BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM TP.HCM

KHOA CƠ KHÍ- CÔNG NGHỆ

Bài Tập Môn : NHÀ MÁY NHIỆT ĐIỆN

Giáo viên hướng dẫn: Nguyễn Đức Khuyến

Sinh viên thực hiện: Nguyễn Tiến Dũng
MSSV:18137013
Khóa: 2018- 2022
Lớp : DH18NL

Tp. HCM, ngày 13 tháng 10 năm 2021

Trường đại học Nông Lâm tp.HCM

GIỚI THIỆU CHUNG VỀ TUABIN HƠI-KHÍ

I. Lịch sử phát triển
- Tuabin hơi nước đầu tiên xuất hiện đầu thế kỉ XIX .Những người đầu tiên chế tạo
ra tuabin hơi nước là Gútav Laval (người Thuỵ Sỹ) va Charles Parsons (Anh). Năm
1883 Laval đã chế tạo ra tuabin xung lực một tầng với những ống phun to dần, công
suất của loại tuabin này nhỏ . Tuabin này được chế tạo theo nguyên lý này tức là
trong tuabin quá trình bành trương hơi chỉ xảy ra trong dãy cánh tĩnh được gọi là
tuabib xung lực.
- Vào năm 1884 kỹ sư người Anh Charles Parsons đã chể tạo ra tuabin nhiều tầng.
Mỗi tầng gồm một dãy ống phun và một dãy cánh động , trong đò hơi bành trướng
từ tầng này tới tầng khác . Tuabin loại này hơi không chỉ bành trướng trong dãy
cánh động mà còn bành trướng trong dãy cánh tĩnh gọi là tuabin phản lực. Năm
1912 tuabin hướng trục đầu tiên do hai an hem người Thụy Điển Iustre chế tạo.
- Vào thế kỷ XIX nghành chế tạo tuabin phát triển với nhịp độ cao : 1924 người ta
chế tạo ra tuabin ngưng hơi với công suất 200MW và thông số hơi ban đầu 1,1MPa
, 300oC. Năm 1928 sản xuất được tuabin 200MW .12,8Mpa , 565oC. Vào thập niên
70-80 cho ra đời loại tuabin sử dụng trong nhà máy điện nguyên tử với công suất
70MW ,225MW ,500MW .1030 MW ,với tần số 25 vòng.s-1 ,50 vòng.s-1 .Trong nền
công nghiệp hóa hiện đại hóa hiện nay nhu cầu sử dụng năng lượng ngày một quan
trọng và không thể thiếu trong cuộc sống cũng như trong quá trình sản xuất.
Trong những năm gần đây, các nhà máy thủy điện ở nước ta đã và đang được phát
triển một cách nhanh chóng như :nhiệt điện Phả Lại II ,Uông Bí ,Phú Mỹ……..
- Nước ta hiện nay các khu công nghiệp đang phát triển mạnh và nhằm phục vụ cho
đời sống nhân dân ngày càng tốt hơn.Vì thế nươc ta đang phát triển nhiều nhà máy
nhiệt điện có công suất ngày càng lớn hơn,công nghệ ngày càng tiên tiến hơn.
II. Sơ lược về tuabin hơi-khí.
1.Tuabin hơi nước
1.1. Khái niệm

2
Trường đại học Nông Lâm tp.HCM

Tuabin hơi nước hay còn gọi là động cơ hơi nước, trong đó thế năng của hơi ban
đầu sẽ chuyển hóa thành động năng, sau đó chuyển thành cơ năng làm quay bánh
công tác.
1.2. Cấu tạo

