start

Oktober 2001 nr 10

ELECTRON
Maandblad voor de Nederlandse radioamateur

inhoud

In dit nummer onder meer:

Antennes voor AO-40
Jan, PA0SSB, geeft in stripvorm de constructie
aan van antennes voor AO-40
ELECTRON In dit nummer...
Jaargang 56. Nummer 10 2001
Redactie
G.J. Huijsman, PA0GJH, hoofdredacteur
Eindredactie: vacature
A. Nijveld, PA0XAB, redacteur
A.N. van der Molen, PA3GCO, redacteur
G.J. Hekkert, PA3HCD, redacteur
Dag voor de Amateur
W.H. de Vries, PA0ME, redacteur
Zaterdag 13 oktober 2001
Redactiesecretaris:
W.J. van de Laar, PD2WLA in de
Fazantstraat 4 te Apeldoorn
2941 RB Lekkerkerk
Tel. (0180) 66 50 16 Programma en verdere informatie
Fax (0180) 66 50 52
EÐmail electron@veron.nl

Vaste medewerkers (techniek)

J.A.J.M. Disselhorst, PA3ACJ; A. Dogterom, PA0EZ;
406
A. Harteveld, PA1ARE; J.F.M. v.d. List, PA0JOZ;
D.W. Rollema, PA0SE; M.J.H. Simons, PE1RRT. Technische
Overige medewerkers
W.J. v.d. Broek, PA0JEB; A. Butselaar, PE1AAP;
J. Evers, PA0CX; F.J.N. de Vroom, PA3FDC;
Notities van
A.B.M. Hsken, PE1KEH; G.J.H. van Kleef, PA0GVK;
M.B.L.F. Kolb-van de Ven, PA3GMK; M.C.P. Mandos, PA0SE
PA0MPM; P.M.H. Meijers, PA2PME; W.B. Mudde,
PA3GGM; B. Munneke, PA0MUN; C.H. Murre, Dick behandelt onder
PA2CHM; T. den Ouden, PA5TT; E. de Ruiter,
PA0OKA; T. Sprenger, PA3AVV; W.H. de Vries, meer kleine antennes voor
PA0ME; F.W. van Wijk, PA3BVD; P. van der Zalm, HF en gaat nogmaals in
PE1AHQ.
op raamantennes
Ferrieten in HF-
408
Overname van artikelen en schema's is slechts
toegestaan met schriftelijke toestemming van de
redactie. Aanbieders van artikelen en schema's
ter publicatie worden uitdrukkelijk gewezen op
bepalingen van de Auteurswet.
toepassingen 2
Electron (ISSN: 0013-4767) Nogmaals wat theorie, maar
De verschijningsdatum is ± de 28e van de maand.
Sluitingsdatum voor alle kopij elke 28e van de GSM-filters ook het zelf meten komt aan
de orde.
maand. Berichten bestemd voor de vaste rubrieken

414
sturen naar het adres van de daarbij vermelde me-
dewerkers.
VERON
Vereniging voor Experimenteel Radio On-
derzoek in Nederland. Opgericht 21 okto-
ber 1945. In de VERON werden de oude
amateurradioverenigingen NVVR, NVIR en
VUKA opgenomen. De VERON is de Neder-
landse sectie van de International Amateur
Radio Union (IARU). Website:
www.veron.nl Toegangscode: 58576
Contributie
De papegaai
De contributie is met inbegrip van het verenigingsor-
gaan Electron en de bijdrage aan de plaatselijke afde- De beschrijving van een
ling voor het jaar 2001 Ä 70,00. Juniorleden Jos en Jos, PA3ACJ en PA3JOZ, beschrij- opmerkelijke repeater-
(t/m 17 jaar): Ä 50,00 en gezinsleden (zonder Electron) ven de constructie van bandsperfilters schakeling door DL7AWL
Ä 25,00. Bij aanmelding als nieuw lid, voor de 15e

422
van de maand, ontvangt men Electron van dezelfde om GSM-signalen te onderdrukken.

419
maand. Contributiebetaling s.v.p. na ontvangst van
een acceptgirokaart.
Statuten kunnen gratis worden aangevraagd bij de
afdelingssecretarissen of het Centraal Bureau van de
VERON.
Aanmelding nieuwe leden, adreswijzigingen etc.:
VERON, Centraal Bureau,
Postbus 1166, 6801 BD Arnhem, Bij de
tel. (026) 442 67 60.
E-mail: veroncb@worldonline.nl voorpagina
Giro 365900 t.n.v. VERON, Arnhem.
De antenne-
Antennes voor
DRINGEND VERZOEK
Wilt u bij onjuiste adressering of tenaamstelling
constructie
op het dak van
AO-40
adressticker met verbeterd adres a.u.b. zenden aan:
Centraal Bureau VERON Ð Postbus 1166 Ð Jan, PA0SSB, Jan, PA0SSB,
6801 BD Arnhem Ð Holland. met de in dit geeft in stripvorm
Uitgave: nummer de constructie
Koninklijke BDU Uitgeverij B.V. beschreven aan van anten-
Marconistraat 33, 3771 AM Barneveld,
Postbus 67, 3770 AB Barneveld. paraboolantenne. nes voor AO-40

424
Tel. (0342) 49 49 11
Fax. (0342) 49 42 99
Foto: Henk Hommes
Advertenties:
Advertenties dienen de 5e van de maand in ons be-
zit te zijn om in aanmerking te komen voor plaatsing
in het nummer dat dezelfde maand wordt verzon-
den. Opdrachten voor commerci‚le advertenties Bibliotheeknieuws..........427 Cursus C en N
en/of advertentiemateriaal voor Electron zenden
aan: Koninklijke BDU Uitgeverij B.V. Speciale Media en verder... IARU.....................................427 in Hengelo ........................441
Produkties. t.a.v. Arjan v.d. Bosch, Postbus 67, Van de HB tafel ...............428 Ongedempte trillingen..442
3770 AB Barneveld.
Tel. (0342) 49 42 66. Fax. (0342) 49 42 99 Nieuws van het NL-Post ...............................429 Komt u ook? ....................442
Service Bureau .................421 VHF en Hoger ..................431 VERON Servicebureau...444
Website Afscheid van Amateursatellieten .........434 In Memoriam ...................445
Een overzicht van de inhoud van ELECTRON, in-
clusief foto's in kleur is te zien op de website Nanno van Haaften, Traffic Nieuws..................436 Nieuwe leden...................445
www.veron.nl/electron/. Doorgaans wordt dit PE1OLQ ..............................426 Op bezoek bij het Wie helpt mij... ................446
overzicht ca. 10 dagen vŠŠr het verschijnen van Gouden Antenne van Rotterdams Radio Feest in Zuid-Limburg ...446
het blad geplaatst.
de stad Bad Bentheim...426 Museum .............................441 Adverteerdersindex .......446

Electron oktober 2001 405

Dag voor de Amateur 2001
13 oktober 2001
van 10.00-17.00 in
de Americahal
in Apeldoorn
Op 13 oktober 2001 vindt
weer de Dag voor de Ama-
teur plaats. De organisatie
heeft ook dit jaar weer haar
best gedaan om een zo aan-
trekkelijk mogelijk pro-
gramma samen te stellen.
