[Last Name]1

Евгениј Онегин

АлександарСергеевич Пушкин

Илина Тодева III-3

Краткасодржина

 Романот „ Евгениј Онегин “ го сочинуваат осум пеења, со

различен број песни. Александар Сергеевич Пушкин ја создал

онегинската строфа составена од 14 стиха. Иако поетот е

претставник на романтизмот, романот е замислен врз

реалистична основа каде се запознаваме со секојдневните

настани од животот на руското дворјанство.

 Темата во романот е љубовта; младешката, идеализирана и

неостварена љубов на Татјана кон Онегин и нејзиното

созревање.

 Времето на случување се дваесеттите години од

деветнаесеттиот век, во Петроград, на село и во Москва.

Дејствието се одвива по хронолошки ред со паралелен развој

на неколку сижејни линии.

 [Last Name]2

Романот започнува со претставување на Онегин, кој по смртта на

вујко му од кого добил наследство, решил да замине на село и да го смени

начинот на живот, бидејќи градскиот веќе му здодеал.

Поетот се навраќа на минатото на Онегин, на татко му, кој правел по

три бала годишно и на тој начин го потрошил богатството. Се навраќа на

детството, кога Онегин не добил којзнае какво образование и на неговата

младост, кога најважно од сè му било убаво да се облече, да оди по балови

и театри и да кокетира со девојките.

Без разлика на неговото површно образование, тој знаел убаво да

зборува, знаел да се шегува, бил прифатен во друштвото и омилен кај

дамите. Тој постојано излегувал, бил канет на сите балови и приеми, а дома

се враќал во мугри кога другите луѓе тргале на работа. Во театарот него не

го интересирале претставите и уметноста, туку убавината на дамите. Дома

тој имал свој работен кабинет, но Пушкин со иронија го опишува, бидејќи

во него имало: турско луле, увозни украси, парфеми, прибор за нокти.

Всушност, тој кабинет не бил за работа, туку за дотерување. Таму тој

поминувал по три часа дневно контејќи се.

 [Last Name]3

И неговата облека била помодарска, странска. И храната исто така,

односно, специјалитетите што ги јадел биле странски. Всушност сè во

животот на Онегин е подредено на уживањето и на бесполезното

поминување на времето. Преку него, Пушкин ни ја претставил

однародената, безработна петроградска младина. Тој е тип на излишен

човек (непотребен, вишок).

Откако му здодеал ваквиот бесмислен живот, а и заради вујкото кој е

пред умирање и кој му остава наследство, Онегин решава да замине на

село.

Но писмо одеднаш му дојде:

да тргне веднаш, овој саат.

Го викна вујко му да појде —

за заден да се видат пат.

Ги прочита редојте неми,

за патот далечен се спреми,

го приготви багажот свој,

 [Last Name]4

на тројката се качи тој,

и, зарад пари готов беше

на лаги, воздишки, на се…

Но, и на село само неколку дена бил воодушевен од воздухот,

природата и мирот, а потоа повторно му станува здодевно. Се обидува да

ги смени господарските односи со воведување на помали даноци со што го

предизвикува револтот на соседите.

Тогаш во селото доаѓа Владимир Ленски, убав, млад поет. Тој е

сосема различен од Онегин. Тој ја сака природата, ја опејува во своите

песни, живее во занес и верува во чистата и искрена љубов.

…Се зближија. Та бран и камен,

ил стих и проза, мраз и пламен

по нешто личат, блиски се…

Но зарад спротивностите,

во нив досадата се влеа.

А потем … што да зборувам

 [Last Name]5

и зошто да оспорувам!

– Неразделни и блиски беа.

Од немање што да правиш

пријателство ќе направиш!…

Тие толку се зближуваат што Ленски отворено му раскажува на

Онегин за големата љубов што ја чувствува кон Олга. Тој ја засакал уште

кога биле деца, ја гледал како расцутува и се вљубувал во неа, осамувајќи

се и посветувајќи ѝ безброј песни. Сестрата на Олга, постарата – Татјана

била различна и посебна.

