Ιστορία Γ ΠΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΢ΠΟΤΔΩΝ
ΓΙΑ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ΢ Ι΢ΣΟΡΙΑ΢

΢ΣΙ΢ Α΄, Β΄ ΚΑΙ Γ΄ ΣΑΞΕΙ΢ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟΤ
ΑΘΗΝΑ 2021
2| Ιστορία Α’, Β’, Γ’ Γυμνασίου
Δπισειπηζιακό Ππόγπαμμα
Ανάπηςξη Ανθπώπινος Γςναμικού,
Δκπαίδεςζη και Γιά Βίος Μάθηζη
ΠΡΟΓΡΑΜ Μ ΑΣΑ
Με ηη ζςγσπημαηοδόηηζη ηηρ Δλλάδαρ και ηηρ Δςπωπαϊκήρ Ένωζηρ ΢ΠΟΤΓΩΝ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Aϋ Μζροσ ................................................................................................................................... 4
Α. ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΟΥ ΜΑΘΘΜΑΤΟΣ ................................................................................... 4
Β. ΣΚΟΡΟΘΕΣΙΑ ..................................................................................................................... 4
Γ. ΡΕ΢ΙΕΧΟΜΕΝΟ – ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΡΕΔΙΑ .................................................................................. 6
Δ. ΔΙΔΑΚΤΙΚΘ ΡΛΑΙΣΙΩΣΘ – ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΑΘΘΣΘΣ ............................................................ 6
Ε. ΑΞΙΟΛΟΓΘΣΘ ...................................................................................................................... 8
Βϋ Μζροσ.................................................................................................................................... 9
Αναλυτικι Απεικόνιςθ του Ρρογράμματοσ Σπουδϊν........................................................... 9
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΢ΠΟΤΔΩΝ ΓΙΑ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ΢ Ι΢ΣΟΡΙΑ΢

΢ΣΙ΢ Α΄, Β΄ ΚΑΙ Γ΄ ΣΑΞΕΙ΢ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟΤ
A΄ Μζροσ
Α. ΦΤ΢ΙΟΓΝΩΜΙΑ ΣΟΤ ΜΑΘΗΜΑΣΟ΢
Με τον όρο «ιςτορία» εννοοφμε οτιδιποτε ζχει ςυμβεί ςτο παρελκόν. Θ Ιςτορία
όμωσ ωσ επιςτιμθ είναι θ μελζτθ του παρελκόντοσ, θ οποία γίνεται πάντοτε με τθ
διαμεςολάβθςθ του ιςτορικοφ. Στόχοσ τθσ Ιςτορίασ ωσ επιςτιμθσ είναι θ γνϊςθ, θ
κατανόθςθ και θ ερμθνεία των γεγονότων και των καταςτάςεων που ζχουν διαμορφωκεί
ςτο παρελκόν. Γενικά θ Ιςτορία κακιςτά δυνατι τθ ςυγκρότθςθ τθσ ςυλλογικισ μνιμθσ, τθσ
ταυτότθτασ και τθσ κλθρονομιάσ λαϊν και κοινωνιϊν. Συμβάλλει ςτθν κατανόθςθ του
παρόντοσ και ςτθν ανάλθψθ δράςθσ και ςυμμετοχισ ςτο ςφγχρονο γίγνεςκαι. Λόγω τθσ
μεκόδου τθσ (διατφπωςθ ερωτθμάτων και κριτικι προςζγγιςθ των πθγϊν), ςυμβάλλει ςτθ
ςυγκρότθςθ αυτόνομων και δθμοκρατικϊν πολιτϊν, με δυνατότθτα αναςτοχαςμοφ και
κριτικισ προςζγγιςθσ του παρελκόντοσ.
Τα νζα ΡΣ τθσ Ιςτορίασ ειςάγουν ενιαία αντίλθψθ προςζγγιςθσ τθσ Ιςτορίασ από τθ Γϋ
Δθμοτικοφ ζωσ τθ Γϋ Λυκείου. Επιπλζον, ζχει καταβλθκεί μεγάλθ προςπάκεια
εξορκολογιςμοφ τθσ φλθσ, με τθν επιλογι των ενοτιτων και τθν αναδιάρκρωςθ του
περιεχομζνου τουσ.
Το μάκθμα τθσ Ιςτορίασ ςτο Γυμνάςιο απευκφνεται ςε νζουσ ανκρϊπουσ, που
βρίςκονται ςτο ςτάδιο προσ τθν ενθλικίωςθ. Ζτςι, το μάκθμα αφορά τθ Γενικι Ιςτορία και
όχι κάποιεσ εξειδικευμζνεσ εκδοχζσ τθσ επιςτιμθσ αυτισ. Αποςκοπεί πρωτίςτωσ ςτθν
παροχι ενόσ βαςικοφ κορμοφ γνϊςεων, με ζμφαςθ ςτθν Ελλθνικι, ςτθν Ευρωπαϊκι και
ςτθν Ραγκόςμια Ιςτορία. Ραράλλθλα, επιδιϊκεται θ εξοικείωςθ των μακθτϊν/-τριϊν με τον
χρόνο και τον χϊρο μζςα ςτον οποίο εκτυλίςςονται τα ιςτορικά φαινόμενα και δρουν τα
ιςτορικά πρόςωπα, κακϊσ και με τισ βαςικζσ ιςτορικζσ ζννοιεσ. Θ επιδίωξθ αυτι κα
αποτελζςει τθ βάςθ για τθν ανάπτυξθ τθσ κριτικισ ςκζψθσ των μακθτϊν/-τριϊν.
Ραράλλθλα, κα τουσ/τισ προετοιμάςει για το περιςςότερο απαιτθτικό πλαίςιο τθσ
Θεματικισ Ιςτορίασ που κα τουσ παραςχεκεί ςτο Λφκειο.
Θ διδαςκαλία γίνεται με άξονα τον/τθ μακθτι/-τρια. Θ εκτεταμζνθ χριςθ
πολυμορφικοφ/πολυτροπικοφ εκπαιδευτικοφ υλικοφ, θ ενςωμάτωςθ των νζων τεχνολογιϊν
ςτθ διδαςκαλία, θ αποφυγι τθσ αποςτικιςθσ και θ αξιοποίθςθ πθγϊν ανάλογα με τθν
θλικία των μακθτϊν/-τριϊν ζχουν ωσ ςτόχο τθν κριτικι αφομοίωςθ τθσ φλθσ από τουσ/τισ
μακθτζσ/-τριεσ. Αντίςτοιχα, θ αξιολόγθςθ των μακθτϊν/-τριϊν είναι διαρκισ και
διαμορφωτικι και διεξάγεται ατομικά ι ομαδικά, με ςκοπό τον περιοριςμό τθσ
αποςτικιςθσ και τθσ ςτείρασ ι μθχανιςτικισ αναπαραγωγισ των ιςτορικϊν πλθροφοριϊν
από μζρουσ του/τθσ μακθτι/-τριασ. Αςκείται μζςα από πολλαπλζσ και εναλλαςςόμενεσ
μορφζσ, όπωσ θ προφορικι και γραπτι εξζταςθ και θ παρουςίαςθ εργαςιϊν, κατά τισ
οποίεσ ελζγχονται θ αφθγθματικι ικανότθτα, θ γνϊςθ, θ διατφπωςθ ιςτορικοφ λόγου, θ
ανάπτυξθ κριτικοφ ςυλλογιςμοφ.
Β. ΢ΚΟΠΟΘΕ΢ΙΑ
Κεντρικό ςκοπό τθσ ιςτορικισ εκπαίδευςθσ αποτελεί θ διαμόρφωςθ ενεργϊν,
δθμοκρατικϊν πολιτϊν με κριτικι ςκζψθ και ιςτορικι ςυνείδθςθ. Συνακολοφκωσ, οι
μακθτζσ/-τριεσ επιδιϊκεται να κατακτιςουν ζνα ςυγκροτθμζνο πλαίςιο ιςτορικισ γνϊςθσ,
που κα ςυνδζει τθν εκνικι διάςταςθ με τθν ευρωπαϊκι και τθν παγκόςμια, κακϊσ και να
αποκτιςουν τθ δυνατότθτα κατανόθςθσ βαςικϊν εννοιϊν, όπωσ ο χϊροσ, ο χρόνοσ και θ

αιτιότθτα, που κα τουσ επιτρζψει να ερμθνεφουν ιςτορικζσ πλθροφορίεσ και να τισ
εντάςςουν ςτο κατάλλθλο κάκε φορά χωροχρονικό ιςτορικό πλαίςιο. Απαραίτθτθ
προχπόκεςθ για τα παραπάνω αποτελεί θ καλλιζργεια δεξιοτιτων, όπωσ θ παρατιρθςθ, θ
ςφγκριςθ, θ ανάλυςθ και θ ςφνκεςθ, ο εντοπιςμόσ κινιτρων, θ κατανόθςθ τθσ
ιςτορικότθτασ του παρελκόντοσ, θ εξαγωγι ςυμπεραςμάτων και θ τεκμθρίωςθ.
Ραράλλθλα, κα πρζπει να καλλιεργοφνται αξίεσ όπωσ ο ςεβαςμόσ, θ αλλθλεγγφθ, θ
ιςότθτα, θ υπευκυνότθτα, θ ελευκερία και θ αναίρεςθ ςτερεοτυπικϊν αντιλιψεων.
Ρρωταρχικόσ ςτόχοσ τθσ διδαςκαλίασ του μακιματοσ τθσ Ιςτορίασ είναι να
αποκτιςουν oι μακθτζσ/-τριεσ βαςικζσ ιςτορικζσ γνϊςεισ, αλλά με τρόπο που να
αντιλθφκοφν, μεταξφ άλλων, τθν αιτιακι ςχζςθ καταςτάςεων και γεγονότων, κακϊσ και τθν
ιςτορικι ςθμαςία τουσ. Με αυτόν τον τρόπο κα επιτευχκεί, παράλλθλα με τθν απόκτθςθ
γνϊςθσ, θ καλλιζργεια τθσ ιςτορικισ και κριτικισ τουσ ςκζψθσ, αναγκαία προχπόκεςθ για
τθν απόκτθςθ ιςτορικισ ςυνείδθςθσ, θ οποία αποτελεί απαραίτθτο εφόδιο για τθ
δθμιουργία ςκεπτόμενων και υπεφκυνων πολιτϊν. Στο πλαίςιο αυτό, οι μακθτζσ/-τριεσ κα
κατανοιςουν ότι ο κόςμοσ ςτον οποίο ηουν είναι αποτζλεςμα μιασ εξελικτικισ πορείασ των
ανκρϊπινων κοινωνιϊν· κα αντιλθφκοφν τουσ ποικίλουσ παράγοντεσ (κοινωνικοφσ,
πολιτικοφσ, οικονομικοφσ, πολιτιςμικοφσ κ.λπ.) που διαμορφϊνουν τα ιςτορικά φαινόμενα·
κα μάκουν να ςζβονται τισ ιδιαιτερότθτεσ (κρθςκευτικζσ και πολιτιςμικζσ) όλων των λαϊν
και κα αναπτφξουν κετικι ςτάςθ απζναντι ςτθ ςπουδι του παρελκόντοσ ωσ παράγοντα
απόκτθςθσ αυτογνωςίασ και κατανόθςθσ τθσ κοινωνίασ.
Για τθν καλλιζργεια τθσ ιςτορικισ ςκζψθσ απαραίτθτθ κρίνεται θ ενεργθτικι
ςυμμετοχι ςε διαδικαςίεσ εξοικείωςθσ με τθν ορολογία τθσ ιςτορικισ επιςτιμθσ, κακϊσ και
με τθν ιςτορικι μεκοδολογία, ςτον βακμό που το επιτρζπει θ θλικία τουσ. Θ διδακτικι
χριςθ των ιςτορικϊν πθγϊν κεωρείται απόλυτα ςυνδεδεμζνθ με τισ διαδικαςίεσ
ενεργθτικισ μάκθςθσ και προτείνεται ωσ βαςικό διδακτικό μζςο. Οι ιςτορικζσ πθγζσ δεν
πρζπει να χρθςιμοποιοφνται ωσ απλι επιβεβαίωςθ ι εικονογράφθςθ του ιςτορικοφ
αφθγιματοσ, αλλά πρζπει να μελετϊνται ωσ κεντρικό μεκοδολογικό εργαλείο προςζγγιςθσ
τθσ ιςτορικισ πλθροφορίασ και γνϊςθσ. Συνακόλουκα, θ προτεινόμενθ ςυςτθματικι χριςθ
των ιςτορικϊν πθγϊν ςτθ διδακτικι διαδικαςία αποςκοπεί ςτθ μετατροπι των μακθτϊν/-
τριϊν ςε μικροφσ/-ζσ «ερευνθτζσ/-τριεσ». Θ επαφι τουσ με τθ διαδικαςία διερεφνθςθσ των
ιςτορικϊν πθγϊν αποτελεί απλϊσ το πρϊτο βιμα ςτθ γνωριμία τουσ με τθ διερευνθτικι
εργαςία του επιςτιμονα ιςτορικοφ και τθν εξοικείωςι τουσ με τθν ιςτορικι μεκοδολογία.
Βαςικόσ γνϊμονασ αλλά και προχπόκεςθ για τθν αποτελεςματικότθτα αυτισ τθσ διδακτικισ
προςζγγιςθσ είναι ο ςεβαςμόσ ςτισ γνωςτικζσ ικανότθτεσ και τισ μακθςιακζσ ανάγκεσ τθσ
ςυγκεκριμζνθσ θλικίασ.
Στο πλαίςιο τθσ χριςθσ των ιςτορικϊν πθγϊν ωσ διδακτικοφ μζςου εντάςςεται θ
ανάπτυξθ δεξιοτιτων απαραίτθτων για τθν προςζγγιςθ και τθν κατανόθςθ τθσ ιςτορικισ
γνϊςθσ. Θ ανάπτυξθ τθσ κριτικισ ςκζψθσ αποτελεί βαςικι παράμετρο τθσ καλλιζργειασ τθσ
ιςτορικισ ςκζψθσ των μακθτϊν/-τριϊν, θ οποία υπθρετεί παράλλθλα τον περιοριςμό τθσ
αποςτικιςθσ. Τζτοιεσ δεξιότθτεσ αφοροφν τθν αντίλθψθ του ιςτορικοφ χρόνου, του χϊρου,
τθσ αιτιότθτασ, τθσ ςυνζχειασ, τθσ αλλαγισ και τθσ ιςτορικότθτασ του παρελκόντοσ, κακϊσ
και τθν παρατιρθςθ, ανάλυςθ, ςφνκεςθ και εξαγωγι τεκμθριωμζνων ςυμπεραςμάτων με
τθν κατάλλθλθ χριςθ ιςτορικϊν εννοιϊν. Αυτζσ οι δεξιότθτεσ κεωροφνται εξίςου
ςθμαντικζσ με τθν κακαυτό δθλωτικι γνϊςθ, γι’ αυτό και πρζπει να διδάςκονται μεκοδικά
και όχι περιςταςιακά και οπωςδιποτε με τρόπουσ προςαρμοςμζνουσ ςτθν θλικία των
μακθτϊν/-τριϊν. Ραράλλθλα, θ επιδίωξθ μιασ κατά το δυνατόν βιωματικισ προςζγγιςθσ
του υλικοφ πολιτιςμοφ μζςα από δραςτθριότθτεσ εντόσ και εκτόσ τάξθσ (π.χ. παρατιρθςθ,
περιγραφι και ςχεδιαςτικι ι φωτογραφικι αναπαραγωγι ζργων τζχνθσ, μνθμείων,
αντικειμζνων κ.λπ.), πζρα από το ότι εξυπθρετεί τθ διακεματικότθτα, μπορεί να προαγάγει
ζναν άλλο βαςικό ςκοπό του μακιματοσ τθσ Ιςτορίασ: τθν ενεργοποίθςθ του
ςυναιςκιματοσ και τθσ φανταςίασ των μακθτϊν/-τριϊν, ςτοιχεία που καλλιεργοφν τθ
δθμιουργικι ςκζψθ τουσ, εξίςου ςθμαντικι για τθν ανάπτυξθ τθσ ιςτορικισ ςκζψθσ τουσ.
Το μάκθμα τθσ Ιςτορίασ ςτο Γυμνάςιο κα πρζπει επίςθσ να λειτουργεί, όπωσ και άλλα
μακιματα εξάλλου, ωσ μφθςθ ςτθ φιλαναγνωςία. Θα ιταν λάκοσ να ταυτίςουμε τθ
φιλαναγνωςία με τθ Λογοτεχνία, όπωσ κα ιταν λάκοσ να ταυτίςουμε τθν αγάπθ για τθν
Ιςτορία με τθν αποκλειςτικι ανάγνωςθ πθγϊν. Ευχισ ζργο κα ιταν να αποτελζςει το
μάκθμα τθσ Ιςτορίασ μια αφορμι για να ενδιαφερκοφν οι μακθτζσ/-τριεσ για το βιβλίο.
Μυκιςτορθματικζσ βιογραφίεσ, ιςτορικό μυκιςτόρθμα, μεγάλοι κλαςικοί, αρχαίοι
ςυγγραφείσ ςε μετάφραςθ, ποίθςθ, αλλά και εγκυκλοπαίδειεσ, ιςτορικά λιμματα,
αρχαιολογικοί οδθγοί, περιγραφζσ ςυλλογϊν μουςείων αποτελοφν βιβλία προςζγγιςθσ του
παρελκόντοσ με εναλλακτικό τρόπο. Είναι καλό οι μακθτζσ/-τριεσ να εξοικειωκοφν με
διαφορετικά κειμενικά είδθ, ενϊ παράλλθλα αξιοποιοφν ιςτορικζσ πθγζσ. Είναι καλό επίςθσ
να εξοικειωκοφν με τθν ιςτορικι αφιγθςθ, τθν παραγωγι κειμζνων και τθ χριςθ τθσ
ορολογίασ. Για τον λόγο αυτό και θ αξιολόγθςθ (οι δραςτθριότθτεσ, τα φφλλα εργαςίασ και
θ τελικι γραπτι εξζταςθ) κα πρζπει να προτάςςει τθν ανάπτυξθ του αφθγθματικοφ λόγου,
και όχι τθν παράκεςθ μιασ απομνθμονευμζνθσ πλθροφορίασ, αναπαράγοντάσ τθ με
ςφντομθ απάντθςθ ι με απάντθςθ ςε ερωτιςεισ πολλαπλισ επιλογισ.
Γ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ – ΘΕΜΑΣΙΚΑ ΠΕΔΙΑ

Το περιεχόμενο του ΡΣ τθσ Ιςτορίασ ςτο Γυμνάςιο καλφπτει κεματικά όψεισ τθσ
Ελλθνικισ, Ευρωπαϊκισ και Ραγκόςμιασ Ιςτορίασ, από τθν αρχαιότθτα ζωσ τισ μζρεσ μασ.
Στθν Αϋ Γυμναςίου οι μακθτζσ/-τριεσ αποκτοφν γνϊςεισ για τθν περίοδο από τουσ
προϊςτορικοφσ χρόνουσ ζωσ και τουσ αυτοκρατορικοφσ χρόνουσ. Στο πλαίςιο αυτό, το ΡΣ
τθσ Αϋ Γυμναςίου επικεντρϊνεται ςτο Θεματικό Ρεδίο τθσ Αρχαίασ Ιςτορίασ.
Στθ Βϋ Γυμναςίου οι μακθτζσ/-τριεσ αποκτοφν γνϊςεισ για τθν περίοδο από τθν
εμφάνιςθ του πρϊιμου βυηαντινοφ κράτουσ ζωσ και τθν οκωμανικι και βενετικι κατάκτθςθ
του βυηαντινοφ κόςμου. Στο πλαίςιο αυτό, το ΡΣ τθσ Βϋ Γυμναςίου επικεντρϊνεται ςτο
Θεματικό Ρεδίο τθσ Βυηαντινισ και Μεςαιωνικισ Ιςτορίασ.
Στθ Γϋ Γυμναςίου οι μακθτζσ/-τριεσ αποκτοφν γνϊςεισ για τθν περίοδο από τθν
Αναγζννθςθ ζωσ τθ ςφγχρονθ εποχι. Στο πλαίςιο αυτό, το ΡΣ τθσ Γϋ Γυμναςίου
επικεντρϊνεται ςτο Θεματικό Ρεδίο τθσ Νεότερθσ και Σφγχρονθσ Ιςτορίασ.
Δ. ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΠΛΑΙ΢ΙΩ΢Η – ΢ΧΕΔΙΑ΢ΜΟ΢ ΜΑΘΗ΢Η΢

Θ προτεινόμενθ διδακτικι μεκοδολογία ςτθρίηεται ςτισ παραδοχζσ τθσ ενεργθτικισ
μάκθςθσ και οργανϊνεται με βάςθ τα ιδιαίτερα χαρακτθριςτικά τθσ ιςτορικισ επιςτιμθσ,
κακϊσ και τθν θλικία των μακθτϊν/-τριϊν. Βαςικό μζλθμα του/τθσ εκπαιδευτικοφ πρζπει
να είναι θ προςαρμογι τθσ διδαςκαλίασ ςτισ γνωςτικζσ ικανότθτεσ και τισ μακθςιακζσ
ανάγκεσ των μακθτϊν/-τριϊν ςε ςυνκικεσ ενεργθτικισ μάκθςθσ. Ο/Θ εκπαιδευτικόσ δεν
πρζπει να καταφεφγει ςτθν εφκολθ λφςθ τθσ απλισ διάλεξθσ. Αντίκετα, βαςικό άξονα και
αφετθρία τθσ διδακτικισ διαδικαςίασ πρζπει να αποτελοφν οι πθγζσ. Για τον λόγο αυτό,
προτείνεται θ ςυςτθματικι ειςαγωγι των μακθτϊν/-τριϊν ςτθ μεκοδολογία τθσ
προςζγγιςθσ ποικίλων ιςτορικϊν πθγϊν (εικόνασ, φωτογραφίασ, αντικειμζνου, μνθμείου,
παρακζματοσ, πρωτογενϊν και δευτερογενϊν). Ο/Θ εκπαιδευτικόσ κα πρζπει αρχικά να
δϊςει ςυγκεκριμζνεσ οδθγίεσ ςτουσ/ςτισ μακθτζσ/-τριεσ για τον τρόπο με τον οποίο
μποροφν να προςεγγίηουν και να αξιοποιοφν διαφορετικά είδθ πθγϊν, και ςταδιακά να
επιδιϊκει τόςο τθ φκίνουςα εκ μζρουσ του/τθσ κακοδιγθςθ όςο και τθν κλιμακοφμενθ
δυςκολία των δραςτθριοτιτων, επίςθσ προςαρμοςμζνθ κατά περίπτωςθ.
Μζροσ τθσ μεκοδολογικισ προςζγγιςθσ των πθγϊν κα πρζπει να αποτελεί θ ςφνταξθ
ερωτθμάτων και ςχολίων πάνω ςτισ πθγζσ. Αυτό που πρζπει οπωςδιποτε να
ςυνειδθτοποιιςουν οι μακθτζσ/-τριεσ είναι πωσ μια πθγι αποκτά ιςτορικι αξία μόνο όταν
τεκεί κάποιο ςυγκεκριμζνο ερϊτθμα. Για τον λόγο αυτό, ο/θ εκπαιδευτικόσ οφείλει να
εξαςκιςει τουσ/τισ μακθτζσ/-τριεσ, κζτοντασ ερωτιματα αναφορικά με το περιεχόμενο τθσ
πθγισ και επιδιϊκοντασ ςταδιακά να κάνουν το ίδιο και οι μακθτζσ/-τριεσ, με βάςθ
ςυγκεκριμζνθ μεκοδολογία.
Θ διδαςκαλία, με βάςθ τισ πθγζσ, δεν ακυρϊνει τθ κζςθ του/τθσ εκπαιδευτικοφ οφτε
τθ χριςθ αφθγθματικοφ λόγου εκ μζρουσ του/τθσ. Αντικζτωσ, μετά τθν ολοκλιρωςθ τθσ
μελζτθσ τθσ κάκε πθγισ, ο/θ εκπαιδευτικόσ κα πρζπει να ανακεφαλαιϊνει τα βαςικά
ευριματα των μακθτϊν/-τριϊν και να προςκζτει τυχόν παραλείψεισ ςυνκζτοντασ μια μικρι
αφιγθςθ, θ οποία όμωσ να προκφπτει από τθ μελζτθ των πθγϊν. Με τον τρόπο αυτό οι
μακθτζσ/-τριεσ κα είναι ςε κζςθ να παρακολουκιςουν τθν αφιγθςθ με ευκολία και
αυξθμζνο ενδιαφζρον, ζχοντασ ιδθ εξοικειωκεί με το κζμα μζςω τθσ μελζτθσ των πθγϊν.
Ρζρα από τθ μελζτθ των πθγϊν, απαραίτθτθ κεωρείται ςε κάκε διδακτικι ενότθτα θ
εξοικείωςθ των μακθτϊν/-τριϊν με τθν ζννοια του χρόνου και του χϊρου, μζςα από τθν
άςκθςι τουσ ςτον χρονολογικό άξονα και τον χάρτθ, κακϊσ και θ εξοικείωςι τουσ με τουσ
ιςτορικοφσ όρουσ. Πςον αφορά το τελευταίο, προτείνεται θ καταγραφι εννοιϊν-κλειδιϊν
για κάκε ενότθτα. Στο τζλοσ κάκε ενότθτασ οι μακθτζσ/-τριεσ κα πρζπει να γνωρίηουν ποιο
κζμα μελζτθςαν, ςε ποιο χρονικό και γεωγραφικό ςθμείο τοποκετείται και ποιεσ είναι οι
βαςικζσ ζννοιεσ που ςχετίηονται με αυτό.
Επίςθσ, προτείνεται και ενκαρρφνεται θ ςφνδεςθ του μακιματοσ τθσ Ιςτορίασ με τθν
τοπικι ιςτορία, είτε μζςω ςχολικϊν δραςτθριοτιτων (πολιτιςτικϊν προγραμμάτων,
ευρωπαϊκϊν προγραμμάτων κ.λπ.) είτε μζςω εργαςιϊν, τφπου πρότηεκτ, που κα οργανϊςει
ο/θ εκπαιδευτικόσ ςε όλθ τθ διάρκεια τθσ ςχολικισ χρονιάσ. Σε αυτό το πλαίςιο μποροφν να
αξιοποιθκοφν οι επιςκζψεισ ςε αρχαιολογικοφσ τόπουσ, ςε μουςειακζσ ςυλλογζσ των
τοπικϊν μουςείων, κακϊσ και τα εκπαιδευτικά προγράμματα των μουςείων. Είναι
ςθμαντικό να κατανοιςουν οι μακθτζσ/-τριεσ τθ ςφνδεςθ τθσ πολιτιςτικισ κλθρονομιάσ τθσ
ιδιαίτερθσ πατρίδασ τουσ με τθν εκνικι, τθν ευρωπαϊκι και τθν παγκόςμια ιςτορία. Με τον
τρόπο αυτό επιτυγχάνεται καλφτερα και ο γενικόσ ςτόχοσ για τθν καλλιζργεια τθσ ιςτορικισ
ςυνείδθςθσ και τθσ κριτικισ ςκζψθσ ςε ςυνδυαςμό με τθ νθφάλια ανάπτυξθ τθσ εκνικισ
ςυνείδθςθσ και τθσ εκνικισ αυτογνωςίασ. Θ εκνικι αυτογνωςία κα επιτρζψει αφενόσ τθν
υγιι ςυνομιλία με τθν εκνικι ςυνείδθςθ άλλων λαϊν και αφετζρου τθν καλλιζργεια αξιϊν
όπωσ ο ςεβαςμόσ, θ αλλθλεγγφθ, θ ιςότθτα, θ υπευκυνότθτα, θ ελευκερία και θ αναίρεςθ
ςτερεοτυπικϊν αντιλιψεων.
Τζλοσ, απαιτείται θ πολυεπίπεδθ παρουςίαςθ και επεξεργαςία τθσ διδακτικισ
ενότθτασ από τον/τθν εκπαιδευτικό με τθ ςυνδρομι επαρκοφσ και πολυτροπικοφ
διδακτικοφ υλικοφ. Ο/Θ εκπαιδευτικόσ μπορεί να αξιοποιεί εναλλακτικζσ αναπαραςτάςεισ
του ιςτορικοφ περιεχομζνου, γραπτζσ πθγζσ, υλικά και άυλα κατάλοιπα, οπτικοακουςτικά
μζςα, το διαδίκτυο, κακϊσ και ιςτορικζσ αφθγιςεισ. Επίςθσ, κρίνεται ςκόπιμθ θ δθμιουργία
εργαςτθρίου Ιςτορίασ με διαδραςτικοφσ πίνακεσ, προβολείσ, θλεκτρονικοφσ υπολογιςτζσ,
βίντεο, μικρζσ βιβλιοκικεσ κ.λπ., που προςφζρουν πολλαπλζσ επιλογζσ μεκόδων
διδαςκαλίασ και ευελιξία ωσ προσ τθν εφαρμογι τουσ, ενϊ ταυτόχρονα υποςτθρίηουν και
εμπλουτίηουν το ςχολικό εγχειρίδιο. Θ χριςθ επαρκοφσ και ποικίλου υλικοφ αποκτά
ιςχυρότερθ διδακτικι δυναμικι, όταν ςυνδυάηεται με ενεργθτικζσ διδακτικζσ τεχνικζσ και
βιωματικζσ δράςεισ, όπωσ θ δραματοποίθςθ ιςτορικϊν γεγονότων, οι επιςκζψεισ ςε
χϊρουσ ιςτορικοφ ενδιαφζροντοσ, θ επιτόπια ζρευνα κ.ά.
Με βάςθ τα παραπάνω, τα «αναμενόμενα μακθςιακά αποτελζςματα» κάκε

