‫قابل استفاده دانشجويان كارشناسي و داوطلبين آزمون كارشناسي ارشد‬

‫رشته هاي فني و مهندسي‬

‫معادالت ديفرانسيل‬

‫شامل‪:‬‬
‫• ‪ 150‬تست چهار گزینه ای کنکورهای کارشناسی ارشد و دکترا‬
‫• پاسخ تشریحی و روش های سریح حل مسائل‬

‫مؤلفان‪ :‬قاسم شادالوئی ـ شاهين جوانمردي‬

 ‫‪ :‬شادالوئی‪ ،‬قاسم‪،‬‏‫‪- ۱۳۶۵‬‏‬ ‫سرشناسه‬
‫‏عنوان و نام پديدآور ‪ :‬مجموعه سواالت ‪ ۱۰۰×۱۰۰‬معادالت دیفرانسیل‬
‫تهران‪ :‬آترین پارسه‪،‬‏‫‪‬.۱۳۹۴‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‏مشخصات نشر‬
‫‪ ۸۹‬ص‪‬‬.‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‏مشخصات ظاهری‬
‫‪978-600-8041-41-2‬‬ ‫‪:‬‬ ‫‏شابک‬
‫فیپای مختصر‬ ‫‏وضعیت فهرست نویسی ‪:‬‬
‫فهرست نويسی كامل اين اثر در نشانی‪ http://opac.nlai.ir :‬قابل دسترسی است‬ ‫‪:‬‬ ‫‏موضوع‬
‫جوانمردی‪ ،‬شاهین‪- ۱۳۷۰ ،‬‬ ‫‪:‬‬ ‫شناسه افزوده‬
‫موسسه آموزش عالی آزاد پارسه‬ ‫‪:‬‬ ‫شناسه افزوده‬
‫‪۴۱۴۹۹۷۰‬‬ ‫‏شماره کتابشناسی ملی ‪:‬‬

‫مجموعه سواالت ‪ 100×100‬معادالت ديفرانسيل (رشته های فنی و مهندسی)‬ ‫‪:‬‬ ‫عنوان كتاب‬
‫قاسم شادالوئی ‪ -‬شاهين جوانمردي‬ ‫‪:‬‬ ‫مؤلفان‬
‫آترین پارسه‬ ‫‪:‬‬ ‫ناشر‬
‫اول ‪1394-‬‬ ‫‪:‬‬ ‫نوبت چاپ‬
‫‪1000‬‬ ‫‪:‬‬ ‫شمارگان‬
‫صحیفه‬ ‫‪:‬‬ ‫چاپ‬
‫‪ 13000‬تومان‬ ‫‪:‬‬ ‫قیمت‬
‫‪978-600-8041-41-2‬‬ ‫‪:‬‬ ‫شابك‬

‫تمام حقوق مادي و معنوي اين اثر متعلق به مؤسسه آموزش عالي آزاد پارسه است‪.‬‬
‫هر گونه چاپ و تكثير از محتويات اين اثر بدون اجازه كتبي مؤسسه آموزش عالي آزاد پارسه ممنوع است‪،‬‬
‫متخلفان به موجب بند ‪ 5‬از ماده قانون حمايت از مؤلفان و مصنفان و هنرمندان تحت پيگرد قانوني قرار مي‌گيرند‪.‬‬
‫نقل مطالب اين اثر با ذكر منبع بالمانع است‪.‬‬

‫تلفن‪84388 :‬‬
 ‫خواهران عزيزم‬
‫مژگان و بهناز‬
‫معادالت ديفرانسيل از دروس پايه‌اي و بسيار كاربردي در علوم فيزيك‪ ،‬رياضي و مهندسي مي‌باشد‬
‫به طوري كه در اكثر دروس دانشگاهي براي حل مسائل علمي و مهندسي با معادالتي روبرو‬
‫مي‌شويم كه ردي از مباحث درس معادالت ديفرانسيل در آن وجود دارد‪.‬‬
‫همچنين درس معادالت ديفرانسيل در كنكور مقاطع تحصيالت تكميلي كارشناسي ارشد و دكتري‬
‫در تمامي رشته‌هاي فني مهندسي از اهميت بسيار بااليي برخوردار است‪.‬‬
‫كتاب حاضر مجموعه‌اي مفيد از تست‌هاي كنكورهاي كارشناسي ارشد و دكتري رشته‌هاي‬
‫ال تشريحي به روش‌هاي گوناگون به همراه آموزش نكات‬ ‫مختلف فني مهندسي با پاسخ‌نامه كام ً‬
‫و روش‌هاي تستي و سريع حل مسائل مي‌باشد كه اثري ارزشمند جهت جمع‌بندي و تسلط هرچه‬
‫بيش‌تر داوطلبين است و منبعي كمكي در كنار جزوه كالسي و كتاب درسي معادالت ديفرانسيل‬
‫مي‌باشد‪.‬‬
‫اميد است كتاب مذكور كمكي هرچند ناچيز ولي مفيد در جهت موفقيت شما دانشجويان عزيز‬
‫باشد‪.‬‬
‫در اين جا جاي دارد از جناب آقاي مهندس كاوه عابدينی‌زاده رياست محترم مؤسسه ‌آموزش‬
‫عالي آزاد پارسه و همچنين دوست و همكار عزيز جناب آقاي مهندس امير انصاري رياست محترم‬
‫انتشارات مؤسسه پارسه كمال تشكر و قدرداني را به جاي ‌آوريم‪.‬‬
‫همچنين بر خود مي‌دانيم قدردان زحمات سركار خانم سارا افراز و گروه انتشارات پارسه كه زمان‬
‫زيادي را جهت تهيه اين كتاب اختصاص داده‌اند‪ ،‬باشيم‪.‬‬
‫از انتقادات و پيشنهادات شما خوانندگان عزيز با كمال ميل استقبال مي‌شود‪.‬‬

‫‪shadloo@parseh.ac.ir‬‬ ‫ ‬

‫قاسم شادلو ـ شاهين جوانمردي‬

 ‫فهرست‬
‫‪2‬‬ ‫فصل اول‪ :‬معادالت مرتبه اول‬
‫‪10‬‬ ‫فصل دوم‪ :‬معادالت مرتبه دوم‬
‫‪18‬‬ ‫فصل سوم‪ :‬حل معادالت ديفرانسيل به روش سري‌ها‬
‫‪26‬‬ ‫فصل چهارم‪ :‬تبديل الپالس‬
‫‪34‬‬ ‫پاسخنامه تشريحي فصل اول‬
‫‪54‬‬ ‫پاسخنامه تشريحي فصل دوم‬
‫‪68‬‬ ‫پاسخنامه تشريحي فصل سوم‬
‫‪80‬‬ ‫پاسخنامه تشريحي فصل چهارم‬
 ‫مجموعه تست فصل اول‬

‫معادالت مرتبه اول‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪2‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪ .1‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ‪ ydx + x x 2 y − 1 dy = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﺑﺮق ‪(84‬‬
‫‪−y2‬‬ ‫‪y3‬‬ ‫‪y2‬‬ ‫‪y2‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪= C (2‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪= C (1‬‬
‫‪2x 3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2x 2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪−y2‬‬ ‫‪y3‬‬ ‫‪− y2‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪= C (4‬‬ ‫‪+ y = C (3‬‬
‫‪2x 2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪x2‬‬

‫)ﺑﺮق ‪(85‬‬ ‫(‬ ‫)‬

‫‪ .2‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﻣﻌﻤﻮﻟﯽ ‪ 2xy dx + x 2 − 1 dy = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪cx‬‬ ‫‪c‬‬
‫=‪y‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪y = x 4 − 2x + 1 (3‬‬ ‫=‪y‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪y = x 2 + c (1‬‬
‫‪1− x‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪1− x‬‬ ‫‪2‬‬

‫)دﮐﺘﺮي اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ ‪(85‬‬ ‫‪ .3‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ روﺑﺮو ﮐﺪامﯾﮏ از ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي زﯾﺮ اﺳﺖ؟‬
‫‪dy‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪− 4y = x 6 e x‬‬
‫‪dx‬‬
‫‪y = x 4 + x 3 e − x + x 2 + c (2‬‬ ‫‪y = x −5 + e− x + c (1‬‬
‫‪y = x 5 e x − x 4 e x + cx 4 (4‬‬ ‫‪y = x 4 e− x + x 2 e x + cx 3 (3‬‬

‫)ﺑﺮق ‪(86‬‬ ‫‪ .4‬ﻣﺴﯿﺮﻫﺎي ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺮ دﺳﺘﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ x 2 − y2 − 2x + 4 − λ = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬

‫‪x + xy = c (4‬‬ ‫‪y + xy = c (3‬‬ ‫‪y − xy = c (2‬‬ ‫‪x − xy = c (1‬‬
‫)دﮐﺘﺮي ﺷﺮﯾﻒ ‪(87‬‬ ‫‪ .5‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ روﺑﻪرو ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪1‬‬ ‫‪π‬‬
‫= ‪( sin x ) y′ − ( cos x ) y‬‬ ‫‪sin 2x , y   = 1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪y = sin x ln ( sin x ) + sin x (2‬‬ ‫‪y = sin x ln ( sin x ) + 1 (1‬‬
‫‪y = cos x ln ( sin x ) + sin x (4‬‬ ‫‪y = ln ( sin x ) + sin x (3‬‬

‫‪dy y − x − y‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )دﮐﺘﺮي ﺷﺮﯾﻒ ‪(87‬‬ ‫=‬ ‫ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪, y (1) = 1‬‬ ‫‪.6‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪π‬‬ ‫‪π‬‬
‫‪sin −1 − ln x = (2‬‬ ‫‪sin −1 y − ln x = (1‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪π‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪π‬‬
‫‪sin −1 y + x ln x = x (4‬‬ ‫‪sin −1 + ln x = (3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ .7‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ cos ( x + y ) dx = x sin ( x + y ) dx + x sin ( x + y ) dy‬ﮐـﺪامﯾـﮏ از‬
‫)ﺑﺮق ‪(88‬‬ ‫ﻣﻮارد داده ﺷﺪه ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪y cos ( x + y ) = c (2‬‬ ‫‪x cos ( x + y ) = c (1‬‬
‫‪y sin ( x + y ) = c (4‬‬ ‫‪x sin ( x + y ) = c (3‬‬
 ‫‪3‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ اول‬

‫)ﺑﺮق ‪(88‬‬ ‫‪ .8‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ داده ﺷﺪه ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪xy 2 − sin x cos x‬‬
‫= ‪y′‬‬ ‫‪; y (0) = 2‬‬
‫(‬
‫‪y 1 − x2‬‬ ‫)‬
‫) (‬
‫‪y 2 1 − x 2 + cos 2 x = 3 (2‬‬ ‫) (‬
‫‪y 2 1 − x 2 + sin 2 x = 2 (1‬‬

‫‪y2‬‬ ‫‪(1 − x ) − cos‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x = 5 (4‬‬ ‫‪y2‬‬ ‫‪(1 − x ) + sin‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x = 4 (3‬‬

‫‪ 2ye x‬ﻓﺎﮐﺘﻮر اﻧﺘﮕﺮاﻟـﯽ ﺑـﻪ‬ ‫(‬ ‫‪2 2‬‬

‫‪y‬‬
‫( )‬ ‫‪2 2‬‬

‫)‬
‫اﮔﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪+ 2y 2 dx + 2xe x y + 3xy dy = 0‬‬ ‫‪.9‬‬
‫)ﺑﺮق ‪(89‬‬ ‫ﺻﻮرت ‪ x α yα‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ α ،‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪−1 (4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪1 (1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫)ﺑﺮق ‪(89‬‬ ‫‪ .10‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ y′′ + ( tan x ) y′ = cos2 x‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪1‬‬
‫‪y = − cos 2x + c1 sin x + c2 (2‬‬ ‫‪y = − cos 2 x + c1 sin + c2 (1‬‬
‫‪4‬‬
‫‪1‬‬
‫‪y = sin 2x + c1 cos x + c2 (4‬‬ ‫‪y = sin 2 x + c1 cos x + c2 (3‬‬
‫‪4‬‬
‫)ﻋﻤﺮان ‪(90‬‬ ‫‪ .11‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ دﺳﺘﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽ ‪ x 2 + cy 2 − y = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫(‬
‫‪2xy + y − 2x 2 y ′ = 0 (2‬‬‫)‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪2xy + x − 2y 2 y ′ = 0 (1‬‬

‫‪2xy + ( y‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪− 2x ) y ′ = 0 (4‬‬ ‫‪2xy + ( x‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪− 2y ) y ′ = 0 (3‬‬

‫‪1 + x 2 dy‬‬ ‫‪dx‬‬

‫)ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪(91‬‬ ‫را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﯾﺪ؟‬ ‫=‬ ‫‪ .12‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬
‫‪1+ y‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1+ x2‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪+ C = Arc tan y (2‬‬ ‫‪+ C = Arc tan y (1‬‬
‫‪1 + x2‬‬ ‫‪1 + x2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪x−‬‬ ‫‪= Arc tan y + C (4‬‬ ‫‪= C − Arc tan y (3‬‬
‫‪1 + x2‬‬ ‫‪1 + x2‬‬

‫)ﻋﻤﺮان ‪(91‬‬ ‫‪ .13‬ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ زﯾﺮ را ﺑﯿﺎﺑﯿﺪ؟‬

‫‪dy tan y‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪= (1 + x ) e x sec y‬‬
‫‪dx 1 + x‬‬
‫‪sin y x‬‬ ‫‪cos y x‬‬
‫‪− e = C (2‬‬ ‫‪− e = C (1‬‬
‫‪1+ x‬‬ ‫‪1+ x‬‬
‫‪cos y x‬‬ ‫‪sin y x‬‬
‫‪+ e = C (4‬‬ ‫‪+ e = C (3‬‬
‫‪1+ x‬‬ ‫‪1+ x‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪4‬‬

‫)ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪(91‬‬ ‫‪ .14‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ xy′ − y ( ln xy − 1) = 0‬ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪xy = e‬‬ ‫‪cx‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪y = x + ce x (3‬‬ ‫‪xy = ce y (2‬‬ ‫‪x = y + ce y (1‬‬

‫‪ .15‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ 4y3 y′ + y = 2xy′‬ﺑﺎ ﺷﺮط اوﻟﯿﻪ ‪ y (1) = 1‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟)ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪(92‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬
‫= ‪y2‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫= ‪y2‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫= ‪x2‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫= ‪x2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪5 − 4y‬‬ ‫‪5 + 4y‬‬ ‫‪5 + 4x‬‬ ‫‪5 − 4x‬‬

‫‪‬‬ ‫‪y ‬‬

‫‪ y′  sin y +‬ﻣﻔﺮوض اﺳﺖ‪ .‬ﺟـﻮاﺑﯽ ﮐـﻪ از‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ = −π sin x cos x cos y‬‬ ‫‪.16‬‬
‫‪‬‬ ‫‪cos y ‬‬
‫‪π‬‬ ‫‪ π‬‬
‫= ‪ x‬داراي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ y‬اﺳﺖ؟ )ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪(92‬‬ ‫ﻧﻘﻄﻪ ‪ ( x 0 , y0 ) =  0, ‬ﻣﯽﮔﺬرد ﺑﻪ ازاي‬
‫‪4‬‬ ‫‪ 4‬‬
‫‪π‬‬ ‫‪π‬‬ ‫‪π‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪0 (1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪dy‬‬
‫)ﺑﺮق ‪(92‬‬ ‫‪ sin y‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .17‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ) ‪= cos y (1 − x cos y‬‬
‫‪dx‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪= x + 1 + ce− x (2‬‬ ‫‪= x + 2 + ce− x (1‬‬
‫‪cos y‬‬ ‫‪cos y‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪= x + 1 + ce x (4‬‬ ‫‪= x − 1 + ce x (3‬‬
‫‪cos y‬‬ ‫‪cos y‬‬

‫‪dy‬‬
‫‪ x‬ﺑﺎ ﺷﺮط اوﻟﯿﻪ ‪ y (1) = 1‬ﻣﻔﺮوض اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﺑـﺎزه ‪x‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪+ y 2 = 0‬‬ ‫‪.18‬‬
‫‪dx‬‬
‫)ﺑﺮق ‪(93‬‬ ‫ﮐﻪ در آن ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻣﻘﺪار اوﻟﯿﻪ داراي ﺟﻮاب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪1 ‬‬ ‫‪1 ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ e , ∞  (4‬‬ ‫‪ e , ∞  (3‬‬ ‫‪ −∞ , e  (2‬‬ ‫‪ −∞ , e  (1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪dy‬‬
‫)ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪(93‬‬ ‫‪ x‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪− y + 3x 3 y − x 2 = 0‬‬ ‫‪.19‬‬
‫‪dx‬‬
‫‪x s3‬‬ ‫‪x s2‬‬
‫‪y = cx −1c− x + x −1e − x‬‬ ‫‪∫ e ds (2‬‬ ‫‪y = cx −1e− x + x −1e− x‬‬ ‫‪∫ e ds (1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪y = cxe− x‬‬ ‫‪+ xe− x ∫ es ds (4‬‬ ‫‪y = cxe − x‬‬ ‫‪+ xe− x ∫ es ds (3‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ .20‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ y′ − x sin 2y = xe− x cos 2 y‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬

‫‪2‬‬
‫)ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪(93‬‬
‫‪tan y + e x + 4ce −2x = 0 (2‬‬ ‫‪4 tan y + e x − 4ce − x = 0 (1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪4 tan y + e−2x + 4ce x = 0 (4‬‬ ‫‪4 tan y + e − x − 4ce x = 0 (3‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
 ‫‪5‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ اول‬

‫)ﻋﻤﺮان ‪(93‬‬ ‫‪ .21‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ زﯾﺮ ﻣﻘﺪار )‪ y (1‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬

‫)‪( x + 1) y′ − y = e x ( x + 1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪, y ( 0) = 1‬‬
‫‪2e (4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪e 2 (3‬‬ ‫‪2e (2‬‬ ‫‪e (1‬‬

‫)ﻫﻮاﻓﻀﺎ ‪(93‬‬ ‫‪ .22‬ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮال ﺳﺎز ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ زﯾﺮ اﺳﺖ؟‬

‫‪( 4xy + 3y ) dx + ( 2x‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‬
‫‪+ 5xy3 dy = 0‬‬

‫‪x 2 y (4‬‬ ‫‪y 3 (3‬‬ ‫‪xy 2 (2‬‬ ‫‪x 3 (1‬‬

‫‪ .23‬ﺑﺮاي ﮐﺪام ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ ، µ = eαx +βy , β , α‬ﯾﮏ ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮال ﺳﺎز ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﯾﺮ اﺳﺖ؟)ﻧﺴﺎﺟﯽ ‪(93‬‬

‫(‬
‫‪e− y dx + e − x −e − y + 1 dy = 0‬‬‫)‬
‫‪α = 1 , β = − 1 (2‬‬ ‫‪α = − 1 , β = − 1 (1‬‬
‫‪α = 1 , β = 1 (4‬‬ ‫‪α = − 1 , β = 1 (3‬‬

‫)ﻣﻮاد ‪(93‬‬ ‫‪ y‬و ‪ y ( 0 ) = 1‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬

‫‪dy‬‬
‫‪dx‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪ .24‬ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪+ 1 + y 2 sin x = 0‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫(‬ ‫‪1‬‬
‫)‬
‫‪ln 1 + y 2 − ln 2 cos x = −1 (2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫(‬ ‫‪1‬‬
‫)‬
‫‪ln 1 + y 2 − ln 2 = cos x − 1 (1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫(‬ ‫‪1‬‬
‫)‬
‫‪ln 1 + x 2 − ln 2 cos x = −1 (4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫(‬ ‫‪1‬‬
‫)‬
‫‪ln 1 + x 2 − ln 2 = sin x − 1 (3‬‬
‫‪2‬‬

‫)ﻣﻌﻤﺎري ﮐﺸﺘﯽ ‪(93‬‬ ‫‪ .25‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺴﯿﺮ ﻗﺎﺋﻢ دﺳﺘﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽﻫﺎي ‪ y 2 = cx 3‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪2x 2 + 3y 2 = a 2 (2‬‬ ‫‪3x 2 y + 2y 2 = a (1‬‬
‫‪x 2 y + y 2 = a 2 (4‬‬ ‫‪3x 2 y + y3 = a (3‬‬

‫‪xdy‬‬
‫)ﭘﻠﯿﻤﺮ ‪(93‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .26‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪+ y = xy‬‬
‫‪dx‬‬
‫‪1‬‬
‫=‪y‬‬ ‫‪x + c (2‬‬ ‫‪y = x + c (1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫=‪y‬‬ ‫‪x + c  (4‬‬ ‫‪y =  x + c  (3‬‬
‫‪x  2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪ .27‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ x −1 + y −1 dx + 2axy −2 dy = 0‬ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ؟ اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ‪ a‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﮐـﺪام‬
‫)ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﯿﻤﯽ ‪(93‬‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1 (4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪−1 (1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪6‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪ .28‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ xy3 − y3 − x 2 e x dx + 3y2 xdy = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫)دﮐﺘﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﭘﺰﺷﮑﯽ ‪(93‬‬
‫‪x x‬‬ ‫‪1 x‬‬
‫= ‪y3‬‬ ‫‪e + cxe− x (2‬‬ ‫= ‪xy3‬‬ ‫‪e + ce− x (1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪y3 = e x + ce− x (4‬‬ ‫‪y3 = xe x + cxe− x (3‬‬
‫‪2‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪ .29‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ y 2dx − x 3 − xy dy = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫)دﮐﺘﺮي ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﭘﺰﺷﮑﯽ ‪(93‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪x  y −2 + c  = 1 (2‬‬ ‫‪xy  y −3 + c  = 1 (1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪x 2 y 2  y −3 + c  = 1 (4‬‬ ‫‪y  y − 3 + c  = 1 (3‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬
‫)ﻣﻮاد ‪(94‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪ .30‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ x 2 + 3y2 dx − 2xydy = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬

‫‪(4‬‬ ‫‪x 2 + y 2 = cx 2 (3‬‬ ‫‪x 2 + y3 = cx 3 (2‬‬ ‫‪x 2 + y 2 = cx 3 (1‬‬

‫‪x 2 + y 2 = cy‬‬
‫ﯾﮏ ﻓﺎﮐﺘﻮر اﻧﺘﮕﺮال ﺑﺮاي ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ زﯾﺮ ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )اﯾﻦ ﻓـﺎﮐﺘﻮر ﻓﻘـﻂ ﺗـﺎﺑﻌﯽ از ‪y‬‬ ‫‪.31‬‬
‫)ﻣﻮاد ‪(94‬‬ ‫اﺳﺖ( ‪( 2xy4ey + 2xy3 + y ) dx + ( x 2 y4e y − x 2 y2 − 3x ) dy = 0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‪F‬‬
‫‪4‬‬
‫‪(4‬‬ ‫=‪F‬‬
‫‪3‬‬
‫‪(3‬‬ ‫=‪F‬‬
‫‪2‬‬
‫‪(2‬‬ ‫=‪F‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬
‫)ﻫﻮا ﻓﻀﺎ ‪(94‬‬ ‫‪ .32‬ﺟﻮاب ﻏﯿﺮﻋﺎدي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ y = xy′ − sin y′‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪y+‬‬ ‫‪1 + x 2 ‬‬ ‫‪ y+‬‬ ‫‪1 − x 2 ‬‬
‫‪x = sin ‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪x = cos ‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪x+‬‬ ‫‪1 + x 2 ‬‬ ‫‪x+‬‬ ‫‪1 − x 2 ‬‬
‫‪y = sin ‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪y = cos ‬‬ ‫‪(3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪ .33‬اﮔﺮ ‪ µ = x α yβ‬ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮال ﺳﺎز ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧـﺴﯿﻞ ‪ 3x 2 + y2 dx − 2xydy = 0‬ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫)ﻫﻮا ﻓﻀﺎ ‪(94‬‬ ‫آنﮔﺎه ﻣﻘﺎدﯾﺮ ‪ α‬و ‪ β‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪α = −1, β = 0 (2‬‬ ‫‪α = 0 , β = 1 (1‬‬
‫‪α = −2, β = 0 (4‬‬ ‫‪α = 0, β = −1 (3‬‬
 ‫‪7‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ اول‬

‫)ﻫﻮا ﻓﻀﺎ ‪(94‬‬ ‫(‬ ‫)‬

‫‪ .34‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ ydx + x + x 3 y2 dy = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬

‫‪( xy )−2 + ln y = c (2‬‬ ‫‪( xy )−2 + ln x = c (1‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪− ( xy ) + ln y = c (4‬‬ ‫‪− ( xy ) + ln x = c (3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫)ﻫﻮا ﻓﻀﺎ ‪(94‬‬ ‫(‬ ‫()‬ ‫)‬
‫‪ .35‬ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮالﺳﺎز ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ y2 − 1 1 + tan 2 x dx + y tan xdy = 0‬اﺳﺖ؟‬
‫‪sin y (4‬‬ ‫‪sec y (3‬‬ ‫‪tan x (2‬‬ ‫‪cos x (1‬‬
‫)ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪(94‬‬ ‫‪ .36‬ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻘﺪار اوﻟﯿﻪ ‪ y (1) = 0‬و ‪ y′esin y + xy′ tan y = 1‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪cos x = ln ( y sin x ) (2‬‬ ‫‪sin x = ln ( y cos x ) (1‬‬
‫‪cos y = ln ( x sin y ) (4‬‬ ‫‪sin y = ln ( x cos y ) (3‬‬
‫)ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪(94‬‬ ‫‪ .37‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ زﯾﺮ ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه‪ ،‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪1 − x 2 y3 cos 2 x‬‬
‫= ‪y′‬‬ ‫‪, y (0) = 1‬‬
‫(‬
‫‪y 2 1 + x 3 cos 2 x‬‬ ‫)‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪y3 1 + x 3 − 3 tan x = 1 (2‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪x 3 1 + y3 + 3 tan x = 1 (1‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪y3 1 + x 3 + 3 tan x = −1 (4‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪x 3 1 + y3 + 3 tan x = −1 (3‬‬
‫‪1‬‬
‫)ﻋﻤﺮان ‪(94‬‬ ‫‪ y = 1 +‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪.38‬‬
‫)‪sin ( x − y + 1‬‬
‫‪cos ( x − y + 1) = y + c (2‬‬ ‫‪cos ( x − y + 1) = x + c (1‬‬
‫‪csc ( x − y + 1) = y + c (4‬‬ ‫‪csc ( x − y + 1) = x + c (3‬‬
‫‪ 4yy ′′ − 4 ( y′ )2 − 9xy 2 = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪ ‬در ﻧﻘﻄﻪ ‪ x = 2‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﯾﮏ ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪11‬‬ ‫‪.39‬‬
‫‪ y ( 0 ) = 1 , y (1) = e 8‬‬
‫‪‬‬
‫)ﻋﻤﺮان ‪(94‬‬
‫‪e (4‬‬ ‫‪e 2 (3‬‬ ‫‪e3 (2‬‬ ‫‪e5 (1‬‬
‫)ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪(94‬‬ ‫‪ .40‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ y′′ + ( tan x ) y′ = cos2 x‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪y = sin 2 x + c1 cos x + c 2 (2‬‬ ‫‪y = − cos 2 x + c1 sin x + c2 (1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‪y‬‬ ‫‪sin 2x + c1 cos x + c 2 (4‬‬ ‫‪y = − cos 2x + c1 sin x + c 2 (3‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
 ‫مجموعه تست فصل دوم‬

‫معادالت مرتبه دوم‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪10‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪ .1‬اﮔﺮ ‪ e− x‬ﯾﮏ ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ xD 2 − D − 4x 3 y = 0‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻮاب دﯾﮕﺮ آن ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫‪2‬‬

‫)دﮐﺘﺮاي اﻣﯿﺮﮐﺒﯿﺮ ‪(85‬‬ ‫اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪xe − x (1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪e x (4‬‬ ‫‪xe 2x (3‬‬ ‫‪e2x (2‬‬

‫)ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪(91‬‬ ‫‪ .2‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ x 2 y′′′ − 3xy′′ + 3y′ = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪(4‬‬ ‫‪c1x + c2 x 4 + c3 (3 c1x 4 + c2 x 2 + c3 x (2‬‬ ‫‪c1x 4 + c2 x 2 + c3 (1‬‬
‫‪c1x 3 + c2 x 4 + c3‬‬

‫‪1‬‬
‫دو ﺟﻮاب ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﻄﯽ ﯾﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﻣﺮﺗﺒﻪ دوم ﺧﻄﯽ ﻫﻤﮕـﻦ ﻫـﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺎ‬ ‫‪,x‬‬ ‫‪.3‬‬
‫‪x‬‬
‫ﻓﺮض آن ﮐﻪ ﺿﺮﯾﺐ ‪ y′′‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 1‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺸﺘﻖ ﻣﺮﺗﺒﻪ اول در اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫)ﺑﺮق و ﻣﻌﺪن ‪(91‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪x 2 (3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪x (1‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪ .4‬ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﮑﻞ ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدي ﯾﮏ اﻧﺘﮕﺮال ﺧﺼﻮﺻﯽ ) ‪ ( yp‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﻣﺮﺗﺒـﻪ‬
‫)رﯾﺎﺿﯽ ﻣﺤﺾ ‪(91‬‬ ‫ﺳﻮم زﯾﺮ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪y′′′ + y′ = xe cos x + 4‬‬
‫‪x‬‬

‫‪e x ( Ax + B ) cos x + Ex (1‬‬

‫‪Ex + e x ( ( Ax + B ) cos x + ( Cx + D ) sin x ) (2‬‬
‫‪e x ( ( Ax + B ) cos x + ( Cx + D ) sin x ) (3‬‬
‫‪e x ( A cos x + Bsin x ) + Ex (4‬‬