Молчалива и тажна, дива

ко срна плашлива што бива,

во својот роден татков кат

ко туѓа била секојпат.

Од својте галена да биде

не можела да трпи баш;

ко дете неа никогаш

да игра никој не ја видел,

Крај прозор сама седела,

по цел ден, мисли редела.

 [Last Name]6

Таа не се интересирала за женските работи, за везењето, за облеката,

за модата, неа ја интересирале страшните приказни кои во детството ѝ ги

раскажувала дадилката, ја интересирала природата, изгрејсонцето и

читањето на романтичарските книги.

Претставувајќи ги сестрите, поетот се навраќа и на нивните

родители, на нивната мајка која во младоста била вљубена во друг, но

нејзините ја омажиле за имотен човек, па по некое време таа се помирила

со судбината и презела сè во свои раце – владеела со својот маж и со

имотот. Таткото, пак, ја сакал, ѝ дозволил сè, ѝ верувал и само јадел, пиел,

спиел и понекогаш со блиски пријатели попладне се дружел. Живеејќи

мирен селски живот остареле заедно и тој починал.

Заедно со Ленски, од здодевност и Онегин оди во посета кај Ларини.

При таа посета, мирната и повлечена Татјана се вљубува во Онегин бидејќи

тој е единствениот нов лик во селото. Таа само чекала да се вљуби во

некого, во главата и срцето направила место за својот идеален љубовник.

Не го ни познава каков е, но го поистоветува со ликовите од романите што

ги чита. Затоа, кога ќе се појави Онегин, таа ќе си рече: тоа е тој!

По оваа средба Татјана уште повеќе се повлекува во себе и гори од

љубов. Не можела да јаде, не можела да спие. Единствена на која ѝ се

 [Last Name]7

поверувала била нејзината дадилка, па во разговорот со неа малку ја

стивнувала својата љубовна болка

Љубовта на Татјана поетот ја опишува со многу милост и топлина, но

и со сочувство кон нејзината наивност, заслепеност, страст која ѝ ја отвара

душата ѝ ја прави бескрајно искрена. Не знаејќи како да си ја стивне

љубовната страст, таа решава да му напише писмо на Онегин во кое

сосема отворено ги искажува чувствата.

На крајот од писмото таа вели:

Но — сеедно: во твое крило

судбината ја препуштам

што заштита од тебе моли…

Би сакала да не пуштам

ни плач… но, напразно? ме боли.

Јас сама сум. Зар некој мене

ме разбира? Но кој е тој?

Молчејќи гинам … Сепак, денес

те чекам тебе мили мој.

Со поглед еден надеж јака

оживи ми, ил овој сон

 [Last Name]8

прекрати го со ошто сакаш:

со прекор, презир, суров тон.

Завршувам! До смрт се плашам:

јас премирам од страв и срам…

Но, позната е честа ваша:

во неа не се сомневам…

Таа три дена чека одговор на писмото, пребледува и гори, но одговор

нема.

Тогаш Онегин доаѓа во нивната куќа, а таа од срам и страв бега во

градината. Тој ја наоѓа и ѝ кажува дека е многу поласкан од нејзиното

писмо, дека тоа поттикнало љубов кај него, дека кога би сакал да се жени,

би ја одбрал неа, но тој не е подготвен на таков чекор. Објаснува дека тој

не човек за брак и дека таа би била несреќна со него. На крајот ја теши

дека таа ќе си најде друга љубов, подостојна од него. Татјана не му

одговара ништо, само си ја наведнува главата од болка и тага.

По тој состанок љубовта кај Татјана не стивнува. Таа и понатаму

тагува, молчи, не спие и свенува.