διδακτικισ ενότθτασ ςυνοδεφονται από αντίςτοιχεσ ενδεικτικζσ δραςτθριότθτεσ, οι
περιςςότερεσ από τισ οποίεσ αφοροφν τθν επεξεργαςία ιςτορικϊν πθγϊν ςτο πλαίςιο τθσ
ενεργθτικισ μάκθςθσ. Αυτζσ οι δραςτθριότθτεσ προςφζρονται είτε για ατομικι είτε για
ομαδικι εργαςία και αποβλζπουν τόςο ςτθν κατανόθςθ του εκάςτοτε ιςτορικοφ
περιεχομζνου όςο και ςτθν ανάπτυξθ δεξιοτιτων τθσ ιςτορικισ, κριτικισ και δθμιουργικισ
ςκζψθσ. Επίςθσ, ςτον πίνακα κάκε διδακτικισ ενότθτασ που περιζχεται ςτον Οδθγό για τον
Εκπαιδευτικό γίνεται αναφορά ςε ενδεικτικι βιβλιογραφία, ζντυπθ και θλεκτρονικι, κακϊσ
και ςε εκπαιδευτικά λογιςμικά και ιςτότοπουσ, που κα μποροφςαν να εξυπθρετιςουν τισ
προτεινόμενεσ δραςτθριότθτεσ, αλλά και να διευκολφνουν τον/τθν εκπαιδευτικό ςτθ
δθμιουργία άλλων δραςτθριοτιτων. Τόςο οι προτεινόμενεσ δραςτθριότθτεσ όςο και θ
ενδεικτικι βιβλιογραφία δε κα πρζπει να κεωρθκοφν ωσ δεςμευτικζσ ι περιοριςτικζσ για
τον/τθν εκπαιδευτικό. Αντίκετα, αποτελοφν βάςθ για περαιτζρω ανάπτυξθ των
ςυγκεκριμζνων προτάςεων ι και ςφλλθψθ άλλων ιδεϊν βαςιςμζνων ςτθν ίδια λογικι.
Ε. ΑΞΙΟΛΟΓΗ΢Η
Θ αξιολόγθςθ κα πρζπει να είναι ςυνεχισ και διαμορφωτικι, κακϊσ ςτοχεφει ςτθν
ανατροφοδότθςθ τθσ διδαςκαλίασ και ςτθν προοδευτικι βελτίωςθ του/τθσ μακθτι/-τριασ,
και να διεξάγεται ατομικά ι ομαδικά. Ο/Θ μακθτισ/-τρια πρζπει να αξιολογείται με βάςθ
τθν κακθμερινι του/τθσ απόδοςθ και ςτάςθ ςτο μάκθμα. Σε περίπτωςθ που ο/θ
εκπαιδευτικόσ απευκφνει ερϊτθςθ ςε μακθτι/-τρια (εν είδει «προφορικισ εξζταςθσ»),
προτείνεται να αποφεφγονται ερωτιςεισ που προωκοφν τθν αποςτικιςθ («Ρεσ μου τι
ξζρεισ για…»), αλλά να τίκενται ςτοχευμζνεσ ερωτιςεισ (π.χ. «Με ποιουσ τρόπουσ
αποφάςιςε ο Μιλτιάδθσ να αντιμετωπίςει το ςϊμα των Ρερςϊν τοξοτϊν;»), κακϊσ και
ερωτιςεισ που απαιτοφν τθ χριςθ ςυγκεκριμζνων δεξιοτιτων (π.χ. να ηθτείται μια
τεκμθριωμζνθ απάντθςθ).
Οι γραπτζσ δοκιμαςίεσ κα πρζπει να προςομοιάηουν ςτισ δραςτθριότθτεσ που ζχουν
γίνει ςτθν τάξθ. Ρροτείνονται δραςτθριότθτεσ που κα ελζγχουν όχι μόνο τθ δθλωτικι, αλλά
και τθ διαδικαςτικι γνϊςθ, π.χ. να ελζγχεται κατά πόςο οι μακθτζσ/-τριεσ μποροφν να
χειριςτοφν μία ι περιςςότερεσ πθγζσ, προκειμζνου να δϊςουν τεκμθριωμζνθ απάντθςθ.
Οπωςδιποτε κα πρζπει να υπάρχουν ερωτιςεισ ανοικτοφ τφπου, ϊςτε να ελζγχεται θ
δυνατότθτα ανάπτυξθσ ιςτορικοφ λόγου από τουσ/τισ μακθτζσ/-τριεσ, αλλά αυτι να τίκεται
με βάςθ το περιεχόμενο πθγισ. Επίςθσ προτείνεται να υπάρχουν ερωτιςεισ για τον ζλεγχο
τθσ κατανόθςθσ του χρόνου (τοποκζτθςθ γεγονότων/προςϊπων ςε ςωςτι χρονολογικι
ςειρά) και του χϊρου (τοποκζτθςθ ςτον χάρτθ περιοχϊν). Θ αξιολόγθςθ μπορεί να
βαςίηεται επίςθσ ςτθν εκπόνθςθ ομαδοςυνεργατικϊν δραςτθριοτιτων αλλά και
εκτενζςτερων ςυνκετικϊν εργαςιϊν, ςφμφωνα με τισ αρχζσ τθσ μεκόδου πρότηεκτ.
Θ τελικι αξιολόγθςθ με γραπτζσ εξετάςεισ κα πρζπει, επίςθσ, να λαμβάνει υπόψθ τθ
μεκοδολογία διδαςκαλίασ, και ςυγκεκριμζνα τον κεντρικό ρόλο των πθγϊν ςε αυτι.
Συνεπϊσ, οι ερωτιςεισ ςτισ γραπτζσ τελικζσ εξετάςεισ κα πρζπει να περιλαμβάνουν ικανό
αρικμό πθγϊν για ςχολιαςμό και μάλιςτα από διαφορετικά είδθ: φωτογραφία, απόςπαςμα
κειμζνου κ.λπ. Επιπρόςκετα, δεδομζνου του βαςικοφ ρόλου που ζχουν ςτθ μεκοδολογικι
προςζγγιςθ ο χρονολογικόσ άξονασ και ο χάρτθσ (ιςτορικόσ ι γεωγραφικόσ), προτείνονται
ερωτιςεισ που ςχετίηονται με αυτά τα εργαλεία, δθλαδι που αφοροφν τθ ςυμπλιρωςθ του
χρονολογικοφ άξονα και του χάρτθ.
Β΄ Μζροσ
Αναλυτικι Απεικόνιςθ του Προγράμματοσ ΢πουδών
Ι΢ΣΟΡΙΑ – Α΄ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟΤ
Θεματικά Θεματικζσ Προςδοκώμενα Ενδεικτικζσ
Πεδία Ενότθτεσ Μακθςιακά Δραςτθριότθτεσ
Αποτελζςματα
Οι μακθτζσ/-τριεσ να Οι μακθτζσ/-τριεσ μποροφν:
είναι ςε κζςθ:
Αρχαία ΠΡΟΪ΢ΣΟΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
Ιςτορία ΚΑΙ ΕΠΟΧΗ ΣΟΤ
ΧΑΛΚΟΤ
Ο χρονολογικόσ άξονασ: ● Να εξοικειωκοφν ● Να ςχεδιάςουν τον
Ραλαιολικικι, με τον χρονολογικό χρονολογικό άξονα και να
Μεςολικικι, Νεολικικι άξονα, με τον τοποκετιςουν ςε αυτόν τθν
Εποχι – Εποχι του ιςτορικό και εμφάνιςθ των διαφορετικϊν
Χαλκοφ – Στακμοί ςτθν γεωγραφικό χάρτθ. τφπων ανκρϊπων, των
ανκρϊπινθ εξζλιξθ. εργαλείων, τθσ φωτιάσ, τθσ
Θ ηωι των ανκρϊπων ● Να γνωρίηουν τα γραφισ, τθσ τζχνθσ, τθσ
κατά τθν Ραλαιολικικι βαςικά ςτοιχεία τθσ γεωργίασ κ.λπ.
και τθ Νεολικικι Εποχι. οργάνωςθσ των
Το ςπιλαιο του Λαςκϊ νεολικικϊν οικιςμϊν. ● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
– Το Διςπθλιό τθσ τθσ Ευρϊπθσ – Μεςογείου –
Καςτοριάσ – Το Διμινι ● Να γνωρίηουν Μζςθσ Ανατολισ τουσ
και το Σζςκλο. χαρακτθριςτικά κυριότερουσ οικιςμοφσ και
μνθμεία τθσ πολιτιςμοφσ τθσ
Ραλαιολικικισ και Ραλαιολικικισ και τθσ
Νεολικικισ Εποχισ Νεολικικισ Εποχισ.
και να τα τοποκετοφν
ςτον χϊρο και τον ● Να περιγράψουν
χρόνο. χαρακτθριςτικά ευριματα
των πολιτιςμϊν αυτϊν και να
αφθγθκοφν μια ιςτορία ςε
ςχζςθ με τον άνκρωπο που
τα χρθςιμοποιοφςε.
● Να περιθγθκοφν
αρχαιολογικοφσ χϊρουσ και
μουςεία με ευριματα τθσ
Ραλαιολικικισ και τθσ
Νεολικικισ Εποχισ (π.χ. το
Ακαναςάκειο Μουςείο του
Βόλου).
Δφο ςθμαντικοί ● Να τοποκετοφν τον ● Να ςχεδιάςουν τον
ανατολικοί πολιτιςμοί: πολιτιςμό τθσ χρονολογικό άξονα και να
Θ Αίγυπτοσ και θ Αιγφπτου και τθσ τοποκετιςουν ςε αυτόν τουσ
Μεςοποταμία. Μεςοποταμίασ ςτον πολιτιςμοφσ τθσ Αιγφπτου και
● Οι αρχαίοι Αιγφπτιοι χρονολογικό άξονα τθσ Μεςοποταμίασ.
– Ο ναόσ του Λοφξορ – και ςτον χάρτθ.
Ρυραμίδεσ και Σφίγγα – ● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
Θ κρθςκεία των ● Να εξθγοφν τον τουσ κυριότερουσ
αρχαίων Αιγυπτίων – ρόλο τθσ γραφισ οικιςμοφσ/πόλεισ και τα
Τα ιερογλυφικά. ςτουσ πολιτιςμοφσ κυριότερα μνθμεία.
● Οι Σουμζριοι – Τα αυτοφσ, τθ ςχζςθ των
10 | Ιστορία Α’, Β’, Γ’ Γυμνασίου
Αρχαία ευριματα των μνθμείων με τθ ● Να περιγράψουν ζναν ναό,

Ιςτορία αναςκαφϊν ςτθν Ουρ – κρθςκεία και τθν παλάτι, πυραμίδα ι άλλο
Ριλινεσ πινακίδεσ και κοινωνικι μνθμείο και να εξθγιςουν τον
ςφθνοειδισ γραφι – Οι διαςτρωμάτωςθ. ρόλο τουσ ςτθν κοινωνία τθσ
νόμοι του Χαμουραμπί Αιγφπτου ι τθσ
– Το ζποσ του Γιλγαμζσ. ● Να κατανοοφν τον Μεςοποταμίασ.
ρόλο των πολιτιςμϊν
αυτϊν ςτθ
διαμόρφωςθ τθσ
παγκόςμιασ
πολιτιςμικισ
κλθρονομιάσ.
Κυκλαδικόσ πολιτιςμόσ. ● Να τοποκετοφν τα ● Να ςχεδιάςουν τον
Γεωγραφία και οικιςμοί κζντρα του χρονολογικό άξονα και να
– Τα πρωτοκυκλαδικά κυκλαδικοφ τοποκετιςουν ςε αυτόν τον
πιλινα τθγανόςχθμα πολιτιςμοφ ςτον κυκλαδικό πολιτιςμό.
ςκεφθ – Τα μαρμάρινα χρονολογικό άξονα
ειδϊλια. και ςτον χάρτθ. ● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
τουσ κυριότερουσ οικιςμοφσ
● Να αναγνωρίηουν και τα κυριότερα μνθμεία.
τα χαρακτθριςτικά
ςτοιχεία του ● Να περιγράψουν
κυκλαδικοφ χαρακτθριςτικά ευριματα
πολιτιςμοφ. του κυκλαδικοφ πολιτιςμοφ
και να αφθγθκοφν μια
● Να ερμθνεφουν και ιςτορία ςε ςχζςθ με τον
να εξθγοφν τον άνκρωπο που τα
χρθςτικό, τον χρθςιμοποιοφςε.
τελετουργικό ι τον
λειτουργικό ρόλο των
αρχαιολογικϊν
ευρθμάτων.
Μινωικόσ πολιτιςμόσ. ● Να τοποκετοφν τα ● Να ςχεδιάςουν τον
● Τα ανάκτορα: κζντρα του μινωικοφ χρονολογικό άξονα και να
Κνωςόσ, Φαιςτόσ, πολιτιςμοφ ςτον τοποκετιςουν ςε αυτόν τον
Μάλια, Ηάκροσ – Ο χρονολογικό άξονα μινωικό πολιτιςμό.
δίςκοσ τθσ Φαιςτοφ – Θ και ςτον χάρτθ.
Γραμμικι Αϋ – Θ ● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
κρθςκεία τθ Μινωικι ● Να αναγνωρίηουν τουσ κυριότερουσ οικιςμοφσ
Εποχι – Θ μινωικι τα χαρακτθριςτικά και τα κυριότερα μνθμεία.
τζχνθ. ςτοιχεία του
● Θ υςτερομινωικι μινωικοφ πολιτιςμοφ. ● Να περιγράψουν
Θιρα – Οι τοιχογραφίεσ χαρακτθριςτικά ευριματα
τθσ Θιρασ. ● Να περιγράφουν του μινωικοφ πολιτιςμοφ.
ζνα μνθμείο του
μινωικοφ πολιτιςμοφ, ● Να περιγράψουν μια
να εξθγοφν τθ ςχζςθ τοιχογραφία από το
των μνθμείων με τθ Ακρωτιρι τθσ Θιρασ και να
κρθςκεία, τθν αφθγθκοφν μια ιςτορία ςε
κοινωνικι ςχζςθ με τουσ ανκρϊπουσ
διαςτρωμάτωςθ και που τθ φιλοτζχνθςαν ι τουσ
τθν κακθμερινι ηωι ανκρϊπουσ που
των αρχαίων Κρθτϊν. αναπαριςτϊνται ςε αυτιν.
● Να κατανοοφν τον
ρόλο τθσ Γραμμικισ
Αϋ γραφισ.
Αρχαία
Ιςτορία ● Να κατανοοφν τον
ρόλο του μινωικοφ
εμπορίου ςτθν
εξάπλωςθ του
μινωικοφ πολιτιςμοφ
ςτο Αιγαίο και
γενικότερα ςτθ
Μεςόγειο.
Μυκθναϊκόσ ● Να τοποκετοφν τα ● Να ςχεδιάςουν τον
πολιτιςμόσ. κζντρα του χρονολογικό άξονα και να
● Τα υλικά κατάλοιπα: μυκθναϊκοφ τοποκετιςουν ςε αυτόν τον
Οι ταφικοί κφκλοι των πολιτιςμοφ ςτον μυκθναϊκό πολιτιςμό.
Μυκθνϊν – Οι χρονολογικό άξονα
ακροπόλεισ και τα και ςτον χάρτθ. ● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
ανάκτορα τθσ τουσ κυριότερουσ οικιςμοφσ,
Μυκθναϊκισ Εποχισ: ● Να ςυνδζουν και να τισ κυριότερεσ ακροπόλεισ και
Μυκινεσ, Τίρυνκα, ςυςχετίηουν τον τα ςθμαντικότερα μνθμεία.
Ρφλοσ – Το μυκθναϊκό μυκθναϊκό πολιτιςμό
ανάκτορο – Οι κολωτοί με τα ομθρικά ζπθ ● Να περιγράψουν
τάφοι – Ο κθςαυρόσ και τουσ μφκουσ των χαρακτθριςτικά μνθμεία και
του Ατρζα. Ατρειδϊν. ευριματα του μυκθναϊκοφ
● Θ πολιτικι και πολιτιςμοφ.
κοινωνικι οργάνωςθ: ● Να αναγνωρίηουν
Οι πλθροφορίεσ των τα χαρακτθριςτικά ● Να ςχεδιάςουν τθν κάτοψθ
πινακίδων τθσ ςτοιχεία του του μυκθναϊκοφ μεγάρου και
Γραμμικισ Γραφισ Βϋ. μυκθναϊκοφ να το ςυνδζςουν με ζνα
● Θ κρθςκεία και θ πολιτιςμοφ. απόςπαςμα τθσ
τζχνθ των Μυκθναίων. «Οδφςςειασ».
● Θ παρουςία των ● Να περιγράφουν
Μυκθναίων ςτο Αιγαίο ζνα μνθμείο του
και ςτθν Κριτθ. μυκθναϊκοφ
● Οι εμπορικζσ και πολιτιςμοφ, να
πολιτιςτικζσ ςχζςεισ με εξθγοφν τθ ςχζςθ των
τθν Ανατολι. μνθμείων με τθ
● Θ κατάρρευςθ του κρθςκεία, τθν
μυκθναϊκοφ πολιτιςμοφ κοινωνικι
(ςυνοπτικι αναφορά διαςτρωμάτωςθ και
ςτισ απόψεισ που ζχουν τθν κακθμερινι ηωι
διατυπωκεί). των Μυκθναίων.
ρόλο τθσ Γραμμικισ
Βϋ γραφισ.
● Να ςυγκρίνουν τον
μυκθναϊκό με τον
μινωικό πολιτιςμό και
να εντοπίηουν
ομοιότθτεσ και
διαφορζσ.
ΟΜΗΡΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
Ο ελλθνικόσ κόςμοσ ● Να τοποκετοφν ● Να ςχεδιάςουν τον
από το 1100 ζωσ το 800 ςτον χρονολογικό χρονολογικό άξονα και να
π.Χ. άξονα και ςτον χάρτθ τοποκετιςουν τα ιςτορικά
● Θ απουςία γραφισ τισ μετακινιςεισ των γεγονότα και τα μνθμεία ι
Αρχαία και ςυγκεντρωτικϊν ελλθνικϊν φφλων αρχαιολογικά ευριματα που

Ιςτορία μορφϊν εξουςίασ – Οι κατά τουσ ιςτορικοφσ ςυνδζονται με τθν εποχι που
μετακινιςεισ των χρόνουσ. εξετάηουν.
ελλθνικϊν φφλων
(Αχαιϊν, Δωριζων, ● Να γνωρίηουν και ● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
Ιϊνων, Αιολζων) ςτθν να κατανοοφν τισ τοφσ κυριότερουσ οικιςμοφσ,
Ελλάδα και θ αλλαγζσ που επιλκαν κακϊσ και τισ κυριότερεσ
εγκατάςταςθ Ελλινων ςτον ελλαδικό χϊρο πόλεισ που ςχετίηονται με τισ
ςτισ ακτζσ τθσ Μικράσ μετά τθν παρακμι μετακινιςεισ των ελλθνικϊν
Αςίασ – Θ του μυκθναϊκοφ φφλων ςτθ Μεςόγειο και τον
επανεμφάνιςθ τθσ κόςμου. Εφξεινο Ρόντο.
γραφισ και τθσ
αριςτοκρατικισ τάξθσ ● Να κατανοοφν τον ● Να περιγράψουν
πολεμιςτϊν – Θ τρόπο ςφνκεςθσ των χαρακτθριςτικά ευριματα
δθμιουργία του ομθρικϊν επϊν. που χρονολογοφνται τθν
ελλθνικοφ αλφαβιτου εποχι αυτι: από τθ διάλυςθ
– Τα ομθρικά ζπθ ωσ ● Να γνωρίηουν τα του μυκθναϊκοφ κόςμου ζωσ
ιςτορικι πθγι. βαςικά τουσ αρχαϊκοφσ χρόνουσ.
● Γεωμετρικι τζχνθ: Τα χαρακτθριςτικά τθσ
γεωμετρικά αγγεία – Τα γεωμετρικισ τζχνθσ. ● Να αναπαραγάγουν
χάλκινα γεωμετρικά εικαςτικά ζνα γεωμετρικό
ειδϊλια – Το πιλινο ● Να εξθγοφν τον αγγείο και να το ςυνδζςουν
ομοίωμα του Θραίου – ρόλο τθσ γραφισ και με ζνα απόςπαςμα τθσ
Οι πρϊτοι ελλθνικοί τθσ εξζλιξθσ του «Ιλιάδασ» ι τθσ
ναοί. ελλθνικοφ «Οδφςςειασ».
αλφαβιτου ςε ςχζςθ
με τθν ελλθνικι ● Να αφθγθκοφν μια ιςτορία
γλϊςςα και τθ από τον πρϊτο ελλθνικό
δθμιουργία τθσ αποικιςμό ι να
αρχαίασ ελλθνικισ δθμιουργιςουν ζνα κόμικ.
γραμματείασ.
ΑΡΧΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
(800-500 π.Χ.)
Θ πόλθ-κράτοσ. ● Να ξζρουν πϊσ και ● Να τοποκετιςουν ςτον
● Μορφι. γιατί δθμιουργικθκε χάρτθ τισ ςθμαντικότερεσ
● Ρολίτευμα. θ αρχαία πόλισ, να πόλεισ-κράτθ.
● Ο πολίτθσ και θ μποροφν να
οπλιτικι φάλαγγα. περιγράψουν τθ ● Να εντοπίςουν ςε μια
μορφι τθσ και να αναπαράςταςθ πόλεωσ-
γνωρίηουν τισ κράτουσ (π.χ. αρχαίασ
διαφορζσ τθσ από τισ Ακινασ) τα βαςικά τθσ
ςφγχρονεσ πόλεισ. χαρακτθριςτικά (οχυρωμζνθ
ακρόπολθ, οχυρωμζνθ κάτω
● Να ζχουν μια πόλθ, μεγάλο ιερό, διοικθτικά
ςυνολικι εικόνα για κτίρια, γυμνάςιο, ιδιωτικζσ
το αριςτοκρατικό κατοικίεσ). Στθ ςυνζχεια να τθ
πολίτευμα. ςυγκρίνουν με τθ ςθμερινι
μορφι τθσ ίδιασ πόλθσ και να
● Να κατανοοφν τον εντοπίςουν τισ βαςικζσ
τρόπο λειτουργίασ διαφορζσ μεταξφ τουσ.
τθσ οπλιτικισ
φάλαγγασ και να ● Να παρατθριςουν
αξιολογοφν τθ νομίςματα και αγγεία
ςθμαςία τθσ για τθν διαφορετικϊν πόλεων, να
πολιτικι ςυνείδθςθ εντοπίςουν τισ διαφορετικζσ
των κατοίκων τθσ τεχνοτροπίεσ και να
πόλθσ-κράτουσ. εξαγάγουν ζνα ςυμπζραςμα
Αρχαία ςχετικά με τον τρόπο που οι

Ιςτορία ● Να γνωρίηουν και πόλεισ διαφφλαςςαν τα
να μποροφν να ιδιαίτερα χαρακτθριςτικά
χρθςιμοποιοφν τισ τουσ.
ζννοιεσ: ςυνοικιςμόσ,
πόλθ-κράτοσ, ● Να διαβάςουν από τον
ακρόπολθ, πολίτθσ, Ρλοφταρχο (Θθςζασ, 25) για
ελευκερία, τον «ςυνοικιςμό» του Θθςζα
αυτάρκεια, και να εντοπίςουν τισ
αυτονομία, οπλιτικι πλθροφορίεσ που
φάλαγγα. αναφζρονται για το
πολίτευμα.
Θ αποικιακι εξάπλωςθ. ● Να γνωρίηουν πότε ● Να μελετιςουν χάρτθ του
● Αιτίεσ. και για ποιουσ λόγουσ αποικιςμοφ και να
● Γεωγραφικό εφροσ. πραγματοποιικθκε ο καταγράψουν τα ονόματα
● Αποτελζςματα. αποικιςμόσ. των μθτροπόλεων και των
αποικιϊν τουσ ςε πίνακα.
● Να γνωρίηουν το
γεωγραφικό εφροσ ● Να αιτιολογιςουν τθ
του φαινομζνου. φράςθ του Ρλάτωνα ότι οι
Ζλλθνεσ «κάκονται γφρω από
● Να γνωρίηουν τισ τθ κάλαςςα όπωσ τα
ποικίλεσ επιδράςεισ βατράχια γφρω από τθ
του αποικιςμοφ ςτθ λίμνθ».
ηωι των ανκρϊπων
ςτον οικονομικό, τον ● Να ςυγκρίνουν τα πρϊιμα
κοινωνικό και τον νομίςματα (οβελοφσ) με τα
πολιτιςτικό τομζα. μεταγενζςτερα, που κόπθκαν
από τον 7ο αι. π.Χ. και μετά,
● Να γνωρίηουν και και να εξθγιςουν πϊσ αυτι θ
να μποροφν να αλλαγι διευκόλυνε το
χρθςιμοποιοφν τισ εμπόριο.
ζννοιεσ: αποικία,
αποικιςμόσ, ● Να ςυγκρίνουν αιγυπτιακά
μθτρόπολθ, αγάλματα με τουσ αρχαϊκοφσ
εμπορικζσ κοφρουσ και να βρουν
ςυναλλαγζσ, ομοιότθτεσ και διαφορζσ. Να
βιοτεχνία, οικονομικά εξαγάγουν ζνα ςυμπζραςμα
ιςχυρι τάξθ. ςχετικά με τθν επίδραςθ τθσ
αιγυπτιακισ τζχνθσ ςτθν
ελλθνικι και να τθ
ςυνδυάςουν με το ιςτορικό
πλαίςιο του αποικιςμοφ.
Θ πολιτιςμικι ενότθτα ● Να γνωρίηουν ότι θ ● Να διαβάςουν απόςπαςμα
των Ελλινων. πολιτιςμικι ενότθτα από τον Θρόδοτο («Ιςτορία»)
● Κοινι καταγωγι και των Ελλινων και να καταγράψουν τουσ
γλϊςςα. καλλιεργικθκε δεςμοφσ των Ελλινων που
● Θ κρθςκεία. ιδιαίτερα κατά τθ αναφζρονται.
α) Λατρεία. διάρκεια του
β) Ρανελλινια ιερά και αποικιςμοφ και ● Να διαβάςουν το
αγϊνεσ. αφορά τθν κοινι απόςπαςμα από τον
γ) Μαντεία και καταγωγι, τθν κοινι Στράβωνα (419) και να
αμφικτιονίεσ. γλϊςςα και τθν κοινι καταγράψουν ποιεσ πλευρζσ
κρθςκεία. του πανελλθνιςμοφ κεωρεί ο
ςυγγραφζασ κετικζσ.
● Να γνωρίηουν ποιοι
κεοί και ιρωεσ ● Να παρατθριςουν ςε
Αρχαία λατρεφονταν φωτογραφίεσ ιωνικοφσ και