‫‪ .5‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﮐﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ وﯾﮋه ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺮزي ـ اوﻟﯿﻪ زﯾﺮ را از آن ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ دﺳـﺖ آورد ﮐـﺪام‬
‫)رﯾﺎﺿﯽ ﻣﺤﺾ ‪ 91‬ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪ 92‬ـ ﺑﺮق ‪(93‬‬ ‫اﺳﺖ؟‬
‫‪ y ′′ + λy = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪ y ( 0 ) = 0 , y (1) + y′ (1) = 0‬‬
‫‪tan λ − λ = 0 (2‬‬ ‫‪tan λ + λ = 0 (1‬‬
‫‪tan λ + λ = 0 (4‬‬ ‫‪sin λ − λ cos λ = 0 (3‬‬

‫‪ x 2 .6‬و ) ‪ x 2 ln ( x‬دو ﺟﻮاب ﻣـﺴﺘﻘﻞ ﺧﻄـﯽ ﻣﻌﺎدﻟـﻪ ‪ y′′ + f1 ( x ) y′ + f 2 ( x ) y = 0‬ﮐـﻪ در آن‬

‫‪ f 2 , f1‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ I‬ﺷﺎﻣﻞ ﺻﻔﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺿﺮﯾﺐ ﻣﺸﺘﻖ ﻣﺮﺗﺒـﻪ اول در اﯾـﻦ ﻣﻌﺎدﻟـﻪ‬
‫)رﯾﺎﺿﯽ ﻣﺤﺾ ‪(91‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪−4x 2 (3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪3x (1‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x2‬‬
 ‫‪11‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ دوم‬

‫‪ .7‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻠﯽ ﮐﻪ ﺗﻮاﺑﻊ ‪ 1 , x , e2x , xe2x‬ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﻨﺪه ﻣﺠﻤﻮع ﺟﻮابﻫـﺎي ﭘﺎﯾـﻪ آن‬
‫)ﻋﻤﺮان ‪(91‬‬ ‫ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪y( ) − 4y′′′ + 2y′′ = 0 (2‬‬ ‫‪y( ) − 4y′′′ − 4y′′ = 0 (1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪y( ) − 4y′′′ + 4y′′ = 0 (4‬‬ ‫‪y( ) − 2y′′′ + 4y′′ = 0 (3‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬

‫)ﻋﻤﺮان ‪(91‬‬ ‫‪ .8‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ x 2 y′′ + 2xy′ − 1 = 0‬و ‪ x > 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪c‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪ln x + 1 + c2 (2‬‬ ‫‪ln x + 1 + c 2 (1‬‬
‫‪x2‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪ln x + 1 + c2 x (4‬‬ ‫‪ln x + 1 + c 2 x (3‬‬
‫‪x2‬‬ ‫‪x‬‬
‫)ﻫﻮاﻓﻀﺎ ‪(91‬‬ ‫‪ .9‬ﯾﮏ ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ y′′ − 3y′ − 4y = 2 sin x‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪cos x − sin x (1‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪17‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪cos 2x + sin x (2‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪17‬‬
‫‪ 3 17 ‬‬
‫‪ −‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪xe‬‬ ‫‪(3‬‬
‫‪ 3 17 ‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2 + 2  x‬‬ ‫‪5  2‬‬
‫‪−‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪ x‬‬
‫‪e‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪cos x + e‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪sin x (4‬‬
‫‪17‬‬
‫)ﻫﻮاﻓﻀﺎ ‪(91‬‬ ‫‪ .10‬ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ y′′ + 10y′ + 25 = 14e−5x‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪7xe−5x (4‬‬ ‫‪7x 2 e−5x (3‬‬ ‫‪x 2 e−5x (2‬‬ ‫‪xe −5x (1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ 2y′′ + y′ −‬ﺑﺎﺷﻨﺪ و رﻧﺴﮑﯿﻦ‬ ‫اﮔﺮ ‪ y 2 , y1‬دو ﺟﻮاب ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﻄﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ t > 0‬و ‪y = 0‬‬ ‫‪.11‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪t2‬‬
‫)ﻫﻮاﻓﻀﺎ ‪(91‬‬ ‫آن در ‪ t = 1‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 1‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﻧﺴﮑﯿﻦ آنﻫﺎ در ‪ t = 4‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪64‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ .12‬اﮔﺮ ‪ y2 , y1‬دو ﺟﻮاب ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﻄﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ y′′ − y′ + ( sin x ) y = 0‬و رﻧﺴﮑﯿﻦ آنﻫـﺎ در‬
‫‪x‬‬
‫)ﻧﺴﺎﺟﯽ ‪(91‬‬ ‫‪ x = 1‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 2‬ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ رﻧﺴﮑﯿﻦ اﯾﻦ دو ﺟﻮاب در ‪ x = 4‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪32 (4‬‬ ‫‪50 (3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪32‬‬ ‫‪50‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪12‬‬

‫ﺗﻮاﺑﻊ ‪ y 2 , y1‬ﺟﻮاب ﻫـﺎي ﻣـﺴﺘﻘﻞ ﺧﻄـﯽ ﻣﻌﺎدﻟـﻪ دﯾﻔﺮاﻧـﺴﯿﻞ ‪y′′ + p ( t ) y′ + q ( t ) y = 0‬‬ ‫‪.13‬‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮاﺑﻊ ‪ y3 = a1y1 + a 2 y2‬و ‪ y 4 = b1y1 + b 2 y2‬ﻧﯿﺰ ﯾﮏ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از ﺟﻮابﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ‬
‫)ﻣﻮاد ‪(91‬‬ ‫ﺧﻄﯽ اﺳﺖ ﻫﺮﮔﺎه‪:‬‬
‫‪a1 b1‬‬ ‫‪a1 b1‬‬
‫=‬ ‫‪(2‬‬ ‫≠‬ ‫‪(1‬‬
‫‪a 2 b2‬‬ ‫‪a 2 b2‬‬
‫‪ (4‬ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ‪ b 2 , b1 , a 2 , a1‬ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺻﻔﺮ‬ ‫‪a 2 ≠ b 2 , a1 ≠ b1 (3‬‬

‫‪d3 y‬‬ ‫‪d2 y‬‬ ‫‪dy‬‬

‫‪x3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪+ x2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪− 2x‬‬ ‫ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﺟﻮاب ﺧـﺼﻮﺻﯽ ﻣﻌﺎدﻟـﻪ دﯾﻔﺮاﻧـﺴﯿﻞ ‪+ 2y = 2x 4‬‬ ‫‪.14‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪dx‬‬
‫)ﺑﺮق و ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪(92‬‬ ‫ﻧﯿﺴﺖ؟‬
‫‪1 4‬‬ ‫‪1 4‬‬ ‫‪1 4‬‬ ‫‪1 4‬‬
‫‪x + 7x 2 (4‬‬ ‫‪x + 4x (3‬‬ ‫‪x + 2x −1 (2‬‬ ‫‪x + 7x −2 (1‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬

‫‪ .15‬رﻧﺴﮑﯿﻦ ﻫﺮ دو ﺟﻮاب از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ xy′′ − (1 + x ) y′ + ( sin x ) y = 0‬ﺑﺮاي ‪ x > 0‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬

‫)رﯾﺎﺿﯽ ﻣﺤﺾ ‪(92‬‬

‫‪c −x‬‬ ‫‪c x‬‬
‫‪e (4‬‬ ‫‪cxe − x (3‬‬ ‫‪cxe x (2‬‬ ‫‪e (1‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪ .16‬ﺑــﻪ ازاي ﭼــﻪ ﻣﻘــﺪار از ‪ α‬ﺟــﻮاب ﻣــﺴﺌﻠﻪ ﻣﻘــﺪار اوﻟﯿــﻪ ‪ y′′ − y′ − 2y = 0‬و ‪ y ( 0 ) = α‬و‬
‫)ﻋﻤﺮان و ﻣﻌﺪن ‪(92‬‬ ‫‪ y′ ( 0 ) = 2‬وﻗﺘﯽ ∞ → ‪ ، t‬ﺑﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﯿﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ؟‬
‫‪α = 2 (4‬‬ ‫‪α = 1 (3‬‬ ‫‪α = − 1 (2‬‬ ‫‪α = − 2 (1‬‬
‫)ﻋﻤﺮان ‪(93‬‬ ‫‪ .17‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ x 3 y′′′ − x 2 y′′ − 6xy′ + 18y = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪c1x −2 + c 2 cos 3x + c3 sin 3x (2‬‬ ‫‪c1e−2x + c2 e−3x + c3e+3x (1‬‬
‫‪c1x −2 + ( c 2 + c3 ln x ) x 3 (4‬‬ ‫‪c1x −2 + c 2 cos ( ln x ) + c3 sin ( ln x ) (3‬‬
‫‪ .18‬ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻘﺪار اوﻟﯿﻪ ‪ y′′ + 2y′ + 5y = 0‬ﺑﺎ ‪ y′ ( 0 ) = 1‬و ‪ y ( 0 ) = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟)ﻫﻮاﻓﻀﺎ ‪(92‬‬
‫‪1 −2x‬‬ ‫‪1 −x‬‬
‫‪e‬‬ ‫‪sin x (2‬‬ ‫‪e sin 2x − e2x sin x (1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1 −x‬‬
‫‪e sin 2x (4‬‬ ‫‪e− x sin x + e− x cos x (3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ .19‬ﻓﺮم ﮐﻠﯽ ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ y( 4 ) + 2y′′ + y = x sin x‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟)ﻧﺴﺎﺟﯽ ‪(92‬‬
‫‪x 2 ( A1x + A 2 ) sin x (1‬‬
‫‪( A1x + A 2 ) cos x + ( B1 + B2 x ) sin x (2‬‬
‫‪x ( ( A1x + A 2 ) cos x + ( B1 + B2 x ) sin x ) (3‬‬

‫‪x 2 ( ( A1x + A 2 ) cos x + ( B1 + B2 x ) sin x ) (4‬‬

 ‫‪13‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ دوم‬

‫‪ .20‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ ‪ y1 = 1‬و ‪ y 2 = sin x‬ﺟﻮاب ﻫﺎي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ y′′ + p ( x ) y′ + q ( x ) y = 0‬ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬در‬
‫آن ﺻﻮرت ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ y′′ + p ( x ) y′ + q ( x ) y = cos x‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )‪ q , p‬ﺗﻮاﺑﻌﯽ ﭘﯿﻮﺳـﺘﻪ و‬
‫)ﺷﯿﻤﯽ ‪(92‬‬ ‫دﻟﺨﻮاه(‬
‫‪c1 + c 2 sin x + cos x − x sin x (2‬‬ ‫‪c1 + c 2 sin x + cos x + x sin x (1‬‬
‫‪c1 + c 2 sin x − cos x + x sin x (4‬‬ ‫‪c1 + c 2 sin x − cos x − x sin x (3‬‬

‫‪ .21‬اﮔــﺮ ‪ x 2 , x‬دو ﺟــﻮاب ﻣــﺴﺘﻘﻞ ﯾــﮏ ﻣﻌﺎدﻟــﻪ دﯾﻔﺮاﻧــﺴﯿﻞ ﻣﺮﺗﺒــﻪ دوم ﺑــﻪ ﻓــﺮم‬
‫‪ y′′ + a ( x ) y′ + b ( x ) y = 0‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺿﺮﯾﺐ ) ‪ b ( x‬در اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻣﻌﻤﺎري ﮐﺸﺘﯽ ‪(92‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x 2 (4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪− x 2 (2‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x2‬‬
‫‪1+ x‬‬
‫= ‪ x 4 y′′ + 2x 3 y′ + y‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )راﻫﻨﻤـﺎﯾﯽ‪ :‬از ﺗﻐﯿﯿـﺮ ﻣﺘﻐﯿـﺮ‬ ‫‪ .22‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫‪x‬‬
‫‪1‬‬
‫)ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪(93‬‬ ‫= ‪ x‬اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﺪ(‬
‫‪t‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1 1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪y = c1 cos   + c 2 sin   + + 1 (2‬‬ ‫‪y = c1 cos x 2 + c2 sin x 2 + + 1 (1‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪c‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪y = 1 cos x 2 + 2 sin x 2 + + 1 (4‬‬ ‫‪y = 1 cos x 2 + 2 sin x + + 1 (3‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪ .23‬اﮔﺮ ) ‪ ω ( f , g‬رﻧﺴﮑﯿﻦ ‪ g , f‬ﺑﺎﺷﺪ و ‪ u = 2f − g‬و ‪ ، v = f + 2g‬آﻧﮕﺎه ) ‪ ω ( u, v‬رﻧﺴﮑﯿﻦ ‪ u‬و‬
‫)ﺑﺮق ‪(93‬‬ ‫‪ v‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ) ‪ ω ( f , g‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪9ω ( f , g ) (4‬‬ ‫‪5ω ( f , g ) (3‬‬ ‫‪3ω ( f , g ) (2‬‬ ‫‪2 ω ( f , g ) (1‬‬

‫‪1‬‬
‫)ﻋﻤﺮان ‪(93‬‬ ‫‪ .24‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ x 2 y′′ + 2xy′ + y = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪4‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪−‬‬
‫‪( c1 + c2 ln x ) x 2 (2‬‬ ‫‪( c1 + c2 ln x ) x 2 (1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪c1‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪+ c 2 x ln x (4‬‬ ‫‪c1 x + c 2 x 2 (3‬‬
‫‪x‬‬
‫‪ .25‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ y′′ + 4y = e t‬ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ‪، y′ ( 0 ) = y ( 0 ) = 0‬ﻣﻘﺪار ) ‪ y ( π‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻋﻤﺮان ‪(93‬‬
‫‪1 π‬‬
‫‪10‬‬
‫(‬
‫‪e + 1 (4‬‬ ‫)‬ ‫‪10‬‬
‫(‬
‫‪1 π‬‬
‫‪e − 1 (3‬‬ ‫)‬ ‫(‬
‫‪1 π‬‬
‫‪5‬‬
‫)‬
‫‪e + 1 (2‬‬ ‫(‬
‫‪1 π‬‬
‫‪5‬‬
‫‪e − 1 (1‬‬ ‫)‬
‫)ﻫﻮاﻓﻀﺎ ‪(93‬‬ ‫‪ .26‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ y′′ + 4y′ + 4y = xe−2x‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪c1e−2x + c2 x e−2x + ( Ax + B ) e−2x (2‬‬ ‫‪c1e−2x + c2 e −2x + ( Ax + B ) e−2x (1‬‬

‫(‬
‫‪c1e−2x + c2 xe−2x + Ax 3 + Bx 2 e −2x (4‬‬‫)‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪c1e−2x + c2 xe −2x + Ax 2 + B e −2x (3‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪14‬‬

‫‪d2 y‬‬ ‫‪dy‬‬

‫‪ t 2‬داده ﺷﺪه ﮐﻪ ‪ a‬و ‪ b‬ﺛﺎﺑﺖﻫﺎي ﺣﻘﯿﻘﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪+ at‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪+ 2by = 0‬‬ ‫‪.27‬‬
‫‪dt‬‬ ‫‪dt‬‬
‫ﺑﻪ ازاي ﮐﺪام ﻣﻘﺪار ‪ a‬و ‪ b‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ داده ﺷﺪه داراي ﺟﻮاب ﻧﻮﺳﺎﻧﯽ اﺳﺖ؟ )ﻫﻮاﻓﻀﺎ ‪(93‬‬
‫‪8b < ( a − 1) (2‬‬ ‫‪8b > ( a − 1) (1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪4b < ( a − 1) (4‬‬ ‫‪4b > ( a − 1) (3‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫)ﻧﺴﺎﺟﯽ ‪(93‬‬ ‫‪ .28‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ y( 4 ) + 4y = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬

‫‪e2x ( c1 cos 2x + c 2 sin 2x ) + e −2x ( c3 cos 2x + c4 sin 2x ) (1‬‬

‫‪e x ( c1 cos x + c 2 sin x ) + e − x ( c3 cos x + c4 sin x ) (2‬‬

‫‪e2x ( c1 cos x + c 2 sin x ) + e −2x ( c3 cos x + c 4 sin x ) (3‬‬

‫‪e x ( c1 cos 2x + c2 sin 2x ) + e− x ( c3 cos 2x + c4 sin 2x ) (4‬‬

‫)ﻣﻮاد ‪(93‬‬ ‫‪ .29‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ y′′ + 2y′ + 5y = 3sin 2t‬ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪3‬‬
‫‪c1e− t + c 2 te− t − sin 2t + 2 cos 2t (1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪c1e− t cos 2t + c 2 e− t sin 2t + sin 2t − cos 2t (2‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪17‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪c1e t cos 2t + c 2 e t sin 2t +‬‬ ‫‪sin 2t − cos 2t (3‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪17‬‬
‫‪3‬‬
‫‪c1e t + c2 te t + 2 sin 2t − cos 2t (4‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ .30‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ x 2 y′′ − 3xy′ + 4y = 0‬ﺑﺎ ﺷﺮاﯾﻂ ‪ y ( −1) = 2‬و ‪ y′ ( −1) = 3‬ﮐـﺪام‬
‫)ﻣﻮاد‪(93‬‬ ‫اﺳﺖ؟‬
‫‪3x − 5x ln x (2‬‬ ‫‪2x 2 − 7x 2 ln x (1‬‬

‫‪2x 2 − 7x 2 ln x (4‬‬ ‫‪2x − 7x ln x (3‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫= ) ‪ y1 ( x‬ﯾﮏ ﺟﻮاب از ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ x 2 + x y′′ + ( 4x + 2 ) y′ + 2y = 0‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺟﻮاب‬
‫‪1‬‬
‫‪x‬‬
‫اﮔﺮ‬ ‫‪.31‬‬
‫)ﻧﺴﺎﺟﯽ ‪(93‬‬ ‫دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﮐﻪ ﻣﺴﺘﻘﻞ از ‪ y‬اﺳﺖ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫)‪x ( x + 1‬‬ ‫)‪( x + 1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪x +1‬‬
 15 ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ دوم‬

d3 y dy
(94 ‫)ﻧﺴﺎﺟﯽ‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ +4 = 5x cos 2x ‫ ﻓﺮم ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬.32
3 dx
dx
A 0 x cos 2x + B0 x sin 2x (1
A 0 x 2 cos 2x + B0 x 2 sin 2x (2
( A0 x + A1 ) cos 2x + ( B0 x + B1 ) sin 2x (3
x ( A 0 x + A1 ) cos 2x + x ( B0 x + B1 ) sin 2x (4

(94 ‫)ﻣﻮاد‬ ‫ ﺟﻮاب دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻌﺎدﻻت زﯾﺮ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬.33

( D − 1) x + Dy = 2t + 1

( 2D + 1) x + 2Dy = t
2 1 4 2 1 4
x = t + , y = − t 2 + t + k (2 x = t + , y = t 2 + t + k (1
3 2 3 3 2 3
2 1 4 2 1 4
x = − t − , y = − t 2 + t + k (4 x = − t − , y = t 2 + t + k (3
3 2 3 3 2 3

‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬y′′′ − y′′ + 4y′ − 4y = 5 ( sin 2x + cos 2x ) ‫ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬.34
(94 ‫)ﻫﻮا ﻓﻀﺎ‬
1
− x ( 3sin 2x + cos 2x ) + c 1e x + c2 cos 2x + c3 sin 2x (1
4
1
− x ( 3sin 2x − cos 2x ) + c1e x + c 2 cos 2x + c3 sin 2x (2
4
1
x ( 3sin 2x + cos 2x ) + c1e x + c2 xe x + c3 x 2 e x (3
4
1
x ( 3sin 2x − cos 2x ) + c1e x + c 2 xe x + c3 x 2 e x (4
4
(94 ‫)ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ‬ ‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬،‫ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ زﯾﺮ‬.35
 d2 
 2 + 1  y = 12 cos x
2
 dx 
 
y = ( c1 + 6 ) cos x + ( c2 − 2 ) sin x (2 y = c1 cos x + c2 sin x + 6 − 2 cos 2x (1
y = ( c1 + 6 ) cos 2x + ( c 2 − 2 ) sin 2x (4 y = c1 cos 2x + c2 sin 2x + 3sin x (3

ex
(94 ‫ ( )ﻋﻤﺮان‬x > 0 ) ‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬y′′ − 2y′ + 2y = ‫ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻠﯽ‬ .36
sin x
y p = − xe x cos x + ln sin x e x sin x (2 y p = − xe x sin x + ln sin x e x cos x (1

y p = − xe x cos x + ln cos x e x sin x (4 y p = − xe x sin x + ln cos x e x cos x (3

 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪16‬‬

‫‪ .37‬اﮔﺮ رﻧﺴﮑﯿﻦ ) ‪ w ( f , g‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻮاﺑﻊ ‪ g , f‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 3e4t‬و ‪ f ( t ) = e2t‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻـﻮرت‬
‫)ﺑﺮق ـ‪(94‬‬ ‫ﮐﻠﯿﻪ ﺗﻮاﺑﻊ ‪ g‬ﻣﻤﮑﻦ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪3t + c (4‬‬ ‫‪( 2t + c ) e2t (3‬‬ ‫‪( 3t + c ) e2t (2‬‬ ‫‪( 4t + c ) e2t (1‬‬
‫‪ .38‬اﮔﺮ ‪ y1 ( x ) = e x‬ﯾـﮏ ﺟـﻮاب ﻣﻌﺎدﻟـﻪ دﯾﻔﺮاﻧـﺴﯿﻞ ‪ xy′′ − ( x + n ) y′ + ny = 0, n ∈ ¥‬ﺟـﻮاب‬
‫)ﺑﺮق ‪(94‬‬ ‫ﻣﺴﺘﻘﻞ دﯾﮕﺮ ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪n +1‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪n −1‬‬ ‫‪n‬‬
‫∑‬ ‫∑‬ ‫∑‬ ‫∑‬
‫‪1 k‬‬ ‫‪1 k‬‬ ‫‪1 k‬‬ ‫‪1 k‬‬
‫‪x (4‬‬ ‫‪x (3‬‬ ‫‪x (2‬‬ ‫‪x (1‬‬
‫!‪k‬‬ ‫!‪k‬‬ ‫!‪k‬‬ ‫!‪k‬‬
‫‪k =1‬‬ ‫‪k =1‬‬ ‫‪k =0‬‬ ‫‪k =0‬‬

‫‪ .39‬ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻘﺪار اوﻟﯿﻪ ‪ y ( 0 ) = 1 , ( x + 1)2 y′′ + ( x + 1) y′ + 4y = 0‬و ‪ y′ ( 0 ) = 2‬ﮐـﺪام‬

‫)ﺑﺮق ‪(94‬‬ ‫اﺳﺖ؟‬

‫(‬
‫)‪cos ln ( x + 1‬‬ ‫‪) + sin ( ln ( x + 1) ) (2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪( x + 1)2 (1‬‬
‫‪cos ( ln ( x + 1) ) + sin ( ln ( x + 1) ) (4‬‬ ‫‪cos ( ln ( x + 1) ) + 2sin ( ln ( x + 1) ) (3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪′′‬‬ ‫‪′‬‬
‫)ﻣﻌﺪن ‪(94‬‬ ‫‪ .40‬ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ y + 4y = 3sin 2x + 2sinh x‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x sin 2x − sinh x (2‬‬ ‫‪x sin 2x − cosh x (1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪− x cos 2x + cosh x (4‬‬ ‫‪− x cos 2x − cosh x (3‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪5‬‬
 ‫مجموعه تست فصل سوم‬

‫حل معادالت دیفرانسیل‬

‫به روش سري ها‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪18‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪ .1‬ﻧﻘﻄﻪ ‪ x = 0‬ﺑﺮاي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ y′′ + n x y = 0‬ﭼﻪ ﻧﻘﻄﻪاي ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫)ﻋﻤﺮان ‪(91‬‬ ‫)∞ < ‪(n ∈ N , 0 ≤ x‬‬
‫‪ (2‬ﻏﯿﺮﻋﺎدي ﻣﻨﻈﻢ‬ ‫‪ (1‬ﻋﺎدي‬
‫‪ (4‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ n‬ﻫﺮ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﻏﯿﺮﻋﺎدي ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ∞ < ‪ 0 < x‬و ‪ 6x 2 y′′ + 7xy′ − 1 + x 2 y = 0‬ﺣﻮل ‪ x = 0‬ﺣﻞ ﺷﻮد‪ ،‬رﯾـﺸﻪﻫـﺎي‬
‫)ﻋﻤﺮان ‪(91‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺷﺎﺧﺺ آن ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪,‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪, − (2‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪, − (1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬

‫)ﻫﻮاﻓﻀﺎ ‪(91‬‬ ‫(‬ ‫)‬

‫‪ .3‬ﺟﻮاب ﺳﺮي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻟﮋاﻧﺪر ‪ 1 − x 2 y′′ − 2xy′ + 20y = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪5‬‬
‫‪x − x 3 (2‬‬ ‫‪1 − 3x 2 (1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪35 4‬‬
‫‪x − x 3 + x 5 (4‬‬ ‫‪1 − 10x 2 +‬‬ ‫‪x (3‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪ .4‬ﺿﺮﯾﺐ ﺟﻤﻠﻪ ‪ x 3‬در ﺑﺴﻂ ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑـﺎ ﺷـﺮاﯾﻂ اوﻟﯿـﻪ ‪ y′′ − 4y′ + 4y = 0‬و ‪ y′ ( 0 ) = 1‬و‬
‫)ﻫﻮاﻓﻀﺎ ‪(91‬‬ ‫‪ y ( 0 ) = 3‬ﺣﻮل ﻧﻘﻄﻪ ‪ x = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪3 (4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪− 6 (1‬‬
‫!‪3‬‬ ‫!‪3‬‬

‫)رﯾﺎﺿﯽ ﻣﺤﺾ ‪(91‬‬ ‫(‬ ‫)‬

‫‪ .5‬ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ x 2 y′′ + xy′ + x 2 − 1 y = 0‬ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪n+‬‬ ‫‪n+‬‬ ‫‪n−‬‬
‫‪∑an‬‬ ‫‪x 2‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪∑ an‬‬ ‫‪x 3‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪∑anx‬‬ ‫‪n +1‬‬
‫‪(2‬‬ ‫‪∑anx‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪(1‬‬

‫‪ .6‬ﯾـــﮏ ﮐـــﺮان ﭘـــﺎﯾﯿﻦ ﺑـــﺮاي ﺷـــﻌﺎع ﻫﻤﮕﺮاﯾـــﯽ ﺳـــﺮيﻫـــﺎي ﺟـــﻮاب ﻣﻌﺎدﻟـــﻪ‬

‫(‬
‫‪ x 3 + x 2 + x + 1 y′′ + x 2 + 1 y′ + y = 0‬در ‪ x 0 = 1‬ﮐﺪام اﺳـﺖ؟ )ﻓـﺮض ﮐﻨﯿـﺪ ‪ R‬ﺷـﻌﺎع‬ ‫( )‬ ‫)‬
‫)رﯾﺎﺿﯽ ﻣﺤﺾ ‪(91‬‬ ‫ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺳﺮيﻫﺎي ﺟﻮاب ﺑﺎﺷﺪ(‬
‫‪R = 2 (4‬‬ ‫‪R ≥ 2 (3‬‬ ‫‪R ≥ 2 (2‬‬ ‫‪R ≥ 1 (1‬‬

‫‪(3x‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‬ ‫(‬ ‫)‬
‫رﯾﺸﻪ ﻫﺎي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺷﺎﺧـﺼﯽ ﻣﻌﺎدﻟـﻪ دﯾﻔﺮاﻧـﺴﯿﻞ ‪+ 2 y + 4x 2 y′′ + 2x 4 − 5x y ′ = 0‬‬ ‫‪.7‬‬
‫)ﻣﻌﺪن ‪(91‬‬ ‫ﺣﻮل ‪ x = 0‬ﺑﺮاﺑﺮﻧﺪ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2 , 4 (4‬‬ ‫‪, 4 (3‬‬ ‫‪, 2 (2‬‬ ‫‪,‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
 ‫‪19‬‬ ‫ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﺑﻪ روش ﺳﺮيﻫﺎ‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪ .8‬رﯾﺸﻪﻫﺎي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺷﺎﺧﺼﯽ ﯾﺎ اﻧﺪﯾﺴﯽ ﻣﻌﺎدﻟـﻪ ‪ 2x 2 y′′ + 2x 2 − x y′ + y = 0‬در ﻫﻤـﺴﺎﯾﮕﯽ‬
‫)ﻣﻮاد ‪(91‬‬ ‫‪ x = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪, − 1 (4‬‬ ‫‪−1 , −‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪, 1 (2‬‬ ‫‪1 ,‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ .9‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ ( x sin x ) y′′ + 3y′ + xy = 0‬ﻧﻘﺎط ﺗﮑﯿﻦ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪) ( K ∈ Z ) :‬ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻧﻔﺖ ‪(91‬‬
‫‪Kπ (2‬‬ ‫‪0 (1‬‬
‫‪ (4‬ﻫﻤﻪ ﻧﻘﺎط ﺗﮑﯿﻦاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪Kπ , K ≠ 0 ( 3‬‬

‫)ﺷﯿﻤﯽ ‪(91‬‬ ‫∫‬

‫‪ .10‬اﻧﺘﮕﺮال ‪ x 2 J 0 ( x ) dx‬ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬

‫∫‬
‫‪xJ1 ( x ) + x J 0 ( x ) − J 0 ( x ) dx (2‬‬ ‫∫‬
‫‪x J1 ( x ) + xJ 0 ( x ) − J 0 ( x ) dx (1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪x J 0 ( x ) + xJ1 ( x ) (4‬‬

