuèng tú s¸t vμo mÆt van (9) ®ãng ®−êng
th«ng víi khÝ trêi cña cöa B2 vμ tiÕp tôc ®i xuèng t¸ch van (9) víi ®Õ van më th«ng
®−êng khÝ nÐn cÊp tõ P2 sang B2 dÉn ®Õn bÇu phanh tr−íc.
Nh− vËy qu¸ tr×nh phanh x¶y ra trªn cÇu sau sím h¬n trªn cÇu tr−íc nh»m môc ®Ých
t¨ng tÝnh æn ®Þnh h−íng chuyÓn ®éng cña «t« khi phanh.
+ Khi nh¶ phanh:
Bμn ®¹p (22) trë l¹i vÞ trÝ ban ®Çu, lß xo håi vÞ (10),(2) ®Èy piston (4) vμ (15)
dÞch chuyÓn lªn trªn. Qu¸ tr×nh ng−îc l¹i víi tr¹ng th¸i cÊp khÝ nÐn, dßng khÝ nÐn bÞ
ng¾t tõ P1 sang B1 vμ P2 sang B2. KhÝ nÐn t¹i çc bÇu phanh ®−îc x¶ hÕt ra ngoμi,
qu¸ tr×nh phanh kÕt thóc, çc b¸nh xe ®−îc l¨n tr¬n.
+ Khi rμ phanh:
Rμ phanh lμ qu¸ tr×nh duy tr× møc ®é bμn ®¹p phanh ë mét gi¸ trÞ nμo ®ã, kh«ng
t¨ng mμ gi÷ nguyªn bμn ®¹p. §iÒu nμy gióp duy tr× phanh ë møc ®é nμo ®ã nh»m
gi÷ tèc ®é nμo ®ã cho « t«.
Sù gia t¨ng ¸p suÊt khÝ nÐn phô thuéc vμo møc ®é më cña çc van ®iÒu khiÓn
hay sù t¨ng ¸p suÊt ®Òu ®Æn phô thuéc vμ tèc ®é Ên s©u cña bμn ®¹p phanh ®ång thêi
lμm t¨ng ®Òu ®Æn lùc phanh t¹i çc b¸nh xe.
Khi gi÷ nguyªn vÞ trÝ bμn ®¹p, ¸p suÊt sau van sÏ tiÕp tôc t¨ng do qu¸n tÝnh cña
dßng khÝ vμ cã xu h−íng ®Èy piston (15) dÞch chuyÓn lªn trªn lμm cho van (12) dÞch
chuyÓn lªn trªn ®ãng mÆt van víi ®Õ bÞt ®−êng cÊp khÝ nÐn tõ P1 sang B1, ¸p suÊt
sau van (12) kh«ng t¨ng ®−îc n÷a. §ång thêi ¸p suÊt ë trªn mÆt piston (4) kh«ng
t¨ng ®−îc n÷a lμm piston (4) ®i lªn ®ãng mÆt van (9) víi ®Õ van, bÞt ®−êng khÝ cÊp
tõ P2 sang B2, ¸p suÊt khÝ nÐn ë B2 duy tr× ë gi¸ trÞ nμo ®ã.Lùc trªn bμn ®¹p kh«ng
t¨ng tuy nhiªn vÉn ®ñ ®Ó duy tr× vÞ trÝ cña piston (15) bÞt ®−êng x¶ khÝ tõ B1 sang R
®ång thêi piston (4) bÞt ®−êng x¶ tõ B2 sang R.
Van phanh khÝ nÐn cÊp khÝ nÐn ®ång thêi ra c¶ dßng phanh sau vμ dßng phanh
tr−íc, tuy nhiªn cã thÓ gÆp sù cè mét dßng bÞ háng, dßng cßn l¹i vÉn ho¹t ®éng
®−îc b×nh th−êng.
CÊu t¹o bÇu phanh:
BÇu phanh b¸nh xe cã cÊu tróc nh− c¬ cÊu piston vμ xylanh lùc t¸c ®éng mét
chiÒu th«ng th−êng. §ßn ®Èy liªn kÕt víi piston ®Èy vμ dÞch chuyÓn ®iÒu khiÓn lμm
quay trôc cam Ðp çc guèc phanh vμo trèng phanh thùc hiÖn qu¸ tr×nh phanh.
BÇu phanh phæ biÕn ë hai d¹ng: D¹ng mμng th«ng th−êng vμ d¹ng mμng kÕt hîp
víi bÇu tÝch n¨ng.
* CÊu t¹o bÇu phanh d¹ng mμng ®−îc thÓ hiÖn trªn h×nh
H×nh 4.40: BÇu phanh khÝ nÐn d¹ng mμng

1: Vá bÇu phanh
2: Mμng cao su
3: Lß xo håi vÞ mμng cao su
4: §−êng cÊp khÝ nÐn tõ van phanh khÝ nÐn
5: §ßn ®Èy.