Ιςτορία πανελλθνίωσ. δωρικοφσ ναοφσ από
διαφορετικζσ περιοχζσ του
● Να γνωρίηουν τι αρχαίου ελλθνιςμοφ. Να
ιταν τα πανελλινια ςθμειϊςουν τισ περιοχζσ
ιερά και οι ςτον χάρτθ.
πανελλινιοι αγϊνεσ·
να γνωρίηουν τα ● Να ςθμειϊςουν ςτον χάρτθ
βαςικά τισ περιοχζσ των πανελλινιων
χαρακτθριςτικά και ιερϊν.
τθ ςθμαςία που είχαν
οι Ολυμπιακοί ● Να καταγράψουν τα
αγϊνεσ ςτθν χαρακτθριςτικά των
αρχαιότθτα. πανελλινιων αγϊνων όπωσ
παρατίκενται από τον
● Να γνωρίηουν τι Ιςοκράτθ («Ρανθγυρικόσ», 4,
ιταν τα μαντεία και 43).
οι αμφικτιονίεσ.
● Να παρατθριςουν τθν
● Να γνωρίηουν και αναπαράςταςθ του χϊρου
να μποροφν να των Δελφϊν, να
χρθςιμοποιοφν τισ καταγράψουν τθν προζλευςθ
ζννοιεσ: πολιτιςτικι των «κθςαυρϊν» από τισ
ενότθτα, αποικίεσ και να εξαγάγουν
πανελλινιοσ, ιερό, ςυμπζραςμα για τθν
μαντείο, χρθςμόσ, απιχθςθ του μαντείου.
αμφικτιονία.
Θ Ακινα τον 7ο αι. π.Χ. ● Να γνωρίηουν ότι ● Να ςχεδιάςουν πίνακα των
● Ρερίοδοσ τθσ τον 7ο αι. π.Χ. το πιο κοινωνικϊν τάξεων
αριςτοκρατίασ. ςυνθκιςμζνο αναφζροντασ τα δικαιϊματα
● Αντιδράςεισ ςτο πολίτευμα ςτισ και τισ υποχρεϊςεισ όςων τισ
αριςτοκρατικό πόλεισ-κράτθ ιταν το ςυγκροτοφςαν.
πολίτευμα. αριςτοκρατικό.
● Θ νομοκεςία του ● Να ςχεδιάςουν πίνακα με
Δράκοντα. ● Να γνωρίηουν τθν τουσ πολιτειακοφσ κεςμοφσ
κοινωνικι του αριςτοκρατικοφ
διαςτρωμάτωςθ και πολιτεφματοσ και τα
τουσ πολιτειακοφσ χαρακτθριςτικά του κακενόσ.
κεςμοφσ του
αριςτοκρατικοφ ● Να διαβάςουν απόςπαςμα
πολιτεφματοσ. από τον Αριςτοτζλθ
(«Ακθναίων Ρολιτεία», 2) και
● Να γνωρίηουν το να εντοπίςουν ποιοι ιταν
εγχείρθμα του δυςαρεςτθμζνοι από το
Κφλωνα. αριςτοκρατικό πολίτευμα και
για ποιουσ λόγουσ.
● Να γνωρίηουν τουσ
λόγουσ που
οδιγθςαν ςτθν
καταγραφι των
νόμων από τον
Δράκοντα ςτθν
Ακινα.
● Να γνωρίηουν και
να μποροφν να
χρθςιμοποιοφν τισ
Αρχαία ζννοιεσ:
Ιςτορία αριςτοκρατία,
άριςτοι, ευγενείσ,
άρχοντασ-βαςιλιάσ,
επϊνυμοσ άρχοντασ,
πολζμαρχοσ,
κεςμοκζτεσ, Άρειοσ
Ράγοσ, «κυλϊνειο
άγοσ», καταγραφι
νόμων, «δρακόντεια
μζτρα».
Θ Ακινα τον 6ο αι. π.Χ. ● Να γνωρίηουν τα ● Να διαβάςουν το
Θ μεταρρφκμιςθ του μζτρα που ζλαβε ο απόςπαςμα από τον
Σόλωνα. Σόλωνασ για τα χρζθ Αριςτοτζλθ («Ακθναίων
● Σειςάχκεια. και να μποροφν να Ρολιτεία», 7) και με βάςθ
● Τιμοκρατία. εξθγιςουν γιατί το αυτό να καταρτίςουν πίνακα
● Δθμιουργία νζου ςφνολο αυτϊν των με τισ τζςςερισ νζεσ
διμου. μζτρων ονομάςτθκε κοινωνικζσ τάξεισ.
«Σειςάχκεια».
● Να ςχεδιάςουν πίνακα με
● Να γνωρίηουν τισ τουσ πολιτειακοφσ κεςμοφσ
νζεσ του τιμοκρατικοφ
κοινωνικζσ/ειςοδθμα- πολιτεφματοσ και τα
τικζσ τάξεισ που χαρακτθριςτικά του κακενόσ.
δθμιουργικθκαν με
το τιμοκρατικό
ςφςτθμα, κακϊσ και
πϊσ ςυμμετείχαν ςτο
πολιτειακό ςφςτθμα.
ζννοιεσ: Σειςάχκεια,
τιμοκρατία,
ολιγαρχία, καταγωγι,
περιουςία, ζφεςθ,
ςυμμετοχι ςτα κοινά.
Θ τυραννίδα των ● Να γνωρίηουν το ● Να παρατθριςουν διάςθμα
Ρειςιςτρατιδϊν. αρχικό νόθμα τθσ κοινωφελι ζργα τυράννων
λζξθσ «τφραννοσ» και (Ναόσ Ολυμπίου Διόσ,
ότι πρωταρχικι Δίολκοσ, Ευπαλίνειο
επιδίωξθ του Υδραγωγείο), να μελετιςουν
τυράννου ιταν θ απόςπαςμα από τον
παραμονι του ςτθν Αριςτοτζλθ («Ακθναίων
εξουςία με κάκε Ρολιτεία», 16) ςχετικά με τα
μζςο. μζτρα του Ρειςίςτρατου υπζρ
των φτωχϊν και το
● Να γνωρίηουν ότι οι απόςπαςμα από τον Θρόδοτο
τφραννοι («Ιςτορία», 5.92) για τθν
ακολουκοφςαν τακτικι του τυράννου
φιλολαϊκι πολιτικι, Θραςφβουλου.
ενϊ ουςιαςτικά
καταργοφςαν τα ● Να ςυντάξουν
πολιτικά δικαιϊματα κείμενο/ανακοίνωςθ ςχετικά
των πολιτϊν. με τθν πολιτικι των τυράννων
βάςει των παραπάνω πθγϊν.
Αρχαία ● Να γνωρίηουν με
Ιςτορία ποιον τρόπο ο ● Να ςυντάξουν ζναν
Ρειςίςτρατοσ πιρε κατάλογο με τα ζργα που
τθν εξουςία ςτα χζρια ζκανε ο Ρειςίςτρατοσ για τθν
του και ποια ζργα Ακινα και να ςυηθτιςουν για
είναι ςυνδεδεμζνα με τθν πολιτικι δράςθ του.
το όνομά του.
ζννοιεσ: τφραννοσ,
τυραννίδα, φιλολαϊκι
πολιτικι, κατάργθςθ
πολιτικϊν
δικαιωμάτων.
Οι καινοτομίεσ του ● Να γνωρίηουν τον ● Να δθμιουργιςουν
Κλειςκζνθ και θ τρόπο δθμιουργίασ ςχεδιαςτικι αναπαράςταςθ
απαρχι τθσ των φυλϊν από τον του ςυςτιματοσ δθμιουργίασ
δθμοκρατίασ. Κλειςκζνθ και τθ των 10 φυλϊν.
● Θ δθμιουργία των 10 ςθμαςία τουσ για τθ
φυλϊν. λειτουργία τθσ ● Να δθμιουργιςουν πίνακα
● Θ διαμόρφωςθ των δθμοκρατίασ. με τα χαρακτθριςτικά του
πολιτειακϊν κεςμϊν. αριςτοκρατικοφ και του
● Οςτρακιςμόσ. ● Να γνωρίηουν για ςολϊνειου πολιτεφματοσ.
τθ διατιρθςθ
προχπαρχόντων ● Να μελετιςουν όςτρακα
πολιτειακϊν κεςμϊν που ζχουν διαςωκεί από
και τθ δθμιουργία διαδικαςίεσ οςτρακιςμοφ και
νζων (Βουλι 500 και να γράψουν ζνα κείμενο μιασ
Θλιαία). παραγράφου ςτο οποίο κα
εξθγοφν τουσ λόγουσ για τουσ
● Να γνωρίηουν τι οποίουσ αναγράφονται
ιταν ο οςτρακιςμόσ ονόματα ςθμαντικϊν
και γιατί επινοικθκε. πολιτικϊν τθσ Ακινασ, όπωσ
του Κίμωνα, του Θεμιςτοκλι,
● Να γνωρίηουν και του Ρερικλι κ.ά. Να
να κατανοοφν τισ καταγράψουν τα ονόματα
ζννοιεσ: φυλι πριν που αναγράφονται ςε αυτά
και μετά τισ (Μιλτιάδθσ, Θεμιςτοκλισ,
μεταρρυκμίςεισ του Ρερικλισ).
Κλειςκζνθ, ιςονομία,
ιςθγορία,
οςτρακιςμόσ.
Θ Σπάρτθ τον 7ο και τον ● Να γνωρίηουν ότι θ ● Να ςθμειϊςουν ςτον χάρτθ
6ο αι. π.Χ. δθμιουργία του τισ φάςεισ επζκταςθσ των
● Ο χαρακτιρασ του ςπαρτιατικοφ Σπαρτιατϊν ςτθν κοιλάδα του
κράτουσ. κράτουσ ιταν Ευρϊτα και ςτθν
● Κοινωνικι αποτζλεςμα μιασ Ρελοπόννθςο. Να εξθγιςουν
διαςτρωμάτωςθ και πολφχρονθσ προφορικά ι γραπτά τα
πολιτειακοί κεςμοί. επεκτατικισ πολιτικισ αποτελζςματα τθσ επζκταςισ
● Θ κζςθ τθσ γυναίκασ. που ξεκίνθςε από τουσ.
● Θ ςπαρτιατικι τουσ προθγοφμενουσ
αγωγι. αιϊνεσ. ● Να καταρτίςουν πίνακα με
τα χαρακτθριςτικά των
● Να γνωρίηουν τα κοινωνικϊν τάξεων και των
βαςικά πολιτειακϊν κεςμϊν.
Αρχαία χαρακτθριςτικά των

Ιςτορία πολιτειακϊν κεςμϊν ● Να παρατθριςουν το
τθσ πόλθσ τθσ χάλκινο ειδϊλιο γυναίκασ
Σπάρτθσ και των που αγωνίηεται (Βρετανικό
κοινωνικϊν Μουςείο), να το ςυςχετίςουν
κατθγοριϊν του με το απόςπαςμα από τον
πλθκυςμοφ του Ξενοφϊντα για τθν
κράτουσ των εκγφμναςθ των γυναικϊν ςτθ
Λακεδαιμονίων. Σπάρτθ («Λακεδαιμονίων
Ρολιτεία», 1.4) και να
● Να γνωρίηουν ότι θ εξαγάγουν ζνα ςυμπζραςμα
κζςθ τθσ για τθ κζςθ, αλλά και τον
Σπαρτιάτιςςασ είναι τρόπο ηωισ, των γυναικϊν
διαφορετικι από τθ ςτθ Σπάρτθ.
κζςθ τθσ γυναίκασ ςε
άλλεσ πόλεισ-κράτθ. ● Να διερευνιςουν τον
πρωτότυπο χαρακτιρα τθσ
● Να γνωρίηουν τισ ςπαρτιατικισ εκπαίδευςθσ
βαςικζσ αρχζσ και τα μζςα από τισ πθγζσ:
χαρακτθριςτικά τθσ Ξενοφϊντασ,
ςπαρτιατικισ αγωγισ. «Λακεδαιμονίων Ρολιτεία»,
2.1-2 και 3.3, Αριςτοτζλθσ,
● Να γνωρίηουν και «Ρολιτικά», 1337a και
να μποροφν να Ρλοφταρχοσ, «Λυκοφργοσ»,
χρθςιμοποιοφν τισ 13.1.
ζννοιεσ: όμοιοι,
περίοικοι, είλωτεσ,
βαςιλείσ, ζφοροι,
γερουςία, Απζλλα.
Αρχαϊκι ποίθςθ και ● Να γνωρίηουν τα ● Να μελετιςουν τθν κάτοψθ
τζχνθ. βαςικά ναοφ και να εντοπίςουν τθ
● Το ζποσ και θ λυρικι χαρακτθριςτικά του κζςθ διαφόρων μερϊν του
ποίθςθ. διδακτικοφ ζπουσ και (δίδονται οι όροι). Να
● Θ αρχιτεκτονικι. τθσ λυρικισ ποίθςθσ. μελετιςουν το ςχζδιο ενόσ
● Θ πλαςτικι. ναοφ του δωρικοφ και του
● Θ αγγειογραφία. ● Να γνωρίηουν ότι οι ιωνικοφ ρυκμοφ και να
μνθμειϊδεισ ναοί καταγράψουν τα μζρθ που
άρχιςαν να παρουςιάηουν
καταςκευάηονται τον διαφοροποιιςεισ (δίδονται οι
7ο αι. π.Χ. Να όροι).
μποροφν να
αναγνωρίηουν τα ● Να ςυγκρίνουν ζνα
μζρθ του ναοφ και τα αιγυπτιακό άγαλμα και ζναν
χαρακτθριςτικά του κοφρο και να βρουν τισ
δωρικοφ και του μεταξφ τουσ ομοιότθτεσ και
ιωνικοφ ρυκμοφ, διαφορζσ.
χρθςιμοποιϊντασ τθν
αντίςτοιχθ ορολογία. ● Να καταγράψουν τα
χαρακτθριςτικά κοφρων και
● Να γνωρίηουν ότι κορϊν παρατθρϊντασ
ςτθν Αρχαϊκι Εποχι φωτογραφίεσ από κάκε
εμφανίηονται τα είδοσ.
μνθμειακά γλυπτά.
● Να τοποκετιςουν ςε
● Να γνωρίηουν τα χρονολογικι ςειρά αρχαϊκά
βαςικά αγάλματα διαφορετικϊν
χαρακτθριςτικά τθσ περιόδων.
Αρχαία μνθμειακισ
Ιςτορία πλαςτικισ και τα
ιδιαίτερα
χαρακτθριςτικά των
κοφρων και των
κορϊν.
● Να γνωρίηουν τα
χαρακτθριςτικά τθσ
αρχαϊκισ
αγγειογραφίασ
(κεματολογία,
τεχνοτροπία).
Οι Ρζρςεσ. ● Να γνωρίηουν πϊσ ● Να μελετιςουν τον χάρτθ
● Θ Ρερςικι και πότε γεννικθκε ο τθσ Ρερςικισ Αυτοκρατορίασ
Αυτοκρατορία και θ επεκτατιςμόσ του και να χρωματίςουν τισ
επζκταςι τθσ. περςικοφ κράτουσ. βαςικζσ φάςεισ τθσ
● Θ Ιωνικι Επανάςταςθ επζκταςισ τθσ, αναφζροντασ
ωσ αποτζλεςμα τθσ ● Να γνωρίηουν ότι οι για κακεμία το όνομα του
πολιτικισ του Δαρείου ιωνικζσ πόλεισ τθσ εκάςτοτε επικεφαλισ βαςιλιά
αλλά και ωσ αφορμι Μικράσ Αςίασ (Κφρου – Καμβφςθ –
για τισ εκςτρατείεσ των υπιρξαν κφματα τθσ Δαρείου).
Ρερςϊν ςτθν Ελλάδα. περςικισ επεκτατικισ
πολιτικισ. ● Να ςθμειϊςουν ςτον χάρτθ
τισ πόλεισ τθσ Ιωνίασ που
● Να γνωρίηουν ότι οι επαναςτάτθςαν εναντίον του
ιωνικζσ πόλεισ Δαρείου.
επαναςτάτθςαν
εναντίον του Δαρείου ● Να διαβάςουν απόςπαςμα
με τθ βοικεια τθσ από τθν επιγραφι ςτον τάφο
Ακινασ και τθσ του Δαρείου Αϋ («Είμαι ο
Ερζτριασ και ότι αυτό Δαρείοσ, ο μεγάλοσ βαςιλιάσ,
ςτάκθκε αφορμι για βαςιλιάσ των βαςιλιάδων,
τθν περςικι βαςιλιάσ όλων των κρατϊν,
εκςτρατεία ςτθν βαςιλιάσ τθσ απζραντθσ
Ελλάδα. γθσ...»), να τθ ςυνδυάςουν με
τθν εξωτερικι πολιτικι που
● Να γνωρίηουν και εφάρμοςαν ο ίδιοσ και οι
να μποροφν να προκάτοχοί του και να
αξιοποιοφν ςωςτά τισ ςυντάξουν
ζννοιεσ: κείμενο/ανακοίνωςθ ςχετικά
επεκτατιςμόσ, με τον επεκτατιςμό των
επανάςταςθ, αιτία, Ρερςϊν.
αφορμι.
Οι εκςτρατείεσ των ● Να γνωρίηουν πότε ● Να τοποκετιςουν ςτον
Ρερςϊν ςτθν Ελλάδα. ζγινε θ Μάχθ του χρονολογικό άξονα τισ μάχεσ
● Μαρακϊνασ και Μαρακϊνα, ποιοι του Μαρακϊνα και των
Μιλτιάδθσ. πιραν μζροσ και γιατί Θερμοπυλϊν.
● Θερμοπφλεσ και κεωρείται μια μάχθ-
Λεωνίδασ. ορόςθμο ςτθν ● Να ςχεδιάςουν ςτον χάρτθ
ευρωπαϊκι ιςτορία. τθσ περιοχισ τισ τρεισ βαςικζσ
φάςεισ τθσ Μάχθσ του
● Να περιγράψουν το Μαρακϊνα.
ςχζδιο του Μιλτιάδθ
και τθν εφαρμογι ● Να ςχεδιάςουν ςτον χάρτθ
του. τθσ περιοχισ τισ κινιςεισ των
ςτρατευμάτων ςτθ Μάχθ των
Αρχαία ● Να κατανοιςουν Θερμοπυλϊν.

Ιςτορία ότι ςτθ Μάχθ του
Μαρακϊνα βλζπουμε ● Να αφθγθκοφν τον τρόπο
πϊσ οι πολίτεσ- με τον οποίο οι Ζλλθνεσ
οπλίτεσ μιασ πόλθσ- νίκθςαν ςτον Μαρακϊνα και
κράτουσ ζχαςαν ςτισ Θερμοπφλεσ.
υπεραςπίηονται τθν
ελευκερία τουσ.
● Να γνωρίηουν τον
τρόπο με τον οποίο
χάκθκαν οι
Θερμοπφλεσ· να
αναγνωρίηουν ςτθ
ςτάςθ των
Σπαρτιατϊν τισ αρχζσ
τθσ θγζτιδασ πόλθσ·
να εκτιμοφν τθ
ςθμαςία τθσ επιλογισ
των Θεςπιζων.
ζννοιεσ: ςτρατθγικό
ςχζδιο, απόβαςθ,
ςτρατιωτικι
παράταξθ, ενίςχυςθ
άκρων, μολϊν λαβζ.
Οι εκςτρατείεσ των ● Να γνωρίηουν τθ ● Να τοποκετιςουν ςτον
Ρερςϊν ςτθν Ελλάδα. ςθμαςία τθσ ναυτικισ χρονολογικό άξονα τθ
● Σαλαμίνα και πολιτικισ του Ναυμαχία τθσ Σαλαμίνασ.
Θεμιςτοκλισ. Θεμιςτοκλι, κακϊσ
● Ρλαταιζσ και και τθσ ● Να μελετιςουν τθν
Ραυςανίασ. διορατικότθτασ και επιχειρθματολογία του
● Θ ςθμαςία των των χειριςμϊν του Θεμιςτοκλι αναφορικά με
Ρερςικϊν Ρολζμων. που οδιγθςαν ςτθ τθν καταλλθλότθτα τθσ κζςθσ
νίκθ των Ελλινων. των ςτενϊν για να γίνει θ
ναυμαχία (Θρόδοτοσ, H, 60).
● Να γνωρίηουν τθ Να μελετιςουν
ςθμαςία των αεροφωτογραφία τθσ
Ρερςικϊν Ρολζμων περιοχισ και να ςθμειϊςουν
για τθ διαμόρφωςθ τισ κζςεισ των ελλθνικϊν και
τθσ αίςκθςθσ μιασ των περςικϊν πλοίων. Να
κοινισ ελλθνικισ διαβάςουν το απόςπαςμα
ταυτότθτασ. από τουσ «Ρζρςεσ» του
Αιςχφλου (406 κ.ε.) και να
● Να γνωρίηουν και παρατθριςουν το ομοίωμα
να μποροφν να αρχαίασ τριιρουσ. Με βάςθ
χρθςιμοποιοφν τισ τα παραπάνω να ςυνκζςουν
ζννοιεσ: κείμενο/ανακοίνωςθ ςχετικά
διορατικότθτα, με τθν επιλογι των ςτενϊν
ευελιξία, ζφοδοσ, από τον Θεμιςτοκλι.
τριιρθσ, χάλκινο
ζμβολο. ● Να αφθγθκοφν τον τρόπο
με τον οποίο οι Ζλλθνεσ
νίκθςαν ςτθ Σαλαμίνα.
Αρχαία ΟΙ ΚΛΑ΢ΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

Ιςτορία (480/479-323 π.Χ.)
Θ Ακινα τον 5ο αι. π.Χ.: ● Να γνωρίηουν ποια ● Να καταρτίςουν πίνακα με
Οι πολιτειακοί κεςμοί «ςϊματα» τα πολιτειακά ςϊματα που
και θ κοινωνία. νομοκετοφςαν, ποια νομοκετοφςαν, αςκοφςαν
● Βουλι. αςκοφςαν εκτελεςτικι εξουςία και
● Εκκλθςία του Διμου. εκτελεςτικι εξουςία απζδιδαν δικαιοςφνθ.
● 9 άρχοντεσ και 10 και ποια απζδιδαν
ςτρατθγοί. δικαιοςφνθ. ● Να ςχολιάςουν, με αφορμι
● Θλιαία. μία αναπαράςταςθ
● Ανάδειξθ αρχϊν διά ● Να γνωρίηουν τισ ςυνεδρίαςθσ τθσ Εκκλθςίασ
ψθφοφορίασ και δικαιοδοςίεσ τθσ του Διμου και μία
κλθρϊςεωσ. Εκκλθςίασ του Διμου. φωτογραφία ςυνεδρίαςθσ
● Θλιαςτικόσ και τθσ ςθμερινισ Βουλισ, ποιοι
βουλευτικόσ μιςκόσ. ● Να γνωρίηουν τισ ψθφίηουν ζναν νόμο ςιμερα
δικαιοδοςίεσ τθσ και ποιοι ψιφιηαν ςτθν
Βουλισ και τθ αρχαία Ακινα.
ςθμαςία του
προβουλεφματοσ. ● Να μελετιςουν το
απόςπαςμα από τον
● Να γνωρίηουν για Αριςτοτζλθ («Ακθναίων
τθν υποβάκμιςθ του Ρολιτεία», XXV, 1-2) και να
αξιϊματοσ των 9 ςυηθτιςουν τθ ςθμαςία
αρχόντων και τθν αυτισ τθσ ενζργειασ ςχετικά
ανάδειξθ του με τον εκδθμοκρατιςμό του
αξιϊματοσ των 10 πολιτεφματοσ.
ςτρατθγϊν.
● Να παρατθριςουν και να
● Να γνωρίηουν ποια περιγράψουν «ςφμβολα»
ενζργεια του Εφιάλτθ (κζρματα θλιαςτικοφ μιςκοφ)
ανζδειξε τθν Θλιαία που βρζκθκαν ςτθν κλαςικι
ςε κυρίαρχο αγορά τθσ Ακινασ. Να
δικαςτικό όργανο. διαβάςουν το απόςπαςμα
του Αριςτοτζλθ από τθν
● Να γνωρίηουν ότι τα «Ακθναίων Ρολιτεία»
περιςςότερα (1292b41-1293a10) και να
αξιϊματα εξθγιςουν προφορικά ι
αποδίδονταν με το γραπτά τθ ςθμαςία αυτϊν
ςφςτθμα τθσ των ευρθμάτων.
κλιρωςθσ, αλλά οι 10
ςτρατθγοί ιταν
αιρετοί. Να
γνωρίηουν ότι ο
Ρερικλισ εκλεγόταν
ςτρατθγόσ για 15
ςυνεχι χρόνια.
● Να γνωρίηουν για
τθ κζςθ των
μετοίκων, τθσ
γυναίκασ και των
δοφλων ςτθν αρχαία
Ακινα.
● Να γνωρίηουν ότι το
ςφςτθμα τθσ
κλιρωςθσ και θ
Αρχαία μιςκοφορά
Ιςτορία εξαςφάλιηαν τθν
πραγματικι
ςυμμετοχι όλων των
πολιτϊν ςτθν άςκθςθ
τθσ εξουςίασ.
να χρθςιμοποιοφν
ςωςτά τισ ζννοιεσ:
κλιρωςθ,
ψθφοφορία,
προβοφλευμα,
μιςκοφορά,
θλιαςτικόσ και
βουλευτικόσ μιςκόσ.
Αγϊνεσ για τθν ● Να γνωρίηουν τον ● Να τοποκετιςουν ςτον
θγεμονία των Ελλινων τρόπο ςυγκρότθςθσ χρονολογικό άξονα τουσ
τον 5ο αι. π.Χ. τθσ Δθλιακισ Ρερςικοφσ Ρολζμουσ, τθν
● Aκινα και Σπάρτθ: Συμμαχίασ. ίδρυςθ των ςυμμαχιϊν και
Θ αντιπαράκεςθ τον Ρελοποννθςιακό Ρόλεμο.
ςυμμαχιϊν. ● Να αναγνωρίηουν
Ρελοποννθςιακόσ τθ ςθμαςία τθσ ● Να μελετιςουν το
Ρόλεμοσ. Δθλιακισ Συμμαχίασ απόςπαςμα του Θουκυδίδθ
για τθν οικονομικι (Αϋ, 19) ςχετικά με τον
και πολιτιςτικι χαρακτιρα των δφο
εξζλιξθ τθσ Ακινασ ςυμμαχιϊν.
και τα γεγονότα τθσ
μετεξζλιξισ τθσ ςε ● Να ςυςχετίςουν το
θγεμονία. απόςπαςμα με το γεγονόσ
τθσ μεταφοράσ του
● Να γνωρίηουν ότι θ ςυμμαχικοφ ταμείου από τθ
βαςικότερθ αιτία του Διλο ςτθν Ακινα ςτα χρόνια
Ρελοποννθςιακοφ του Ρερικλι και να
Ρολζμου ιταν θ ςυηθτιςουν κατά πόςο
δφναμθ που κεωροφν ότι ευςτακεί θ
απζκτθςε θ Ακινα το γνϊμθ του Θουκυδίδθ για τα
αϋ μιςό του 5ου αι. οφζλθ τθσ Ακινασ από τθν
π.Χ. ακθναϊκι ςυμμαχία.
● Να γνωρίηουν τα ● Να ςυντάξουν πίνακα με τα