‫‪2‬‬
‫‪x J1 ( x ) + xJ 0 ( x ) (3‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ .11‬در ﺣﻞ ﯾﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪ 2‬ﺑﻪ روش ﺳﺮيﻫﺎ‪ ،‬ﺣﻮل ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﮑﯿﻦ ﻣـﻨﻈﻢ‪) ،‬ﻣـﺜﻼً‬
‫‪ ( x = 0‬ﻓﺮض ﮐﻨﯿﻢ دو رﯾﺸﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ‪ r2 , r1‬ﺑﻮده ﮐﻪ داراي اﺧﺘﻼف ﺻﺤﯿﺢ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫)ﻋﻤﺮان ‪(92‬‬ ‫در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺟﻮاب ﻧﻈﯿﺮ رﯾﺸﻪ ﮐﻮﭼﮑﺘﺮ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ؟‬
‫‪ (1‬ﺣﺘﻤﺎً ﻫﺮ دو ﺟﻮاب را ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫‪ (2‬ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻫﺮ دو ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﺪﻫﺪ ﯾﺎ ﻫﯿﭻ ﮐﺪام را ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﻫﻤﻮاره ﻫﯿﭻ ﺟﻮاﺑﯽ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﻧﻤﯽدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ (4‬ﻫﻤﻮاره ﻓﻘﻂ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﯾﮏ ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪ .12‬دو ﺟﻮاب ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﻄﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ x 2 y′′ + xy′ +  x 2 −  y = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟)ﺑﺮق ‪(92‬‬
‫‪‬‬‫‪4‬‬ ‫‪‬‬
‫‪y 2 ( x ) = J 3 ( x ) , y1 ( x ) = J 3 ( x ) (1‬‬
‫‪−‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪y 2 ( x ) = − y1 ( x ) ln x + J 3 ( x ) , y1 ( x ) = J 3 ( x ) (2‬‬
‫‪−‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫∞ ‪3‬‬
‫‪y 2 ( x ) = y1 ( x ) ln x +‬‬
‫‪−‬‬
‫‪x 2‬‬ ‫‪∑ bn x n‬‬ ‫‪, y1 ( x ) = J 3 ( x ) (3‬‬
‫‪n =0‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪y 2 ( x ) = y1 ( x ) ln x + J 3 ( x ) , y1 ( x ) = J 3 ( x ) (4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪20‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪ .13‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ x 2 y′′ + xy′ + x 4 − 1 y = 0‬ﺑﻪ ازاي ‪ x > 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫)رﯾﺎﺿﯽ ﻣﺤﺾ ‪(92‬‬
‫‪c1J 1 ( x ) + c2 J 1 ( x ) (2‬‬
‫‪−‬‬
‫) (‬ ‫) (‬
‫‪c1J1 x 2 + c2 J −1 x 2 (1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪ x2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ x2‬‬ ‫‪‬‬

‫‪c1J 1   + c2 J 1   (4‬‬ ‫‪c1J 1 ‬‬ ‫‪ + c2 J 1 ‬‬ ‫‪ (3‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪−  2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬

‫ﮐﻪ در آن ) ‪ J 0 ( x‬ﺗﺎﺑﻊ ﺑﺴﻞ از ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺻﻔﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .14‬اﻧﺘﮕﺮال ‪∫ xJ0 ( x ) dx‬‬
‫)رﯾﺎﺿﯽ ﻣﺤﺾ ‪(92‬‬
‫‪xJ1 ( x ) + c (4‬‬ ‫‪xJ 2 ( x ) + c (3‬‬ ‫‪x 2 J1 ( x ) + c (2‬‬ ‫‪x −1J1 ( x ) + c (1‬‬

‫‪ .15‬ﯾﮏ ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ x > 0‬و ‪ x 2 y′′ + 3xy′ + (1 + x ) y = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻋﻤﺮان ‪(92‬‬
‫∞ ‪1‬‬ ‫∞‬ ‫∞‬ ‫∞‬
‫‪x2‬‬ ‫‪∑ an xn‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪x −1‬‬ ‫‪∑ an xn‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪∑ an xn‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪∑ a n x n (1‬‬
‫‪n =0‬‬ ‫‪n =0‬‬ ‫‪n =0‬‬ ‫‪n =0‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪ .16‬ﺑﻪ ازاي ﭼﻪ ﻣﻘﺪار از ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻧﺎﻣﻨﻔﯽ ‪ ، λ‬ﻣﻌﺎدﻟـﻪ ‪ x 3 y′′ + 2x 2 y′ + λ e x − 1 y = 0‬داراي دو‬
‫)ﻧﺴﺎﺟﯽ ‪(92‬‬ ‫ﺟﻮاب ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺳﺮي ﻓﺮوﺑﯿﻨﻮﺳﯽ اﺳﺖ؟‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪λ=0,‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪λ=0,‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪λ≠0,‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪λ≠0,‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪ .17‬اﮔﺮ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻋﺪد ﺻﺤﯿﺢ ﻧﺎﻣﻨﻔﯽ ‪ Pn ( x ) ، n‬ﯾﮏ ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪاي ﻟﮋاﻧﺪر را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪ .‬آﻧﮕـﺎه‬

‫‪∫ −1( x‬‬ ‫)‬

‫‪1‬‬
‫ﺑﻪ ازاي ‪ K > 1‬ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪4‬‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻋﺒﺎرت ‪− 2x 2 + 1 P2k +1 ( x ) dx‬‬

‫)ﻧﺴﺎﺟﯽ ‪(92‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪ (2‬ﺻﻔﺮ‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬

‫‪ .18‬در ﻫﻤﺴﺎﯾﮕﯽ ‪ x = 0‬ﮐﺪامﯾﮏ از اﻋﺪاد زﯾﺮ ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻔـﺴﺮ ﺑـﺮاي ﻣﻌﺎدﻟـﻪ دﯾﻔﺮاﻧـﺴﯿﻞ‬
‫)ﻣﻌﺪن ‪(92‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪ 9x 2 y′′ + 9 x 2 + x y′ + ( 2x − 1) y = 0‬اﺳﺖ؟‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪ (3‬ﺻﻔﺮ‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
 ‫‪21‬‬ ‫ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﺑﻪ روش ﺳﺮيﻫﺎ‬

‫‪ .19‬وﺿﻌﯿﺖ ﻧﻘﺎط ﺗﮑﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ x 2 (1 − x ) y′′ + y′ − y = 0‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬

‫)ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻧﻔﺖ ‪(92‬‬
‫‪ ، x = 1 ,‬ﻫﺮ دو ﻣﻨﻔﺮد ﻣﻨﻈﻢاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪x = 0 (1‬‬
‫‪ x = 1 ,‬ﻫﺮ دو ﻣﻨﻔﺮد‪ ،‬ﻧﺎﻣﻨﻈﻢاﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪x = 0 (2‬‬
‫ﻣﻨﻔﺮد ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ‪ x = 1 ،‬ﻣﻨﻔﺮد ﻣﻨﻈﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪x = 0 (3‬‬
‫ﻣﻨﻔﺮد ﻣﻨﻈﻢ و ‪ x = 1‬ﻣﻨﻔﺮد ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪x = 0 (4‬‬

‫)ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﯿﻤﯽ ‪(92‬‬ ‫‪ .20‬ﮐﺪامﯾﮏ از رواﺑﻂ زﯾﺮ در ﻣﻮرد ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﺴﻞ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ؟‬
‫‪Y0 ( 0 ) = J 0 ( ∞ ) (2‬‬ ‫‪I 0 ( 0 ) + J 0 ( 0 ) = 1 (1‬‬
‫‪I 0 ( 0 ) − J 0 ( 0 ) = 0 (4‬‬ ‫‪Y0 ( 0 ) = K 0 ( 0 ) (3‬‬

‫‪y‬‬
‫= ‪ u‬ﺑﺮﺣـﺴﺐ ﺗـﺎﺑﻊ‬ ‫ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ xy′′ − y′ + xy = 0‬ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿـﺮ‬ ‫‪.21‬‬
‫‪x‬‬
‫)ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﯿﻤﯽ ‪(92‬‬ ‫ﺑﺴﻞ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪c1J1 ( x ) + c2 J1 ( x ) (2‬‬ ‫‪x ( c1J1 ( x ) + c2 Y1 ( x ) ) (1‬‬
‫‪c1J1 ( x ) + c2 J −1 ( x ) (4‬‬ ‫‪x ( c1J1 ( x ) + c2 J −1 ( x ) ) (3‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪ .22‬ﻣﻌﺎدﻟــﻪ دﯾﻔﺮاﻧــﺴﯿﻞ ‪ 4x 2 y′′ + 4xy′ + 8x 2 − 1 y = 0‬ﻣﻔــﺮوض اﺳــﺖ‪ .‬ﺑــﺎ ﻓــﺮض اﯾﻨﮑــﻪ‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ J‬ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﺴﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ داده‬ ‫‪1‬‬ ‫= )‪(x‬‬ ‫= ) ‪ J 1 ( x‬و ‪cos x‬‬ ‫‪sin x‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪πx‬‬ ‫‪πx‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫)ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪(93‬‬ ‫ﺷﺪه ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪cos 2x‬‬ ‫‪sin 2x‬‬ ‫‪cos 2x‬‬ ‫‪sin 2x‬‬
‫‪y = c1‬‬ ‫‪+ c2‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪y = c1‬‬ ‫‪+ c2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪sin x‬‬ ‫‪cos x‬‬ ‫‪cos x‬‬ ‫‪sin x‬‬
‫‪y = c1‬‬ ‫‪+ c2‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪y = c1‬‬ ‫‪+ c2‬‬ ‫‪(3‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬

‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬

‫‪ .23‬ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ در ﻣـﻮرد ﻣﻌﺎدﻟـﻪ دﯾﻔﺮاﻧـﺴﯿﻞ ‪ 2x 4 − x 5 y′′ + xy′ + x 2 + 1 y = 0‬ﺻـﺤﯿﺢ‬
‫)ﻣﻌﺪن ‪(93‬‬ ‫اﺳﺖ؟‬
‫‪ x = 2 ,‬ﻫﺮ دو ﻧﻘﺎط ﻣﻨﻔﺮد ﻣﻨﻈﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪x = 0 (1‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻨﻔﺮد ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ و ‪ x = 0‬ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻨﻔﺮد ﻣﻨﻈﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪x = 2 (2‬‬
‫‪ x = 2 ,‬ﻫﺮ دو ﻧﻘﺎط ﻣﻨﻔﺮد ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪x = 0 (3‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻨﻔﺮد ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ و ‪ x = 2‬ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻨﻔﺮد ﻣﻨﻈﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪x = 0 (4‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪22‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ .24‬ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ x 2 y′′ +  x 2 +  y = 0‬ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ y = u x‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻌﺎدﻟـﻪ ﺑـﺴﻞ‬
‫‪8‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫)ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻧﻔﺖ ‪(93‬‬ ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺟﻮاب آن ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﺴﻞ ‪ Yp , J p‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫(‬
‫‪x AJ 2 ( x ) + BY 2 ( x ) (2‬‬ ‫)‬ ‫‪x  AJ 1 ( x ) + BY 1 ( x )  (1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫(‬
‫‪x AJ 2 2 ( x ) + BY2 2 ( x ) (4‬‬ ‫)‬ ‫‪x  AJ 1 ( x ) + BY 1 ( x )  (3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2 2‬‬ ‫‪2 2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ .25‬ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ Z = e x‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ y′′ +  e2x −  y = 0‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﺴﻞ‬
‫‪9‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫)ﺷﯿﻤﯽ‪(93‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪c1J 1 ( x ) + c2 Y1 ( x ) (2‬‬ ‫‪c1J 3 ( x ) + c2 Y3 ( x ) (1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫) (‬ ‫) (‬
‫‪c1J 3 e x + c2 Y3 e x (4‬‬ ‫) (‬
‫‪c1J 1 e x + c2 Y1 e x (3‬‬ ‫) (‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫(‬ ‫‪)′‬‬
‫‪ .26‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ رواﺑﻂ ) ‪ J − n ( x ) = ( −1) J n ( x‬و ) ‪ x n J n ( x ) = x n J n −1 ( x‬ﺑﺮاي ﺗﻮاﺑﻊ ﺑـﺴﻞ‪،‬‬
‫‪n‬‬

‫)ﺷﯿﻤﯽ ‪(93‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﺣﺎﺻﻞ اﻧﺘﮕﺮال ‪∫ x J0 ( x ) J1 ( x ) dx‬‬

‫‪2‬‬

‫‪1 2 2‬‬
‫‪x 2 J1 ( x ) + c (4‬‬ ‫‪2xJ12 ( x ) + c (3‬‬ ‫‪xJ12 ( x ) + c (2‬‬ ‫‪x J1 ( x ) + c (1‬‬
‫‪2‬‬
‫)ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﯿﻤﯽ ‪(93‬‬ ‫‪ .27‬ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ در ﻣﻮرد ﺗﻮاﺑﻊ ﻟﮋاﻧﺪر ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ؟‬
‫‪n +1‬‬
‫‪Pn ( − x ) = −Pn ( x ) (2‬‬ ‫)‪Pn ( − x ) = ( −1‬‬ ‫‪Pn ( x ) (1‬‬
‫‪Pn ( − x ) = Pn ( x ) (4‬‬ ‫‪Pn ( − x ) = ( −1) Pn ( x ) (3‬‬
‫‪n‬‬

‫)ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﺷﯿﻤﯽ ‪(93‬‬ ‫‪ .28‬ﮐﺪام راﺑﻄﻪ ﺑﺮاي ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﺴﻞ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ؟‬
‫‪2J1 ( 0 ) − I1 ( 0 ) = 1 (2‬‬ ‫‪2J 0 ( 0 ) + I0 ( 0 ) = 1 (1‬‬
‫‪2J1 ( 0 ) + I1 ( 0 ) = 1 (4‬‬ ‫‪2J 0 ( 0 ) − I0 ( 0 ) = 1 (3‬‬

‫‪ .29‬در ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﺑﻪ روش ﺳﺮي ﻫﺎ ﺣﻮل ﻧﻘﻄﻪ ﺻﻔﺮ‪ ،‬راﺑﻄـﻪ ﺑﺎزﮔـﺸﺘﯽ ﻧﻈﯿـﺮ رﯾـﺸﻪ‬
‫)ﻋﻤﺮان ‪(93‬‬ ‫ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ‪ ،‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪xy ′′ + ( 3 − x ) y′ − y = 0‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪a n = n −1‬‬ ‫‪n ≠ 1 (2‬‬ ‫‪a n = n −1‬‬ ‫‪n ≠ 2 (1‬‬
‫‪n−2‬‬ ‫‪h−2‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪a n = n −1‬‬ ‫‪n ≠ 1 (4‬‬ ‫‪a n = n −1‬‬ ‫‪n ≠ 2 (3‬‬
‫‪n−2‬‬ ‫‪n‬‬
 ‫‪23‬‬ ‫ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﺑﻪ روش ﺳﺮيﻫﺎ‬

‫‪ .30‬ﮐﺮان ﺑﺮاي ﺷﻌﺎع ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ ﺟﻮابﻫﺎ ﺑﻪ ﺳﺮي ﺑﺮاي ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‪:‬‬

‫‪( 2 + x 2 ) y′′ + xy′ + 2x 2 y = 0‬‬

‫)ﻧﺴﺎﺟﯽ ‪(94‬‬ ‫ﺣﻮل ﻧﻘﻄﻪ ‪ x = 1‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪3 (4‬‬ ‫‪2 (3‬‬ ‫‪3 (2‬‬ ‫‪5 (1‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪ .31‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ )ﻣﻔﺴﺮ( ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺴﻞ ‪ x 2 y′′ + xy′ + x 2 − 4 y = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻫﻮاﻓﻀﺎ ‪(94‬‬
‫‪r 2 − 4 = 0 (2‬‬ ‫‪r 2 + 4 = 0 (1‬‬
‫‪r ( r − 1) − 4 = 0 (4‬‬ ‫‪r ( r + 1) − 4 = 0 (3‬‬

‫‪ .32‬اﮔﺮ ‪ x 0 = 0‬ﯾﮏ ﻧﻘﻄـﻪ ﻋـﺎدي ﺑـﺮاي ﻣﻌﺎدﻟـﻪ ‪ y′′ + p ( x ) y′ + q ( x ) y = 0‬ﺑﺎﺷـﺪ و از روش‬

‫ﻓﺮوﺑﯿﻨﯿﻮس ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺳﺮيﻫﺎي ﺟﻮاب آن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﯾﮑﯽ از رﯾﺸﻪﻫﺎي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨـﺼﻪ‬
‫)ﻋﻤﺮان ‪(94‬‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﻔﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رﯾﺸﻪ دﯾﮕﺮ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪0 (2‬‬ ‫‪−1 (1‬‬
‫‪ (4‬ﺑﺴﺘﮕﯽ ﺑﻪ ﺿﺮاﯾﺐ ) ‪ p ( x‬و ) ‪ q ( x‬دارد‪.‬‬ ‫‪1 (3‬‬

‫‪ .33‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ 2x 2 y′′ − xy′ + (1 + x ) y = 0‬و ‪ x > 0‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟـﻪ ﺷـﺎﺧﺺ‬
‫)ﺑﺮق ‪(94‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )‪( n ≥ 1‬‬ ‫ﺳﺮي ﻓﺮوﺑﯿﻨﻮس و راﺑﻄﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﯽ ﺑﯿﻦ ﺿﺮاﯾﺐ آن ‪ a n‬و ‪a n −1‬‬
‫‪−a n −1‬‬ ‫‪−a n −1‬‬
‫= ‪an‬‬ ‫= ‪, an‬‬ ‫‪, 3r 2 − 4r + 1 = 0 (1‬‬
‫)‪n ( 2n − 1‬‬ ‫)‪n ( 2n + 1‬‬
‫‪−a n −1‬‬ ‫‪−a n −1‬‬
‫= ‪an‬‬ ‫= ‪, an‬‬ ‫‪, 3r 2 − 3r + 1 = 0 (2‬‬
‫‪( 2n − 1) n‬‬ ‫)‪( 2n + 1)( n + 1‬‬
‫‪−a n −1‬‬ ‫‪−a n −1‬‬
‫= ‪an‬‬ ‫= ‪, an‬‬ ‫‪, 2r 2 − 3r + 1 = 0 (3‬‬
‫)‪( 2n − 1)( n + 1‬‬ ‫‪( 2n + 1) n‬‬
‫‪−a n −1‬‬ ‫‪−a n −1‬‬
‫= ‪an‬‬ ‫= ‪, an‬‬ ‫‪, 2r 2 − 3r + 1 = 0 (4‬‬
‫)‪n ( 2n − 1‬‬ ‫‪( 2n + 1) n‬‬
‫مجموعه تست فصل چهارم‬

‫تبديل الپالس‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ 26

x e− t
(93 ‫)ﻋﻤﺮان‬ ‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬e x ∫0 t
sin t dt ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس ﻋﺒﺎرت‬ .1
1 1 1 1 1 −1 1 1 1
tan −1 (4 tan −1 (3 tan (2 tan −1 (1
s 2 s s +1 s s s s −1 s

(93 ‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟)ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ‬y ( 0 ) = 6 ‫ و‬y′ ( 0 ) = 0 ‫ و‬y′′ + y = 3δ ( t − π ) ‫ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻘﺪار اوﻟﯿﻪ‬.2

y ( t ) = 6 cos t + 3u π ( t ) sin t ( y ( t ) = 6 cos t − 3u π ( t ) sin t (1
y ( t ) = 6sin t + 3u π ( t ) sin ( t − π ) ( y ( t ) = 6 cos t + 3sin ( t − π ) (3

t 0 ≤ t <1
‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬y ( 0 ) = y′ ( 0 ) = 0 ‫ و‬y′′ + y =  ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬ .3
0 1 ≤ t < ∞

(93 ‫)ﻋﻤﺮان‬
1 e−s ( s + 1) 1 e −s ( s + 1)
Y (s ) = − (2 Y (s) = − (1
(
s s2 + 1 ) s (s + 1) 2
(
s 2 s2 + 1 ) s (s + 1) 2

1 e−s ( s + 1) 1 e −s ( s + 1)
Y (s ) = − (4 Y (s ) = − (3
(
s s2 + 1 ) (
s2 s2 + 1 ) (
s 2 s2 + 1 ) (
s2 s 2 + 1 )
(93 ‫)ﻧﺴﺎﺟﯽ‬ ‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬f ( t ) = cos ωt ‫ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس‬.4
2

1  s + 2ω
2 2
1 ω 
  (2 − 2  (1
s  s 2 + 4ω2

 s  s + 4ω 
2

1  s − ωs + 4ω 
2 2
1  s 2 + ω2 − 5ω 
  (4   (3
s  s 2 + 4ω2  s  s 2 + ω2 
x t−x
(93 ‫)ﻧﺴﺎﺟﯽ‬ ‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬sin x = 5 ∫0 e f ( t ) dt ‫ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺘﮕﺮاﻟﯽ‬ .5
5 ( sin x + cos x ) (2 5 ( sin x − cos x ) (1
1 1
( cos x + sin x ) (4 ( cos x − sin x ) (3
5 5
t
‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬y ( 0 ) = 4 ‫ ﺑﺎ ﺷﺮط‬y′ ( t ) = t + ∫ 0 y ( x ) cos ( t − x ) dx ‫ ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺘﮕﺮاﻟﯽ‬.6
(93 ‫)ﻧﺴﺎﺟﯽ‬
1 3 1 2 1 4
t (2
4 + t + 2t 2 + t + t (1
6 2 24
5 1 2 1 4
4 + t2 + t (4 4 + 2t 2 + t (3
2 24 24
 27 ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس‬

t
(93 ‫)ﻣﻌﺪن‬ ‫ ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬f ( t ) = e− t ∫0 x e dx ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس‬ .7
x

1 1 1 1
(4 (3 (2 (1
s ( s + 1)
2
s 2
( s + 1) s 2
( s − 1) s ( s − 1)
2

(93 ‫)ﻣﻮاد‬ ‫ ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬t 2 sin bt ‫ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس ﺗﺎﺑﻊ‬.8

(
3b 3s 2 − b 2 ) (2
3s 2 − b 2
(1
( ) ( )
3 3
s2 + b2 s2 + b2

(
2b 3s 2 − b 2 ) (4 2b ( 3s − b )
2
(3
2

(s ) ( )
3 4
2
+ b2 s2
+ b 2

 x −t 
(93 ‫)ﻣﻮاد‬ ‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬y ( x ) = e x 1 +

∫0 e y ( t ) dt  ‫ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬

.9

e−2x (4 1 − e − x (3 e 2x (2 1 + e x (1

(93 ‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟)ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻧﻔﺖ‬f ( t ) ‫ آﻧﮕﺎه‬F ( s ) = tan h −1 + cot g −1S ‫ و‬F ( s ) = L ( f ( t ) ) ‫ اﮔﺮ‬.10
1
S
sin t − sinh t sin t − sinh t
(2 − (1
t t
sin t + sinh t sin t + sinh t
(4 − (3
t t
t
(93 ‫)ﺷﯿﻤﯽ‬ ‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬t + e t = y ( t ) + ∫ 0 y ( t − x ) sinh x dx ‫ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬y ( t ) ‫ ﺗﺎﺑﻊ‬.11
1 3 1 3
1 + 2t − t (4 e t + 2t − t (3 1 + e t + 2t (2 1 + e t − 2t (1
6 6


1 
(93 ‫)ﻋﻤﺮان‬ ‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ln 1 +  ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس ﻣﻌﮑﻮس‬ .12
 s2 
2 (1 + cos t ) 2 (1 − cos t ) 2 (1 − cos t ) 2 (1 + cos t )
(4 (3 (2 (1
t t2 t t2
t
(92 ‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )ﻋﻤﺮان‬f ( t ) = te − t + ∫ 0 xf ( t − x ) e dx ‫ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺘﮕﺮاﻟﯽ‬f ( t ) ‫ﺟﻮاب‬
−x
.13
1
2
(
1 + e−2t ) (4 1
2
(
1 − e −2t ) (3 1
2
(
1 − e2t ) (2 1
2
(
1 + e2t ) (1
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪28‬‬

‫‪ .14‬ﯾﮏ اﻧﺘﮕﺮال ﺧﺼﻮﺻﯽ ) ‪ yp‬ﯾﺎ ‪ ( Y‬ﺑﺮاي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ) ‪ y′′ + 2y′ + y = f ( t‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬

‫)رﯾﺎﺿﯽ ﻣﺤﺾ ‪(92‬‬

‫‪t‬‬ ‫‪t −λ‬‬
‫= ‪yP‬‬ ‫‪∫0‬‬ ‫‪λe−λ f ( t − λ ) dλ (2‬‬ ‫= ‪yP‬‬ ‫∫‬ ‫‪0‬‬
‫‪e f‬‬ ‫‪( t − λ ) d λ (1‬‬
‫‪t 2 λ‬‬ ‫‪t‬‬
‫= ‪yP‬‬ ‫‪∫ 0 λ e f ( t − λ ) d λ (4‬‬ ‫= ‪yp‬‬ ‫‪∫ 0 λf ( t − λ ) dλ (3‬‬
‫∞‬
‫‪∑ n δ ( t − 2nπ) cos t‬‬
‫‪1‬‬
‫= ‪ y′′ + 4y‬و ‪ y ( 0 ) = y′ ( 0 ) = 0‬ﮐـﺪام‬ ‫‪ .15‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟـﻪ دﯾﻔﺮاﻧـﺴﯿﻞ‬
‫‪n =1‬‬
‫)ﻋﻤﺮان ‪(92‬‬ ‫اﺳﺖ؟ )‪ u‬ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻠﻪاي ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ(‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫∑‬ ‫‪∑ n u ( t − 2nπ) cos ( 2t − 2nπ) (1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪u ( t − 2nπ ) sin ( 2t − 2nπ ) (2‬‬
‫‪2n‬‬
‫‪n =1‬‬ ‫‪n =1‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫‪∑ u ( t − 2nπ) cos ( 2t − 2nπ) (4‬‬ ‫‪∑ u ( t − 2nπ) sin ( 2t − 2nπ) (3‬‬
‫‪n =1‬‬ ‫‪n =1‬‬

‫‪ .16‬ﻫﺮﮔﺎه ‪ y′′ − y′ + y = t , y ( 0 ) = 0 , y′ ( 0 ) = 0‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس ‪ y‬ﺑﺮاﺑﺮ ﮐـﺪام‬

‫)ﻫﻮاﻓﻀﺎ ‪(92‬‬ ‫اﺳﺖ؟‬
‫‪1‬‬ ‫‪s +1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪s −1‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪( s − 1‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪(s‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪− s +1‬‬‫)‬ ‫‪s‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪(s‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪− s +1‬‬ ‫)‬ ‫‪s‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪(s2 − s + 1‬‬
‫‪x −u‬‬
‫)ﻫﻮاﻓﻀﺎ ‪(92‬‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪∫0 e‬‬ ‫ﻻﭘﻼس ‪sin u du‬‬ ‫‪.17‬‬
‫‪s −1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫(‬
‫‪s ( s − 1) + 1‬‬
‫‪2‬‬
‫)‬ ‫(‬
‫‪s ( s − 1) + 1‬‬
‫‪2‬‬
‫)‬
‫‪s +1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬
‫(‬
‫‪s ( s + 1) + 1‬‬
‫‪2‬‬
‫)‬ ‫(‬
‫‪s ( s + 1) + 1‬‬
‫‪2‬‬
‫)‬
‫)ﻫﻮاﻓﻀﺎ ‪(92‬‬ ‫‪ .18‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس ‪ y = e−2t sin t‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪s + 2s + 4‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪(s + 2‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪(s + 2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪s + 4s + 5‬‬
‫‪2‬‬
 ‫‪29‬‬ ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس‬

‫‪t‬‬
‫= ) ‪ F ( s ) , G ( s ) , g ( t‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺗﺒﺪﯾﻞﻫﺎي ﻻﭘﻼس ﺗﻮاﺑﻊ ) ‪g ( t ) , f ( t‬‬ ‫‪ .19‬اﮔﺮ ‪∫ 0 f ( τ ) dτ‬‬
‫)ﻫﻮاﻓﻀﺎ ‪(92‬‬ ‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪F ( s ) = G ( s ) (4‬‬ ‫‪G ( s ) = F ( s ) (3‬‬ ‫‪G ( s ) = sF ( s ) (2‬‬ ‫‪G ( s ) = s 2 F ( s ) (1‬‬
‫‪s‬‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧـﺴﯿﻞ ‪y′ ( 0 ) = 0 , y ( 0 ) = 1 , y ′′ − 2y′ + 2y = cos t‬‬ ‫‪.20‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫)ﻧﺴﺎﺟﯽ ‪(92‬‬
‫‪s3 − 2s 2 + 2s − 2‬‬ ‫‪s3 − 2s 2 + 2s − 2‬‬
‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫(‬ ‫()‬
‫‪s 2 + 1 s 2 + 2s + 2‬‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫()‬
‫‪s 2 + 1 s 2 − 2s + 2‬‬ ‫)‬
‫‪s + 2s + 2s + 2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪s + 2s + 2s + 2‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬
‫‪(s + 1)(s‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪+ 2s + 2‬‬ ‫)‬ ‫‪(s + 1)(s‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪− 2s + 2‬‬ ‫)‬
‫‪‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫)ﻣﻌﺪن ‪(92‬‬ ‫‪ F ( s ) = ln 1 −‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس ) ‪ f ( t‬ﺑﺎﺷﺪ‪ f ( t ) ،‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫اﮔﺮ ‪‬‬ ‫‪.21‬‬
‫‪‬‬ ‫‪s2 ‬‬
‫= )‪f (t‬‬
‫‪2‬‬
‫‪t‬‬
‫(‬
‫‪1 − sin 2t (2‬‬ ‫)‬ ‫= )‪f (t‬‬
‫‪2‬‬
‫‪t‬‬
‫(‬
‫‪1 − cos 2t (1‬‬ ‫)‬
‫= )‪f (t‬‬
‫‪2‬‬
‫‪t‬‬
‫(‬‫‪1 − cosh‬‬ ‫‪2t ) (4‬‬
‫‪2‬‬
‫(‬
‫‪f ( t ) = 1 − sinh 2t (3‬‬
‫‪t‬‬
‫)‬
‫‪ s2 ‬‬
‫)ﻣﻬﻨﺪﺳﯽ ﻧﻔﺖ ‪(92‬‬ ‫‪ ln ‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .22‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس ﻣﻌﮑﻮس ﺗﺎﺑﻊ ‪‬‬
‫‪ s2 + 4 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪(1 − sin 2t ) (2‬‬ ‫‪− (1 − cos 2t ) (1‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪t‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪(1 + sin 2t ) (4‬‬ ‫‪(1 + cos 2t ) (3‬‬
‫‪t2‬‬ ‫‪t2‬‬
‫‪ .23‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ ty′′ + (1 − t ) y′ + ny = 0‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس ﺟﻮاب ﮐﺪام اﺳﺖ؟)ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪(91‬‬
‫)‪n ( s − 1‬‬ ‫‪( s − 1)n‬‬ ‫‪( s − 1)n‬‬
‫‪n‬‬
‫‪sn‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪s n +1‬‬ ‫‪ns n +1‬‬ ‫‪sn + 1‬‬ ‫‪( s − 1)n +1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪t‬‬
‫‪ y1 ( t ) = e + 0 y 2 ( x ) dx‬‬ ‫∫‬
‫‪2t‬‬
‫‪‬‬
‫‪ ‬ﺣﺎﺻﻞ ) ‪ y1 ( t‬ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺪام ﮔﺰﯾﻨﻪ اﺳﺖ؟)ﺑﺮق ‪(91‬‬ ‫در دﺳﺘﮕﺎه‬ ‫‪.24‬‬
‫‪ y ( t ) = 1 − e 2( t − x ) y ( x ) dx‬‬
‫‪t‬‬
‫‪ 2‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪1‬‬ ‫∫‬
‫‪2 − 3e − t (4‬‬ ‫‪−2 + 3e t (3‬‬ ‫‪2 − 3e t (2‬‬ ‫‪−2 + 3e− t (1‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪30‬‬

