2.

1 KOMÓRKI UKŁADU NERWOWEGO

środa, 24 listopada 2021 18:51
Neurony – otrzymują informacje i przekazują je innym komórkom
Ok. 100 miliardów neuronów

UKŁAD NERWOWY NEURONY JAKO ODDZIELNE KOMÓRKI

AKSONY

CENTRALNY UKŁAD NERWOWY OBWODOWY UKŁAD NERWOWY

CIAŁO KOMÓRKI
RDZEŃ SOMATYCZNY AUTONOMICZNY - automatyczne
MÓZGOWIE KRĘGOWY funkcje życiowe
odbiór bodźców oraz
produkcja reakcji SZCZELINA SYNAPTYCZNA
Kora mózgowa
Do niej uwalniane są neurotransmitery
Pień mózgu szlaki od receptorów
do rdzenia kręgowego
Móżdżek WSPÓŁCZULNY PRZYWSPÓŁCZULNY
lub od rdzenia
kręgowego do
efektorów BUDOWA KOMÓRKI ZWIERZĘCEJ

BŁONA KOMÓRKOWA - DWUWARSTWA FOSFOLIPIDOWA

kontrola wymiany substancji z otoczeniem
odpowiada za interakcję komórki z otoczeniem
• H2O, O2, CO2 --> SWOBODNE PRZEJŚCIE PRZEZ BŁONĘ
KORA MÓZGOWA
• zewnętrzna część mózgu
• NA\a+, K+, Ca2+, Cl- -->PRZEJŚCIE PRZEZ KANALY BIAŁKOWE W BŁONIE
• odpowiedzialna za najwyższe procesy życiowe np..
zapamiętywanie i wnioskowanie
JĄDRO
posiada chromosomy
PIEŃ MÓZGU otoczony błoną
• głębsza anatomicznie część bierze udział w mechanizmach dziedziczenia
• procesy nerwowe niższego poziomu
• pobudzenie
RYBOSOMY
• oddychanie
synteza nowych białek, które stanowią materiał budulcowy
• bicie serca
dla komórek i katalizują reakcje chemiczne
MÓŻDŻEK
• funkcje ruchowe
• stan emocjonalny człowieka
MITOCHONDRIUM
odpowiada za metabolizm
dostarcza energii
opowiada za oddychanie komórkowe (utlenianie związków organicznych)

SIATECZKA ŚRÓDPLAZMATYCZNA
transportuje nowo powstałe białka do różnych miejsc w komórce
modyfikacja, segregacja i izolacja białek

BUDOWA NEURONU DOWOLNA LICZBA DENDRYTÓW LUB ICH BRAK

ZAWSZE TYLKO JEDEN AKSON

NEURON

ZAKOŃCZENIA PRESYNAPTYCZNE (KOLBKA KOŃCOWA)

• ROZSZERZAJĄCY SIĘ AKSON

• UWALNIANE SĄ Z NICH ZWIĄZKI CHEMICZNE

AKSONY CIAŁO KOMÓRKI

DENDRYTY
• OSŁONKA MIELINOWA • POSIADA JĄDRO KOMÓRKOWE

• POKRYTE
• PRZEWĘŻENIA RANVERA • ODPOWIEDZIALNE ZA PROCESY METABOLICZNE
RECEPTORAMI
SYNAPTYCZNYMI
• (OBIÓR
INFORMACJI Z
NEURON RUCHOWY (EFERENTNY) INNYCH
Z RDZENIA KRĘGOWEGO DO MIĘŚNI I GRUCZOŁÓW (EFEKTORY) RECEPTORÓW)

MIĘSIEŃ LUB GRUCZOŁ (EFEKTORY)

+KOLCE
DENDRYTYCZNE

ZWIĘKSZAJĄ POLĘ
POWIERZCHNI DLA
SYNAPS

CIAŁO NEURONU RDZENIU KRĘGOWYM

NEURON CZUCIOWY
ZE SKÓRY DO RDZENIA KRĘGOWEGO (AFERENTNY)

CIAŁO KOMÓRKI (POŁOŻONE NA CIENKIEJ

ŁODYDZE WYRASTAJĄCEJ Z GŁÓWNEGO PNIA)

