Professional Documents
Culture Documents
Düğüm Noktalari Hareketli̇ Si̇stemler
Düğüm Noktalari Hareketli̇ Si̇stemler
Giriş
Düğüm noktalarının doğrusal yerdeğiştirmeleri sıfırdan farklı olan sistemlere düğüm noktaları
hareketli sistemler (DNHS) denilmektedir.
Düğüm noktaları hareketli sistemlerin yerdeğiştirme yöntemleri ile hesabında bilinmeyenler
iki gruptan oluşurlar.
1. Düğüm noktalarının θi dönmeleri → ( θ1 ,θ 2 )
→ ∑ X 1 = 0, ∑ Y1 = 0, ∑ X 2 = 0, ∑ Y2 = 0
Uç Deplasmanları
∆ij : Bir ucun diğer uca gore rölatif
yerdeğiştirmesinin ij ekseni üzerindeki
izdüşümüdür. Đki ucun birbirinden
uzaklaşması halinde pozitifdir.
δij : Bir ucun diğer uca gore rölatif
yerdeğiştirmesinin ij eksenine dik
doğrultudaki bileşenidir. Çubuğun bir
ucunun diğer ucuna gore saat akrebi
yönünde hareket etmesi durumunda
pozitifdir.
i j ∆ij (+)
δij (+)
2
Doğru eksenli çubuklardan oluşan sistemlerde, dış etki olarak düzgün sıcaklık değişmesinin
bulunmaması halinde
• Uzama şekil değiştirmelerinin terk edilebilir ve, ∆ = 0 alınabilir.
Diğer taraftan, çerçevenin başlangıç ve bitiş noktalarının birbirlerine göre rölatif hareketi
geometrik uygunluk koşulları nedeniyle bellidir. Örneğin örnek sistemde 4 mesnedinin 3
mesnedine göre rölatif hareketi sıfırdır. Bu koşullar çerçeveyi meydana getiren tüm
çubukların δ (∆) rölatif uç deplasmanları cinsinden ifade edilebilir. Bu geometrik
bağıntılara “çerçeve süreklilik denklemleri “ adı verilmektedir. Bu ilişkiler nedeniyle,
sistemdeki bütün çubukların δ deplasmanları birbirinden bağımsız değillerdir.
3
∆13 = ∆ 24 ⇒ δ 12 = 0
∆12 = 0 ⇒ δ 13 = δ 24
b.u.d ⇒ δ13 = δ olsun
⇒ δ13 = δ 24 = δ olur
1. Bilinmeyenler ⇒ θ1 , θ 2 , δ 13 = δ 24 = δ
2. Denklemler
Düğüm noktaları moment denge denklemleri ∑M 1 =0 , ∑M 2 = 0 ve
NOT: Eksenel boy değişimleri ihmal edilmesi nedeniyle çubuk normal kuvvetlerin
süperpozisyon ifadeleri yazılamadığı için düğüm noktalarında yatay izdüşüm denge
denklemleri yazılamaz. (N12 bilinmeyenler cinsinden ifade edilemez)
1 N12
ΣX1=0
T13
• Örnek
θ 1 ,......,θ 5
Bilinmeyenler;
δ1 ,δ 2
Denklemler; ∑M 1 = 0,....., ∑ M 5 = 0
e= çubuk sayısını
d= mesnetler dahil düğüm noktaları sayısı
m= mesnetlerin sayısını göstermektedir.
1. Herhangi bir bud δ i =1, diğer δ lar=0 olacak şekilde seçilecek bir yer değiştirme
durumu belirlenir.
2. Bu durumda, δ şekil değiştirmesini yapan çubuklar kesilecek şekilde bir kesim
yapılır. Ve bu kesim doğrultusunda izdüşüm denge denklemi yazılır.
