PHÁPLUẬT ĐẠI CƯƠNG

BIÊN SOẠN: Ths. Hà Thị Thùy Dương

 KHAÙI QUAÙT NOÄI DUNG MOÂN HOÏC

Phaùp luaät coù vò trí, vai troø heát söùc quan troïng
trong ñôøi soáng xaõ hoäi.

áPhaùp luaät ñöôïc aùp duïng ñeå giaûi quyeát haàu

heát caùc moái quan heä xaõ hoäi.

Nắm vững pháp luật seõ giuùp moïi ngöôøi öùng

xöû, chaáp haønh toát caùc quy ñònh Phaùp luaät, kyû
cöông xaõ hoäi ñöôïc baûo ñaûm.
Boä Giaùo duïc & Ñaøo taïo quy ñònh Phaùp luaät
ñaïi cöông laø moân hoïc cô baûn, caàn thieát
trang bò cho sinh vieân ôû baäc ñaïi hoïc.

Hoïc phaàn Phaùp luaät ñaïi cöông nghieân cöùu

caùc khaùi nieäm cô baûn, caùc phaïm truø chung
nhaát veà Nhaø nöôùc vaø Phaùp luaät döôùi goùc ñoä
cuûa khoa hoïc phaùp lyù
 MUÏC TIEÂU CUÛA MOÂN HOÏC
Trang bò cho sinh vieân nhöõng lyù thuyeát
chung veà khaùi nieäm cô baûn cuûa khoa hoïc
phaùp lyù veà Nhaø nöôùc vaø Phaùp luaät, nhöõng
noäi dung cô baûn cuûa caùc ngaønh luaät goác
nhö Hieán phaùp, Haønh chính, Daân söï, hình söï
trong heä thoáng Phaùp luaät Vieät Nam.
Trang bò cho sinh vieân kieán thöùc Phaùp luaät
chuyeân ngaønh giuùp sinh vieân bieát aùp duïng
Phaùp luaät trong cuoäc soáng laøm vieäc cuûa
mình, nhaát laø ñoái vôùi sinh vieân khoa Kinh teá
vöøa caàn nhöõng lyù luaän cô baûn veà Phaùp luaät
laãn Phaùp luaät chuyeân ngaønh veà kinh doanh.
Thoâng qua những kieán thöùc giuùp
sinh vieân naém ñöôïc

Phöông phaùp tìm kieám söu taàm, heä thoáng

hoùa caùc vaên baûn quy phaïm Phaùp luaät maø
Nhaø nöôùc ñaõ ban haønh

Phöông phaùp tieáp caän moät vaên baûn quy

phaïm Phaùp luaät, caùch thöùc aùp duïng moät
vaên baûn Phaùp luaät vaøo cuoäc soáng.
 Thoâng qua vieäc hoïc taäp, nghieân cöùu caùc
vaán ñeà chung veà Nhaø nöôùc vaø Phaùp luaät
giuùp ngöôøi hoïc naâng cao söï hieåu bieát veà vai
troø, söï quan troïng cuûa Nhaø nöôùc vaø Phaùp
luaät trong ñôøi soáng, ñeå luoân coù thaùi ñoä tuaân
thuû nghieâm chænh Phaùp luaät Nhaø nöôùc, töø ñoù
coù yù thöùc ñaày ñuû veà boån phaän vaø nghóa vuï
cuûa moät coâng daân ñoái vôùi quoác gia.
 YEÂU CAÀU CUÛA MOÂN HOÏC

Moân hoïc Phaùp luaät ñaïi cöông laø moân hoïc

trong chöông trình khung cuûa Boä, ñöôïc quy
ñònh laø 3 tín chæ, töông ñöông 45 tieát, ñöôïc
daïy cho sinh vieân naêm thöù nhaát. Ñieàu kieän
tieân quyeát ñeå hoïc toát moân Phaùp luaät ñaïi
cöông laø Sinh vieân caàn ñöôïc trang bò kieán
thöùc caùc moân hoïc thuoäc boä moân trieát Maùc-
Leânin nhö:
Trieát hoïc Maùc-Leânin.
Kinh teá chính trò Maùc-Leânin.
 TÀI LIỆU HỌC TẬP
1. Giaùo trình Lyù luaän chung veà Nhaø nöôùc vaø
phaùp luaät - Ñaïi hoïc Luaät Haø Noäi, naêm 2005.
2. Phaùp luaät ñaïi cöông - Phaïm Hoàng Thaùi,
Ñinh Vaên Maäu, Vuõ Ñöùc Ñaùn, Löông Thanh
Cöôøng, NXB Toång hôïp TPHCM, naêm 2004.
3. Boä luaät Daân söï 2005
4. Hieán phaùp nöôùc CHXHCN Vieät Nam 1992
5. Boä luaät Hình söï 1999
6. Phaùp leänh xöû lyù vi phaïm haønh chính 2002
7. Boä luaät Toá tuïng daân söï
8. Boä luaät toá tuïng hình söï
9. Baùo Phaùp luaät
10. Trang web của Quốc hội, Chính phủ và
các Bộ ngành có liên quan ( tìm kiếm qua
google)
 NHIEÄM VUÏ CUÛA SINH VIEÂN