 [Last Name]9

А, љубовта на Владимир кон Олга сè повеќе расте. Тој по цел ден е кај

неа, ѝ пишува песни во нејзиниот споменар, а не може да се оддели од неа

ни ноќе зашто и сонот и го посветува. А, таа, весела, жуборлива, не ги ни

чита неговите песни, не ги сфаќа сериозно и лесно наоѓа и друга забава.

Времето минува, Онегин повлечен на својот имот станува како Чајлд

Харолд, го обзема монотонијата и мрзливоста. Зимата, доаѓа Владимир и го

посетува и поканува Евгениј кај Ларини на именденот на Татјана.

На прославата, Онегин ја забележува тагата на Татјана која го

оптоварува и не му се допаѓа.

Не трпеше Евгениј веќе

од нервни појави ни траг;

девојчински тој солзи нејќе,

ни сака нејзин воздив благ.

Се лути чудаков што дојде:

Со погледот по Тања пројде:

ја виде свената од бол.

Тој спушти поглед, молњи полн,

се наду. И негодувајќи,

тој Ленски ќе го фрла в бес,

 [Last Name]10

— за одмазда. Ни пет ни шест

и предвреме тржестувајќи

во својта душа, полна гнев

— со гостите ќе прави смев.

Прославата продолжува, гостите јадат и пијат, се развеселуваат. Кога

започнуваат валцерите, тој го дочекува часот на одмаздата. (Сака да си

поигра, да го нервира и да му се одмазди на Ленски зашто го повикал на

забавата на која тој треба да ја трпи тагата на Татјана.) Ја повикува Олга да

игра со него и со неа ја поминува целата вечер. Од срам и од љубомора

Ленски го предизвикува Онегин на двобој.

Пред двобојот, во лутина, Ленски посакува да не ја види повеќе Олга,

но таа се појавува пред него весела и безгрижна како и секогаш,

прашувајќи го каде се загубил тој на прославата. Тоа малку го расколебува

за извршувањето на двобојот, бидејќи повторно се чувствувал сакан. Но,

омразата кон Онегин и потребата да ја заштити Олга од таков развратник и

ласкател, ќе го одведе во смрт.

Во двобојот, по стапките на оддалечување, Евгениј пука и го погодува

Ленски под срцето, а Ленски воопшто не испукува од својот пиштол. Тогаш

 [Last Name]11

Онегин се чувствува изиграно, го гризе совеста и иако победник, тој е

поразениот.

По таа случка, Онегин му се враќа на стариот живот, веќе никој не

знае ни каде е, ни што прави.

Од друга страна, пак, за жал, поетот Владимир Ленски, неговата

љубена брзо го заборава и се омажува за друг. Татјана останува сама во

селото. Таа тагува, шета по полињата и еднаш влегува во куќата на Онегин,

во неговиот кабинет. Гледајќи ги неговите работи, читајќи ги неговите

книги, таа за првпат се запознава со него и сфаќа каков бил тој.

Во тој период Татјана ги одбива сите понуди за брак, па затоа мајка и

одлучува да заминат во Москва каде сигурно ќе се најде некој за ќерка и.

Таму ги дочекуваат многубројните роднини, а сите тетки веднаш се

обидуваат да и најдат некое момче. Ја носат по балови и театри и ја

запознаваат со многу луѓе.

Патешествијата и желбата за забава и заборав, го доведуваат и

Онегин во Москва, на бал, каде го сретнува својот стар пријател, кнезот, кој

се оженил со Татјана. Кога се сретнуваат во новата средина, во изменета

ситуација, Татјана реагира многу ладнокрвно, достоинствено, учтиво му

проговорува и си заминува.
 [Last Name]12

Онегин не може да верува дека оваа рамнодушна московска дама е

истата девојка од село. Тој се вознемирува, почнува сонот да не го фаќа, да

мисли само на неа. Тогаш му стигнува покана за вечера кај кнезот. Станува

нестрплив, едвај чека да оди и да ја види.