‫‪s2‬‬
‫)ﻋﻤﺮان ‪(91‬‬ ‫= ) ‪ F ( s‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .25‬ﻣﻌﮑﻮس ﺗﺒﺪﯾﻠﻼﭘﻼس‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪2‬‬
‫‪s2 + 4‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪t cos 2t + sin 2t (2‬‬ ‫‪cos 2t + sin 2t (1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪t cos 2t + sin 2t (4‬‬ ‫‪cos 2t + t sin 2t (3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x‬‬
‫)ﻫﻮاﻓﻀﺎ ‪(91‬‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫‪ .26‬ﻣﻘﺪار اﻧﺘﮕﺮال ‪∫ 0 ( x − t ) t dt‬‬
‫‪4 3‬‬

‫‪1 8‬‬ ‫‪1 7‬‬ ‫‪1 8‬‬ ‫‪1 7‬‬

‫‪x (4‬‬ ‫‪x (3‬‬ ‫‪x (2‬‬ ‫‪x (1‬‬
‫‪240‬‬ ‫‪240‬‬ ‫‪280‬‬ ‫‪280‬‬

‫‪sin t 0 < t < π‬‬

‫‪ f ( t ) = ‬و ) ‪ f ( t + 2π ) = f ( t‬آﻧﮕﺎه ) ) ‪ L ( f ( t‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪):‬ﻧﺴﺎﺟﯽ ‪(91‬‬ ‫‪ .27‬اﮔﺮ‬
‫‪ 0‬‬ ‫‪π < t < 2π‬‬
‫‪se−πs‬‬ ‫‪seπs‬‬
‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪s2 + 1‬‬ ‫‪s2 + 1‬‬
‫‪+1‬‬ ‫‪−1‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬
‫)‪(1 − e )(s + 1‬‬
‫‪−πs‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪(1 − e )(s2 + 1‬‬
‫‪−πs‬‬

‫∞‬
‫‪∫ 0 te‬‬
‫‪−2t‬‬
‫)ﻧﺴﺎﺟﯽ ‪(91‬‬ ‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬ ‫ﻣﻘﺪار اﻧﺘﮕﺮال ‪cos t dt‬‬ ‫‪.28‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬ ‫‪(2‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(1‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪25‬‬
‫‪3s − 137‬‬
‫)ﺷﯿﻤﯽ ‪(91‬‬ ‫= ) ‪ L ( f‬ﺗﺎﺑﻊ ‪ f‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟ )‪ L‬ﻋﻤﻠﮕﺮ ﻻﭘﻼس اﺳﺖ(‬ ‫‪ .29‬اﮔﺮ‬
‫‪s + 2s + 401‬‬
‫‪2‬‬

‫‪e− t ( 3cos 20t + 7 sin 20t ) (2‬‬ ‫‪3cos 20t − 7 sin 20t (1‬‬
‫‪e‬‬ ‫‪−t‬‬
‫‪( 3cos 20t − 7 sin 20t ) (4‬‬ ‫‪3cos 20 ( t − 1) − 7 sin 20 ( t − 1) (3‬‬

‫∫‬
‫‪t‬‬
‫= ) ‪ y′ ( t‬و ‪ y ( 0 ) = 0‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺘﮕﺮاﻟﯽ ‪y ( x ) cos ( t − x ) dx + cos x‬‬ ‫‪.30‬‬
‫‪0‬‬

‫)ﻧﺴﺎﺟﯽ ـ ‪(94‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫= )‪y(t‬‬ ‫‪cos 2t (2‬‬ ‫= )‪y(t‬‬ ‫‪sin 2 t (1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪y ( t ) = 2 cos 2t (4‬‬ ‫‪y ( t ) = 2 sin 2t (3‬‬
 31 ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس‬

2s + 3
(94 ‫)ﻣﻌﺪن‬ ‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬ ‫ ﻣﻌﮑﻮس ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس‬.31
s3 − s
5 1 1 5
− 3 + e t + e − t (2 − 3 + e − t − e t (1
2 2 2 2
5 −t 1 t 1 −t 5 t
3 + e + e (4 3 + e − e (3
2 2 2 2

∫
x
(94 ‫)ﻋﻤﺮان‬ ‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬y ( t ) = x + ( x − t ) y ( t ) dt ‫ ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺘﮕﺮاﻟﯽ‬.32
0

e x − e − x (4 e x + e − x (3 cosh x (2 sinh x (1

0 0≤t≤5
t −5
  y ′′ + 4y = g ( t )
‫ ﮐـﺪام اﺳـﺖ؟‬y ( t ) =  5 ≤ t ≤ 10 ‫ و‬ ‫ﺟﻮاب ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻘﺪار اوﻟﯿﻪ‬ .33
 5  y ( 0 ) = y′ ( 0 ) = 0
1 t ≥ 10
(94 ‫)ﻣﻮاد‬ .‫ ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻠﻪ واﺣﺪاﻧﺪ‬،‫ ﻫﺎ در زﯾﺮ‬u
1 1 1  1 1 1 
y ( t ) = u 5 ( t )  ( t − 5 ) − sin 2 ( t − 5 )  − u10 ( t )  ( t − 10 ) − sin 2 ( t − 10 )  (1
5 4 8  5 4 8 
1  1 1  1  1 1 
y ( t ) = u 5 ( t )  sin 2 ( t − 5 ) − ( t − 5 )  − u10 ( t )  sin 2 ( t − 10 ) − ( t − 10 )  (2
5 8 4  5 8 4 
1 1 1 
y ( t ) = u 5 ( t )  ( t − 5 ) − sin 2 ( t − 5 )  (3
5  4 8 
1
y(t) = ( t − 5 ) u 5 ( t ) − ( t − 10 ) u10 ( t )  (4
20 
t
(94 ‫)ﻫﻮا ﻓﻀﺎ‬ ‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬y ( t ) = sin t +
∫ 0
e − t + u y ( u ) du ‫ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺘﮕﺮال‬ .34

− sin t + cos t + 1 (2 sin t + cos t − 1 (1

sin t + cos t + 1 (4 sin t − cos t + 1 (3

 f ( t )  ∞
‫ در اﯾـﻦ ﺻـﻮرت‬،‫ ﺑﺎﺷـﺪ‬L 
 t 
=∫s
f ( u ) du ‫ و ﺣﺎﺻﻞ‬L {f ( t )} = F ( s ) ‫ﻓﺮض ﮐﻨﯿﺪ‬ .35

  1 
(94 ‫)ﻫﻮا ﻓﻀﺎ‬ ‫ ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬L−1 ln  1 +  
  s 
−t −t
t t e −1 1− e
−t
(4 −t
(3 (2 (1
1+ e 1− e t t
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪32‬‬

‫)ﻣﮑﺎﻧﯿﮏ ‪(94‬‬ ‫‪ .36‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس ﺗﺎﺑﻊ ‪ teαt sin bt‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬

‫) ‪−2b ( s − a‬‬ ‫) ‪2b ( s − a‬‬
‫‪(2‬‬ ‫‪(1‬‬
‫) ‪((s − a‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪+b‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‬
‫‪2‬‬
‫(‬ ‫‪( s − a )2 − b 2‬‬ ‫)‬
‫) ‪2b ( s − a‬‬ ‫) ‪−2b ( s − a‬‬
‫‪(4‬‬ ‫‪(3‬‬
‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪( s − b )2 + b 2‬‬ ‫‪( s − a )2 − b 2‬‬

‫‪ .37‬ﺟﻮاب ﻣـﺴﺌﻠﻪ ﻣﻘـﺪار اوﻟﯿـﻪ ‪ y′ ( 0 ) = 1‬و ‪ y ( 0 ) = 1‬و ) ‪ y′′ + y′ − 2y = 6u ( t − 2‬در ﻧﻘﻄـﻪ‬

‫)ﻋﻤﺮان ‪(94‬‬ ‫‪ t = 3‬ﮐﺪام اﺳﺖ؟‬
‫‪y ( 3 ) = e3 + e−2 + 2e − 3 (2‬‬ ‫‪y ( 3 ) = e3 − e−2 + 3 (1‬‬
‫‪y ( 3) = 3e3 + e−6 + 3 (4‬‬ ‫‪y ( 3) = 3e3 + e−6 + 3 (3‬‬
 ‫پاسخنامه فصل اول‬

‫معادالت مرتبه اول‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪34‬‬

‫‪ .1‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫(‬
‫‪ydx + x x 2 y − 1 dy = 0‬‬ ‫)‬
‫‪dx‬‬
‫= ‪ x ′‬ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬ ‫روش اول ‪ :‬ﭼﻮن ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﺮم آﺷﻨﺎﯾﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ را رﺣﺴﺐ‬
‫‪dy‬‬
‫‪÷ dy‬‬
‫‪→ yx ′ + x 3 y − x = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪÷y‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪→ x′ −‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x = − x 3 →n‬‬
‫‪y‬‬
‫* ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪u = x1−n = x −2‬‬ ‫‪→ u′ +‬‬ ‫‪u=2‬‬
‫‪y‬‬
‫∫ ‪−2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2 e ∫ y dy + c ‬‬
‫‪dy‬‬ ‫‪2 dy‬‬
‫‪1 2 3 ‬‬
‫∫‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‪u‬‬ ‫‪=e‬‬ ‫‪y‬‬
‫→‬ ‫=‬ ‫‪ y + c‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪y2  3‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2y3 + c′‬‬ ‫‪y3 y 2‬‬
‫→‬ ‫=‬ ‫→‬ ‫‪−‬‬ ‫‪= c′′‬‬
‫‪x2‬‬ ‫‪3y 2‬‬ ‫‪3 2x 2‬‬
‫روش دوم ‪ :‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎز ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬
‫‪÷ y2‬‬ ‫‪ydx − xdy  x 3 ‬‬
‫‪ydx − xdy + x 3 ydy = 0‬‬ ‫‪‬‬
‫→‬ ‫‪+   dy = 0‬‬
‫‪y2‬‬ ‫‪ y ‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ x  x3‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪d  +‬‬ ‫‪dy = 0‬‬ ‫ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺰاﺣﻢ ‪ ، x 3‬ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز‬
‫‪y y‬‬ ‫‪y‬‬

‫‪ x3 ‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪÷  3 ‬‬ ‫‪d ‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬‫→‪ y ‬‬ ‫‪ y  + y 2 dy = 0 ‬‬
‫‪∫ → y −1 y =c‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3 2 x2‬‬
‫‪x‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪ y‬‬
‫‪ .2‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫(‬
‫‪2xy dx + x 2 − 1 dy = 0‬‬ ‫)‬
‫روش اول ‪ :‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺮط ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن را ﭼﮏ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪∂P‬‬ ‫‪∂Q‬‬
‫= ‪= 2x‬‬ ‫)ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ(‬
‫‪∂y‬‬ ‫‪∂x‬‬

‫‪∫ Q dy = 0‬‬ ‫→‬ ‫‪∫ (x‬‬ ‫)‬ ‫‪→ x2 y − y + f ( x ) = 0‬‬

‫‪2‬‬
‫‪− 1 dy = 0‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺗﺎﺑﻌﯽ ﻓﻘﻂ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ x‬در ‪ P‬ﻧﺪارﯾﻢ ‪f ( x ) = c :‬‬
 ‫‪35‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ اول‬

‫(‬
‫= ‪y x2 −1 + c = 0 → y‬‬‫)‬ ‫‪1 − x2‬‬
‫‪c‬‬

‫روش دوم ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮ ‪ dx‬و ﻣﺮﺗﺐ ﮐﺮدن ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم زﯾﺮ ﻣﯽرﺳﯿﻢ‪:‬‬

‫‪( x 2 − 1) y′ + 2xy = 0‬‬ ‫‪→ y′ +‬‬

‫‪2x‬‬
‫‪y=0‬‬
‫)‪( x − 1‬‬
‫‪2‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪‬‬ ‫‪2x‬‬ ‫‪2x‬‬
‫‪P = 2‬‬ ‫∫‪−‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x −1‬‬
‫‪Q = 0‬‬
‫‪, y=e‬‬ ‫‪x 2 −1‬‬
‫‪‬‬ ‫∫‬
‫‪ 0 dx + c ‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬

‫‪y=e‬‬
‫(‬
‫‪− ln x 2 −1‬‬ ‫]‪) [ c‬‬ ‫=‪⇒ y‬‬
‫‪c‬‬
‫ﯾﺎ‬
‫‪c′‬‬
‫‪x −1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪−x 2 + 1‬‬
‫‪ .3‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪dy‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪− 4y = x 6 e x‬‬
‫‪dx‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﻓﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ ،‬و ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ اﺳﺖ‬
‫‪÷x‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪‬‬ ‫{‪→ y′ − y = x‬‬
‫‪5 x‬‬
‫‪e‬‬
‫{‬‫‪x‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪P‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪4 ∫ dx‬‬
‫‪1‬‬
‫‪−4 dx‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ x 5 e x e ∫ x dx + c  → y = x 4  x e x dx + c ‬‬
‫=‪y‬‬ ‫‪e x‬‬
‫‪‬‬ ‫∫‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫∫‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪y = x 4  xe x − e x + c  → y = x 5 e x − x 4 e x + cx 4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ‪ ce− ∫ Pdx‬ﻫﻢ ﺟﻮاب واﺿﺢ ﺑﻮد!!!‬
‫‪ .4‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﺴﯿﺮ ﻗﺎﺋﻢ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ x‬ﻣﺸﺘﻖ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺛﺎﺑﺖ را ﺣﺬف ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪/‬‬
‫‪x − y − 2x + 4 − λ = 0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪→ 2x − 2yy′ − 2 = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ −‬ﺗﻐﯿﯿﺮ داده و ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺣﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬ ‫* ‪ y′‬را ﺑﻪ‬
‫‪y′‬‬
‫‪dx‬‬
‫×‬
‫‪2y‬‬ ‫‪× y′‬‬
‫‪2x +‬‬ ‫‪− 2 = 0 ‬‬ ‫→‬ ‫‪( 2x − 2 ) y′ + 2y = 0‬‬ ‫‪‬‬
‫→‪2‬‬
‫‪y′‬‬
‫‪( x − 1) dy + ydx = 0‬‬ ‫‪→ d ( ( x − 1) y ) = 0‬‬
‫‪ y − xy = c′‬ﯾﺎ ‪→ xy − y = C‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ 36

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.5

1 π
( sin x ) y′ − ( cos x ) y = sin 2x , y   = 1
2 2
: ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﻓﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‬
 cos x
÷ sin x cos x P = −
→ y′ −
 y = cox →  sin x ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ‬
sin x Q = cos x

dx  
cos x cos x
∫ −∫ dx  cos x 
 ∫
y = e sin x  cos x e sin x dx + c 

→ y = sin x  ∫
 sin x
dx + c 

 
→ y = sin x ( ln sin x + c )
 π
y  =1
2 →
 1 = 1( 0 + c ) → c = 1 → y = sin x ln sin x + sin x
.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.6
dy y − x − y
2 2
= , y (1) = 1
dx x
:‫ دارﯾﻢ‬y = ux ‫ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ‬.‫ اﺳﺖ‬1 ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻫﻤﮕﻦ از درﺟﻪ‬
y = ux → y′ = xu ′ + u
xdu du dx
xu ′ + u = u − 1 − u 2 → = − 1 − u2 → =−
dx 1− u 2 x

→ sin −1
( u ) = − ln x + c
y y(1) =1 π
sin −1   + ln x = c  → c=
 
x 2
.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬1 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.7
cos ( x + y ) dx = x sin ( x + y ) dx + x sin ( x + y ) dy
: ‫ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﻓﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﮐﺎﻣﻞ ﻧﻮﺷﺘﻪ و ﺷﺮط ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن را ﭼﮏ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬: ‫روش اول‬
(14444244443
cos ( x + y ) − x sin ( x + y ) ) dx + ( − x sin ( x + y ) ) dy = 0
1442443
P Q
∂P ∂Q
= − sin ( y + x ) − x cos ( x + y ) =
∂y ∂x
.‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ‬
→ ∫ Qdy = ∫ −x sin ( x + y ) dy = x cos ( x + y ) + f ( x )
 ‫‪37‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ اول‬

‫در ‪ ،P‬ﺗﺎﺑﻌﯽ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ x‬وﺟﻮد ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺑﺘﻮان از آن اﻧﺘﮕﺮال ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ) ‪ f ( x‬رﺳﯿﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪f (x) = c‬‬ ‫→‬ ‫‪x cos ( x + y ) + c = 0‬‬ ‫‪ x cos ( x + y ) = c′‬ﯾﺎ‬
‫روش دوم ‪ :‬در ﻃﺮف راﺳﺖ از ﻋﺒﺎرت ) ‪ x sin ( x + y‬ﻓﺎﮐﺘﻮر ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻋﺒﺎرات را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪cos ( x + y ) dx − x sin ( x + y )( dx + dy ) = 0‬‬
‫ﯾﺎدآوري ‪d ( uv ) = udv + vdu :‬‬
‫) ‪ u = cos ( x + y ) → du = − sin ( x + y )( dx + dy‬‬
‫‪‬‬ ‫‪→ d ( x cos ( x + y ) ) = 0 → x cos ( x + y ) = c‬‬
‫‪ v = x → dv = dx‬‬
‫‪ .8‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪xy − sin x cos x‬‬
‫‪2‬‬
‫= ‪y′‬‬ ‫‪, y (0) = 2‬‬
‫(‬
‫‪y 1 − x2‬‬ ‫)‬
‫روش اول ‪ :‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﻓﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ و ﺷﺮط ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن را ﭼﮏ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪xy − sin x cos x ) dx + ( y ( x − 1) ) dy = 0‬‬
‫‪(144‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪42444‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪14243‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪∂P‬‬ ‫‪∂Q‬‬
‫= ‪= 2yx‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﮐﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪∂y‬‬ ‫‪∂x‬‬

‫‪∫ Q dy = 0‬‬ ‫→‬

‫‪1 2 2‬‬
‫‪2‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪y x −1 + f ( x ) = 0‬‬

‫در ‪ P‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ) ‪ f ′ ( x‬اي ﻣﯽﮔﺮدﯾﻢ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ x‬ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ از آن اﻧﺘﮕﺮال ﺑﮕﯿﺮﯾﻢ‪:‬‬

‫∫‬
‫‪1‬‬
‫‪f ( x ) = − sin x cos x dx = − sin 2 x + c‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1 2 2‬‬
‫‪2‬‬
‫) (‬ ‫‪1 2‬‬
‫‪y x − 1 − sin x = c ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪×− 2‬‬
‫(‬
‫‪y( 0 ) = 2‬‬
‫‪→ y 2 1 − x 2 + sin 2 x = c′ ‬‬ ‫)‬
‫‪→ 4 (1) + 0 = c′‬‬

‫‪y2‬‬ ‫‪(1 − x ) + sin‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x=4‬‬

‫روش دوم ‪ :‬ﺑﺎ ﻃﺮﻓﯿﻦ وﺳﻄﯿﻦ ﮐﺮدن ﻣﻌﺎدﻟﻪ دارﯾﻢ‪:‬‬

‫(‬
‫‪y 1− x‬‬ ‫‪) dy = xy dx − (sin x cos x ) dx → 2y (1 − x ) dy − 2xy dx = −2 sin x cos x dx‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪×2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪d ( y (1 − x ) ) = d ( − sin x ) → y (1 − x ) + sin x = c ‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬‫) (‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪y 0 =2‬‬
‫‪→ c=4‬‬

‫روش ﺳﻮم ‪ :‬ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ‪ y ( 0 ) = 2‬ﺗﻨﻬﺎ در ﮔﺰ ﯾﻨﻪ ‪ 3‬ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ!!!‬

‫‪ .9‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪( 2ye‬‬ ‫‪2 2‬‬

‫‪x y‬‬
‫( )‬ ‫‪2 2‬‬
‫‪+ 2y 2 dx + 2xe x y + 3xy dy = 0‬‬ ‫)‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪38‬‬

‫ﻓﺎﮐﺘﻮر اﻧﺘﮕﺮال ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ x α yα‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺿﺮب آن در ﻣﻌﺎدﻟﻪ و ﺑﺮﻗﺮاري ﺷﺮط ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن ‪ α‬را ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪(1444442444443‬‬
‫‪2x y( ) e‬‬
‫‪α‬‬
‫(‪+ 2x y‬‬
‫‪1+α‬‬
‫‪) (14444442444444‬‬
‫‪) dx + 2x ( ) y e‬‬
‫‪x 2 y2‬‬
‫‪+ 3x ( ) y( ) ) dy‬‬
‫‪α‬‬ ‫‪2+α‬‬

‫‪3‬‬
‫‪α+1‬‬ ‫‪α x 2 y2‬‬ ‫‪α+1‬‬ ‫‪α+1‬‬

‫‪P‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪∂P ∂Q‬‬
‫= ‪2 ( α + 1) x α y α e x y + 4x α+ 2 y α+ 2 e x y + K‬‬
‫‪2 2‬‬ ‫‪2 2‬‬
‫=‬ ‫→ ‪:‬‬
‫‪∂y ∂x‬‬
‫* ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ زﯾﺎد ﺑﻮدن ﻣﺸﺘﻖﻫﺎ ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ از ﺟﻤﻼت ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻣﺸﺘﻖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ ﺟﻤﻠﻪ دوم ﻫﺮ‬
‫ﻋﺒﺎرت‪:‬‬
‫) (‪2 2 + α x α y ( ) = 3 α + 1 x α y‬‬
‫‪α+1‬‬ ‫‪α+1‬‬
‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪→ 4 + 2α = 3α + 3 → α = 1‬‬
‫‪ .10‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪y′′ + ( tan x ) y′ = cos 2 x‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﺎﻗﺪ ‪ y‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪ y′ = u‬‬
‫‪‬‬ ‫‪→ u ′ + ( tan x ) u = cos‬‬
‫‪123x‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪′′‬‬ ‫=‬ ‫‪u‬‬ ‫‪′‬‬ ‫‪123‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪Q‬‬

‫∫‪−‬‬
‫‪sin x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪sin x‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ cos 2 x e ∫ cos x dx + c1 ‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪dx‬‬
‫=‪u‬‬ ‫‪y′ = e cos x‬‬
‫‪‬‬ ‫∫‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪y′ = cos x  cos x dx + c1  → y′ = sin 2x + c1 cos x‬‬

‫∫‬
‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪y = − cos 2x + c1 sin x + c2‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ .11‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ‪ c‬ﻣﺸﺘﻖ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ‪ c‬را ﺣﺬف ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪x 2 + cy 2 − y = 0‬‬ ‫)‪(I‬‬
‫‪y′ − 2x‬‬
‫= ‪2x + 2cyy′ − y′ = 0 → c‬‬ ‫) ‪( II‬‬
‫‪2yy ′‬‬
‫‪ y′ − 2x  2‬‬
‫) ‪( I ) , ( II‬‬ ‫‪→ x2 + ‬‬ ‫‪y −y = 0‬‬
‫‪ 2yy′ ‬‬
‫‪×2y′‬‬
‫‪→ 2x 2 y′ + yy′ − 2xy − 2yy′ = 0 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪→ 2xy + y ′ 2y − y − 2x 2 = 0‬‬
‫‪× −1‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪ .12‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪x2 +1‬‬ ‫‪dx‬‬
‫= ‪dy‬‬
‫‪1+ y‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1+ x2‬‬
 39 ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ اول‬

:‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻔﮑﯿﮏﭘﺬﯾﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ اﺳﺖ‬

∫ → Arc tan y =
∫
dy dx dx
= 
1+ y 2
(
x +1 1+ x
2 2
) 1+ x 2
(1 + x )
2

x = tan t → dx = 1 + tan 2 t dt ( )
(1 + tan t ) dt 2
Arc tan y = ∫ 1 + tan t 1 + tan t ∫
→ Arc tan y = cost dt → Arc tan y = sin t + c
( 2
) 2

:‫ از راه ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ از روش زﯾﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬sin t ‫ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن‬

x x x
tan t = = x → sin t = → Arc tan y = +c
1 x +1
2
x +1 2

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬3 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.13

dy tan y
− = (1 + x ) e x sec y
dx 1 + x
.‫ آن را ﺑﻪ ﻓﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬.‫ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺷﺒﯿﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ اﺳﺖ‬: ‫روش اول‬
× cos y sin y
→ cos y y′ −
 = (1 + x ) e x
1+ x
:‫ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬u = sin y ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم ﻣﻌﺎدﻟﻪ از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ‬
1
u′ − u = (1 + x ) e x
+x
1{ 1424 3
P Q
1  1 
∫ −∫ dx

 ∫
u = sin y = e 1+ x  (1 + x ) e x e 1+ x dx + c 

→ ∫
sin y = (1 + x )  e x dx + c 
 
 
sin y
→ = ex + c
1+ x
: ‫ ﺿﺮب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬cos y (1 + x ) dx ‫ ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را در‬: ‫روش دوم‬
cos y (1 + x ) dy − sin y dx = (1 + x ) e x dx
2

cos y (1 + x ) dy − sin ydx  sin y  ∫ sin y

→ = e x dx → d   = e dx → 1 + x = e + c
x x

(1 + x ) 2
 1 + x 
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪40‬‬

‫‪ .14‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪xy ′ − y ( ln xy − 1) = 0‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﺎز ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬
‫‪xy′ + y = y ln xy‬‬
‫) ‪d ( xy‬‬
‫و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫ﻣﯽداﻧﯿﻢ ‪= xy′ + y‬‬
‫‪dx‬‬
‫) ‪d ( xy‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪= y ln xy → xy = u‬‬
‫‪dx‬‬
‫‪du u‬‬ ‫‪du‬‬ ‫‪dx‬‬
‫→ ‪= ln u‬‬ ‫=‬ ‫‪→ ln ( ln u ) = ln x + ln c = ln xc‬‬
‫‪dx x‬‬ ‫‪u ln u‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪→ ln u = xc → u = xy = ecx‬‬
‫‪ .15‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪4y y ′ + y = 2xy ′ , y (1) = 1‬‬
‫‪3‬‬

‫‪1‬‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﯽ ﺷﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻘﺶ‬ ‫روش اول‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮ ‪ y′‬ﺑﺎ ﻋﺒﺎرت‬
‫‪y′‬‬
‫‪1‬‬
‫= ‪ ( x ′‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺑﻪ ﻓﺮم ﻣﻄﻠﻮب ﻣﯽ رﺳﯿﻢ‪:‬‬ ‫)‬
‫‪y′‬‬
‫‪y‬‬
‫‪4y3 +‬‬ ‫‪= 2x → 4y3 + yx ′ = 2x‬‬
‫‪y′‬‬

‫]‪4y 2 → x = y 2 [ −4y + c‬‬

‫‪2‬‬
‫‪x′ − x = −‬‬
‫{‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ‬
‫{‬‫‪y‬‬
‫‪Q‬‬
‫‪P‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪y(1) =1‬‬ ‫‪x‬‬
‫= ‪x = −4y3 + cy 2 → y 2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪→ c=5‬‬ ‫→‬ ‫= ‪y2‬‬
‫‪c − 4y‬‬ ‫‪5 − 4y‬‬
‫روش دوم‪ :‬ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﺷﺮط اوﻟﯿﻪ ‪ y (1) = 1‬ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي ‪ 1‬و ‪ 4‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ اﮔﺮ از‬
‫اﺑﺘﺪاي ﺣﻞ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻧﻘﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﯿﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .16‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y ‬‬ ‫‪π‬‬ ‫‪π‬‬
‫‪y′  sin y +‬‬ ‫= ) ‪ = −π sin x cos x cos y , y ( 0‬‬ ‫? = ‪, y ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪cos y ‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻔﮑﯿﮏ ﭘﺬﯾﺮ ﺳﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪÷ cos y‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪y ‬‬ ‫‪π‬‬
‫‪‬‬ ‫‪→  tan y +‬‬ ‫‪ dy = − sin 2x dx‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2 ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪cos y ‬‬

‫(∫‬ ‫(‬ ‫))‬

‫‪tan y + y 1 + tan 2 y dy = −‬‬
‫‪π‬‬
‫‪2‬‬ ‫∫‬
‫‪sin 2x dx‬‬
 41 ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ اول‬