Ñeå hoïc toát moân hoïc Phaùp luaät ñaïi cöông

sinh vieân phaûi luoân theo doõi vaø caäp nhaät caùc
vaên baûn Phaùp luaät môùi ban haønh cuûa Nhaø
nöôùc töø ñoù nhaän thöùc ñöôïc moái quan heä
giöõa Phaùp luaät vôùi xaõ hoäi, bieát caùch vaän
duïng Phaùp luaät trong cuoäc soáng laøm vieäc vaø
hoïc taäp cuûa moãi sinh vieân.
 CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH
GIỚI THIỆU MÔN HỌC
CHƯƠNG 1: Những vấn đề cơ bản về Nhà
nước
CHƯƠNG 2: Những vấn đề cơ bản về pháp
luật
CHƯƠNG 3: Quy phạmpháp luật và văn bản
QPPL
CHƯƠNG 4: Quan hệ pháp luật
CHƯƠNG 5: Vi phạm pháp luật và trách
nhiệm pháp lý
CHƯƠNG 6: Pháp chế Xã hội chủ nghĩa
CHƯƠNG 7: Hệ thống pháp luật Việt Nam
CHƯƠNG 8: Luật Hieán phaùp
CHƯƠNG 9: Luật Hành chính
CHƯƠNG 10: Luật Dân sự
CHƯƠNG 11: Luật Tố tụng dân sự
CHƯƠNG 12: Luật Hình sự
CHƯƠNG 13: Luật Tố tụng hình sự
ÔN TẬP
 CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ
NHÀ NƯỚC
 MỤC TIÊU
F Hieåu roõ söï hình thaønh Nhaø nöôùc trong xaõ
hoäi vaø baûn chaát cuûa Nhaø nöôùc theo quan
ñieåm hoïc thuyeát Maùc-Leânin.
F Nhöõng ñaëc tröng cô baûn cuûa Nhaø nöôùc.
F Phaân bieät ñöôïc caùc kieåu Nhaø nöôùc
trong lòch söû phaùt trieån xaõ hoäi.
F Phaân bieät vaø xaùc ñònh ñöôïc caùc hình
thöùc Nhaø nöôùc trong lòch söû cuõng nhö hieän
nay treân theá giôùi.
 NOÄI DUNG
1. Nguoàn goác Nhaø nöôùc
2. Baûn chaát Nhaø nöôùc
3. Ñaëc ñieåm cuûa Nhaø nöôùc
4. Chöùc naêng cuûa Nhaø nöôùc
5. Boä maùy Nhaø nöôùc
6. Hình thöùc Nhaø nöôùc
7. Kieåu Nhaø nöôùc
 NGUOÀN GOÁC CUÛA NHAØ NÖÔÙC

Moät soá quan ñieåm veà nguoàn goác cuûa

nhaø nöôùc
Thuyeát thaàn hoïc: Thöôïng ñeá laø ngöôøi saép
ñaët moïi traät töï xaõ hoäi, nhaø nuôùc laø do
ñaáng toái cao saùng laäp, theå hieän yù Chuùa;
do vaäy quyeàn löïc nhaø nöôùc laø hieän thaân
quyeàn löïc cuûa Chuùa, laø vónh cöûu

Thuyeát gia tröôûng: Nhaø nöôùc ra ñôøi töø gia

ñình, laø hình thöùc toå chöùc töï nhieân cuûa ñôøi
soáng con ngöôøi, quyeàn löïc nhaø nöôùc veà
thöïc chaát cuõng gioáng nhö quyeàn löïc cuûa
ngöôøi ñöùng ñaàu gia ñình
Thuyeát kheá öôùc xaõ hoäi: söï ra ñôøi cuûa nhaø
nöôùc laø keát quaû cuûa kheá öôùc ñöôïc kyù keát
giöõa nhöõng con ngöôøi soáng trong traïng
thaùi töï nhieân khoâng coù nhaø nöôùc; vì vaäy
nhaø nöôùc phaûn aùnh lôïi ích cuûa caùc thaønh
vieân trong xaõ hoäi vaø moãi thaønh vieân ñeàu
coù quyeàn yeâu caàu nhaø nöôùc phuïc vuï vaø
baûo veä lôïi ích cuûa hoï