Sơ đồ cấu tạo của tuabin hơi nước

+ Đây là một tua bin trục ngang. Dòng nước chảy qua van nạp, mối hàn lắp, vỏ xoắn
ốc, đẩy rôto quay. Để tiện lắp đặt và đại tu, thiết bị này có một cấu trúc hai trụ bản
lề lỗ hút thẳng đứng. Bộ phân phối tua bin gồm có những bộ phận sau:
+ Bộ ống nạp:
+ Bộ ống nạp gồm có ống, van nạp, mối hàn lắp, ống dạng nón, và ống khuỷu, v.v.
Đó là phần đầu tiên của tua bin. Van nạp ngắt dòng chảy khi tua bin xảy ra các sự
cố khẩn cấp hoặc ngừng đại tu. Ống nạp có bộ phận hàn, với áp suất chịu đựng và
hiệu suất thuỷ lực thuận lợi.
+ Bộ phận chính:
+ Cánh dẫn hướng, làm bằng thép không rỉ, là một kết cấu có hai trụ đỡ. Nắp cột áp
và vòng đai, đáy có vỏ bằng thép ZG230-450. Bộ phân phối có cấu trúc lá trượt đơn
giản, để tiện lắp đặt và đại tu. Có các chốt trượt bảo vệ giữa thanh chắn dòng và
thanh chắn dòng tự động.

3
Trường đại học Nông Lâm tp.HCM

+ Bộ phận quay
+ Rôto được lắp đặt trên phần mở rộng của trục bộ phận điều chỉnh với chêm, và
côn rôto. Vỏ rôto làm bằng thép không gỉ, chống xâm thực tốt và có đặc tính mài
mòn.
+ Bộ ống hút
+ Bộ ống hút gồm có một thiết bị nạp khí, một ống khuỷu, và một ống hình nón.
+ Thiết bị nạp khí được lắp giữa vòng đai đáy và ống khuỷu. Để giảm độ rung thuỷ
lực và ảnh hưởng đến khí xâm thực, cần phải có thiết bị nạp khí và khí bổ sung tự
nhiên ở ngoài vùng định danh của thiết bị.
1.3. Nguyên lý hoạt động
Các chu trình mà kết quả là chu trình Rankine, là chu trình lý tưởng cho hơi nhà
máy điện. Chu trình Rankine lý tưởng không liên quan đến bất kỳ khả năng không
thể thay đổi nội bộ nào và bao gồm bốn quy trình sau:
1-2 Nén đẳng hướng trong máy bơm
2-3 Bổ sung nhiệt áp suất không đổi trong lò hơi
3-4 Sự giãn nở đẳng hướng trong tuabin
4-1 Loại bỏ nhiệt áp suất không đổi trong bình ngưng
Nước đi vào máy bơm ở trạng thái 1 dưới dạng chất lỏng bão hòa và được nén đẳng
hướng với áp suất vận hành của lò hơi. Nhiệt độ nước tăng phần nào trong quá trình
nén đẳng hướng này do giảm nhẹ khối lượng riêng của nước.

