Β’ Λυκείου - Ασκήσεις Συναρτήσεις

r
 
 

g
x +5
Να μελετηθεί η συνάρτηση f (x) = ως προς τη μονοτονία. 
x−2

th.
 
Λύση:
 
Το πεδίο ορισμού της f(x) είναι το  − {2}  . Διακρίνουμε δύο περιπτώσεις:  
Έστω  x1 < x 2 < 2 . Θα είναι: 

a
x1 + 5 x 2 + 5 (x + 5)(x 2 − 2) − (x 2 + 5)(x1 − 2)
f (x1 ) − f (x 2 ) = − = 1 =
x1 − 2 x 2 − 2 (x1 − 2)(x 2 − 2)

dm
x1x 2 + 5x 2 − 2x1 − 10 − (x 2 x1 + 5x1 − 2x 2 − 10)
(x1 − 2)(x 2 − 2)
=
5x 2 − 5x1 − 2x1 + 2x 2
(x1 − 2)(x 2 − 2)
=  
an
7(x 2 − x1 )
> 0 ⇔ f (x1 ) − f (x 2 ) > 0 ⇔ f (x1 ) > f (x 2 ) ⇔ f ↓
(x1 − 2)(x 2 − 2)
 
Έστω  2 < x1 < x 2 . Θα είναι: 
7(x 2 − x1 )
ch

f (x1 ) − f (x 2 ) = … = > 0 ⇔ f (x1 ) − f (x 2 ) > 0 ⇔ f (x1 ) > f (x 2 ) ⇔ f ↓

(x1 − 2)(x 2 − 2)
 
Άρα η f είναι γνησίως φθίνουσα σε κάθε ένα από τα διαστήματα  ( −∞, 2 )  και  ( 2, +∞ ) . 
e

 
Προσοχή:   Αυτό  δεν  σημαίνει  ότι  η  f  είναι  γνησίως  φθίνουσα  και  στην  ένωση  αυτών  των 
  διαστημάτων.  Αν  ίσχυε  κάτι  τέτοιο  τότε  θα  έπρεπε  και  για  1<3  να  είναι 
w.t

  f(1)>f(3), το οποίο όμως δεν ισχύει καθώς: f(1)= ‐6  και  f(3)=8 .                             
 
 
 
 
ww

 
 
 
 
 
 
 

Tech and Math - Εκπαιδευτική πύλη

www.techandmath.gr
Τηλέφωνο επικοινωνίας : 6974473322
 
Να εξετάσετε αν οι παρακάτω συναρτήσεις είναι άρτιες ή περιττές:
5x x

r
α) f (x) = 3 x x 2 − 25 β) g(x) = γ) h(x) = 3x 5 + 2x 3 − 4x
7 x +4

g
4x 5 − 7x 3
δ) w(x) = 7x x + 5x 3 ε) z(x) =

th.
x2 + 5

Λύση:

a
(α) Είναι:   f ( − x) = 3 − x (− x) 2 − 25 = 3 x x 2 − 25 = f (x) . Άρα η f είναι άρτια.  
5(− x) − x −5x x 5x x
= − g(x) . Άρα η  g είναι περιττή.  

dm
(β) Είναι:   g(− x) = = = −
7 −x + 4 7 x +4 7 x +4
(γ) Είναι:      
       h(− x) = 3(− x)5 + 2(− x)3 − 4(− x) = −3x 5 − 2x 3 + 4x = −(3x 5 + 2x 3 − 4x) = − h(x) .
  Άρα η h είναι περιττή.  
an
(δ) Είναι:   w(− x) = 7( − x) − x + 5(− x) = −7x x − 5x = −(7x x + 5x ) = − w(x) .
3 3 3

Άρα η w είναι περιττή.  
 
(ε) Είναι:      
4(− x)5 − 7(− x)3 −4x 5 + 7x 3 −(4x 5 − 7x 3 ) 4x 5 − 7x 3
ch

       z( − x) = = = =− 2 = − z(x) .
(− x)2 + 5 x2 + 5 x2 + 5 x +5
      Άρα η z είναι περιττή.                                                                               
 
 
e

 
Δίνεται η συνάρτηση: f (x) = x 2 − 6x + 10 .
w.t

(α) Να δείξετε ότι: f (x) > 0 για κάθε x ∈ .

(β) Να βρεθεί το ελάχιστο και η θέση ελαχίστου της f .
 
Λύση:
 
ww

(α) Είναι:   f (x) = x 2 − 6x + 10 = x 2 − 2 ⋅ 3 ⋅ x + 9 + 1 = (x − 3) 2 + 1 ≥ 1 > 0 .

(β) Είναι:   f (x) = (x − 3) 2 + 1 ≥ 1 = f (3) για κάθε  x ∈ .