Hoïc thuyeát Mac – Leânin: Nhaø nöôùc laø löïc

löôïng naûy sinh töø xaõ hoäi, laø saûn phaåm
cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi; Nhaø nöôùc chæ xuaát
hieän khi xaõ hoäi ñaõ phaùt trieån ñeán moät trình
ñoä nhaát ñònh vaø tieâu vong khi nhöõng ñieàu
kieän khaùch quan cho söï toàn taïi cuûa noù
maát ñi.
 SỰ XUẤT HIỆN NHÀ NƯỚC
Xaõ hoäi coäng saûn nguyeân thuûy döïa treân cheá
ñoä coâng höõu veà tö lieäu saûn xuaát, ôû ñoù khoâng
coù giai caáp, quyeàn löïc nhaø nöôùc vaø phaùp
luaät
-Neàn kinh teá töï nhieân ñöôïc thay baèng neân
kinh teá saûn xuaát, xaõ hoäi traûi qua 3 laàn phaân
coâng lao ñoäng xaõ hoäi:
+ Chaên nuoâi taùch khoûi troàng troït
+ Thuû coâng nghieäp taùch khoûi noâng nghieäp
+ Buoân baùn phaùt trieån vaø thöông nghieäp xuaát
hieän
Cuøng vôùi tieán trình naøy laø söï phaân hoaù taøi saûn
naûy sinh, cheá ñoä tö höõu ra ñôøi
 Nhaø nöôùc xuaát hieän tröïc tieáp töø cheá ñoä coäng
saûn nguyeân thuûy, Nhaø nöôùc chæ xuaát hieän ôû
nôi naøo vaø luùc naøo ñaõ xuaát hieän söï phaân
chia xaõ hoäi thaønh giai caáp, vì vaäy Nhaø nöôùc
laø moät hieän töôïng thuoäc veà baûn chaát cuûa xaõ
hoäi coù giai caáp.
+ Tieàn ñeà kinh teá: Cheá ñoä tö höõu
+ Tieàn ñeà xaõ hoäi: Söï phaân chia xaõ hoäi
thaønh giai caáp

-
 Caùc hình thöùc cô baûn cuûa söï xuaát hieän
Nhaø nöôùc:
+ Nhaø nöôùc Aten
+ Nhaø nöôùc Giec manh
+ Nhaø nöôùc Roâma coå ñaïi
+ Nhaø nöôùc Phöông Ñoâng coå ñaïi

-
 KHÁI NIỆM NHÀ NƯỚC
Nhaø nöôùc laø moät toå chöùc ñaëc bieät
cuûa quyeàn löïc chính trò, coù boä maùy
chuyeân traùch ñeå cöôõng cheá vaø thöïc
hieän caùc chöùc naêng quaûn lyù xaõ hoäi
nhaèm thöïc hieän vaø baûo veä tröôùc heát
lôïi ích cuûa giai caáp thoáng trò trong
xaõ hoäi coù giai caáp ñoái khaùng, cuûa
giai caáp coâng nhaân vaø nhaân daân
lao ñoäng döôùi söï laõnh ñaïo cuûa
Ñaûng Cộng saûn trong xaõ hoäi – XHCN.

-
 BẢN CHẤT CỦA NHÀ NƯỚC

Baûn chaát giai caáp

Nhaø nöôùc laø boä maùy cöôõng cheá ñaëc bieät
naèm trong tay cuûa giai caáp caàm quyeàn, laø
boä maùy traán aùp ñaëc bieät cuûa giai caáp naøy
ñoái vôùi giai caáp khaùc, theå hieän treân caû ba
maët: thoáng trò veà kinh teá, chính trò vaø tö
töôûng.

-
 Baûn chaát xaõ hoäi
Nhaø nöôùc baûo ñaûm caùc giaù trò xaõ hoäi cuûa
cuoäc soáng coäng ñoàng, traät töï an toaøn xaõ
hoäi, oån ñònh vaø phaùt trieån, giaûi quyeát caùc
coâng vieäc mang tính chaát xaõ hoäi