4
Trường đại học Nông Lâm tp.HCM

Nước đi vào lò hơi dưới dạng chất lỏng nén ở trạng thái 2 và rời ra dưới dạng hơi
quá nhiệt ở trạng thái 3. Về cơ bản lò hơi là một thiết bị trao đổi nhiệt lớn nơi nhiệt
bắt nguồn từ khí đốt, lò phản ứng hạt nhân, hoặc các nguồn được truyền vào nước
về cơ bản ở áp suất không đổi. Các nồi hơi, cùng với bộ phận chứa hơi quá nhiệt
(bộ hâm siêu tốc), thường được gọi là bộ sinh hơi. Hơi quá nhiệt ở trạng thái 3 đi
vào tuabin, nơi nó giãn nở nhiệt đới và tạo ra công bằng cách quay trục được kết nối
với điện máy phát điện. Áp suất và nhiệt độ của hơi nước giảm trong quá trình này
đến các giá trị ở trạng thái 4, nơi hơi nước đi vào bình ngưng. Ở trạng thái này, hơi
nước thường là một hỗn hợp lỏng-hơi bão hòa với chất lượng cao. Hơi nước được
cô đặc ở áp suất không đổi trong bình ngưng, về cơ bản là nhiệt lượng lớn thiết bị
trao đổi nhiệt, bằng cách loại bỏ nhiệt đến phương tiện làm mát như hồ, sông, hoặc
khí quyển. Hơi nước rời khỏi bình ngưng dưới dạng chất lỏng bão hòa và đi vào
máy bơm, hoàn thành chu trình.
1.4. Phân loại:
Tuỳ thuộc vào tính chất của quá trình nhiệt có thể phân biệt các loại tua bin hơi nước
chủ yếu như sau:
1.4. 1.Theo tầng số công tác:
Tuabin một tầng ( Single- stage turbines) .Công suất đạt nhỏ .Thường dùng để cho
máy nén ly tâm, bơm , quạt……
Tuabin nhiều tầng ( Multistage turbines ) .Có nhiều tầng công tác ( xung lực hay
phản lực ) nối tiếp nhau , công suất lớn .
1.4. 2. Theo hướng chuyển động của dòng hơi
Tuabin dọc trục (Axial turbines ) .Dòng hơi chuyển gần như song song với trục.
Tuabin hướng kính (Radial turbines) . Dòng có hướng vuông góc với trục , có thể
là ly tâm hay hướng tâm .
1.4. 3. Theo nguyên lý tác dụng của dòng hơi
a) Tuabin xung lực ( Impulse turbines )
Hơi nước chỉ giản nở để tăng tốc trong ống phun hay trong rãnh cánh tĩnh , nhiệt
năng của hơi chuyển thành động năng của dòng .trong dãy cánh tĩnh chỉ xảy ra sự
5
Trường đại học Nông Lâm tp.HCM

biến đổi động năng thành cơ năng. Ngày nay người ta chế tạo tầng xing lực có độ
phản lực nhất định để tăng hiệu suất của nó.
b) Tuabin phản lực ( Reaction turbines )
Sự giản nở của hơi nước xảy ra trong rảnh cánh tĩnh và rãnh cánh động với
mức gần như nhau .
1.4. 4. Theo đặc điểm của quá trình nhiệt
a) Tuabin ngưng hơi:
+ Trong đó toàn bộ lưu lượng hơi mới, lưu lượng hơi trích gia nhiệt, đều đi qua phần
chuyền hơi, bành trướng đến áp suất bé hơn áp suất khí quyển, rồi vào bình
ngưng.Trong đố nhiệt của hơi thoát ra truyền cho nước làm mát và mất đi một cách
vô ích.
+ Dùng để kéo máy phát điện và sản xuất điện năng. Hiệu suất nhiệt tương đối thấp.
b) Tuabin đối áp:
+ Trong loại tua bin này hơi bành trướng tới áp suất dưới áp suất khí quyển, còn
nhiệt của nước làm mát bình ngưng thì được dùng cho các nhu cầu sinh hoạt, cho
ngành nông nghiệp,…
+ Trong loại tuabin này, áp suất hơi sau tấng cuối cũng thường lớn hơn áp suất khí
quyển.
c) Tuabin ngưng hơi có trích hơi điều chỉnh:
+ Loại tuabin này ngoài việc trích hơi gia nhiệt hồi nhiệt (không điều chỉnh) còn bố
trí một hoặc hai cửa trích hơi có điều chỉnh áp suất theo nhu cầu để dùng cho mục
đích công nghệ và sưởi ấm.
+ Hơi trích được điều chỉnh có lưu lượng lớn hơn so với loại chỉ có trích hơi gia
nhiệt và không phụ thuộc vào phụ tải của tuabin, còn áp suất trong cửa trích hơi thì
giữ không đổi.Lưu lượng hơi còn lại sẽ đi vào phần hạ áp rồi thoát về bình ngưng
hơi.
+ Hiệu suất tại gian máy có thể đạt tới 42 – 45 %.Tuabin hơi có trích hơi điều chỉnh
rất phù hợp với việc phối hợp sản suất điện năng và nhiệt năng.