KhÝ nÐn tõ van phanh khÝ nÐn cÊp ®Õn lç (4) t¸c ®éng lªn mμng phanh (2) th¾ng
lùc ®μn håi lß xo (3) ®Èy cÇn ®Èy (5) dÞch chuyÓn sang ph¶i t¸c ®éng lªn trôc cam ë c¬
cÊu phanh lμm trôc cam vμ cam quay Ðp m¸ phanh vμo trèng phanh thùc hiÖn qu¸ tr×nh
phanh.
* CÊu t¹o bÇu phanh tÝch n¨ng:

H×nh 4.41: BÇu phanh tÝch n¨ng

1: §ßn ®Èy; 2: Lß xo håi vÞ mμng cao su;
3: Vá; 4: Mμng cao su; 5: Piston tÝch n¨ng;
6: Lß xo tÝch n¨ng; 7: Xylanh tÝch n¨ng; 8: èc ®iÒu chØnh;
9: èng ®Èy; 10: §−êng th«ng khÝ.
BÇu phanh tÝch n¨ng bao gåm bÇu phanh d¹ng mμng cña hÖ thèng phanh th«ng
th−êng vμ bÇu tÝch n¨ng cña hÖ thèng phanh tay. Nguyªn lý lμm viÖc ®−îc thÓ hiÖn ë
çc tr¹ng th¸i sau:
Tr¹ng th¸i ban ®Çu (c): khi ch−a cÊp khÝ nÐn tíi cöa B, d−íi t¸c dông cña lß xo
tÝch n¨ng (6) ®Èy piston tÝch n¨ng (5) vμ èng ®Èy (9) sang tr¸i ®Èy mμng cao su (4)
mang theo ®ßn ®Èy (1) dÞch chuyÓn hÕt sang tr¸i lμm xoay trôc cam vμ cam, Ðp guèc
phanh vμo trèng phanh thùc hiÖn h·m cøng b¸nh xe. Tr¹ng th¸i nμy ®¸p øng kh¶ n¨ng
®ç xe trªn dèc hoÆc dõng h¼n xe ( t¾t m¸y) hoÆc x¶ hÕt khÝ nÐn trong bÇu tÝch n¨ng.
Tr¹ng th¸i phanh b»ng hÖ thèng phanh chÝnh (b): KhÝ nÐn ®−îc cÊp tíi c¶ hai
cöa A vμ B. KhÝ nÐn cÊp tíi cöa B, ¸p lùc khÝ nÐn ®ñ th¾ng lß xo tÝch n¨ng (6) ®Èy
piston tÝch n¨ng vμ èng ®Èy (9) vÒ tËn cïng bªn ph¶i ( phanh tay kh«ng lμm viÖc). KhÝ
nÐn cÊp tíi cöa A lμm mμng piston (4) dÞch chuyÓn sang tr¸i cïng víi ®ßn ®Èy (1) lμm
quay trôc cam vμ cam, Ðp m¸ phanh vμo trèng phanh thùc hiÖn phanh çc b¸nh xe.
Tr¹ng th¸i kh«ng phanh (a): KhÝ nÐn vÉn ®−îc duy tr× cÊp tíi cöa B ®Ó bÇu tÝch
n¨ng ch−a lμm viÖc. Lß xo håi vÞ (2) ®Èy mμng (4) vÒ tËn cïng bªn ph¶i, ®ßn ®Èy (1)
kh«ng lμm trôc cam vμ cam quay, çc m¸ phanh kh«ng Ðp vμo trèng phanh, çc b¸nh
xe ®−îc l¨n tr¬n.

NÕu trªn « t« v× mét ®iÒu kiÖn nμo ®ã kh«ng cßn khÝ nÐn, bÇu phanh tÝch n¨ng
lμm viÖc sÏ h·m cøng çc b¸nh xe. Muèn gi¶i phãng n¨ng l−îng cña lß xo cÇn th¸o
láng èc ®iÒu chØnh (8) ë phÝa ®u«i cña bÇu tÝch n¨ng.
d) DÉn ®éng phanh thñy lùc ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn:
HÖ thèng phanh thñy lùc ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn th−êng bè trÝ trªn çc xe t¶i
cã t¶i träng trung b×nh vμ lín. HÖ thèng phanh nμy kh¾c phôc ®−îc nh÷ng nh−îc ®iÓm
cña hÖ thèng phanh thñy lùc ®¬n thuÇn hoÆc khÝ nÐn ®¬n thuÇn ®ång thêi ph¸t huy
®−îc −u ®iÓm cña hai lo¹i dÉn ®éng thñy lùc vμ khÝ nÐn trªn.
CÊu t¹o cña hÖ thèng phanh thñy lùc ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn gåm 3 côm chÝnh:
- Côm cung cÊp khÝ nÐn: m¸y nÐn khÝ, b×nh chøa khÝ nÐn,…
- Côm van ®iÒu khiÓn khÝ nÐn vμ ®−êng dÉn khÝ nÐn ®Õn van khÝ nÐn ®iÒu khiÓn
thñy lùc
- Côm ®iÒu khiÓn thñy lùc vμ ®−êng dÉn dÇu: Xylanh khÝ nÐn ®iÒu khiÓn thñy lùc,
®−êng dÉn dÇu tíi çc xylanh thñy lùc c«ng t¸c t¹i çc b¸nh xe.
*) S¬ ®å dÉn ®éng phanh khÝ nÐn ®iÒu khiÓn thñy lùc:
H×nh 4.42: S¬ ®å dÉn ®éng phanh thñy lùc ®iÒu khiÓn b»ng khÝ nÐn trªn xe Hino FF3H
1: §ång hå b¸o ¸p suÊt; 2: C¬ cÊu phanh b¸nh tr−íc; 3: Van kiÓm tra; 4: Van an toμn; 5: B×nh chøa
khÝ nÐn cho dßng phanh sau; 6: B×nh chøa khÝ nÐn cho dßng phanh tr−íc; 7: B×nh chøa khÝ nÐn chung
(®Ó t¸ch n−íc); 8: C«ng t¾c ®Ìn c¶nh b¸o ¸p suÊt thÊp (450 kPa hoÆc nhá h¬n); 9: Bé ®iÒu chØnh ¸p
suÊt; 10: Bé phËn sÊy kh« khÝ nÐn; 11: B×nh chøa dÇu phanh; 12: C«ng t¾c ®Ìn c¶nh b¸o møc dÇu
phanh; 13: Van ®iÒu khiÓn thuû lùc; 14: C«ng t¾c ®Ìn c¶nh b¸o mßn; 15: C¬ cÊu phanh sau; 16: Van
®iÖn tõ; 17:Xi lanh ®iÒu khiÓn phanh ®éng c¬; 18: Van ®iÒu khiÓn khÝ nÐn; 19: C«ng t¾c ®Ìn phanh;
20: M¸y nÐn khÝ
- Nguyªn lý ho¹t ®éng:
M¸y nÐn khÝ 20 ®−îc dÉn ®éng bëi ®éng c¬ sÏ b¬m khÝ nÐn vμo b×nh 7 qua van
kiÓm tra 3. ¸p suÊt trong b×nh 7 ®−îc x¸c ®Þnh qua ®ång hå 1 ®Æt trong buång l¸i. Khi