αίτια του βαςικά γεγονότα του
Ρελοποννθςιακοφ πολζμου ανά περίοδο.
Ρολζμου, τθ διάρκειά
του, τισ τρεισ φάςεισ ● Να παρακολουκιςουν τθν
του και τα ιςτορία τθσ Μφρτιδοσ, του
ςθμαντικότερα εντεκάχρονου κοριτςιοφ που
γεγονότα του. πζκανε ςτον λοιμό του 429
και το κρανίο του βρζκθκε ςε
● Να αναγνωρίηουν ομαδικό τάφο ςτον Κεραμικό.
τισ καταςτροφικζσ
ςυνζπειεσ του ● Να διαβάςουν τον
Ρελοποννθςιακοφ χαρακτθριςμό του πολζμου
Ρολζμου. από τον Θουκυδίδθ (Αϋ, 23)
και να εντοπίςουν τα ςθμεία
του κειμζνου που
αποδεικνφουν τισ
Αρχαία καταςτροφικζσ ςυνζπειζσ

Ιςτορία του.
Αγϊνεσ για τθν ● Να γνωρίηουν ότι ● Να ςχεδιάςουν ςε χάρτθ
θγεμονία των Ελλινων μετά τθ νίκθ τουσ τθν πορεία τθσ Θιβασ μζχρι
τον 4ο αι. π.Χ. ςτον Ρελοποννθςιακό τθ Μεγαλόπολθ. Να
● Θ ςπαρτιατικι Ρόλεμο οι Σπαρτιάτεσ εντοπίςουν επίςθσ τθ κζςθ
θγεμονία. κυριάρχθςαν ςτον των Λεφκτρων και τθσ
● Θ κθβαϊκι θγεμονία: ελλθνικό χϊρο, αλλά Μαντίνειασ.
Θ ςυμβολι του πολφ ςφντομα ζχαςαν
Ρελοπίδα και του τθν θγεμονία των ● Να διαβάςουν τθ γνϊμθ
Επαμεινϊνδα ςτθν Ελλινων από τθ του Ξενοφϊντα («Ελλθνικά»,
πτϊςθ τθσ Θιβα. 7.5.26-27) για τθν κατάςταςθ
ςπαρτιατικισ που επικρατοφςε ςτθν
θγεμονίασ. ● Να γνωρίηουν ότι θ Ελλάδα μετά τον κάνατο του
άνοδοσ τθσ Θιβασ Επαμεινϊνδα και να τθ
ιταν ζνα ςυγκυριακό ςυγκρίνουν με τθν άποψθ
φαινόμενο. του Θουκυδίδθ (Αϋ, 23) για τα
αποτελζςματα του
● Να μποροφν να Ρελοποννθςιακοφ Ρολζμου.
εξθγιςουν γιατί θ
περίπτωςθ τθσ Θιβασ
αντικατοπτρίηει τθ
νζα πραγματικότθτα
που δθμιουργικθκε
από τον τρόπο που θ
Σπάρτθ άςκθςε
τθν θγεμονία.
ςωςτά τισ ιςτορικζσ
ζννοιεσ: Ιερόσ Λόχοσ,
λοξι φάλαγγα.
Θ κυριαρχία των ● Να γνωρίηουν τθν ● Να περιγράψουν τθν
Μακεδόνων. ιςτορία τθσ αρχαίασ παράταξθ των οπλιτϊν και
Αξιοποίθςθ τθσ Μακεδονίασ πριν από τον εξοπλιςμό τουσ
ιςτορικισ ςυγκυρίασ τον Φίλιππο Βϋ. παρατθρϊντασ μια
από τον Φίλιππο. ςχεδιαςτικι αναπαράςταςθ
● Να γνωρίηουν τθν τθσ μακεδονικισ φάλαγγασ.
οργάνωςθ του
μακεδονικοφ ςτρατοφ ● Να διαβάςουν απόςπαςμα
από τον Φίλιππο Βϋ. από τον Ιςοκράτθ
(«Φίλιπποσ», 140-141) και
● Να γνωρίηουν ότι ο τον Δθμοςκζνθ (Αϋ
Φίλιπποσ «Ολυνκιακόσ», 3). Να
εκμεταλλεφτθκε τθ καταγράψουν όςα βρίςκουν
διαμάχθ τθσ Δελφικισ υπζρ και κατά του Φιλίππου
Αμφικτιονίασ με τουσ και να ςυντάξουν
Αμφιςςείσ και ζκκεςθ/ανακοίνωςθ για τθν
επεκτάκθκε ςτθ νότια επιχειρθματολογία τθσ κάκε
Ελλάδα με τθ νίκθ του πλευράσ.
ςτθ μάχθ τθσ
Χαιρϊνειασ.
ςωςτά τισ ζννοιεσ:
Αρχαία μακεδονικι φάλαγγα,

Ιςτορία πεηζταιροσ, ςάριςα,
«φιλιππικοί λόγοι».
Αλζξανδροσ ο Μζγασ. ● Να γνωρίηουν ● Να ςχεδιάςουν ςε χάρτθ
● Θ άνοδόσ του ςτον ςτοιχεία τθσ τθν πορεία όλθσ τθσ
κρόνο τθσ Μακεδονίασ προςωπικότθτασ και εκςτρατείασ και να
και θ αναγνϊριςι του τθσ παιδείασ του ςθμειϊςουν τα ςθμεία των
ωσ αρχθγοφ από τουσ Αλεξάνδρου. βαςικϊν μαχϊν, κακϊσ και τθ
Ζλλθνεσ τθσ ςθμαςία τουσ (π.χ. «Γρανικόσ
εκςτρατείασ κατά των ● Να γνωρίηουν τουσ ποταμόσ, 334 π.Χ., κυρίαρχοσ
Ρερςϊν. ςθμαντικότερουσ Μ. Αςίασ»).
● Θ ζκταςθ τθσ ςτακμοφσ τθσ
εκςτρατείασ. εκςτρατείασ του ● Να μελετιςουν
Αλεξάνδρου ςτθν απόςπαςμα από τον Αρριανό
Ανατολι. («Ανάβαςισ», ΣΤϋ, 24) ςχετικά
με τθν πορεία του
Αλεξάνδρου ςτθν ζρθμο τθσ
Γεδρωςίασ και να ςυντάξουν
ζκκεςθ/ανακοίνωςθ για τισ
ςυνκικεσ που αντιμετϊπιηαν
οι ςτρατιϊτεσ.
● Να διατυπϊςουν
προφορικά ι γραπτά τουσ
λόγουσ ςτουσ οποίουσ
οφειλόταν θ κατάκτθςθ τθσ
Ρερςικισ Αυτοκρατορίασ από
τον Αλζξανδρο.
Αλζξανδροσ ο Μζγασ. ● Να γνωρίηουν ● Να ςυντάξουν πίνακα με τα
Θ ιςτορικι ςθμαςία τθσ βαςικά ςτοιχεία τθσ βαςικά ςτοιχεία τθσ πολιτικισ
εκςτρατείασ. πολιτικισ που που εφάρμοςε ο Αλζξανδροσ
ακολοφκθςε ο ςτο νζο κράτοσ.
Αλζξανδροσ για να
κυβερνιςει το αχανζσ ● Να διαβάςουν το
κράτοσ του, κακϊσ απόςπαςμα από τον
και τθ ςθμαςία τθσ Ρλοφταρχο για τουσ μεικτοφσ
ςυνεργαςίασ του με γάμουσ («Θκικά», 329 D.E.)
τθν περςικι άρχουςα και να προςπακιςουν να
τάξθ. ερμθνεφςουν τθ ςτάςθ του
Αλεξάνδρου κατά τθ διάρκεια
● Να εξθγοφν τθ τθσ τελετισ, λαμβάνοντασ
ςθμαςία τθσ ίδρυςθσ υπόψθ τθν επικυμία του να
των πόλεων και του αναμείξει τουσ πλθκυςμοφσ
ρόλου που εκείνεσ του νζου κράτουσ.
διαδραμάτιςαν ςτθ
διάδοςθ του ● Να μελετιςουν νομίςματα
ελλθνικοφ με τθν απεικόνιςθ του
πολιτιςμοφ. Αλεξάνδρου και να
προςπακιςουν να
● Να κατανοοφν τισ αναπαραγάγουν ςχεδιαςτικά
οικονομικζσ και ζνα τθσ επιλογισ τουσ.
πολιτιςτικζσ αλλαγζσ
που επζφερε θ ● Να ςθμειϊςουν ςτον χάρτθ
κατάκτθςθ τθσ τισ πόλεισ που ίδρυςε ο
Ανατολισ από τον Αλζξανδροσ.
Αλζξανδρο.
Αρχαία Κλαςικι γραμματεία. ● Να γνωρίηουν τουσ ● Να καταρτίςουν με τθ

Ιςτορία ● Ροίθςθ. εκπροςϊπουσ του βοικεια του ιςτότοπου
● Ιςτοριογραφία. δράματοσ http://mappinghistory.uorego
● ΢θτορικι. (τραγωδίασ, n.edu/english/EU/EU15-
● Φιλοςοφία. κωμωδίασ) και τθ 02.html καταλόγουσ με τουσ
κεματολογία των πιο ςθμαντικότερουσ
γνωςτϊν ζργων τουσ. πνευματικοφσ ανκρϊπουσ τθσ
αρχαίασ Ελλάδασ ανά αιϊνα.
● Να γνωρίηουν πωσ
ο Θρόδοτοσ ● Να διαβάςουν το Αϋ, 22
κεωρείται «πατζρασ από τον Θουκυδίδθ και να
τθσ ιςτορίασ», αλλά εντοπίςουν τα ςθμεία όπου
κεμελιωτισ τθσ φαίνεται θ επικυμία του
επιςτθμονικισ ιςτορικοφ για ακρίβεια και
ιςτορικισ ζρευνασ αντικειμενικότθτα.
είναι ο Θουκυδίδθσ.
● Να παρακολουκιςουν μια
● Να γνωρίηουν τθ παρουςίαςθ για τον Σωκράτθ
ςθμαςία τθσ και ςτθ ςυνζχεια να
ρθτορικισ για τουσ περιγράψουν: α) τισ
αρχαίουσ Ζλλθνεσ. διαφορζσ του από τουσ
ςοφιςτζσ και β) τθ μζκοδο
● Να γνωρίηουν ότι θ τθσ διδαςκαλίασ του.
φιλοςοφία γεννικθκε
ςτθν Αρχαϊκι Εποχι ● Να αναηθτιςουν
ςτθν Ιωνία, αλλά ότι πλθροφορίεσ και να
από τα κλαςικά παρουςιάςουν ςτθν τάξθ τθν
χρόνια και μετά θ Ακαδθμία και το Λφκειο τθσ
Ακινα υπιρξε το αρχαίασ Ακινασ.
κζντρο ανάπτυξισ τθσ
μζχρι και τα πρϊτα
χριςτιανικά χρόνια.
● Να γνωρίηουν ότι ο
Σωκράτθσ είναι ζνασ
από τουσ πιο
ςθμαντικοφσ
ανκρϊπουσ τθσ
δυτικισ ςκζψθσ και
να εξθγοφν το
ςφςτθμα τθσ
μαιευτικισ μεκόδου.
● Να γνωρίηουν ότι
ςτθν Ακινα δίδαξαν
ςε δικζσ τουσ ςχολζσ
ο Ρλάτωνασ, ο
Αριςτοτζλθσ, αλλά
και δεκάδεσ άλλοι
φιλόςοφοι. Να
γνωρίηουν ότι ο
Αριςτοτζλθσ υπιρξε
δάςκαλοσ του Μ.
Αλεξάνδρου.
Αρχαία ςωςτά τισ ζννοιεσ:

Ιςτορία δράμα, τραγωδία,
κωμωδία, δικανικοί
και πολιτικοί λόγοι,
φιλοςοφία, ςοφιςτζσ,
ιςτοριογραφία,
επιςτθμονικι ζρευνα.
Κλαςικι τζχνθ. ● Να γνωρίηουν τι ● Να μελετιςουν τθν άποψθ
● Ο όροσ «κλαςικόσ». ςθμαίνει θ ζννοια του Ρλουτάρχου (Ρερικλισ,
● Θ αρχιτεκτονικι. «κλαςικόσ» γενικά και 13) για τθ διαχρονικότθτα
● Θ γλυπτικι. ειδικά ςτθν τζχνθ. των μνθμείων τθσ Ακρόπολθσ
● Θ ηωγραφικι. και να τθ ςυνδζςουν με τθν
● Ο κλαςικιςμόσ. ● Να αναγνωρίηουν ζννοια «κλαςικόσ».
τα κλαςικά
οικοδομιματα τθσ ● Να μελετιςουν τθν
Ακρόπολθσ Ακρόπολθ, ςε αναπαράςταςθ
(Ρροπφλαια, Ναόσ παράλλθλα με μια κάτοψθ
Ακθνάσ Νίκθσ, και μια αεροφωτογραφία του
Ραρκενϊνασ, λόφου. Να εντοπίςουν τα
Ερεχκείο), κακϊσ και ςθμαντικότερα μνθμεία (Ναό
τα κφρια Ακθνάσ Νίκθσ, Ρροπφλαια,
χαρακτθριςτικά τουσ. Ραρκενϊνα, Ερεχκείο).
● Να γνωρίηουν τθ ● Να αναλάβουν τθν

κεματολογία και τα παρουςίαςθ των εξισ
βαςικά κεμάτων για τον Ραρκενϊνα:
χαρακτθριςτικά των α) οι αρχιτεκτονικζσ
κλαςικϊν γλυπτϊν. ιδιαιτερότθτεσ, β) θ ηωφόροσ,
γ) τα αετϊματα και οι
● Να γνωρίηουν τθν μετόπεσ, δ) θ επιςτροφι των
εξζλιξθ που είχε θ μαρμάρων.
αγγειογραφία τον 5ο
και τον 4ο αι. π.Χ. και ● Να μελετιςουν αγάλματα
να μποροφν να τθσ Κλαςικισ Εποχισ και να
αναγνωρίηουν παρατθριςουν τισ αλλαγζσ
χαρακτθριςτικά ςτθν τεχνοτροπία τουσ. Στθ
παραδείγματα από ςυνζχεια να τουσ δοκοφν
κάκε αιϊνα. εικόνεσ αγαλμάτων,
χαρακτθριςτικϊν τθσ
● Να γνωρίηουν ότι θ εξεταηόμενθσ περιόδου, τα
κλαςικι τζχνθ οποία κα επιχειριςουν να
επθρζαςε τθν τζχνθ εντάξουν ςε χρονολογικι
των ρωμαϊκϊν αλλά ςειρά από το παλαιότερο ζωσ
και των νεότερων το νεότερο.
χρόνων.
● Να παρατθριςουν τισ
τεχνοτροπικζσ αλλαγζσ ςε
ςειρά αγγείων των κλαςικϊν
χρόνων και ςτθ ςυνζχεια να
επιχειριςουν τθ χρονολογικι
κατάταξθ κάποιων
παραδειγμάτων.
● Να αναγνωρίςουν κλαςικά
ςτοιχεία ςε νεοκλαςικά κτίρια
και αντικείμενα από όλο τον
κόςμο. Να φωτογραφίςουν
Αρχαία νεοκλαςικά ςτοιχεία ςε κτίρια

Ιςτορία τθσ γειτονιάσ/πόλθσ τουσ και
να τα παρουςιάςουν ςτθν
τάξθ.
ΕΛΛΗΝΙ΢ΣΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ
Οι διάδοχοι του ● Να γνωρίηουν πϊσ ● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
Μεγάλου Αλεξάνδρου προζκυψαν τα τα ελλθνιςτικά βαςίλεια και
και τα ελλθνιςτικά βαςίλεια τισ κυριότερεσ πόλεισ.
ελλθνιςτικά βαςίλεια και πϊσ
τθσ Ανατολισ. κυβερνικθκαν. ● Να περιγράψουν τθν
ακρόπολθ τθσ
● Να ςυνδζουν τουσ Ρεργάμου/Εφζςου/Ρριινθσ.
διαδόχουσ με
ςυγκεκριμζνεσ ● Να μιλιςουν για τθν
περιοχζσ του κράτουσ Αλεξάνδρεια τθσ Αιγφπτου
του Μεγάλου και τθ βιβλιοκικθ τθσ.
Αλεξάνδρου.
● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
● Να γνωρίηουν τα τθν Αντιόχεια και να
ςθμαντικότερα περιγράψουν ζνα ςθμαντικό
πολιτικά και μνθμείο τθσ πόλθσ που να
πολιτιςτικά κζντρα ςυνδζεται με αυτι.
τθσ Ανατολισ
(Αλεξάνδρεια, ● Να δουν αναπαραςτάςεισ
Αντιόχεια, Ρζργαμοσ). του Βωμοφ του Διόσ τθσ
Ρεργάμου και να τον
● Να εξθγοφν τθν περιγράψουν.
παρουςία ελλθνικϊν
ονομάτων πόλεων και
προςϊπων ςτθ Μζςθ
Ανατολι, τθν Αςία και
τθ Β. Αφρικι.
Θ Ελλάδα από τον ● Να αφθγοφνται τα ● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
κάνατο του κυριότερα γεγονότα τα ελλθνιςτικά βαςίλεια του
Αλεξάνδρου ζωσ τθν που ςθμάδεψαν τον ελλαδικοφ χϊρου και τισ
εμφάνιςθ των ελλαδικό χϊρο τθν κυριότερεσ ελλθνιςτικζσ
΢ωμαίων. περίοδο που πόλεισ.
ακολοφκθςε τον
κάνατο του Μεγάλου ● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
Αλεξάνδρου. τθν πορεία των Γαλατϊν και
του Ρφρρου.
● Να γνωρίηουν τθν
ιςτορικι πορεία του ● Να αφθγθκοφν με
κράτουσ τθσ ςυντομία τθ ηωι μιασ
Μακεδονίασ ζωσ τθν ιςτορικισ προςωπικότθτασ
κατάκτθςι του από τθσ εποχισ.
τουσ ΢ωμαίουσ.
ρόλο του βαςιλείου
τθσ Θπείρου υπό τθ
διακυβζρνθςθ του
Ρφρρου.
● Να κατανοοφν τθ
ςθμαςία τθσ
Αρχαία οργάνωςθσ
Ιςτορία ελλθνικϊν περιοχϊν
ςε ςυμπολιτείεσ
(Αιτωλικι και Αχαϊκι
Συμπολιτεία).
Το ρωμαϊκό κράτοσ και ● Να γνωρίηουν τουσ ● Να ςχεδιάςουν τον
θ ανάδειξι του ςε ιδρυτικοφσ μφκουσ χρονολογικό άξονα και να
κυρίαρχθ δφναμθ τθσ τθσ ΢ϊμθσ. τοποκετιςουν τα ιςτορικά
δυτικισ Μεςογείου. πρόςωπα και τα ιςτορικά
● Θ ΢ϊμθ και ο κρφλοσ ● Να κατανοοφν τθν γεγονότα τθσ περιόδου.
τθσ ίδρυςισ τθσ. οργάνωςι τθσ τθν
● Θ πάλθ των τάξεων. πρϊτθ περίοδο τθσ ● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
● Το ρωμαϊκό ιςτορικισ τθσ πορείασ τα κράτθ και τισ πόλεισ που
πολίτευμα. (περίοδοσ βαςιλείασ). ςχετίηονται με τα ιςτορικά
● Θ κατάκτθςθ τθσ γεγονότα τθσ περιόδου.
Ιταλίασ και οι ● Να διακρίνουν τισ
Καρχθδονιακοί διαφορζσ τθσ ● Να αναηθτιςουν εικόνεσ
πόλεμοι. ελλθνικισ πόλθσ- του γνωςτοφ γλυπτοφ
κράτουσ και τθσ «Σφμπλεγμα Λαοκόοντα» ι
ρωμαϊκισ ελεφκερθσ του γλυπτοφ «Λφκαινα
πολιτείασ, ςε κθλάηει τον ΢ωμφλο και
πολιτικό, κοινωνικό ΢ϊμο» (ρωμαϊκό αντίγραφο
και πολιτιςμικό ςτθ ςυλλογι του Βατικανοφ
πλαίςιο. ςτθ ΢ϊμθ) και να αφθγθκοφν
τθν ιςτορία που κρφβεται
● Να εξθγοφν τουσ πίςω από αυτό.
όρουσ: πατρίκιοι,
πλθβείοι, ςφγκλθτοσ, ● Να δουν ςχεδιαγράμματα ι
φπατοι, διμαρχοσ, μακζτεσ τθσ αρχαίασ ΢ϊμθσ,
πελάτεσ. να εντοπίςουν τα κτίρια και
να τα ςυνδζςουν με βαςικοφσ
● Να ςυγκρίνουν τα κεςμοφσ τθσ πολιτικισ και
χαρακτθριςτικά τθσ κοινωνικισ οργάνωςθσ τθσ
ρωμαϊκισ πολιτείασ πόλθσ.
με τθν ακθναϊκι
δθμοκρατία.
Θ επιβολι τθσ ● Να ςυνδζουν τα ● Να ςχεδιάςουν τον
ρωμαϊκισ κυριαρχίασ γεγονότα τθσ χρονολογικό άξονα και να
ςτθν Ελλάδα και ςτθν περιόδου με τοποκετιςουν τα ιςτορικά
ελλθνιςτικι Ανατολι. αποφκεγματικζσ γεγονότα τθσ περιόδου.
Οι εμφφλιοι πόλεμοι φράςεισ, όπωσ «ο
τθσ ΢ϊμθσ. κφβοσ ερρίφκθ», «κι ● Να βρουν λογοτεχνικά
● Οι πόλεμοι τθσ ΢ϊμθσ εςφ τζκνον, Βροφτε» κείμενα, ταινίεσ ι κόμικσ που
κατά των Μακεδόνων, κ.ά. να αναφζρονται ςτθν
των Σελευκιδϊν και τθσ περίοδο αυτι και να
Αχαϊκισ Συμπολιτείασ ● Να κατανοοφν τουσ διαβάςουν ι να
(ςυνοπτικι αναφορά). λόγουσ υπαγωγισ του παρακολουκιςουν
● Θ ίδρυςθ ρωμαϊκϊν ελλθνιςμοφ ςτθ αποςπάςματα.
επαρχιϊν ςτθ ρωμαϊκι κυριαρχία.
Μακεδονία και ςτθ ● Να διαβάςουν
Μικρά Αςία (ςυνοπτικι ● Να κατανοοφν τουσ αποςπάςματα ςε μετάφραςθ
αναφορά). λόγουσ που από τα ζργα του Ιουλίου
● Τα εςωτερικά οδιγθςαν τουσ Καίςαρα κακϊσ και από τουσ
προβλιματα τθσ ΢ϊμθσ ΢ωμαίουσ ςτουσ Βίουσ του Ρλουτάρχου:
τον 2ο και τον 1ο αιϊνα εμφυλίουσ πολζμουσ. «Καίςαρ», «Αντϊνιοσ»,
π.Χ. (ςυνοπτικι «Βροφτοσ».
αναφορά).
Αρχαία ● Οι εμφφλιοι πόλεμοι

Ιςτορία (με ζμφαςθ ςτθ δράςθ
του Ιουλίου Καίςαρα
και του Οκταβιανοφ).
Θ ελλθνιςτικι ● Να διακρίνουν τα ● Να εξθγιςουν τον ρόλο των
γραμματεία και τζχνθ. βαςικά φιλοςοφικϊν ςχολϊν ςτον
● Ροίθςθ – χαρακτθριςτικά τθσ ελλθνορωμαϊκό πολιτιςμό.
Ιςτοριογραφία – ελλθνιςτικισ τζχνθσ.
Φιλοςοφία – Γλυπτικι ● Να δουν εικόνεσ από ζργα
– Ηωγραφικι. ● Να κατανοοφν τον τζχνθσ τθσ περιόδου που
ρόλο τθσ Ακαδθμίασ βρίςκονται ςε διάφορα
Ρλάτωνοσ και του ευρωπαϊκά μουςεία (π.χ.
Λυκείου ςτθν Ακινα Νίκθ τθσ Σαμοκράκθσ,
κατά τθν Ελλθνιςτικι Αφροδίτθ τθσ Μιλου), να τα
Εποχι. περιγράψουν και να τα
ςυνδζςουν με τισ
● Να γνωρίηουν το πολιτιςμικζσ εκφάνςεισ τθσ
ζργο βαςικϊν εποχισ που εξετάηουν.
εκπροςϊπων τθσ
επιςτιμθσ κατά τθν
Ελλθνιςτικι Εποχι.
ρόλο τθσ ελλθνιςτικισ
κοινισ ωσ γλϊςςασ
διακίνθςθσ ιδεϊν.
Θ εκπαίδευςθ και ο ● Να γνωρίηουν τον ● Να καταρτίςουν πίνακα με
πολιτιςμόσ ςτθν αρχαία ςκοπό και τθν τισ ειδικότθτεσ των δαςκάλων
ελλθνικι πόλθ των οργάνωςθ τθσ και τα διδακτικά αντικείμενά
κλαςικϊν και εκπαίδευςθσ με τουσ.
ελλθνιςτικϊν χρόνων. βάςθ το παράδειγμα
● Μόρφωςθ – Ο τθσ αρχαίασ Ακινασ. ● Να μελετιςουν
κεςμόσ του γυμναςίου. φωτογραφίεσ γυμναςίων από
● Θρθςκευτικζσ εορτζσ. ● Να γνωρίηουν τθ διάφορα ςθμεία του
Μεγάλα Ρανακιναια ςθμαςία που είχαν οι ελλθνικοφ κόςμου (ζωσ το
και Ελευςίνια κρθςκευτικζσ εορτζσ Αφγανιςτάν) και να
Μυςτιρια. για τουσ αρχαίουσ ςθμειϊςουν τουσ τόπουσ
● Θζατρο. Ζλλθνεσ ςε εφρεςισ τουσ. Να
πανελλινιο και περιγράψουν τα κοινά
τοπικό επίπεδο. χαρακτθριςτικά τουσ. Να
εξαγάγουν ςυμπζραςμα
● Να γνωρίηουν τι ςχετικά με τθ ςθμαςία τθσ
ιταν τα Ελευςίνια ςωματικισ εκγφμναςθσ ςτθν
Μυςτιρια και τον κακθμερινι ηωι των
λόγο για τον οποίο Ελλινων.
ονομάηονταν
«Μυςτιρια». ● Να παρακολουκιςουν τθν
ψθφιακι παρουςίαςθ του
● Να γνωρίηουν ότι θ περιεχομζνου τθσ ηωφόρου
τζχνθ του κεάτρου του Ραρκενϊνα, θ οποία
γεννικθκε ςτθν απεικονίηει τθν πομπι των
Ακινα και είχε Ρανακθναίων, και να
μεγάλθ παιδευτικι περιγράψουν το ςθμείο τθσ
αξία για τουσ ηωφόρου που τουσ άρεςε
Ζλλθνεσ. περιςςότερο και γιατί.
● Να γνωρίηουν και ● Να μελετιςουν τι γράφει ο
Αρχαία να μποροφν να Ραυςανίασ («Ελλάδοσ