6
Trường đại học Nông Lâm tp.HCM

a) .Tuabin ngưng hơi có cữa trích điều chỉnh trung gian:

Trong tuabin này hơi trích từ tầng trung gian được dẫn về hộp tiêu thụ nhiệt, lượng
hơi còn lại tiếp tục làm việc trong các tầng khác và đi vào bình ngưng. Áp suất hơi
trích được tự động duy trí ở mức không đổi
b) .Tuabin có cửa trích hơi điều chỉnh và đối áp:
Để phục vụ các hộ tiêu thụ nhiệt có nhu cầu với áp suất khác nhau, có thể
dùng tuabin có cửa trích hơi điều chỉnh và đối áp, trong đó một phần hơi với áp
suất không đổi được trích từ tầng trung gian. Phần hơi còn lại, sau khi đi qua các
tầng tiếp theo sẽ dẫn về hộ tiêu thụ nhiệt với áp suất thấp hơn.
Tuỳ thuộc vào áp suất của hơi dẫn vào tuabin mà chia ra:
• Tuabin thấp áp, với áp suất hơi mới từ 1,2 đến 2 bar .
• Tuabin trung áp, với ap suất hơi mới không quá 40 bar
• Tuabin cao áp với áp suất hơi mới từ 60 đến 140 bar.
• Tuabin trên cao áp, vói áp suất trên 140 bar.
1.5. Cách nâng cao hiệu suất của chu trình:

7
Trường đại học Nông Lâm tp.HCM

Nâng cao hiệu suất của cánh động bằng phương pháp thiết kế hiện đại theo
phép phân tích không gian ba chiều, tạo thành cánh xoắn, có uốn cong, với tiết
diện thay đổi. Nâng cao hiệu suất nhiệt của chu trình tuốc bin bằng cách tăng
hiệu số nhiệt độ giữa nguồn nóng (nhiệt cấp cho lò hơi) và nguồn lạnh (nhiệt
trao đổi cho nước tuần hoàn): Tăng áp suất và nhiệt độ ban đầu. Giảm áp suất
cuối (tăng chân không trong bình ngưng). Áp dụng gia nhiệt cấp nước: sự hồi
nhiệt có ảnh hưởng tốt tới hiệu suất trong tương đối của các tầng đầu nhờ có
lưu lượng hơi tăng lên khi đi qua phần cao áp và tương ứng, chiều cao cánh
quạt cũng tăng lên.Lưu lượng thể tích của hơi đi qua các tầng cuối của tuốc
bin khi có hồi nhiệt sẽ giảm, do đó tổn thất bởi tốc độ ra trong các tầng cuối
sẽ giảm. Áp dụng quá nhiệt trung gian làm giảm độ ẩm của hơi trong các tầng
cuối của tuốc bin làm cho hiệu suất trong tương đối của các tầng ấy tăng lên
và hiệu suất toàn tuốc bin cũng tăng lên. Nâng cao hiệu suất tương đối của
thiết bị bằng cách hoàn thiện cấu tạo của tuốc bin và máy phát, chủ yếu là
giảm bớt các tổn thất trong phần chuyền hơi của tuốc bin và giảm bớt tổn thất
cơ cũng như tổn thất trong máy phát. 10 Nhiệm vụ vận hành là bảo đảm được
hiệu sất tối đa của thiết bị với thơi gian làm việc lâu dài nhất bằng cách duy
trì các thông số định mức một cách điều đặn trông coi cẩn thận và sửa chữa
các thiết bị nhiệt theo định kì. Sư dụng tuốc bin có nhiều cấp tốc độ cho phép
sử dụng nhiệt giáng lớn hơn nhiều lần trong các tuốc bin có nhiều cấp tốc độ
và đạt được hiệu suất cao hơn (thường đạt hiệu suất từ 0.6-0.7%). Sử dụng
tuốc bin nhiều tầng để tận dụng được một phần hoặc hoàn toàn năng lượng
của tốc độ ra ở từng tầng vào các tầng tiếp theo.Vì vậy các tầng phải được cấp
hơi toàn phần ở góc ra của hơi ở mỗi tầng bằng góc vào của tầng tiếp theo.