Naast het offici‚le gedeelte
zijn er diverse lezingen, de zelfbouwten-
toonstelling en natuurlijk de AMRATO
en de VERON Onderdelen Markt. Hier
treft u een overzicht aan van wat er op
13 oktober allemaal te beleven zal zijn
in de Americahal in Apeldoorn.
Openingstijden en kaartverkoop
De Dag voor de Amateur begint om 10.00 uur en duurt tot
17.00 uur. De kaartverkoop begint echter al om 09.00 uur.
Ook dit jaar hebben we de entreeprijzen voor de Dag voor de
Amateur gelukkig kunnen handhaven ondanks de wederom
gestegen kosten voor de organisatie. VERON-leden betalen uit-
sluitend op vertoon van hun geldige VERON lidmaatschaps-
kaart Ä 10,00.
In alle andere gevallen bedraagt de entreeprijs Ä 12,50. Hou-
ders van de Gouden Speld van de VERON hebben gratis toe-
gang mits de speld zichtbaar gedragen wordt. Bij de America-
hal kunt u gratis parkeren.
Lezingen
Ook dit jaar zijn we er weer in geslaagd een aantal interessan-
te lezingen te organiseren met aandacht voor diverse aspecten
van de radiohobby. Rob van den Ent, PE9PE zal in een boeien-
de lezing, ondersteund door een uitgebreide videovertoning,
verslag doen van zijn avonturen als lid van de DX-peditie
van 8 tot 28 februari dit jaar naar Comoros, waar hij samen
met een groot internationaal team QRV was met de call D68C.
Nadere achtergrondinformatie over deze expeditie is te vinden
op de website van de expeditie:
http://www.dxbands.com/comoros/
De JOTA is een schitterend evenement dat bij uitstek geschikt
is om de jeugd kennis te laten maken met techniek. Hamvraag
voor veel amateurs is echter: ãHoe kan ik als JOTA-zendama-
teur de jeugd boeien?Ó.
Jan Kluiver, PB0AMJ van Scouting Nederland zal u in een voor-
dracht van 30 minuten een aantal waardevolle tips aan de
hand doen die u kunnen helpen bij het voorbereiden van een
succesvolle JOTA.
Cees Keyer gaat ons inwijden in de geheimen rond het ver-
schijnsel bliksem. Hij is docent aan de Hogeschool van Am-
sterdam bij het instituut Informatica en Elektrotechniek in de
vakgebieden hoogfrequente elektronische schakelingen, mi-
crogolf techniek, elektromagnetische compatibiliteit en meet-
techniek. Verder werkt hij in deeltijd als EMC-specialist bij een
406
A50
A1
A1
A50
Aanbevolen route per auto van alle kanten: A50 afrit 24 1e verkeerslicht links.
Per openbaar vervoer van station NS: buslijn 3 of 4, uitstappen bij halte Laan
van Erica/Gildenlaan.
bedrijf in Amsterdam. Als zodanig heeft hij veel kennis op het
gebied van bliksem en bliksembeveiliging. Hij houdt een boei-
ende lezing waarin hij ingaat op het ontstaan van een elektro-
statische ontlading vanuit een wolk of vanuit de aarde, de
kenmerken van zo'n ontlading, en hoe je kunt voorkomen
dat een blikseminslag schade doet ontstaan.
Door Marc Bentum en Rob Millenaar zal een lezing worden
verzorgd over de geavanceerde methoden die bij de De Wes-
terbork Radio Telescoop worden gebruikt radiosignalen van
kosmische objecten te ontvangen. De lezing bestaat uit twee
delen.
Het eerste deel, getiteld 'Het nieuwe elektronische meetsys-
teem' wordt verzorgd door Rob Millenaar, hoofd van de elek-
tronische groep van de sterrenwacht. Radioastronomie is de
kunst om zo veel mogelijk over kosmische objecten te weten
te komen met behulp van het radiodeel van het elektromag-
netische spectrum. Daarbij speelt het ontvangersysteem een
cruciale rol. Meten met zo groot mogelijke gevoeligheid, bij
verschillende frequenties, zo weinig mogelijk gestoord door
aardse bronnen. Dit alles vraagt speciale technieken. Houd
daarbij rekening met de 14 afzonderlijke telescopen die moe-
ten worden gecombineerd en men beseft dat dit een onortho-
dox systeem oplevert. Rob zal uitgebreid het signaalpad van
antenne tot digitale correlator beschrijven.
Het tweede deel, getiteld 'Dataverwerking: Computersysteem
en Software-architectuur' wordt verzorgd door Mark Bentum,
hoofd van de systeemgroep van de sterrenwacht. Nadat in de
correlator de logische combinaties zijn gemaakt zit men met
een enorme hoeveelheid data die in korte tijd op schijf moet
worden opgeslagen.
Dit is slechts de eerste fase van de datastroom. Er zullen files
gemaakt moeten worden, geschikt om met diverse astronomi-
sche software pakketten te worden verwerkt tot bijvoorbeeld
kaartjes van de hemel en spectra.
Data moet worden gearchiveerd en distributie CD-ROM's wor-
den gemaakt om aan de eindgebruikers te versturen. Hoe dat
allemaal gebeurt zal Mark u zo duidelijk mogelijk uit de doe-
ken doen.
Centraal Bureau VERON
Het Centraal Bureau van de VERON verzorgt de ledenadmini-
stratie en een belangrijk deel van de correspondentie van
onze vereniging. Mocht u hierover vragen hebben, of wilt u
zich opgeven als lid van de VERON, bezoek dan de stand van
het Centraal Bureau. Wie zich tijdens de Dag voor de Amateur
opgeeft als lid betaalt pas met ingang van januari 2002.
Electron oktober 2001
 Lotenverkoop met groot aantal prijzen
Tijdens de Dag voor de Amateur zullen weer een aantal prach-
tige prijzen worden verloot.