Ιςτορία χρθςιμοποιοφν τισ Ρεριιγθςισ» Ι, 38, 7) για το
ζννοιεσ: παιδαγωγόσ, ιερό τθσ Ελευςίνασ και να
γραμματιςτισ, εντοπίςουν το ςθμείο ςτο
κικαριςτισ, οποίο αναφζρεται ςτθν
παιδοτρίβθσ, αυςτθρότθτα ςχετικά με τθ
γυμνάςια, ρθτορικι, μυςτικότθτα τθσ λατρείασ.
ςοφιςτζσ,
Ρανακιναια, ● Να εντοπίςουν τα μζρθ του
Ελευςίνια Μυςτιρια, κεάτρου ςε μια ςχεδιαςτικι
κοίλον, διάηωμα, αναπαράςταςθ και ςε μια
κερκίδεσ, ορχιςτρα, φωτογραφία αρχαίου
προςκινιο, κεάτρου.
παραςκινιο,
πάροδοσ.
ΑΤΣΟΚΡΑΣΟΡΙΚΟΙ
ΧΡΟΝΟΙ (27 π.Χ. –
περίπου 284 μ.Χ.)
Θ Pax Romana. ● Να ● Να ςχεδιάςουν τον
● Το αυτοκρατορικό αντιλαμβάνονται τουσ χρονολογικό άξονα και να
πολίτευμα του λόγουσ για τουσ τοποκετιςουν τα ιςτορικά
Αυγοφςτου και οι οποίουσ επιβλικθκε γεγονότα τθσ περιόδου.
ςθμαντικότεροι νζα μορφι
διάδοχοί του. πολιτεφματοσ. ● Να ςυντάξουν ζνα
● Το γεωγραφικό εφροσ χρονολόγιο διαδοχισ
τθσ αυτοκρατορίασ και ● Να κατανοοφν τον αυτοκρατόρων.
ο πολυεκνοτικόσ τθσ ρόλο του Οκταβιανοφ
χαρακτιρασ. ςτθ διαμόρφωςθ τθσ ● Να μελετιςουν τον χάρτθ
● Οι ευεργετικζσ λεγόμενθσ Pax τθσ ΢ωμαϊκισ Αυτοκρατορίασ
ςυνζπειεσ τθσ Romana. και να τον ςυγκρίνουν με το
ρωμαϊκισ ειρινθσ κράτοσ του Μ. Αλεξάνδρου.
(οδοί, υδραγωγεία, ● Να αξιολογοφν τον
λουτρά, μεγάλα ζργα) ρόλο τθσ ρωμαϊκισ ● Να αναηθτιςουν και να
και οι κοινωνικζσ ειρινθσ ςτθν ςυγκεντρϊςουν λογοτεχνικά
ανιςότθτεσ. ελεφκερθ διακίνθςθ κείμενα, ταινίεσ ι κόμικσ που
ανκρϊπων και ιδεϊν. να αναφζρονται ςτθν
περίοδο αυτι και να
διαβάςουν ι να
παρακολουκιςουν
αποςπάςματα.
● Να περιγράψουν το
Κολοςςαίο τθσ ΢ϊμθσ και να
το ςυγκρίνουν με τα αρχαία
ελλθνικά κζατρα και τα
ρωμαϊκά ωδεία.
Οι Ζλλθνεσ υπό ● Να κατανοοφν τουσ ● Να ςχεδιάςουν τον
ρωμαϊκι κυριαρχία. λόγουσ για τουσ χρονολογικό άξονα και να
● Οι ελλθνικζσ πόλεισ οποίουσ τοποκετιςουν τα ιςτορικά
υπό τθ ρωμαϊκι ςυγκεκριμζνεσ γεγονότα τθσ περιόδου.
κυριαρχία. ελλθνικζσ πόλεισ
● Θ πνευματικι και αναπτφχκθκαν ● Να αναηθτιςουν εικόνεσ
πολιτιςτικι άνκθςθ του πολιτιςτικά κατά τουσ και να εςτιάςουν ςε
ελλθνιςμοφ. ρωμαϊκοφσ χρόνουσ. λεπτομζρειεσ από το Ωδείο
του Θρϊδου του Αττικοφ, τθ
● Να ςυνδζουν τα Βιβλιοκικθ του Αδριανοφ, τθ
Αρχαία ρωμαϊκά μνθμεία τθσ ΢ωμαϊκι Αγορά τθσ Ακινασ,

Ιςτορία Ελλάδασ με το προκειμζνου να τα
πολιτικό και ιςτορικό περιγράψουν, αφοφ τα
τουσ πλαίςιο και να ςυνδζςουν με τα γεγονότα
κατανοοφν τθ τθσ περιόδου.
ςφηευξθ του
ελλθνικοφ και του ● Να αναηθτιςουν εικόνεσ
ρωμαϊκοφ και να εςτιάςουν ςε
πολιτιςμοφ. λεπτομζρειεσ από το ρωμαϊκό
ωδείο, τα ρωμαϊκά λουτρά
και το ρωμαϊκό υδραγωγείο
τθσ Ράτρασ, προκειμζνου να
τα περιγράψουν, αφοφ τα
ςυνδζςουν με τα γεγονότα
τθσ περιόδου.
● Να παρατθριςουν εικόνεσ
από τα ρωμαϊκά ερείπια του
αρχαιολογικοφ χϊρου των
Φιλίππων και από τα
ρωμαϊκά ευριματα που
εκτίκενται ςτο μουςείο των
Φιλίππων και να τα
περιγράψουν, αφοφ τα
ςυνδζςουν με τα γεγονότα
Θ κρίςθ του ρωμαϊκοφ ● Να αξιολογοφν τον ● Να ςχεδιάςουν τον
κράτουσ τον 3ο αιϊνα ρόλο τθσ ρωμαϊκισ χρονολογικό άξονα και να
μ.Χ. και θ διάδοςθ του ειρινθσ ςτθ διάδοςθ τοποκετιςουν τα ιςτορικά
χριςτιανιςμοφ. τθσ νζασ κρθςκείασ. γεγονότα τθσ περιόδου.
● Τα πολιτικά και
οικονομικά ● Να ● Να αναηθτιςουν εικόνεσ
προβλιματα τθσ αντιλαμβάνονται τουσ και να εςτιάςουν ςε
΢ωμαϊκισ λόγουσ για τουσ λεπτομζρειεσ από τθν αψίδα
Αυτοκρατορίασ τον 3ο οποίουσ βρικε του Γαλερίου ςτθ
αι. π.Χ. απιχθςθ θ νζα Θεςςαλονίκθ, προκειμζνου
● Ο Διοκλθτιανόσ και το κρθςκεία και να τθν περιγράψουν, αφοφ τθ
ςφςτθμα τθσ εδραιϊκθκε παρά ςυνδζςουν με τα γεγονότα
Τετραρχίασ. τουσ διωγμοφσ. τθσ περιόδου.
● Οι κιρυκεσ και
απόςτολοι του ● Να διατυπϊνουν ● Να παρατθριςουν εικόνεσ
χριςτιανιςμοφ, οι τουσ πολιτικοφσ από τα ρωμαϊκά ερείπια τθσ
διωγμοί. λόγουσ για τουσ Κωνςταντινοφπολθσ και να τα
● Ο Μζγασ οποίουσ ο περιγράψουν, αφοφ τα
Κωνςταντίνοσ και θ χριςτιανιςμόσ ζγινε ςυνδζςουν με τα γεγονότα
επικράτθςθ του αποδεκτόσ από τθ τθσ εποχισ.
χριςτιανιςμοφ. νζα πολιτικι θγεςία
και εδραιϊκθκε. ● Να παρατθριςουν εικόνεσ,
αναπαραςτάςεισ, μακζτεσ
από το φόρουμ και τθ ςτιλθ
του Κωνςταντίνου ςτθν
Κωνςταντινοφπολθ. Να τα
περιγράψουν και να τα
ςυνδζςουν με τα ιςτορικά
γεγονότα τθσ περιόδου.
Αρχαία τόπουσ όπου ςϊηονται

Ιςτορία κατακόμβεσ (Μιλοσ, Ραρίςι,
΢ϊμθ) και να ερμθνεφςουν
τουσ λόγουσ καταςκευισ
τουσ.
Ι΢ΣΟΡΙΑ – Β΄ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟΤ
Βυηαντινι – ΑΠΟ ΣΗ ΡΩΜΑΪΚΗ
Μεςαιωνικι ΑΤΣΟΚΡΑΣΟΡΙΑ ΢ΣΟ
Ιςτορία ΒΤΖΑΝΣΙΟ
Θ οργάνωςθ του ● Να κατανοοφν τισ ● Να ςυηθτιςουν ςτθν τάξθ
πρϊιμου βυηαντινοφ ςυνκικεσ μετεξζλιξθσ για τον ρόλο του νομίςματοσ
κράτουσ. του ρωμαϊκοφ ςτισ προβιομθχανικζσ
κράτουσ ςτο κοινωνίεσ.
χριςτιανικό κράτοσ
τθσ ελλθνορωμαϊκισ ● Να ερμθνεφςουν τθ ςτάςθ
Ανατολισ (Βυηάντιο). του Κωνςταντίνου Αϋ
απζναντι ςτθν παλιά και τθ
● Να ερμθνεφουν τθ νζα κρθςκεία.
Κωνςταντινοφπολθσ ● Να ςυντάξουν ζναν πίνακα
ωσ πολιτικοφ κζντρου με τα ςθμαντικότερα
εξαιρετικισ γεγονότα του 4ου και του
γεωςτρατθγικισ και 5ου αιϊνα.
πολιτιςμικισ αξίασ.
● Να αξιολογοφν τον
ρόλο του
Κωνςταντίνου Αϋ ωσ
πολιτικοφ θγζτθ ςε
ςχζςθ με τθν επιλογι
του να αναδείξει τθν
Κωνςταντινοφπολθ ςε
κζντρο εξουςίασ.
● Να ζχουν μια
ςυνολικι εικόνα
οργάνωςθσ και
λειτουργίασ του
πρϊιμου βυηαντινοφ
κράτουσ (4οσ-6οσ αι.).
Θρθςκευτικζσ εξελίξεισ: ● Να κατανοοφν τισ ● Να ςυηθτιςουν για τα
Αρχαία κρθςκεία, ςυνκικεσ εξάπλωςθσ ςτοιχεία που διαμόρφωςαν
χριςτιανιςμόσ, επίςθμο του χριςτιανιςμοφ και τθν ιδιαίτερθ φυςιογνωμία
δόγμα, αιρζςεισ. τθσ επικράτθςθσ του του βυηαντινοφ κράτουσ και
ορκόδοξου δόγματοσ. αποτζλεςαν τουσ
ενοποιθτικοφσ δεςμοφσ των
● Να γνωρίηουν τθν υπθκόων του.
αλλαγι τθσ
φυςιογνωμίασ του ● Να αναλάβουν εργαςία για
αρχαίου κόςμου. τθ ηωι και το ζργο του
Ιουλιανοφ.
● Να αξιολογοφν τισ
επιπτϊςεισ των
αιρζςεων ςτον χϊρο
Βυηαντινι – τθσ Ανατολισ.

Μεςαιωνικι Θ αυτοκρατορία επί ● Να αξιολογοφν τθν ● Να εκπονιςουν και να
Ιςτορία Ιουςτινιανοφ: εςωτερικι πολιτικι παρουςιάςουν εργαςίεσ για
Εςωτερικζσ και του Ιουςτινιανοφ τθν Αγία Σοφία
εξωτερικζσ εξελίξεισ. (διοίκθςθ- (αρχιτεκτονικι, μφκοι και
νομοκεςία). κρφλοι γφρω από αυτιν,
προφορικι παράδοςθ και
● Να γνωρίηουν τα δθμοτικό/λαϊκό τραγοφδι).
πολεμικά γεγονότα
που οδιγθςαν ςτθν ● Να ςυντάξουν μια
επζκταςθ του παράγραφο ςχετικά με τθ
βυηαντινοφ κράτουσ ςθμαςία τθσ ιουςτινιάνειασ
ςτα παλαιά ςφνορα νομοκεςίασ.
τθσ ΢ωμαϊκισ
Αυτοκρατορίασ και να ● Να ςυηθτιςουν ςχετικά με
κρίνουν τα τα αίτια και τισ αφορμζσ τθσ
αποτελζςματά τουσ. Στάςθσ του Νίκα.
● Να διακρίνουν τθ ● Να ςυηθτιςουν για τον

ςθμαςία του ρόλο των ςφγχρονων
ιςτορικοφ ναοφ τθσ ακλθτικϊν ςωματείων ςτθν
Αγίασ Σοφίασ ωσ κοινωνικι ηωι και να γίνουν
μνθμείου πολιτιςμοφ. οι ςχετικοί παραλλθλιςμοί με
τον ρόλο των Διμων ςτθν
● Να αποτιμιςουν Κωνςταντινοφπολθ.
τον ρόλο των Διμων
ςτθν πολιτικι ηωι τθσ
Κωνςταντινοφπολθσ.
ΕΠΟΧΗ
ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩ΢Η΢ ΚΑΙ
ΑΝΑΜΟΡΦΩ΢Η΢
7οσ-8οσ αι. ● Να κατανοοφν τθ ● Να ςυντάξουν μια
δυςμενι κζςθ τθσ παράγραφο ςτθν οποία κα
Βυηαντινισ αναφζρουν πότε
Αυτοκρατορίασ ςτα δθμιουργικθκαν τα πρϊτα
χρόνια του Θρακλείου Θζματα και ποια ανάγκθ
και να αναγνωρίηουν οδιγθςε ςτθ δθμιουργία
τισ ενζργειζσ του για τουσ.
ζξοδο από τθν κρίςθ.
● Να αναηθτιςουν διαφορζσ
● Να γνωρίηουν τον και ομοιότθτεσ ςτον τρόπο
κεςμό των Θεμάτων απεικόνιςθσ του θγζτθ
και να αξιολογοφν τθν (βαςιλιά Ρζρςθ/αυτοκράτορα
εφαρμογι του ςτθ Βυηαντινοφ) ςε ςκθνζσ μάχθσ
ςτρατιωτικι και και να τισ ερμθνεφςουν.
διοικθτικι οργάνωςθ
του κράτουσ.
● Να διακρίνουν τον
τρόπο μετάβαςθσ από
τθ ρωμαϊκι ςτθ
μεςαιωνικι ελλθνικι
αυτοκρατορία και να
αναγνωρίηουν τα
χαρακτθριςτικά τθσ.
Βυηαντινι – ● Να ςυνδζουν τθν

Μεςαιωνικι εποχι τθσ ςυριακισ
Ιςτορία δυναςτείασ με τον
εξελλθνιςμό του
Βυηαντίου.
● Να είναι ενιμεροι/-
εσ για τουσ
γειτονικοφσ λαοφσ
που απειλοφςαν το
Βυηάντιο.
Σλάβοι και Βοφλγαροι ● Να γνωρίηουν τισ ● Να ςυηθτιςουν με τθ
ςτον περίγυρο του ςυνκικεσ εμφάνιςθσ βοικεια χαρτϊν για τθ φφςθ
Βυηαντίου. των Σλάβων ςτα τθσ ςλαβικισ εγκατάςταςθσ
Βαλκάνια. ςτον ελλαδικό χϊρο και τουσ
λόγουσ που οδιγθςαν ςε
● Να διακρίνουν τισ αυτιν.
προχποκζςεισ
δθμιουργίασ του ● Να βρουν μζςα από
βουλγαρικοφ αποςπάςματα πϊσ ζβλεπαν
κράτουσ. τουσ «άλλουσ» (Σλάβουσ) οι
Βυηαντινοί.
● Να ζχουν μια
ςυνολικι εικόνα τθσ ● Να μελετιςουν χάρτθ τθσ
εξζλιξθσ των επζκταςθσ του βουλγαρικοφ
βαλκανικϊν λαϊν κράτουσ, αναφερόμενοι/-εσ
κατά τθ μεςαιωνικι παράλλθλα ςτισ ςχετικζσ
περίοδο. ιςτορικζσ εξελίξεισ.
● Να αξιολογοφν τθν
πολιτικι που
εφάρμοςε το
βυηαντινό κράτοσ
ζναντι των γειτόνων
του.
● Να διακρίνουν τθν
επίδραςθ του
Βυηαντίου ςτθ
ςυγκρότθςθ και
εξζλιξθ των
βαλκανικϊν κρατϊν.
● Να ζχουν εικόνα
τθσ εκνολογικισ
ςφςταςθσ του
πλθκυςμοφ τθσ
Βυηαντινισ
Αυτοκρατορίασ.
Θ εμφάνιςθ του Ιςλάμ ● Να αναγνωρίηουν ● Να αξιοποιιςουν ςχετικοφσ
και θ εξάπλωςθ των τισ ςυνκικεσ χάρτεσ για να διερευνιςουν
Αράβων. Ο αραβικόσ εμφάνιςθσ και τουσ λόγουσ τθσ ταχφτατθσ
πολιτιςμόσ. εξάπλωςθσ του Ιςλάμ διάδοςθσ του Ιςλάμ κατά τον
και του ρόλου του 7ο και τον 8ο αι.
ςτθν ιςτορία του
μεςογειακοφ και ● Να εκπονιςουν εργαςίεσ
ευρωπαϊκοφ κόςμου. ςτο ςπίτι, ατομικζσ ι
Βυηαντινι – ομαδικζσ, ςχετικά με τθ

Μεςαιωνικι ● Να κατανοοφν τθ ςυμβολι του αραβικοφ
Ιςτορία ςθμαςία των όρων κόςμου ςτισ επιςτιμεσ,
«Ιςλάμ» και κυρίωσ τισ κετικζσ, αλλά και
«μουςουλμάνοσ» ςτα γράμματα ι τισ τζχνεσ.
ςτθν ιςτορικι πορεία.
● Να ελζγχουν τισ
αλλθλεπιδράςεισ
μεταξφ Ιςλάμ-
Βυηαντίου και Δφςθσ.
επίδραςθ του
αραβικοφ πολιτιςμοφ
ςτθν Ευρϊπθ.
Θ ζριδα για τισ εικόνεσ ● Να κατανοοφν τισ ● Να ςχεδιάςουν ζναν αγϊνα
(Εικονομαχία). ςυνκικεσ εκδιλωςθσ λόγου με κζμα τθν ζριδα για
και τθν ζκταςθ τθσ τισ εικόνεσ. Αφοφ χωριςτοφν
Εικονομαχίασ. ςε δφο ομάδεσ, θ μία να
αναλάβει να παρουςιάςει τισ
● Να γνωρίηουν τθ κζςεισ των εικονομάχων και θ
ςυγκρουςιακι ςχζςθ άλλθ των εικονολατρϊν.
που δθμιοφργθςε
ςτθν κοινωνία θ ● Να εξθγιςουν, με αφορμι
διαφορά αντιλιψεων διατυπωμζνεσ από τουσ
και ιδεϊν. ςφγχρονουσ ερευνθτζσ
απόψεισ, ποια πολιτικι
● Να διακρίνουν τον αναγκαιότθτα επζβαλε τθν
ρόλο τθσ πίςτθσ ςτθ Εικονομαχία.
βυηαντινι κοινωνία.
● Να αξιολογοφν τα
αποτελζςματα τθσ
Εικονομαχίασ και τθν
επίδραςι τθσ ςτθν
τζχνθ.
Η ΜΕ΢ΑΙΩΝΙΚΗ
ΕΤΡΩΠΗ
Από τθ μετανάςτευςθ ● Να γνωρίηουν για ● Να αναπλάςουν,
των λαϊν ςτο βαςίλειο τθν ζλευςθ των αξιοποιϊντασ αφθγιςεισ
των Φράγκων (4οσ-10οσ γερμανικϊν λαϊν ςχετικά με τθν ειςβολι των
αι.). Ρολιτικζσ και ςτον ευρωπαϊκό χϊρο γερμανικϊν φφλων, τθν
εκκλθςιαςτικζσ δομζσ. και να αξιολογοφν τισ περιοχι τθσ Γαλατίασ του 5ου
επιπτϊςεισ τθσ. αιϊνα και να τθν εντοπίςουν
ςτον χάρτθ
● Να περιγράφουν τισ (http://users.sch.gr/ipap/Ellini
ςυνκικεσ kos%20Politismos/xartes/byz
δθμιουργίασ του antio%20395.htm).
βαςιλείου των Ενδεικτικά προτείνεται θ
Φράγκων και τθσ αφιγθςθ του επιςκόπου του
αυτοκρατορίασ του Άουχ ςτο ζργο του Ηακ Λε
Καρλομάγνου. Γκοφ. Να τοποκετιςουν ςτον
χάρτθ τθν πρωτεφουςα του
● Να κατανοοφν τον Καρλομάγνου, να
όρο «Καρολίδεια αναγράψουν τουσ λαοφσ που
Βυηαντινι – Αναγζννθςθ». ειςζβαλαν ςτον ευρωπαϊκό

Μεςαιωνικι χϊρο τθν εποχι των
Ιςτορία ● Να αξιολογοφν τον διαδόχων του Καρλομάγνου.
ιδιαίτερο χαρακτιρα Εναλλακτικά να εργαςτοφν με
τθσ δυτικισ το εκπαιδευτικό λογιςμικό
μεςαιωνικισ «Ρεριπλάνθςθ ςτον Χωρο-
κοινωνίασ. Χρόνο» (DVD-ROM). Να
αναφζρουν πλθροφορίεσ που
● Να κατανοοφν τον γνωρίηουν για τισ περιοχζσ
όρο «φεουδαρχία» του χάρτθ ςιμερα και ποιοι
και να τον εντάςςουν λαοί τισ κατοικοφν.
ςτο ευρφ κοινωνικό,
πολιτικό και ● Να ςυντάξουν μια
οικονομικό πλαίςιο παράγραφο για τουσ
οργάνωςθσ του παράγοντεσ που ςυνζβαλαν
δυτικοφ μεςαιωνικοφ ςτθ διάςωςθ των κλαςικϊν
κόςμου. γραμμάτων μετά τον 5ο
αιϊνα.
● Να γνωρίηουν για
τθ δθμιουργία τθσ ● Να ςυηθτιςουν για τθ δομι
«Αγίασ ΢ωμαϊκισ τθσ φεουδαρχικισ κοινωνίασ.
Αυτοκρατορίασ του
Γερμανικοφ Ζκνουσ»
από τον Πκωνα Αϋ και
για τισ διπλωματικζσ
ςχζςεισ του με το
Βυηάντιο.
ΟΙ ΕΠΙΔΡΑ΢ΕΙ΢ ΣΟΤ
ΒΤΖΑΝΣΙΟΤ ΢ΣΟΤ΢
΢ΛΑΒΙΚΟΤ΢ ΛΑΟΤ΢
Ο εκχριςτιανιςμόσ ● Να αξιολογοφν τθ ● Να εκπονιςουν εργαςίεσ
Μοραβϊν και ςθμαςία τθσ κατά ομάδεσ ςε κζματα που
Βουλγάρων. διάδοςθσ του αφοροφν τισ ςυνκικεσ
χριςτιανιςμοφ ςτουσ εκχριςτιανιςμοφ των
ςλαβικοφσ λαοφσ. ςυγκεκριμζνων λαϊν: τθ
διαμόρφωςθ του ςλαβικοφ
● Να διακρίνουν τθ αλφαβιτου, τθ ηωι και το
ςυμβολι του ζργο των δφο ιεραποςτόλων
Βυηαντίου ςτθν Κυρίλλου και Μεκοδίου, τθν
πνευματικι αντίδραςθ τθσ Ραπικισ
ςυγκρότθςθ τθσ Εκκλθςίασ ςτο ζργο τθσ
νοτιοανατολικισ μετάφραςθσ των
Ευρϊπθσ. λειτουργικϊν κειμζνων ςτθ
ςλαβικι κ.ά.
● Να αναγνωρίηουν
τισ μεκόδουσ
διάδοςθσ του
χριςτιανιςμοφ.
Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΚΜΗ ΣΟΤ
ΒΤΖΑΝΣΙΟΤ
9οσ-10οσ αιϊνασ. ● Να γνωρίηουν για ● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
τον διμζτωπο αγϊνα τισ περιοχζσ που ζγιναν οι
του Βυηαντίου ςτα μεγάλεσ ςυγκροφςεισ με τουσ
Βαλκάνια και τθν Άραβεσ.
Ανατολι και να
αξιολογοφν τθ ● Να αναηθτιςουν και να
Βυηαντινι – ςθμαςία τθσ μελετιςουν ςτο ςχολικό

Μεςαιωνικι επανάκτθςθσ εγχειρίδιο τθσ Λογοτεχνίασ
Ιςτορία βυηαντινϊν εδαφϊν. αποςπάςματα από ακριτικά
ζπθ και να προςπακιςουν να
● Να αξιολογοφν τισ εξαγάγουν από αυτά
ςχζςεισ μεταξφ ςυμπεράςματα ιςτορικοφ
Βυηαντίου και Δφςθσ χαρακτιρα.
ςτο πλαίςιο τθσ
πολιτικισ των
Μακεδόνων για τθν
προάςπιςθ των
βυηαντινϊν κτιςεων
ςτθν Ιταλία.
● Να γνωρίηουν τθ
ςυμβολι των
μεγάλων ςτρατθγϊν-
αυτοκρατόρων ςτθν
ακμι του Βυηαντίου.
Ο εκχριςτιανιςμόσ των ● Να περιγράφουν τθ ● Να ςυηθτιςουν για τισ
΢ϊςων. διαδικαςία του ρωςοβυηαντινζσ εμπορικζσ
εκχριςτιανιςμοφ των ςχζςεισ και τθ ςυμβολι τουσ
΢ϊςων. ςτθ ςφςφιξθ των ςχζςεων
των δφο λαϊν και ςτον
● Να αναγνωρίηουν εκχριςτιανιςμό των ΢ϊςων.
τθ ςθμαςία του
εκχριςτιανιςμοφ των
΢ϊςων για τον
πολιτιςμό τουσ.
ςυνζπειεσ του
εκχριςτιανιςμοφ των
΢ϊςων ςτισ εμπορικζσ
ςχζςεισ Βυηαντίου-
΢ωςίασ.
Θ πολιτικι των ● Να γνωρίηουν το ● Να προςδιορίςουν τθ
Μακεδόνων: Κράτοσ νομοκετικό ζργο των ςυμβολι του Νικθφόρου
(νομοκεςία) – Κοινωνία Μακεδόνων και να Φωκά και του Βαςίλειου Βϋ
– Οικονομία. αξιολογοφν τον ςτθν ενίςχυςθ του κράτουσ.
χαρακτιρα και τθ
ςθμαςία του για τθν ● Να παρουςιάςουν τισ
ενίςχυςθ του κυριότερεσ μεταβολζσ ςτθν
κράτουσ. οικονομία.
πολιτικι προςταςίασ
των ελεφκερων
αγροτϊν που
εφάρμοςαν οι
Μακεδόνεσ.
● Να κατανοοφν τθ
ςυγκρότθςθ τθσ
οικονομικισ δομισ
του βυηαντινοφ
κράτουσ.
Βυηαντινι –
Μεςαιωνικι ● Να διακρίνουν τισ
Ιςτορία διαφορζσ μεταξφ
πόλθσ και υπαίκρου
ςε κοινωνικό και
οικονομικό επίπεδο.
Θ πνευματικι ● Να γνωρίηουν τισ ● Να ζρκουν ςε επαφι με
αναγζννθςθ τθσ εποχισ εξελίξεισ ςτον καλλιτεχνικά ζργα τθσ εποχισ
των Μακεδόνων. πνευματικό και και ιδιαίτερα τθσ
πολιτιςμικό τομζα, αρχιτεκτονικισ, τθσ
ϊςτε να κατανοοφν το ηωγραφικισ/αγιογραφίασ και
περιεχόμενο τθσ τθσ μικροτεχνίασ και να
ζννοιασ τθσ εξαγάγουν ςυμπεράςματα
«αναγζννθςθσ» κατά ςχετικά με τισ ςυνκικεσ που
τθν εποχι των επικρατοφςαν ςε αυτι
Μακεδόνων. (ιδεολογικζσ, οικονομικζσ
κ.ά.).
● Να γνωρίηουν τισ
πνευματικζσ τάςεισ
τθσ εποχισ.
Η ΕΞΑ΢ΘΕΝΗ΢Η ΣΗ΢
ΑΤΣΟΚΡΑΣΟΡΙΑ΢
Ο 11οσ αι. και θ ● Να κατανοοφν τισ ● Να μελετιςουν
ςθμαςία του. ςυνκικεσ που αποςπάςματα από ζργα
οδιγθςαν ςτθν χρονογράφων και ιςτορικϊν
εξαςκζνθςθ του τθσ εποχισ ςχετικά με τθ
Βυηαντίου. Μάχθ του Ματηικζρτ και τισ
ςυνζπειζσ τθσ.
● Να απαρικμοφν τα
νζα εχκρικά μζτωπα ● Να εκπονιςουν εργαςία
που είχαν αναπτυχκεί ςχετικά με τθ ςταδιακι
ςε Ανατολι απομάκρυνςθ τθσ Εκκλθςίασ
(Σελτηοφκοι) και Δφςθ τθσ ΢ϊμθσ από εκείνθ τθσ
(Νορμανδοί). Κωνςταντινοφπολθσ, ιδθ από
τον 4ο αι.
ςυνζπειεσ τθσ ιττασ
των Βυηαντινϊν ςτο
Ματηικζρτ.
● Να διακρίνουν τουσ
λόγουσ που οδιγθςαν
ςτο Σχίςμα των
Εκκλθςιϊν και τισ
ςυνζπειζσ του ςε
πολιτικό και
πνευματικό επίπεδο.
Το Βυηάντιο μεταξφ ● Να ςκιαγραφοφν τισ ● Να εντοπίςουν ςε
Ανατολισ και Δφςθσ: Ο πολυμζτωπεσ απειλζσ απόςπαςμα από το
ρόλοσ των Κομνθνϊν. που αντιμετϊπιηαν οι Χρυςόβουλο του 1082 τα
Βυηαντινοί ςτον προνόμια που δόκθκαν ςτουσ
βαλκανικό χϊρο, τθν Ενετοφσ ςτθν άςκθςθ τθσ
Ανατολι και τθ Δφςθ εμπορικισ τουσ
και να αξιολογοφν τθν δραςτθριότθτασ.
ιττα ςτο
Μυριοκζφαλο. ● Να εκπονιςουν εργαςία
Βυηαντινι – ςχετικά με τθν εμπορικι