míi b¾t ®Çu khëi ®éng ®éng c¬, ¸p suÊt trong b×nh 7 cßn thÊp, ®Ìn 8 s¸ng. Sau vμi
phót, ¸p suÊt trong b×nh 7 ®· ®ñ møc cÇn thiÕt, ®Ìn 8 t¾t b¸o hiÖu phanh ®· s½n sμng vμ
xe cã thÓ khëi hμnh. Bé ®iÒu chØnh ¸p suÊt khÝ 9 cã t¸c dông ®iÒu chØnh møc ¸p suÊt
cho phÐp trong b×nh 7. NÕu ¸p suÊt trong b×nh 7 v−ît qu¸ møc ®iÒu chØnh th× 9 më ra
cho khÝ nÐn tõ b×nh 7 vÒ ng−îc l¹i m¸y nÐn khÝ 20, gi¶m sù tiªu hao c«ng suÊt cho m¸y
20. V× mét lý do nμo ®ã mμ ¸p suÊt trong b×nh 7 vät lªn qu¸ cao th× mét l−îng khÝ nÐn
sÏ ®−îc x¶ ra th«ng qua van an toμn 4. KhÝ nÐn tõ b×nh 7 ®−îc chia lμm 2 dßng riªng
biÖt cÊp vμo b×nh 5 vμ 6 qua çc van kiÓm tra 3. Khi phanh, ng−êi l¸i t¸c ®éng lªn bμn
®¹p phanh, van phanh 18 më cung cÊp khÝ nÐn tõ b×nh 5 vμ 6 ®Õn çc van ®iÒu khiÓn
thuû lùc 13. Çc van ®iÒu khiÓn thuû lùc 13 chuyÓn ¸p suÊt khÝ nÐn thμnh ¸p suÊt dÇu
phanh truyÒn ®Õn çc xi lanh c«ng t¸c t¹i çc c¬ cÊu phanh b¸nh xe tr−íc vμ sau. T¹i
çc xi lanh c«ng t¸c, ¸p suÊt dÇu t¹o ¸p lùc lªn çc piston ®Èy guèc phanh ¸p s¸t vμo
trèng phanh, tiÕn hμnh qu¸ tr×nh phanh.
HiÖn nay çc xe ®−îc trang bÞ thªm bé phËn sÊy kh« khÝ nÐn 10. Nh− vËy khÝ nÐn
®i tõ m¸y 20 tr−íc khi vμo b×nh 7 qua van 3 sÏ ®−îc bé phËn 10 sÊy kh« nh»m h¹n chÕ
tèt ®a l−îng h¬i n−íc lät vμo b×nh 7. H¬i n−íc cã trong khÝ nÐn cã thÓ t¹o ra cÆn t¹i çc
b×nh khÝ nÐn, lμm chËm t¸c dông cña khÝ nÐn vμ lμm gi¶m ¸p suÊt khÝ nÐn.
CÊu t¹o côm van khÝ nÐn ®iÒu khiÓn thuû lùc:
H×nh 4.43: S¬ ®å dÉn ®éng phanh khÝ nÐn trªn xe Hino FF3H
1: Phít lμm kÝn; 2: Piston xylanh khÝ nÐn ; 3: Lß xo håi vÞ; 4: Thμnh xylanh; 5:
Lç th«ng khÝ; 6: §Çu nèi èng dÉn dÇu; 7: Van ®iÒu khiÓn dÇu; 8: Van x¶ khÝ; 9:
Xylanh phanh chÝnh; 10: Piston xi lanh phanh chÝnh; 11: N¾p; 12: C«ng t¾c c¶nh
b¸o mßn; 13: CÇn ®Èy; 14: §ai èc
A. §−êng khÝ nÐn vμo (tõ van phanh); B. §−êng bæ sung dÇu phanh
C. §−êng dÇu tíi xylanh phanh b¸nh xe; D. §−êng th«ng khÝ trêi
Gåm 2 côm chÝnh
+ Xy lanh chÝnh thuû lùc: Gåm cã vá, piston (10) vμ xylanh (9). DÇu tõ b×nh
chøa cÊp buång xylanh chÝnh qua lç B nhê van ®iÒu khiÓn (7). DÇu ®−îc dÉn vμo lâi
piston (10) th«ng qua mét van ®ãng cã d¹ng trßn, tiÕt diÖn h×nh ch÷ U vμ cÊp cho
xylanh (9). Tõ xylanh (9) dÇu sÏ dÉn ®Õn çc xylanh phanh b¸nh xe qua lç C. Trªn vá
xylanh (9) cã van x¶ khÝ (8). Trªn r·nh piston 10 cã gio¨ng trßn lμm b»ng cao su ®Ó t¹o
kÝn gi÷a xylanh (9) vμ piston (10).
+ Buång t¹o ¸p lùc thuû lùc do khÝ nÐn : Gåm cã buång (4) d¹ng h×nh trô.
Bªn trong ®−îc chia lμm 2 khoang M vμ N nhê piston (2). Gio¨ng cao su (1) h×nh
xuyÕn n»m bao ngoμi piston (2) cã t¸c dông lμm kÝn. Lß xo håi vÞ (3) lu«n cã xu h−íng
®Èy piston (2) sang ph¶i khi kh«ng cã khÝ nÐn cÊp ®Õn khoang M. Khoang N cã thÓ
th«ng víi khÝ trêi nhê lç th«ng khÝ (5) vμ çc mμng läc kh«ng khÝ. KhÝ nÐn ®−îc cÊp tõ
van phanh khÝ nÐn vμo khoang M qua lç A. Xylanh khÝ nÐn vμ xy lanh thuû lùc ®−îc
liªn kÕt víi nhau th«ng qua ®ßn ®Èy (13) vμ cè ®Þnh víi piston (2) nhê ª cu (14). §Ó t¹o
kÝn gi÷a buång khÝ vμ buång dÇu, ng−êi ta dïng phít b¹c kÝn kÐp. CÊu tróc ®Çu nèi
gi÷a hai xy lanh d¹ng cã khe hë.
ë d−íi buång (4) bè trÝ chèt (13), chèt (13) cã r·nh, trªn ®ã tú mét chèt
h×nh chám cÇu nèi víi c«ng t¾c (12). C«ng t¾c nμy dïng ®Ó c¶nh b¸o ®Ìn khi mßn m¸
phanh.
Nguyªn lý lμm viÖc nh− sau:
+ Tr¹ng th¸i kh«ng phanh: Van phanh kÐp ®ãng, kh«ng cung cÊp khÝ nÐn
vμo khoang M do ®ã ¸p suÊt trong khoang M thÊp, lùc c¨ng cña lß xo (3) ®Èy piston (2)
hÕt sang tr¸i, khiÕn thÓ tÝch cña khoang M ®¹t nhá nhÊt. KhÝ trêi qua lç 5 vμ l−íi läc
®iÒn vμo khoang N. DÇu phanh ®−a vμo lç B, qua van mét chiÒu ch¶y vμo buång
xylanh 9 nhê mét van trô tiÕt diÖn ch÷ U. Lóc nμy dÇu cã ¸p suÊt thÊp. Van 7 ë tr¹ng
th¸i ®ãng ®Ó tr¸nh lät khÝ vμo xylanh (9).
+ Tr¹ng th¸i phanh: KhÝ nÐn ®−îc cÊp bëi van phanh ®iÒn ®Çy khoang M
qua lç A. ¸p lùc cña khÝ nÐn th¾ng lùc c¨ng cña lß xo (3) ®Èy piston (2) chuyÓn dÞch
sang ph¶i. Lóc nμy van trô d¹ng ch÷ U bÞt ®−êng dÇu, kh«ng cho dÇu lät vμo xylanh (9)
t¹o nªn buång kÝn trong xylanh (9). TiÕp tôc t¨ng ¸p lùc khÝ nÐn, piston (10) dÞch
chuyÓn sang ph¶i lμm t¨ng ¸p lùc dÇu vμ cÊp cho çc xi lanh b¸nh xe nhê lç C. D−íi ¸p
lùc dÇu, çc guèc phanh ®−îc ®Èy s¸t vμo trèng phanh tiÕn hμnh qu¸ tr×nh phanh.