JĄDRO KOMÓRKOWE
DENDRYTY (MAJĄ SPECJALNE ZAKOŃCZENIA DO
ODBIORU INFORAMCJI ZE SKORY, ZAKOŃCZENIA
CZUCIOWE))

AKSON

SKÓRA (W KTÓREJ UMIESZCZONE SĄ RECEPTORY CZUCIOWE)

INTERNEURONY (KOMÓRKA WEWNĘTRZNA)

DENDRYTY I AKSONY ZAWIERAJĄ SIĘ WEWNĄTRZ JEDNEJ
STRUKTURY NERWOWEJ

2.1 KOMÓRKI UKŁADU NERWOWEGO Strona 1

 BARIERA KREW MÓZG - uporządkowane komórki śródbłonka kapilar mózgowych
- ściśle położone komórki śródbłonka

Dzięki niej większość substancji chemicznych nie może przedostać się do mózgu
RODZAJE NEURONÓW
TRANSPORT BIERNY
Substancje rozpuszczalne w tłuszczach
O2
CO2

TRANSPORT AKTYWNY
Glukoza
Aminokwasy
Witaminy
Hormony

• MINIMALIZACJA RYZYKA UTRATY KOMÓREK NERWOWYCH

• MUR WOKÓŁ MÓZGOWYCH NACZYŃ KRWIONOŚNYCH

• NIE POZWALA WIRUSOM I BAKTERIOM PRZENIKAĆ DO TKANKI

NERWOWEJ

ODŻYWIANIE NEURONÓW - tlen i glukoza

WĄTROBA - przekształca węglowodany, białka i tłuszcze w glukozę

TIAMINA - witamina B, niezbędna do metabolizmu glukozy

CZUCIOWY SKÓRY SIATKÓWKA OKA APARAT RUCHOWY

JEDEN DENDRYT JEDEN DENDRYT WIELE DENDRYTÓW
JEDEN AKSON JEDEN AKSON JEDEN AKSON

2.1 KOMÓRKI UKŁADU NERWOWEGO Strona 2

SCHEMAT - POWSTAWANIE IMPULSU
sobota, 27 listopada 2021 18:58

SCHEMAT - IMPULS Strona 3

2.2 IMPULS NERWOWY
piątek, 26 listopada 2021 16:18

AKSON - odnawia impuls w każdym punkcie przewodzenia GRADIENT ELEKTRYCZNY - różnica ładunku elektrycznego pomiędzy wnętrzem i
zewnętrzem komórki

STAN POLARYZACJI, POTENCJAŁ SPOCZYNKOWY

różnica ładunku elektrycznego

wnętrze neuronu naładowane ujemnie względem zewnętrza (+)

wynika on z obecności ujemnie naładowanych cząsteczek białkowych wewnątrz komórki nerwowej

BŁONA KOMÓRKOWA STALE OTWARTE KANAŁY BIAŁKOWE DLA

dwuwarstwa fosfolipidowa O2
selektywnie przepuszczalna CO2
MOCZNIKA
niektóre cząsteczki przechodzą przez nią łatwiej niż inne
H2O

DENDDRYTY CIAŁA KOMÓREK --> BRAK NAPIĘCIOZALEŻNYCH

KANAŁÓW SODOWYCH PRAWO WSZYSTKO ALBO NIC

Amplituda oraz szybkość potencjału czynnościowego niezależne od bodźca,

OKRES REFRAKCJI --> BRAK PODATNOŚĆI NA GENERWOWANIE który go wywołał
POTENCJAŁÓW CZYNNOŚCIOWYCH

REFRAKCJA

WZGLĘDNA BEZWZGLĘDNA

kanały sodowe powracają do swojego kanały sodowe są zamknięte

normalnego stanu
brak możliwości wygenerowania potencjału czynnościowego bez błonę komórkową bez
kanały potasowe otwarte, potas ma względu na siłę stymulacji
całkowitą swobodę przepływu

potrzeba bodźca silniejszego niż zwykle

by wywołać potencjał czynnościowy

ROZCHODZENIE SIĘ POTENCJAŁU CZYNNOŚCIOWEGO

to przemieszczanie się potencjału czynnościowego wzdłuż aksonu
W NEURONIE MOTORYCZNYM

• potencjał czynnościowy zostaje zapoczątkowany we wzgórku aksonalnym -

grubienie gdzie akson opuszcza ciało komórki CZEMU POTENCJAŁ CZYNNOŚCIOWY SIĘ NIE COFA?

