YERDEĞĐŞTĐRME YÖNTEMLERĐ

Yerdeğiştirme Yöntemleri hiperstatik sistemlerin hesabı için kullanılan önemli yöntem

gruplarından biridir. Bu yöntemlerde;
Bilinmeyenler: Düğüm noktalarının açısal ve lineer yerdeğiştirmeleridir.
Denklemler: Düğüm noktalarının denge denklemleridir.

∑M = 0 moment denge denklemi

∑X =0
izdüsüm denge denklemleri
∑Y = 0
Yerdeğiştirme yöntemleri, denklem takımının kurulmasında izlenen yol bakımından iki gruba
ayrılır:
1. Direkt yerdeğiştirme yöntemleri (Açı Yöntemi)
2. Đndirekt yerdeğiştirme yöntemleri
Yerdeğiştirme yöntemleri, denklem takımının çözümünde izlenen değişik yollar nedeni ile
değişik isimler alırlar:
1. Açı Yöntemi
2. Cross Yöntemi
3. Kani Yöntemi
4. Sabit Noktalar Yöntemi

Tanımlar:

Düğüm noktası: Đki veya daha çok sayıda çubuğun birleştiği noktalardır. Bu noktalarda
mesnet de bulunabilir. Şekildeki sistemde 1, 2, 3, 4 (mesnet var), 5 numaralı birleşimler
düğüm noktalarıdır
3

1 2 4 5

Yapı Anabilim Dalı 1/YerDeğYön

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
Düğüm noktalarının yerdeğiştirmeleri: Düzlem çubuk sistemlerde bir düğüm noktasının
yerdeğiştirmesi genel olarak üç tanedir.
θ : Dönme, Açısal yerdeğiştirme
dx, dy : Öteleme, doğrusal(lineer) yerdeğiştirme

Uç yerdeğiştirmeleri (deplasmanları):

θi , θj : ij çubuğunun i ve j uçlarındaki dönmelerdir. Saat akrebinin zıt yönünde ( )

pozitif kabul edilirler
∆ij : ij çubuğunun bir ucunun diğer ucuna göre rölatif yerdeğiştirmesinin çubuk ekseni
doğrultusundaki izdüşümüdür. Đki ucun birbirinden uzaklaşması halinde pozitif
kabul edilir.
δij : ij çubuğunun bir ucunun diğer ucuna göre rölatif yerdeğiştirmesinin çubuk
eksenine dik doğrultusundaki izdüşümüdür. Bir uçun diğer uca göre saat akrebi
yönünde hareket etmesi durumunda pozitif kabul edilir.

Uç kuvvetleri:
Yapı Anabilim Dalı 2/YerDeğYön
Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
Mij , Mji : Uç Momentleri, çubuk uçlarına etkiyen momentlerdir. Çubuğu saat akrebinin
zıt yönünde, düğüm noktasını saat akrebi yönünde çevirdikleri zaman pozitif
kabul edilirler. Bu yön kabulüne göre çubuğun sağ ucunda eğilme momenti ile
aynı işaretli, sol uçta ise ters işaretlidir.

Tij , Tji : Çubuk eksenine dik yöndeki uç kuvvetleridir. Çubuğu saat akrebi yönünde
çevirdikleri zaman pozitif kabul edilirler. (kesme kuvvetleri gibi)
Nij , Nji : Çubuk ekseni doğrultusundaki uç kuvvetleridir. Çekme oldukları zaman
pozitif kabul edilirler. (normal kuvvetler gibi)

Düğüm Noktaları Sabit Sistemler (DNSS): Bütün düğüm noktalarındaki dx , dy doğrusal

yerdeğiştirmeleri sıfır olan sistemlerdir. Bu sistemlerde yalnız düğüm noktalarının dönmeleri
vardır. Yerdeğiştirme Yöntemi ile hesapta bu yerdeğiştirmeler (dönmeler) bilinmeyen olarak
alınır.

Düğüm Noktaları Hareketli Sistemler (DNHS): Bir veya birden fazla düğüm noktasının
lineer yerdeğiştirmeleri (dx , dy) sıfırdan farklı olan sistemlerdir. Bu sistemlerin deplasman
yöntemleri ile hesabında hem düğüm noktalarının dönmeleri hem de düğüm noktalarının
doğrusal yerdeğiştirmeleri bilinmeyen olarak alınır.