+ Tr¹ng th¸i rμ phanh: ¸p suÊt khÝ nÐn kh«ng ®¹t gi¸ trÞ lín nhÊt. ¸p lùc khÝ
nÐn sÏ c©n b»ng víi lùc c¨ng lß xo (3) vμ ¸p lùc dÇu trong xylanh (9), do ®ã sÏ gi÷
nguyªn piston cña xylanh thuû lùc ë mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh t¹o nªn ¸p suÊt dÇu ra çc xi
lanh b¸nh xe gi÷ nguyªn ë tr¹ng th¸i rμ phanh.
+ C¬ cÊu b¸o mßn m¸ phanh: Khi m¸ phanh mßn, khe hë gi÷a m¸ phanh vμ
tang trèng lín, piston cña xylanh thuû lùc dÞch chuyÓn hÕt sang ph¶i d−íi t¸c ®éng cña
piston khÝ nÐn, lμm cho piston khÝ nÐn ch¹m vμo chèt (13) lμm trôc tr−ît (11) di
chuyÓn, khiÕn cho chám cÇu tr−ît khái r·nh. Khi ®ã chèt h×nh chám cÇu khëi ®éng
c«ng t¾c ®iÖn bËt s¸ng ®Ìn b¸o mßn m¸ phanh, cÇn ph¶i ®iÒu chØnh l¹i.
3. §iÒu hßa lùc phanh
Trong qu¸ tr×nh phanh, do lùc qu¸n tÝnh cña xe t¸c ®éng nªn cã sù ph©n bè l¹i t¶i
träng trªn çc cÇu xe cô thÓ lμ: t¶i träng t¸c dông lªn cÇu tr−íc t¨ng, trªn cÇu sau gi¶m.
Gia tèc chËm dÇn cña xe cμng lín th× sù ph©n bè nμy cμng kh¸c biÖt. Do vËy, ph¶i cã
bé ®iÒu hoμ lùc phanh ®Ó ph©n bè ¸p suÊt dÇu vμo çc xilanh lμm viÖc sao cho phï hîp
víi träng l−îng b¸m ë çc b¸nh xe trong qu¸ tr×nh phanh.
§iÒu chØnh lùc phanh cho çc b¸nh xe cÇu sau nh»m tr¸nh hiÖn t−îng h·m cøng
b¸nh xe cÇu sau trong qu¸ tr×nh phanh. Theo nguyªn lý ho¹t ®éng bé ®iÒu chØnh ®−îc
ph©n chia thμnh: B§C cã ®iÓm t¸c ®éng cè ®Þnh vμ trÞ sè ¸p suÊt sau ®iÒu chØnh kh«ng
®æi, B§C cã ®iÓm t¸c ®éng cè ®Þnh vμ trÞ sè ¸p suÊt sau ®iÒu chØnh thay ®æi, B§C cã
®iÓm t¸c ®éng thay ®æi theo t¶i träng cña xe vμ ¸p suÊt sau ®iÒu chØnh kh«ng ®æi, B§C
cã ®iÓm t¸c ®éng thay ®æi theo t¶i träng cña xe vμ ¸p suÊt sau ®iÒu chØnh thay ®æi,
B§C kiÓu tia, B§C theo gia tèc phanh cña xe.
a) Bé ®iÒu chØnh ¸p suÊt dïng van h¹n chÕ
H×nh 4.44.CÊu t¹o bé ®iÒu chØnh lùc phanh kiÓu h¹n chÕ ¸p suÊt
H×nh 21 tr×nh bμy s¬ ®å vμ nguyªn lý ho¹t ®éng cña çc B§C cã ®iÓm t¸c ®éng cè
®Þnh vμ trÞ sè ¸p suÊt sau ®iÒu chØnh kh«ng ®æi. B§C kiÓu nμy cã chøc n¨ng nh− mét
van h¹n chÕ ¸p suÊt trªn ®−êng dÉn ®éng phanh ra çc b¸nh xe cÇu sau. B§C lo¹i nμy
cã ¸p suÊt trong dÉn ®éng phanh çc b¸nh xe cÇu sau bÞ h¹n chÕ ë trÞ sè cè ®Þnh nªn
kh«ng phï hîp víi ®iÒu kiÖn t¶i träng xe thay ®æi còng nh− c−êng ®é phanh thay ®æi
theo yªu cÇu vËn hμnh.
b) Bé ®iÒu chØnh kiÓu piston- vi sai:
p2
5
2
p1
H×nh 4.45. CÊu t¹o bé ®iÒu hãa kiÓu piston- vi sai