Оди на гости растреперен, влегува кај нив, и иако на момент е

насамо со Татјана, тој не може ни да прозбори. На вечерата таа е

прекрасна, со сите гости се однесува убаво, насмеана, љубезна, вистинска

домаќинка. Ваквата Татјана, Онегин не може да ја тргне од умот.

Но, без сомнение: Онегин

љубовната ја сети моќ:

во мисли љубовни тој сега

поминува и ден, и ноќ.

Без трошка страв од својта совест

под прозорец Татјанин снове

и, речиси, е секој ден.

Ко сенка тој ја гони, нем,

и среќен, чест што му падна,

— тој крзно и наметнува

и погледот засветнува
 [Last Name]13

од допирот на рака ладна.

Ги враќа назад слугите,

и држи шал пред другите…

На сето тоа, Татјана не реагира.

Од невозвратената љубов, Онегин се разболува, но не сака да оди во

странство и да се лекува бидејќи сака да биде во нејзина близина. Немоќен,

несреќен, тој решава да и напише писмо. Во него тој ја изразува својата

љубов и каење што кога таа сакала, тој не бил подготвен за брак. Сега, тој е

подготвен да ја моли, да ја преколнува, да плаче, само таа да му ја возврати

љубовта. Но, таа не му одговара. Тој ѝ пишува уште писма, но не добива

никаков одговор.

Онегин се повлекува во себе, чита книги, живее во минатото.

Пролетта тој малку живнува, почнува да шета, но не издржува и оди кај

Татјана. Ја наоѓа дома сама, облеана во солзи читајќи ги неговите писма.

Остануваат некое време гледајќи се со љубов, но Татјана прва го прекинува

тој момент. Таа многу трезвено му кажува дека секогаш ќе го сака, и дека ѝ

е жал што тој не ја прифатил нејзината љубов кога тоа било возможно, но

дека сега е доцна и таа нема да го изневери својот маж.

 [Last Name]14

Ликови

Евгениј Онегин е претставник на градската благородничка средина.

Тој е многу самоуверен човек кој умее да го прикрие своето незнаење и

површно образование.

Неговите стремежи и чувства се нестабилни. Тој се обидува од

здодевноста да избега со пишување поезија и читање книги, но не успева.

Ништо не го интересира – забавите му стануваат здодевни, и животот на

село му е здодевен, и дружбата со Ленски му е здодевна, а љубовта на

Татјана му претставува товар.

Навикнат да се однесува кон жените ладнокрвно, тој и кон неа е

таков. Нејзиното писмо не го допира премногу, а кога ја одбива (воопшто

не помислува да не ја одбие) за да не ја навреди, се обвинува себеси и

своето сфаќање за слободен живот. Сепак, настапува џентлменски бидејќи

веројатно чувствува некаква симпатија и сожалување кон неа штом не ја

искористува нејзината љубов, како што го правел тоа многупати

претходно.

Најнегативно е неговото однесување на именденот, кога за да го

направи Ленски љубоморен, тој цела вечер танцува со Олга. И зошто? Само

затоа што нему му била здодевна љубовта на Татјана. Уште пострашно е

 [Last Name]15

што избрзува и не размислува за последиците. Од истите причини го

прифаќа двобојот во кој го убива својот пријател. Тврдоглавоста и глупоста

го прават убиец. Тој не е рамнодушен што го убива пријателот, го гризе

совест и сосема се повлекува одејќи во непознат правец.

Кога повторно ја сретнува Татјана, тој не може да се помири што таа

е туѓа и недостижна. Не може да се помири со нејзиното студенило и

одбивање и затоа лудачки се вљубува во неа – до разболување. Но, Онегин

не би бил свој кога на крајот не би се помирил и вратил на претходните

идеали, на распуштениот и безделнички живот, тешејќи се дека времето

лечи сè.

Татјана е сосема поинаква, постојана во својата љубов и реална.

Достоевски ќе рече дека би било подобро ова дело да го носело нејзиното

име, зашто таа е главниот лик, позитивниот лик, претставничка на

здравата, убава, паметна и цврста руска жена.