Yapı Anabilim Dalı 3/YerDeğYön

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
 dx1 = δ 1 dx2 = δ 1
dy1 = 0 dy2 = 0

Bilinmeyenler: θ1 , θ 2 , δ1

Kirteryum

Bir düğüm noktası, en az iki sabit noktaya boyu değişmeyen (veya değişmesi sıfır kabul
edilen) birer çubukla bağlı ise bu düğüm noktası sabittir. Bu sabit noktalar:
1. Sabit Mesnetler,
2. Sabit oldukları daha önce saptanmış olan düğüm noktalarıdır.

3
3
2 1 1 2

DNSS DNSS

dx≠0 dx≠0
dx≠0
3 2 1 1 dx≠0
dy≠0

DNHS DNHS
Düğüm Noktası Sabit Sistemlerin Türleri:
1. Düğüm noktaları esasen sabit olan sistemler
2. Bazı simetrik yüklü simetrik sistemle

r
r r
2 1 1 2 dx=0 1 1
∆=0 1 2 dx=0
∆=0 dx≠0 dy≠0
∆=0 ∆=0

DNSS DNSS DNHS.

Yapı Anabilim Dalı 4/YerDeğYön

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
 3. Düğüm noktaları yaklaşık olarak sabit kabul edilen düşey kolonlu yatay kirişli
çerçeveler. Bu kabulün yapılabilmesi için ayrıca açıklıklar atalet momentleri ve yükler
arasında büyük farklılıklar olmamalıdır.

≈ DNSS

Yerdeğiştirme yöntemlerinin esası:

Sistem dış yükler altında şekildeğiştirmiş ve dengeye gelmiştir. Bu şekildeğiştirmede düğüm

noktaları da dönmüştür.
Bilinmeyenler: θ1 , θ2
Denklemler: ∑ M1=0 , ∑M2=0 dir.

Bu denklemler çeşitli durumların süperpozisyonu ile elde edilebilir.

a) Sıfır Durumu: Dış yük var, θ1=0 , θ2=0
Düğüm noktalarının dönmeleri engellenir. (Düğüm noktalarına kilit takıldığı düşünülür)

1 2
Bütün çubuklar iki ucu ankastre çubuk
haline gelir.
Yüklü çubukların ankastre mesnetlerinde
doğan momentlere Ankastrelik Momentleri
adı verilir.
θ1=0 θ2=0 Bu momentlerin düğüm noktalarındaki
∑ M 10 ∑ M 20 toplamları ∑ M i 0 ile gösterilir.

Yapı Anabilim Dalı 5/YerDeğYön

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
 b) Birim durumlar:
b1)Dış yük=0, θ1=1 , θ2=0
Dış yükler kaldırılır. 1 numaralı düğüm noktası birim döndürülür.

• θ1=1 birim dönmesi nedeni ile sekil

değiştirme yapan çubukların uçlarında
oluşan momentlere Birim Deplasman
Sabitleri adı verilir
• Bu momentlerin düğüm noktalarındaki
toplamları ∑ mi1 ile gösterilir.

b2)Dış yük=0, θ1=0 , θ2=1

Dış yükler kaldırılır. 2 numaralı düğüm noktası birim döndürülür.

• Bu momentlerin düğüm
noktalarındaki toplamları
∑ mi 2 ile gösterilir.

Söz konusu olan bütün θi ler için birim durumlar tekrarlanır.

Gerçek durum bu durumların süperpozisyonu ile elde edilebilir. Her düğüm noktasında bu
süperpozisyon denklemleri yazılırsa bilinmeyen sayısı kadar denklem elde edilir ve bu
denklemlerin çözümü ile θ1 , θ2 dönmeleri hesaplanır.

∑M 1
=0 ⇒ ∑M 10 + θ1 ∑ m11 + θ 2 ∑ m12 = 0
θ1, θ2
∑M 2
=0 ⇒ ∑M 20 + θ1 ∑ m21 + θ 2 ∑ m22 = 0

Bilinmeyenler hesaplandıktan sonra çubuk uç momentleri de süperpozisyon ile hesaplanır.

M ij = M ij + miiθ i + mijθ j

Yapı Anabilim Dalı 6/YerDeğYön

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
Özet olarak Yerdeğiştirme Yöntemlerinde:
• Bilinmeyenler düğüm noktalarının yerdeğiştirmeleri (dönme ve doğrusal
yerdeğiştirmeler) olarak seçilmektedir.
• Bu bilinmeyenlerin belirlenmesi için düğüm noktalarının denge denklemleri (moment
ve izdüşüm denge denklemleri) kullanılmaktadır.
• Çubukların uç momentleri süperpozisyon ile bulunmaktadır.