8
Trường đại học Nông Lâm tp.HCM

2.Tuabin khí
2.1. Khái niệm:
Là loại động cơ nhiệt, dạng rotor trong đó chất giãn nở sinh công là không khí. Động
cơ gồm ba bộ phận chính là khối máy nén khí (tiếng Anh: compressor) dạng rotor
(chuyển động quay); buồng đốt đẳng áp loại hở; và khối tuốc bin khí rotor. Khối
máy nén và khối tuốc bin có trục được nối với nhau để tuốc bin làm quay máy nén.

Gas turbin
+ Khí nén đưa vào buồng đốt, trộn với khí nhiên liệu và đốt, không khí nén nhận
được nhiệt từ khí đốt và giãn nở -> không khí giãn nở sẽ làm quay các turbines.
+ Máy phát điện turbine khí có thể có công suất tới 480 MW.
+ So với một loại động cơ nhiệt khác rất thông dụng là động cơ piston, điển hình là
động cơ Diesel thì động cơ tuốc bin khí có nhiều điểm yếu hơn: công nghệ chế tạo
rất cao nên rất đắt (chỉ một vài nước có công nghệ tiên tiến chế tạo được động cơ
này), có hiệu suất nhiệt động lực học thấp hơn (khoảng 2/3 so với động cơ Diesel)
dẫn đến tính kinh tế kém hơn, hiệu suất giảm sút nhanh khi chạy ở chế độ thấp tải.
Nhưng ưu điểm nổi bật của động cơ tuốc bin khí là cho công suất cực mạnh với một

9
Trường đại học Nông Lâm tp.HCM

khối lượng và kích thước nhỏ gọn: chỉ số công suất riêng (mã lực/kg) của loại động
cơ này lớn gấp hàng chục lần động cơ diesel. Do vậy loại động cơ này có vị trí áp
đảo trong ngành hàng không, nó được lắp cho hầu hết các loại máy bay và trực thăng
+ Nguyên liệu để hoạt động tua bin khí:dầu lửa ,dầu diezen, dầu FO,dầu DO,alcohol
và khí từ môi truờng đuợc lọc sạch lấy vào .
2.2. Nguyên lý hoạt động ( dựa vào Chu trình Brayton)

P - Áp suất; v - thể tích; q - nhiệt lượng; T - Nhiệt độ K°; s - Entropy

1-2: Nén đẳng Entropy tại máy nén
2-3: Gia nhiệt đẳng áp tại buồng đốt
3-4: Giãn nở sinh công đẳng entropy tại tuốc bin
4-1: khép kín chu trình đẳng áp bên ngoài môi trường
Máy nén khí quay làm không khí từ cửa hút của máy nén được nén lại để tăng áp
suất, trong quá trình đó không chỉ áp suất tăng mà nhiệt độ cũng tăng (ngoài ý
muốn). Đây là quá trình tăng nội năng không khí trong máy nén. Sau đó không khí
chảy qua buồng đốt tại đây nhiên liệu (dầu) được đưa vào để trộn và đốt một phần
không khí, quá trình cháy là quá trình gia nhiệt đẳng áp trong đó không khí bị gia
nhiệt tăng nhiệt độ và thể tích mà không tăng áp suất. Thể tích không khí được tăng
lên rất nhiều và có nhiệt độ cao được thổi về phía tuốc bin với vận tốc rất cao. Tuốc
bin là khối sinh công tại đây không khí tiến hành giãn nở sinh công : Nội năng
biến thành cơ năng: áp suất, nhiệt độ và vận tốc không khí giảm xuống biến thành
năng lượng cơ học dưới dạng mô men tạo chuyển động quay cho trục tuốc bin. Tuốc
bin quay sẽ truyền mô men quay máy nén cho động cơ tiếp tục làm việc. Phần năng