Уште во детството таа била сериозна, израсната на село, без детски

игри и кукли, со желба да слуша народни приказни – таа е претставничка

на романтичарското сфаќање за животот и природата.

 [Last Name]16

Осамена и отуѓена од градските манири, таа го чека својот принц да

дојде кај неа, но го дочекува Онегин. Млада и наивна, безрезервно се

вљубува во него, иако не го ни познава. Затоа се решава на чекор кој е

несфатлив за тоа време – да му напише љубовно писмо.

Премногу искрена и отворена, таа верува во човечноста и

искреноста на другите. По неостварувањето на нејзината желба да биде со

Евгениј, се задоволува со близината на неговите предмети. Но, набрзо

преку нив сфаќа каков е тој и се разочарува од својот херој.

Напуштањето на селото за неа е многу болно зашто не го сака

бучниот град и тамошната малограѓанска средина. Тука, таа ќе ја жртвува

својата љубов и ќе се омажи за стариот кнез, роднина на Онегин. При

повторната средба, таа ќе се однесува ладнокрвно, но е јасно дека сè уште

го сака. Ќе го одбие, не заради освета, туку заради нејзиниот цврст

карактер и морал кои нема да ѝ дозволат да го изневери мажот.

Владимир Ленски е типичен романтичарски лик. Тој е мечтател,

поет, кој детски се вљубува во Олга. Поседува висок морал и жестоко ги

брани своите ставови. Неговата нестабилност, пребрзаност и занес се

 [Last Name]17

гледаат кога во жарот на љубомората го предизвикува Онегин на двобој

што всушност го убива.

Ликот на Онегин го сочинуваат три основни елементи: автобиографскиот елемент во кој се

огледа самиот автор, кој сепак се ограничил, нарекувајќи го Онегин свој пријател и истакнувајќи ги

разликите меѓу себе и својот книжевен лик; втората компонента ја сочинуваат оние особини кои од

Онегин прават типичен лик на рускиот млад човек од 19 век - трагедијата на човекот кој ја согледал

бесмисленоста на својата средина која успеал да ја напушти, но никогаш не ги надминал предрасудите

на средината која го воспитала. Иако заминува на село, Онегин не е способен да ја согледа огромната

сила на народот кој живее пред неговите очи. Иако се одликува со високо образование, тој не е

способен да се ослободи од општествените конвенции и само поради општествените конвенции го

прифаќа бесмислениот двобој со Ленски, а потоа паѓа во длабоко разочарување и се препушта на

скитнички живот. Неспособен во себе да ја пронајде смислата на животот, тој претрпува уште еден

пораз пред општествените конвенции. Тој ги сфаќа лицемерието, бесперспективноста и незавидната

улога на својата класа и му пристапува на револуционерното движење, но и таму ги среќава луѓето од

својата класа кои се вртат во маѓепсаниот свет на своите класни погледи.

Ленски е поларна спротивност на Онегин. Млад поет кој пишува наивно, но е со вистинско

чувство во неговата потрага по вистината и љубовта кон Олга. Тој е поборник за германскиот

романтизам. Според некои критичари овој лик претставува автопортрет на авторот од младоста, од

неговите лицејски денови. Ленски е романтичар, со нежна психолошка конституција.

Школуван на Универзитетот во Гетинген, воодушевен од Кант, Гете и Шилер, Ленски ги донел

од Германијаслободарските идеи кои одговараат на неговата страсна природа. Неговите зборови

секогаш се со одреден напон и на моменти длеува како политички агитатор. Но, неговото

воодушевување потекнува само од книгите, зашто тој немал прилика да го запознае големосветскиот
 [Last Name]18

живот или да стекне практично искуство. И покрај целото негово знаење, тој останал „мил незнајко“

кој го идеализира животот. По каприциозната постапка на Онегин со неговата свршеница, Ленски, кој е

целосно разочаран, најпрвин ја осудува само Олга, но потоа неа ја оправдува и целата вина ја префрла