-
 BAÛN CHAÁT CUÛA NHAØ NÖÔÙC COÄNG HOØA
XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM
Baûn chaát cuûa Nhaø nöôùc coäng hoøa xaõ hoäi chuû nghóa
Vieät Nam
- Baûn chaát cuûa Nhaø nöôùc mang thuoäc tính giai
caáp. Vì vaäy Nhaø nöôùc xaõ hoäi chuû nghóa laø Nhaø
nöôùc do giai caáp coâng nhaân vaø nhaân daân lao ñoäng
laõnh ñaïo, nhaèm thöïc hieän nhöõng lôïi ích cuûa giai
caáp mình vaø ñoàng thôøi mang laïi lôïi ích cho taát caû
caùc taàng lôùp khaùc trong xaõ hoäi.
Theo Hieán phaùp 1992 quy ñònh: “Nhaø nöôùc coäng
hoøa xaõ hoäi chuû nghóa Vieät Nam laø Nhaø nöôùc phaùp
quyeàn xaõ hoäi chuû nghóa, cuûa nhaân daân, do nhaân
daân vaø vì nhaân daân”.
-
 Baûn chaát Nhaø nöôùc cuûa nhaân daân, do
nhaân daân vaø vì nhaân daân ñöôïc theå hieän
nhö sau:
-Nhaø nöôùc ta laø Nhaø nöôùc cuûa taát caû caùc daân toäc
trong quoác gia Vieät Nam, laø bieåu hieän taäp trung cuûa
khoái ñoaøn keát caùc daân toäc.
-Quyeàn löïc Nhaø nöôùc thuoäc veà nhaân daân, theå hieän
qua vieäc thieát laäp neân Nhaø nöôùc baèng quyeàn baàu cöû
caùc cô quan quyeàn löïc Nhaø nöôùc cuûa nhaân daân;
thöïc hieän quyeàn löïc Nhaø nöôùc baèng caùc hình thöùc
giaùm saùt, kieåm tra, khieáu kieän caùc quyeát ñònh cuûa
cô quan Nhaø nöôùc laøm thieät haïi quyeàn lôïi cuûa daân.

-
 -Nhaø nöôùc theå hieän baûn chaát daân chuû trong caùc
lónh vöïc kinh teá, chính trò, tö töôûng, vaên hoùa vaø yù
thöùc xaõ hoäi.
-Baûn chaát Nhaø nöôùc theå hieän trong chính saùch ñoái
ngoaïi laø theo phöông chaâm Vieät Nam laøm baïn vôùi
taát caû caùc nöôùc treân theá giôùi treân cô sôû hoøa bình,
höõu nghò, cuøng coù lôïi vaø toân troïng chuû quyeàn cuûa
nhau.

-
 ÑAËC ÑIEÅM CUÛA NHAØ NÖÔÙC

Laø nhöõng daáu hieäu ñaëc tröng cô baûn rieâng coù

cuûa Nhaø nöôùc ñeå phaân bieät toå chöùc laø Nhaø nöôùc
vôùi caùc toå chöùc khaùc trong xaõ hoäi. Caùc ñaëc tröng
naøy laøm cho Nhaø nöôùc giöõ vò trí trung taâm trong
heä thoáng chính trò cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi.

-
 ÑAËC ÑIEÅM CUÛA NHAØ NÖÔÙC

Coù 5 ñaëc ñieåm chính

- Nhaø nöôùc coù quyeàn phaân chia laõnh thoå
theo ñôn vò haønh chính vaø quaûn lyù daân cö
theo laõnh thoå
- Nhaø nöôùc laø toå chöùc coù quyeàn löïc coâng
- Nhaø nöôùc laø toå chöùc coù chuû quyeàn quoác
gia
- Nhaø nöôùc coù quyeàn ban haønh Phaùp luaät vaø
ñaûm baûo vieäc thöïc hieän Phaùp luaät
- Nhaø nöôùc quy ñònh caùc loaïi thueá vaø caùch
thöùc tieán haønh thu thueá
-
 Nhaø nöôùc coù quyeàn phaân chia laõnh thoå
theo ñôn vò haønh chính vaø quaûn lyù daân cö
theo laõnh thoå
Ñeå giuùp Nhaø nöôùc thöïc hieän vieäc quaûn lyù xaõ
hoäi, Nhaø nöôùc thieát laäp quyeàn löïc ñaëc bieät cho
pheùp Nhaø nöôùc coù quyeàn löïc bao truøm treân
khaép caùc lónh vöïc chính trò, kinh teá, vaên hoùa vaø
xaõ hoäi… Vôùi quyeàn löïc naøy Nhaø nöôùc coù quyeàn
söû duïng söùc maïnh cöôõng cheá buoäc taát caû caùc
thaønh vieân trong xaõ hoäi phaûi phuïc tuøng yù muoán
cuûa Nhaø nöôùc, töø ñoù duy trì söï thoáng trò cuûa giai
caáp thoáng trò trong xaõ hoäi

-
 Nhaø nöôùc laø toå chöùc coù quyeàn löïc coâng
Ñeå giuùp Nhaø nöôùc thöïc hieän vieäc quaûn lyù xaõ
hoäi, Nhaø nöôùc thieát laäp quyeàn löïc ñaëc bieät cho
pheùp Nhaø nöôùc coù quyeàn löïc bao truøm treân
khaép caùc lónh vöïc chính trò, kinh teá, vaên hoùa
vaø xaõ hoäi… trong xaõ hoäi. Vôùi quyeàn löïc naøy
-
Nhaø nöôùc coù quyeàn söû duïng söùc maïnh cöôõng
cheá buoäc taát caû caùc thaønh vieân trong xaõ hoäi
phaûi phuïc tuøng yù muoán Nhaø nöôùc, töø ñoù duy
trì söï thoáng trò cuûa giai caáp thoáng trò trong xaõ
hoäi.