8
Uygulama 1:
denklemlerinin belirlenmesi;
e=8 ç= 3 k=0
bud=8-2*3=2
∑X = 0 →δ 57 + δ 25 − δ 38 = 0
∑Y = 0 → δ 23 =0
δ 57 = δ 1 , δ 25 = δ 2
δ46 = δ1 , δ14 = δ2 } → δ 38 = δ 1 + δ 2
δ 12 = δ 23 = δ 45 = 0
∑X 1 =0 ∑X 2 =0
Uygulama 2:
413 Çerçevesi; Dengedenklemi;
3
δ13
1 2
∑X = 0 → δ 41 = −δ13
∑Y = 0
δ41
4
3 δ13
∑X = 0
1 2 δ41
4
10
a) Rölatif uç deplasmanları;
θ i ,θ j : açısal uç deplasmanları
∆ ij , δ ij : doğrusal uç deplasmanları
θi θj δ ij
Mji m jθ i m jθ j m jδ 2
1+ 2
Tij tiθi tiθ j ti δ 3 = L
θi = 1 θ j = 1 δ ij = 1
4 EI 2 EI 6 EI
M ij 1
L L L2
2 EI 4 EI 6 EI
M ji 2
L L L2
6 EI 6 EI 12 EI 1+ 2
Tij 3=
L2 L2 L3 L
6 EI 6 EI 12 EI 4=3
T ji
L2 L2 L3
θi = 1 θ j = 1 δ ij = 1
3EI 3EI
M ij − 1
L L2
M ji 0 − 0 2
3EI 3EI 1+ 2
Tij − 3=
L2 L3 L
Tji= τ ji + θ i t jθi + θ j t jθ j + δ ij t jδ
Mji= 0
Tji= τ ij + θ i tiθi + δ ij t jδ
Süperpozisyon denklemleri
Tji= τ ji + θ it jθi + θ j t jθ j + δ ij t jδ
Dış θ i ’den θ j ’den δ ij ’den
yüklerden
13
Özel hal: Bir ucu mafsallı çubuk. Bu özel çubuklarda mafsallı uçtaki dönme bilinmeyen
olarak alınmamaktadır.
Mji= 0
Tji= τ ji + θ i t jθi + δ ij t jδ
Dış θ i ’den δ ij ’den
yüklerden
Bu ifadelerde yer alan τ ij ve τ ji iki ucu ankastre (veya bir ucu mafsallı) çubukta, dış
Bilinmeyenler ve denklemler
dnhs’in AÇI yöntemi ile hesabında bilinmeyenler;
a) düğüm noktalarının θ i dönmeleri,
b) δ bağımsız uç deplasmanlarıdır.
Bu bilinmeyenlerin tayini için kullanılan denklemler ise;
a) düğüm noktalarının ∑M = 0 moment denge denklemi,
denklemleridir.
Özel hal: Kolonları düşey olan ve bütün yapı yüksekliğince devam eden düzgün
çerçeve sistemlerde
δ bağımsız uç deplasmanları: katların rölatif yatay yerdeğiştirmeleridir.
∑M i =0 M i + ∑ M ij = 0
Mij uç momentlerinin,
M ij = Mij + θ i miθi + θ j miθ j + δ ij .miδ
∑ X K = 0 X K + ∑ Tij = 0
( ∑ M i = 0 ve ∑X K = 0 ) belirlenir.
3- Üzerlerinde yük olan tüm çubuklardaki ankastrelik momentleri, ( Mij , Mji ) hesaplanır.
hesaplanmalıdır.
4- Moment ve izdüşüm denge denklemleri sayısal olarak yazılıp çözülerek θ i , δ k
bilinmeyenleri bulunur.
5- Süperpozisyon denklemleri ile uç momentleri bulunur.
6- Dönüştürme yapılarak M diyagramı çizilir.
7- Çubukların denge denklemleri veya süperpozisyon denklemleri ile T kesme
kuvvetleri bulunur.
8- kontrollar yapılır. a) ∑M i = 0 moment denge denklemi ile
c) KSD ile
9- Düğüm noktalarının izdüşüm denge denklemleri ile N normal kuvvetleri bulunur.
Özel haller
Sistemde mafsallı birleşim, konsol ve elastik mesnet gibi özel durumların bulunması
halinde izlenen yol düğüm noktaları sabit sistemlerde uygulanan yolun aynıdır.
