DƯỢC LIỆU CHỨA

TANIN
MỤC TIÊU HỌC TẬP
 Định nghĩa về tanin
 Phân biệt 2 loại cấu trúc tanin
 Định tính và định lượng tanin trong dược
liệu
 Tác dụng sinh học của tanin
 Một số dược liệu chứa tanin.
ĐỊNH NGHĨA - TANIN
 1796: Tanin chỉ những chất chiết từ thực vật có khả năng kết
hợp với protein của da sống động vật làm cho da biến thành
da thuộc không thối và bền.
 Tanin là những hợp chất polyphenol có trong thực vật, có vị
chát, dương tính với ‘thí nghiệm thuộc da’ và được định lượng
dựa vào mức độ hấp phụ trên bột da sống chuẩn.
 Pseudotanin là những chất phenol đơn giản như acid gallic,
catechin … ở điều kiện nhất định cho tủa với gelatin và bị giữ
một phần trên bột da sống.
PHÂN LOẠI TANIN
 Tanin thủy phân được hay tanin pyrogallic
 Tanin ngưng tụ hay tanin pyrocatechic
TANIN THỦY PHÂN ĐƯỢC – TANIN
PYROGALLIC

 Khi thủy phân bằng acid hay enzym tanase cho:

- đường glucose (đặc biệt có đường hamamelose)
- Không đường: là các acid, hay gặp là acid gallic. Các
acid gallic nối với nhau theo dây nối depsid tạo aicd
digallic hay trigallic.
 OH

OH
HO OH

HOOC OH OH
Acid gallic
COOH

O CO OH

OH
OH

HOOC OH OH

O CO OH
OH

O CO OH

OH
 TANIN THỦY PHÂN ĐƯỢC – TANIN
PYROGALLIC
Đặc điểm:
 Phần đường và không đường nối nhau theo dây nối ester nên tanin
là những pseudoglycosid.
 Khi cất khô ở 180-200oC cho pyrogallol là chủ yếu.
 Cho tủa bông với chì acetat 10%
 Tủa xanh đen với muối sắt ba (FeCl3 5%).
 Dễ tan trong nước.
 Ví dụ: tanin của ngũ bội tử Âu, tanin của lá và vỏ cây Hamamelis
virginiana L., đại hoàng, cánh hoa hồng, vỏ quả và vỏ cây lựu …
TANIN NGƯNG TỤ - TANIN
PYROCATECHIC
 Đặc điểm
 Dưới tác dụng của acid hay enzym tạo chất đỏ tanin hay
phlobaphen.
 Phlobaphen ít tan trong nước, là sản phẩm của sự trùng hiệp hóa
và oxi hóa. Ví dụ như ngưng tụ từ đơn vị flavan-3-ol hay flavan-3,4-
diol …
 Khi cất khô cho pyrocatechin là chủ yếu (phenol có 2 nhóm OH).
 Tủa xanh lá đậm với muối sắt ba.
 Tủa bông với nước brôm
 Khó tan trong nước so với pyrogallic.
 Có trong một số dược liệu như vỏ canh ki na, quế ,,,
CHIẾT XUẤT TANIN
 Tanin không tan trong dung môi kém phân cực.
 Tan trong cồn loãng, tan tốt nhất trong nước nóng.
 Sau khi chiết nước có thể tủan tanin bằng muối
amonisulfat.
 Phân lập tanin dùng sephadex hay sắc ký cột với chất
hấp phụ là polyamid.
TÍNH CHẤT LÝ - HÓA
 Tanin có vị chát, làm săn da, tan trong n ước, kiềm
loãng, cồn, glycerin và aceton, hầu như không tan trong
dung môi hữu cơ.
 Kết tủa với gelatin
 Kết tủa với muối kim loại
 Phản ứng Stiasny để phân biệt 2 loại tanin
ĐỊNH LƯỢNG
 Phương pháp bột da
 Phương pháp oxy hóa = KMnO4 với chỉ thị màu bằng
dung dịch sulfo-indigo.
 Phương pháp tạo tủa với đồng acetat.
 Phương pháp đo màu với thuốc thử Folin.
CÔNG DỤNG
 Ở trong cây: tanin tham gia vào quá trình trao đổi ch ất,
quá trình oxy hóa khử, là chất polyphenol, tanin có tính
kháng khuẩn nên có vai trò bảo vệ cho cây.
 Thuốc săn da, kháng khuẩn, chữa viêm ruột, tiêu chảy.
 Chữa ngộ độc đường tiêu hóa (tủa với alcaloid)
 Tanin có tác dụng đông máu nên dùng đắp vết th ương
đề cầm máu, chữa trĩ.
NGŨ BỘ TỬ
 Có 2 loại Ngũ bội tử Âu và Á.
 Ngũ bội tử Âu là tổ tạo nên bởi 1 loài côn trùng cánh
màng Cynipsgallae tinctoriae khi loài côn trùng này trích
để đẻ trứng trên chồi cây Quercus lusitanica.
 Ngũ bội tử Á là do loài sâu Schlechtendalia chinensis
tạo trên cây muối Rhus chinensis.
 Thành phần hóa học chính: tanin 50-70%
 Công dụng: chữa viêm ruột mãn tính, giải độc do ngộ
độc kim loại nặng và alcaloid.
 Dùng ngoài để chữa nhiễm trùng da, vết th ương ch ảy
máu…
 Ổi
 Chiêu liêu
 Sim
 Nguồn dược liệu để chiết tanin ở Việt
nam.