• w każdym punkcie regeneruje się tak jak został wywołany REJONY PRZEZ KTÓRE PRZESZEDŁ POTENCJAŁ CZYNNOŚCIOWY
napływ jonów sodu do środka - miejsce staje się naładowane dodatnio WCIĄŻ SĄ W OKRESIE REFRAKCJI

IM WIĘKSZA ŚREDNICA AKSONU TYM SZYBSZY PRZEPŁYW JONÓW (ZE

WZGLĘDU NA MNIEJSZY OPÓR)

GRUBSZE AKSONY I AKSONY POSIADAJĄCE OSŁONKĘ MIELINOWĄ -

szybciej przewodzą potencjał czynnościowy

PRZEWĘŻENIA RANVIERA
AKSONY ZMIELINIZOWANE - posiadające osłonkę mielinową
• miejsce gdzie akson nie jest pokryty mieliną
OSŁONKA MIELINOWA
• potencjał czynnościowy nie może odtwarzać się w błonie pomiędzy
węzłami (osłonka mielinowa), ponieważ jest ona pozbawiona kanałów

2.2 IMPULS NERWOWY Strona 4

AKSONY ZMIELINIZOWANE - posiadające osłonkę mielinową
• miejsce gdzie akson nie jest pokryty mieliną
OSŁONKA MIELINOWA
• potencjał czynnościowy nie może odtwarzać się w błonie pomiędzy
węzłami (osłonka mielinowa), ponieważ jest ona pozbawiona kanałów
materiał izolacyjny złożony z tłuszczów i białek sodowych

zwiększa ona szybkość przewodzenia • W wyniku potencjału czynnościowego w przewężeniu Ranviera sód
zaczyna napływać do aksonu, rozprzestrzeniać się w obydwu kierunkach i
zapobiega rozpraszaniu się impulsu nerwowego odpychać jony dodatnie obecne w aksonie, w wyniku tego przepychane są
do następnego węzła
zapewnia oszczędność energii (wpuszczanie jonów sodu tylko w miejscach węzłów
Ranviera i potem wypompowywanie ich za pomocą pompy sodowo-potasowej też
tylko z tych miejsc)
PRZEWODZENIE SKOKOWE - PRZESKAKIWANIE POTENCJAŁU
CZYNNOŚCIOWEGO Z WĘZŁA DO WĘZŁA

DENDRYTY I CIAŁA KOMÓRKI NIE GENERUJĄ POTENCJAŁÓW

CZYNNOŚCIOWYCH

GENERUJĄ NATOMIAST NIEWIELKIE DEPOLARYZACJE I

HIPERPOLARYZACJE, KTÓRE SŁABNĄ WRAZ Z ODLEGŁOŚCIĄ

WIĘC NIE PODLEGAJĄ ONE REGULE WSZYSTKO ALBO NIC

NEURONY LOKALNE

• Mają krótkie dendryty i krótkie aksony (o ile w ogóle je mają)

• Wymieniają informacje z sąsiednimi komórkami
• Nie generują potencjałów czynnościowych
• Generują potencjały postsynaptyczne - mają zmienną siłę i nie
podlegają regule wszystko albo nic
• Ulegają depolaryzacji lub hiperpolaryzacji proporcjonalnej do
działającego bodźca
• Nie potrzebują aksonu bo tworzą bezpośredni kontakt z sąsiednimi
komórkami

2.2 IMPULS NERWOWY Strona 5

 3.1 POJĘCIE SYNAPSY
sobota, 27 listopada 2021 14:47

NEURONY

• nie łączą się ze sobą

• każdy neuron jest oddzielony od drugiego wąską szczeliną - SYNAPSA
• zachodzi w niej komunikacja między neuronami za pomocą neurotransmiterów
• synapsa sprawia, że neuron postsynaptyczny integruje informacje