π
− ln ( cos y ) + y tan y + ln cos y = cos 2x + c
4
 π
π  0, 4 

y tan y = cos 2x + c  → c = 0
4
π
y   → y tgy = 0 → y = Kπ K ∈ Z
4

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬4 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.17

dy
sin y = cos y (1 − x cos y )
dx
:‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﻓﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‬
( sin y ) y′ − cos y = −x cos 2
y
:‫ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬u = cos y ‫ﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم ﻣﻌﺎدﻟﻪ و ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ‬‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‬
−u′ − u = −x u 2
:‫ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺳﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬t = u1− n = u −1 ‫ ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ‬.(n=2) ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم آﺷﻨﺎي ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‬
P = −1
−t′ + t = x → 
Q = − x
: ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ‬

= e ∫  − x e ∫ dx + c 
+ 1dx − 1dx
∫ = e x  − x e− x dx + c 
∫
1 1 1
t= = →
u cos y   cos y  
1 1
= e+ x  xe− x + e− x + c  → = x + 1 + ce x
cos y   cos y
.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬4 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.18
dy
x + y2 = 0
dx
:‫ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺗﻔﮑﯿﮏﭘﺬﯾﺮ ﺣﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬،‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
dy dy dx
x = − y2 → − =
dx y2 x

∫ → 1 = ln x + lnc
y
1 y(1) =1
= ln cx  → 1 = ln c → c = e
y
ex > 0 → x > 0
1 
y=  1
lnex lnex ≠ 0 → ex ≠ 1 x ≠
 e
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪42‬‬

‫‪ 1 1‬‬ ‫‪‬‬

‫‪x ∈0, U  ,+ ∞‬‬
‫‪‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .19‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪dy‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪− y + 3x 3 y − x 2 = 0‬‬
‫‪dx‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﻓﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ در ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ P = 3x −‬‬
‫‪y′ +  3x 2 −  y = x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪Q = x‬‬
‫‪‬‬
‫‪− P dx ‬‬
‫∫ ‪y=e‬‬ ‫‪Q e ∫ dx + c ‬‬
‫∫‬
‫‪Pdx‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﯾﻌﻨﯽ ‪ ce− ∫ Pdx‬در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﻓﺮق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﮐﺎﻓﯽ‬
‫اﺳﺖ ﻣﻘﺪار آن را ﺣﺴﺎب ﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫‪ 1 dx‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ e∫ x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪− ∫  3x 2 −  dx‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ eln x‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ = c x e−x‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ce‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪= c‬‬ ‫‪ = c 3‬‬
‫‪ e ∫ 3x dx‬‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ x‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ e‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .20‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪y′ − x sin 2y = xc− x cos 2 y‬‬
‫‪2‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺷﺒﯿﻪ ﻓﺮم ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻓﺮم ﻣﻄﻠﻮب ﻃﺮﻓﯿﻦ را ﺑﺮ ‪ cos 2 y‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫ﺑﺮاي رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻓﺮم ﻣﻄﻠﻮب ﻃﺮﻓﯿﻦ را ﺑﺮ ‪ cos 2 y‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫= ‪1 + tan 2 u‬‬ ‫ﯾﺎدآوري ‪:‬‬
‫‪cos 2 u‬‬
‫‪y′‬‬
‫‪− 2x tan y = x e− x‬‬ ‫‪(1 + tan 2 y ) y′ − 2x tan y = xe−x‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫→‬
‫‪2‬‬
‫‪cos y‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ u = tan y‬ﻧﯿﺎز اﺳﺖ‪) .‬از روي ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﻮد(‬
‫ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ ‪u ′ − 2xu = xe − x‬‬
‫‪2‬‬

‫∫‪u = e‬‬ ‫‪ x e − x 2 e − ∫ 2x dx dx + c  → u = e x 2  x e−2x 2 dx + c ‬‬

‫∫‬ ‫∫‬
‫‪2x dx‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2  1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪u = e x  − e −2x + c  → 4u = −e− x + 4ce x‬‬ ‫‪→ 4 tan y + e − x − 4ce x = 0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ 4‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .21‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪( x + 1) y′ − y = e x ( x + 1)2‬‬ ‫‪, y ( 0) = 1‬‬
 ‫‪43‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ اول‬

‫روش اول ‪ :‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺷﺒﯿﻪ ﻓﺮم ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ اﺳﺖ‪ .‬آن را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪:‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪P = − x + 1‬‬
‫‪y′ −‬‬ ‫)‪y = e x ( x + 1‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪( x + 1‬‬ ‫)‪Q = e x ( x + 1‬‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫∫‪−‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪∫ x +1 dx  x‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪y=e‬‬ ‫∫‬
‫‪e ( x + 1) e +1 dx + c ‬‬
‫‪x‬‬ ‫→‬ ‫‪y = ( x + 1)  e x dx + c ‬‬
‫∫‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫)‪→ y = e x ( x + 1) + c ( x + 1‬‬
‫‪y( 0 )=1‬‬
‫‪→ 1 = 1(1) + c (1) → c = 0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪→ y (1) = e ( 2 ) = 2e‬‬
‫روش دوم ‪ :‬ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را در ‪ dx‬ﺿﺮب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪( x + 1) dy − ydx = ex ( x + 1) dx‬‬ ‫‪2‬‬

‫)‪÷ ( x +1‬‬
‫→‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪( x + 1) dy − ydx = ex dx‬‬ ‫‪ y ‬‬
‫‪→ d‬‬ ‫→ ‪= e x dx‬‬
‫‪y‬‬
‫‪= ex + c‬‬
‫‪‬‬
‫‪( x + 1)2‬‬ ‫‪ x +1 ‬‬ ‫‪x +1‬‬
‫‪y ( 0 ) = 1 → c = 0 → y (1) = 2e‬‬
‫‪ .22‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪( 4xy + 3y ) dx + ( 2x‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‬
‫‪+ 5xy3 dy = 0‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮال ﺳﺎز ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻓﺮم ‪ x α yβ‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﺿﺮب اﯾﻦ ﻋﺎﻣﻞ در‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ و ﺑﺮﻗﺮاري ﺷﺮط ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن‪ β , α ،‬را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪(1444‬‬
‫‪4x α+1yβ+1 + 3x α yβ+ 4 ) dx + ( 2x α+ 2 yβ + 5x α+1yβ+3 ) dy = 0‬‬
‫‪424444‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1444424444‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪∂P ∂Q‬‬
‫→ ﺷﺮط ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن‬ ‫=‬
‫‪∂y ∂x‬‬
‫‪4 ( β + 1) x α+1 yβ + 3 ( β + 4 ) x α yβ+ 3 = 2 ( α + 2 ) x α+1 yβ + 5 ( α + 1) x α yβ+3‬‬
‫‪4 ( β + 1) = 2 ( α + 2 ) → 4β = 2α → α = 2β‬‬
‫‪→ ‬‬
‫)‪3 ( β + 4 ) = 5 ( α + 1‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪاي درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ‪ 2 α‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ β‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ .23‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪e− y dx + e− x −e − y + 1 dy = 0 , µ = eαx +βy‬‬
‫ﺑﺎ ﺿﺮب ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮال ﺳﺎز و ﺑﺮﻗﺮاري ﺷﺮط ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن‪ α ،‬و ‪ β‬را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪(14‬‬
‫‪e e‬‬
‫‪4244‬‬
‫‪3‬‬
‫)‪) (1444442444443‬‬
‫‪αx ( β−1) y‬‬
‫‪dx + e( ) eβy − e( ) e( ) dy = 0‬‬
‫‪α−1 x‬‬ ‫‪α−1 x β−1 y‬‬

‫‪P‬‬ ‫‪Q‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪44‬‬

‫‪∂P ∂Q‬‬
‫=‬ ‫)ﺷﺮط ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن( ‪:‬‬ ‫→‬ ‫‪( β − 1) eαx e(β−1) y‬‬
‫‪∂y ∂x‬‬

‫(‪= ( α − 1) e‬‬
‫‪α−1) x β y‬‬
‫(‪− ( α − 1) e‬‬
‫‪α−1) x‬‬
‫(‪e‬‬
‫‪β−1) y‬‬
‫‪e‬‬

‫‪β − 1 = −α + 1 → α + β = 2‬‬
‫‪‬‬
‫‪α − 1 = 0 → α = 1 → β = 1‬‬
‫‪ .24‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪y‬‬
‫‪dy‬‬
‫‪dx‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪+ 1 + y 2 sin x = 0 , y ( 0 ) = 1‬‬

‫روش اول ‪ :‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻔﮑﯿﮏﭘﺬﯾﺮ ﺣﻞ ﻣﯽﺷﻮد ‪:‬‬

‫‪y dy‬‬
‫‪1+ y‬‬
‫‪∫ → 1 ln 1 + y 2 = cos x + c‬‬
‫‪= − sin x dx ‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪‬‬
‫→‬
‫‪y( 0 ) =1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫→ ‪ln 2 − 1 = c‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪ln 1 + y 2 − ln 2 = cos x − 1‬‬
‫‪2‬‬
‫روش دوم ‪ :‬ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ‪ y ( 0 ) = 1‬ﺗﻨﻬﺎ در ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ !!!!‬
‫‪ .25‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪y 2 = cx 3 → 2yy ′ = 3cx 2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪y → −‬‬ ‫‪′‬‬
‫‪2y′ 3‬‬ ‫‪y′‬‬ ‫‪∫ → 3 y 2 + x 2 = a ‬‬
‫‪×2‬‬
‫=‬ ‫‪→ 3yy′ = −2x ‬‬ ‫‪→ 3y 2 + 2x 2 = a 2‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ .26‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪xdy‬‬
‫‪+ y = xy‬‬
‫‪dx‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن ﺑﻪ ﻓﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺳﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪1 1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪→n‬‬
‫‪xy′ + y = x 2 y 2 → y′ +‬‬ ‫‪y=x 2 y‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪x‬‬
‫‪1‬‬
‫‪+‬‬
‫‪u=y‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪−‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪x 2‬‬
‫‪u′ +‬‬ ‫=‪u‬‬
‫‪2x‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ −1 1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪− ln x‬‬ ‫‪ x 2‬‬ ‫‪ln x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1  1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪u= y‬‬ ‫‪=e 2‬‬ ‫∫‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫= ‪e 2 dx + c  → u = y‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪ 2dx + c ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫∫‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫‪45‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ اول‬

‫‪2‬‬
‫‪1 1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪‬‬
‫=‪y‬‬ ‫‪ 2 x + c  ‬‬‫‪→ y =  x + c‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .27‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪(14243‬‬
‫‪x + y ) dx + 2axy dy = 0‬‬
‫‪−1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪424‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪−1‬‬ ‫‪−2‬‬

‫‪Q‬‬
‫‪P‬‬
‫ﺷﺮط ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن را ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ ‪:‬‬
‫‪∂P ∂Q‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‬ ‫‪→ − y −2 = 2a y −2 → a = −‬‬
‫‪∂y ∂x‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ .28‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪( xy‬‬ ‫‪3‬‬

‫)‬
‫‪− y3 − x 2 e x dx + 3y 2 xdy = 0‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﻓﺮم ﺳﺎده و ﺷﺒﯿﻪ ﻓﺮم ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪:‬‬
‫‪÷ 3y 2 x dx‬‬
‫‪‬‬
‫→‬
‫‪( x − 1) y − xe‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪+ y′ = 0‬‬
‫‪3x‬‬ ‫‪3y 2‬‬
‫)‪( x − 1‬‬ ‫‪xe x‬‬ ‫‪− 2 →n‬‬
‫‪→ y′ +‬‬ ‫‪y=+‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪3x‬‬ ‫‪3‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪: u = y+3‬‬
‫‪ 1‬‬
‫‪u ′ + 1 −  u = + xe x‬‬
‫‪ x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ 1‬‬ ‫‪ 1‬‬
‫‪− ∫  1− dx‬‬
‫‪1− dx‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x ∫  x ‬‬
‫= ‪u=y‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪e  x‬‬
‫‪ xe e‬‬ ‫‪dx + c ‬‬
‫∫‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪x ‬‬ ‫‪ ex  ‬‬ ‫‪x  1 2x‬‬ ‫‪‬‬

‫∫‬
‫‪x x‬‬
‫= ‪y3‬‬ ‫= ‪ xe x   + c  → y3‬‬ ‫‪+ e + c‬‬ ‫= ‪→ y3‬‬ ‫‪e + cxe− x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x  2‬‬
‫‪x‬‬
‫‪e ‬‬‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ .29‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫(‬
‫‪y 2 dx − x 3 − xy dy = 0‬‬ ‫)‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ آﺷﻨﺎ ﻧﺒﻮدن ﻓﺮم ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ x ′‬ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺳﺎزي ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬
‫‪÷ dy‬‬
‫‪→ y 2 x ′ − x 3 + xy = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1 3 →n‬‬
‫‪→ x′ +‬‬ ‫=‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪y2‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪46‬‬

‫ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ‪ :‬از ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ ‪ u = x −2‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫‪+2 ∫ dy ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2 − ∫ y dy‬‬
‫‪dy + c ‬‬ ‫∫‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪u ′− u = −‬‬ ‫‪→ u=x =e‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪e‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫{ {‬
‫‪y‬‬ ‫‪y‬‬
‫‪‬‬
‫‪y‬‬
‫‪‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪Q‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫∫‬
‫‪x −2 = y 2  −2y −4 dy + c  → x −2 = y 2  y −3 + c ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪x −2 y −2 =  y −3 + c  → x 2 y 2  y −3 + c  = 1‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .30‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪( x 2 + 3y2 ) dx − 2xydy = 0‬‬

‫روش اول‪ :‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﺎﻣﻞ ﺣﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﮐﺮدن ‪ P‬و ‪ Q‬ﺷﺮط ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن را‬
‫ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪:‬‬
‫‪∂p‬‬ ‫‪∂Q‬‬
‫‪= 6y ,‬‬ ‫‪= −2y‬‬
‫‪∂y‬‬ ‫‪∂x‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎﯾﺪ ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮالﺳﺎز را ﭘﯿﺪا ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪ ∂p ∂Q ‬‬
‫‪ −‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪ ∂y ∂x  = 8y = − 4‬‬ ‫‪→ µ (x) = e‬‬
‫‪∫ − x dx‬‬
‫‪→ µ ( x ) = x −4‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪−2xy‬‬ ‫‪x‬‬
‫ﺑﺎ ﺿﺮب ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮالﺳﺎز در ﻣﻌﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﮐﺎﻣﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫‪(144‬‬
‫‪x −2 + 3x −4 y 2 ) dx + ( −2x −3 y ) dy = 0‬‬
‫‪−4‬‬
‫‪×x‬‬
‫‪‬‬
‫→‬
‫‪2443‬‬ ‫‪1424‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪Q‬‬
‫از ‪ P‬ﻣﻘﺪاري را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ‪ y‬ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪∫ −2x‬‬ ‫‪−3‬‬

‫) ‪y dy = − x −3 y 2 + f ( x‬‬

‫‪y2‬‬
‫∫‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪×− x 3‬‬
‫= )‪f (x‬‬ ‫‪+ x −2 dx = −‬‬ ‫‪+c‬‬ ‫‪→ −‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪= c → y 2 + x 2 = cx 3‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪x‬‬
‫روش دوم‪ :‬ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ‪ dx‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮده و ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪:‬‬
‫‪÷dx‬‬
‫‪→ x 2 + 3y 2 − 2xyy′ = 0‬‬
‫‪‬‬
‫) ‪÷( −2xy‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪→ y′ −‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪y = 0 → y′ −‬‬ ‫‪y = y −1 → n‬‬
‫‪2y 2x‬‬ ‫‪2x‬‬ ‫‪2‬‬
 ‫‪47‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ اول‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﺮﻣﺖ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ را ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻣﯽدﻫﯿﻢ‪:‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪31‬‬ ‫‪x −1‬‬
‫‪y′ −‬‬ ‫=‪y‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪ 2 = 1 − n‬ﻋﺎﻣﻞ ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ ﺳﺎز و ‪u = y 2‬‬
‫‪2x‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪∫ x dx ‬‬ ‫‪‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪∫ − x dx‬‬
‫∫‬
‫‪3‬‬
‫‪) → u = y = e‬ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ( ‪u ′ − u = x‬‬
‫‪2‬‬
‫‪xe‬‬ ‫‪dx + c ‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫∫‬
‫‪1‬‬ ‫‪ 1‬‬ ‫‪‬‬
‫‪y2 = x3 ‬‬ ‫‪dx + c  → y 2 = x 3  − + c  → y 2 + x 2 = cx 3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .31‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪( 2xy4ey + 2xy3 + y ) dx + ( x 2 y4e y − x 2 y2 − 3x ) dy = 0‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮالﺳﺎز ﺗﺎﺑﻌﯽ از ‪ y‬اﺳﺖ‪ yα ،‬را در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺿﺮب ﮐﺮده و ﺷﺮط ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮده را‬
‫ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪:‬‬
‫‪× yα‬‬
‫(‬ ‫)‬ ‫(‬
‫‪→ 2xy 4+α e y + 2xy3+α + y1+α dx + x 2 y 4 +α e y − x 2 y 2 +α − 3xyα dy = 0‬‬
‫‪‬‬
‫‪144444244444‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1444442444443‬‬
‫)‬
‫‪P‬‬ ‫‪Q‬‬

‫ﺑﺮاي راﺣﺘﯽ ﮐﺎر ﺟﻤﻠﻪﻫﺎﯾﯽ ﮐﻪ داراي ‪ e‬ﻫﺴﺘﻨﺪ را اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫‪y‬‬

‫‪∂p‬‬
‫‪= 2 ( 4 + α ) xy3+α e y + 2xy 4 +α e y‬‬
‫‪∂y‬‬
‫‪∂Q‬‬ ‫‪∂p ∂Q‬‬
‫(‪= 2x y‬‬
‫‪4+α ) y‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪e‬‬ ‫→‬ ‫=‬ ‫= ‪→ 4 + α = 0 → α = −4 → F‬‬
‫‪∂x‬‬ ‫‪∂y ∂x‬‬ ‫‪y4‬‬
‫‪ .32‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫) ‪y = xy′ + F ( y ′‬‬ ‫ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﮐﻠﺮو ﺑﻪ ﻓﺮم ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻮده و ﺟﻮاب آن ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫) ‪y = cx + F ( c‬‬

‫)*( ‪→ y = xy′ − sin y′ → y = cx − sin c‬‬

‫ﺟﻮاب ﻏﯿﺮﻋﺎدي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻫﻤﺎن ﭘﻮش دﺳﺘﻪ ﻣﻨﺤﻨﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﭘﻮش ﻣﻌﺎدﻟﻪ )*( را ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫‪‬‬
‫‪→ 0 = x − cos c → x = cos c‬‬
‫‪c‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪y = cos −1 x x − 1 − x 2‬‬ ‫= ‪→ cos −1 x‬‬
‫‪y + 1 − x2‬‬
‫‪x‬‬
‫‪ y + 1− x2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪x = cos ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪48‬‬

‫‪ .33‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪(3x 2 + y2 ) dx − 2xydy = 0‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻮال ﻣﯽداﻧﯿﻢ ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮال ﺳﺎز ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ x α yβ‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺿﺮب ﻋﺎﻣﻞ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ‪ ،‬ﺷﺮط‬
‫ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن را ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪:‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪× x α yβ‬‬
‫‪→ 3x 2+α yβ + x α y 2+β dx − 2x1+α y1+β dy = 0‬‬
‫‪∂p‬‬ ‫‪‬‬
‫‪= 3βx 2+α yβ−1 + ( 2 + β ) x α y1+β ‬‬
‫‪∂y‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2 + β = −2 − 2α‬‬ ‫‪β = 0‬‬
‫‪ → ‬‬ ‫‪→ ‬‬
‫‪∂Q‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬‫‪3‬‬ ‫‪β‬‬ ‫=‬ ‫‪0‬‬ ‫‪ α = −2‬‬
‫‪= −2 (1 + α ) x α y1+β‬‬
‫‪∂x‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .34‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪ydx + x + x 3 y 2 dy = 0‬‬

‫روش اول‪:‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم آﺷﻨﺎﯾﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﺑﺘﺪا آن را ﺑﺮ ‪ dy‬ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﺳﭙﺲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ x ′‬ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﻢ‪:‬‬
‫‪÷dy‬‬ ‫‪÷y‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪→ yx ′ + x + x 3 y 2 = 0 → x ′ +‬‬
‫‪‬‬ ‫‪x = − yx 3 → n‬‬
‫‪y‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم ﺑﺮﻧﻮﻟﯽ در آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪−2‬‬ ‫‪−2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪x ′ + − x = − yx 3‬‬ ‫= ‪→ 1 − n = −2 , u = x −2‬‬
‫‪y‬‬ ‫‪x2‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺳﺮﯾﻊ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪u′ −‬‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ → ‪u = 2y‬‬
‫‪y‬‬

‫‪∫ dy ‬‬ ‫‪‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫∫‪−‬‬ ‫‪dy‬‬
‫‪=e y ‬‬
‫∫‬ ‫→ ‪dy + c ‬‬ ‫‪( xy )−2 = 2 ln y + c‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‪u‬‬ ‫‪2ye‬‬ ‫‪y‬‬
‫→ ] ‪= y 2 [ 2 ln y + c‬‬
‫‪x2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪( xy )−2 + ln y = c′‬‬

‫‪1‬‬
‫‪−‬‬
‫‪2‬‬
‫روش دوم‪:‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻤﺮﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﯾﻦ ﻣﺜﺎل را از راه ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮال ﺳﺎز ﻧﯿﺰ ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ!!!‬
 49 ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ اول‬

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.35

:‫ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮالﺳﺎز ﻃﺒﻖ ﻓﺮﻣﻮل زﯾﺮ اﻗﺪام ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬
(144
y 2 − 1)(1 + tan 2 x ) dx + y tan x dy = 0
42444 3 123
Q
P
∂p ∂Q
−
∂u ∂x
( ) (
= 2y 1 + tan 2 x − y 1 + tan 2 x = y 1 + tan 2 x ) ( )
:‫دارﯾﻢ‬
∂p ∂Q
−
∂u ∂x = µ ( x ) =
1 + tan 2 x ( )
Q tan x
1 + tan 2 x
‫ ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮالﺳﺎز‬: e ∫ ( ) = e
∫
µ x dx
dx = eln tan x = tan x
tan x
.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬3 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.36
y′e sin y
+ xy ′ tan y = 1 , y (1) = 0
:‫روش اول‬
:‫ را از ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻓﺎﮐﺘﻮر ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻌﺎدﻟﻪ را اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬y′
1
=x ′
1 y′
e sin y
+ x tan y = → x ′ − x tan y = esin y
y′
:‫ اﺳﺖ‬x ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬
− − tan y dy  
∫
− tan ydy
x=e ∫  esin y e ∫ dy + c 
 
1  
∫ cos ye
1  sin y
x= 
sin y
cos y + c  → x = e + c
cos y   cos y  
y(1) = 0
 → c = 0 → x cos y = esin y → sin y = ln ( x cos y )
:‫روش دوم‬
:‫ ﺿﺮب ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬cos y ‫ﻃﺮﻓﯿﻦ را در‬
cos ye sin y
y′ = cos y − x y′ sin y
d ( xy )
= xy ′ + y :‫ﻣﯽداﻧﯿﻢ‬
dx
d ( x cos y )
cos yesin y y′ = → cos yesin y dy = d ( x cos y )
dx
y(1) =0
∫ → esin y = x cos y + c 
 → c = 0 → esin y = x cos y → sin y = ln ( x cos y )
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪50‬‬

‫روش ﺳﻮم‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاري ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ‪ y (1) = 0‬در ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬و ‪ 2‬و ‪ 4‬ﺑﻪ ﺗﻨﺎﻗﺾ ﻣﯽرﺳﯿﻢ و ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ!!!‬
‫روش ﭼﻬﺎرم‪:‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻤﺮﯾﻦ ﺑﯿﺶﺗﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ اﯾﻦ ﺳﻮال را از راه ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮالﺳﺎز ﻧﯿﺰ ﺣﻞ ﮐﻨﯿﺪ!!!‬
‫‪ .37‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫روش اول‪:‬‬
‫‪dy 1 − x 2 y3 cos 2 x‬‬
‫=‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪dx y 2 1 + x 3 cos 2 x‬‬

‫(‬ ‫( ( )‬ ‫)‬
‫‪I) x 2 y3 cos 2 x − 1 dx + y 2 1 + x 3 cos 2 x dy = 0‬‬
‫‪1442443‬‬ ‫‪14442444‬‬ ‫‪3‬‬
‫)‬
‫‪P‬‬ ‫‪Q‬‬
‫‪∂P‬‬
‫‪∂y‬‬
‫‪= 3x 2 y 2 cos 2 x ,‬‬
‫‪∂Q‬‬
‫‪∂x‬‬
‫‪= 3x 2 y 2 cos 2 x − 2y 2 1 + x 3 sin x cos x‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪∂P ∂Q‬‬
‫‪−‬‬
‫‪∂y ∂x‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪= 2y 2 1 + x 3 sin x cos x‬‬

‫‪1  ∂P ∂Q ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪−‬‬ ‫=‪‬‬
‫‪1‬‬
‫(‬
‫‪Q  ∂y ∂x  y 2 1 + x 3 cos 2 x‬‬
‫( (‬
‫‪2y 2 1 + x 3 sin x cos x‬‬
‫)‬
‫)‬ ‫)‬
‫‪1  ∂P ∂Q  2sin x‬‬
‫‪ −‬‬ ‫=‪‬‬ ‫‪= 2 tan x‬‬
‫‪Q  ∂y ∂x  cos x‬‬
‫) ‪−2ln ( cos x‬‬
‫∫ ‪ : µ = e‬ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮالﺳﺎز‬ ‫‪2 tan xdx‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪=e‬‬ ‫=‬
‫‪cos 2 x‬‬
‫‪1‬‬
‫= ‪ µ‬در ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ) ‪ ( I‬ﺑﻪ ﯾﮏ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﮐﺎﻣﻞ‬ ‫ﺑﺎ ﺿﺮب ﻋﺎﻣﻞ اﻧﺘﮕﺮالﺳﺎز‬
‫‪cos 2 x‬‬
‫ﻣﯽرﺳﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ 2 3‬‬
‫‪x y −‬‬
‫‪1442443‬‬
‫‪1 ‬‬
‫‪cos 2 x ‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪2‬‬
‫‪4244‬‬
‫( (‬
‫‪ dx + y 1 + x dy = 0‬‬
‫‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫))‬
‫‪P‬‬ ‫‪Q‬‬

‫‪ 2 3‬‬ ‫‪‬‬

‫‪∫ Pdx = ∫  x y − cos x  dx = 3 x y − tan x‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1 3 3‬‬
‫=‪u‬‬
‫‪2‬‬

‫‪u = Qdy = ( y + x y ) dy = y + x y‬‬

‫∫ ∫‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪3 2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3 3‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1 3 3 1 3‬‬
‫اﺟﺘﻤﺎع ﺟﻮابﻫﺎ = ‪u‬‬ ‫=‪⇒ u‬‬ ‫‪x y + y − tan x‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
 ‫‪51‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ اول‬

‫‪1 3 3 1 3‬‬
‫⇒ ‪ : u = c‬ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬
‫‪x y + y − tan x = c‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪y (0) = 1 ⇒ 0 + − 0 = c ⇒ c‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪1 3 3 1 3‬‬
‫‪3‬‬
‫= ‪x y + y − tan x‬‬
‫‪3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪→ x 3 y3 + y3 − 3 tan x = 1 → y3 x 3 + 1 − 3 tan x = 1‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫روش دوم‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاري ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ در ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ!!!‬
‫‪ .38‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪y′ = 1 +‬‬
‫)‪sin ( x − y + 1‬‬
‫اﺑﺘﺪا آرﮔﻮﻣﺎن ﺳﯿﻨﻮس را ‪ u‬ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ ﺗﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم ﺗﻔﮑﯿﮏﭘﺬﯾﺮ در ﺑﯿﺎﯾﺪ و ﺳﭙﺲ ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺣﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪ : x + 1 − y = u , 1 − y′ = u ′‬ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ‬
‫‪1‬‬ ‫‪du‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪1 − u′‬‬ ‫→ ‪+1‬‬ ‫‪=−‬‬
‫‪sin u‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪sin u‬‬
‫‪cos u + c = x → cos u = x + c′ → cos ( x − y + 1) = x + c‬‬
‫‪ .39‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪4yy′′ − ( 2y′ ) − 9xy 2 = 0‬‬
‫‪2‬‬

‫‪4yy′′ − 4y′2‬‬ ‫‪ 4y′ ′‬‬ ‫‪4y ′‬‬ ‫‪x2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪‬‬
‫‪= 9x → ‬‬ ‫‪‬‬ ‫→ ‪= 9x‬‬ ‫‪=9‬‬ ‫‪+c‬‬ ‫→‬ ‫‪dy =  x 2 + c  dx‬‬
‫‪y2‬‬ ‫‪ y ‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪9 x3‬‬ ‫‪3‬‬
‫× = ‪4 ln y‬‬ ‫‪+ cx + k → 4 ln y = x 3 + cx + k‬‬
‫‪2 3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪y (0) = 1 → 0 = 0 + 0 + k → k = 0‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪11 3‬‬
‫= )‪y (1‬‬ ‫‪e8‬‬ ‫→‬ ‫‪4 ln e 8‬‬ ‫=‬ ‫‪+c‬‬ ‫→‬ ‫‪= +c → c = 4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2 2‬‬
‫‪3 3‬‬
‫= ‪4 ln y‬‬‫‪x + 4x‬‬
‫‪2‬‬
‫‪x = 2 → 4 ln y = 20 → ln y = 5 → y = e5‬‬
‫‪ .40‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪y′′ + ( tan x ) y′ = cos 2 x‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﺎﻗﺪ ‪ y‬اﺳﺖ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪u ′ + ( tan x ) = cos x‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ‬
‫‪− tan x dx ‬‬ ‫‪‬‬
‫∫ ‪u=e‬‬
‫‪∫ cos‬‬ ‫∫ ‪xe‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪tan x dx‬‬
‫‪‬‬ ‫‪+ c‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫= ‪u = y′‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪∫ → y = − 1 cos 2x + c sin x + c‬‬
‫‪sin 2x + c 1 cos x ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
 ‫پاسخنامه فصل دوم‬