10
Trường đại học Nông Lâm tp.HCM

lượng còn lại của dòng khí nóng chuyển động với vận tốc cao tiếp tục sinh công có
ích tuỳ thuộc theo thiết kế của từng dạng động cơ: phụt thẳng ra tạo phản lực nếu là
động cơ phản lực của máy bay; hoặc quay tuốc bin tự do (không nối với máy nén
khí) để sinh công năng hữu dụng đối với các loại động cơ tuốc bin khí khác.
2.3. Phân loại:
Động cơ tuốc bin khí là động cơ có số lượng nhiều nhất và là động cơ chính của
ngành hàng không cho máy bay, ngoài ra nó còn được lắp cho các mục đích khác
như cho các trạm phát điện giờ cao điểm hoặc cho tàu biển cao tốc, tàu hoả, thậm
chí một số loại xe tăng.
a) Động cơ hàng không:
+ Động cơ tuốc bin khí cho ngành hàng không vì tính năng khối lượng – kích thước
có tầm quan trọng rất lớn nên đa số là loại động cơ có máy nén dọc trục và có hai
khối cao áp, thấp áp. Đối với động cơ phản lực thì động cơ có thêm các bộ phận cực
kỳ quan trọng là phễu phụt và buồng đốt tăng lực.
• Động cơ tuốc bin cánh quạt

Sơ đồ động cơ tuốc bin cánh quạt:

1: Cánh quạt đẩy chính; 2: Hộp số giảm tốc; 3: động cơ tuốc bin khí
+ Đây là loại động cơ tuốc bin khí để lai cánh quạt tạo lực đẩy cho máy bay (tiếng
Anh: Turbo Propeller viết tắt Turboprop). Động cơ loại này có hiệu suất cao nhất
nên tính kinh tế cao nhất trong các loại động cơ tuốc bin của hàng không, nhưng vì
đặc điểm lực đẩy cánh quạt nên loại động cơ này cho vận tốc thấp nhất do đó loại

11
Trường đại học Nông Lâm tp.HCM

này chuyên để lắp cho các máy bay vận tải khỏe, cần tính kinh tế cao nhưng không
cần vận tốc lớn, điển hình như loại máy bay vận tải Lockheed C130 Hercules của
Mỹ.
+ Cánh quạt được nối vào trục máy nén khí áp thấp qua hộp số giảm tốc. Đặc điểm
của loại động cơ này là tuốc bin của động cơ vừa lai máy nén vừa lai tải chính là
cánh quạt nên phải thiết kế tuốc bin sao cho sử dụng được hết năng lượng của dòng
khí nóng sau buồng đốt. Với loại động cơ này, dòng khí sau khi ra khỏi tuốc bin có
vận tốc còn rất thấp, nhiệt độ, áp suất gần cân bằng với môi trường.
+ Vì cánh quạt nối thẳng với máy nén khí nên khi thay đổi tốc độ sẽ ảnh hưởng
nhiều đến chế độ làm việc của máy nén và toàn bộ động cơ nên tính linh hoạt của
loại động cơ này không tốt (hiệu suất giảm khi giảm công suất, tốc độ).
+ Loại này cũng để trang bị cho trực thăng mô men quay được truyền qua hộp số và
chuyển hướng để quay cánh quạt nâng nằm ngang (tiếng Anh: Turbo Shaft).
• Động cơ tuốc bin phản lực

Sơ đồ động cơ tuốc bin phản lực:

1: Cửa thu khí; 2: Máy nén; 3: buồng đốt; 4: Tuốc bin; 5: Phễu phụt
+ Động cơ tuốc bin phản lực (tiếng Anh: turbo-Jet là động cơ tuốc bin khí dùng
động năng của dòng khí nóng phụt thẳng về phía sau tạo phản lực đẩy máy bay về
phía trước. Đây là loại động cơ để trang bị cho máy bay phản lực nhất là các máy
bay chiến đấu siêu âm. Loại động cơ này cho vận tốc cao nhất trong các loại động
cơ tuốc bin của hàng không nhưng tính kinh tế thấp nhất.
+ Tuốc bin của loại động cơ này chỉ khai thác một phần năng lượng dòng khí nóng
sau buồng đốt chỉ đủ để lai máy nén khí còn phần năng lượng còn lại dùng để phụt