ODRUCHY SZYBKOŚĆ ODRUCHU I OPÓŹNIENIE SYNAPTYCZNE

- automatyczne reakcje mięśni na stymulacje w obrębie synapsy transmisja impulsu pomiędzy jednym, a drugim
neuronem musi być znacznie wolniejsza od przewodzenia impulsu przez
- pod kontrolą samego rdzenia kręgowego, ale modulowane przez informacje docierające z mózgu, reakcja akson
może być wzmocniona zahamowana lub zmodyfikowana w zależności od sytuacji
prędkość przewodzenia impulsu w łuku odruchowym była mniejsza niż
skóra --> neuron czuciowy --> interneuron w rdzeniu kręgowym --> neuron ruchowy --> mięsień (efektor)
prędkość przewodzenia impulsu przez akson

ŁUK ODRUCHOWY -pętla biegnąca od neuronu czuciowego do reakcji mięśnia

1.1 wolniejsze niż szybkość przewodzenia impulsu nerwowego przez akson
1.2 kilka słabych bodźców zastosowanych w niewielkim przedziale czasu (bądź na ograniczonej
powierzchni) wywołuje silniejszy odruch
SKRÓTOWO
Synapsa - impuls przewodzony wolniej, ponieważ dużo czasu zajmuje
uwolnienie neurotransmitera, jego dotarcie do kolejnego neuronu itd..

1.3 gdy jeden zespół mięśni zostaje pobudzony inny zespół mięśni ulega rozluźnieniu Akson - impuls przewodzony szybciej, ponieważ przewodzenie skokowe
między węzłami Ranviera, brak synaps

SYNAPSY

1.1 w synapsach dochodzi do opóźnienia impulsu nerwowego (wina neurotransmiterów)

1.2 synapsa musi być zdolna do sumowania różnych bodźców

1.3 pobudzenie jednej synapsy powoduje osłabienie pobudzenia lub zahamowanie innych

SUMOWANIE CZASOWE

efekty działania bodźców powtarzanych w krótkim czasie może się sumować

POTENCJAŁ POSTSYNAPTYCZNY
PODPROGOWE POBUDZENIE + PODPROGOWE POBUDZENIE (WYSTĘPUJĄCE KRÓTKO PO
PIERWSZYM) = POJAWIENIE SIĘ NA SYNAPSIE SERII SŁABYCH

POBUDZEŃ, Z KTÓRYCH KAŻDE KOLEJNE SUMUJE SIĘ Z POPRZEDNIMI -->

PRZEKROCZENIE WARTOŚCI PROGOWEJ --> POTENCJAŁ CZYNNOŚCIOWY W
DEPOLARYZACJA HIPERPOLARYZACJA
NEURONE POSTSYNAPTYCZNYM charakter pobudzający charakter hamujący

PRZEKROCZENIE PROGU PRZEZ EPSP (zsumowanych)

POSTSYNAPTYCZNY POTENCJAŁ POBUDZAJĄCY (EPSP) - LOKALNA DEPOLARYZACJA
zdarzenie podprogowe, które wygasa z czasem, a jego siła słabnie wraz z rozchodzeniem się po błonie 1. Zależy od wielkości EPSP
2. Czasu pomiędzy wywołaniem EPSP
• powstaje w skutek napływu jonów sodu do wnętrza komórki 3. Wielkości progu dane komórki postsynaptycznej

• otwarcie synapsy prowadzi do otwarcia kanałów sodowych i przepływu jonów sodu przez błonę

• aktywność jednej synapsy nie powoduje otwarcia wystarczaj ącej ilości kanałów sodowych aby
wywołać potencjał czynnościowy

SUMOWANIE PRZESTRZENNE

kilka synaps w różnych miejscach może sumować swoje oddziaływanie na neuron

aksony dwóch neuronów czuciowych dochodzą do tego samego neuronu

docelowego
2. NEURON
NEURON DOCELOWY

POBUDZENIE

oba pobudzenia występują jednocześnie --> ich połączona siła przekracza wartość progową --> wystąpienie potencjału czynnościowego

1. NEURON

POSTSYNAPTYCZNY POTENCJAŁ HAMUJĄCY (IPSP) - CHWILOWA HIPERPOLARYZACJA BŁONY

3.1 POJĘCIE SYNAPSY Strona 6

POSTSYNAPTYCZNY POTENCJAŁ HAMUJĄCY (IPSP) - CHWILOWA HIPERPOLARYZACJA BŁONY
interneuron tworzy synapsę hamującą z neuronem motorycznym

