Yanma, yakıtların oksijenle girdikleri kimyasal tepkimenin özel adıdır.

Bu tepkime sırasında
yakıt içindeki kimyasal enerji açığa çıkar. Açığa çıkan enerjinin büyük kısmı ısı (sıcak
gazlar), geri kalan küçük bir kısmı ise elektromanyetik dalgalar (ışık), elektrik (çevreye
saçılan serbest elektronlar ve iyonlar) ve mekanik enerji (ses) şeklinde çevreye yayılır.
Tepkime sonucunda elektrik ve mekanik enerji şeklinde çok az enerji çıktığı için bunlar
genellikle dikkate alınmazlar.
YAKITLAR VE YANMA

Yanıcı maddenin yakıcı madde ile tam olarak oksitlenip oksitlenmemesi durumuna göre
yanma 3 gruba ayrılır.

1) Teorik Tam Yanma (TTY)

2) Tam Yanma (TY)
3) Eksik Yanma (EY)

1) Teorik Tam Yanma: Yanıcı maddenin minimum hava ile reaksiyona girerek CO2, H2O,
N2 ürünlerinin çıktığı yanma şekline teorik tam yanma denir.

Minimum hava miktarı Teorik Hava veya Stokyometrik Hava Miktarı olarak adlandırılır.
Hava fazlalık katsayısı () "1" dir.

(Gerçek )mHava Yanmanın gerçekleştiği hava miktarı

Hava fazlalık katsayısı =  = =
(Teorik ) mHava Teorik Hava Miktarı

=1 ise %100 teorik havadır.

2)Tam Yanma: Yanıcı maddenin min. hava miktarından daha fazla hava ile gerçekleştiği
yanma şeklidir. Yanma sonrası ürünler CO2,H2O,N2,O2 dir. ">1 durumu olur"

>1 ise; %110 Teorik hava =1,1

%140 Teorik hava =1,4

%200 Teorik hava =2

Fazla hava miktarı: Teorik hava miktarı %110 ise bunun %10 u fazla havadır.

3)Eksik Yanma:Yanma odasında yanıcı maddenin yanabilmesi için gerekli olan min. hava
miktarından daha az hava bulunması durumunda gerçekleşen yanma şekline denir. Yanma
sonrası ürünler CO2, CO, H2O,N2 dir. "<1 durumu olur"

Eksik hava miktarı: <1 olduğunda teorik hava miktarı <%100

%80 Teorik hava --- %20 eksik hava---=0,8

%70 Teorik hava --- %30 eksik hava---=0,7

Kuru havanın özellikleri

%20,29 O2

%78,1 N2

+ %1 diğer gazlar (Ar, HC vb...)

%100

Kuru hava içerisinde %21 O2, %79N2 olduğunu kabul ediyoruz.

100m3 hava içerisinde 21m3 O2, 79m3 N2 var

21m3 O2 100m3 havada bulunursa

1m3 O2 x m3

x=4,76 m3 hava da 1m3 O2 bulunur ayrıca 3,76m3 N2 vardır.

Element Molekül Ağırlığı
O 16
N 14
C 12
H 1
S 32

1m3 O2 + 3,76 m3 N2 = 4,76 m3 Hava

1kmol O2+ 3,76 kmol N2 = 4,76 kmol Hava

1mol O2+ 3,76 mol N2 = 4,76 mol Hava

kütle m
Molekül Ağırlığı = =
mol sayısı n

1kmol O2+ 3,76 kmol N2 =1*32+3,76*28=137,28 kg

137,28
böylece 4.76 m3 veya 4.76 kmol havanın kütlesi= =28,84 kg
4,776

0,21 m3 O2 + 0,79 m3 N2 = 1 m3 Hava

0,21 kmol O2 + 0,79 kmol N2 = 1 kmol Hava

0,21*32+0,79*28=28,84kg

Hacimsel Kütlesel
O2 %21 (0,21) 6,72
N2 %79 (0,79) 22,12
100 28,84

1 kg C (Karbon) yanması için gerekli O2 ve Hava miktarı

C + O2 CO2

12kg C + 32kgO2 44kgCO2

32 44
1kg C + kgO2 CO2
12 12

1kg C + 2,66kgO2 3,66kgCO2

6,72 kg O2 1kmol Hava

2,66 kg O2 x

x=0,39 kmol Hava

1kmol hava 28,84kg

0,39kmol hava x

x=11,24 kg havadan elde ediliyor.

1kg C yanabilmesi için 2,66 kg O2, 11,24 kg havaya ihtiyaç vardır.