De grote prijzen zijn te bezichtigen in de vitrines van de VERON
stand.
Daarnaast zijn er nog diverse kleinere prijzen te winnen. In de
Americahal zullen enkele verkooppunten voor loten te vinden
zijn. De loten kosten Ä 1,50 per stuk of Ä 5,00 per vier stuks.
Door de firma Schaart zijn 4 grote prijzen tegen sterk geredu-
ceerde prijs beschikbaar gesteld, te weten een FT817, een
FT100, een VX5R en een FT1500.
Door de volgende firmaÕs zijn prijzen voor de loterij
beschikbaar gesteld: Amcom: 1 Icom wereldklok,
Dierking: 2 cw-LF filters type GD6, Deltron Trading:
1 Diamond SX600 SWR-meter, 1.8-525 MHz, Doeven:
1 Davis weerstation Perception II, Dolstra Electronica:
1 Kenwood HS5 hoofdtelefoon, E.P.S. Antennes: 1 HB9CV
2 elements voor 70 cm, Jacobs Breda Electronics: 1 Profoon
telefooncentrale met 3 toestellen, Patcomm International:
1 aktieve kortegolfantenne, Radio ABE: 1 scanner 120 XLT,
Kon. BDU uitgevers RAM: 1 abonnement op RAM voor 1 jaar,
Uitg. Segment BV Electuur: 1 abonnement op Electuur
voor 1 jaar, GB Towers en Antennes: 1 sloper kortegolfantenne,
R.S.E. Electronics: 1 videoverdeler voor ATV.
Morse
Ook dit jaar kunt u bij het Traffic Bureau weer testen hoe het
gesteld is met uw Morsevaardigheden. Dit jaar kunt u dat weer
doen door deel te nemen aan de vorig jaar vernieuwde CW
pile-up wedstrijd. U kunt daarvoor de gehele dag terecht in de
stand van het Traffic Bureau.
Verder wordt dit jaar weer de Super Vonkenboerwedstrijd geor-
ganiseerd door Maarten Cattenstart, PA3GMB. Er zullen twee
wedstrijden plaatsvinden.
De eerste wedstrijd is met snelheden tot 70 ‹ 80 wpm voor de
echte snelheidsduivels onder ons. Daarna vindt er een tweede
wedstrijd plaats voor hen die een wat rustiger seintempo ge-
wend zijn.
Deze tweede wedstrijd begint bij 12 wpm. Het is de bedoeling
dat de score van dit jaar wordt vastgelegd waarna volgend jaar
een extra prijs wordt uitgereikt aan de grootste stijger. Deze
Programma
09.00 Aanvang kaartverkoop
10.00 Hal open
10.15-10.45 Glazen zaal, eerste etage:
Workshop: ÕJOTA: jeugd op techniek
avontuurÕ door Jan Kluiver, PB0AMJ,
landelijk JOTA organisator Scouting
Nederland.
11.00-12.00 Midden- en Matenzaal, eerste etage:
* Offici‚le opening en toespraak door
Algemeen Voorzitter van de VERON,
Frank van Dijk, PA7FF
* Bekendmaking Amateur van het Jaar
2000.
12.00-12.45 VERON-stand:
IARU spreekuur door Kees Murre, PA2CHM,
VERON-vertegenwoordiger IARU.
12.45-13.30 Midden- en Matenzaal, eerste etage:
Lezing: ÕD68C door Rob van den Ent, PE9PE.
13.45-14.30 Glazen zaal, eerste etage:
Lezing: ÕDoor de bliksem getroffenÕ
door Cees Keyer, PE1JMJ, docent aan het
Instituut Informatica en Elektrotechniek,
Hogeschool van Amsterdam.
Electron oktober 2001
formule is vorig jaar geŁntroduceerd dus dit jaar kan deze prijs
voor de eerste maal worden uitgereikt.
Deelnemers aan de wedstrijd van vorig jaar kunnen dus alvast
weer gaan oefenen!
PA6DVA
Mocht u de weg naar de Americahal niet kunnen vinden dan
kan het inpraatstation PA6DVA u helpen.
PA6DVA is vanaf 09.00 uur vanuit de Americahal in de lucht
op 145.500 MHz.
Ook zal er weer een QSL-kaart van dit station worden uitgege-
ven.
AMRATO deelnemers
Dierking, DSH Electronics, Deltron Trading, Doeven Com. & Me-
teo, Dolstra Electronica, E.P.S. Antennes, Jacobs Breda Electro-
nics, Patcomm, Radio Abe, RAM, R.S.E. Electronics, Schaart Com-
munication, Teletrix Nederland B.V., Uitg. Segment B.V. Elektuur.
Catering
Zowel in de entree als op de eerste etage zal een horecabuffet
te vinden zijn waar diverse versnaperingen en dranken ver-
krijgbaar zijn. Speciaal voor de Old Timer Club (OTC) zal op de
balustrade, wat weg van de grote drukte van de Dag voor de
Amateur, een aparte hoek gerealiseerd worden waar uitslui-
tend leden van de OTC even tot rust kunnen komen en met el-
kaar oude herinneringen kunnen ophalen.
Tot slot
De kans dat u op de AMRATO of de Onderdelenmarkt wat van
uw gading vindt is natuurlijk groot. Zorgt u wel dat u voldoen-
de geld bij u heeft want in de Americahal is er geen geldauto-
maat aanwezig. Het kan in de ochtend nogal druk zijn op de
wegen naar de Americahal. Houdt u daar rekening mee als u
niets van dit evenement wilt missen.
We hopen u allen weer te mogen begroeten op de Dag voor
de Amateur op zaterdag 13 oktober 2001 in de Americahal in
Apeldoorn.
Henri Molhuizen, PA3DUA
Voorzitter VERON Evenementen
14.45-15.45 Glazen zaal, eerste etage:
Lezing: ÕDe Westerbork Radio Telescoop
anno 2001Õ door Mark Bentum en Rob
Millenaar, Stichting Astronomisch Onderzoek
in Nederland.
15.00-16.00 Zaal 1:
De Super Vonkenboerwedstrijd o.l.v.
Maarten Cattenstart, PA3GMB
15.00-15.45 VERON-stand:
IARU spreekuur door Kees Murre, PA2CHM,
VERON-vertegenwoordiger IARU.
16.00-17.00 Midden- en Matenzaal, eerste etage:
Uitslag cw pile-up wedstrijd (zie hierna),
verloting en sluiting.
Doorlopend:
* CW pile-up wedstrijd in de stand van het
Traffic Bureau
* Informatiestand Divisie Telecom met onder
meer mogelijkheid tot het laten meten van
radiozendapparatuur.