Yerdeğiştirme yöntemleri ile hesap yapabilmek için:

• Düğüm noktalarının yerdeğiştirmeleri sıfır iken dış yüklerden dolayı çubuk uçlarında
meydana gelen uç momentlerinin (Ankastrelik Momentleri)

Dış yükler yok iken düğüm noktalarının birim yerdeğiştirmelerinden dolayı çubukların
uçlarında meydana gelen uç kuvvetlerinin (Birim Yerdeğiştirme Sabitleri)
bilinmesi gereklidir.

Yardımcı bilgiler

Ankastrelik uç kuvvetleri: Đki ucu ankastre veya bir ucu ankastre diğer ucu mafsallı bir
kirişte dış yüklerden meydana gelen uç kuvvetlerine aAnkastrelik Uç Kuvvetleri
denilmektedir.

Yapı Anabilim Dalı 7/YerDeğYön

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
Ankastrelik uç kuvvetlerinin hesabı

Verilen herhangi bir yükleme nedeniyle doğan ankastrelik uç momentleri Kuvvet Yöntemi ile
hesaplanabilir. Seçilen izostatik esas sistemde hiperstatik bilinmeyenler aranan ankastrelik
momentlerine eşit olurlar.

Mij=-X1

Mji=X2

X1=-Mij , X2=Mji ankastrelik momentleri bulunduktan sonra τ ij , τ ji denge denklemleri

yardımı ile hesaplanır.

ds
δ 11 = M 1 M 1 ,
EI
ds
δ 12 = M 1 M 2 ,
EI
ds
δ 22 = M 2 M 2
EI
ds
δ 10 = M 1 M 0 ,
EI
ds
δ 20 = M 2 M 0
EI

δ 11 X 1 + δ 12 X 2 + δ 10 = 0 
 → X1, X 2
δ 21 X 1 + δ 22 X 2 + δ 20 = 0

M ij = − X 1 , M ji = X 2

qL2 qL2
M ij = − X 1 = , M ij = X 1 = −
12 12

Tij = (τ 0 )ij = T ji = (τ 0 ) ji =
qL qL
2 2
qL qL
τ ij = Tij = τ ji = −T ji = −
2 2

Yapı Anabilim Dalı 8/YerDeğYön

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
Uygulama: Düzgün yayılı yük

1 1 1
δ 11 = L, δ 12 = L, δ 22 = L
3 6 3
1 qL qL3
2
δ 10 = δ 20 = L.1. =
3 8 24

qL2 2
L L qL3  XX1 1==−− qL
X1 + X 2 = −
24  →
1212
3 6
3
qL2qL2
L L qL  X =
X2 2 = −
X1 + X 2 = − 12 12
6 3 24 
qL2 qL2
Mij = − X 1 = , Mji = X 2 =
12 12

Bir ucu ankastre bir ucu mafsallı çubuk: Bir ucu ankastre diğer ucu mafsallı çubuklardaki
Ankastrelik Momentleri de benzer şekilde hesaplanabilir.

Örnek: Düzgün Yayılı Yük

1 1 qL2 qL3
δ 11 = L , δ 10 = L.1. =
3 3 8 24

L qL3 qL2
X1 = − ⇒ X1 = −
3 24 8

qL2
M ij = − X 1 =
8

Yapı Anabilim Dalı 9/YerDeğYön

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
Değişik yüklemeler için ankastrelik momentleri

Đki Ucu Ankastre Çubuk Bir Ucu Ankastre Bir Ucu Mafsallı Çubuk
Pozitif Yönler: Pozitif Yönler:
Mij
Mij Mji
i j
i j Mji

i j

Yükleme Ankastrelik Yükleme Ankastrelik

Momentleri Momentleri
qL2 q
q M ij =
12
i j i j qL2
L L
M ij =
8
qL2
M ji = −
12

qL2
M ij = q
20
q i j qL2
L M ij =
i j 15
qL2
L M ji = −
30
P P
b2
M ij = Pa
L2
i j Pab(b + L)
i j
a b M ij =
a b
L
2 L2
L a2
M ji = − Pb
L2

P Özel hal: P
a=b=L/2 Özel hal:
PL i j a=b=L/2
i j M ij = a=L/2 b =L/2
8 3PL
a=L/2 b =L/2
L M ij =
L PL 16
M ji = −
8

qL2 Mji
M ij =
30

Yapı Anabilim Dalı 10/YerDeğYön

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
 q
qL2 qL2
M ji = − M ji = −
20 8
i j
L

Birim yerdeğiştirme (deplasman) sabitleri

Çubuk uç deplasmanlarını birim yapan uç kuvvetlerine birim yerdeğiştirme (deplasman)

sabitleri adı verilir.
Çubuk numarası

miijθ j
kuvvet tipi yer sebep

Birim durumlar:

(A) Durumu θi=1, θj=δij=0 dış yük=0.