O2 ρo2=1,482 kg/m3
1 kg C yanabilmesi için 2,66 kg O2

2,66 kg
=1,79 m3 O2 ye ihtiyaç vardır.
1,482kg /m3

100m3 havada 21m3 O2 var

x 1,79m3 O2

x=8,52 m3 hava

1 kg Karbonun yanabilmesi için

O2 Hava
Kütlesel 2,66kg 11,24kg
Hacimsel 1,79m3 8,52m3

1kmol H yanabilmesi için gerekli olan O2 ve Hava miktarı

H2+(1/2)O2 H2O

1kmol H2 + 1/2 kmol O2 1 kmol H2O

2*1 kg +1/2*32kg 18kg H2O

1kg H yanması için 8kg O2 ihtiyaç var

1kmol havanın içinde 6,72 kg O2

x 8kgO2

8
x= =1,19 kmol hava
6,72

1kmol hava 28,84 kg ise

1 kg H yanabilmesi için 8 kg O2 34,31 kg
havaya ihtiyaç vardır.
1,19kmol hava x

x=28,84*1,19=34,31 kg hava

ρo2=1,482 kg/m3
1m3 O2 1,482kg

x 8kg

x=5,39 m3 O2

100m3 havada 21 m3 O2
O2 Hava
Kütlesel 8kg 34,31kg
x 5,39m3 O2
Hacimsel 5,39m3 26,66m3
x=26,66 m3 hava

1kg kükürt'ün yanabilmesi için gerekli O2 ve Hava miktarı

S+O2 SO2

1kmol S + 1kmolO2 1kmol SO2

1m3 S + 1m3O2 1m3 SO2

32kgS + 32kgO2 64 kgSO2

1kgS + 1kgO2 2SO2

ρo2=1,482 kg/m3 1kg kükürtün yanması için 0,674m3 O2 ye ihtiyaç vardır.

1m3 1,482 kg O2
O2+3,76N2 4,76 kmol hava
x 1kg O2
32+3,76*28 4,76*28,84
x=0,674 m3
1kg +3,29kg 4,29kg Hava

21m3o2+79m3N2 100m3Hava
1m302+3,76m3N2 4,76m3Hava
O2 Hava
Kütlesel 1kg 4,29kg
1m3 O2 4,76m3Hava Hacimsel 0,674m3 3,2m3

0,674m3 O2 x
x=3,2 m3 Hava

1kg yakıtın yanması için gerekli olan minimum (Stokyometrik-Teorik) O2 miktarı

Hacimsel olarak

m3
Omin=1,79x%C+5,39x%H+0,674x%S
kg Yakıt

Burada %'ler Yakıtın bileşiminde bulunan hacimsel olarak belirlenen yanıcı madde miktarıdır.

Kütelesel Olarak

kgO 2
Omin=2,66x%C+8x%H+1x%S
kg Yakıt

1m3O2 4,76m3 Hava

Omin x

m3 hava
Hmin=4,76xOmin
kg Yakıt

Teorik Hava miktarı=Hteo

1kg O2 4,29kg Hava

Omin x

kghava
Hmin=Hteo=4,29xOmin
kg Yakıt

ÖRN:Bir kömürün analizi sonucunda bileşimindeki yanıcı madde miktarı %86,3 C, %11,2 H,
%3 S olduğuna göre bu kömürün yanabilmesi için gerekli olan min O2 ve hava miktarını
bulunuz.

Hacimsel Olarak

Omin=1,79x0,863+5,39x0,112+0,674x0,03

m3 o 2
=2,168
kg Yakıt

Kütlesel Olarak

Omin=2,666x0,863+8x0,112+1x0,03

kgO 2
=3,226
kg Yakıt
Hacimsel

m3 hava
Hmin=Hteo=4,76xOmin=4,76*2,168=10,32
kg Yakıt

Kütlesel

kghava
Hmin=Hteo=4,29xOmin=4,29*3,266=13,84
kg Yakıt

***burada bulunan ifadeler teorik tam yanma için geçerlidir.

tam yanma ve eksik yanma için ise;

O2gerçek=*Omin Hava miktarı=4,29xO2gerçek

ÖRN: bir önceki soruda yanma durumu =1,3 hava fazlalık kat sayısı ile gerçekleşmiş
olsaydı;

m3 hava kgo 2
Omin=2.168 Omin=3,226
kg Yakıt kg Yakıt

m 3O 2
O2gerçek=xOmin=1,3*2,168=2,81
kg Yakıt

kgO 2 Tam yanma 1,2-1,4 arasında

O2gerçek=xOmin=1,3*3,266=4,192
kg Yakıt bir değerdir bu değerler
m3 hava arasında seçilirde verimli bir
Hgerçek=4,76xOgerçek=4,76*2,81=13,37 yanma gerçekleşmiş olur.
kg Yakıt

kghava
Hgerçek=4,29xOgerçek=4,29*4,192=17,98
kg Yakıt