* AMRATO
* VERON Radio Onderdelen Markt
* Zelfbouwtentoonstelling en demonstraties
* Lotenverkoop
* Diverse VERON commissies
* Diverse verenigingen
(Programma onder voorbehoud)
407
Technische Notities van PA0SE
Kleine antennes voor 80 m
Als meest universele multibandantenne
voor de kortegolfbanden beschouw ik
nog steeds een dipool met open voe-
dingslijn die via een aanpassingsnetwerk
op de uitgang van de zender resp. in-
gang van de ontvanger is aangesloten.
Arend Harteveld heeft in zijn ÕTechni-
sche Notities van PA1AREÕ in Electron
van mei van dit jaar de lof van dit type
antenne gezongen en daar ben ik het
helemaal mee eens. Veel amateurs zul-
len zoÕn multibanddipool ook op 80 m
willen gebruiken en daar ontstaat vaak
het probleem dat er maar een beperkte
ruimte voor de antenne beschikbaar is.
Over dat probleem zal het hier gaan.
Daarbij heb ik gebruik ge-
maakt van computerprogram-
maÕs. Voor het uitrekenen
van de impedantie in het voe-
dingspunt van de antenne ge-
bruik ik AO Antenna Optimizer
en NEC/WIRES van Brian Beez-
ley, K6STI. Die zijn nu niet
meer te koop, maar EZNEC
van Roy Lewallen, W7EL, doet
het net zo goed
(http://eznec.com).
Rekenen aan een voedingslijn
doe ik met ÕXMSNLINE.EXEÕ
dat met mijn 1997 exemplaar
van THE ARRL ANTENNA BOOK
werd meegeleverd (VERON
Servicebureau). Het plezierige Fig.1. Resultaat van computersimulatie van een 40 m lange dipoolantenne
van dit laatste programma is op 10 m hoogte die wordt gevoed via open lijn. De frequentie bedraagt
dat het tevens aangeeft hoe 3650 kHz.
een L-netwerk dat de impe-
dantie aan het begin van de
voedingslijn aanpast op de 50
ohm van de zenderuitgang er
uit moet zien. Een L-netwerk
geeft van alle soorten aanpas-
singsnetwerken het minste
vermogensverlies en dat ver-
lies wordt door het program-
ma ook berekend. Het gaat
daarbij standaard uit van
Q=200 voor de spoel en
Q=1000 voor de condensator.
Het is wel mogelijk andere Q-
waarden in te voeren maar
dat vind ik niet nodig omdat
de standaardwaarden realis-
tisch zijn. Nu zult u wellicht Fig.2. Als figuur 1, maar nu voor een 30 m lange dipool.
opmerken dat een L-netwerk
niet geschikt is voor het aan-
passen van een symmetrische
voedingslijn. Dat is ook zo,
maar het kan ook in symme-
trische vorm worden gemaakt
en dat vind ik de mooiste
vorm van aanpassen. In ÕRe-
flecties door PA0SEÕ, Electron,
juni 1990, pag. 301, heb ik
verschillende configuraties van
symmetrische L-netwerken de
revue laten passeren. Prak-
tisch uitgevoerde constructies
zijn beschreven door PA0FNB
in Electron van 1992 pag. 451
en 509 (ÕSymmetrische anten-
netuner voor 3 t/m 30 MHzÕ) Fig.3. Als figuur 1, maar nu voor een 20 m lange dipool.
408
en door PA0DRC in Electron van 1993 op lang is. In figuur 1 ziet u wat de compu-
pag. 363 (ÕGroot vermogen balans tuner ter oplevert. De antenne is 40 m lang ge-
voor de LF-bandenÕ). Hoe een L-netwerk dacht en gemaakt van 1,5 mm dik ko-
functioneert behoef ik hier niet uit te leg-
gen; dat is heel goed gedaan door Klaas
Robers, PA0KLS, in het augustusnummer
van Electron van dit jaar.
Vaak zal bij een open lijn de bekende
Transmatch volgens McCoy worden ge-
bruikt. Die doet het prima maar de ver-
liezen erin zullen hoger zijn dan bij een
L-netwerk. Doch bij goede uitvoering en
gebruik ervan zult u het verschil niet of
nauwelijks kunnen vaststellen.
Maar nu terug naar onze multibanddi-
pool op 80 m. Het mooist is wanneer die De term +j27 ohm geeft aan dat er in se-
op 80 ongeveer een halve golflengte
perdraad. Zij hangt 10 m hoog boven
grond met gemiddelde elektrische eigen-
schappen. De impedantie in het voe-
dingspunt bedraagt
Zant = 43,9+j27 ohm bij f = 3650 kHz.
Die 43,9 ohm is het re‚le deel van de im-
pedantie en bestaat uit de som van de
stralingsweerstand van de antenne en de
ohmse weerstand van de draad. In de
vrije ruimte zou de term 43,9 ohm stij-
gen tot ongeveer 73 ohm maar door de
invloed van de grond wordt het minder.
rie met de weerstand van 43,9 ohm een
inductieve reactantie staat van
27 ohm. (Bij een capacitieve re-
actantie zou er -j voor het getal
staan). Dat betekent dat de an-
tenne iets te lang is voor halve-
golfresonantie. Het verlies in de
antenne door de ohmse weer-
stand van de draad bedraagt
slechts 0,23 dB.
Het prettige van de multiband-
dipool met voeding door open
lijn is dat de lengte er niet op
aan komt maar ook dat de
voedingslijn een willekeurige
lengte mag hebben. In figuur 1
ziet u wat er gebeurt bij voe-
dingslijnen tussen 2 en 20 m
lang en met een karakteristieke
impedantie van 600 ohm; ken-
merkend voor open lijn. De im-
pedantie aan het begin van de
voedingslijn in de shack va-
rieert nogal sterk; maar dat
maakt de aanpasser wel goed.
De staandegolfverhouding bij
het koppelpunt van antenne en
voedingslijn bedraagt 13,7.
Maar ondanks die toch tamelijk
hoge waarde is het verlies in
de voedingslijn gering. Ook het
L-netwerk geeft weinig verlies.
In het ongunstigste geval, bij
een voedingslijn van 18 m, be-
draagt het totale verlies 0,70
dB en dat is verwaarloosbaar.
Maar als er voor die 40 m lan-
ge draad nu geen plaats is?
Dan zal het met minder moe-
ten. Figuur 2 toont de situatie
bij een 2x15 m lange straler,
ook weer van 1,5 mm dik ko-
perdraad en 10 m hoog opge-
hangen. De staandegolfverhou-
ding bij de antenne bedraagt
nu 45 en toch komt het totale
verlies niet boven 1,55 dB uit
en u zult moeite hebben om
dat in de praktijk vast te stel-
len.
