1.

Hafta

MAKİNE
ELEMANLARI – I

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ

 Makine Elemanları Tasarımı – Prof. Dr. Ahmet Çetin CAN
 Makine Elemanları Çözümlü Problemler – Doç. Dr. Tezcan ŞEKERCİOĞLU
 Makine Elemanları – Prof. Dr. Osman YAZICIOĞLU
 Makine Elemanları ve Çözümlü Problemleri – Prof. Dr. Müh. İsmail CÜRGÜL
 Uygulamalı Makine Elemanları El Kitabı – Erdal ÇİFTÇİ

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 2

➢Makine Elemanlarının Zorlanma Şekilleri ve Dayanım Değerleri
➢Makine Tasarım Malzemeleri
➢Toleranslar ve Geçmeler
➢Kaynaklı ve Lehimli Bağlantılar
➢Perçinli Bağlantılar
➢Vidalı Makine Elemanları
➢Pim ve Perno Bağlantıları

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 3

➢Mil Göbek Bağlantıları
➢Yaylar
➢Miller ve Kaplinler
➢Rulmanlı Yataklar ve Kaymalı Yataklar
➢Dişli Çarklar
➢Dişli Çark Malzemeleri ve Dayanım Değerleri
➢Helis Dişli Çarklar

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 4

➢Silindirik, Düz ve Helis Dişli Çarkların Modül Hesabı
➢Düz ve Helis Dişli Çark Mekanizmalarında Kuvvetler
➢Konik Dişli Çarklar
➢Sonsuz Vida Mekanizması
➢Dişli Çark Mekanizmaları
➢Zincir Mekanizmaları
➢Kayış-Kasnak Mekanizmaları

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 5

 1. BÖLÜM

MAKİNE ELEMANLARININ ZORLANMA ŞEKİLLERİ

VE DAYANIM DEĞERLERİ

Zorlama ≤ Dayanım

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 6

 Giriş

 Gövde,
 Motor,
 Dişli çarklar, zincir-dişli mekanizması, kayış-kasnak mekanizması,
 Miller,
 Cıvatalar, kaynaklar, perçinler, kamalar, pimler, pernolar,
 Kaplinler, kavramalar,
 Rulmanlı veya kaymalı yataklar.

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 7

Makine Elemanlarının Statik Çekme Gerilmesi ile Zorlanması
Durumunda Dayanım Hesabı

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 8

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 9
DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 10
Örnek 1 : S235 çeliğinden yapılan 50 x 10 lama S = 1,5
şartlarında ne kadarlık bir çekme kuvveti taşıyabilir?

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 11

Örnek 2 : Çapı 30 mm olan EN-GJL-200 lamel grafitli dökme
demir S = 2 şartlarında ne kadarlık bir kuvvet taşıyabilir?

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 12

Makine Elemanlarının Statik Basma Gerilmesi ile Zorlanması
Durumunda Dayanım Hesabı

 Kalıcı plastik deformasyon

 Çatlak oluşumu
 Kırılma
 Ezilme
 Burkulma

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 13

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 14
Örnek 3 : Kama kanalının derinliği 5 mm, boyu 30 mm’dir.
Malzeme S235 çeliği, kama kanalına etki eden kuvvet 30000
N’dur. Emniyet katsayısını bulunuz.

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 15

Örnek 4 : Kama kanalının derinliği 5 mm, boyu 30 mm’dir.
Malzeme EN-GJL-200, kama kanalına etki eden kuvvet 30000
N’dur. Emniyet katsayısını bulunuz.

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 16

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 17
18
Makine Elemanlarının Statik Eğilme Gerilmesi ile Zorlanması
Durumunda Dayanım Hesabı

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 19

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 20
Örnek 5 : St37 (S235) çeliğinden yapılmış 100 x 10 lama şekilde
görüldüğü gibi;
a) boylamasına,
b) enlemesine eğilmeye zorlanıyor.
Lamanın akma sınırına kadar taşıyabileceği eğilme momentini her iki
durum için de bulunuz.

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 21

Örnek 6 : Örnek 5’i EN-GJL-200 için çözünüz.

DOÇ. DR. BANU SUGÖZÜ 22