-
 Nhaø nöôùc laø toå chöùc coù chuû quyeàn quoác gia
Chuû quyeàn quoác gia laø chuû quyeàn ñoäc laäp veà laõnh
thoå, daân cö vaø chính quyeàn, chuû quyeàn naøy ñöôïc
caùc nöôùc treân theá giôùi toân troïng. theå hieän quyeàn
töï quyeát cuûa moät quoác gia. Chuû quyeàn quoác gia laø
thuoä- c tính gaén lieàn vôùi Nhaø nöôùc.
Veà maët ñoái noäi Nhaø nöôùc coù quyeàn quyeát ñònh taát
caû caùc vaán ñeà thuoäc caùc ngaønh, caùc lónh vöïc trong
ñôøi soáng xaõ hoäi.
Veà maët ñoái ngoaïi Nhaø nöôùc coù quyeàn ñaïi dieän
nhaân daân tham gia vaøo caùc quan heä vôùi caùc nöôùc
vaø vuøng laõnh thoå treân theá giôùi.

-
 Nhaø nöôùc coù quyeàn ban haønh Phaùp luaät vaø
ñaûm baûo vieäc thöïc hieän Phaùp luaät

Nhaø nöôùc laø toå chöùc coù chöùc naêng quaûn lyù xaõ hoäi,
ñeå ñaûm baûo hieäu quaû coâng vieäc quaûn lyù xaõ hoäi,
Nhaø- nöôùc söû duïng Phaùp luaät laø coâng cuï chuû yeáu.
Nhaø nöôùc coù quyeàn ban haønh Phaùp luaät nhaèm
ñònh höôùng xaõ hoäi theo yù chí cuûa Nhaø nöôùc vaø
ñaûm baûo vieäc thöïc hieän Phaùp luaät trong xaõ hoäi.

-
 Nhaø nöôùc quy ñònh caùc loaïi thueá vaø caùch
thöùc tieán haønh thu thueá

Cuõng nhö caùc toå chöùc khaùc trong xaõ hoäi khi
hoaït ñoäng ñeàu caàn phaûi coù nguoàn löïc, caùc Nhaø
nöôù
- c thöôøng tieán haønh taïo nguoàn löïc hoaït ñoäng
thoâng qua caùc khoaûn thu töø xaõ hoäi laø thueá.
Ñoàng thôøi Nhaø nöôùc coøn coù quyeàn ñònh ra caùch
thöùc thu thueá.

-
 CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC

Chöùc naêng cuûa Nhaø nöôùc laø nhöõng phöông

dieän, loaïi hoaït ñoäng cô baûn cuûa Nhaø nöôùc
nhaèm thöïc hieän nhöõng nhieäm vuï ñaët ra
tröôùc Nhaø nöôùc. Chöùc naêng cuûa Nhaø nöôùc
xaùc ñònh xuaát phaùt töø baûn chaát Nhaø nöôùc.

-
 CHỨC NĂNG CỦA NHÀ NƯỚC

Phaân loaïi:
Chöùc naêng ñoái noäi vaø chöùc naêng ñoái ngoaïi
Chöùc naêng cô baûn vaø khoâng cô baûn
Chöùc naêng laâu daøi vaø taïm thôøi.

-
 CHỨC NĂNG ÑOÁI NOÄI
- Chöùc naêng toå chöùc vaø quaûn lyù kinh teá, taïo laäp vaø
baûo ñaûm moâi tröôøng chính trò, luaät phaùp taïo ñieàu
kieän cho taát caû caùc thaønh phaàn kinh teá hoaït ñoäng coù
hieäu quaû.
- Chöùc naêng toå chöùc vaø quaûn lyù veà vaên hoùa xaõ hoäi,
naâng cao ñôøi soáng vaên hoùa tinh thaàn cuûa nhaân daân,
giaùo duïc vaø ñaøo taïo naâng cao daân trí giuùp phaùt trieån
ñaát nöôùc.
- Chöùc naêng baûo ñaûm oån ñònh chính trò, an ninh traät
töï, an toaøn xaõ hoäi vaø quyeàn lôïi chính ñaùng cuûa coâng
daân.