1: Piston; 2: Phãt; 3: Lß xo; 4: Lß xo c¶m biÕn t¶i; 5: Th©n bé ®iÒu hßa
p1, p2: ¸p suÊt dÇu ë xy lanh phanh chÝnh vμ ë b¸nh xe sau
Nguyªn lý ho¹t ®éng:

Th©n van 5 ®−îc g¾n trªn gi¸ xe cã lß xo c¶m biÕn t¶i 4 t× vμo mét ®Çu cña piston.
Tuú theo møc ®é chë t¶i mμ lùc t¸c dông lªn piston nhiÒu hay Ýt.
Khi ch−a ho¹t ®éng, lß xo 3 ®Èy piston 1 lªn trªn lμm 1 kh«ng tiÕp xóc víi phít nªn
®−êng dÇu th«ng tõ xilanh chÝnh ra xilanh b¸nh sau, lóc nμy p1 = p2.
Khi ¸p suÊt dÇu t¨ng cao, lùc do ¸p suÊt dÇu t¸c dông lªn ®Çu trªn cña piston sÏ c©n
b»ng víi lùc ®Èy lªn ( lùc ®Èy cña lß xo c¶m biÕn t¶i, cña lß xo 3, cña ¸p suÊt dÇu t¸c
dông lªn ®Çu d−íi cña piston) nªn piston tiÕp xóc víi phít ng¨n kh«ng cho dÇu ra b¸nh
sau do ®ã p2 ®−îc h¹n chÕ. Sau ®ã, nÕu tiÕp tôc ®¹p phanh, ¸p suÊt dÇu vμo p1 t¨ng lμm
c©n b»ng trªn bÞ ph¸ vì khi ®ã piston më ra vμ p2 l¹i t¨ng lªn cho ®Õn khi ®¹t ®−îc sù
c©n b»ng míi.
Qu¸ tr×nh van ®ãng më ®−îc lÆp ®i lÆp l¹i nh− vËy, øng víi çc ¸p suÊt dÇu thay
®æi.