Tenslotte het resultaat van
computersimulatie van een
2x10 m lange multibanddipool;
figuur 3. De staandegolfverhou-
ding aan de antennezijde van
de voedingslijn is nu maar liefst
241 en dan gaat zelfs een
Electron oktober 2001
open lijn merkbare verliezen vertonen.
Het totale verlies komt op 4,50 dB bij
een 20 m lange voedingslijn en zelfs dat
is nog geen echt S-punt van 6 dB (waar-
schijnlijk wel een S-punt of meer op een
Japanse koopdoos...).
Opvallend bij de 30 en 20 m lange an-
tennes is dat het minimale verlies niet
optreedt bij de kortste voedingslijn.
Transformatie van de impedantie in het
voedingspunt van de antenne naar de
50 ohm van de zender gebeurt zowel
door de voedingslijn als het L-netwerk.
En die combinatie levert bij een bepaalde
lengte van de voedingslijn kennelijk een
optimaal resultaat op.
Uiteraard kan de antenne ook nog wer-
ken wanneer zij minder dan 20 m lang is
maar dan gaan de verliezen wel flink
omhoog.
Nu is daar soms nog wel wat aan te
doen. De straler behoeft namelijk niet
geheel recht te zijn. De meeste straling
komt van het midden van de antenne,
waar de stroom het grootst is. Probeer
dat in ieder geval zo recht en hoog mo-
gelijk te krijgen. De uiteinden mogen
best naar beneden hangen of schuin on-
der een hoek worden uitgespannen; ech-
ter liever niet onder een hoek van min-
der dan 90 graden met het middendeel
van de antenne. Het is wel zaak om het
geheel ten opzichte van de omgeving Ð
huis, grond Ð symmetrisch te houden.
Maar dat is niet altijd mogelijk. Zelfs het
aanbrengen van een open lijn van het
midden van de straler naar de shack is
niet immer uitvoerbaar. Maar ook dan
zijn er ook nog wel oplossingen te vin-
den en over ””n daarvan gaat de volgen-
de paragraaf.
Aan het begin direct gevoede
antenne
Vaak spreekt men in zoÕn geval van
een ÕeindgevoedeÕ straler. Maar voor
mijn gevoel zit de zender aan het begin
van de antenne en niet aan het eind.
Ook wordt zoÕn antenne soms een
ÕlangdraadÕ of, net zo erg, een Õlong
wireÕ genoemd.
De straler begint direct na de aanpasser
en dat is dus in het algemeen binnens-
huis. Afhankelijk van de frequentieband
waarop de antenne wordt gebruikt kan
op dat deel binnenshuis een hoge span-
ning staan of er kan een hoge stroom in
lopen. De hoge spanning kan leiden tot
laagfrequentdetectie in toestellen die er
dicht bij staan. Zelf heb ik jaren met
zoÕn antenne gewerkt (Electron 1990,
pag.10) en daar nooit last van gehad.
Het kan ook zijn dat u zich zorgen
maakt over de invloed van het sterke
elektrische veld op uw gezondheid. Dan
kunt u de aanpasser wat verder weg zet-
ten en via een coaxiale kabel met de
zender verbinden. In de kabel treden
geen staande golven op, als de aanpas-
ser zÕn werk goed doet en de verliezen
in die paar meter kabel zijn dan ook ver-
waarloosbaar. (Anjo Eenhoorn, PA0ZR,
doet het ook zo. In een niet gebruikt
schoorsteenkanaal dat uitkomt op de
zolder heeft hij een mastje van een surf-
plank geplaatst. Daaraan zit een katrol
waarmee hij de antennedraad kan ophij-
sen. De draad gaat door het schoor-
Electron oktober 2001
steenkanaal naar het L-netwerk dat bij
de ketel van de centrale verwarming
staat en daarmee is verbonden voor de
aardverbinding. Vanaf de aanpasser gaat
een coax naar de zolderkamer die als
shack dienstdoet. Anjo heeft de staande-
golfindicatie van zijn TS-440 naar buiten
uitgevoerd en verbonden met een meter-
tje bij de aanpasser. Zo kan hij de aan-
passer ter plaatse afregelen.)
Op sommige banden Ð meestal maar ””n,
de laagste frequentieband Ð brengt de
hoge stroom in het begin van de straler
wel een probleem mee. De antenne
wordt namelijk noodgedwongen Õaan-
gestoten tegen aardeÕ. Dat wil zeggen
dat de antennestroomkring wordt geslo-
ten via de capaciteit van de antenne te-
gen aarde, vervolgens loopt de stroom
door de aarde en dan via de aardelek-
trode en aardleiding terug naar de aan-
passer. Het pad door de aarde heeft on-
vermijdelijk een niet geringe weerstand
en die veroorzaakt (I2R). Hoe hoog de
aardweerstand is hangt af van de situatie
ter plaatse en kan van geval tot geval
sterk verschillen. Zelf gebruik ik op de
136 kHz-band de gasleiding als aarde en
die vertoont een weerstand die wat va-
rieert met het jaargetijde en zo tussen 20
en 30 ohm ligt. Dat is erg laag in verge-
lijking met wat andere stations op de
langegolf rapporteren. Wij wonen dan
ook zo ongeveer met onze voeten in het
grondwater. Op 80 meter heb ik de aard-
weerstand nooit gemeten.
Om nu toch wat aan zoÕn direct gevoe-
de draadantenne te kunnen rekenen heb
ik als aardweerstand de willekeurige ge-
kozen waarde van 50 ohm ingevoerd. Ik
ga er weer vanuit dat er horizontaal 20
m draad kan worden uitgespannen op
10 m hoogte. Nu heb ik twee gevallen
nagegaan, met de shack op de begane
grond en op de tweede (zolder)verdie-
ping.
Shack op de begane grond
Het is helaas zo dat alleen het program-
ma NEC/WIRES antennes boven re‚le,
niet ideale, grond kan berekenen, maar
nu juist weer niet voor antennes die Õte-
gen aardeÕ worden aangestoten. Dat
kan AO wel, maar dan alleen boven
ideale aarde. Dat betekent dat de werke-
lijke impedantie in het voedingspunt wat
kan afwijken van de berekende aarde,
meestal zal zij wat hoger zijn dan bere-
kend. Het verlies in de werkelijke aarde
hebben we al verdisconteerd door de
weerstand van 50 ohm.