-
 CHỨC NĂNG ÑOÁI NGOÏAI

- Chöùc naêng baûo veä toå quoác, baûo veä ñoäc

laäp daân toäc, chuû quyeàn quoác gia vaø oån ñònh
hoøa bình cho ñaát nöôùc.
- Chöùc naêng cuûng coá, môû roäng quan heä hôïp
taùc höõu nghò vôùi caùc nöôùc theo nguyeân taéc
bình ñaúng cuøng coù lôïi, khoâng can thieäp vaøo
noäi boä cuûa nhau

-
 BỘ MÁY NHÀ NƯỚC

Khaùi nieäm:
Laø heä thoáng caùc cô quan nhaø nöôùc
töø trung öông xuoáng ñòa phöông
ñöôïc toå chöùc theo nhöng nguyeân
taéc chung thoáng nhaát taïo thaønh moät
cô cheá ñoàng boä thöïc hieän nhieäm vuï
vaø chöùc naêng cuûa nhaø nöôùc

-
 Nguyeân taéc hoaït ñoäng của Nhaø nöôùc
XHCN

- Nguyeân taéc baûo ñaûm söï laõnh ñaïo cuûa

Ñaûng Coäng saûn ñoái vôùi Nhaø nöôùc
- Nguyeân taéc baûo ñaûm söï tham gia ñoâng
ñaûo cuûa nhaân daân lao ñoäng vaøo coâng vieäc
quaûn lyù nhaø nöôùc
- Nguyeân taéc taäp trung daân chuû
- Nguyeân taéc phaùp cheá XHCN

-
 HÌNH THỨC NHÀ NƯỚC
Khaùi nieäm: Laø caùch thöùc toå chöùc
quyeàn löïc Nhaø nöôùc vaø nhöõng
bieän phaùp ñeå thöïc hieän quyeàn
löïc aáy, hình thaønh töø 3 yeáu toá:
- Hình thức chính thể
- Hình thức cấu truùc
- Chế độ chính trị

-
 HÌNH THỨC CHÍNH THỂ
Laø caùch thöùc vaø trình töï laäp ra caùc
cô quan toái cao cuûa Nhaø nöôùc, moái
quan heä qua laïi cuûa chuùng vôùi
nhaân daân vaø möùc ñoä tham gia cuûa
nhaân daân vaøo quaù trình hình thaønh
nhöõng cô quan ñoù. Coù 2 hình thöùc
chính:
Chính theå quaân chuû
Chính theå coäng hoøa

-
 Chính theå quaân chuû: Laø hình thöùc trong ñoù
quyeàn löïc toái cao cuûa Nhaø nöôùc taäp trung
trong tay ngöôøi ñöùng ñaàu Nhaø nöôùc theo theá
taäp (cha truyeàn con noái) hoaëc theo chæ ñònh.

Chính theå quaân chuû tuyeät ñoái: Toaøn boä

quyeàn löïc toái cao thuoäc veà ngöôøi ñöùng ñaàu Nhaø
nöôùc thöôøng laø Vua, Hoaøng ñeá…
Chính theå quaân chuû laäp hieán: Trong caùc
quoác gia theo hình thöùc naøy, beân caïnh Vua coøn
coù Nghò vieän laø toå chöùc cuøng chia seû quyeàn löïc
toái cao cuûa Nhaø nöôùc.

-
 Chính theå coäng hoøa: Laø hình thöùc trong ñoù
quyeàn löïc toái cao cuûa Nhaø nöôùc ñöôïc giao cho
moät cô quan ñaïi dieän theo theå thöùc baàu cöû trong
thôøi haïn nhaát ñònh (nhieäm kyø). Coù 2 daïng: coäng
hoøa quyù toäc vaø coäng hoøa daân chu.û
Chính theå coäng hoøa quyù toäc: laø hình thöùc maø
quyeàn baàu cöû caùc cô quan ñaïi dieän laø ñaëc quyeàn
cuûa taàng lôùp quyù toäc.
Chính theå coäng hoøa daân chuû: laø hình thöùc maø
taát caû caùc coâng daân ñuû moät soá ñieàu kieän quy ñònh
ñöôïc tham gia baàu cöû caùc cô quan ñaïi dieän. Hieän
nay coù 2 hình thöùc chính theå quaân chuû coäng hoøa:
Coäng hoøa daân chuû tö saûn vaø coäng hoøa daân chuû nhaân
daân.
-
 -Coäng hoøa daân chuû tö saûn: Theo chính theå naøy
quyeàn löïc Nhaø nöôùc ñöôïc chia thaønh 3 quyeàn laø
laäp phaùp, haønh phaùp vaø taøi phaùn theo nguyeân taéc
“tam quyeàn phaân laäp” cuûa Montesquieu.