¦u- nh−îc ®iÓm:
- HiÖu qu¶ ®iÒu chØnh cao h¬n lo¹i trªn, nã cã ®−êng ®iÒu chØnh gÇn víi ®−êng
cong lÝ t−ëng h¬n.
- §iÒu chØnh ®−îc mäi chÕ ®é t¶i träng tõ kh«ng t¶i ®Õn ®Çy t¶i vμ qu¸ t¶i.
- ThÝch hîp cho çc xe cã t¶i träng trung b×nh vμ lín.
4. HÖ thèng chèng bã cøng b¸nh xe ABS ( Anti-lock Braking System) vμ çc hÖ
thèng hç trî kh¸c: EBD, TRC, BAS.
§Ó hoμn thiÖn chÊt l−îng ho¹t ®éng cña « t« nãi chung vμ cña hÖ thèng phanh
nãi riªng, trªn çc lo¹i xe hiÖn ®¹i ngμy nay th−êng ®−îc bè trÝ hÖ thèng ABS vμ ABS
phøc hîp. Tiªu chuÈn sÏ trë nªn b¾t buéc l¾p ®Æt trªn çc lo¹i xe khi tham gia giao
th«ng ë çc n−íc ph¸t triÓn.
HÖ thèng phanh cã trang bÞ ABS thùc chÊt lμ bé phËn nh»m n©ng cao hiÖu qu¶
phanh cho « t« trong çc chÕ ®é ho¹t ®éng phøc t¹p vμ kh¾c nghiÖt bao gåm:
- Gi¶m ng¾n qu·ng ®−êng phanh
- §¶m b¶o n©ng cao æn ®Þnh h−íng chuyÓn ®éng khi phanh
HÖ thèng ABS ®−îc xem nh− lμ hÖ thèng chèng tr−ît lÕt b¸nh xe khi phanh. Bé
phËn nμy ®−îc tæ hîp tõ çc kÕt cÊu: C¬ khÝ, thñy lùc ( khÝ nÐn) vμ ®iÖn tö. HÖ thèng
ABS phøc hîp cã nhiÒu chøc n¨ng kh¸c nh−:
- HÖ thèng ph©n phèi lùc phanh ®iÖn tö EBD ( Electronic Brake-Force
Distribution)
- HÖ thèng hç trî phanh khÈn cÊp BAS ( Brake Assist System)
- HÖ thèng ®iÒu khiÓn lùc kÐo b¸nh xe TRC ( Traction Control) trong ®ã gåm
cã:
o ASR ( Anti Spin Regulator) : §iÒu khiÓn chèng tr−ît quay b¸nh xe
o VSC (Vehicle Stability Control): §iÒu khiÓn æn ®Þnh h−íng « t«
Kh¸i niÖm c¬ së vÒ ABS
Khi xe chuyÓn ®éng trªn ®−êng, trong c¶ hai qu¸ tr×nh kÐo vμ phanh, sù tr−ît
lu«n tån t¹i ë khu vùc tiÕp xóc gi÷a b¸nh xe víi nÒn ®−êng. B¸nh xe ph¶i tháa m·n yªu
cÇu b¸m tèt trªn nÒn ®−êng trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®éng. B»ng çc thÝ nghiÖm ®·
chøng minh ®−îc r»ng víi gi¸ trÞ ®é tr−ît cña b¸nh xe nhá dao ®éng trong kho¶ng 10-
30% cã kh¶ n¨ng cho hiÖu qu¶ phanh lín, gi¸ trÞ hÖ sè b¸m däc vμ b¸m ngang lín. Cã
thÓ tham kh¶o trªn h×nh sau:

H×nh 4.46. Mèi quan hÖ gi÷a hÖ sè

b¸m vμ ®é tr−ît khi phanh xe
Kh¶ n¨ng b¸m däc vμ b¸m ngang cã ý nghÜa rÊt quan träng khi phanh víi c−êng
®é cao vμ kh¶ n¨ng æn ®Þnh h−íng sau khi phanh. Khi v−ît qu¸ gi¸ trÞ ®é tr−ît cho
phÐp, hÖ sè b¸m däc, b¸m ngang vμ lùc phanh ®Òu gi¶m nhanh chãng lμm gi¶m hiÖu
qu¶ phanh vμ lμm xÊu tÝnh æn ®Þnh h−íng khi phanh ®ång thêi g©y mμi mßn lèp kh«ng
®ång ®Òu. §Ó kh¾c phôc ®−îc ®iÒu nμy, cÇn thiÕt ph¶i cã bé phËn ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng cña b¸nh xe ®Ó lu«n duy tr× ë gi¸ trÞ ®é tr−ît tèi −u. §ã chÝnh lμ bé phËn
chèng bã cøng b¸nh xe ABS. Khi phanh, b¸nh xe ®ang quay bÞ phanh chËm dÇn tíi
møc ®é v−ît qu¸ gi¸ trÞ cho phÐp, do vËy cÇn thiÕt ph¶i duy tr× kh¶ n¨ng l¨n cña b¸nh
xe trong qu¸ tr×nh phanh. HÖ thèng ABS khi ®ã ho¹t ®éng trong khi bμn ®¹p phanh vÉn
t¸c ®éng. Khi b¸nh xe tiÕp tôc duy tr× kh¶ n¨ng l¨n nh−ng cã xu h−íng v−ît qu¸ gi¸ trÞ
tr−ît giíi h¹n, kh¶ n¨ng bã cøng s¾p x¶y ra, hÖ thèng ABS l¹i t¸c ®éng gi¶m bít tèc ®é
b¸nh xe b»ng çch t¨ng lùc phanh. Qu¸ tr×nh cø diÔn ra nh− vËy cho ®Õn khi b¸nh xe
hÕt kh¶ n¨ng bÞ bã cøng.
HÖ thèng ABS gåm çc bé phËn c¬ b¶n sau:
H×nh 4.47. S¬ ®å ®¬n gi¶n mét
m¹ch ®iÒu khiÓn phanh cã ABS
C¶m biÕn
Bé ®iÒu khiÓn ECU
Bé chÊp hμnh
C¶m biÕn tèc ®é b¸nh xe
Xy lanh phanh chÝnh
Nguyªn lý lμm viÖc nh− sau:

C¶m biÕn ph¸t tÝn hiÖu vÒ t×nh tr¹ng lμm viÖc cña ®èi t−îng cÇn ®iÒu khiÓn cô
thÓ lμ b¸nh xe ®ang ®−îc phanh. Çc c¶m biÕn th−êng lμ: c¶m biÕn vËn tèc gãc b¸nh
xe, c¶m biÕn ¸p suÊt dÇu, c¶m biÕn gia tèc cña « t« vμ çc lo¹i c¶m biÕn kh¸c.
Bé ®iÒu khiÓn ABS ECU sÏ tiÕn hμnh tÝnh to¸n gia tèc nhanh dÇn, chËm dÇn vμ
®é tr−ît cña b¸nh xe. Th«ng tin ®iÒu khiÓn sÏ ®iÒu khiÓn van ®iÖn ®Ó ®iÒu chØnh ¸p suÊt
dÇu phï hîp víi çc chÕ ®é ho¹t ®éng cña b¸nh xe: cÇn nh¶ phanh hoÆc t¨ng lùc phanh
chèng l¹i kh¶ n¨ng bã cøng bn¸h xe.
Bé chÊp hμnh ®iÒu chØnh ¸p suÊt dÇu phanh sau khi nhËn ®−îc th«ng tin ®iÒu
khiÓn tõ ABS ECU sÏ thay ®æi ¸p suÊt dÇu phanh ®· ®−îc tÝnh to¸n ®Õn c¬ cÊu phanh.
§©y lμ m¹ch ®iÒu khiÓn cã m¹ch ph¶n håi cã nghÜa lμ cã hiÖu chØnh gióp b¸nh
xe lu«n duy tr× tèt kh¶ n¨ng phanh cho phÐp b¸nh xe l¨n víi gi¸ trÞ ®é tr−ît tèi −u tr−íc
khi tíi giíi h¹n tr−ît lÕt. Trªn çc xe hiÖn ®¹i ngμy nay, qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn nμy ®−îc
tiÕn hμnh ®éc lËp t¹i çc ®Çu trôc b¸nh xe.
Khi phanh, lùc qu¸n tinh lμm thay ®æi t¶i träng ph©n bè lªn trªn mçi cÇu. Lý
thuyÕt « t« ®· chøng tá, lùc phanh sinh ra t¹i çc b¸nh xe ph¶i tû lÖ thuËn víi t¶i träng
t¸c dông lªn chóng mμ t¶i träng ®ã l¹i thay ®æi trong qu¸ tr×nh phanh. Muèn vËy ph¶i
thay ®æi ®−îc lùc phanh t¹i çc c¬ cÊu phanh.
Trªn çc xe kh«ng trang bÞ ABS , ®iÒu nμy cã kh¶ n¨ng ®¹t ®−îc nhê bé ®iÒu
hßa lùc phanh. Nguyªn lý lμm viÖc cña bé ®iÒu hßa lùc phanh lμ h¹n chÕ ¸p suÊt lμm
viÖc trªn c¬ së thay ®æi ¸p suÊt sau xylanh chÝnh vμ t¶i träng th¼ng ®øng t¸c dôn lªn
çc b¸nh xe trªn çc cÇu. Tuy nhiªn nh−îc ®iÓm cña nã lμ kh«ng kh¾c phôc ®−îc hiÖn
t−îng tr−ît lÕt b¸nh xe khi phanh dÉn ®Õn bã cøng b¸nh xe( cã thÓ lμ b¸nh xe sau khi
phanh ngÆt). §iÒu nμy ®−îc gi¶i quyÕt khi trªn xe cã trang bÞ hÖ thèng chèng bã cøng
b¸nh xe ABS cã kÕt hîp víi bé phËn ph©n phèi lùc phanh ®iÖn tö EBD.
Trong qu¸ tr×nh phanh xe, ®iÒu khiÓn EBD dïng ABS ®Ó thùc hiÖn ph©n phèi lùc
phanh gi÷a çc b¸nh xe trªn cÇu tr−íc vμ cÇu sau theo ®iÒu kiÖn chuyÓn ®éng cña xe.
Ngoμi ra khi quay vßng, EBD gióp cho xe æn ®Þnh khi cã sù thay ®æi t¶i träng gi÷a hai
bªn b¸nh xe trªn mét cÇu xe.
ABS cßn tÝch hîp bé phËn hç trî phanh khÈn cÊp BAS. Khi xe chuyÓn ®éng,
nh÷ng t×nh huèng v−ît ch−íng ng¹i vËt x¶y ra bÊt ngê khiÕn ng−êi l¸i ®¹p bμn ®¹p
phanh mét çch ®ét ngét víi mong muèn ph¸t huy hÕt hiÖu qu¶ phanh ®Ó gi÷ ®−îc
kho¶ng çch an toμn víi ch−íng ng¹i vËt. §iÒu nμy khã cã thÓ ®¹t ®−îc ®èi víi hÖ
thèng phanh th«ng th−êng v× khi ®¹p phanh ngÆt, hiÖn t−îng bã cøng b¸nh xe sÏ x¶y