Μεςαιωνικι ● Να γνωρίηουν τισ δράςθ των ιταλικϊν πόλεων
Ιςτορία προςπάκειεσ των ςτον τότε γνωςτό κόςμο, τθν
Κομνθνϊν για τθν πολιτιςτικι και πνευματικι
αναδιοργάνωςθ του τουσ ακτινοβολία, τθ ηωι ςε
κράτουσ. αυτζσ κ.ο.κ.
κεςμό τθσ πρόνοιασ
και τθν οικονομικο-
κοινωνικι ςθμαςία
του.
● Να διακρίνουν τθν
εξζλιξθ τθσ
βυηαντινισ
διπλωματίασ.
όρουσ τθσ
οικονομικισ
επζκταςθσ των
ιταλικϊν πόλεων και
των ςυνεπειϊν τθσ
για τθ βυηαντινι
οικονομία.
Το «κίνθμα» των ● Να διερευνοφν τον ● Να χαρακτθρίςουν τθν
Σταυροφοριϊν: Αίτια χαρακτιρα των εξωτερικι πολιτικι του
και ςυνζπειεσ. Σταυροφοριϊν. Αλζξιου Αϋ Κομνθνοφ με
αξιοποίθςθ τθσ ιςτορικισ
● Να αξιολογοφν τα αφιγθςθσ και ςχετικοφ
αποτελζςματά τουσ. παρακζματοσ.
● Να γνωρίηουν τθν ● Να παρατθριςουν και να

ζννοια του ςχολιάςουν παραςτάςεισ
κρθςκευτικοφ ςταυροφόρων ςε ζργα τζχνθσ
πολζμου. τθσ μεςαιωνικισ εποχισ. Να
περιγράψουν τθ ςτρατιωτικι
εξάρτυςθ, τον οπλιςμό, τον
τρόπο απόδοςισ τουσ από
τουσ καλλιτζχνεσ. Να
ςυγκρίνουν τισ παραςτάςεισ
των ςταυροφόρων ςτα ζργα
τζχνθσ με τον τρόπο
απόδοςθσ των ςταυροφόρων
ςε ταινίεσ ι παιχνίδια.
● Να διερευνιςουν τα
κρθςκευτικά, δθμογραφικά
και υλικά κίνθτρα των
Σταυροφοριϊν, αξιοποιϊντασ
πλθροφορίεσ από ποικίλεσ
πθγζσ. Ενδεικτικά αναφζρεται
το ζργο του Λε Γκοφ.
Θ Τζταρτθ ● Να γνωρίηουν τθν ● Να αξιοποιιςουν ςχετικζσ
Σταυροφορία εξζλιξθ τθσ Τζταρτθσ ιςτορικζσ πθγζσ και να
και οι επιπτϊςεισ τθσ. Ο Σταυροφορίασ και να δραςτθριοποιθκοφν ςε
Βυηαντινι – διαμελιςμόσ τθσ κατανοοφν τουσ παιχνίδι ρόλων με κζμα:

Μεςαιωνικι Βυηαντινισ λόγουσ που οδιγθςαν «Λατίνοι και Βυηαντινοί
Ιςτορία Αυτοκρατορίασ. ςτθν Άλωςθ τθσ ςτρατιϊτεσ γράφουν ςτο
Κωνςταντινοφπολθσ θμερολόγιό τουσ για τθ ηωι
από τουσ Φράγκουσ. μετά τθν Άλωςθ του 1204».
● Να αξιολογοφν τον ● Να ςυντάξουν μια

ρόλο των δυτικϊν παράγραφο ςχολιάηοντασ
δυνάμεων και τθν αποςπάςματα από τα
εμπλοκι των χρονικά που ζγραψαν οι
Βυηαντινϊν ςτο ςταυροφόροι, αλλά και οι
πλαίςιο τθσ Τζταρτθσ Βυηαντινοί ςυγγραφείσ.
Σταυροφορίασ.
● Να αναγνωρίηουν
τισ ςυνζπειεσ τθσ
Άλωςθσ του 1204 ςε
πολιτικό και
οικονομικό επίπεδο.
● Να περιγράφουν τα
ποικίλα λατινικά και
ελλθνικά κρατίδια και
τισ περιοχζσ υπό ξζνθ
κυριαρχία, όπωσ
διαμορφϊκθκαν μετά
τθν Άλωςθ τθσ
Κωνςταντινοφπολθσ
από τουσ Φράγκουσ.
Εμφάνιςθ και ● Να γνωρίηουν τθν ● Να αξιολογιςουν, γραπτά
εξάπλωςθ των πορεία εξζλιξθσ των ςε δομθμζνθ παράγραφο, τθν
Οκωμανϊν. τουρκικϊν φφλων κοινωνικι κατάςταςθ των
(μεταξφ άλλων και κατοίκων τθσ αυτοκρατορίασ
των Σελτηοφκων) και ςε ςυνδυαςμό με τθν
τθσ επικράτθςθσ των ζλλειψθ πρόςβαςισ τουσ
Οκωμανϊν από τθν ςτθν εκπαίδευςθ.
Ανατολία ζωσ τθν
κατάκτθςθ τθσ Μ. ● Να αξιοποιιςουν τισ
Αςίασ και τθν ιςτορικζσ γνϊςεισ και από
προϊκθςι τουσ ςτα προθγοφμενθ ενότθτα για να
Βαλκάνια. εντοπίςουν παράγοντεσ που
ευνόθςαν τθν εξάπλωςθ των
● Να κατανοοφν τισ Οκωμανϊν. Αφοφ
ςυνκικεσ που παρουςιάςουν τα ευριματά
οδιγθςαν ςτθν τουσ, να τα κατατάξουν
αυξανόμενθ δφναμθ αξιολογικά μζςα από
των Οκωμανϊν. διάλογο.
όρουσ που
ςθματοδότθςαν τθν
παρουςία των
Οκωμανϊν ςτον
ελλθνικό χϊρο.
Οι προςπάκειεσ ● Να περιγράφουν ● Να εργαςτοφν ςε ομάδεσ,
αναςυγκρότθςθσ. Θ τθν πολιτικι που ϊςτε να ςυνκζςουν
δυναςτεία των εφάρμοςαν οι ςυνοπτικά τθν εςωτερικι και
Βυηαντινι – Ραλαιολόγων. Ραλαιολόγοι εξωτερικι πολιτικι (με

Μεςαιωνικι προκειμζνου να ζμφαςθ ςτθ διπλωματία) των
Ιςτορία αντιμετωπίςουν τουσ κυριότερων εκπροςϊπων τθσ
Οκωμανοφσ. δυναςτείασ των
Ραλαιολόγων. Να εντοπίςουν
● Να διακρίνουν τα τισ βαςικότερεσ αδυναμίεσ
προβλιματα τθσ και τισ κετικζσ επιλογζσ τθσ
βυηαντινισ κοινωνίασ. πολιτικισ τουσ μζςα από
ςυηιτθςθ.
● Να γνωρίηουν τισ
πολεμικζσ και ● Να ςυηθτιςουν για τον
οικονομικζσ ρόλο τθσ Εκκλθςίασ τθσ
δυνατότθτεσ του Κωνςταντινοφπολθσ ζναντι
βυηαντινοφ κράτουσ. τθσ φιλοδυτικισ πολιτικισ
των Ραλαιολόγων με αφορμι
● Να αξιολογοφν τον κείμενα τθσ εποχισ.
ρόλο τθσ ορκόδοξθσ Ενδεικτικά προτείνεται θ
Εκκλθςίασ ζναντι τθσ αφιγθςθ του ιςτορικοφ
φιλοδυτικισ πολιτικισ Δοφκα για τον Γεϊργιο
των Ραλαιολόγων. Σχολάριο.
● Να γνωρίηουν τθ ● Να καταγράψουν τα
ςερβικι απειλι και εςωτερικά και εξωτερικά
τθν εξζλιξι τθσ. προβλιματα του βυηαντινοφ
κράτουσ που διαπιςτϊνονται
από τθν ιςτορικι αφιγθςθ
και άλλεσ πθγζσ. Να τα
ιεραρχιςουν αξιολογικά μζςα
από διάλογο.
● Να αξιοποιιςουν
πλθροφορίεσ για τθ ηωι και
το ζργο του Γεϊργιου
Γεμιςτοφ, του Γεϊργιου
Σχολάριου και του Μανουιλ
Χρυςολωρά, ϊςτε να
κατανοιςουν ςθμαντικζσ
ιδζεσ τθσ εποχισ.
Θ Άλωςθ τθσ ● Να περιγράφουν το ● Να ςυνκζςουν
Κωνςταντινοφπολθσ ιςτορικό γεγονόσ τθσ πλθροφορίεσ από ιςτορικζσ
από τουσ Οκωμανοφσ. Άλωςθσ από τθν πθγζσ για να γίνει
άποψθ των παρουςίαςθ τθσ κατάςταςθσ
πολεμικϊν ςτθν πολιορκοφμενθ
γεγονότων. Κωνςταντινοφπολθ.
Συμπλθρωματικά μποροφν να
● Να αξιολογοφν τθ αξιοποιθκοφν
ςπουδαιότθτα τθσ αναπαραςτάςεισ των τειχϊν
πολεμικισ τθσ πόλθσ και διαδραςτικόσ
τεχνολογίασ. χάρτθσ.
● Να διακρίνουν τον ● Να ςυηθτιςουν τισ

ρόλο των δυνάμεων εντυπϊςεισ και τα
τθσ Δφςθσ. ςυναιςκιματα από τθν
Άλωςθ που απθχοφνται ςε
● Να εμβακφνουν ποικίλα λογοτεχνικά κείμενα
ςτισ ςυνζπειεσ τθσ επιλογισ που διδάςκονται.
Άλωςθσ για τον
Βυηαντινι – ελλθνιςμό και τθ ● Να παρακολουκιςουν και

Μεςαιωνικι Δφςθ. να ςυηθτιςουν εκπαιδευτικι
Ιςτορία ταινία 30 λεπτϊν για τα αίτια
τθσ πτϊςθσ του Βυηαντίου.
● Να δθμιουργιςουν
χρονογραμμι (γραπτι ι
ψθφιακι) με ςθμαντικά
γεγονότα και πρόςωπα από
τθν ζωσ τϊρα διδαχκείςα
φλθ.
Ο ΕΛΛΗΝΙ΢ΜΟ΢ ΜΕΣΑ
ΣΗΝ ΑΛΩ΢Η ΣΗ΢
ΚΩΝ΢ΣΑΝΣΙΝΟΤΠΟΛΗ΢
Θ οκωμανικι και θ ● Να εντοπίηουν τισ ● Να ςυηθτιςουν ςχετικά με
βενετικι κυριαρχία. περιοχζσ τθν παραχϊρθςθ κοςμικισ
εγκακίδρυςθσ τθσ εξουςίασ ςτθν Ορκόδοξθ
βενετικισ και τθσ Εκκλθςία και τον κεςμό των
οκωμανικισ κοινοτιτων ςτον υπό
κυριαρχίασ. οκωμανικι κυριαρχία
ελλθνιςμό.
● Να ςυγκρίνουν τισ
ςυνκικεσ οργάνωςθσ ● Να κάνουν διάλογο ςχετικά
των με τθ ηωι των κοινωνικϊν
βενετοκρατοφμενων ομάδων ςτισ
και των βενετοκρατοφμενεσ περιοχζσ,
οκωμανοκρατοφμε- με αφορμι ιςτορικι πθγι.
νων περιοχϊν.
● Να μελετιςουν τθ
● Να αναγνωρίηουν βιογραφία του Δομινικου
τισ ςυνκικεσ Θεοτοκόπουλου και ςυλλογζσ
επιβίωςθσ του ζργων του. Να ςυηθτιςουν
ελλθνιςμοφ υπό ξζνθ για τθ ηωι του καλλιτζχνθ ςτθ
κυριαρχία. βενετοκρατοφμενθ Κριτθ και
ςτθ Δφςθ του 16ου αιϊνα.
● Να διακρίνουν τον
ρόλο τθσ Εκκλθςίασ ● Να διερευνιςουν αν
και των κοινοτιτων. υπιρχαν εμπορικοί
ςυνεταιριςμοί ςτθν περιοχι
● Να αξιολογοφν τουσ τουσ κατά τθ διάρκεια τθσ
παράγοντεσ ςτιριξθσ οκωμανικισ/βενετικισ
και ανανζωςθσ του κυριαρχίασ. Να
ελλθνιςμοφ παρουςιάςουν τα ευριματά
(Φαναριϊτεσ κ.ά.). τουσ ςε ζντυπθ ι ψθφιακι
μορφι.
● Να γνωρίηουν τθν
εξζλιξθ τθσ παιδείασ
του ελλθνιςμοφ ςτο
πλαίςιο των
ξενοκρατοφμενων
περιοχϊν.
● Να επιςθμαίνουν τα
ςτοιχεία που δζχτθκε
ο ελλθνιςμόσ από
τουσ ξζνουσ
κυρίαρχουσ.
Βυηαντινι – Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

Μεςαιωνικι ΢ΣΟ ΒΤΖΑΝΣΙΟ
Ιςτορία ● Να περιγράφουν ● Να εργαςτοφν ςτο
πτυχζσ τθσ εκπαιδευτικό λογιςμικό
κακθμερινισ ηωισ «Εξερευνϊντασ τον κόςμο
των Βυηαντινϊν. του Βυηαντίου». Σε ομάδεσ (8)
να αναλάβουν από μια
● Να ερμθνεφουν τον δραςτθριότθτα και να
χαρακτιρα τθσ καταγράψουν τι ζμακαν. Ζνασ
βυηαντινισ κοινωνίασ. εκπρόςωποσ από κάκε ομάδα
να παρουςιάςει ςτθν τάξθ το
● Να ςυγκρίνουν τισ κείμενο.
διαφορζσ ςε κζματα
τθσ κακθμερινισ ηωισ ● Να προμθκευτοφν ποικίλο
ςτο Βυηάντιο και υλικό, ζντυπο και ψθφιακό,
ςιμερα. για διάφορεσ όψεισ τθσ
κακθμερινισ ηωισ
(οικογζνεια, εκπαίδευςθ,
κοινωνικι περίκαλψθ,
ςτρατιωτικι ηωι, εμπόριο,
βυηαντινό νόμιςμα, υφαντικι
τζχνθ, ψυχαγωγία,
γαςτρονομία, μοναχιςμό
κ.λπ.). Αξιοποιϊντασ και το
υλικό του βιβλίου να
παρουςιάςουν ανά ομάδα
ζνα πολυτροπικό κείμενο ςε
αφίςα (ςε ζντυπθ ι ψθφιακι
μορφι) με το κζμα που
επζλεξαν, αναφζροντασ και
τισ πθγζσ. Να ςυηθτιςουν
ομοιότθτεσ/διαφορζσ που
εντόπιςαν ςε ςχζςθ με τθ ηωι
ςιμερα.
● Να εργαςτοφν ςτο
εκπαιδευτικό λογιςμικό
«Θεόδωροσ: Στα βιματα ενόσ
μοναχοφ του 10ου αιϊνα».
Ολοκλθρϊνοντασ τισ
δραςτθριότθτεσ, να
ςυηθτιςουν για τθ ηωι των
μοναχϊν, αξιοποιϊντασ
εμπειρίεσ ι γνϊςεισ τουσ για
τον μοναχιςμό ςιμερα.
● Να αναηθτιςουν ςτθν ζωσ

τϊρα διδαχκείςα φλθ τθν
παρουςία γυναικϊν. Να
αναηθτιςουν επίςθσ ςχετικζσ
πλθροφορίεσ ςτθ βιβλιοκικθ
και ςτο διαδίκτυο και να
παρουςιάςουν τα ευριματα
και τα ςυμπεράςματά τουσ
για τθ κζςθ τθσ γυναίκασ ςτο
Βυηάντιο.
ΓΡΑΜΜΑΣΑ, ΣΕΧΝΕ΢
Βυηαντινι – ΚΑΙ ΕΠΙ΢ΣΗΜΕ΢ ΢ΣΟ

Μεςαιωνικι ΒΤΖΑΝΣΙΟ
Ιςτορία ● Να γνωρίηουν τα ● Να μελετιςουν κατόψεισ
είδθ τθσ βυηαντινισ από χριςτιανικοφσ ναοφσ με
γραμματείασ και τουσ αντιπροςωπευτικοφσ
ςθμαντικότερουσ αρχιτεκτονικοφσ ρυκμοφσ και
εκπροςϊπουσ τθσ. να εντοπίςουν ομοιότθτεσ και
διαφορζσ με ναοφσ που
● Να διακρίνουν τα γνωρίηουν.
χαρακτθριςτικά τθσ
βυηαντινισ τζχνθσ και ● Να παρακολουκιςουν
να αναγνωρίηουν όςα εικονικι περιιγθςθ ςτθν Αγία
διατθροφνται μζχρι Σοφία. Να κατονομάςουν
ςιμερα. αρχιτεκτονικά μζλθ του ναοφ.
● Να αξιολογοφν τθν ● Να μελετιςουν διακζςιμο

αξία τθσ βυηαντινισ εικονογραφικό υλικό (του
τζχνθσ ςε ςυνάφεια βιβλίου ι επιπλζον επιλογισ
με τον χριςτιανιςμό. του διδάςκοντα) και να
εντοπίςουν τα
● Να αναγνωρίηουν χαρακτθριςτικά τθσ
τθ ςυμβολι των βυηαντινισ εικονογραφίασ. Θ
Βυηαντινϊν ςτθ εργαςία μπορεί να επεκτακεί
διάςωςθ των με επίςκεψθ ςε ναό ι άλλο
κλαςικϊν γραμμάτων οικοδόμθμα τθσ μεςαιωνικισ
και ςτθ ςυνζχεια τθσ περιόδου για παρατιρθςθ
ελλθνικισ τθσ τεχνοτροπίασ, διάκριςθ
πνευματικισ χριςτιανικισ και κοςμικισ
παράδοςθσ. τζχνθσ, κακϊσ και εντοπιςμό
ςτοιχείων που ζχουν
● Να γνωρίηουν τουσ ςυνζχεια ωσ ςιμερα.
τομείσ τθσ επιςτιμθσ
που αναπτφχκθκαν ● Να αναηθτιςουν
ςτα χρόνια τθσ πλθροφορίεσ για τον ναό τθσ
αυτοκρατορίασ. Αγίασ Σοφίασ του Κιζβου. Να
παρατθριςουν ομοιότθτεσ
και διαφορζσ με βυηαντινοφσ
ςταυροειδείσ ναοφσ. Θ
εργαςία μπορεί να επεκτακεί
και ςε άλλουσ χριςτιανικοφσ
ναοφσ, ςτθ ΢ωςία και τθ
Σερβία.
Η ΔΙΑΜΟΡΦΩ΢Η ΣΗ΢
ΔΤΣΙΚΗ΢ ΕΤΡΩΠΗ΢
Ρολιτικζσ, οικονομικζσ ● Να γνωρίηουν ● Να αξιοποιιςουν
και κοινωνικζσ εξελίξεισ ςχθματικά τισ διακζςιμεσ πλθροφορίεσ από
(11οσ-15οσ αι.). πολιτικζσ εξελίξεισ τθσ ποικίλεσ πθγζσ για ςθμαντικά
ςυγκεκριμζνθσ εμπορικά κζντρα του
περιόδου. Μεςαίωνα ςτθ δυτικι
Ευρϊπθ και να
● Να προςδιορίηουν παρουςιάςουν τα ευριματά
κακοριςτικά για τθν τουσ ςε προβολι
οικονομικι εξζλιξθ παρουςίαςθσ.
των δυτικϊν κρατϊν
γεγονότα, όπωσ π.χ. ο ● Να αξιοποιιςουν τισ
Μαφροσ Θάνατοσ. γνϊςεισ τουσ για τθν
Βυηαντινι – πανδθμία τθσ μαφρθσ

Μεςαιωνικι ● Να κατανοοφν τον πανϊλθσ για να εντοπίςουν
Ιςτορία ρόλο των πόλεων και να καταγράψουν τισ
ςτθν ανάπτυξθ τθσ προεκτάςεισ τθσ ςε όλουσ
οικονομίασ. τουσ τομείσ του μεςαιωνικοφ
πολιτιςμοφ.
● Να εξθγοφν το
πολιτικό κλίμα που ● Να μελετιςουν
διαμορφϊκθκε ςτθν επιλεγμζνουσ Χάρτεσ
Ευρϊπθ με τθν κρίςθ Ελευκεριϊν μεςαιωνικϊν
του φεουδαρχικοφ πόλεων και να ενκαρρυνκοφν
ςυςτιματοσ. ςε διάλογο, αξιοποιϊντασ τισ
ιςτορικζσ γνϊςεισ τουσ για τθ
φεουδαρχικι κοινωνία.
● Να ςχθματίςουν πίνακα με
ςτοιχεία για τθ δομι και τον
τρόπο λειτουργίασ των
ςυντεχνιϊν ςτο Βυηάντιο και
ςτθ δυτικι Ευρϊπθ.
Ο ρόλοσ τθσ ● Να εντοπίηουν τον ● Να αξιοποιιςουν τισ
΢ωμαιοκακολικισ ρόλο τθσ γνϊςεισ τουσ για τον ρόλο τθσ
Εκκλθςίασ. ΢ωμαιοκακολικισ Εκκλθςίασ ςτθ δυτικι Ευρϊπθ
Εκκλθςίασ και του κατά τθν προθγοφμενθ
δυτικοφ μοναχιςμοφ περίοδο, 5ο-10ο αι., για να
ςτθ διαμόρφωςθ των ςυντάξουν μια παράγραφο με
κοινωνικϊν ανάλογο κζμα.
αντιλιψεων του
δυτικοφ κόςμου. ● Να ςυηθτιςουν για τθν
παρακμι του παπιςμοφ κατά
● Να αξιολογοφν τθ τον όψιμο Μεςαίωνα.
δράςθ του δυτικοφ
μοναχιςμοφ ςτθν
εκπαίδευςθ.
● Να περιγράφουν τισ
ςυνκικεσ
δθμιουργίασ του
παπικοφ κράτουσ.
● Να εξθγοφν τθν
κρίςθ ςτθ
΢ωμαιοκακολικι
Εκκλθςία κατά τον
όψιμο Μεςαίωνα.
Ο δυτικόσ μεςαιωνικόσ ● Να γνωρίηουν τον ● Να αντιπαραβάλουν ζνα
πολιτιςμόσ. πολιτιςμό τθσ δθμοφιλζσ ςτθ δυτικι και
μεςαιωνικισ Ευρϊπθσ βυηαντινι τζχνθ κρθςκευτικό
ςτουσ τομείσ τθσ κζμα και να εντοπίςουν
τζχνθσ, των ομοιότθτεσ και διαφορζσ.
γραμμάτων, τθσ (Ενδεικτικά αναφζρεται ο
επιςτιμθσ και τθν Ευαγγελιςμόσ.) Ομοίωσ να
ίδρυςθ των πρϊτων εργαςτοφν με ζνα κοςμικό
πανεπιςτθμίων ςτθν κζμα ςε χειρόγραφα και
Ευρϊπθ. τοιχογραφίεσ. (Ενδεικτικά
αναφζρεται το κζμα «Οι
● Να περιγράφουν μουςικοί».) Να γράψουν τα
Βυηαντινι – τθν κακθμερινι ηωι ςυμπεράςματά τουσ.