‫معادالت مرتبه دوم‬

 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪54‬‬

‫‪ .1‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪( xD‬‬ ‫)‬

‫‪− D − 4x 3 y = 0 , y1 = e − x‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬

‫‪xy ′′ − y′ − 4x 3 y = 0‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺎده ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ ‪:‬‬

‫ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮاب‪ ،‬ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮاب دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫) ‪b( x‬‬
‫∫‪−‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪∫ dx‬‬
‫= ‪e ( ) dx → u‬‬
‫‪∫ y12‬‬ ‫‪∫ e−2x‬‬ ‫∫‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪e x dx → u = e+2x eln x dx‬‬
‫‪a x‬‬ ‫‪2‬‬
‫= ‪y 2 = uy1 , u‬‬ ‫‪2‬‬

‫∫‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1 2‬‬
‫‪u = xe +2x dx = + e+2x‬‬ ‫‪y 2 = + e +2x e− x → y 2 = e x‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫→‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪ .2‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪x 2 y′′′ − 3xy′′ + 3y′ = 0‬‬
‫ﺑﺎ ﺿﺮب ﮐﺮدن ‪ x ≠ 0‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم ﮐﻮﺷﯽ اوﯾﻠﺮ ﻣﯽرﺳﯿﻢ‪:‬‬
‫‪x y′′′ − 3x y′′ + 3xy ′ = 0 → λ ( λ − 1)( λ − 2 ) − 3λ ( λ − 1) + 3λ = 0‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪λ ( λ − 1)( λ − 2 ) − 3λ ( λ − 1 − 1) = 0‬‬ ‫→‬ ‫‪( λ − 2 ) ( λ 2 − λ − 3λ ) = 0 → ( λ − 2 )( λ − 4 ) λ = 0‬‬

‫‪λ = 0 , 4, 2 → y = c1 + c 2 x 4 + c3 x 2‬‬
‫‪ .3‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮم ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮابﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﻮﺷﯽ اوﯾﻠﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪y1 = x −1 , y 2 = x1‬‬
‫→ ‪λ = −1,1‬‬ ‫‪ : ( λ − 1)( λ + 1) = 0‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﺻﻠﯽ‬ ‫‪÷x 2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪→ λ ( λ − 1) + λ − 1 = 0 → x 2 y′′ + xy′ − 1 = 0 ‬‬
‫‪→ y ′′ +‬‬ ‫‪y′ −‬‬ ‫‪=0‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x2‬‬
‫‪ .4‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪y′′′ + y′ = xe x cos x + 4‬‬
‫از روش ﺿﺮاﯾﺐ ﻧﺎﻣﻌﯿﻦ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫] ‪y p = x r ( Ax + B ) cos x + ( Cx + D ) sin x  e x + x t [ E‬‬
‫‪ t‬ﺗﻌﺪاد رﯾﺸﻪ ﺻﻔﺮ و ‪ r‬ﺗﻌﺪاد رﯾﺸﻪ ‪ 1 + i‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪λ3 + λ = 0 → λ = 0 , ± i ⇒ r = 0 , t = 1‬‬
‫‪→ y p = e x ( ( Ax + B ) cos x + ( Cx + D ) sin x ) + Ex‬‬
‫‪ .5‬ﮔﺰﯾﻨﻪ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪y′′ + λy = 0 , y ( 0 ) = 0 , y (1) + y′ (1) = 0‬‬
 ‫‪55‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ دوم‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم ﺿﺮاﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪t 2 + λ = 0 → t 2 = −λ → t = ±i λ‬‬
‫‪y = c1 cos λ x + c2 sin λ x , y ( 0 ) = 0 → c1 = 0‬‬
‫‪÷c cos λ‬‬
‫‪y (1) + y′ (1) = 0 → c 2 sin λ + c2 λ cos λ = 0‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪→ tan λ + λ = 0‬‬
‫‪ .6‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪y1 = x 2 , y 2 = x 2 ln x‬‬
‫ﻓﺮم ﺟﻮابﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮐﻮﺷﯽ اوﯾﻠﺮ اﺳﺖ‪ .‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫→ ‪λ=2,2‬‬ ‫‪( λ − 2 )2 = 0‬‬ ‫‪→ λ 2 − 4λ + 4 = 0‬‬
‫‪→ λ 2 − λ − 3λ + 4 = 0 → λ ( λ − 1) − 3λ + 4 = 0‬‬
‫‪÷x‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪ : x 2 y′′ − 3xy′ + 4y = 0 ‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪→ y′′ − y′ +‬‬ ‫‪y=0‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x2‬‬
‫‪ .7‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪y1 = 1 , y 2 = x , y3 = e 2x , y 4 = xe2x‬‬
‫ﻓﺮم ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮابﻫﺎي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺿﺮاﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪λ = 0 , 0, 2, 2 → λ 2 ( λ − 2 ) = 0‬‬
‫‪2‬‬
‫→‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪λ 2 λ 2 − 4λ + 4 = 0 → λ 4 − 4λ3 + 4λ 2 = 0‬‬

‫‪ : y( 4 ) − 4y′′′ + 4y′′ = 0‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬

‫‪ .8‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪x 2 y′′ + 2xy ′ − 1 = 0‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم ﮐﻮﺷﯽ اوﯾﻠﺮ اﺳﺖ‪ .‬آن را ﺑﻪ ﻓﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪:‬‬
‫‪x y′′ + 2xy′ = 1 → λ ( λ − 1) + 2λ = 0 → λ 2 + λ = 0 → λ = 0, − 1 → y = c1 + c2 x −1‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ .9‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪y′′ − 3y′ − 4y = 2 sin x‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﺪﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫روش اول ‪ :‬اﭘﺮاﺗﻮر ‪D‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫= ‪yp‬‬ ‫= ‪2 sin x‬‬ ‫‪sin x‬‬
‫)‪F ( D‬‬ ‫‪D − 3D − 4‬‬
‫‪2‬‬

‫‪D 2 →−1‬‬ ‫‪−2‬‬ ‫) ‪−2 ( 5 − 3D‬‬

‫‪‬‬
‫= ‪→ yp‬‬ ‫= ‪sin x‬‬ ‫‪sin x‬‬
‫‪5 + 3D‬‬ ‫‪25 − 9D 2‬‬
‫‪−10‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪5‬‬
‫= ‪yp‬‬ ‫‪sin x + cos x ⇒ y p = cos x − sin x‬‬
‫‪34‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪17‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪56‬‬

‫روش دوم ‪ :‬ﺿﺮاﯾﺐ ﻧﺎﻣﻌﯿﻦ‬

‫] ‪y p = x [ A sin x + B cos x‬‬
‫‪r‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﻓﺮم ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ!!!‬

‫‪ .10‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪y′′ + 10y′ + 25 = 14e−5x‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﻪ در ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ دﻗﯿﻖ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از روش اﭘﺮاﺗﻮر ‪ D‬ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺣﻞ‬
‫ﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬
‫= ‪yp‬‬ ‫‪14 e−5x‬‬ ‫= ‪→ yp‬‬ ‫= ‪e−5x → y p‬‬ ‫‪e−5x‬‬
‫)‪F ( D‬‬ ‫‪D + 10D + 25‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪( D + 5‬‬ ‫‪2‬‬

‫) ‪F( D‬‬
‫‪2‬‬
‫‪−5‬‬ ‫‪x 14 −5x‬‬
‫= ‪→ y p‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪⇒ y p = x 2 × 7 × e−5x‬‬
‫‪2! 1‬‬
‫‪ .11‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫? = ) ‪2y′′ + y′ − y = 0 , ω (1) = 1 , ω ( 4‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪t2‬‬
‫‪‬‬ ‫) ‪x b( x‬‬ ‫‪‬‬
‫‪−∫ x‬‬
‫‪‬‬ ‫) ‪0 a( x‬‬
‫‪dx‬‬
‫‪‬‬
‫‪  ω ( x ) = ω ( x 0 ) e‬دارﯾﻢ‪:‬‬ ‫ﻃﺒﻖ ﻗﻀﯿﻪ آﺑﻞ ‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪3 t1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪( ln t )1‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪∫ dt‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ω ( t ) = ω (1) e‬‬ ‫‪→ ω( t ) = e‬‬ ‫= )‪→ ω( t ) = t 2 → ω( 4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2 1t‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪=e‬‬ ‫‪ln t‬‬
‫‪8‬‬
‫‪ .12‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪y′′ −‬‬ ‫? = ) ‪y′ + ( sin x ) y = 0 , ω (1) = 2 , ω ( 4‬‬
‫‪x‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻗﻀﯿﻪ آﺑﻞ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪x 2‬‬
‫∫‪−‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪ω ( x ) = ω (1) e‬‬ ‫‪→ ω ( x ) = 2eln x‬‬ ‫‪→ ω ( x ) = 2x 2‬‬ ‫‪ω ( 4 ) = 2 (16 ) = 32‬‬
‫‪2‬‬
‫→‬
‫‪1‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪ .13‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ y1 , y 2‬ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮاب ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺧﻄﯽ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮط ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻮدن ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮابﻫﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮابﻫﺎ‬
‫ﺿﺮﯾﺒﯽ از ﻫﻢ ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪y3‬‬ ‫‪a y +a y‬‬ ‫‪a1 a 2‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪≠K → 1 1 2 2 ≠K‬‬ ‫→‬ ‫≠‬ ‫‪→ 1 ≠ 1‬‬
‫‪y4‬‬ ‫‪b1 y1 + b 2 y 2‬‬ ‫‪b1 b 2‬‬ ‫‪a 2 b2‬‬
‫‪ .14‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪d3 y‬‬ ‫‪d2 y‬‬ ‫‪dy‬‬
‫‪x3‬‬ ‫‪+ x2‬‬ ‫‪− 2x‬‬ ‫‪+ 2y = 2x 4‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪dx‬‬
 ‫‪57‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ دوم‬

‫‪1 4‬‬
‫ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮابﻫﺎي‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﻣﯽﻓﻬﻤﯿﻢ ﮐﻪ ‪x‬‬
‫‪15‬‬
‫ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﺑﮕﺮدﯾﻢ‪:‬‬
‫‪λ ( λ − 1)( λ − 2 ) + λ ( λ − 1) − 2λ + 2 = 0‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﮐﻮﺷﯽ اوﯾﻠﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪( λ − 1) ( λ‬‬ ‫‪2‬‬
‫→ ‪− 2λ + λ − 2 = 0‬‬ ‫)‬ ‫‪( λ − 1)( λ − 2 )( λ + 1) = 0‬‬
‫‪λ = 1, 2 , − 1 , y1 = x , y 2 = x −1 , y3 = x 2‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻫﯿﭻ ﺿﺮﯾﺒﯽ از ‪ x −2‬ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ .15‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪xy ′′ − (1 + x ) y ′ + ( sin x ) y = 0‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﻗﻀﯿﻪ آﺑﻞ دارﯾﻢ‪:‬‬
‫) ‪−(1+ x‬‬
‫∫‪−‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪ω ( x ) = Ke‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪1‬‬
‫‪∫ dx dx‬‬
‫∫ ‪ω ( x ) = Ke x e‬‬ ‫‪→ ω ( x ) = Keln x e x‬‬ ‫‪→ ω ( x ) = Kxe x‬‬
‫‪ .16‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫∞ → ‪t‬‬
‫‪y′′ − y′ − 2y = 0 , y ( 0 ) = α , y′ ( 0 ) = 2 , ‬‬
‫‪y → 0‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎ ﺿﺮاﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ ‪:‬‬
‫→ ‪λ2 − λ − 2 = 0‬‬ ‫‪( λ + 1)( λ − 2 ) = 0‬‬
‫∞ → ‪t‬‬
‫‪y = c1e− t + c 2 e2t → ‬‬ ‫) ‪⇒ c2 = 0 ( Ι‬‬
‫‪y → 0‬‬
‫‪ y ( 0 ) = α → c1 + c2 = α‬‬ ‫‪2+α‬‬
‫‪‬‬ ‫= ‪→ c2‬‬ ‫) ‪( ΙΙ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪′‬‬ ‫(‬ ‫‪0‬‬ ‫)‬ ‫=‬ ‫‪2‬‬ ‫→‬ ‫‪−‬‬ ‫‪c‬‬‫‪1‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪2c‬‬ ‫‪2‬‬ ‫=‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪( Ι ) , ( ΙΙ ) → c2 = 0 → α = −2‬‬
‫‪ .17‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪x 3 y′′′ − x 2 y ′′ − 6xy′ + 18y = 0‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﮐﻮﺷﯽ اوﯾﻠﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪λ ( λ − 1)( λ − 2 ) − λ ( λ − 1) − 6λ + 18 = 0‬‬
‫‪λ ( λ − 1)( λ − 2 − 1) − 6 ( λ − 3) = 0 → λ ( λ − 1)( λ − 3) − 6 ( λ − 3 ) = 0‬‬

‫→‬ ‫‪( λ − 3) ( λ 2 − λ − 6 ) = 0‬‬

‫‪( λ − 3) ( ( λ − 3)( λ + 2 ) ) = 0‬‬ ‫‪→ λ = +3 , + 3 , − 2‬‬ ‫→‬ ‫‪y = c1x −2 + c2 x 3 + x 3 x 3 ln x‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪58‬‬

‫‪ .18‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪y′′ + 2y′ + 5y = 0 , y ( 0 ) = 0 , y ′ ( 0 ) = 1‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺿﺮاﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪:‬‬
‫→ ‪λ 2 + 2λ + 5 = 0‬‬ ‫‪(λ‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‬
‫‪+ 2λ + 1 = −4‬‬ ‫→‬ ‫‪( λ + 1)2 = −4‬‬ ‫‪→ λ = −1 ± 2i‬‬

‫‪ y ( 0 ) = 0 → c1 = 0‬‬
‫‪−x‬‬ ‫‪−x‬‬ ‫‪‬‬
‫‪y = c1e‬‬ ‫‪cos 2x + c2 e‬‬ ‫‪sin 2x → ‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪ y ′ ( 0 ) = 1 → 2c2 = 1 → c 2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1 −x‬‬
‫=‪→ y‬‬ ‫‪e sin 2x‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ رﯾﺸﻪ ﻫﺎي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ و ﻓﺮم ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ از ﻫﻤﺎن اﺑﺘﺪا ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﻮد!!!‬
‫‪ .19‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪y( ) + 2y′′ + y = x sin x‬‬

‫‪4‬‬

‫‪y p = x r ( A1x + B1 ) sin x + ( A 2 x + B2 ) cos x ‬‬ ‫از روش ﺿﺮاﯾﺐ ﻧﺎﻣﻌﯿﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪ : r‬ﺗﻌﺪاد رﯾﺸﻪ ‪ i‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ‪:‬‬

‫)‪( λ + 1‬‬
‫‪2‬‬
‫→ ‪λ 4 + 2λ 2 + 1 = 0‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪= 0 → λ 2 = −1 → λ = ±i‬‬
‫‪λ = i ,i , − i , − i‬‬ ‫‪ 4‬رﯾﺸﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪: 4‬‬
‫‪r = 2 → y p = x 2 ( A1x + B1 ) sin x + ( A 2 x + B2 ) cos x ‬‬
‫‪ .20‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪y′′ + p ( x ) y′ + q ( x ) y = cos x , y1 = 1 , y 2 = sin x‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟ‪‬ﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻮال‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ از ﻣﺎ ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ را ﻣﯽﺧﻮاﻫﺪ‪:‬‬
‫ﻃﺒﻖ روش ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬
‫‪1 sin x‬‬
‫=‪ω‬‬ ‫‪= cos x , a ( x ) = 1 , R ( x ) = cos x‬‬
‫‪0 cos x‬‬
‫)‪R (x‬‬ ‫)‪R (x‬‬
‫‪y1‬‬ ‫‪y2‬‬
‫)‪a (x‬‬ ‫)‪a (x‬‬
‫∫‬ ‫∫‬ ‫∫ ‪∫ cos x dx −‬‬
‫‪cos x‬‬ ‫‪sin x cos x‬‬
‫‪yp = y2‬‬ ‫‪dx − y1‬‬ ‫‪→ y p = sin x‬‬ ‫‪dx‬‬
‫) ‪ω( x‬‬ ‫) ‪ω( x‬‬ ‫‪cos x‬‬
‫‪→ y p = x sin x + cos x‬‬
‫‪ .21‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮم ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮابﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮابﻫﺎي ﮐﻮﺷﯽ اوﯾﻠﺮ اﺳﺖ‪ .‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪y1 = x , y 2 = x 2‬‬
 ‫‪59‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ دوم‬

‫→ ‪λ =1 , λ = 2‬‬ ‫‪ : ( λ − 1)( λ − 2 ) = 0‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ‬

‫‪λ ( λ − 1) − 2 ( λ − 1) = 0 → λ ( λ − 1) − 2λ + 2 = 0‬‬
‫‪÷x‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫= )‪y = 0→b(x‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ → x 2 y′′ − 2xy′ + 2y = 0 ‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪→ y′′ − y′ +‬‬
‫‪2‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪x2‬‬
‫‪ .22‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1+ x ‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪x 4 y′′ + 2x 3 y + y‬‬ ‫‪x = t ‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫روش اول ‪:‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﻋﺪه ﻣﺸﺘﻖ زﻧﺠﯿﺮي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎﻻ را ﺳﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪dt‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‪t‬‬ ‫‪→ dt = −‬‬ ‫→ ‪dx‬‬ ‫‪=−‬‬
‫‪2‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪x2‬‬
‫‪dy dy dt‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪y′‬‬ ‫=‬ ‫×‬ ‫‪= y& × −‬‬
‫‪dx dt dx‬‬ ‫‪x2‬‬
‫‪d‬‬ ‫‪d ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪  d‬‬ ‫‪ 1‬‬ ‫‪   d −1  ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫= ‪y′′‬‬ ‫‪( y′ ) =  y& × − 2‬‬ ‫‪=‬‬ ‫‪y&   −‬‬ ‫‪ + ‬‬ ‫= → &‪y‬‬
‫‪2 ‬‬
‫&&‬
‫‪y+‬‬ ‫&‪y‬‬
‫‪dx‬‬ ‫‪dx ‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪  dx‬‬ ‫‪  x2‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪dx‬‬ ‫‪x  ‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x3‬‬
‫‪ 1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ − y& ‬‬
‫‪ → x 4 ‬ﺟﺎﯾﮕﺬاري‬ ‫&&‬
‫‪y+‬‬ ‫‪y&  + 2x 3 ‬‬ ‫‪ + y = t +1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x ‬‬ ‫‪ x2 ‬‬
‫ﺿﺮاﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫&& →‬
‫‪y + y = t + 1 ‬‬
‫→‬ ‫‪ : λ 2 + 1 = 0 → λ = ±i‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪y = c1 cos t + c2 sin t → y = c1 cos‬‬ ‫‪+ c2 sin‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫روش دوم ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﺘﻐﯿﺮ و اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﻓﺮم ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪ 2‬ﺑﺮﺣﺴﺐ ‪ t‬ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﻮد و اﯾﻨﮑﻪ در‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ !!!‬ ‫آرﮔﻮﻣﺎنﻫﺎي ﺟﻮاب ‪ sin‬و ‪ cos‬ﺑﺎﯾﺪ ‪ t‬ﺑﺒﯿﻨﯿﻢ ﮔﺰﯾﻨﻪاي درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ آرﮔﻮﻣﺎن آن ‪ t‬ﯾﺎ ﻫﻤﺎن‬
‫‪x‬‬
‫‪ .23‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪u = 2f − g , v = f + 2g , ω ( f , g ) = fg ′ − gf ′‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﯾﻒ رﻧﺴﮑﯿﻦ ﺗﺎﺑﻊ ‪ u‬و ‪ v‬را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫‪u‬‬ ‫‪v‬‬ ‫‪2f − g‬‬ ‫‪f + 2g‬‬
‫= ) ‪ω ( u, v‬‬ ‫=‬
‫‪u ′ v′‬‬ ‫‪2f ′ − g ′ f ′ + 2g ′‬‬
‫‪ω ( u, v ) = 2ff ′ + 4fg ′ − gf ′ − 2gg ′ − 2ff ′ + fg ′ − 4gf ′ + 2gg ′‬‬
‫) ‪→ ω ( u, v ) = 5 ( fg ′ − gf ′ ) = 5ω ( f , g‬‬
‫‪ .24‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪x 2 y′′ + 2xy′ +‬‬ ‫‪y=0‬‬
‫‪4‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪60‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮم ﮐﻮﺷﯽ اوﯾﻠﺮ اﺳﺖ‪ .‬دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪λ ( λ − 1) + 2λ +‬‬ ‫)رﯾﺸﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪= 0 → λ 2 + λ + = 0 →  λ +  = 0 → λ = − (2‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪−‬‬
‫‪y = c1x 2 + c 2 x 2 ln x → y = ( c1 + c2 ln x ) x 2‬‬
‫‪ .25‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫? = ) ‪y′′ + 4y = e x , y′ ( 0 ) = y ( 0 ) = 0 , y ( π‬‬
‫ﺟﻮاب ﮐﺎﻣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ y = yh + yp‬اﺳﺖ‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺿﺮاﯾﺐ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪ .‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪λ + 4 = 0 → λ = ±2i‬‬
‫‪2‬‬
‫‪→ y h = c1 cos 2x + c 2 sin 2x‬‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ دو راه دارﯾﻢ‪:‬‬
‫راه اول ‪ :‬ﺿﺮاﯾﺐ ﻧﺎﻣﻌﯿﻦ ‪:‬‬
‫‪r =0‬‬
‫‪y p = x r  Ae x  ‬‬ ‫‪→ y p =  Ae x ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪y′p = Ae x , y′′p = Ae x‬‬
‫ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺻﺪق ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪Ae x + 4Ae x = e x → A‬‬ ‫‪→ yp = ex‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬
‫راه دوم ‪ :‬از اﭘﺮاﺗﻮر ‪ D‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪yp‬‬ ‫= ‪ex‬‬ ‫‪ex = ex‬‬
‫)‪F ( D‬‬ ‫‪D +4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1 x‬‬ ‫‪ y ( 0 ) = 0 → c1 + 5 = 0 → c1 = − 5‬‬
‫‪y = y h + y p = c1 cos 2x + c 2 sin 2x + e → ‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪ y′ ( 0 ) = 0 → 2c + 1 = 0 → c = − 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪5‬‬
‫‪2‬‬
‫‪10‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪y = − cos 2x − sin 2x + e x‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪1‬‬
‫‪5‬‬
‫‪1 1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪→ y ( π ) = − + eπ = e π − 1‬‬
‫‪5 5‬‬ ‫‪5‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪ .26‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪y′′ + 4y′ + 4y = xe−2x‬‬
‫ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ‪ :‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺿﺮاﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪λ + 4λ + 4 = 0 → λ = −2‬‬
‫‪2‬‬
‫)ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪(2‬‬
‫‪y h = c1e−2x + c2 xe−2x‬‬
 ‫‪61‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ دوم‬

‫ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ ‪ :‬ﻓﺮم ﺟﻮاب را از روش ﺿﺮاﯾﺐ ﻧﺎﻣﻌﯿﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪y p = x r ( Ax + B ) e−2x ‬‬ ‫‪ : r = 2‬ﺗﻌﺪاد رﯾﺸﻪ ‪ −2‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪y p = x 2 ( Ax + B ) e−2x  → y p = Ax 3 + Bx 2 e−2x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪y = y h + y p → y = c1e −2x + c 2 xe−2x + Ax 3 + Bx 2 e−2x‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪ .27‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪d2 y‬‬ ‫‪dy‬‬
‫‪t2‬‬ ‫‪+ at‬‬ ‫‪+ 2by = 0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪dt‬‬
‫‪dt‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻮﺳﺎﻧﯽ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ∆ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ∆ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ را ﭘﯿﺪا ﮐﺮده و‬
‫ﺷﺮط را ﺑﺮﻗﺮار ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫ﮐﻮﺷﯽ ـ اوﯾﻠﺮ ‪t 2 y′′ + aty′ + 2by = 0‬‬

‫‪(λ‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‬
‫‪− λ + aλ + 2b = λ 2 + ( a − 1) λ + 2b = 0‬‬

‫→ ‪∆<0‬‬ ‫‪( a − 1)2 − 8b < 0‬‬ ‫→‬ ‫‪( a − 1)2 < 8b‬‬
‫‪ .28‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪y( ) + 4y = 0‬‬
‫‪4‬‬
‫→‬ ‫‪λ 4 + 4 = 0 → λ = 4 −4‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺿﺮاﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻋﺪد ﻣﻨﻔﯽ ﯾﮏ را ﺑﻪ ﻓﺮم ﻣﺨﺘﻠﻂ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪:‬‬
‫‪( 2k +1)π i‬‬
‫( ‪λ = 4eiπ = 4e‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬ ‫) ‪i 2kπ+π‬‬
‫→‬ ‫‪λ= 2e‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪k = 0,1, 2,3‬‬
‫* داراي ‪ 4‬رﯾﺸﻪ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ 90‬درﺟﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ در ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺨﺘﻠﻂ روي داﯾﺮه اي ﺑﻪ ﺷﻌﺎع ‪ 2‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪π‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪π‬‬ ‫‪π‬‬
‫‪K = 0 : λ1 = 2 e‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪= 2  cos + i sin  = 1 + i‬‬
‫‪‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪3π‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3π‬‬ ‫‪3π ‬‬
‫‪K = 1 : λ 2 = 2 e 4 = 2  cos‬‬ ‫‪+ i sin  = −1 + i‬‬
‫‪‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4 ‬‬
‫*دو رﯾﺸﻪ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺰدوج ‪ 2‬رﯾﺸﻪ ﺑﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫‪λ = 1 ± i , −1 ± i‬‬
‫) ‪y = e x ( c1 cos x + c2 sin x ) + e− x ( c3 cos x + c4 sin x‬‬
‫‪ .29‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن در ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪y′′ + 2y′ + 5y = 3sin 2t‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪ 2‬ﺿﺮاﯾﺐ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪λ 2 + 2λ + 5 = 0‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪62‬‬

‫‪(λ‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‬
‫→ ‪+ 2λ + 1 = −4‬‬ ‫‪( λ + 1)2 = −4‬‬ ‫‪→ λ = −1 ± 2i → y = c1e− t cos 2t + c 2 e− t sin 2t‬‬

‫‪ .30‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪x 2 y′′ − 3xy′ + 4y = 0 , y ( −1) = 2 , y′ ( −1) = 3‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﮐﻮﺷﯽ اوﯾﻠﺮ اﺳﺖ‪ .‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪λ ( λ − 1) − 3λ + 4 = 0‬‬ ‫→ ‪→ λ 2 − 4λ + 4 = 0‬‬ ‫‪( λ − 2 )2 = 0‬‬ ‫)رﯾﺸﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪→ λ = 2 (2‬‬
‫‪y = c1x 2 + c2 x 2 ln x‬‬
‫ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﻨﻔﯽ ﺑﻮدن ‪ x‬در ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ از ‪ ln x‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬
‫‪ y ( −1) = 2 → 2 = c1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪→ y = 2x 2 − 7x 2 ln x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y‬‬ ‫‪′‬‬ ‫(‬ ‫‪−‬‬ ‫‪1‬‬‫)‬ ‫=‬ ‫‪3‬‬ ‫→‬ ‫‪−‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪4‬‬ ‫=‬ ‫‪3‬‬ ‫→‬ ‫‪c‬‬ ‫‪2‬‬ ‫=‬ ‫‪−‬‬‫‪7‬‬

‫‪ .31‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪(x‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‬
‫= ‪+ x y′′ + ( 4x + 2 ) y ′ + 2y = 0 , y1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪x‬‬
‫ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮاب‪ ،‬ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮاب دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪2x +1‬‬
‫∫ ‪−2‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪∫  1 2 e‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪x2 +x‬‬
‫= ‪y 2 = uy1 , u‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪x‬‬
‫‪ ‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪−2‬‬
‫‪ln x 2 + x‬‬
‫∫‬ ‫∫‬ ‫‪∫ ( x + 1)2 dx‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪u = x2 e‬‬ ‫‪dx = x 2‬‬ ‫= ‪dx‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪2‬‬
‫)‪( x + 1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪−1‬‬
‫‪→ u=−‬‬ ‫= ‪→ y2‬‬
‫)‪( x + 1‬‬ ‫)‪x ( x + 1‬‬
‫‪ .32‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮم ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫) ‪y p = x r ( ( A 0 x + A1 ) cos 2x + ( B0 x + B1 ) sin 2x‬‬
‫از ﻃﺮﻓﯽ ﭼﻮن ‪ 2i‬رﯾﺸﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ‪ r = 1‬اﺳﺖ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪4‬‬
‫ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ : λ3 + 4λ = 0 → λ λ 2 + 4 = 0 → λ = 0 , λ = ±2i‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪ .33‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪( D − 1) x + Dy = 2t + 1‬‬ ‫)* (‬
‫‪‬‬
‫‪( 2D + 1) x + 2Dy = t‬‬ ‫)**(‬
 ‫‪63‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ دوم‬

‫دﺳﺘﮕﺎه را ‪ 2‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ و ‪ 2‬ﻣﺠﻬﻮل را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﺣﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫‪−2 ( *) + (**) → 3x = −3t − 2 → x = − t −‬‬ ‫رد ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ‪ 1‬و ‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫)* (‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪→ ( D − 1)  − t −  + y′ = 2t + 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1 2 4‬‬
‫‪→ − 1 + t + + y ′ = 2t + 1 → y ′ = t +‬‬ ‫=‪→ y‬‬ ‫‪t + t+k‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ .34‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫) ‪y′′′ − y′′ + 4y′ − 4y = 5 ( sin 2x + cos 2x‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻦﮐﻪ در ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎ ﺟﻮابﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ‪ ،‬ﮔﺰﯾﻨﻪ‬
‫ﺻﺤﯿﺢ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪yp‬‬ ‫‪5sin 2x +‬‬ ‫= ‪5 cos 2x → yp‬‬ ‫‪5sin 2x + K‬‬
‫)‪F ( D‬‬ ‫)‪F ( D‬‬ ‫‪D − D + 4D − 4‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪x1‬‬ ‫‪1‬‬