De situatie die ik heb gemodelleerd is de
volgende. Van het begin van de horizon-
tale draad op 10 m hoogte een draad
recht naar beneden tot 1 m boven de
grond; daar de aanpasser en dan een
draad van 1 m naar de aardelektrode.
Alle draden van 1,5 mm dik koperdraad.
De resultaten op 3,65 MHz zijn dan:
Impedantie in het voedingspunt: Zant =
69,5 - j27,4 ohm (die 69,5 ohm is de
som van stralingsweerstand, weerstand
van de draad en 50 ohm aardweer-
stand).
Verlies in de antenne: 0,2% (AO geeft
het in procenten, NEC/WIRES in dB).
Verlies in de 50 ohm aardweerstand:
72,1%.
Verlies in de aanpasser: 0,02 dB.
Totaal verlies: 5,59 dB.
Shack op de tweede verdieping
(verhoging?)
Ik heb verondersteld dat de aanpasser
zich 7 m hoog bevindt. En dat als aardlei-
ding de centrale verwarming wordt ge-
bruikt die op de begane grond met de
echte aarde is verbonden via gas- en/of
waterleiding of de aardelektrode van de
veiligheidsaarde. De ÕaardleidingÕ van
de tweede verdieping tot op de begane
grond heb ik gemodelleerd als een sta-
len buis van 15 mm diameter. Nu ver-
nam ik dat in moderne huizen de ver-
warmingsbuizen niet meer van metaal
zijn. Dan kan de stalen buis ook gewoon
door een stuk koperdraad van 7 m ver-
vangen worden; dat maakt in het resul-
taat nagenoeg geen verschil.
De situatie wordt nu als volgt:
Van het begin van de horizontale 20 m
lange draad op 10 m hoogte een draad
naar beneden tot de aanpasser op 7 m
hoogte, dan als aardleiding de 7 m lange
stalen buis.
We vinden op 3,65 MHz;
Impedantie in het voedingspunt:
Zant=92,3-j29,2 ohm
Verlies in de antenne: 0,7%
Verlies in de aardweerstand: 70,9%
Verlies in de aanpasser: 0,03 dB
Totaal verlies: 5,5 dB.
In beide situaties dus bijna een S-punt
verlies. Maar de grote boosdoener is de
aardweerstand. Daarin wordt ruim 70%
van het zendvermogen opgestookt en
daar profiteren alleen de wormen van.
Maar nogmaals: die 50 ohm is een wille-
keurige aanname; het kan beter, maar
ook veel slechter uitpakken.
De situatie wordt wel gunstiger wanneer
de totale lengte van de antenne groter
wordt, dan neemt de impedantie in het
voedingspunt toe; die stijgt zelfs tot zoÕn
4 kohm wanneer de straler 40 m - dus
een halve golflengte op 80 m - lang is.
Door die hoge impedantie is de stroom
in de aarde zeer gering en worden de to-
tale verliezen vrijwel nul.
Een andere mogelijkheid is nog om geen
aarde maar een soort tegencapaciteit te
gebruiken: een stuk draad van een
kwartgolflengte, dus ongeveer 20 m
lang. Dat kan in of buiten de shack wor-
den uitgespannen of weggemoffeld on-
der het vloerkleed. Zelfs met minder dan
20 m gaat het, wanneer er een spoel
mee in serie wordt geschakeld die de te-
gencapaciteit op de werkfrequentie in re-
sonantie brengt. Hoe het staat met de
verliezen in dit soort situaties is niet te
zeggen; daarbij spelen te veel onbeken-
de factoren een rol.
Nog een punt van belang. Met name
wanneer de aanpasser op de tweede
verdieping is gesitueerd staat op het
ÕaardpuntÕ van de aanpasser al een
niet te verwaarlozen hoogfrequente
spanning. Want de aardleiding vormt in
wezen een deel van het antennesysteem
(straalt dus ook!). Om te voorkomen dat
over de buitenkant van de coax tussen
aanpasser en zender hoogfrequente
stroom gaat lopen is het gewenst in die
kabel ter plaatse van de aanpasser een
409
mantelstroomsmoorspoel op te nemen.
Heel goed werkt een ferrietstaaf uit een
transistorradio die is volgewikkeld met
RG58 coax. Bij een symmetrisch L-net-
werk is zoÕn mantelstroomsmoorspoel,
die tevens werkt als balun, al aanwezig.
Ook bij deze antenne geldt dat de draad
niet in zijn geheel recht behoeft te wor-
den uitgespannen. Het stroommaximum,
waar de meeste straling vandaan komt,
bevindt zich voor 80 m op 20 m van het
verre uiteinde. Dat moet weer liefst zo
hoog en vrij mogelijk hangen. In het
laatste stuk van de draad loopt niet veel
stroom en dat mag best onder een hoek
worden uitgespannen of recht naar be-
neden hangen.
Niet aan te bevelen zijn verticale anten-
nes, althans niet voor verbindingen bin-
nen Nederland op 80 meter. ZoÕn an-
tenne maakt wel een sterke grondgolf,
goed voor verbindingen over zeg maxi-
maal enkele tientallen kilometers. Buiten
dat gebied moeten we het hebben van
de in de ionosfeer door de E- of F-laag
naar de aarde teruggebogen ruimtegolf.
En voor verbindingen binnen Nederland
moet die golf vrijwel loodrecht omhoog
worden gestraald. En juist in die richting
vertoont het stralingsdiagram van een
verticale antenne een diep minimum. Bij
opstralingshoeken minder dan 90 gra-
den richting komen we gelukkig al snel
uit dat minimum. Ten opzichte van de
maximale straling, die bij een verticale
antenne boven een ideaal grondvlak on-
der een hoek van circa 12 graden plaats-
vindt, is de straling bij een hoek van 60
graden met 6 dB, dus ””n S-punt afgeno-
men. Pas bij 80 graden is het signaal 14
dB - dus meer dan twee S-punten -zwak-
ker dan in de maximumrichting van 12
graden. Dat is goed te merken aan de
vakantienetjes op 80 en 40 m. Vanuit
Nederland zijn stations in Duitsland en
Frankrijk die werken met een verticale
spriet op de caravan vaak goed te con-
tacteren. Bij de daarbij optredende af-
standen wijkt de opstralingshoek al vol-
doende af van 90 graden om een goed
signaal te produceren.