Çubuk denge denklemlerinden;

miθi + m jθi
tiθi = t jθi =
L

(B) Durumu θj=1, θi=δij=0 dış yük=0

Çubuk denge denklemlerinden;

miθ j + m jθ j
t jθ j = tiθ j =
L
(A) ve (B) durumları arasında betti karşıtlık teoremi uygulanırsa: miθj = mjθi

Simetrik Çubuklarda: miθi = mjθj

(C) Durumu : δ ij = 1 , θ i = θ j = 0 dış yük=0.

Çubuk denge denklemlerinden;

miδ + m j δ
ti δ = t j δ =
L
Yapı Anabilim Dalı 11/YerDeğYön
Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
(A) ve (B) durumları arasında Betti Karşıtlık Teoremi uygulanırsa: miθj = mjθi

Simetrik Çubuklarda: miθi = mjθj

(A) ve (B) durumları arasında Betti Karşıtlık Teoremi uygulanırsa: miδ= tjθi
(B) ve (C) durumları arasında Betti Karşıtlık Teoremi uygulanırsa: mjδ= tjθj
miθi , miθj , mjθj : Temel Birim Deplasman Sabitleri , miθj = mjθi

miθi + m jθi θi θj δ
t iθ i = t jθ i = = miδ miθi miθ j miδ 1
L
miθ j + m jθ j 2
tiθ j = t jθ j = = m jδ m jθi m jθ j m jδ
L
miδ + m jδ tiθi t jθ j tiδ 3=(1+2)/L
t iδ = t jδ =
L
t jθ i t jθ i t jδ 4=3

Birim Deplasman Sabitlerinin Hesabı:

Birim deplasman sabitleri Kuvvet Yöntemi ile hesaplanabilir.

Hiperstatik sistem

Đzostatik esas sistem

EIδ 11 , EIδ 12 = EIδ 21 , EIδ 22

hesaplanır.

(A) Durumu ( θ i = 1, θ j = δ ij = 0 )
EIJ1 = − EI
EIJ 2 = 0
EI δ 11 X 1 + EI δ 12 X 2 = − EI 
 X1 , X 2 hesaplanır.
EI δ 21 X 1 + EI δ 22 X 2 = 0 

miθi = − X 1 , m jθi = X 2
Yapı Anabilim Dalı 12/YerDeğYön
Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
 (B) Durumu ( θ j = 1, θ i = δ ij = 0 )
EIJ1 = 0
EIJ 2 = EI
EI δ 11 X 1 + EI δ 12 X 2 = 0 
 X1, X 2 hesaplanır.
EI δ 21 X 1 + EI δ 22 X 2 = EI 
miθ j = − X 1 , m jθ j = X 2
Özel Hal: Doğru eksenli prizmatik çubuk

(A) Durumu : EIJ1=-EI , EIJ2= 0

 4 EI  4 EI
L L
X 1 + X 2 = − EI  X1 = − miθi = − X 1 =
3 6  L  L
→ ⇒ 2 EI
L L
X1 + X 2 = 0  X2 =
2 EI  m jθ i =
6 3  L  L

(B) Durumu : EIJ1=0 , EIJ2=EI

L L  2 EI  2 EI
X1 + X 2 = 0  X1 = − miθ j = − X 1 =
3 6  L  L
→ ⇒ 4 EI
L L  4 EI  m jθ j =
X 1 + X 2 = EI X2 =
6 3  L  L

4 EI
miθi = m jθ j =
• Temel birim deplasman sabitleri: L
2 EI
miθ j = m jθi =
L

• Not: Simetrik çubuklarda temel birim deplasman sabitleri, miθi = m jθ j , miθ j = m jθi olmak

üzere iki tanedir.