- Coäng hoøa daân chuû nhaân daân: Quyeàn löïc nhaø

nöôùc toái cao khoâng phaân chia maø taäp trung thoáng
nhaát trong caùc cô quan quyeàn löïc do daân baàu ra
vaø nhaân daân tham gia vaøo coâng vieäc quaûn lyù Nhaø
nöôùc.

-
 HÌNH THỨC CẤU TRÚC
Laø söï caáu taïo Nhaø nöôùc thaønh nhieàu
ñôn vò haønh chính laõnh thoå vaø xaùc laäp
moái quan heä giöõa caùc cô quan Nhaø
nöôùc, giöõa Trung öông vôùi ñòa phöông,
coù hai hình thöùc chuû yeáu:
Nhaø nöôùc ñôn nhaát
Nhaø nöôùc lieân bang
Ngoaøi ra coøn coù hình thöùc nhaø nöôùc lieân
minh

-
 Caáu truùc Nhaø nöôùc ñôn nhaát: Laø Nhaø nöôùc coù
chuû quyeàn chung, toaøn veïn laõnh thoå, coù moät
heä thoáng cô quan quyeàn löïc, cô quan quaûn lyù
Nhaø nöôùc ñöôïc toå chöùc thoáng nhaát töø trung
öông xuoáng ñòa phöông, laõnh thoå khoâng coù
chuû quyeàn rieâng, coù moät Hieán phaùp, moät heä
thoáng Phaùp luaät aùp duïng chung cho caû nöôùc.
Ví duï: Vieät Nam.

-
 Caáu truùc Nhaø nöôùc lieân bang: Laø Nhaø nöôùc coù
töø 2 hay nhieàu Nhaø nöôùc thaønh vieân hôïp laïi. Coù
chuû quyeàn chung cho toaøn lieân bang vaø chuû
quyeàn rieâng cho moãi thaønh vieân, coù 2 heä thoáng
.
cô quan quyeàn löïc vaø cô quan quaûn lyù Nhaø
nöôùc; moät aùp duïng chung cho toaøn lieân bang vaø
moät aùp duïng cho moãi thaønh vieân, coù 2 loaïi Hieán
phaùp vaø Phaùp luaät cuøng toàn taïi: Hieán phaùp vaø
Phaùp luaät cuûa lieân bang, Hieán phaùp vaø Phaùp
luaät cuûa moãi thaønh vieân.
Ví duï: Hoa kyø.
-
 CHẾ ĐỘ CHÍNH TRỊ

Laø toång theå nhöõng phöông phaùp, nhöõng

bieän phaùp maø caùc cô quan nhaø nöôùc söû
duïng ñeå thöïc hieän quyeàn löïc nhaø nöôùc.
Phöông phaùp, bieän phaùp phaûn daân
chuû
Phöông phaùp daân chuû: daân chuû ñaïi
dieän vaø daân chuû tröïc tieáp

-
 * Cheá ñoä chính trò daân chuû: Caùc phöông
phaùp maø Nhaø nöôùc aùp duïng theå hieän söï
quan taâm thöïc söï ñeán daân, taïo ñieàu kieän
thuaän lôïi cho nhaân tham gia vaøo vieäc quaûn
lyù Nhaø nöôùc vaø xaõ hoäi.

* Cheá ñoä chính trò phi daân chuû: Caùc phöông

phaùp maø cheá ñoä naøy aùp duïng theå hieän tính
chuyeân quyeàn, ñoäc taøi, khoâng quan taâm ñeán
daân chuû yeáu döïa vaøo söùc maïnh buoäc ngöôøi
daân phaûi tuaân theo nhöõng quy ñònh Nhaø
nöôùc.
-
 KIỂU NHÀ NƯỚC
Khaùi nieäm:
Laø toång theå nhöõng neùt ñaëc thuø cô baûn
cuûa Nhaø nöôùc, theå hieän baûn chaát giai
caáp vaø nhöõng ñieàu kieän toàn taïi phaùt
trieån cuûa Nhaø nöôùc trong khuoân khoå
moät hình thaùi kinh teá xaõ hoäi nhaát ñònh.