Raamantenne in de koffer
Matthias Weidle, DL1SER, doet ook tij-
dens de vakantie graag aan amateurra-
dio. Een draadantenne is makkelijk mee
te nemen op reis. Maar als er op de va-
kantiestek nu eens geen steunpunten
voor de antenne zijn te vinden of een
antenne mag helemaal niet? Dan biedt
een raamantenne uitkomst. DL1SER
maakte zoÕn raam, dat past in een nor-
male reiskoffer. Hij beschreef zijn con-
structie in CQ DL 6/2001 onder de titel
ÕEine magnetische Antenne aus Kupfer-
rohrÕ. In de figuren 4 en 5 ziet u hoe
Matthias dat heeft gedaan. Het raam be-
staat uit vier stukken 15 mm dik water-
leidingbuis die met knietjes aan elkaar
zijn gesoldeerd. Het raam meet dan
53x53 cm. Aan de onderzijde is in het
midden een stuk van ongeveer 10 cm
weggenomen; daar komt de afstemcon-
densator. Bij gebruik wordt het raam in
twee verende klemmen geplaatst die op
een montageplaat uit makrolon zijn ge-
monteerd. Voor de stabiliteit is op de
410
montageplaat een houder geschroefd die
is gemaakt van vierkant aluminiumpro-
fiel. Daarin komt een houten lat met aan
de bovenkant ook zoÕn verende klem
waar de bovenzijde van het raam in
wordt geklikt. De afstemcondensator
heeft drie secties van 465 pF. Het raam
wordt alleen met de statoraansluitingen
verbonden. Naargelang twee of drie sec-
ties worden aangesloten is de maximum-
capaciteit 230 pF of 310 pF. De conden-
sator is een klein model, dat tot 40 W
bruikbaar is. Voor de veertigmeterband
wordt een extra condensator parallel ge-
schakeld, gemaakt van 1,2 m coaxiale
kabel. De verbindingen tussen variabele
condensator en raam zijn van gevloch-
ten koperdraad, met een van de uitein-
den gesoldeerd aan de condensator. De
andere einden worden in koperen busjes
gestoken die aan het raam zijn gesol-
deerd. Met een M4 schroef worden de
draden in de busjes vastgeklemd.
De koppellus is gemaakt van verzilverd
koperdraad dat in een cirkel van 10 cm
diameter is gebogen. De draad is met
krimpkous geŁsoleerd. Bij gebruik wordt
de lus met klittenband aan het raam be-
vestigd. De antenne is in een paar minu-
ten voor gebruik gereed.
DL1SER heeft de antenne alleen nog
Fig.4. Raamantenne van DL1SER die in een reis-
koffer past; materiaalkosten minder dan 100 DM,
massa minder dan 2 kg.
Fig.5. Montageplaat van de raamantenne van DL1SER, daarop de afstemcondensator en de extra capaci-
teit Ð een stuk coax Ð om ook op 7 MHz te kunnen werken.
maar thuis in zijn shack geprobeerd en
dat is geen optimale situatie. Op 30 en
40 m werden met telegrafie niettemin
vele Europese landen gewerkt plus UA9
als DX-land. Tijdens de ARRL-CW contest
werd op 15 m met slechts 20 W gewerkt
met W1QK. Op de banden 10...20 m ble-
ken ook met EZB vele QSOÕs mogelijk
met rapporten beter dan RS54.
Het lijkt mij gunstig om het raam zo
groot te maken dat de beschikbare ruim-
te in de koffer optimaal wordt benut; het
zal dan meestal rechthoekig in plaats
van vierkant zijn. In mijn eigen Samsoni-
tekoffer bijvoorbeeld zou ik een raam
van 46 x 67 cm kwijt kunnen.
Raamantenne capacitief
met zender gekoppeld
Raamantennes kunnen ook voor statio-
nair gebruik thuis een goede oplossing
vormen wanneer een draadantenne niet
mogelijk is. De stralingsweerstand neemt
toe met de tweede macht van de opper-
vlakte van het raam en het is dus zaak
te trachten het raam zo groot mogelijk te
maken. De bovengrens is bereikt wan-
neer op de hoogste te gebruiken fre-
quentie de afstemcondensator nog net
niet op de minimale capaciteit staat. Een
cirkelvormig raam heeft de gunstigste
verhouding tussen stralingsweerstand en
verliesweerstand. Maar als dat niet prak-
tisch blijkt kan ook voor een vierkante,
rechthoekige of driehoekige vorm wor-
den gekozen. Het hoogste punt van een
driehoek kan bijvoorbeeld aan een mast
worden opgehesen of in de nok van het
dak bij een raam-op-zolder. Daarbij is het
wat onhandig dat de afstemcondensator
in dat hoogste punt zit. Friedrich Tıpfer,
DJ5EN, paste daarom geen koppellus
toe. De afstemcondensator kan dan on-
deraan komen en het signaal wordt ca-
pacitief op het raam overgedragen, zie fi-
guur 6. De afstemcondensator is een
type met twee secties waarvan de rotor
met de mantel van de coaxiale voedings-
kabel wordt verbonden. DJ5EN gebruikte
een vierkant raam met zijden van 3,3 m,
opgehangen aan het plafond van de on-
der een puntdak gelegen shack. De af-
Electron oktober 2001
stemcondensator is er een van 2x500 pF
uit het buizentijdperk en goed voor
500 V. Op 160 m moest aan iedere sec-
tie nog 190 pF parallel worden gescha-
keld om resonantie te verkrijgen. De
koppelcondensator Ck bedroeg 155 pF
en was uit vaste condensatoren samen-
gesteld. Daarmee bleek de staandegolf-
verhouding over de gehele band vol-
doende laag. De antenne hing 4 m bo-
ven de grond temidden van een huizen-
zee, dus zeer ongunstig. Met 50 W was
het nabije veld zeer sterk. Maar
Õs avonds om 2100 uur was op 160 m
het signaal op grotere afstand dan
50 km verdwenen in het stoorniveau. Op
80 m kan met de antenne goed worden
gewerkt. De extra condensatoren zijn
dan niet meer nodig en de koppelcon-
densator kan tot 130 pF worden vermin-
derd. De staandegolfverhouding bleef in
de gehele band beneden 1,2. Vergeleken
met een laaghangende FD4 (hoogte tus-
sen 4 m en 10 m) rapporteerden tegen-
stations geen merkbaar verschil tus-
sen de beide antennes. Door vari‚ren
van C1 + C2 en Ck kan de antenne
zonder extra condensatoren worden
afgestemd van 2 tot 5 MHz. Met een
wat kleiner raam zou op 40 en 80 m
kunnen worden gewerkt.