• w synapsach tych pobudzenie biegnące z aksonu hiperpolaryzuje komórkę postsynaptyczną, zwiększając jej
ujemny ładunek

• Potencjał błonowy - NIŻSZSZY, dalej od WARTOŚCI PROGOWEJ --> ciężej wywołać POTENCJAŁ
CZYNNOŚCIOWY

• działanie synapsy otwiera wybiórczo kanały potasowe dla wypływającego z komórki potasu

lub

• działanie synapsy otwiera wybiórczo kanały chlorkowe dla napływającego do komórki chloru

jeśli jony dodatnie uciekają Na+

a jony ujemne napływają do komórki Cl-
to jej środowisko wewnętrzne staje się ujemne (-) czyli potencjał błonowy obniża się = trudniej osiągnąć wartość progową

RELACJA MIĘDZY EPSP ORAZ IPSP CZYNNOŚĆ SPONTANICZNA - możliwość generowania okresowo potencjałów
czynnościowych nawet pod nieobecność stymulacji synaptycznej

komórka nerwowa - posiada tysiące synaps, z których jedne mają charakter

pobudzający, a inne charakter hamujący

dowolna liczba synaps może być w danym momencie otwarta WIELE NEURONÓW CHARATERYZUJE SIĘ TĄ CECHĄ

w efekcie trwająca w czasie kombinacja sumowań czasowych i przestrzennych W takich neuronach

• obecność EPSP zwiększa częstotliwość generowania potencjałów

IM WIĘCEJ EPSP - większa szansa na powstanie potencjału czynnościowego • obecność IPSP zmniejsza częstotliwość generowania potencjałów

IM WIĘCEJ IPSP - mniejsza szansa na powstanie potencjału czynnościowego

DYZYNHIBICJA - HAMOWANIE HAMOWANIA

Aktywność synapsy hamującej może powstrzymać jeden neuron od hamowania

innego neuronu i w ten sposób powodować jego pobudzenie

3.1 POJĘCIE SYNAPSY Strona 7

3.2 ZJAWISKA CHEMICZNE W SYNAPSIE
sobota, 27 listopada 2021 19:22

SYNAPSA

ELEKTRYCZNA CHEMICZNA

DZIAŁANIE HORMONU ADRENALINY --> ZBLIŻONE DO DZIAŁANIA ZESPOŁU NERWÓW

KONTROLUJĄCYCH NARZĄDY WEWNĘTRZNE,
ZWANYCH UKŁADEM WSPÓŁCZULNYM

UKŁAD WSPÓŁCZULNY I PRYWSPÓŁCZULNY

TRANSMISJA CHEMICZNA

NERWY WYSYŁAJĄ INFORMACJE PRZEZ

WYDZIELANIE ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH

CHOROBY LUB SUBSTANCJE PSYCHOAKTYWNE

wpływają na zachowanie
przez zmianę neurotransmisji

ZJAWISKA CHEMICZNE W SYNAPSIE

zakończenia małe cząstki
presynaptyczne
syntetyzujące
neuroprzekaźniki

1. Neuron syntetyzuje neuroprzekaźniki

• małe cząstki w:
zakończeniach presynaptycznych
cząstki białkowe
• cząstki białkowe w:
ciele komór
ciało komórki
syntetyzuje cząstki białkowe

2. Neuroprzekaźniki białkowe transportowane z ciała komórki do zakończeń

presynaptycznych, podążają wzdłuż aksonu
cząstki białkowe transportowane wzdłuż aksonu do zakończeń presynaptycznych

3. Potencjał czynnościowy powoduje, że jony wapnia napływają do wnętrza

komórki prowokując uwolnienie neuroprzekaźnika. Ca2+
Następnie neuroprzekaźnik trafia do szczeliny synaptycznej

Ca2+

3.2 ZJAWISKA CHEMICZNE W SYNAPSIE Strona 8

 Ca2+
4. Neuroprzekaźniki przyłączają się do receptorów powodując zmianę
własności neuronu postsynaptycznego

5. Następnie niektóre cząsteczki odłączają się od swoich receptorów i

przekształcane są w substancje nieaktywne

3.2 ZJAWISKA CHEMICZNE W SYNAPSIE Strona 9