Özel Hal Doğru eksenli Prizmatik çubuk için birim deplasman sabitleri matrisi;

θi θj δ
4 EI
1 Temel Birim Deplasman Sabitleri: miθi = m jθ j =
4 EI 2 EI 6 EI L
L L L2 2 EI
miθ j = m jθi =
L

Yapı Anabilim Dalı 13/YerDeğYön

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
 2 EI 4 EI 6 EI 4 EI 2 EI
2 +
L L L2 miδ = m jδ = tiθi = t iθ j = t jθi = t jθ j = L L = 6 EI
L L2
6 EI 6 EI 12 EI 6 EI 6 EI
3=(1+2)/ + 2
L2 L2 L 3
t = t = L2 L = 12 EI
L iδ jδ
L L3
6 EI 6 EI 12 EI
L2 L2 L3 4=3

Doğru eksenli çubuk da ∆ eksenel boy değişiminin göz önüne alınması durumda birim
deplasman sabitleri:

Doğru eksenli çubuklarda ∆ eksenel boy değişimi eğilme momenti ve kesme kuvvetinden
bağımsızdır. Yani sadece normal kuvvete bağlıdır.

∆=1, δ ij = 0 , θ i = θ j = 0 dış yük=0. durumundaki birim deplasman sabitleri:

mi∆ = m j∆ = ti∆ = t j∆ = niθi = n jθi = niδ = n jδ = 0 dir.

Sadece ni∆ = n j∆ birim deplasman sabitleri sıfırdan farklıdır.

N eksenel yükü etkisinde ve EF uzama rijitliğinde olan doğru eksenli bir çubuğun uzaması;

Olarak yazılabilir. Tanım gereğince; Esenel boy değişiminin birim değerine ( ∆ = 1 ) karşı
EF
gelen normal kuvvet olan ni∆ = n j∆ birim deplasman sabiti ni∆ = n j∆ = olarak elde
L
edilir. Bu durumda, genel birim deplasman sabiti matrisi aşağıdaki gibi yazılabilir.

θ i = 1 θ j = 1 ∆ij = 1 δ ij = 1

Yapı Anabilim Dalı 14/YerDeğYön

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
 M ij  4 EI 2 EI 6 EI 
 L 0  1
L L2
 
M ji  2 EI 4 EI
0
6 EI  2
 L L L2 
 EF  3
 0 0 0 
N ij  L 
 6 EI 6 EI 12 EI  4=(1+2)/L
 2 0 
Tij  L L2 L3 
 EF 
 0 0 0  5=3
N ji  L 
 6 EI 6 EI 12 EI  6=4
 L2 0
T ji L2 L3 

Özel Hal: Bir ucu mafsallı çubuklar. Bu çubuklarda mafsallı uçta momentin sıfır olduğu
bilindiği için mafsallı ucun birim dönmesinin birim deplasman durumu olarak alınmasına
gerek kalmamaktadır. Bu özellik göz önüne alınarak bir ucu mafsallı çubuklar için özel birim
deplasman sabitleri yukarıda verildiği gibi hesaplanabilir.
(A) Durumu θ i = 1 θ j ≠ 0 δ ij = 0 dış yük=0

Çubuk denge denklemlerinden:

miθi
tiθi = t jθi =
L

(C) Durumu θ i = 0 θ j ≠ 1 δ ij = 1 dış yük ≠ 0

Çubuk denge denklemlerinden:

miδ
tiδ = t jδ =
L

(A) ve (C) durumları arasında Betti karşıtlık teoremi yazılırsa; tiθi = miδ

Yapı Anabilim Dalı 15/YerDeğYön

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
j ucu mafsallı çubukta temel birim deplasman sabiti miθi dir. Bu durumda diğer birim

miθi
miδ = tiθi = t jθi =
deplasman sabitleri; L olarak yazılabilir.
m
tiδ = t jδ = iδ
L
j ucu mafsallı çubuk için birim deplasman sabitleri matris gösterilimi ile toplu olarak
aşağıdaki gibi verilebilir.
θi θj δ ij

Mij miθi 0 miδ 1

Mji 0 0 0 2

Tij tiθi 0 ti δ 3 = 1+ 2
L

Tji t jθ i 0 t jδ 4=3 Denge denkleminden

Yukarıda verilen birim deplasman sabitleri matrisi i ucu mafsallı çubuk için benzer şekilde
yazılabilir.

Uygulama: Doğru eksenli prizmatik çubuklarda

1
δ 11 = L , J1=EI
3

L 3EI 3EI
X 1 = − EI → X 1 = − ⇒ miθi = − X 1 =
3 L L

Birim deplasman sabitleri matrisi

θi θj δ
Temel Birim Deplasman Sabitleri:
3EI 0 3EI 1 3EI
miθi =
L L2 L
Yapı Anabilim Dalı 16/YerDeğYön
Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
 3EI
0 0 0 2 3EI
miδ = tiθi = t jθi = L = 2
L L
3EI 3EI 3EI
L2 0 L3 3=(1+2)L 2 3EI
tiδ = t jδ = L = 3
L L
3EI 3EI
L2 0 L3 4=3

Süperpozisyon denklemleri:

Herhangi bir ij çubuğunun şekildeğiştirmiş konumundaki durumu dört ayrı durumun toplamı
olarak ifade edilebilir.