Μεςαιωνικι του δυτικοφ
Ιςτορία μεςαιωνικοφ κόςμου ● Να δθμιουργιςουν
και να τθ ςυγκρίνουν πολυτροπικό κείμενο με τα
με αυτιν του τυπικά παραδείγματα τθσ
βυηαντινοφ. βυηαντινισ, τθσ ρομανικισ και
γοτκικισ τζχνθσ,
● Να γνωρίηουν αξιοποιϊντασ υλικό από το
εκπροςϊπουσ τθσ διαδίκτυο και από βιβλία.
πνευματικισ ηωισ του
δυτικοφ Μεςαίωνα. ● Να αντιπαραβάλουν χάρτεσ
μεςαιωνικϊν πόλεων με τουσ
● Να αξιολογοφν τθ χάρτεσ των ίδιων πόλεων
ςθμαςία τθσ ςιμερα. Να ςυγκρίνουν τθ
επικράτθςθσ των κζςθ των εμπορικϊν,
εκνικϊν γλωςςϊν ςτθ κρθςκευτικϊν, διοικθτικϊν
διαμόρφωςθ των κζντρων και να
εκνικϊν ταυτοτιτων. ενκαρρυνκοφν ςε
ςυμπεράςματα.
● Να ςυηθτιςουν με αφορμι
το κείμενο του Λε Γκοφ για τα
πανεπιςτιμια του Μεςαίωνα,
τισ αντιλιψεισ που
αποκαλφπτονται από τθν
ονομαςία που δόκθκε ςτα
ευρωπαϊκά πανεπιςτιμια
(universitas) και ςτα
αντίςτοιχα βυηαντινά
ιδρφματα (π.χ.
πανδιδακτιρια).
Ι΢ΣΟΡΙΑ – Γ΄ ΓΤΜΝΑ΢ΙΟΤ
Νεότερθ και Η ΕΤΡΩΠΗ ΢ΣΟΤ΢
΢φγχρονθ ΝΕΟΣΕΡΟΤ΢ ΧΡΟΝΟΤ΢
Ιςτορία (15οσ-18οσ ΑΙΩΝΑ΢)
Οι μεγάλεσ ● Να ζχουν μια ● Να καταςκευάςουν χάρτθ
γεωγραφικζσ ςυνολικι εικόνα για με τισ κυριότερεσ περιοχζσ
ανακαλφψεισ. τισ γεωγραφικζσ που ανακάλυψαν οι
Αναγζννθςθ και ανακαλφψεισ. κονκιςταδόρεσ.
ανκρωπιςμόσ.
● Nα γνωρίηουν τισ ● Να καταγράψουν τα υλικά
ςυνζπειεσ των αγακά τθσ κακθμερινότθτασ
ανακαλφψεων για τθν που δε κα υπιρχαν χωρίσ τισ
παγκόςμια ιςτορία. ανακαλφψεισ.
● Να ● Να παρουςιάςουν ζργα
αντιλαμβάνονται τθ τζχνθσ (αρχιτεκτονικισ –
ςθμαςία τθσ ηωγραφικισ – γλυπτικισ) τθσ
Αναγζννθςθσ για τον Αναγζννθςθσ και να
ςφγχρονο κόςμο. ςυηθτιςουν τθν ζκφραςθ του
πνεφματοσ τθσ εποχισ ςε
αυτά.
● Να αναηθτιςουν
πλθροφορίεσ για τουσ
κυριότερουσ εκπροςϊπουσ
τθσ Αναγζννθςθσ και να
ςυηθτιςουν τθ ςχζςθ τθσ
καλλιτεχνικισ τουσ
δθμιουργίασ με το
αναγεννθςιακό πνεφμα.
Θρθςκευτικι ● Να αξιολογοφν τα ● Να αναλάβουν εργαςίεσ με
μεταρρφκμιςθ. αίτια και τθ ςθμαςία ςτόχο τθν καταγραφι των
Ρολιτικζσ, κοινωνικζσ τθσ κρθςκευτικισ βαςικϊν αρχϊν τθσ
και πολιτιςμικζσ μεταρρφκμιςθσ. διδαςκαλίασ του Λουκιρου
εξελίξεισ από τον 15ο και του Καλβίνου, ςε
ζωσ τον 18ο αιϊνα. ● Να κατανοοφν τθν αντιπαραβολι με τα μζτρα
άνοδο των πρϊτων που χρθςιμοποίθςε θ
εκνικϊν κρατϊν ΢ωμαιοκακολικι Εκκλθςία
(Ιςπανία, Αγγλία, για να επιβάλει τθν κακολικι
Γαλλία). μεταρρφκμιςθ.
● Να παρακζτουν τισ ● Να ςυγκρίνουν τα

ςθμαντικότερεσ καλλιτεχνικά ρεφματα του
πολιτικζσ, κοινωνικζσ μπαρόκ και του ροκοκό.
και πολιτιςμικζσ
εξελίξεισ από τον 15ο ● Να καταρτίςουν πίνακα με
ωσ τον 18ο αιϊνα. τισ ςθμαντικότερεσ ςυνκικεσ
τθσ περιόδου που
υπογράφθκαν μεταξφ των
κρατϊν.
Νεότερθ και ΑΠΟ ΣΟΝ ΔΙΑΦΩΣΙ΢ΜΟ

΢φγχρονθ ΕΩ΢ ΣΟ ΣΕΛΟ΢ ΣΩΝ
Ιςτορία ΝΑΠΟΛΕΟΝΣΕΙΩΝ
ΠΟΛΕΜΩΝ
Ο Διαφωτιςμόσ. ● Να αναλφουν τισ ● Να ςυηθτιςουν τθν
προχποκζςεισ επίδραςθ των φυςικϊν
εξάπλωςθσ του επιςτθμϊν ςτθ διαμόρφωςθ
Διαφωτιςμοφ. των βαςικϊν αρχϊν του
Διαφωτιςμοφ.
βαςικά ● Να επιλζξουν κείμενα των
χαρακτθριςτικά και διαφωτιςτϊν με βάςθ τα
τουσ κφριουσ οποία να αποδελτιϊςουν τισ
εκπροςϊπουσ του. πολιτικζσ και κοινωνικζσ τουσ
απόψεισ.
Θ Αμερικανικι ● Να γνωρίηουν τισ ● Να δθμιουργιςουν
Επανάςταςθ. ςυνκικεσ εκδιλωςθσ χρονολογικοφσ πίνακεσ με τα
τθσ Αμερικανικισ κυριότερα γεγονότα και
Επανάςταςθσ και τισ πρόςωπα που διαδραμάτιςαν
βαςικζσ πολιτικζσ ςθμαντικό ρόλο ςτθν
αρχζσ που Αμερικανικι Επανάςταςθ.
κακιζρωςε.
● Να μελετιςουν τον τρόπο
● Να αποτιμοφν τθ με τον οποίο θ Αμερικανικι
ςθμαςία τθσ για τθν Επανάςταςθ αποτυπϊνεται
παγκόςμια ιςτορία. ςτθ λογοτεχνία τθσ εποχισ.
● Να ςυντάξουν εργαςία με
κζμα τθν επίδραςθ τθσ
Διακιρυξθσ τθσ Ανεξαρτθςίασ
ςτα ςφγχρονα ςυντάγματα.
Θ Γαλλικι Επανάςταςθ. ● Να κατανοοφν τισ ● Να δθμιουργιςουν
αιτίεσ που οδιγθςαν χρονολογικό πίνακα με τα
ςτθν εκδιλωςθ τθσ κυριότερα γεγονότα και
Γαλλικισ πρόςωπα τθσ Γαλλικισ
Επανάςταςθσ και τισ Επανάςταςθσ.
βαςικζσ αρχζσ που
κακιζρωςε. ● Να οργανϊςουν παιχνίδι
ρόλων αναλαμβάνοντασ να
● Να κατανοοφν τθ παρουςιάςουν τισ κζςεισ του
ςθμαςία των βαςιλιά, των ευγενϊν, του
Ναπολεόντειων κλιρου και τθσ Τρίτθσ Τάξθσ
Ρολζμων ςτθν κατά τθ ςφγκλθςθ των Τριϊν
ευρωπαϊκι ιςτορία. Τάξεων.
● Να αποτιμοφν τθ ● Να καταςκευάςουν
ςθμαςία τθσ για τθν ςκαρίφθμα με τθ ςφνκεςθ
παγκόςμια ιςτορία. του γαλλικοφ κοινοβουλίου
κατά τισ διάφορεσ φάςεισ τθσ
Γαλλικισ Επανάςταςθσ.
● Να προςδιορίςουν τουσ
όρουσ φιλελεφκεροσ,
ςυντθρθτικόσ, ελευκερία,
ιςότθτα, αδελφοςφνθ και να
ςυηθτιςουν τθ χριςθ τουσ
Νεότερθ και από τα ςφγχρονα κράτθ.

΢φγχρονθ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ
Ιςτορία ΕΠΑΝΑ΢ΣΑ΢Η ΚΑΙ ΣΑ
ΕΠΑΝΑ΢ΣΑΣΙΚΑ
ΚΙΝΗΜΑΣΑ ΢ΣΗΝ
ΕΤΡΩΠΗ ΚΑΣΑ ΣΟΝ 19ο
ΑΙΩΝΑ
Ο ελλθνιςμόσ από τα ● Να γνωρίηουν τισ ● Να ςυλλζξουν δθμοτικά
μζςα του 18ου ζωσ τισ ςυνκικεσ ηωισ των τραγοφδια και εικαςτικά ζργα
αρχζσ του 19ου αιϊνα. Ελλινων ζωσ τισ που αποδίδουν τθ ηωι των
Νεοελλθνικόσ αρχζσ του 19ου υπόδουλων Ελλινων.
Διαφωτιςμόσ. αιϊνα.
● Να μελετιςουν τθ «Χάρτα»
● Να αξιολογοφν τθν και τον «Θοφριο» του ΢ιγα
επίδραςθ τθσ Φεραίου και να εντοπίςουν
Γαλλικισ τισ επιδράςεισ τθσ Γαλλικισ
Επανάςταςθσ και του Επανάςταςθσ ςτα ζργα αυτά.
Νεοελλθνικοφ
Διαφωτιςμοφ ςτθν ● Να αξιοποιιςουν κείμενα
ιδεολογικι των κυριότερων εκπροςϊπων
προετοιμαςία τθσ του Νεοελλθνικοφ
Ελλθνικισ Διαφωτιςμοφ που
Επανάςταςθσ. καταδεικνφουν τθν επίδραςθ
του Γαλλικοφ Διαφωτιςμοφ
ςτο ζργο τουσ.
Θ Φιλικι Εταιρεία και οι ● Να γνωρίηουν για ● Να εκπονιςουν εργαςία με
ςθμαντικότεροι τθν ίδρυςθ, τθν κζμα τθν καταγραφι των
ςτακμοί ςτθν εξζλιξθ οργάνωςθ και τισ αρχϊν τθσ Φιλικισ Εταιρείασ,
τθσ Ελλθνικισ επιδιϊξεισ τθσ μελετϊντασ αποςπάςματα
Επανάςταςθσ. Φιλικισ Εταιρείασ. από τον Πρκο των Φιλικϊν.
● Να γνωρίηουν τα ● Να ςυντάξουν χρονολόγιο

κυριότερα γεγονότα τθσ Ελλθνικισ Επανάςταςθσ
τθσ Ελλθνικισ με τα κυριότερα πολεμικά και
Επανάςταςθσ και τθ πολιτικά γεγονότα που
ςθμαςία τουσ για τθν ζλαβαν χϊρα κατά τθ
πορεία του εκνικοφ διάρκειά τθσ.
ηθτιματοσ.
● Να μελετιςουν εικαςτικό
υλικό για τθν Ελλθνικι
Επανάςταςθ (απεικονίςεισ
μαχϊν, προςωπογραφίεσ
πρωταγωνιςτϊν, ςθμαίεσ και
λάβαρα) και να το ςυνδζςουν
με τα γεγονότα τθσ περιόδου.
● Να επιςκεφκοφν το
Μουςείο τθσ Ραλιάσ Βουλισ
ςτθν Ακινα για τα εκκζματά
του αυτισ τθσ περιόδου, ι να
επιχειριςουν διαδικτυακι
επίςκεψθ, εάν υπάρχει τζτοια
δυνατότθτα.
● Να μελετιςουν
αποςπάςματα από τα
Νεότερθ και απομνθμονεφματα

΢φγχρονθ αγωνιςτϊν τθσ Επανάςταςθσ
Ιςτορία που αποτυπϊνουν τον αγϊνα
και τισ ςυνκικεσ ηωισ των
επαναςτατθμζνων Ελλινων.
● Να καταγράψουν μζςα από

τθν ανάγνωςθ ποιθμάτων τισ
υψθλζσ αξίεσ και τα ιδανικά
για τα οποία κυςιάςτθκαν οι
Ζλλθνεσ.
Ρολιτειακι οργάνωςθ ● Να γνωρίηουν τισ ● Να καταςκευάςουν
των επαναςτατθμζνων εμφφλιεσ διαμάχεσ διάγραμμα με τισ
Ελλινων. που ξζςπαςαν κατά αντιτικζμενεσ παρατάξεισ και
τθ διάρκεια τθσ τουσ επικεφαλισ τουσ.
Επανάςταςθσ.
● Να μελετιςουν τα
● Να αποτιμοφν τισ απομνθμονεφματα
ςθμαντικότερεσ αγωνιςτϊν τθσ Επανάςταςθσ
αποφάςεισ των και να καταγράψουν τισ
εκνοςυνελεφςεων. επιπτϊςεισ τθσ εμφφλιασ
διαμάχθσ ςτθν πορεία τθσ
● Να καταςκευάςουν
διάγραμμα με τισ
εκνοςυνελεφςεισ και τα
ςυντάγματα που
ςυντάχτθκαν.
● Να εντοπίςουν τισ επιρροζσ

του Διαφωτιςμοφ και τθσ
Γαλλικισ Επανάςταςθσ ςτθ
διακιρυξθ τθσ Αϋ
Εκνοςυνζλευςθσ και ςτα
ςυντάγματα τθσ
Θ ευρωπαϊκι ● Να γνωρίηουν το ● Να καταςκευάςουν πίνακα
διπλωματία και το κίνθμα του ςτον οποίο να
κίνθμα του φιλελλθνιςμοφ. αντιπαραβάλλονται οι
φιλελλθνιςμοφ. απόψεισ τθσ Ιερισ Συμμαχίασ
● Να και του Γεϊργιου Κάνιγκ.
αντιλαμβάνονται τθ
ςθμαςία τθσ ςτάςθσ ● Να αποτυπϊςουν, μζςα
των ευρωπαϊκϊν από αποςπάςματα κειμζνων
δυνάμεων και του φιλελλινων το κλίμα που είχε
κινιματοσ του διαμορφωκεί ςτθν Ευρϊπθ
φιλελλθνιςμοφ για τθ για τθν Ελλθνικι
δθμιουργία του Επανάςταςθ.
ανεξάρτθτου
ελλθνικοφ κράτουσ. ● Να καταγράψουν τισ
απόψεισ των φιλελλινων για
τθν επαναςτατθμζνθ Ελλάδα.
● Να παρουςιάςουν τισ
απόψεισ των
επαναςτατθμζνων Ελλινων
Νεότερθ και για τον φιλελλθνιςμό και τουσ

΢φγχρονθ φιλζλλθνεσ με βάςθ
Ιςτορία απομνθμονεφματα
αγωνιςτϊν.
Επαναςτατικά κινιματα ● Να εμβακφνουν ςτα ● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
ςτθν Ευρϊπθ κατά τον αίτια των εκνικϊν και τα ςθμαντικότερα
19ο αιϊνα. των κοινωνικϊν επαναςτατικά κζντρα του
επαναςτάςεων ςτθν 1830 και του 1848.
Ευρϊπθ (1820-1848).
● Να παρουςιάςουν τισ
● Να αξιολογοφν τθ θγετικζσ μορφζσ των
ςθμαςία τουσ για επαναςτατικϊν κινθμάτων
τουσ λαοφσ τθσ. και να ςυςχετίςουν τισ ιδζεσ
τουσ με τισ αρχζσ τθσ Γαλλικισ
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕ΢,
ΚΟΙΝΩΝΙΚΕ΢ ΚΑΙ
ΠΟΛΙΣΙΚΕ΢ ΕΞΕΛΙΞΕΙ΢
΢ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ΚΑΙ
΢ΣΟΝ ΚΟ΢ΜΟ ΚΑΣΑ
ΣΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ
Βιομθχανικι ● Να γνωρίηουν τα ● Να καταρτίςουν πίνακα με
Επανάςταςθ. Οι αίτια, τα κφρια τισ αλλαγζσ που επζφερε θ
κοινωνικζσ και γνωρίςματα τθσ εκβιομθχάνιςθ.
πολιτικζσ διαςτάςεισ Βιομθχανικισ
τθσ. Επανάςταςθσ και τα ● Να καταγράψουν τισ
ςθμαντικότερα επιπτϊςεισ τθσ
επιτεφγματά τθσ. εκβιομθχάνιςθσ ςτθ ηωι των
ανκρϊπων μζςα από
● Να λογοτεχνικά και εικαςτικά
αντιλαμβάνονται τισ ζργα.
κοινωνικζσ ςυνζπειεσ
τθσ Βιομθχανικισ
Επανάςταςθσ και να
τισ ςυςχετίηουν με τθν
εμφάνιςθ των
ςοςιαλιςτικϊν ιδεϊν.
Νζα εκνικά κράτθ ςτθν ● Να ● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
Ευρϊπθ και ανάπτυξθ αντιλαμβάνονται τισ τα εκνικά κράτθ που
τθσ αποικιοκρατίασ. ςυνκικεσ δθμιουργικθκαν ςτθ δυτικι
δθμιουργίασ εκνικϊν και νοτιοανατολικι Ευρϊπθ.
κρατϊν ςτθν κεντρικι
και νότια Ευρϊπθ ● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
(ιταλικι και τισ αποικίεσ των ευρωπαϊκϊν
γερμανικι κρατϊν.
ενοποίθςθ) και ςτα
Βαλκάνια. ● Να ςυγκρίνουν τα
χαρακτθριςτικά των αποικιϊν
● Να εμπεδϊςουν τισ του 19ου αι. με εκείνα των
αιτίεσ και τισ αποικιϊν τθσ αρχαίασ
ςυνζπειεσ τθσ Ελλάδασ και να επιςθμάνουν
αποικιοκρατίασ. ομοιότθτεσ και διαφορζσ.
ΣΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΣΟ΢
ΑΠΟ ΣΗΝ ΙΔΡΤ΢Η ΣΟΤ
ΕΩ΢ ΣΙ΢ ΑΡΧΕ΢ ΣΟΤ
20οφ ΑΙΩΝΑ
Νεότερθ και Ο Ιωάννθσ ● Να γνωρίηουν για ● Να περιγράψουν τθν

΢φγχρονθ Καποδίςτριασ ωσ τθν οργάνωςθ του κατάςταςθ που επικρατοφςε
Ιςτορία κυβερνιτθσ τθσ νεοελλθνικοφ ςτθν Ελλάδα κατά τθν άφιξθ
Ελλάδασ. κράτουσ από τον του Ιωάννθ Καποδίςτρια.
Ιωάννθ Καποδίςτρια.
● Να ςυντάξουν πίνακα με τα
● Να αποτιμοφν το μζτρα του Ιωάννθ
ζργο του. Καποδίςτρια για τθν παιδεία,
τθν οικονομία, τθ διοίκθςθ
● Να προςδιορίηουν κ.λπ.
τα αίτια τθσ
αντίδραςθσ ςτθν ● Να καταγράψουν με βάςθ
προςπάκεια αυτι. απομνθμονεφματα τουσ
λόγουσ που ςυντζλεςαν ςτθ
δολοφονία του Ιωάννθ
Καποδίςτρια.
● Να αντιπαρακζςουν ςε ζνα
παιχνίδι ρόλων τα
επιχειριματα υπζρ και κατά
των επιλογϊν του
Καποδίςτρια.
● Να εντοπίςουν με τθ
βοικεια χάρτθ τα όρια του
πρϊτου νεοελλθνικοφ
κράτουσ και να ςυηθτιςουν
για τθν επάρκειά τουσ.
Από τθν άφιξθ του ● Να γνωρίηουν το ● Να περιγράψουν τα
Πκωνα (1833) ζωσ τθν ζργο τθσ γεγονότα τθσ Επανάςταςθσ
ζξωςι του (1862). Αντιβαςιλείασ. τθσ 3θσ Σεπτεμβρίου μζςα
από τον Τφπο τθσ εποχισ και
● Να από απομνθμονεφματα.
αντιλαμβάνονται τα
αίτια τθσ ● Να δουν εικαςτικά ζργα για
Επανάςταςθσ τθσ 3θσ τθν Επανάςταςθ του 1843.
Σεπτεμβρίου.
● Να αποτιμοφν τθ
κακιζρωςθσ τθσ
ςυνταγματικισ
μοναρχίασ.
Από τθν ζξωςθ του ● Να γνωρίηουν τισ ● Να ςυγκρίνουν τα
Πκωνα (1862) ζωσ το βαςικζσ αρχζσ του πολιτεφματα που κακιζρωςαν
Κίνθμα ςτο Γουδι Συντάγματοσ του τα Συντάγματα του 1844 και
(1909). 1864. του 1864.
● Να γνωρίηουν τθ ● Να ςυλλζξουν
ςυμβολι του παροιμιϊδεισ φράςεισ του
Χαριλάου Τρικοφπθ Χαριλάου Τρικοφπθ.
ςτθ ςυγκρότθςθ ενόσ
ςφγχρονου κράτουσ. ● Να ςυγκεντρϊςουν
γελοιογραφίεσ που
ςατιρίηουν τθν πολιτικι του.
● Να αντιπαρακζςουν ςε ζνα
Νεότερθ και παιχνίδι ρόλων τα

΢φγχρονθ επιχειριματα υπζρ και κατά
Ιςτορία τθσ πολιτικισ του Τρικοφπθ.
Το Κρθτικό Ηιτθμα. ● Να κατανοοφν τον ● Να γράψουν, αξιοποιϊντασ
Εκνικζσ επιδιϊξεισ ςτα όρο Μεγάλθ Ιδζα. πθγζσ, ζνα ςφντομο κείμενο
Βαλκάνια. Το για τουσ ςτόχουσ τθσ
Μακεδονικό Ηιτθμα. ● Να αξιολογοφν τθν Μεγάλθσ Ιδζασ και τθν
επίδραςι του ςτισ απιχθςι τθσ ςτθν ελλθνικι
αλυτρωτικζσ κοινωνία του 19ου αι.
επιδιϊξεισ ςτθν Κριτθ
και τθ Μακεδονία. ● Να επιςκεφκοφν το
Μουςείο Μακεδονικοφ
● Να ζχουν ςαφι Αγϊνα, το Ρολεμικό Μουςείο
εικόνα για τθ Ακινασ/Θεςςαλονίκθσ.
δθμιουργία των
εκνικϊν κρατϊν ςτα ● Να καταγράψουν τα
Βαλκάνια. ςθμαντικότερα γεγονότα και
τουσ πρωταγωνιςτζσ του
Μακεδονικοφ Αγϊνα.
● Να αφθγθκοφν τθ δράςθ
ενόσ από τουσ
πρωταγωνιςτζσ του
Μακεδονικοφ Αγϊνα.
● Να μελετιςουν
αποςπάςματα λογοτεχνικϊν
βιβλίων για το Μακεδονικό
Ηιτθμα και να ςυηθτιςουν τισ
ςυνκικεσ διεξαγωγισ του.

τισ μεταβολζσ των ελλθνικϊν
ςυνόρων κατά τον 19ο αι.

τα εκνικά κράτθ που
δθμιουργικθκαν ςτα
Βαλκάνια και να ςυηθτιςουν
τισ γεωπολιτικζσ αλλαγζσ που
επιλκαν ςτθν περιοχι.
Θ ελλθνικι οικονομία ● Να γνωρίηουν για ● Να μελετιςουν
και κοινωνία κατά τον τθν εξζλιξθ του αποςπάςματα λογοτεχνικϊν
19ο αι. αγροτικοφ ηθτιματοσ βιβλίων και/ι φωτογραφικοφ
και τισ υλικοφ και να αφθγθκοφν τισ
δραςτθριότθτεσ τθσ ςυνκικεσ ηωισ των αγροτϊν
ανερχόμενθσ αςτικισ και των αςτϊν ςτα τζλθ του
τάξθσ. 19ου αιϊνα.
● Να προςδιορίηουν ● Να καταρτίςουν πίνακα με

τουσ λόγουσ τθσ τα μεταναςτευτικά ρεφματα
μετανάςτευςθσ. και τισ περιοχζσ προζλευςθσ
των μεταναςτϊν.
● Να ςυηθτιςουν τισ
επιπτϊςεισ τθσ υπερπόντιασ
μετανάςτευςθσ ςτθν ελλθνικι
Νεότερθ και κοινωνία των αρχϊν του 20οφ

΢φγχρονθ αιϊνα και τισ δυςκολίεσ
Ιςτορία προςαρμογισ των
μεταναςτϊν ςτο νζο
περιβάλλον χρθςιμοποιϊντασ
κινθματογραφικό και
λογοτεχνικό υλικό.
Θ τζχνθ κατά τον 19ο ● Να διακρίνουν τα ● Να παρουςιάςουν
αι. ςτθν Ελλάδα και βαςικά αντιπροςωπευτικά ζργα
ςτθν Ευρϊπθ. χαρακτθριςτικά των τζχνθσ των ςθμαντικότερων
καλλιτεχνικϊν καλλιτεχνικϊν ρευμάτων του
ρευμάτων του 19ου αιϊνα.
ρομαντιςμοφ, του
ρεαλιςμοφ και του ● Να παρουςιάςουν τουσ
ιμπρεςιονιςμοφ ςτθν ςθμαντικότερουσ Ζλλθνεσ
ευρωπαϊκι τζχνθ του καλλιτζχνεσ του 19ου αιϊνα
19ου αιϊνα. και τα κζματα που επζλεγαν.
● Να αποτιμοφν τθν ● Να αναηθτιςουν και να

επίδραςθ των ςυγκεντρϊςουν
κυριότερων φωτογραφικό υλικό για τα
ευρωπαϊκϊν νεοκλαςικά κτίςματα ςτθν
καλλιτεχνικϊν Ελλάδα.
ρευμάτων ςτθν
ελλθνικι καλλιτεχνικι ● Να επιςκεφκοφν μουςεία
δθμιουργία του 19ου (Εκνικι Ρινακοκικθ,
αιϊνα. δθμοτικζσ πινακοκικεσ).
Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟ ΣΟ
ΚΙΝΗΜΑ ΢ΣΟ ΓΟΤΔΗ
ΕΩ΢ ΣΟ ΣΕΛΟ΢ ΣΩΝ
ΒΑΛΚΑΝΙΚΩΝ
ΠΟΛΕΜΩΝ (1913)
Το Κίνθμα ςτο Γουδι ● Να κατανοοφν τουσ ● Να μελετιςουν
(1909) και θ βενιηελικι λόγουσ που ςυγκεκριμζνεσ εφθμερίδεσ
πολιτικι τθσ περιόδου προκάλεςαν το που υπάρχουν ςε ψθφιακι
1910-1912. Κίνθμα ςτο Γουδι. μορφι για να ςχολιάςουν τθν
απιχθςθ του κινιματοσ.
● Να αποτιμοφν τα
αποτελζςματα του ● Να καταγράψουν μζςα από
Κινιματοσ ςτο Γουδι. πθγζσ τοφσ ςκοποφσ τθσ
ίδρυςθσ του Στρατιωτικοφ
● Να γνωρίηουν το Συνδζςμου.
εκςυγχρονιςτικό ζργο
του Ελευκζριου ● Να μελετιςουν το
Βενιηζλου (1910- Σφνταγμα του 1911 και να
1912). επιςθμάνουν τισ βελτιϊςεισ
που ζφερε ςτθν εκπαίδευςθ,
τθν ιδιοκτθςία και ςτθ κζςθ
των δθμοςίων υπαλλιλων.
Βαλκανικοί Ρόλεμοι ● Να διακρίνουν τισ ● Να καταρτίςουν
(1912-1913). ομοιότθτεσ και τισ χρονολογικό διάγραμμα με
διαφορζσ ανάμεςα τισ κυριότερεσ μάχεσ των
ςτον Αϋ και τον Βϋ Βαλκανικϊν Ρολζμων ι να
Βαλκανικό Ρόλεμο. ςχεδιάςουν τθν πορεία του
ελλθνικοφ ςτρατοφ με τθ
● Να προςδιορίηουν βοικεια φωτογραφικοφ και
Νεότερθ και τα αίτια και τισ κινθματογραφικοφ υλικοφ.