‫= ‪yp‬‬ ‫= ‪5sin 2x = sin 2x × 5 → y p‬‬ ‫‪e2ix × 5‬‬
‫‪−4D + 4 + 4D − 4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫)‪1! 4i ( 2i − 1‬‬
‫‪ 1 3 ‬‬
‫‪→ y p =  − − i  x e2ix‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪4 3‬‬
‫‪4 244‬‬
‫‪4‬‬
‫‪u‬‬
‫‪1‬‬
‫) ‪ → y p = − x ( 3sin 2x + cos 2x‬ﺿﺮﯾﺐ ‪ , Im {u} = sin 2x‬ﺿﺮﯾﺐ ‪Re {u} = cos 2x‬‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺟﻮاب ﻋﻤﻮﻣﯽ رﯾﺸﻪﻫﺎي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ را ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪:‬‬
‫‪λ = 1‬‬
‫‪‬‬
‫‪λ − λ + 4λ − 4 = 0 → λ = 2i → y h = c1e x + c 2 sin 2x + c3 cos 2x‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪λ = −2i‬‬
‫‪‬‬
‫‪ .35‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ d2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ 2 + 1  y = 12 cos x‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ dx‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪y′′ + y = 12 cos 2 x → y′′ + y = 6 + 6 cos 2x → λ 2 + 1 = 0 → λ = ±i‬‬
‫‪ ، ±i‬رﯾﺸﻪﻫﺎي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ‬
‫‪y h = c1 cos x + cp sin x‬‬
‫ﮔﺰﯾﻨﻪﻫﺎي ‪ 3‬و ‪ 4‬ﺣﺬف ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﻣﺪل ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯿﻢ ﮔﺰﯾﻨﻪ درﺳﺖ را ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺑﺪﻫﯿﻢ‪.‬‬
‫‪y p1 = A 0 x r‬‬ ‫‪→ r=0‬‬ ‫‪ :r‬روي ﺻﻔﺮ ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪) :‬ﺻﻔﺮ رﯾﺸﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻧﯿﺴﺖ(‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ 64

(‫ رﯾﺸﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻧﯿﺴﺖ‬2i ) :‫ ﺑﺤﺚ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬iβ ‫ روي‬:r

y p2 = ( A1 sin 2x + A 2 cos 2x ) x → r = 0 r

y p = A 0 + A1 sin 2x + A 2 cos 2x
.‫ ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‬1 ‫ ﺑﺎﺷﺪ ← ﮔﺰﯾﻨﻪ‬2x ‫ ﺑﺎﯾﺪ‬cos ‫ ﯾﺎ‬sin ‫ﭘﺲ آرﮔﻮﻣﺎن‬
.‫ اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد‬D ‫ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﯽﺗﻮان از اﭘﺮاﺗﻮر‬
.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.36
‫ و ﺿﺮاﯾﺐ ﻧﺎﻣﻌﯿﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺ ﻧﯿﺴﺖ از روش ﻻﮔﺮاﻧﮋ اﺳﺘﻔﺎده‬D ‫ﭼﻮن ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ ﺑﻪ روشﻫﺎي اﭘﺮاﺗﻮر‬
:‫ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬
ex
y′′ − 2y′ + 2y =
sin x
−b ± ∆ 2 ± 2i  y = e x sin x
y′′ − 2y′ + 2y = 0 → λ 2 − 2λ + 2 = 0 → λ= = = 1± i  1
 y 2 = e cos x
2a 2 x

y1 y2 e x sin x e x cos x
‫ روﻧﺴﮑﯿﻦ ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮابﻫﺎ‬: ω = → ω=
y1′ y′2 e x sin x + e x cos x e x cos x − e x sin x
ω = e2x sin x cos x − e 2x sin 2 x − e 2x sin x cos x − e2x cos 2x x = −e2x

∫ ∫
y2 R y1R
y p = − y1 dx + y 2 dx
ω ω
.‫ ﻃﺮف دوم ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ اﺳﺖ‬R ‫ﮐﻪ در ﻓﺮﻣﻮل ﻻﮔﺮاﻧﮋ ﻣﻨﻈﻮر از‬
ex ex
e x cos x e x sin x
y p = −e x sin x
∫ −e 2x
sin x dx + e x cos x
∫ −e2x
sin x dx

y p = −e x
∫
sin x − cot xdx + e x
cos x
∫ − dx
y p = e x sin x ln sin x − xe x cos x

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.37

f g e 2t g
ω(f , g) = → 3e4t =
f ′ g′ 2e 2t g′
÷e 2t
g ′e2t − 2e 2t g = 3e4t 
→ g ′ − 2t = 3e 2t ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ اول ﺧﻄﯽ‬
 −2dt 
g = e∫ ∫ 3e2 t e ∫ dt + c  → g = e2t ( 3t + c )
2dt

 
 ‫‪65‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻻت ﻣﺮﺗﺒﻪ دوم‬

‫‪ .38‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﮔﺮ در ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ y′′ + P ( x ) y′ + Q ( x ) y = 0‬ﯾﮏ ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮاب ‪ y1‬ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮاب دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﻓﺮم‬
‫‪ y2 = uy1‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ‪ u‬از راﺑﻄﻪ زﯾﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬

‫‪∫y‬‬ ‫‪e ∫ ( ) dx‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪− P x dx‬‬
‫=‪u‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪xy ′′ − ( x + n ) y′ + ny = 0‬‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪ n = 1‬و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﮐﺮدن ﻣﻌﺎدﻟﻪ دارﯾﻢ‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪y′′ −  1 +  y ′ + y = 0 ; y1 = e x‬‬ ‫ﻣﺸﺘﻖ‬ ‫اﻧﺘﮕﺮال‬
‫‪‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪ 1‬‬
‫‪− ∫ −1+ dx‬‬ ‫‪x‬‬ ‫‪e− x‬‬
‫) ‪∫ (e‬‬ ‫‪∫e‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪ x‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪x + ln x‬‬ ‫‪+‬‬
‫=‪u‬‬ ‫‪e‬‬ ‫= ‪dx‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪x 2‬‬ ‫‪2x‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪−e − x‬‬

‫‪∫e‬‬ ‫‪∫ xe‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪−x‬‬ ‫‪−‬‬
‫=‪u‬‬ ‫= ‪e x × eln x dx‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪2x‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪e− x‬‬

‫‪u = − xe− x − e x‬‬ ‫(‬ ‫)‬

‫)‪→ y 2 = uy1 → y 2 = − xe − x − e− x e x → y 2 = − x − 1 = − ( x + 1‬‬

‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮاب دوم را ‪ y2 = x + 1‬ﻣﻌﺮﻓﯽ ﮐﺮد‪ ،‬ﻟﺬا ﮔﺰﯾﻨﻪاي درﺳﺖ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫‪ n = 1‬داراي ﺟﻮاب ‪ y = x + 1‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫)ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪1‬‬ ‫‪∑ k!1 x‬‬
‫‪k =0‬‬
‫‪k‬‬
‫=‬
‫‪1 0 1 1‬‬
‫!‪0‬‬
‫‪x + x = 1+ x P‬‬
‫!‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫)ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪2‬‬ ‫‪∑ k!1 x‬‬
‫‪k =1‬‬
‫‪k‬‬
‫=‬
‫‪1 1 1 2‬‬
‫!‪1‬‬ ‫!‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻏﻠﻂ ‪x + x = x + x 2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫)ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪3‬‬ ‫‪∑ k!1 x‬‬
‫‪k =1‬‬
‫‪k‬‬
‫=‬
‫‪1 1‬‬
‫!‪1‬‬
‫ﻏﻠﻂ ‪x = x‬‬

‫‪0‬‬
‫)ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪4‬‬ ‫‪∑ k!1 x‬‬
‫‪k =0‬‬
‫‪k‬‬
‫=‬
‫‪1 0‬‬
‫!‪0‬‬
‫ﻏﻠﻂ ‪x = 1‬‬

‫‪ .39‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺖ ﮐﻮﺷﯽ اوﯾﻠﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺎﻓﯽ اﺳﺖ ‪ x + 1 = u‬را اﻋﻤﺎل ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬دارﯾﻢ‪:‬‬
‫‪λ ( λ + 1) + λ + 4 = 0 → λ = ±2i‬‬

‫‪y = c1 cos ( 2 ln u ) + c2 sin ( 2 ln u ) → y = c1 cos ln u 2 + c2 sin ln u 2‬‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫(‬ ‫)‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪66‬‬

‫(‬
‫)‪y = c1 cos ln ( x + 1‬‬
‫‪2‬‬
‫) )‪) + c sin ( ln ( x + 1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪2‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاري ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ﺛﺎﺑﺖﻫﺎي ‪ c1‬و ‪ c2‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ .40‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﺿﺮﯾﺐ ﻋﻮاﻣﻞ ﻫﯿﭙﺮﺑﻮﻟﯿﮑﯽ در ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﭘﺲ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﯿﺎز اﺳﺖ ﻗﺴﻤﺖ ﻫﯿﭙﺮﺑﻮﻟﯿﮑﯽ‬
‫ﺟﻮاب ﺧﺼﻮﺻﯽ را ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽ آورﯾﻢ‪.‬‬
‫‪ ex − e−x ‬‬ ‫‪−x‬‬
‫‪y′′ + 4y′ = 2 sinh x = 2 ‬‬ ‫‪ = e −e‬‬
‫‪x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪y p1‬‬ ‫= ‪ex = e x , yp2‬‬ ‫‪e − x = e− x‬‬
‫‪D +4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪D +4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪2  e x + e− x‬‬ ‫‪‬‬
‫= ‪y p1 + y p 2‬‬
‫‪5‬‬
‫(‬
‫‪1 x‬‬
‫‪e + e− x = ‬‬‫)‬
‫‪5 ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫→‬ ‫= ‪yp‬‬
‫‪2‬‬
‫‪5‬‬
‫‪cosh x‬‬
‫‪‬‬
 ‫پاسخنامه فصل سوم‬

‫حل معادالت دیفرانسیل‬

‫به روش سري ها‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪68‬‬

‫‪ .1‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ p ( x ) = 0‬‬ ‫‪ lim xp ( x ) = 0‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪y′′ + n x y = 0‬‬ ‫→‬ ‫‪‬‬ ‫→‬
‫‪ x →0‬‬
‫‪‬‬
‫‪q ( x ) = n x‬‬ ‫‪ lim x n x = 0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ x →0‬‬
‫ﺑﺎ ﺿﺮب ‪ x 2‬در ﻋﺒﺎرت ‪ n x‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ‪ x = 0‬ﻧﻘﻄﻪ ﻏﯿﺮﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﺑﺮاي ﺗﺎﺑﻊ ‪ x 2 n x‬ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬زﯾﺮا در‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺸﺘﻖﻫﺎﯾﺶ آن را ﻏﯿﺮ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻧﻘﻄﻪ ‪ x = 0‬ﺑﺮاي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﯾﮏ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .2‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫(‬
‫‪1 + x2‬‬ ‫)‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪6x 2 y ′′ + 7xy′ − 1 + x 2 y = 0‬‬ ‫‪→ y′′ +‬‬
‫‪7‬‬
‫‪6x‬‬
‫‪−‬‬
‫‪6x 2‬‬
‫‪y=0‬‬

‫‪‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪ xlim‬‬ ‫= ) ‪xp ( x‬‬
‫‪→0‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪→ λ ( λ − 1) + λ − = 0 → λ 2 + λ − = 0‬‬
‫‪6‬‬
‫‪‬‬
‫‪ lim x 2 q ( x ) = − 1‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪ x →0‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1 ‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪→  λ +  λ −  = 0 → λ = , −‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2 ‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ .3‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪(1 − x ) y′′ − 2xy′ + m ( m + 1) y = 0‬‬

‫‪2‬‬
‫ﻓﺮﻣﺖ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻟﮋاﻧﺪر ﺑﻪ ﺻﻮرت رو ﺑﻪ رو اﺳﺖ ‪:‬‬
‫) ‪m ( m + 1) = 20 → m = 4 → y = p m ( x ) = p 4 ( x‬‬
‫) ‪ P4 ( x‬ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪاي زوج از درﺟﻪ ‪ 4‬ﺷﺎﻣﻞ ﺟﻤﻼت زوج اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬ﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .4‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪y′′ − 4y′ + 4y = 0 , y ( 0 ) = 3 , y′ ( 0 ) = 1‬‬
‫∞‬
‫) ‪y′′′ ( 0‬‬
‫=‪y‬‬ ‫‪∑ an xn‬‬ ‫= ﺿﺮﯾﺐ ‪→ a 3 = x 3‬‬
‫!‪3‬‬
‫‪n =0‬‬
‫‪y′′ ( 0 ) − 4y′ ( 0 ) + 4y ( 0 ) = 0 → y′′ ( 0 ) = −8‬‬
‫) ‪ → y′′′ − 4y′′ + 4y′ = 0 → y′′′ ( 0 ) = 4y′′ ( 0 ) − 4 ( y′ )( 0‬ﻣﺸﺘﻖ‬
‫‪−36‬‬
‫= ‪→ y′′′ ( 0 ) = 4 ( −8 − 1) = −36 → a 3‬‬ ‫‪= −6‬‬
‫‪6‬‬

‫‪ .5‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪x2 −1‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪2‬‬
‫(‬ ‫‪2‬‬
‫)‬ ‫‪1‬‬
‫‪x y′′ + xy′ + x − 1 y = 0 → y′′ + y′ +‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x2‬‬
‫‪y=0‬‬
 69 ‫ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﺑﻪ روش ﺳﺮيﻫﺎ‬

 lim xp ( x ) = 1
 x →0
 → λ ( λ − 1) + λ − 1 = 0 → λ 2 − λ + λ − 1 = 0 → λ = ±1
 lim x q ( x ) = −1
2
 x →0

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬3 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.6

( x3 + x 2 + x + 1) y′′ + ( x 2 + 1) y′ + y = 0 → y′′ +
1
y′ +
1
y=0
x +1
( )
x + 1 ( x + 1)
2

x = ±i , x = −1 :‫ﺗﮑﯿﻦﻫﺎ‬
:‫ ﺗﺎ ﻧﻘﺎط ﺗﮑﯿﻦ‬x 0 = 1 ‫ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﻘﻄﻪ‬min :‫ﺷﻌﺎع ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ‬
1 − ( −1) = 2 , ±i − 1 = 2
‫ → ﺷﻌﺎع ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ‬R = 2 → R ≥ 2 ‫ﮐﺮان ﭘﺎﺋﯿﻦ‬

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.7

( 2x 3 − 5 ) ( 3x 2 + 2 )
2
( 4
) (
4x y′′ + 2x − 5x y′ + 3x + 2 y = 0
2
) → y ′′ +
4x
y′ +
4x 2
y=0

 5
 xlim xp ( x ) = −
→0 5 2 9 2
→ λ ( λ − 1) − λ + = 0 → λ 2 − λ + = 0
4

 lim x 2 q ( x ) = 2 4 4 4 4
 x →0 4
 1 1
→  λ −  ( λ − 2) = 0 → λ = , 2
 4 4

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬1 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.8

( )
2x 2 y′′ + 2x 2 − x y ′ + y = 0 → y′′ +
2x − 1
2x
y′ +
1
2x 2
y=0

 1
 xlim xp ( x ) = −
→0 1 1 3 1 1
→ λ ( λ − 1) − λ + = 0 → λ 2 − λ + = 0 → λ = , 1
2

 lim x 2 q ( x ) = 1 2 2 2 2 2
 x →0 2

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬1 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.9

3 1
( x sin x ) y′′ + 3y′ + xy = 0 → y′′ + + y=0
x sin x sin x
x = Kπ , x = 0 :‫ﺗﮑﯿﻦﻫﺎ‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪70‬‬

‫∞ = ) ‪ lim xp ( x‬‬
‫‪ x →0‬‬
‫‪x=0 ‬‬ ‫‪ x = 0‬ﺗﮑﯿﻦ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ lim x q ( x ) = 0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ x →0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪K‬‬
‫→ ‪ x‬‬‫‪lim ( x − Kπ ) p ( x ) = ( −1) 3‬‬
‫‪x = kπ  Kπ‬‬ ‫‪Kπ‬‬ ‫‪ x = Kπ‬ﺗﮑﯿﻦ ﻣﻨﻈﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ lim ( x − Kπ ) q ( x ) = 0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ x →Kπ‬‬

‫‪ .10‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪∫ x J0 ( x ) dx‬‬ ‫‪∫x‬‬ ‫‪xJ 0 ( x ) dx = x 2 J1 ( x ) −‬‬ ‫‪∫ x J1 ( x ) dx‬‬

‫‪2‬‬
‫→‬

‫‪∫ x J0 ( x ) dx = x J1 ( x ) − x ∫ J1 ( x ) dx + ∫ ( ∫ J1 ( x ) dx ) dx‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻣﯽداﻧﯿﻢ‪∫ J1 ( x ) dx = −J0 ( x ) :‬‬

‫‪∫ x J0 ( x ) dx = x J1 ( x ) + xJ0 ( x ) − ∫ J0 ( x ) dx‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ .11‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ روش ﻓﺮوﺑﯿﻨﯿﻮس‪ ،‬اﮔﺮ اﺧﺘﻼف رﯾﺸﻪﻫﺎ ﻋﺪد ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ رﯾﺸﻪﻫﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ‬
‫ﮐﺪام از رﯾﺸﻪﻫﺎ ﯾﮏ ﺟﻮاب ﻣﺴﺘﻘﻞ را ﻣﺸﺨﺺ ﻣﯿﮑﻨﺪ و ﯾﮑﯽ از ﺟﻮابﻫﺎ ﻧﯿﺰ ﻃﺒﯿﻌﺖ ﻟﮕﺎرﯾﺘﻤﯽ دارد‪) .‬ﯾﻌﻨﯽ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ( ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﮔﺮ اﺧﺘﻼف ‪ r2 , r1‬ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً رﯾﺸﻪ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﻓﻘﻂ ﯾﮏ ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎ ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ .12‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪x 2 y′′ + xy ′ +  x 2 −  y = 0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪3‬‬
‫= ‪ ν‬ﻋﺪد ﻏﯿﺮﺻﺤﯿﺢ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﻣﯽ داﻧﯿﻢ‬
‫‪2‬‬
‫) ‪y = c1J 3 ( x ) + c2 J 3 ( x‬‬
‫‪−‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ .13‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫(‬
‫‪x y′′ + xy ′ + x − 1 y = 0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫)‬ ‫از ﻓﺮﻣﻮل ﺑﺴﻞ ﮐﻠﯽ ﺣﻞ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ ‪:‬‬
 ‫‪71‬‬ ‫ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﺑﻪ روش ﺳﺮيﻫﺎ‬

‫‪2K + 1 = 1 → K = 0 , m = 1 , r = 2 , n 2 = −1 , S = 0 − ( −1) = 1‬‬

‫‪‬‬ ‫‪ mx r‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ mx r‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ x2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ x2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪y = x −k  AJ s‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ + BYs‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫→‬ ‫‪→ y = AJ 1 ‬‬ ‫‪ + BY1 ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ r‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ r‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ r‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .14‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪∫ xJ0 ( x ) dx‬‬

‫‪( xJ1 ( x ) ) = u‬‬ ‫ﻣﺸﺘﻖ‬
‫‪→ xJ 0 ( x ) dx = du‬‬ ‫→‬ ‫‪∫ du = u + c = xJ1 ( x ) + c‬‬
‫‪ .15‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪x 2 y′′ + 3xy′ + (1 + x ) y = 0‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﺷﮑﻞ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ و ‪ q , p‬را ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪÷x 2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫) ‪(1 + x‬‬
‫‪→ y′′ +‬‬
‫‪‬‬ ‫‪y′ +‬‬ ‫‪y=0‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x2‬‬
‫‪ lim xp ( x ) = 3‬‬
‫‪ x →0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ : λ ( λ − 1) + 3λ + 1 = 0‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ →‬
‫‪ lim x q ( x ) = 1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ x →0‬‬
‫→ ‪λ 2 + 2λ + 1 = 0‬‬ ‫‪( λ + 1)2 = 0‬‬ ‫ﻣﻀﺎﻋﻒ ‪→ λ = −1‬‬
‫∞‬ ‫∞‬
‫= ‪y1‬‬ ‫‪∑ a n x n−1 = x −1 ∑ a n x n‬‬
‫‪n =0‬‬ ‫‪n =0‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮاب دﯾﮕﺮ ﻃﺒﯿﻌﺘﯽ ﻟﮕﺎرﯾﺘﻤﯽ دارد !!!‬

‫‪ .16‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪x 3 y′′ + 2x 2 y ′ + α e x − 1 y = 0 , α > 0‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ را اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﮐﺮده و ‪ q , p‬را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬

‫‪÷ x3‬‬
‫‪→ y ′′ +‬‬
‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪′‬‬
‫‪y +α‬‬
‫‪ex − 1‬‬ ‫(‬ ‫‪y=0‬‬
‫)‬
‫‪x‬‬ ‫‪x3‬‬
‫‪ lim xp ( x ) = 2‬‬
‫‪ x →0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪→ λ ( λ − 1) + 2λ + α = 0‬‬ ‫‪→ λ2 + λ + α = 0‬‬
‫‪ lim x q ( x ) = α‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ x →0‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ! اﮔﺮ اﺧﺘﻼف رﯾﺸﻪﻫﺎي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻋﺪد ﺻﺤﯿﺢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دو ﺟﻮاب ﻓﺮوﺑﯿﻨﯿﻮﺳﯽ دارد‪.‬‬
‫∆‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪λ1 − λ 2‬‬ ‫‪= 1 − 4α‬‬ ‫≠‪→ α‬‬ ‫‪,0‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪72‬‬

‫‪ .17‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪∫ −1( x‬‬ ‫)‬

‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪− 2x 2 + 1 p 2k +1 ( x ) dx‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫) ‪ P 2k +1 ( x‬ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪاي ﻟﮋاﻧﺪر ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻓﺮد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺗﺎﺑﻌﯽ ﻓﺮد اﺳﺖ و ‪ x 2 − 2x 2 + 1‬ﻧﯿﺰ ﺗﺎﺑﻌﯽ‬
‫زوج اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻋﺒﺎرت داﺧﻞ اﻧﺘﮕﺮال ﺗﺎﺑﻌﯽ ﻓﺮد در ﺑﺎزه ﻣﺘﻘﺎرن ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﺣﺎﺻﻞ آن ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .18‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪9x 2 y′′ + 9 x 2 + x y′ + ( 2x − 1) y = 0‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﻓﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪ q , p .‬را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآورﯾﻢ‪:‬‬
‫‪÷ 9x 2‬‬ ‫)‪( x + 1‬‬ ‫)‪( 2x − 1‬‬
‫‪→ y′′ +‬‬ ‫‪y′ +‬‬ ‫‪y=0‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪9x 2‬‬
‫‪ lim xp ( x ) = 1‬‬
‫‪ x →0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪→ λ ( λ − 1) + λ − = 0‬‬ ‫→‬ ‫‪λ2 − λ + λ −‬‬ ‫‪=0 → λ=±‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ lim x q ( x ) = −‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪ x →0‬‬ ‫‪9‬‬

‫‪ .19‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪x 2 (1 − x ) y′′ + y′ − y = 0‬‬ ‫→‬ ‫‪y′′ +‬‬ ‫‪y′ −‬‬ ‫‪y=0‬‬
‫) ‪x (1 − x‬‬
‫‪2‬‬
‫) ‪x (1 − x‬‬
‫‪2‬‬

‫ﺗﮑﯿﻦﻫﺎ‪1 , 0 :‬‬
‫∞ = ) ‪ lim xp ( x‬‬
‫‪ x →0‬‬
‫‪x=0 ‬‬ ‫‪ x = 0‬ﺗﮑﯿﻦ ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ اﺳﺖ‬
‫‪ lim x q ( x ) = −1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ x →0‬‬
‫‪ lim ( x − 1) p ( x ) = −1‬‬
‫‪ x →1‬‬
‫‪x =1 ‬‬ ‫‪ x = 1‬ﺗﮑﯿﻦ ﻣﻨﻈﻢ اﺳﺖ‬
‫‪ lim ( x − 1) q ( x ) = 0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ x →1‬‬

‫‪ .20‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ : I0 ( 0 ) = J0 ( 0 ) = 1‬ﻣﯽداﻧﯿﻢ‬ ‫→‬ ‫‪I0 ( 0 ) − J 0 ( 0 ) = 0‬‬

‫‪ .21‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫روش اول‪ :‬ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﻮاﻻت ﻗﺒﻞ از راه ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺗﺎﺑﻊ ﻣﯽروﯾﻢ‪.‬‬
‫‪xy ′′ − y′ + xy = 0 , y = ux‬‬
‫روش دوم‪ :‬ﺑﺎ ﺿﺮب ‪ x‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ از ﻓﺮم ﮐﻠﯽ ﺑﺴﻞ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬
‫‪x 2 y ′′ − xy ′ + x 2 y = 0 → K = −1 , m = 1 , r = 1 , n 2 = 0‬‬ ‫‪, s = k2 − n2 = 1‬‬
 ‫‪73‬‬ ‫ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﺑﻪ روش ﺳﺮيﻫﺎ‬

‫‪‬‬ ‫‪ mx r‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ mx r‬‬ ‫‪‬‬

‫‪y = x − k  AJ s‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ + Ys‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫→‬ ‫) ) ‪y = x ( AJ1 ( x ) + BY1 ( x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ r‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ r‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ r‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪r‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .22‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫(‬
‫‪4x 2 y′′ + 4xy′ + 8x 2 − 1 y = 0‬‬ ‫)‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﻓﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺴﻞ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‪:‬‬
‫‪÷4‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪→ x 2 y′′ + xy ′ +  2x 2 −  y = 0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫= ‪λ2 = 2 → λ = 2 , ν2‬‬ ‫=‪→ ν‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫=‪ν‬‬
‫‪‬‬
‫→‪2‬‬ ‫‪λ= 2‬‬
‫‪y = c1J ν ( x ) + c2 J −ν ( x ) → y = c1J 1‬‬ ‫(‬ ‫)‬
‫‪2x + c 2 J 1‬‬
‫‪−‬‬
‫(‬ ‫‪2x‬‬ ‫)‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪sin 2x‬‬ ‫‪cos 2x‬‬
‫‪y = c3‬‬ ‫‪+ c4‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪ .23‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪( 2x‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪−x‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪) y′′ + xy′ + ( x + 1) y = 0‬‬
‫‪2‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺑﻪ ﻓﺮم اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻮﺷﺘﻪ و ‪ p‬و ‪ q‬را ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪:‬‬

‫‪y′′ +‬‬
‫‪x‬‬
‫‪y′ +‬‬
‫)‪( x + 1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪y=0‬‬
‫) ‪x4 ( 2 − x‬‬ ‫) ‪x4 ( 2 − x‬‬
‫‪14243‬‬ ‫‪14243‬‬
‫‪p‬‬ ‫‪q‬‬
‫ﺗﮑﯿﻦﻫﺎي ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﻓﻮق‪2 , 0 :‬‬
‫∞ = ) ‪ lim xp ( x‬‬
‫‪ x →0‬‬
‫‪x=0 ‬‬ ‫‪ x = 0‬ﻧﻘﻄﻪ ﻏﯿﺮﻋﺎدي ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫∞ = ) ‪ lim x q ( x‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ x →0‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ xlim‬‬ ‫‪( x − 2) p ( x ) = −‬‬
‫‪x = 2  →2‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪ x = 2‬ﻧﻘﻄﻪ ﻏﯿﺮﻋﺎدي ﻣﻨﻈﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ lim ( x − 2 ) q ( x ) = 0‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ x →2‬‬

‫‪ .24‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‬

‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪x 2 y′′ +  x 2 +  y = 0 , y = u x‬‬
‫‪‬‬ ‫‪8‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ 74

:‫ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺗﺎﺑﻊ را اﻧﺠﺎم ﻣﯽدﻫﯿﻢ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻓﺮم ﺑﺴﻞ ﺑﺮﺳﯿﻢ‬:‫روش اول‬

1 1 1
1 −
y= ux 2 → y′ = u ′x 2 + x 2u
2
1 1 1 3 1 1 3
1 − 1 − 1 − − 1 −
y′′ =u ′′x 2 + x 2 u ′ + u ′x 2 − x 2 u = u ′′x 2 + u ′x 2 − x 2 u
2 2 4 4
 1
−
1 3  1
1 −  1
x 2  u ′′x 2 + u ′x 2 − x 2 u  +  x 2 +  u x 2 = 0
 4   8
 
5 3 1 1
1 2  1
u ′′x 2 + u ′x 2 − x u +  x 2 +  ux 2 = 0
4  8
1
÷x 2  1 1
→ x 2 u ′′ + xu ′ +  x 2 −  u = 0
 → ν=
 8 2 2
 
y = xu = x  AJ 1 ( x ) + BY 1 ( x ) 
 
 2 2 2 2 
:‫ از ﻓﺮم ﮐﻠﯽ ﺑﺴﻞ ﺑﺪون ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺗﺎﺑﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬:‫روش دوم‬
‫ﻓﺮم ﮐﻠﯽ ﺑﺴﻞ‬

(
 x 2 y′′ + ( 2k + 1) xy ′ + m 2 x 2r + n 2 y = 0


)
S = k 2 − n 2

1 1
2k + 1 = 0 → k = − , m = 1 , r = 1 , n 2 =
2 8
1
S = k −n =2 2
2 2
  mx r   mx r  
y = x − k  AJ s   + BYs   ‫ﺟﻮاب ﻓﺮم ﮐﻠﯽ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺴﻞ‬
  r   r 
 r   r  
1 
y = x 2  AJ 1 ( x ) + BY 1 ( x ) 
 