Άρα η θέση ελαχίστου είναι το  x = 3  και το ελάχιστο είναι το 1.               

Tech and Math - Εκπαιδευτική πύλη

www.techandmath.gr
Τηλέφωνο επικοινωνίας : 6974473322
Να εξετάσετε αν η συνάρτηση g(x) = [ f (x) ] είναι άρτια ή περιττή όταν:
2

r
α) f άρτια και β) f περιττή.

g
Λύση:

th.
 
f άρτια
(α) Είναι:   g(− x) = [ f (− x) ] [f (x)]
2 2
= = g(x) . Άρα η g  είναι άρτια. 
f περιττή
(β) Είναι:   g(− x) = [ f (− x) ] [ −f (x)] = [f (x)]
2 2 2
= = g(x) . Άρα η g  είναι άρτια.

a
dm
Δίνεται η συνάρτηση f : \ → \ με f (θ + ω) = f (θ) + f (ω) , για κάθε θ,ω ∈ \ .
Να δειχθεί ότι: (i) f (0)=0 και (ii) f περιττή συνάρτηση.
 
 Λύση:
an
 
(i) Για θ=ω=0 η δοσμένη σχέση γίνεται: 
  f (0 + 0) = f (0) + f (0) ⇔ f (0) = f (0) + f (0) ⇔ f (0) = 0   
(ii) Για θ=x , ω=‐x  η δοσμένη σχέση γίνεται: 
f (0) = 0
ch

  f (x − x) = f (x) + f (− x) ⇔ f (0) = f (x) + f (− x) ⇔ f (− x) = −f (x) .

  Άρα η  f  είναι περιττή.
e

Να μελετηθεί η συνάρτηση f (x) = 2x + 3 x ως προς τη μονοτονία. 

w.t

 
Λύση:
 
Το πεδίο ορισμού της f(x) είναι το  +  .  
Έστω  0 ≤ x1 < x 2 . Θα είναι: 
f (x1 ) − f (x 2 ) = 2x1 + 3 x1 − 2x 2 − 3 x 2 = 2(x1 − x 2 ) + 3 ( x1 − x 2 = )
ww

2(x1 − x 2 ) + 3
( x1 − x 2 )( x1 + x 2 ) = 2(x − x ) + 3 (x1 − x 2 )
< 0  
( x1 + x 2 ) 1 2
( x1 + x 2 )
⇔ f (x1 ) − f (x 2 ) < 0 ⇔ f (x1 ) < f (x 2 ) ⇔ f ↑
 
Tech and Math - Εκπαιδευτική πύλη
www.techandmath.gr
Τηλέφωνο επικοινωνίας : 6974473322
 

Δίνεται η συνάρτηση f : ⎡ − 3, 3 ⎤ → \ με f (x) = 3 − x2 .

⎣ ⎦

r
(i) Να εξεταστεί αν η f είναι άρτια ή περιττή

g
(ii) Να μελετηθεί η μονοτονία της f .
(iii) Να βρεθούν τα ακρότατα της f .
(iv) Να βρεθούν τα σημεία τομής της γραφικής παράστασης της f με τη διχοτόμο

th.
της 1ης και 3ης γωνίας .  
 
 
Λύση:
 

a
(i) Για κάθε  x ∈ ⎡ − 3, 3 ⎤  έχουμε ότι:  − x ∈ ⎡ − 3, 3 ⎤  και επιπλέον είναι:  
⎣ ⎦ ⎣ ⎦

dm
  f (− x) = 3 − (− x) 2 = 3 − x 2 = f (x)  . Άρα η f  είναι άρτια συνάρτηση. 
 
 
 
(ii) Έστω  x1 , x 2 ∈ ⎡ − 3, 3 ⎤   με  x1 < x 2  .  Θα είναι:  
⎣ ⎦
( )( )=
an
3 − x12 − 3 − x 22 3 − x12 + 3 − x 22
f (x1 ) − f (x 2 ) = 3− x − 3− x 2 2
=
( )
1 2
3 − x12 + 3 − x 22
   
2 2
3− x 2
− 3− x 2
3− x −3+ x2 2
(x 2 − x1 )(x 2 + x1 )
ch

= 1 2
= 1 2
=
( 3 − x12 + 3 − x 22 ) ( 3 − x12 + 3 − x 22 ) ( 3 − x12 + 3 − x 22 )
 
   Διακρίνουμε τις περιπτώσεις:  
e

  Για  − 3 ≤ x1 < x 2 ≤ 0  είναι:  

(x 2 − x1 )(x 2 + x1 )
w.t

< 0 ⇔ f (x1 ) − f (x 2 ) < 0 ⇔ f (x1 ) < f (x 2 ) ⇔ f ↑   

( )
 
3 − x12 + 3 − x 22

  Για  0 ≤ x1 < x 2 ≤ 3  είναι:  

(x 2 − x1 )(x 2 + x1 )
ww

> 0 ⇔ f (x1 ) − f (x 2 ) > 0 ⇔ f (x1 ) > f (x 2 ) ⇔ f ↓  

( )
 
3− x + 3− x
2
1
2
2

  Συνεπώς η f είναι γνησίως αύξουσα στο  ⎡ − 3,0 ⎤ και γνησίως φθίνουσα στο  ⎡ 0, 3 ⎤ .  

