Đổi thứ tự tích phân lặp/kép:

I)Định nghĩa:
Giả sử f là hàm số liên tục trên hình chữ nhật R = [ a, b ] x [c, d].Khi đó:
b f 2( x ) d f 2( y )
1. dx  f ( x, y )dy   dy  f ( x, y )dx
a f 1( x ) c f 1( y )

d f 2( y ) b f 2( x )
2. dy  f ( x, y )dx   dx  f ( x, y )dy
c f 1( y ) a f 1( x )

II)Ví dụ:
Ví dụ1: Phác họa miền lấy tích phân và đổi thứ tự và tính tích phân sau:

1 y
I   e dxdyx2
0 3y

Giải:

1 y
I   e x dxdy   e x dA
2 2

0 3y
D

x
D  {( x, y ) | 0  y  , 0  x  3}
3
Vẽ:
Từ đồ thị, ta có:
x
3 x
3 3 3 x x2 3 x
 e dA    e dydx   ye dx   e  0.e x dx   e x dx
x2 x2 x2 3 2 2

D
0
0
0 0 0 3 0 3

x  0  y  0

Tiến hành đổi biến: x  u  2 xdx  du và 
2 x 3 y 9

9
9 1 u du 1 u 1 9 1 0 e9  1
I  e  e  e  e 
0 3 2 6 0 6 6 6
VD2: Tính tích phân sau:

x
1 1
e
y
dydx
0 x

Giải:

Cách1:thông thường:

x x
1 1 1 y 1 e 1
 e dydx    e dxdy   (ey  y )dy 
y y
0 x 0 0 0 2
Cách 2: vẽ miền và đổi thứ tự:

x x
1 1
I  e
y
dydx   e dA y
0 x
D

Với:
D  {( x, y ) | x  y  1;0  x  1}
Hay:

D  {( x, y ) | 0  x  y;0  y  1}
Vẽ miền:
Từ đồ thị, ta có:

x x x y y 0
1 y 1 1 1
I   e dA  
y
 e dxdy   ye
y y
dy   ye  y.e dy   ( ye  y )dy
y y
0 0 0 0 0
D 0

1
1 y2
e 1
I   y (e  1)dy  (e  1) 
0 2 0
2