ra. Bé phËn ABS cã tÝch hîp BAS cho phÐp kh¾c phôc ®−îc ®iÒu nμy b»ng çch t¨ng
lùc phanh trong thêi gian ng¾n nhÊt mμ vÉn kh«ng bÞ bã cøng b¸nh xe.
Khi xe chuyÓn ®éng trªn nÒn ®−êng cã hÖ sè b¸m thÊp nh−: ®−êng tuyÕt, ®−êng
lÇy, ®−êng −ít, b¸nh xe cã thÓ quay t¹i chç trong khi ®ã xe kh«ng thÓ dÞch chuyÓn
®−îc vÒ phÝa tr−íc. §iÒu nμy cßn cã thÓ x¶y ra khi xe khëi ®éng t¹i chç hoÆc khi t¨ng
tèc.
Theo lý thuyÕt « t«, m« men kÐo hay lùc kÐo phô thuéc vμo ®iÒu kiÖn b¸m gi÷a
b¸nh xe víi mÆt ®−êng. Khi m« men kÐo v−ît qu¸ gi¸ trÞ b¸m cho phÐp, b¸nh xe dÔ bÞ
tr−ît quay lμm gi¶m c«ng suÊt ®éng c¬, tiªu hao nhiªn liÖu t¨ng, t¨ng mμi mßn lèp vμ
cã thÓ lμm mÊt ®iÒu khiÓn l¸i. §Ó kh¾c phôc ®−îc hiÖn t−îng nμy, trªn çc lo¹i xe hiÖn
®¹i ngμy nay cã trang bÞ ABS th−êng tÝch hîp bé ®iÒu khiÓn lùc kÐo TRC. TRC lμm
gi¶m m« men xo¾n cña ®éng c¬ khi b¸nh xe b¾t ®Çu tr−ît quay mμ kh«ng phô thuéc
vμo ®iÒu khiÓn cña ng−êi l¸i ®ång thêi kÕt hîp víi phanh b¸nh xe ®Ó ®¹t ®−îc gi¸ trÞ
lùc kÐo phï hîp víi ®iÒu kiÖn b¸m cña mÆt ®−êng.

Tμi liÖu tham kh¶o

1. CÊu t¹o hÖ thèng truyÒn lùc xe con
T¸c gi¶: NguyÔn Kh¾c Trai _ Nhμ xuÊt b¶n KHKT - 2001
2. C¬ së thiÕt kÕ ¤ t«
T¸c gi¶: NguyÔn Kh¾c Trai _ Nhμ xuÊt b¶n GTVT - 2006
3. ThiÕt kÕ tÝnh to¸n ¤ t« -M¸y kÐo
T¸c gi¶: NguyÔn H÷u CÈn- Phan §×nh Kiªn _ Nhμ xuÊt b¶n §H vμ THCN- 1984
4. KÕt cÊu vμ tÝnh to¸n ¤ t«
T¸c gi¶:
TrÞnh ChÝ ThiÖn; T” §øc Long; NguyÔn V¨n Bang _ Nhμ xuÊt b¶n GTVT- 1984
5. Tμi liÖu ®μo t¹o kü thuËt viªn çc h·ng: Toyota, Hyundai,...

Cautaogamoto

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cautaogamoto

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KS.

NguyÔn Hïng M¹nh CÊu t¹o gÇm ¤ t«

Ch−¬ng III. C¸c Bé phËn chuyÓn ®éng

H×nh 3.1. CÊu t¹o khung xe con

§Æc ®iÓm chÝnh:

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 1

H×nh 3.2. CÊu t¹o khung xe t¶i

H×nh 3.3. CÊu t¹o khung xe buýt (Aero city)

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 2

H×nh 3.4. CÊu t¹o khung ®oμn xe(s¬mi r¬mooc)

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 3

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 4

3.2.3.2. CÊu t¹o dÇm cÇu chñ ®éng dÉn h−íng:

+ Liªn kÕt c¸c b¸nh xe dÉn h−íng trªn cÇu tr−íc,

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 5

H×nh 3.7. DÇm cÇu chñ ®éng

H×nh 3.8 . DÇm cÇu chñ ®éng

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 6

3.3. côm b¸nh xe

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 7

H×nh 3.9. CÊu t¹o lèp « t«

1. Lèp cã s¨m vμ lèp kh«ng s¨m: H×nh 3.10

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 8

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 9

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 10

H×nh 3.14 . CÊu tróc lßng vμnh b¸nh xe « t«

2. Liªn kÕt gi÷a vμnh vμ moay ¬:

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 12

H×nh 3.16 . §Þnh nghÜa gãc

b) §é chôm cña b¸nh xe

- A<B gäi lμ ®é chôm hoÆc gäi lμ ®é chôm d−¬ng

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 13

H×nh 3.18. Gãc nghiªng ngang trô ®øng

b) Gãc nghiªng däc cña trô ®øng ( caster angle): τ

H×nh 3.19. Gãc nghiªng däc trô ®øng

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 14

H×nh 3.21 . KÕt cÊu côm b¸nh xe

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 15

3. Côm b¸nh xe chñ ®éng cÇu sau:

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 16

3.4. HÖ thèng treo

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 17

H×nh 3.25. S¬ ®å cÊu t¹o hÖ thèng treo

3.4.3.1. S¬ ®å cÊu t¹o hÖ thèng treo phô thuéc (h×nh 3.25a):

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 18

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 19

H×nh 3.26. Bé phËn ®μn håi kim lo¹i (nhÝp l¸)

§Æc ®iÓm cña phÇn tö ®μn håi nhÝp l¸:

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 20

H×nh 3.29. Nguyªn lý lμm viÖc H×nh 3.30.

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 21

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 22

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 23

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 24

H×nh 3.35. S¬ ®å cÊu t¹o gi¶m

- Nguyªn lý lμm viÖc:

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 25

H×nh 3.36. CÊu t¹o gi¶m chÊn thuû lùc hai

Tr¹ng th¸i lμm viÖc nh− sau:

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 26

3.4.4.3. Bé phËn dÉn h−íng

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 27

Bé m«n c¬ khÝ ¤ t« - §HGTVT 28

H×nh 3.39. HÖ thèng treo phô thuéc sö dông lß xo ®μn håi