12
Trường đại học Nông Lâm tp.HCM

thẳng vào môi trường tạo phản lực (chính vì vậy hiệu suất của loại động cơ này
thấp)
+ Các loại động cơ phản lực phải có thêm một thiết bị là phễu phụt lắp phía sau tuốc
bin để tăng tốc độ dòng khí. Nếu là động cơ cho máy bay dưới tốc độ âm thanh thì
phễu phụt có hình hội tụ (converge) còn đối với máy bay siêu âm thì áp dụng phễu
phụt siêu âm (hội tụ – nở rộng hay còn gọi là phễu phụt De Laval theo tên nhà kỹ
thuật người Hà Lan).
❖ Động cơ tuốc bin phản lực có buồng đốt tăng lực
+ Là một loại của động cơ tuốc bin phản lực dùng cho các máy bay chiến đấu cao
tốc nhất là các máy bay tiêm kích cần phát triển tốc độ chiến đấu nhất thời thật cao.
Về cấu tạo động cơ này rất giống các động cơ tuốc bin phản lực thông thường nhưng
có thêm buồng đốt thứ cấp phía sau tuốc bin và phía trước phễu phụt buồng đốt này
còn gọi là buồng đốt tăng lực tại buồng đốt này có các vòi phun nhiên liệu khi cần
tăng tốc phun thêm nhiên liệu vào buồng tăng lực để đốt thêm tạo thêm lực đẩy phản
lực. Khi tăng lực hiệu suất rất thấp và tốn rất nhiều nhiên liệu nên máy bay chỉ tăng
lực trong thời gian ngắn như khi công kích, bỏ chạy hoặc cơ động tránh tên lửa.
• Động cơ tuốc bin hai viền khí

Sơ đồ động cơ tuốc bin phản lực hai viền khí:

1: Cánh quạt ngoài; 2: động cơ tuốc bin khí; 3: dòng khí đi bên trong động cơ;
4: dòng khí đi bên ngoài động cơ
+ Có tài liệu tiếng Anh gọi loại này là turbofan. Đây là loại động cơ mà các cánh
quạt tầng ngoài cùng của máy nén áp thấp có cấu tạo và kích thước đặc biệt lùa
không khí làm hai dòng: một dòng đi qua động cơ (dòng số 3 trên hình vẽ) và một

13
Trường đại học Nông Lâm tp.HCM

dòng đi vòng qua động cơ tạo lực đẩy trực tiếp (dòng số 4) và hai dòng này hòa vào
nhau tại phễu phụt vì vậy động cơ được gọi là động cơ hai viền khí (tiếng Anh: two-
contour turbojet, tiếng Nga: двухконтурный турбо-двигатель). Đây là phương
án trung gian giữa động cơ tuốc bin cánh quạt và động cơ tuốc bin phản lực. Đối
với loại động cơ này có một chỉ số rất quan trọng đó là hệ số hai viền khí (tiếng
Anh: Bypass ratio) m là tỷ lệ thể tích của khối khí chạy bên ngoài so với khối khí
chạy bên trong động cơ, (đối với động tuốc bin phản lực thuần túy m = 0) chỉ số
càng lớn thì động cơ có hiệu suất càng tốt và càng giống động cơ tuốc bin cánh quạt
và vận tốc càng thấp, hệ số này lớn hơn 2 thì không thể phát triển được vận tốc siêu
âm. Còn các động cơ siêu âm có hệ số m thấp hơn hoặc bằng 2.
• Động cơ phản lực cánh quạt

Động cơ tuốc bin phản lực cánh quạt:

1: cánh quạt ngoài; 2: capote (vỏ) ngoài; 3: động cơ tuốc bin khí; 4: luồng khí phản
lực qua bên trong động cơ; 5: luồng khí tạo lực đẩy từ cánh quạt không qua lõi động
cơ
+ Có tài liệu tiếng Anh gọi loại động cơ này là động cơ turbofan nhưng có tài liệu
lại gọi turbofan là động cơ hai viền khí nói chung.
+ Động cơ tuốc bin phản lực cánh quạt là một phiên bản nhánh của động cơ hai viền
khí trong đó cánh quạt ngoài nằm hẳn ra ngoài được bao bằng vỏ capote ngoài, vỏ
này ngắn nên hai dòng khí bên ngoài và bên trong động cơ không hòa vào nhau.
Nhìn bên ngoài rất dễ nhận ra loại động cơ này vì vỏ capote ngoài này ngắn tạo
thành 2 lớp vỏ giật cấp.