 2 2 2 2 

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬3 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.25

 1
y′′ +  e2x −  y = 0 , Z = e x
 9

y′ =
dy dy dz
= ×
dx dz dx
= y& e x → ( ) y′′ =
d
dx
( )
& x = &&
ye y e2x + y& e x
 ‫‪75‬‬ ‫ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﺑﻪ روش ﺳﺮيﻫﺎ‬

‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪ → &&y e2x + y& e x +  e2x −  y = 0‬ﺑﺎزﻧﻮﯾﺴﯽ‬ ‫&& ‪→ Z2‬‬
‫= ‪y + Zy& +  Z2 −  y = 0 → ν‬‬
‫‪‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪3‬‬
‫) ‪y ( z ) = c1 J 1 ( z ) + c2 Y1 ( z‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪ .26‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪∫x‬‬ ‫‪J 0 ( x ) J1 ( x ) dx‬‬

‫‪2‬‬

‫‪xJ1 ( x ) = u → xJ 0 ( x ) dx = du‬‬

‫‪∫ xJ0 ( x ) xJ1 ( x ) dx = ∫ u du = 2 u‬‬ ‫‪+ c = ( xJ1 ( x ) ) + c = x 2 J12 ( x ) + c‬‬

‫‪1 2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ .27‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮاﺑﻊ ﻟﮋاﻧﺪر‪:‬‬
‫‪ n‬زوج ) ‪Pn ( − x‬‬ ‫ﺗﻮاﺑﻊ ﻣﺮﺗﺒﻪ زوج ← ﺗﺎﺑﻊ زوج‬
‫‪Pn ( x ) = ‬‬
‫‪ n‬ﻓﺮد ) ‪−Pn ( − x‬‬ ‫ﺗﻮاﺑﻊ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻓﺮد ← ﺗﺎﺑﻊ ﻓﺮد‬
‫) ‪Pn ( − x ) = ( −1) Pn ( x‬‬
‫‪n‬‬

‫‪ .28‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ J 0 ( 0 ) = I0 ( 0 ) = 1‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ν>0‬‬ ‫‪→ 2J 0 ( 0 ) − I0 ( 0 ) = 1‬‬ ‫در ﻣﻮرد ﺗﻮاﺑﻊ ﺑﺴﻞ ﻣﯽداﻧﯿﻢ‪:‬‬
‫‪ J ν ( 0 ) = Iν ( 0 ) = 0‬‬

‫‪ .29‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫در ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ روش ﻓﺮوﺑﯿﻨﻮس ﺧﻮاﻫﯿﻢ داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪3− x‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪y′′ +‬‬ ‫‪y′ − y = 0‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫‪ 3− x ‬‬
‫‪A = lim x ‬‬ ‫‪=3‬‬
‫‪x →0  x ‬‬
‫‪ 1‬‬
‫‪B = lim x 2  −  = 0‬‬
‫‪x →0‬‬ ‫‪ x‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ‪:‬‬
‫‪r ( r − 1) + Ar + B = 0‬‬
‫‪r ( r − 1) + 3r = 0 → r = 0 , r = −2‬‬
‫ﺟﻮاب ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﻪ ازاي رﯾﺸﻪ ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ‪.‬‬
‫∞‬
‫=‪y‬‬ ‫∑‬ ‫= ‪a n x n − 2 , y′‬‬ ‫‪∑ a n ( n − 2 ) x n −3‬‬ ‫= ‪, y ′′‬‬ ‫∑‬ ‫‪a n ( n − 2 )( n − 3) x n −4‬‬
‫‪n =0‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ ‫‪76‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﺎﯾﮕﺬاري در ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‪:‬‬

‫‪x‬‬‫‪∑ a n ( n − 2)( n − 3) x + 3∑ a n ( n − 2 ) x‬‬
‫‪n −4‬‬ ‫‪n −3‬‬

‫‪− x ∑ a n ( n − 2 ) x n −3 − ∑ a n x n − 2 = 0‬‬

‫‪∑ a n ( n − 2 )( n − 3) x n −3 + 3∑ a n ( n − 2) x n −3 − ∑ a n ( n − 2) x n −2 − ∑ a n x n −2 = 0‬‬
‫‪N − 2 = n − 3 ⇒ n = N +1‬‬

‫‪∑ a N+1 ( N − 1)( N − 2 ) x N−2 + 3∑ a N+1 ( N − 1) x N−2‬‬

‫‪−∑ a n ( n − 2 ) x n − 2 − ∑ a n x n −2 = 0‬‬

‫‪∑ ( a N+1 ( N − 1)( N − 2 ) + 3a N+1 ( N − 1) − a n ( n − 2 ) − a n ) x n −2 = 0‬‬

‫‪a N +1 ( N − 1)( N + 1) − a n ( n − 1) = 0‬‬
‫‪aN‬‬
‫= ‪a N +1‬‬
‫‪N +1‬‬
‫‪a‬‬
‫‪N = m − 1 ⇒ a m = m −1‬‬
‫‪m‬‬
‫‪ .30‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫{‬ ‫)‪( 2‬‬

‫‪2‬‬
‫‪+ (1) = 3‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ x 2 + 2 = 0 ⇒ x = ±i 2‬ﻧﻘﺎط ﻏﯿﺮﻋﺎدي‬ ‫→‬ ‫=‪R‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ! ﺷﻌﺎع ﻫﻤﮕﺮاﯾﯽ‪ :‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﻘﻄﻪاي ﮐﻪ ﺣﻮل آن ﺑﺴﻂ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ ﺗﺎ ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮﯾﻦ ﺗﮑﯿﻦ‪.‬‬

‫‪ .31‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫(‬ ‫)‬
‫‪x 2 y′′ + xy′ + x 2 − 4 y = 0‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪ x2 − 4 ‬‬

‫‪ : y′′ + y′ + ‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﺳﺎزي‬ ‫‪y = 0‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪ x2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ lim xp ( x ) = 1‬‬
‫‪ x →0‬‬
‫‪‬‬ ‫→‬ ‫‪: λ ( λ − 1) + λ − 4 = 0‬‬
‫‪ lim x q ( x ) = −4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ x →0‬‬
‫‪→ λ2 − λ + λ − 4 = 0 → λ2 − 4 = 0‬‬

‫‪ .32‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪y′′ + p ( x ) y ′ + q ( x ) y = 0‬‬
‫‪x=0‬‬
 77 ‫ﺣﻞ ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﺑﻪ روش ﺳﺮيﻫﺎ‬

 lim p ( x ) = L1
 x →0
 L2 , L1
 xlim q ( x ) = L2
→0
:‫ﺣﻞ ﺑﻪ روش ﻓﺮوﺑﯿﻨﻮس‬
 lim xp ( x ) = 0 × L1 = 0 → A = 0
 x →0

 lim x q ( x ) = 0 × L 2 = 0 → B = 0
2
 x →0
‫ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪ‬: λ ( λ − 1) + Aλ + B = 0 → λ ( λ − 1) = 0 → λ = 0,1

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬4 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.33

2x 2 y′′ − xy′ + (1 + x ) y = 0
 1  1+ x 
‫ اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬:y′′ −   y′ +  2  y = 0
 2x   2x 
2‫و‬1 ‫رد ﮔﺰﯾﻨﻪ ﻫﺎي‬
 1
 xlim xp ( x ) = −
→0 1 1 1
→ λ ( λ − 1) − λ + = 0 → 2λ 2 − 3λ + 1 = 0 → λ = 1,
2

 lim x 2 q ( x ) = 1 2 2 2
 x →0 2
∑
y =

a n x n +1

∑
λ = 1  y′ =

a n ( n + 1) x n

∑
 y ′′ =

n ( n + 1) a n x n −1

 → ∑ 2n ( n + 1) a n x n +1 − ∑ ( n + 1) a n x n +1 + ∑ a n x n +1

+ ∑ a n x n + 2 = 0∑ a n −1x n +1
−a n − 1
( 2n ( n + 1) − ( n + 1) + 1) a n + a n −1 = 0 → an =
n ( 2n + 1)

 n+
1
y =
 ∑ anx 2

 1
1   1  n−
λ = :  y′ =
2  ∑ an  n +  x 2
 2
 3
 1  1  n−
 y′′ =
 ∑ n  n +  n −  x 2
 2  2
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ 78

1 1 1
 1  1  n+  1  n+ n+

→ ∑ 2a n  n +   n −  x 2 −
 2  2 ∑ an  n +  x 2 +
 2 ∑ an x 2

3 1
n+ n+
+ ∑ an x 2 =0 ∑ a n −1x 2

  1  1  1  −a n −1
 2  n +  n −  −  n +  + 1  a n = −a n −1 → an =
  2  2  2  n ( 2n − 1)
‫پاسخنامه فصل چهارم‬

‫تبديل الپالس‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ 80

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬1 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.1

x e− t
ex ∫0 t
sin t dt

: ‫ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻻﭘﻼس ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‬: ‫روش اول‬

 sin t  −1 1
L  = tan S = F ( s )
 t 
 sin t   x e− t  1
L  e− t
 t   = F ( S + 1) → L 
 0 t

∫
sin t dt  = F ( s + 1)
 S

 x x e− t  1   x e− t 
∫ ∫
1 1
Le sin t dt  =  F ( S + 1)  → L  ex sin t dt  = tan −1
 0 t  S  s → s − 1  0 t  S − 1 s
   
:‫ را ﺑﻪ داﺧﻞ اﻧﺘﮕﺮال ﻣﯽﺑﺮﯾﻢ‬e x ،‫ اﺳﺖ‬t ‫ ﭼﻮن ﻣﺘﻐﯿﺮ اﻧﺘﮕﺮال‬: ‫روش دوم‬
x ( x − t ) sin t dt = e x sin x
f (x) = ∫0 e t
*
x

( )
 sin x 
L ( f ( x ) ) = L e x .L  
 x  S −1
=
1
tan −1
1
S

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬1 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.2

y′′ + y = 3δ ( t − π ) , y ( 0 ) = 6 , y′ ( 0 ) = 0
: ‫از ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻻﭘﻼس ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‬
(s Y (s ) − 6s ) + Y (s ) = 3e
2 −πs

3e −πs
(s + 1) Y (s ) = 3e + 6s →
2 −πs
Y (s) =
6s
s2 + 1
+
s2 + 1
y ( t ) = 6 cos t + 3u π ( t ) sin ( t − π )
1424 3
− sin t

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬3 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.3

t 0 ≤ t <1
y′′ + y = 
0 1 ≤ t < ∞
:‫اﺑﺘﺪا ﻃﺮف دوم ﻣﻌﺎدﻟﻪ را ﺳﺎده ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬
y′′ + y = t − u1 ( t ) t
:‫از ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻻﭘﻼس ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‬
 81 ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس‬

1 s + 1 −s 1 ( s + 1) e−s
s2 Y ( s ) + Y ( s ) = − → Y (s) = −
( ) (s + 1) s
e
s2 s2 s 2 s2 + 1 2 2

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.4

(1 + cos 2ωt ) → L ( f ( t ) ) = L (1 + cos 2ωt )

1 1
f ( t ) = cos 2 ωt → f ( t ) =
2 2
1 1 s  s 2 + 2ω2
=  + 2  =
2  s s + 4ω2  s s 2 + 4ω2
( )
.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬4 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.5
x t−x x −( x − t )
sin x = 5 ∫0 e f ( t ) dt → sin x = 5 ∫0 e f ( t ) dt

sin x = 5e − x *f ( x ) ‫ﺑﻪ ﻓﺮم ﮐﺎﻧﻮﻟﻮﺷﻦ‬

:‫از ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻻﭘﻼس ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‬
1 1 1  s +1 
=5 .F ( s ) → F ( s ) =  
s +1
2 s +1 5  s2 + 1 
1 s 1  1
F (s) =  +  → f ( x ) = ( cos x + sin x )
5  s +1 s +1
2 2 5

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬4 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.6

t
y′ ( t ) = t + ∫ 0 y ( x ) cos ( t − x ) dx , y ( 0) = 4

: ‫ﺑﻪ ﻓﺮم ﮐﺎﻧﻮﻟﻮﺷﻦ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‬

1 s
y′ ( t ) = t + y ( t ) * cos t sY ( s ) − 4 = + Y (s).
L

→
s 2
s +12


Y (s)  s −
s  1  s3  1
 Y (s) = 4 + 2 → Y (s) =
4 s 2 + 1 s2 + 1 ( )
 = 4+ 2→ 
 s2 + 1 
+
 s +1 
2
s   s s3 s5
4 5 1 L−1 5 1 4
Y (s) = + +  → y ( t ) = 4 + t2 + t
s s 3 5 2 24
s
.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬3 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.7
t
f ( t ) = e− t ∫ 0 x e dx
x
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ 82

:‫ را ﺑﻪ داﺧﻞ اﻧﺘﮕﺮال ﺑﺮده و آن را ﺑﻪ ﻓﺮم ﮐﺎﻧﻮﻟﻮﺷﻦ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‬e− t ‫ ﭘﺲ‬.‫ اﺳﺖ‬x ‫ﻣﺘﻐﯿﺮ اﻧﺘﮕﺮال‬
t −( t − x )
f (t) = ∫0 x e dx

1 1
f ( t ) = x * e − x → F ( s ) =
L
.
s 2 s +1

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬4 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.8

: ‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻻﭘﻼس را اﻋﻤﺎل ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬
′′
L ( sin bt ) =
s +b
2 2
b
→ L t 2 sin bt =  (
 b
 s2 + b2
) 

′

( ) ( ) (s ) = 2b (3s − b )
2
 −2bs  s 2 + b 2 − 4s s 2 + b 2 s −2b 2
+ b 2 − 4s 2 2 2
= = −2b =
2
( ) ( ) (s ) (s + b )
4 3 3
 s 2 + b 2  s2 + b2 2
+ b2 2 2
 

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.9

 x −t 
y ( x ) = e x 1 +
 0 ∫
e y ( t ) dt 

x ( x − t ) y t dt → y x = e x + y x * e x 
∫0 e
1 1
y ( x ) = ex + () ( ) ( ) → Y (s) = + Y (s )⋅
L
s −1 ( s − 1)
1
Y (s ) = − 1 ⇒ Y (s ) =
s 1
s−2 s−2
s −1
L−1 → y ( x ) = e2x

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬4 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.10

1
F ( s ) = tan h −1 + cot g −1s
s
:‫ ﻣﺸﺘﻖ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‬F ( s ) ‫ از‬،‫ﭼﻮن ﻋﺒﺎرتﻫﺎي ﻻﭘﻼس آﺷﻨﺎ ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ‬
1
− 2
−1 −1 1
F′ ( s ) = s + = −
1
2
1+ s 2
s −1 s + 1
2 2
1−  
s
 −1 1  sinh t + sin t
L−1 ( F ( s ) ) = − L−1 ( F′ ( s ) ) = − L−1 
1 1
− =
t t  S −1 S + 1 
2 2 t
 83 ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس‬

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬4 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.11

t
y(t) + ∫ 0 y ( t − x ) sinh x dx = t + e
t

: ‫از ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻻﭘﻼس ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‬

1 1 1 s2 1 1
Y (s) + Y (s). = + → Y (s ) = +
s2 − 1 s2 s −1 ( s − 1)( s + 1) s 2 s −1

s2 − 1 s + 1 1 1 1 1 1 2 1 L−1 1
Y (s) = + = − + + = + −  → y = 1 + 2t − t 3
4 2 2 4 s 2 s 2 4 6
s s s s s s s

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.12

 S2 + 1 

F ( s ) = ln 1 +
 S 
1 
2  → F ( s ) = ln 

 S 
2 
 = ln S2 + 1 − ln S2 ( )
:‫ﭼﻮن ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس آﺷﻨﺎ ﻧﯿﺴﺖ از آن ﻣﺸﺘﻖ ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‬
s 1
F′ ( s ) = 2 −2
s +1
2 s
 1 2 (1 − cos t )
L−1 ( F ( s ) ) = − L−1 ( F′ ( s ) ) = − L−1  2
1 1 s
−2  → f (t) =
t t  s +1
2 s t

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬3 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.13

t
f ( t ) = te − t + ∫ 0 xf ( t − x ) e dx → f ( t ) = e− t t + f ( t ) *e − t t
−x

1 1 1 1 1 1 
→ F (s) = + F (s ). → F (s ) =
L
 = −
( s + 1) 2
( s + 1) 2
s + 2s
2 2  s s + 2 


L−1
→ f (t) =

1
2
(
1 − e−2t )
.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.14
y′′ + 2y′ + y = f ( t )
:‫ﺑﺎ ﻓﺮض ﺷﺮاﯾﻂ اوﻟﯿﻪ ﺻﻔﺮ از ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻻﭘﻼس ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‬
s Y ( s ) + 2sY ( s ) + Y ( s ) = F ( s )
2

 1 
1 L−1
Y (s ) = F (s ).  → y P = f ( t ) *L−1  
( s + 1)2  ( s + 1)2 
 
t
∫ 0 f ( t − λ ) λe
−λ
yP = dλ
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ 84

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.15

∞
∑ n δ ( t − 2nπ) cos t
1
y′′ + 4y = , y ( 0 ) = y′ ( 0 ) = 0
n =1
∞
∑ e−2nπs cos ( 2nπ)
1
→ s 2 Y ( s ) + 4Y ( s ) =
L

n
n =1
∞ ∞
e−2nπs
( )
s2 + 4 Y ( s ) =
1
n ∑ e−2nπs → Y ( s ) =
1
n ∑ s2 + 4 
→
L−1

n =1 n =1
∞
∑ u 2nπ ( t ) sin ( 2t − 4nπ)
1
y=
2n
n =1

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.16

1
y′′ − y′ + y = t , y ( 0 ) = y′ ( 0 ) = 0 s 2 Y ( s ) − sY ( s ) + Y ( s ) =
L

→
s2

(s2 − s + 1) Y (s ) = s12 → Y (s ) =
1
s 2
(s 2
− s +1 )
.‫درﺳﺖ اﺳﺖ‬3 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.17
x −u
∫ 0
e sin u du

:‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻻﭘﻼس را اﻋﻤﺎل ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬

L ( sin u ) =
1
s2 + 1
(
→ L e −u sin u = ) ( s + 1) + 1
2
1  x  1
→ L  e− u sin u du  =
 0  s ∫
1
( s + 1)2 + 1
.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬1 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.18

y = e−2t sin t → L ( sin t ) =

s +1
2
1
→ L e−2t sin t = ( ) 1
(s + 2) 2
+1
→ Y (s) =
1
s + 4s + 5
2

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬3 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.19

t
g(t) = ∫ 0 f ( τ ) dτ
 t  1
L ( f ( τ ) ) = F ( s ) → L  f ( τ ) dτ  = F ( s )
∫
1
→ G (s) = F (s)
L

 0  s S

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬1 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.20

y′′ − 2y′ + 2y = cos t , y ( 0 ) = 1 , y′ ( 0 ) = 0
 ‫‪85‬‬ ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس‬

‫= ) ‪→ s 2 Y ( s ) − s − 2 ( sY ( s ) − 1) + 2Y ( s‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪s‬‬
‫‪s +1‬‬
‫‪2‬‬

‫(‬ ‫)‬ ‫‪s + 2s − 2s 2 − 2‬‬ ‫‪s3 − 2s 2 + 2s − 2‬‬

‫‪3‬‬
‫‪s‬‬
‫= ‪Y ( s ) s 2 − 2s + 2‬‬ ‫= ‪+s−2‬‬ ‫= ) ‪→ Y (s‬‬
‫‪s2 + 1‬‬ ‫‪s2 + 1‬‬ ‫‪(s + 1)(s‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪− 2s + 2‬‬ ‫)‬
‫‪ .21‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 4‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2 ‬‬
‫‪F ( s ) = ln 1 − ‬‬
‫‪ s2 ‬‬
‫‪ s2 − 2 ‬‬
‫‪F ( s ) = ln ‬‬
‫‪ s2 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪ = ln s 2 − 2 − ln s 2‬‬ ‫‪→ F′ ( s ) = 2‬‬
‫‪s‬‬
‫‪s −2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪−2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪s‬‬
‫‪‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪L−1 ( F ( s ) ) = − L−1 ( F′ ( s ) ) = − L−1  2‬‬
‫‪1‬‬
‫‪t‬‬
‫‪1‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪ s −2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪− 2  → f ( t ) = 1 − cosh 2t‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪t‬‬
‫(‬ ‫)‬
‫‪ .22‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 1‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ s2 ‬‬
‫‪F ( s ) = ln ‬‬
‫‪‬‬
‫(‬ ‫)‬ ‫‪1‬‬
‫‪ → F ( s ) = ln s 2 − ln s 2 + 4 → F′ ( s ) = 2 − 2 2‬‬
‫‪ s2 + 4 ‬‬
‫‪‬‬ ‫‪s‬‬
‫‪s‬‬
‫‪s +4‬‬
‫‪ 1‬‬ ‫‪s ‬‬
‫‪L−1 ( F ( s ) ) = − L−1  2 − 2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫) ‪ → f ( t ) = − (1 − cos 2t‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪ s‬‬ ‫‪s +4‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪t‬‬

‫‪ .23‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 2‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ty′′ + (1 − t ) y′ + ny = 0‬‬ ‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ روﺑﻪرو ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻻﮔﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻻﮔﺮ ﺑﻪ ﻓﺮم زﯾﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪( S − 1)n‬‬
‫= ) ‪Y (s‬‬
‫‪Sn +1‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﻻﮔﺮ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس داراي ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ﻣﺮﺗﺒﻪ اول اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ ‪ 2‬ﭘﺎﯾﻪ ﺟﻮاب ﻣﺴﺘﻘﻞ دارد‪ ،‬اﻣﺎ ) ‪ Y ( s‬ﻓﻘﻂ ﯾﮑﯽ را ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ .24‬ﮔﺰﯾﻨﻪ ‪ 3‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪‬‬ ‫‪t‬‬
‫∫‬
‫‪ y1 ( t ) = e + 0 y 2 ( x ) dx‬‬
‫‪2t‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪ y ( t ) = 1 − e 2( t − x ) y ( x ) dx‬‬
‫‪t‬‬
‫‪ 2‬‬ ‫∫‬
‫‪0‬‬
‫‪1‬‬
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ 86

: ‫از ﮐﻞ دﺳﺘﮕﺎه ﻻﭘﻼس ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‬

 1 1  1 1
 Y1 ( s ) = s − 2 + s Y2 ( s )  Y1 ( s ) − s Y2 ( s ) = s − 2
 → 
Y ( s ) = 1 − 1 Y ( s )  1 Y (s) + Y (s) = 1
  s − 2 1
2 1 2
s s−2 s
: ‫ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻪ اول را ﺑﺎ ﻣﻌﺎدﻟﻪ دوم ﺟﻤﻊ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬s
 1  s 1  s 2 + 1 − 2s  s 2 + s − 2
Y1 ( s )  s +  = s−2 + s → Y1 ( s )  =
 s − 2   s − 2  s (s − 2)
 

Y1 ( s ) =
s2 + s − 2
=
(s + 2) = − 2 + 3 L−1

→ y1 ( t ) = −2 + 3e t
s ( s − 1)
2 s ( s − 1) s s −1

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬1 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.25

s2 s s
F (s) = → F (s) = .
(s )
2
2
+4 s +4 s +4
2 2

L−1 ( F ( s ) ) = cos 2t *cos 2t = ∫ 0 2 ( cos 2t + cos ( 2t − 4λ ) ) dλ

t t
∫0
1
cos ( 2t − 2λ ) cos 2λ dλ =

1 1  t 1 1  1 1 
=  λ cos 2t − sin ( 2t − 4λ )  =  t cos 2t + sin 2t  −  0 − sin 2t 
2 4  0 2  4  2  4 
1 1
= t cos 2t + sin 2t
2 4

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.26

x
∫0 (x − t)
4 3
t dt : ‫ﺑﻪ ﻓﺮم ﮐﺎﻧﻮﻟﻮﺷﻦ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‬

 3! 4!  3! 4! 8
f ( t ) = t 4 * t3 → L ( f ( t )) =
4! 3! 3! 4! 1 8
. = → f ( t ) = L−1  = x =
9 
x
s5 s 4 s9  s  8! 280

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬4 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.27

sin t 0 < t < π
f (t) =  , f ( t + 2π ) = f ( t ) (‫ = دوره ﺗﻨﺎوب‬2π )
 0 π < t < 2π

(1 + e ) 1 +1s
π
∫ 0 sin t e
1 1
F (s) = −st
dt = −πs
−2 πs −2 πs
1− e 1− e 2

F (s) =
1
(1 + e−πs ) 1 +1s2 = 1
(1 − e )(1 + e )
−πs −πs
(1 − e )(1 + s4 )
−πs
 87 ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس‬

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬3 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.28

∞
∫0 t e cos t dt = y ( t )
−2t

∞ −st ∞ −st
F (s) = ∫0 e f ( t ) dt → F ( s ) = ∫0 e t cos t dt → y ( t ) = L ( t cos t )
s=2
s −1
2
3
y(t) = =
(s + 1) s=2
2 35
2

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬4 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.29

3s − 137 3s − 137
F (s) = =
s + 2s + 401
2
( s + 1)2 + 202
 3s − 140 
f ( t ) = L−1 ( F ( s ) ) = e− t L−1   → f ( t ) = e− t ( 3cos 20t − 7 sin 20t )
 s 2 + 202 

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬1 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.30

:‫از ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻻﭘﻼس ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‬

(
sY ( s ) − y ( 0 ) = − L g ( t ) cos ( t ) +
*
) s +1
2
s

s
sY ( s ) − 0 = −
s
Y (s ) + → Y (s) = s 2
+1 =
s s
=
1
s +1
2
s +1
2
s+ 2
s
s +1
s s +2
2 s +2
2
( )
1
y(t) = sin 2t
2

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.31

1 5
2s + 3 2s + 3 −3
F (s) = = → F (s ) = + 2 + 2
s3 − s s ( s + 1)( s − 1) s ( s + 1) s − 1

L−1 ( F ( s ) ) = f ( t ) = −3 +
1 −t 5 t
e + e
2 2
.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬1 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.32
:‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﻧﻮﻟﻮﺷﻦ‬

∫
x
1 1
y(t) = x + ( x − t ) y ( t ) dt = x + x * y ( x ) → Y (s) = Y (s)
L
 +
2
0 s s2
 ‫ﻣﻌﺎدﻻت دﯾﻔﺮاﻧﺴﯿﻞ‬ 88

 1  1 1 L−1
Y ( s ) 1 −  = 2 → Y (s) = 2 → y ( x ) = sinh x

 s2  s s −1

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬1 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.33

: ‫ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﯾﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‬g ( t ) ‫ﺗﺎﺑﻊ‬
1 1
g(t) = ( t − 5 ) u 5 ( t ) − ( t − 10 ) u10 ( t )
5 5
:‫از ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻻﭘﻼس ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‬
1 1   1 1 
1 −5s  4  1 −10s  4 4 
s Y ( s ) + 4Y ( s ) =
2
2
e −e
1
( −5s −10s
→ Y (s) = e  − ) 2
4
− e
s + 4  5
2  2− 2
s + 4 

 s  s
5s 5
   
−1 1  1 1  1  1 1 
→ y ( t ) = u 5 ( t )  ( t − 5 ) − sin 2 ( t − 5 )  − u10 ( t )  ( t − 10 ) − sin 2 ( t − 10 ) 
L

5 4 8  5 4 8 

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬3 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.34

t
y ( t ) = sin t +
∫ 0
e− t + u y ( u ) du

:‫ﺑﻪ ﻓﺮم ﮐﺎﻧﻮﻟﻮﺷﻦ ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﯿﻢ‬

y ( t ) = sin t + e −t
*y(t)
1 1  1  1
→ Y ( s ) = .Y ( s ) → Y ( s ) 1 −
L
+ = 2
s +1 s + 1 2  s + 1  s +1
1  s +1  1 −s 1 L−1
Y (s) =   → Y (s ) = 2 + +  → y ( t ) = sin t − cos t + 1
s2 + 1  s  s + 1 s2 + 1 s
.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬1 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.35
 s +1 
F ( s ) = ln   = ln ( s + 1) − ln ( s )
 s 
1 1
F′ ( s ) = −
s +1 s
L−1 1 − e− t
→ − tf ( t ) = e− t − 1 →
 f (t) =
t

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬4 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.36

:‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس را ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻋﻤﺎل ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‬

L ( sin bt ) =
s +b
2
b
2
eat
(
→ L eat sin bt = ) b
( s − a )2 + b 2
 89 ‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻻﭘﻼس‬

 ′ 2b ( s − a )
t
 (
→ L teat sin bt = − ) b  =
 ( s − a )2 + b 2 
( (s − a ) )
2 2
  + b2

.‫ درﺳﺖ اﺳﺖ‬2 ‫ ﮔﺰﯾﻨﻪ‬.37

y′′ + y′ − 2y = 6u ( t − 2 )
:‫از ﻃﺮﻓﯿﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻻﭘﻼس ﻣﯽﮔﯿﺮﯾﻢ‬
1
s 2 Y ( s ) − s − 1 + sY ( s ) − 1 − 2Y ( s ) = 6e−2s  
s
−2s  
( )
Y ( s ) s2 + s − 2 − ( s + 2 ) = 6
e
s
→ Y ( s ) = 6e −2s 
1
 +
s+2
 s ( s − 1)( s + 2 )  ( s + 2 )( s − 1)
 1 1 1 
 −  1 L−1
Y ( s ) = 6e−2s  2 + 3 + 6  +  →
 s s −1 s + 2  s −1

 
 1 −2 t −2 
y ( t ) = 6u ( t − 2 )  − + e( ) + e ( )  + e t
1 1 t −2
 2 3 6 
t =3
→ y ( 3) = −3 + 2e + e−2 + e3