-
 NHÀ NƯỚC CHỦ NÔ
Laø toå chöùc chính trò ñaëc bieät cuûa giai caáp
chuû noâ
Cô sôû kinh teá: quan heä saûn xuaát chieám
höõu noâ leä
Chöùc naêng: cuûng coá vaø baûo veä sôû höõu cuûa
chuû noâ ñoái vôùi TLSX vaø noâ leä; ñaøn aùp
baèng quaân söï ñoáivôùi giai caáp bò trò; ñaøn
aùp veà tö töôûng, tieán haønh chieán tranh
xaâm löôïc ñeå cöôùp boùc vaø baét töø nhaân laøm
noâ leä; phoøng thuû choáng xaâm löôïc.
Hình thöùc: Quaân chuû , coäng hoøa
-
 NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN
Cô sôû kinh teá: Sôû höõu cuûa ñòa chuû phong kieán ñoái
vôùi ruoäng ñaát,TLSX; sôû höõu caù theå cuûa noâng daân
trong söï leä thuoäc vaøo giai caáp ñòa chuû
Coù hai giai caáp chính: ñòa chuû vaø noâng daân
Chöùc naêng: Baûo veä phaùt trieån cheá ñoä sôû höõu
phong kieán, duy trì söï boùc loät cuûa phong kieán ñoái
vôùi noâng daân vaø caùc taàng lôùp lao ñoäng khaùc; ñaøn
aùp söï choáng ñoái cuûa noâng daân; ñaøn aùp tö töôûng;
tieán haønh chieám tranh xaâm löôïc; phoøng thuû ñaát
nöôùc
Hình thöùc: Quaân chuû ; coäng hoøa phong kieán

-
 NHÀ NƯỚC TƯ SẢN
Cô sôû kinh teá: Quan heä saûn xuaát TBCN ñöôïc thieát
laäp döïa treân cheá ñoä sôû höõu tö nhaân veà TLSX vaø
boùc loät giaù trò thaëng dö
Cô sôû xaõ hoäi: hai giai caáp chuû yeáu tö saûn vaø voâ saûn
Chöùc naêng: baûo veä cheá ñoä sôû höõu tö baûn, chöùc
naêng traán aùp veà chính trò, tö töôûng; baønh tröôùng
veà kinh teá, chính trò vaên hoùa, tö töôûng phuïc vuï
cho lôïi ích cuûa giai caáp tö saûn; tieán haønh chieán
tranh xaâm löôïc; ngaøy nay ñaõ coù nhöõng chuyeån
höôùng tích cöïc.
Hình thöùc: quaân chuû vaø coäng hoøa
Nguyeân taéc toå chöùc BMNN: Tam quyeàn phaân laäp
-
 NHÀ NƯỚC XHCN
Baûn chaát: nhaø nöôùc cuûa nhaân daân, do nhaân daân
vaø vì nhaân daân
Hình thöùc: chính theå coäng hoøa daân chuû
Nguyeân taéc: taäp trung daân chuû
Chöùc naêng:
+ Ñoái noäi: toå chöùc vaø quaûn lyù kinh teá; toå chöùc vaø
quaûn lyù veà vaên hoùa vaø xaõ hoäi; baûo ñaûm oån ñònh
chính trò, an ninh, an toaøn xaõ hoäi vaø baûo veä töï do,
quyeàn, lôïi ích chính ñaùng cuûa coâng daân
+ Ñoái ngoaïi: Baûo veä toå quoác XHCN; cuûng coá vaø
môû roäng quan heä höõu nghò hôïp taùc
-
 NHÀ NƯỚC XHCN
Boä maùy Nhaø nöôùc CHXHCN Vieät Nam theo
Hieán phaùp 1992:
+ Cô quan quyeàn löïc nhaø nöôùc – cô quan
ñaïi dieän: Quoác hoäi vaø HÑND
+ Cô quan haønh chính Nhaø nöôùc: Chính
phuû vaø UBND
+ Cô quan xeùt xöû: TAND Toái cao, TAND ñòa
phöông, Toaø aùn quaân söï caùc caáp .
+ Cô quan kieåm saùt: VKSND toái cao,
VKSND ñòa phöông vaø VKS quaân söï
-
 CAÂU HOÛI TÖÏ LUAÄN
1. Nhöõng maët haïn cheá cuûa caùc lyù thuyeát tröôùc hoïc
thuyeát Maùc-Leânin khi giaûi thích söï ra ñôøi cuûa
Nhaø nöôùc?
2. Theo baïn caùch lyù giaûi söï hình thaønh Nhaø nöôùc
cuûa thuyeát kheá öôùc xaõ hoäi thì Nhaø nöôùc coù mang
baûn chaát giai caáp khoâng? Taïi sao?
3. Theo baïn Ñoaøn thanh nieân coäng saûn Hoà Chí
Minh, Hoäi Phuï nöõ coù phaûi laø toå chöùc coù quyeàn
löïc coâng khoâng?
4. Coù phaûi caùc quoác gia treân theá giôùi ñeàu traûi qua
caùc kieåu Nhaø nöôùc trong quaù trình phaùt trieån hay
khoâng? Cho ví duï?
-