⎣ ⎦ ⎣ ⎦
 
 

Tech and Math - Εκπαιδευτική πύλη

www.techandmath.gr
Τηλέφωνο επικοινωνίας : 6974473322
 
 
 

r
(iii) Κατασκευάζοντας τον πίνακα μονοτονίας της f :  
 

g
  x − 3 0 3
 

th.
  f(x)
 
  maxf=f(0) = 3
 
  είναι  προφανές  ότι  η  συνάρτηση  παρουσιάζει  μέγιστο  στη  θέση  x=0  με  τιμή:  

a
  max f = f (0) = 3   ,    ενώ  ολικό  ελάχιστο  θα  παρουσιάζει  σε  μία  εκ  των  θέσεων 
  x = − 3  ή  x = 3 .   

dm
  Όμως δείξαμε ότι η f είναι άρτια συνάρτηση, άρα   min f = f ( − 3) = f ( 3) = 0 , οπότε 
  και οι δύο είναι θέσεις ελαχίστου. 
 
(iv) Διχοτόμος  της 1ης και 3ης γωνίας είναι η συνάρτηση g(x)=x . Αναζητούμε λοιπόν τη λύση 
  της εξίσωσης:  f (x) = g(x) ⇔ 3 − x 2 = x   για x>0 . Είναι:  
an
3
  3 − x 2 = x ⇔ 3 − x 2 = x 2 ⇔ 2x 2 = 3 ⇔ x = ±   και επειδή πρέπει: x>0 , η 
2
3
  μοναδική αποδεκτή λύση είναι η  x = .  Άρα η f(x) τέμνει τη διχοτόμο της 1ης και 3ης 
2
ch

⎛ 3 3⎞
  γωνίας στο σημείο  ⎜ , ⎟  .                
⎝ 2 2⎠
 
 
e

 
Δίνεται η συνάρτηση f (x) = x − 2 x − 1 .
w.t

(i) Να εξεταστεί αν είναι άρτια ή περιττή

(ii) Να μελετηθεί η μονοτονία της f .
(iii) Να βρεθούν τα ακρότατα της f .
(iv) Να γίνει η γραφική παράσταση της f .  
 
 
ww

Λύση:
 
(i)  Είναι:   f (− x) = − x − 2 − x − 1   . Επειδή  f (− x) ≠ f (x)   και   f (− x) ≠ −f (x)  
   συμπεραίνουμε ότι η  f  δεν είναι ούτε άρτια ούτε περιττή συνάρτηση. 
 
 
 
Tech and Math - Εκπαιδευτική πύλη
www.techandmath.gr
Τηλέφωνο επικοινωνίας : 6974473322
 
 
(ii) Για να μελετήσουμε τη μονοτονία της  f  πρέπει πρώτα να βγάλουμε την απόλυτη τιμή. 

r
⎧3x − 2 , x ≤ 1
  Έτσι η f  γίνεται:   f (x) = ⎨  .  Γνωρίζοντας ότι η μονοτονία της  g(x)=αx+b 

g
⎩2 − x , x > 1
  καθορίζεται από το πρόσημο του συντελεστή διεύθυνσης  α , συμπεραίνουμε ότι:  
η f είναι γνησίως αύξουσα στο  [ −∞,1] , ενώ είναι γνησίως φθίνουσα στο  [1, +∞ ] . 

th.
 
 
 
(iii) Κατασκευάζοντας τον πίνακα μονοτονίας της f :  
 

a
  x −∞ 1 +∞
 

dm
  f(x)
 
  maxf=f(1) =1
 
  είναι  προφανές  ότι  η  συνάρτηση  παρουσιάζει  μέγιστο  στη  θέση  x=1  με  τιμή:  
  max f = f (1) = 1   ,    ενώ  δεν  παρουσιάζει  ελάχιστο,  αφού  οι  τιμές  της  μειώνονται 
an
  διαρκώς καθώς τα x κινούνται προς το άπειρο.  
 
 
 
(iv)     
ch

 
 
 
 
 
e

 
 
 
w.t

 
ww

Tech and Math - Εκπαιδευτική πύλη

www.techandmath.gr
Τηλέφωνο επικοινωνίας : 6974473322