Szkielet człowieka

Szkielet, inaczej kościec lub układ kostny – wszystkie kości składające się
na ciało człowieka. U człowieka dorosłego szkielet składa się z 206 kości – liczba
ta jest większa u dzieci ze względu na wiele punktów kostnienia (według Reichera:
około 270 u noworodka i 356 u 14-latka i spada dopiero po połączeniu się np.
trzonów z nasadami. U starszych ludzi kości może być mniej niż 206 ze względu
na zrastanie kości czaszki. Średnia waga szkieletu to 10 kilogramów u kobiet i 12
kilogramów u mężczyzn.
Podstawowym materiałem budulcowym szkieletu człowieka jest tkanka
kostna oraz w mniejszym stopniu chrzęstna. Ze względu na budowę zewnętrzną
kości podzielono na kilka grup:
kości długie (łac. ossa longa), np. kość udowa, ramienna
kości płaskie (łac. ossa plana), np. kości czaszki, łopatka
kości krótkie (łac. ossa brevia), np. kości nadgarstka, stępu
kości różnokształtne (łac. ossa multiformia), np. kręgi

1
2
 Warstwa zewnętrzna wszystkich kości zbudowana jest z istoty zbitej.
Ponadto kości długie również w swoim trzonie zawierają istotę zbitą. Końce kości
długich oraz wszystkie inne kości są wewnątrz zbudowane z istoty gąbczastej.
Istota gąbczasta zbudowana jest z beleczek kostnych. Szkielet zawiera około 1,5
kg szpiku kostnego.
Szkielet człowieka można podzielić na dwie części. Pierwszą część stanowi
szkielet osiowy. w jego skład wchodzą: czaszka, kręgosłup oraz żebra i mostek.
Drugą część stanowi szkielet kończyn górnych oraz dolnych wraz z ich obręczami.
Szkielet lub układ kostny to wszystkie kości składające się na ciało
człowieka.
U człowieka dorosłego szkielet składa się z 206 kości – liczba ta jest większa u
dzieci ze względu na wiele punktów kostnienia (wg Reichera: około 270 u
noworodka i 356 u 14-latka) i spada dopiero po połączeniu się np. trzonów z
nasadami. U starszych ludzi kości może być mniej niż 206 ze względu na zrastanie
kości czaszki. Średnia waga szkieletu to 10 kilogramów u kobiet i 12 kilogramów
u mężczyzn.

3
 Wady, urazy i schorzenia kości i szkieletu

Upośledzenie funkcji szkieletu może być uwarunkowane przez różne czynniki.

Do wad wrodzonych należy m.in.:
wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego, szpotawa stopa (stopa nienaturalnie
zgięta), rozszczepione podniebienie.
Wadami nabytymi mogą być:
– skoliozy – boczne skrzywienia kręgosłupa;
– płaskostopie – obniżenie fizjologicznych sklepień stopy.
Urazami szkieletu są:
– złamania – przerwanie ciągłości kości (złamania zamknięte), a niekiedy także
ciągłości tkanki podskórnej i skóry (złamania otwarte);
– zwichnięcia – przemieszczenie powierzchni stawowych kości, często z
uszkodzeniem więzadeł, ścięgien, mięśni;
– skręcenia – uszkodzenie części miękkich stawu (torebki stawowej, więzadeł) na
skutek przekroczenia fizjologicznego zakresu ruchu w danym stawie.
Do chorób kości i szkieletu należą m.in.:
– upośledzenia mineralizacji kości wynikające z zaburzeń gospodarki wapniowo-
fosforanowej, np. choroby spowodowane niedoborem witaminy D (u dzieci
krzywica, u dorosłych osteomalacja), osteoporoza (zrzeszotnienie kości) – ubytek
masy kostnej i zaburzenie struktury przestrzennej kości (stopniowy zanik beleczek
kostnych) spowodowane zmniejszeniem ilości wydzielanych hormonów płciowych
i niedoborem wapnia w organizmie;
– choroby reumatyczne to przewlekłe choroby przebiegające z uszkodzeniem
stawu, np.: choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa uwarunkowana jest
zniszczeniem lub zniekształceniem stawów na skutek przeciążeń; reumatoidalne
zapalenie stawów to choroba autoimmunizacyjna; dna moczanowa to
uwarunkowane genetycznie zaburzenie metaboliczne polegające na odkładaniu się
soli kwasu moczowego, głównie w stawach (rodzajem dny jest podagra);
– zespoły bólowe (w obrębie różnych odcinków kręgosłupa) spowodowane
zmianami patologicznymi (np. dyskopatia, rwa kulszowa) lub przeciążeniami.
4
Zapamiętaj:
Najważniejsze przyczyny upośledzenia funkcji szkieletu, zależne od człowieka, to:
• niedobór substancji niezbędnych do normalnego rozwoju szkieletu (sole wapnia,
fosforu, magnezu, witamina D),
• nawykowo zła postawa ciała,
• nadmierne przeciążenia określonych części kośćca,
• brak aktywności ruchowej.
Osteoporoza najczęściej jest związana z zaburzeniami w funkcjonowaniu układu
hormonalnego, a ponadto niedoborem wapnia w pożywieniu oraz brakiem
aktywności fizycznej. Choroba ta częściej dotyka kobiety niż mężczyzn, co jest
uwarunkowane spadkiem poziomu estrogenów po klimakterium.