΢φγχρονθ ςυνζπειζσ τουσ.
Ιςτορία ● Να ςυλλζξουν ζργα
ηωγράφων με κζμα τουσ
Βαλκανικοφσ Ρολζμουσ και να
ςυηθτιςουν τισ ςκθνζσ που
περιγράφονται.
● Να μελετιςουν χάρτεσ με
τα νζα ςφνορα των
βαλκανικϊν κρατϊν και να
εκφράςουν τισ απόψεισ τουσ
για τθ ςθμαςία τθσ
ενςωμάτωςθσ των νζων
χωρϊν ςτθν Ελλάδα.
● Να επιςκεφκοφν το
Ρολεμικό Μουςείο Ακθνϊν
και το παράρτθμά του ςτθ
Θεςςαλονίκθ ι τοπικά
μνθμεία ι το Εκνικό Ιςτορικό
Μουςείο.
Ο Α΄ ΠΑΓΚΟ΢ΜΙΟ΢
ΠΟΛΕΜΟ΢ ΚΑΙ Η
ΡΩ΢ΙΚΗ ΕΠΑΝΑ΢ΣΑ΢Η
Ο Αϋ Ραγκόςμιοσ ● Να ζχουν ςαφι ● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ
Ρόλεμοσ (1914-1918). αντίλθψθ των αιτίων τα αντίπαλα ςτρατόπεδα και
του Αϋ Ραγκοςμίου τα ςφνορα των νζων κρατϊν
Ρολζμου. μετά τισ ςυνκικεσ ειρινθσ.
● Να γνωρίηουν τα ● Να καταγράψουν τα υλικά,

αντίπαλα τα μζςα και τισ μεκόδουσ που
ςτρατόπεδα. χρθςιμοποιικθκαν κατά τον
Αϋ Ραγκόςμιο Ρόλεμο για τθν
● Να αξιολογοφν τισ εξουδετζρωςθ του
ςυνζπειεσ του Αϋ αντιπάλου.
Ραγκοςμίου
Ρολζμου.
Θ Ελλάδα ςτον Αϋ ● Να γνωρίηουν τισ ● Να ςυλλζξουν υλικό
Ραγκόςμιο Ρόλεμο. Ο ςυνκικεσ εμπλοκισ (φωτογραφίεσ, άρκρα από
Εκνικόσ Διχαςμόσ. τθσ Ελλάδασ ςτον Αϋ τον Τφπο) για τθ ςυμμετοχι
Ραγκόςμιο Ρόλεμο. τθσ Ελλάδασ ςτον Αϋ
Ραγκόςμιο Ρόλεμο.
● Να διακρίνουν τισ
πολιτικζσ ςυνζπειεσ ● Να ςυηθτιςουν για τα πάκθ
του Εκνικοφ που προκάλεςε ο Εκνικόσ
Διχαςμοφ. Διχαςμόσ, με βάςθ άρκρα του
βενιηελικοφ και
αντιβενιηελικοφ Τφπου τθσ
εποχισ.
Θ ΢ωςικι Επανάςταςθ. ● Να γνωρίηουν τα ● Να μελετιςουν κείμενα
αίτια και τισ αρχζσ τθσ μζςα από τα οποία να
΢ωςικισ διακρίνουν τα αιτιματα των
Επανάςταςθσ. ΢ϊςων επαναςτατϊν.
● Να αξιολογοφν τθ ● Να καταςκευάςουν
Νεότερθ και ςθμαςία τθσ ΢ωςικισ χρονολόγιο με τα

΢φγχρονθ Επανάςταςθσ για τθν ςθμαντικότερα γεγονότα τθσ
Ιςτορία παγκόςμια ιςτορία. ΢ωςικισ Επανάςταςθσ.
● Να εκπονιςουν εργαςία με
κζμα τθν παρουςίαςθ των
αλλαγϊν που επζφερε ςτθν
παγκόςμια ιςτορία θ
Οκτωβριανι Επανάςταςθ
αντλϊντασ υλικό από τθ
λογοτεχνία και τον
κινθματογράφο.
Ο ΠΟΛΕΜΟ΢ ΢ΣΗ
ΜΙΚΡΑ Α΢ΙΑ (1919-
1922)
Οι διεκδικιςεισ τθσ ● Να γνωρίηουν τισ ● Να καταςκευάςουν
Αντάντ και τθσ Ελλάδασ ςυνκικεσ ηωισ των ακροςτιχίδεσ ι ςταυρόλεξα
ςτθν Οκωμανικι ελλθνικϊν με τισ ονομαςίεσ ςθμαντικϊν
Αυτοκρατορία. κοινοτιτων τθσ πόλεων και τοπωνυμίων τθσ
Μικράσ Αςίασ και του Μικράσ Αςίασ, του Ρόντου
Ο ελλθνιςμόσ τθσ Ρόντου. και τθσ Θράκθσ.
δυτικισ Μικράσ Αςίασ
και του Ρόντου. Το ● Να αναλφουν τουσ ● Να αναηθτιςουν και να
τουρκικό εκνικό κίνθμα. παράγοντεσ που ςυγκεντρϊςουν ςτοιχεία για
ςυντζλεςαν ςτθν τθν οικονομικι και
ανάλθψθ του πολιτιςτικι ακμι των
εγχειριματοσ τθσ ελλθνικϊν πλθκυςμϊν τθσ
Μικραςιατικισ Μικράσ Αςίασ, του Ρόντου
Εκςτρατείασ. και τθσ Θράκθσ.
● Να ςυςχετίηουν τθν ● Να προςδιορίςουν τισ

ανάλθψθ τθσ αλλαγζσ που επζφερε ςτθ
Μικραςιατικισ κζςθ των ελλθνικϊν
Εκςτρατείασ με τθν κοινοτιτων τθσ Οκωμανικισ
ζξαρςθ του τουρκικοφ Αυτοκρατορίασ θ επικράτθςθ
εκνικοφ κινιματοσ. του κινιματοσ των
Νεότουρκων.
αίτια και τισ
ςυνζπειεσ τθσ
εκνοκάκαρςθσ των
χριςτιανικϊν λαϊν
τθσ Ανατολισ.
Θ Μικραςιατικι ● Να διακρίνουν τα ● Να καταςκευάςουν
Καταςτροφι. κφρια γεγονότα του χρονολογικό πίνακα με τα
Μικραςιατικοφ ςθμαντικότερα γεγονότα τθσ
Ρολζμου. Μικραςιατικισ Εκςτρατείασ.
● Να γνωρίηουν τθν ● Να ςυηθτιςουν με βάςθ

κατάλθξθ του φωτογραφικό/κινθματογρα-
Μικραςιατικοφ φικό υλικό και μαρτυρίεσ τισ
Ρολζμου. τραγικζσ ςυνκικεσ υπό τισ
οποίεσ οι πρόςφυγεσ
εκδιϊχκθκαν βίαια από τισ
πατρίδεσ τουσ.
Νεότερθ και ● Να επιςκεφκοφν το Κδρυμα

΢φγχρονθ Μείηονοσ Ελλθνιςμοφ ι τθν
Ιςτορία ιςτοςελίδα του.
Οι εξελίξεισ ςτθν ● Να γνωρίηουν τουσ ● Να ςυγκρίνουν το
Ελλάδα και τθν Τουρκία όρουσ τθσ Συνκικθσ περιεχόμενο τθσ Συνκικθσ
μετά τθ Μικραςιατικι τθσ Λωηάννθσ. των Σεβρϊν και τθσ Συνκικθσ
Καταςτροφι. τθσ Λωηάννθσ και να
● Να αποτιμοφν τισ εξαγάγουν ςυμπεράςματα.
πολιτικζσ και
κοινωνικζσ εξελίξεισ ● Να καταγράψουν τισ
τθσ Μικραςιατικισ επιπτϊςεισ τθσ
Καταςτροφισ ςτθν Μικραςιατικισ Καταςτροφισ
Ελλάδα και τθν ςε θκικό, κοινωνικό και
Τουρκία. οικονομικό επίπεδο.
● Να ςθμειϊςουν ςτον χάρτθ

τθσ Ελλάδασ τισ περιοχζσ ςτισ
οποίεσ κατζφυγαν οι
πρόςφυγεσ μετά τθ
Μικραςιατικι Καταςτροφι.
Η ΕΠΟΧΗ ΣΟΤ
ΜΕ΢ΟΠΟΛΕΜΟΤ
Τα πρϊτα ● Να ζχουν γνϊςεισ ● Να ςυηθτιςουν τθν
μεταπολεμικά χρόνια. Θ για τθν οικονομικι επίδραςθ που άςκθςε θ
παγκόςμια οικονομικι κρίςθ του 1929 και οικονομικι κρίςθ ςτθν άνοδο
κρίςθ και οι κοινωνικζσ για τισ των ολοκλθρωτικϊν
και πολιτικζσ ςθμαντικότερεσ κακεςτϊτων ςτθν Ευρϊπθ.
διαςτάςεισ τθσ. κοινωνικζσ τθσ
επιπτϊςεισ. ● Να αναηθτιςουν τα
ςφμβολα και να
● Να ςκιαγραφιςουν τισ
αντιλαμβάνονται τουσ προςωπικότθτεσ των θγετϊν
λόγουσ τθσ ανόδου των ολοκλθρωτικϊν
του φαςιςμοφ και του κακεςτϊτων.
ναηιςμοφ.
● Να επιςθμάνουν τα
ςτοιχεία τθσ ακραίασ
ιδεολογίασ των
ολοκλθρωτικϊν κακεςτϊτων
μζςα από λογοτεχνικά,
κεατρικά και εικαςτικά ζργα
με αντιφαςιςτικό και
αντιναηιςτικό περιεχόμενο.
Θ Ελλάδα του ● Να ζχουν βαςικζσ ● Να αντιπαρακζςουν ςε ζνα
Μεςοπολζμου. Θ γνϊςεισ για τισ παιχνίδι ρόλων επιχειριματα
Δικτατορία τθσ 4θσ ςθμαντικότερεσ υπζρ και κατά τθσ πολιτικισ
Αυγοφςτου 1936. πολιτικζσ εξελίξεισ του Βενιηζλου.
ςτθν Ελλάδα κατά τον
Μεςοπόλεμο ● Να καταγράψουν τα
(ανακιρυξθ Βϋ ςθμαντικότερα προβλιματα
Ελλθνικισ που αντιμετϊπιςαν οι
Δθμοκρατίασ, πρόςφυγεσ τα πρϊτα χρόνια
βενιηελικι τετραετία, τθσ εγκατάςταςισ τουσ ςτθν
παλινόρκωςθ και Ελλάδα διαβάηοντασ
Δικτατορία Μεταξά). μαρτυρίεσ προςφφγων και
ςυγκεντρϊνοντασ
Νεότερθ και ● Να αξιολογοφν τθν φωτογραφικό υλικό.

΢φγχρονθ επίδραςθ τθσ
Ιςτορία παρουςίασ των ● Να ςυνκζςουν εργαςία με
προςφφγων ςτθν κζμα «Ρρόςφυγεσ και
κοινωνικι, πολιτικι ρεμπζτικο τραγοφδι» ι
και οικονομικι ηωι «Ρρόςφυγεσ και μικραςιατικι
τθσ Ελλάδασ. παράδοςθ (χοροί,
διατροφικζσ ςυνικειεσ,
ζκιμα)».
● Να επιςκεφκοφν το Κδρυμα
Μείηονοσ Ελλθνιςμοφ ι τθν
ιςτοςελίδα του.
Ο Β΄ ΠΑΓΚΟ΢ΜΙΟ΢
ΠΟΛΕΜΟ΢ ΚΑΙ Η
ΕΛΛΑΔΑ
Ο Βϋ Ραγκόςμιοσ ● Να εμπεδϊςουν τα ● Να καταγράψουν τισ
Ρόλεμοσ. αίτια του Βϋ προκλθτικζσ ενζργειεσ του
Ραγκοςμίου Χίτλερ που προκάλεςαν τθν
Ρολζμου. ζκρθξθ του Βϋ Ραγκοςμίου
Ρολζμου.
● Να διακρίνουν τισ
κφριεσ φάςεισ του. ● Να ςχολιάςουν τισ
ακρότθτεσ του πολζμου, με
● Να κατανοιςουν τα ζμφαςθ ςτο Ολοκαφτωμα,
αίτια και τισ μζςα από φωτογραφικό και
επιπτϊςεισ του κινθματογραφικό υλικό,
Ολοκαυτϊματοσ. κακϊσ και γραπτζσ μαρτυρίεσ
● Να αξιολογιςουν τθ χριςθ
τθσ ατομικισ βόμβασ ωσ
μζςου για τον τερματιςμό του
πολζμου.
Θ ςυμμετοχι τθσ ● Να αξιολογοφν τθ ● Να αποτυπϊςουν, με τθ
Ελλάδασ ςτον Βϋ ςθμαςία τθσ βοικεια χάρτθ, τθ νικθφόρα
Ραγκόςμιο Ρόλεμο. ςυμμετοχισ τθσ πορεία του ελλθνικοφ
Ελλάδασ ςτον Βϋ ςτρατοφ ςτο αλβανικό
Ραγκόςμιο Ρόλεμο. μζτωπο ι/και να
διερευνιςουν το ζποσ του ’40
● Να διαπιςτϊςουν μζςα από εφθμερίδεσ τθσ
τα δεινά τθσ Κατοχισ εποχισ ι μαρτυρίεσ.
και τθ ςθμαςία τθσ
Εκνικισ Αντίςταςθσ. ● Να παρουςιάςουν τα δεινά
του πολζμου και τθσ Κατοχισ
μζςα από μαρτυρίεσ ι ζργα
Ελλινων ποιθτϊν,
λογοτεχνϊν, ηωγράφων και
χαρακτϊν.
● Να εκπονιςουν εργαςία με
κζμα «Κατοχι και
Αντίςταςθ»,
χρθςιμοποιϊντασ
φωτογραφικό/κινθματογρα-
φικό υλικό και μαρτυρίεσ.
Νεότερθ και
΢φγχρονθ ● Να διερευνιςουν τουσ
Ιςτορία τρόπουσ με τουσ οποίουσ
αντιμετϊπιςαν οι Ζλλθνεσ
τον πόλεμο, με βάςθ
γελοιογραφίεσ και τραγοφδια
τθσ εποχισ.
Τα αποτελζςματα του ● Να προςδιορίηουν ● Να εκπονιςουν εργαςία
Βϋ Ραγκοςμίου τισ επιπτϊςεισ του Βϋ για τα ςτρατόπεδα
Ρολζμου και θ ίδρυςθ Ραγκοςμίου ςυγκζντρωςθσ και τισ
του ΟΘΕ. Ρολζμου. καταςτροφζσ από τον πόλεμο
μζςα από
● Να αποτιμοφν τον κινθματογραφικό/φωτογρα-
ρόλο του ΟΘΕ και τθ φικό υλικό και μαρτυρίεσ
ςθμαςία του για τθν Εβραίων επιηθςάντων.
αποτροπι πολεμικϊν
ενεργειϊν. ● Να μελετιςουν τα βαςικά
δικαιϊματα που
κατοχυρϊνονται με τθ
Διακιρυξθ των ανκρωπίνων
δικαιωμάτων του ΟΘΕ.
ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙ΢ ΕΞΕΛΙΞΕΙ΢
ΑΠΟ ΣΟ ΣΕΛΟ΢ ΣΟΤ Β΄
ΠΑΓΚΟ΢ΜΙΟΤ
ΠΟΛΕΜΟΤ ΕΩ΢ ΣΑ
ΣΕΛΗ ΣΟΤ 20οφ ΑΙΩΝΑ
Θ πολιτικι διαίρεςθ τθσ ● Να γνωρίηουν τα ● Να ςχεδιάςουν χάρτθ με τισ
Ευρϊπθσ, διπολιςμόσ βαςικά αίτια του χϊρεσ του υπαρκτοφ
και Ψυχρόσ Ρόλεμοσ. διαχωριςμοφ του ςοςιαλιςμοφ και του δυτικοφ
κόςμου ςε Ανατολι κόςμου.
και Δφςθ.
● Να ςυηθτιςουν τα
● Να διαπιςτϊςουν προβλιματα που
τισ ςυνζπειεσ τθσ δθμιοφργθςε ο Ψυχρόσ
μεταξφ τουσ Ρόλεμοσ ςτουσ λαοφσ τθσ
αντιπαλότθτασ. Ανατολισ και τθσ Δφςθσ,
αξιοποιϊντασ λογοτεχνικά και
κινθματογραφικά ζργα.
● Να αναηθτιςουν και να
ςυγκεντρϊςουν ςτοιχεία για
τα νεανικά κινιματα τθσ
δεκαετίασ του ’60 (χίπισ,
ακτιβιςτζσ) με τθ χριςθ
μουςικοφ,
κινθματογραφικοφ,
φωτογραφικοφ και
λογοτεχνικοφ υλικοφ.
Το τζλοσ τθσ ● Να αξιολογοφν τουσ ● Να αναηθτιςουν και να
αποικιοκρατίασ και θ παράγοντεσ που εντοπίςουν ςτον χάρτθ τα
ανάδυςθ του Τρίτου προκάλεςαν το τζλοσ κράτθ του Τρίτου Κόςμου που
Κόςμου. τθσ αποικιοκρατίασ. αντιμετωπίηουν τα
μεγαλφτερα προβλιματα
● Να γνωρίηουν για υποςιτιςμοφ.
τθν άνοδο των
κρατϊν του Τρίτου ● Να παρουςιάςουν τισ
Νεότερθ και Κόςμου. ςθμαντικότερεσ

΢φγχρονθ προςωπικότθτεσ του Τρίτου
Ιςτορία ● Να εντοπίηουν τα Κόςμου και να εκτιμιςουν τθ
κυριότερα ςυμβολι τουσ ςτθν πτϊςθ
προβλιματα που τθσ αποικιοκρατίασ.
αντιμετωπίηουν τα
κράτθ του Τρίτου ● Να καταγράψουν τα
Κόςμου. προβλιματα του Τρίτου
Κόςμου μζςα από
φωτογραφικό,
κινθματογραφικό και ζντυπο
υλικό.
Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟ ΣΟ
ΣΕΛΟ΢ ΣΟΤ Β΄
ΠΑΓΚΟ΢ΜΙΟΤ
ΠΟΛΕΜΟΤ ΕΩ΢ ΣΙ΢
ΑΡΧΕ΢ ΣΟΤ 21ου
ΑΙΩΝΑ)
Ο Εμφφλιοσ Ρόλεμοσ ● Να γνωρίηουν τισ ● Να παρακζςουν
και τα κφρια αιτίεσ του Εμφυλίου διαφορετικζσ απόψεισ για τον
προβλιματα τθσ Ρολζμου. ελλθνικό Εμφφλιο μζςα από
μετεμφυλιακισ τθ λογοτεχνικι, ποιθτικι και
Ελλάδασ (1944-1963). Ο ● Να αξιολογοφν τισ καλλιτεχνικι δθμιουργία.
κυπριακόσ αγϊνασ επιπτϊςεισ του ςτθν
(1955-1959). ελλθνικι κοινωνία και ● Να αναηθτιςουν και να
τθν πολιτικι ηωι του ςυγκεντρϊςουν
τόπου. φωτογραφικό υλικό για τον
ελλθνικό Εμφφλιο και τουσ
● Να γνωρίηουν τισ πολιτικοφσ πρόςφυγεσ.
ςυνζπειεσ τθσ
μεταπολεμικισ ● Να ςυηθτιςουν, με τθ
οικονομικισ βοικεια χάρτθ των
ανάπτυξθσ και τθσ κατεχόμενων περιοχϊν τθσ
ςφνδεςθσ με τθν ΕΟΚ. Κφπρου, τθν αλλοίωςθ τθσ
πλθκυςμιακισ ςφνκεςθσ τθσ
● Να γνωρίηουν τον Μεγαλονιςου μετά τθν
κυπριακό αγϊνα και ειςβολι.
τισ προςπάκειεσ των
Κυπρίων για τθν
ζνωςθ του νθςιοφ με
τθν Ελλάδα.
● Να γνωρίηουν το
πλαίςιο μζςα ςτο
οποίο θ Κφπροσ
κζρδιςε τθν
ανεξαρτθςία τθσ.
Πξυνςθ τθσ πολιτικισ ● Να είναι ενιμεροι/- ● Να καταγράψουν μερικζσ
κρίςθσ και θ Δικτατορία εσ για τουσ λόγουσ από τισ μεκόδουσ επιβολισ
τθσ 21θσ Απριλίου επιβολισ τθσ και καταςτολισ που
1967. Δικτατορίασ. χρθςιμοποιοφςε το
δικτατορικό κακεςτϊσ.
● Να επιςθμάνουν τα
χαρακτθριςτικά του ● Να ςυηθτιςουν ςχετικά με
δικτατορικοφ τα βαςικά αιτιματα τθσ
κακεςτϊτοσ. εξζγερςθσ του Ρολυτεχνείου
Νεότερθ και και τον ρόλο τθσ ςτθν

΢φγχρονθ ● Να διακρίνουν τα ανατροπι του δικτατορικοφ
Ιςτορία αίτια τθσ κακεςτϊτοσ.
κατάρρευςισ του.
Θ Ελλάδα από τθ ● Να ζχουν ςαφι ● Να ςυηθτιςουν τισ
Μεταπολίτευςθ ζωσ τα εικόνα για τουσ ςυνκικεσ υπό τισ οποίεσ
τζλθ τθσ δεκαετίασ του κφριουσ κεςμοφσ που αποκαταςτάκθκε θ
’80. ςυντζλεςαν ςτθν δθμοκρατία.
αποκατάςταςθ τθσ
δθμοκρατίασ. ● Να ςυηθτιςουν,
μελετϊντασ το Σφνταγμα του
● Να αποτιμοφν τα 1975, για το ζργο που
μζτρα επιτζλεςε θ κυβζρνθςθ
αναδιοργάνωςθσ τθσ εκνικισ ενότθτασ και τθ
χϊρασ κατά τθν ςυμβολι τθσ ςτθν
περίοδο αυτι. εγκακίδρυςθ δθμοκρατικϊν
κεςμϊν.
Θ μεταψυχροπολεμικι ● Να προςδιορίηουν ● Να αναηθτιςουν και να
εποχι ςτθν Ευρϊπθ και τουσ λόγουσ ςυγκεντρϊςουν
ςτθν Ελλάδα. κατάρρευςθσ των φωτογραφικό και ζντυπο
λαϊκϊν δθμοκρατιϊν υλικό για τθν κατάρρευςθ του
τθσ ανατολικισ υπαρκτοφ ςοςιαλιςμοφ.
Ευρϊπθσ.
● Να παρουςιάςουν τθν
● Να αξιολογοφν τισ ανζγερςθ και τθν πτϊςθ του
ςυνακόλουκεσ τείχουσ του Βερολίνου ωσ
αλλαγζσ τθσ ςυμβόλου του Ψυχροφ
κατάρρευςθσ των Ρολζμου.
λαϊκϊν δθμοκρατιϊν
ςτα Βαλκάνια. ● Να ςυηθτιςουν τθν
επίδραςθ τθσ κατάρρευςθσ
● Να του υπαρκτοφ ςοςιαλιςμοφ
αντιλαμβάνονται τισ ςτθ ςθμερινι εποχι,
νζεσ προκλιςεισ που ιδιαίτερα ςτα βαλκανικά
αντιμετωπίηει θ κράτθ.
Ελλάδα αλλά και ο
κόςμοσ ςτισ αρχζσ του
21ου αιϊνα.
Θ Ελλάδα και οι ● Να αξιολογοφν τουσ ● Να καταρτίςουν πίνακα με
διαδικαςίεσ ενοποίθςθσ παράγοντεσ που τα κράτθ-μζλθ τθσ
τθσ Ευρϊπθσ. Θ Ελλάδα οδιγθςαν ςτθν Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ και τον
κράτοσ-μζλοσ τθσ ευρωπαϊκι χρόνο ζνταξισ τουσ ςε αυτιν.
Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ. ενοποίθςθ.
● Να ςυηθτιςουν τισ
● Να αποτιμοφν τθ δυνατότθτεσ αλλά και τα
ςθμαςία τθσ προβλιματα τθσ Ευρωπαϊκισ
ςυγκρότθςισ τθσ. Ζνωςθσ.
● Να γνωρίηουν τισ ● Να διερευνιςουν τον ρόλο

διαδικαςίεσ ζνταξθσ τθσ ευρωπαϊκισ ενοποίθςθσ
τθσ Ελλάδασ ςτθν ςτθν υπζρβαςθ των
Ευρωπαϊκι Ζνωςθ. εκνικιςτικϊν διαφορϊν
μεταξφ των ευρωπαϊκϊν
● Να αντιλθφκοφν τισ λαϊν.
ςφγχρονεσ
προκλιςεισ που
Νεότερθ και αντιμετωπίηει θ

΢φγχρονθ Ευρϊπθ ςτισ αρχζσ
Ιςτορία του 21ου αιϊνα
(BREXIT, προςφυγικό-
μεταναςτευτικό
ηιτθμα, διεκνισ
τρομοκρατία).
Θ τζχνθ του 20οφ ● Να διακρίνουν τα ● Να παρουςιάςουν
αιϊνα. βαςικά ςθμαντικά ζργα κορυφαίων
χαρακτθριςτικά των ηωγράφων των
κφριων καλλιτεχνικϊν ςθμαντικότερων κινθμάτων
ρευμάτων του 20οφ τζχνθσ.
αιϊνα.
● Να ςυηθτιςουν τθν
● Να γνωρίηουν τουσ επιρροι που δζχεται θ τζχνθ
μεγάλουσ Ζλλθνεσ από το ιςτορικό γίγνεςκαι.
δθμιουργοφσ.

Ιστορία Γ ΠΣ

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ιστορία Γ ΠΣ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΢ΠΟΤΔΩΝ

ΓΙΑ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ΢ Ι΢ΣΟΡΙΑ΢

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΢ΠΟΤΔΩΝ ΓΙΑ ΣΟ ΜΑΘΗΜΑ ΣΗ΢ Ι΢ΣΟΡΙΑ΢

αποκτιςουν τθ δυνατότθτα κατανόθςθσ βαςικϊν εννοιϊν, όπωσ ο χϊροσ, ο χρόνοσ και θ

Γ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ – ΘΕΜΑΣΙΚΑ ΠΕΔΙΑ

Δ. ΔΙΔΑΚΣΙΚΗ ΠΛΑΙ΢ΙΩ΢Η – ΢ΧΕΔΙΑ΢ΜΟ΢ ΜΑΘΗ΢Η΢

Με βάςθ τα παραπάνω, τα «αναμενόμενα μακθςιακά αποτελζςματα» κάκε

Αρχαία ευριματα των μνθμείων με τθ ● Να περιγράψουν ζναν ναό,

Αρχαία και ςυγκεντρωτικϊν ελλθνικϊν φφλων αρχαιολογικά ευριματα που

Αρχαία ςχετικά με τον τρόπο που οι

Αρχαία λατρεφονταν φωτογραφίεσ ιωνικοφσ και

Αρχαία χαρακτθριςτικά των

Αρχαία ● Να κατανοιςουν Θερμοπυλϊν.

Αρχαία ΟΙ ΚΛΑ΢ΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ

● Να γνωρίηουν τα ● Να ςυντάξουν πίνακα με τα

Αρχαία καταςτροφικζσ ςυνζπειζσ

Αρχαία μακεδονικι φάλαγγα,

Αρχαία Κλαςικι γραμματεία. ● Να γνωρίηουν τουσ ● Να καταρτίςουν με τθ

Αρχαία ςωςτά τισ ζννοιεσ:

● Να γνωρίηουν τθ ● Να αναλάβουν τθν

Αρχαία νεοκλαςικά ςτοιχεία ςε κτίρια

Αρχαία ● Οι εμφφλιοι πόλεμοι

● Να γνωρίηουν και ● Να μελετιςουν τι γράφει ο

Αρχαία να μποροφν να Ραυςανίασ («Ελλάδοσ

Αρχαία ρωμαϊκά μνθμεία τθσ ΢ωμαϊκι Αγορά τθσ Ακινασ,

● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ

Αρχαία τόπουσ όπου ςϊηονται

Βυηαντινι – τθσ Ανατολισ.

● Να διακρίνουν τθ ● Να ςυηθτιςουν για τον

Βυηαντινι – ● Να ςυνδζουν τθν

Βυηαντινι – ομαδικζσ, ςχετικά με τθ

Βυηαντινι – Αναγζννθςθ». ειςζβαλαν ςτον ευρωπαϊκό

Βυηαντινι – ςθμαςία τθσ μελετιςουν ςτο ςχολικό

Βυηαντινι – ςχετικά με τθν εμπορικι

● Να γνωρίηουν τθν ● Να παρατθριςουν και να

Βυηαντινι – διαμελιςμόσ τθσ κατανοοφν τουσ παιχνίδι ρόλων με κζμα:

● Να αξιολογοφν τον ● Να ςυντάξουν μια

Βυηαντινι – Ραλαιολόγων. Ραλαιολόγοι εξωτερικι πολιτικι (με

● Να διακρίνουν τον ● Να ςυηθτιςουν τισ

Βυηαντινι – ελλθνιςμό και τθ ● Να παρακολουκιςουν και

Βυηαντινι – Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ

● Να αναηθτιςουν ςτθν ζωσ

Βυηαντινι – ΚΑΙ ΕΠΙ΢ΣΗΜΕ΢ ΢ΣΟ

● Να αξιολογοφν τθν ● Να μελετιςουν διακζςιμο

Βυηαντινι – πανδθμία τθσ μαφρθσ

Βυηαντινι – τθν κακθμερινι ηωι ςυμπεράςματά τουσ.

● Να παρακζτουν τισ ● Να ςυγκρίνουν τα

Νεότερθ και ΑΠΟ ΣΟΝ ΔΙΑΦΩΣΙ΢ΜΟ

Νεότερθ και από τα ςφγχρονα κράτθ.

● Να γνωρίηουν τα ● Να ςυντάξουν χρονολόγιο

Νεότερθ και απομνθμονεφματα

● Να καταγράψουν μζςα από

● Να εντοπίςουν τισ επιρροζσ

Νεότερθ και για τον φιλελλθνιςμό και τουσ

Νεότερθ και Ο Ιωάννθσ ● Να γνωρίηουν για ● Να περιγράψουν τθν

Νεότερθ και παιχνίδι ρόλων τα

● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ

● Να εντοπίςουν ςτον χάρτθ

● Να προςδιορίηουν ● Να καταρτίςουν πίνακα με

Νεότερθ και κοινωνία των αρχϊν του 20οφ

● Να αποτιμοφν τθν ● Να αναηθτιςουν και να

Νεότερθ και τα αίτια και τισ κινθματογραφικοφ υλικοφ.

● Να γνωρίηουν τα ● Να καταγράψουν τα υλικά,