14
Trường đại học Nông Lâm tp.HCM

+ Đây là động cơ có hệ số m cao thường từ 6-10 và nghiêng về tính chất động cơ

cánh quạt. Loại động cơ này thường ở các máy bay hành khách và vận tải dân dụng
cần tốc độ và tính kinh tế hợp lý. Các máy bay hành khách dân dụng nổi tiếng Boeing
và Airbus trang bị các động cơ này.
b) Động cơ cố định
+ Ngoài ngành Hàng không động cơ tuốc bin khí còn được trang bị cho một số loại
mục tiêu khác ví dụ cho hệ động lực của tàu biển cao tốc hoặc cho một số trạm phát
điện giờ cao điểm.
+ Vì động cơ tuốc bin khí có hiệu suất thấp hơn động cơ diesel nhưng có công suất
rất cao nên người ta chỉ dùng loại động cơ này cho mục đích cao điểm: các trạm
phát điện tuốc bin khí chỉ phát điện vào giờ cao điểm khi yêu cầu công suất của các
giờ này cao hơn mức trung bình vài lần nhưng thời gian không lâu. Các tàu cao tốc
trang bị tuốc bin khí cũng chỉ dùng động cơ này khi cần phát triển tốc độ tối đa ngắn
hạn.
+ Và một đặc điểm rất nổi bật của động cơ tuốc bin khí ngoài ngành hàng không là
nó có tuốc bin tự do (không nối với máy nén) để lai phụ tải chính. Đối với loại động
cơ này các tuốc bin cao áp, thấp áp không sử dụng hết tiềm năng năng lượng của
dòng khí nóng sau buồng đốt nó chỉ lấy đủ nhu cầu quay hai máy nén cao áp và thấp
áp, còn phần năng lượng còn lại sẽ tiếp tục được giãn nở sinh công trong các tầng
tuốc bin tự do để sinh công có ích cho phụ tải chính.
2.4. Cách nâng cao hiệu suất của tuabin khí
+ Tuabin khí được bố trí tại những vị trí không đòi hỏi cao về yêu cầu kích thước
và khối lượng nên để tăng hiệu suất của cụm động cơ tuốc bin khí người ta còn kết
hợp với các chu trình phụ như "tái tạo"(regeneration), làm lạnh khí nén
(intercooling), tận dụng nhiệt khí thải. Các cụm động cơ này thường trang bị nén
khí li tâm có hiệu suất cao hơn loại dọc trục.
+ Và một đặc điểm rất nổi bật của động cơ tuốc bin khí ngoài ngành hàng không là
nó có tuốc bin tự do (không nối với máy nén) để lai phụ tải chính. Đối với loại động
cơ này các tuốc bin cao áp, thấp áp không sử dụng hết tiềm năng năng lượng của
15
Trường đại học Nông Lâm tp.HCM

dòng khí nóng sau buồng đốt nó chỉ lấy đủ nhu cầu quay hai máy nén cao áp và thấp
áp, còn phần năng lượng còn lại sẽ tiếp tục được giãn nở sinh công trong các tầng
tuốc bin tự do để sinh công có ích cho phụ tải chính.
+ Hiện nay để nâng cao hiệu suất người ta thường sử dụng kết hợp tuabin khí và hơi
( chu trình hỗn hợp) . Nhiệt lượng thoát ra tự tuabin khí được đưa đến lò thu nhiệt
để sản xuất hơi nước chạy tuabin hơi nước . Hiệu suất của chu trình hỗn hợp đạt
60% cao hơn hiệu suất của tuabin hơi nước chỉ khoảng 36%.

Sơ đồ kết hợp tuabin hơi- khí

16