Yerdeğiştirmeden önce

Yerdeğiştirmeden sonra

Bu durumlar;
1. Dış etkiler,
2. i ucunun θ i dönmesi
3. j ucunun θ j dönmesi
4. j ucunun i ucuna göre yapmış olduğu rölatif δ ij yerdeğiştirmesi
olarak yazılabilir.

Yükleme Durumu ij Çubuğu Mij Mji

1- Dış etki ≠ 0
Mij Mji
θ i = θ j = δ ij = 0
2- θ i ≠ 0
miθiθ i m jθiθ i
Yapı Anabilim Dalı 17/YerDeğYön
Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
 Dış etki = θ j = δ ij = 0

3- θ j ≠ 0
miθ j θ j m jθ j θ j
Dış etki = θ i = δ ij = 0

4- δ ij ≠ 0
miδ δ ij m jδ δ ij
Dış etki = θ i = θ j = 0

Uç momentleri bu dört durumun toplamı ile elde edilebilir.

Mij= Mij + θ i miθ i + θ j miθ j + δ ij miδ SÜPERPOZĐSYON

Mji= Mji + θ i m jθi + θ j m jθ j + δ ij m jδ DENKLEMLERĐ

δ ij yerdeğiştirmesinden
θ j dönmesinden
θ i dönmesinden
Dış etkilerden

i ucu mafsallı çubuk :

Bir ucu mafsallı çubuklar:

i ucu mafsallı bir ij çubuğunun şekildeğiştirmiş konumundaki durumu üç ayrı durumun

toplamı olarak ifade edilebilir. Bu durumlar;
1. Dış etkiler,
2. j ucunun θ j dönmesi,
3. j ucunun i ucuna göre yapmış olduğu rölatif δ ij yerdeğiştirmesi
olarak yazılabilir.

Mij=0 SÜPERPOZĐSYON
Mji= Mji + θ j m jθ j + δ ij m jδ DENKLEMLERĐ
δ ij yerdeğiştirmesinden
θ j dönmesinden
Dış etkilerden

j ucu mafsallı çubuk

Yapı Anabilim Dalı 18/YerDeğYön

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
j ucu mafsallı bir ij çubuğunun şekildeğiştirmiş konumundaki durumu üç ayrı durumun
toplamı olarak ifade edilebilir. Bu durumlar;
1. Dış etkiler,
2. i ucunun θ j dönmesi,
3. i ucunun j ucuna göre yapmış olduğu rölatif δ ij yerdeğiştirmesi
olarak yazılabilir.
δ ij yerdeğiştirmesinden
θ i dönmesinden
Dış etkilerden

Mij= Mij + θ i miθ i + δ ij miδ SÜPERPOZĐSYON

Mji=0 DENKLEMLERĐ

Düğüm noktaları sabit sistemlerde süperpozisyon denklemleri:

Düğüm noktaları sabit sistemlerde düğüm noktalarının lineer yerdeğiştirmeleri sıfır (δ ij = 0)

olduğu için süperpozisyon denklemlerinde δ ij ile ilgili terim sıfır olur.

Mij= Mij + θ i miθ i + θ j miθ j SÜPERPOZĐSYON

Mji= Mji + θ i m jθi + θ j m jθ j DENKLEMLERĐ

θ j dönmesinden
θ i dönmesinden

Dış etkilerden

Bir ucu mafsallı çubuklarda süperpozisyon denklemleri benzer şekilde yazılabilir.

i ucu mafsallı çubuk:

Mij=0 SÜPERPOZĐSYON
Mji= Mji + θ j m jθ j DENKLEMLERĐ

θ j dönmesinden
Dış etkilerden

j ucu mafsallı çubuk:

Yapı Anabilim Dalı 19/YerDeğYön

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik
 θ i dönmesinden
Dış etkilerden

Mij= Mij + θ i miθ i SÜPERPOZĐSYON

Mji=0 DENKLEMLERĐ

Yapı Anabilim Dalı 20/YerDeğYön

Yapı Statiği Çalışma Grubu
Prof.Dr.Sumru Pala-Y.Doç.Dr. Mecit Çelik