1. Bilinmeyenler ve denklemler;
Bilinmeyenler; θ 1 ,θ 2 , δ 1 (δ 14 = δ 25 = δ )
Denklemler; ∑M 1 = 0 , ∑M2 = 0
17
1
M23 = 30 *82 − 0.5* 60 = 210.0 kNm
8
1
M41 = − M14 = 10* 4 2 = 13.3 kNm τ 41 = 20 kN τ 14 = −20 kN
12
4- Denge denklemleri;
M 12 + M 14 = 0
∑M 1 =0 θ1m112θ + θ 2 m112θ + µ14 + θ1m114θ + δ 1m114δ
1
2
1
M 12 M14
∑M 2 =0 M 21 + M 23 + M 25 = 0
∑X
1 =0
T14+T25 - 20=0
τ14 + θ1t114θ + δ 1t114δ + θ 2 t2θ25+ δ 1t2δ25 − 20 = 0
1 2
T14 T25
18
∑M 1 ( )
= 0 → M14 + θ1 m112θ1 + m114θ1 + θ 2 m112θ 2 + δ 1m114δ = 0
∑M 2 = 0 → M25 +θ (m
2
21
2 θ2 )
+ mθ2252 + mθ2232 + θ1m221θ1 + δ 1m125δ = 0
∑X 1 = 0 → X 1 + τ 14 + θ1t114θ1 + θ 2 t2θ25
2
+ δ1 (t14
1δ + t2δ25 ) = 0
Ic 1
. ∫ MM 3 I ds = 6 4* 4 *(2* 68.8 − 101.9)* [ 6]
Ic 1
∫ MM 2 I ds = 6*1(68.8 − 2 *112.0) [ 3] + ...
1 1
6 + 4 * 4* 20* [ 6] + 6 * 4*(68.8 − 112.0) * [3]
1 1 . 3 2
.... − 8*1(2 *122.7 + 60) [ 2] + 8*1* 240 [ 2] 1
6 3 + 4 * 4*10.7 * [ 6 ]
= 1486.4 − 1486.4 = 0 3
1.6
= 5660.8 − 5662.4 = −1.6 → r.h = = %0.03
5661.6
20
Aşağıda, elastik mesnetli doğru eksenli, değişken veya sabit enkesitli çubuklarda birim
deplasman sabitleri ve ankastrelik momentlerine ait genel ifadeler elde edilmiştir. Bu
ifadelerden yararlanarak, elastik mesnet yerine sisteme fiktif bir çubuk ilave edilmesine
dolayısı ile bilinmeyenlerin bir tane artmasına gerek kalmadan, elastik mesnetli çubuk tek bir
çubuk olarak gözönüne alınabilmektedir.
M ii ′ i M ij ∑M i = M ii ′ + M ij = 0
ij çubuğunun uç momentleri:
M ij = Mij + θ i miθi + θ j miθ j (2a)
miθ j
(1) denge denkleminden θ j = 1 ⇒ θi = −
R + miθ i
miθ j
(2) bağıntılarından : M ji = m jθ j = m jθ j − m jθ i
R + miθ i
21
miθ j
M ij = miθ j = miθ j − miθ i
R + miθ i
1 miθ i
ij çubuğundan : miθ i = m jθ i ⇒ miθ i = m jθ i
µ ij m jθ i
Mij
(1) denge denkleminden : θ j = 0 ⇒ θi = −
R + miθi
R
(2) bağıntılarından : Mji = Mij = Mij
R + miθi
m jθi
Mij = Mji = Mji − Mij
R + miθi
RL
miθ i + m jθ i 6 EI EI
miδ = tiθi = t jθi = = 2
L L 4 + RL
EI
RL
miθ j + m jθ j 2+
6 EI EI
m jδ = tiθj = t jθj = = 2
L L 4 + RL
EI
RL
miδ + m jδ 1+
12 EI EI
tiδ = t jδ = = 3
L L 4 + RL
EI
Düzgün yayılı yükten oluşan ankastrelik momentleri:
qL2 qL2
Prizmatik çubuklarda ⇒ Mij = , Mji = −
12 12
RL
2
R qL EI
Mji = Mij = Mij =
R + miθi 12 RL + 4
EI
RL
m jθ i +6
2
qL EI
M ij = M ji = M ji − M ij =−
R + m iθ i 12 RL
+4
EI