на Онегин. Неговата неспособност да се соочи со стварноста се гледа и во тоа што, пред двобојот,

наместо добро да се одмори, тој цела ноќ го чита Шилер и пишува стихови. Така, на двобојот излегува

физички и психички неподготвен и умира неспособен да го согледа животот во неговата стварност. Во

ликот на Ленски, Пушкин дал слика на оној тип поети кои биле присутни во руската книжевност на

почетокот на 19 век, кои пишувале сентиментални и матни стихови, кои биле воспитани во духот на

најконзервативните елементи од шилеровската романтика и кои биле целосно одвоени од реалноста

поради што биле осудени на поетска смрт. Остро осудувајќи го таквото поетско творештво, Пушкин не

застанува на физичката смрт на Ленски, туку покажува какво уметничко опаѓање би го чекало да не

умрел во двобојот.

Татјана е меланхолична, контемплативна и повлечена ќерка на провинциски сопственик. Таа

има чисто, искрено срце и ја сака природата и француски љубовни романи. На Онегин отпочеток му

изгледа наивна нејзината вљубеност, но ќе ја засака дури откако таа ќе стане дама. Таа и покрај тоа што

не крие дека сè уште го сака Онегин, сепак го одбива, бидејќи е мажена, а за неа бракот ја подразбира

верноста кон избраникот.

За разлика од Онегин и Ленски, кои веднаш се воведени во романот, Пушкин внимателно ја

подготвува појавата на Татјана и во моментот кога таа се појавува за првпат, читателот посредно веќе

знае многу нешта за неа, а за таа цел Пушкин употребил мноштво уметнички средства. Развојната

рељефност на ликот на Татјана е прикажана преку личностите на нејзините родители. Татјана, пак, е

под големо влијание на книгите што ги чита, а кои целосно одговараат на нејзината природа:

љубовните романи од младоста на нејзината мајка, но и делата на Русо со нивните опасни идеи за

враќањето кон природата и за искрената љубов. Токму во книгите Татјана го наоѓа оправдувањето за

писмото упатено до Онегин, кршејќи ги така обичаите и правилата на пристојното однесување. Но,

влијанието на книгите воопшто не дава потполна слика за Татјана, туку извонредните описи на руската

природа во допир со ликот на Татјана се претвораат елементи на нејзиниот портрет и, како едно од
 [Last Name]19

уметничките средства на Пушкин, учествуваат во изградбата на нејзиниот лик. Но, Пушкин искористил

уште едно силно уметничко средство - рускиот фолклор - народното суеверие и гатањето го

осветлуваат националното чувство на Татјана. Бројните уметнички средства со кои е опишан ликот на

Татјана толку многу го исполнуваат ткивото на романот, што личностите на Онегин и Ленски добиваат

целосно значење дури во допирот со неа. Со својта душа, Татјана е вистинска руска девојка и нејзиниот

длабок национален белег ја истакнува силната убавина и класичната едноставност на нејзиниот лик.

Таа е единствениот лик во романот кој својата несреќа ја прима достоинствено и не ја губи

рамнотежата заснована врз здравата подлога на рускиот народ. На тој начин, Татјана е првиот во низата

прекрасни женски ликови кои ги дала руската книжевност во 19 век.[

Меѓу другите ликови во романот се и оние припадници на повисокиот петроградски слој,

безделници, меѓу кои се губат и интелигентните луѓе, како Онегин. Исто така, Пушкин опишал и низа

ликови од народот, т.е. од селанството меѓу кои се истакнува дадилката Филиповна, која одиграла

пресудно влијание во воспитувањето на Татјана, а на композициски план, нејзиниот лик претставува

премин меѓу главните ликови во романот и споредните ликови (Фљанов, Харликов, Зарецки итн.) чие

присуство се чувствува цело време. Токму низ овие позадински ликови читателот е во состојба

постојнао да го проверува својот суд за Онегин, Татјана и Ленски