Mathias Binder, DL2IAI, heeft ook
een verticaal opgestelde raamanten-
ne met capacitieve voeding voor
160 m gemaakt. De belangrijkste ge-
gevens zijn: rechthoekige vorm, leng-
te 14,4 m, breedte 3 m, hoogte
3,5...6 m, afstemcondensator 2x170
pF, Ck is een vaste condensator van
150 pF. Met dat raam werden om 2100
uur op 160 m verscheidene stations in
midden-Europa gewerkt.
Elektromechanische
VLF-ontvanger van M0BMU
Heeft u ook geluisterd naar de uitzen-
ding op 1 juli 2001 van de Zweedse ma-
chinezender SAQ op 17,2 kHz? Ik had
een goede ontvangst, zij het met nogal
wat luchtstoring (QRN). Als ontvanger ge-
bruikte ik een via ÕBelgische Ontwikke-
lingshulpÕ verkregen selectieve voltme-
ter type SPM-12 van Wandel & Golter-
Electron oktober 2001
mann, die het frequentiegebied 200
Hz...6 MHz bestrijkt en middenfrequent-
bandbreedten van naar keuze 25 Hz,
500 Hz en 1,74 kHz bezit. Om niet te
veel tekenvervorming te krijgen werkte
ik met de 500 Hz bandbreedte. Maar
doordat de doorlaatband aan de voet
nogal breed uitwaaiert had ik wat last
van de zeer sterke zender GBR te Rugby
op 16 kHz. Daarom heb ik tussen de uit-
gang van de ontvanger en de hoofdtele-
foon een 200 Hz breed en op 900 Hz af-
gestemd passief bandfilter geplaatst en
daarmee was GBR verdwenen.
De veldsterkte van SAQ heb ik in de
shack gemeten en die bedroeg
0,57 mV/m; die van GBR 5 mV/m! Straks
meer over het meten van veldsterkten.
Een van de actiefste stations op de lan-
gegolfamateurband 135,7...137,8 kHz is
James (Jim) Moritz, M0BMU. Ook hij luis-
terde naar SAQ en deed dat op een wel
heel bijzondere manier. De zender SAQ
Fig.6. Capacitieve voeding van een raamantenne,
zoals toegepast door DJ5EN.
werkt met een wisselstroomgenerator
die direct de zendfrequentie 17,2 kHz op-
wekt; zie ÕTechnische Notities van
PA0SEÕ in Electron, oktober 2000. Het is
de enige nog werkende zender van dat
soort in de wereld. Er komt geen radio-
buis of halfgeleider aan te pas. M0BMU
vond dat hij een ontvanger in dezelfde
stijl moest gebruiken en daar is hij in ge-
slaagd. Het is een ontvanger met directe
conversie geworden met een elektrome-
Fig.7. Elektromechanische VLF-ontvanger van
James Moritz, M0BMU.
chanische wisselstroomgenerator als lo-
kale oscillator! Zie figuur 7. Na de anten-
ne komt een tweepolig bandfilter met
een bandbreedte van 800 Hz dat tevens
de antenne aanpast op de mengtrap. Die
mengtrap werkt door verzadigen van fer-
rietkernen, vergelijkbaar met het sleutel-
systeem van SAQ. Het oscillatorsignaal
verzadigt de kernen tijdens zowel de po-
sitieve als negatieve toppen van het sig-
naal. De wikkelingen op de kernen ver-
tonen daardoor een reactantie die va-
rieert met de dubbele oscillatorfrequentie
en die reactantie staat in serie met de
signaalweg en verzorgt zo de menging.
Het systeem doet mij denken aan de
mengtrap voor directe-conversie-ontvan-
gers van V. Poliakov, RA3AAE, met twee
antiparallel geschakelde dioden die met
de halve ontvangfrequentie worden ge-
schakeld.
Het oscillatorsignaal komt bij M0BMU uit
een kleine wisselstroomgenerator voor
hoge frequentie, net zoals die van SAQ
in het groot. Het is een stappenmotor
(200 stappen/omwenteling), gered uit
een afgedankte hard disk drive. Bij
aandrijving als generator komt er een
redelijk sinusvormige spanning uit de
twee wikkelingen die 90 graden in
fase verschillen en met een frequentie
van 100 perioden per omwenteling.
De aandrijving gebeurt met een gelijk-
stroomservomotor en een toerental
van 4800 per minuut. Er komt dan
een paar watt bij 8000 Hz uit de ge-
nerator en dat is dus het signaal dat
de mengtrap ÕschakeltÕ. Omdat de
ÕoscillatorÕ nogal wat lawaai maakt
staat die een eind bij de ontvanger van-
daan en is daarmee door lange kabels
verbonden. Uit de frequentie van 2x
8000 Hz = 16000 Hz en het signaal van
SAQ op 17200 Hz ontstaat een laagfre-
quentsignaal op 1200 Hz dat door een
laagdoorlatend filter gaat en wordt toe-
gevoerd aan een DLR no. 5 hoofdtele-
foon uit 1944. De beide schelpen staan
parallel en met een condensator van
880 nF in serie resoneert de telefoon op
1200 Hz en vertoont daarbij een impe-
dantie van circa 50 ohm. Dat type
hoofdtelefoon is heel gevoelig: een au-
411

Fig.8. De ontvanger van M0BMU. Rechts de lokale ÕoscillatorÕ.
diosignaal van -100 dBm (2,2 microvolt
over 50 ohm) is in een stil vertrek juist
hoorbaar.
De ontvanger bezit dus geen versterking;
zelfs aanzienlijke verzwakking. Een sig-
naal uit een meetgenerator van 30 mi-
crovolt op 17,2 kHz aan de ingang van
de mengtrap is juist hoorbaar.
De uitzending van SAQ werd met de ont-
vanger beluisterd op een 8 m hoge en
40 m lange omgekeerde-L-antenne en
dat produceerde een comfortabel signaal
in de telefoon. De grensgevoeligheid
werd in wezen bepaald door de luchtsto-
ringen, die nogal sterk waren. Later
stemde Jim de ontvanger af op 18,2 kHz
en kon toen het marinestation VTX uit
India (!) horen, zij het aanzienlijk zwak-
ker dan SAQ. Figuur 8 toont de elektro-
mechanische ontvanger van James Mo-
ritz, M0BMU.
Jim stuurde mij een WAV-bestand (duur
19,45 s; 109 kB) waarmee is te horen
hoe het CQ van SAQ door hem werd
ontvangen; het klinkt net zo goed als bij
mij via de W & G selectieve voltmeter.
Als u dat leuk vindt stuur ik u met plezier
het WAV-bestand toe als bijlage van een
e-postbericht. Het kan even duren want
ik verzamel de aanvragen een tijdje om
die gezamenlijk te beantwoorden.
Veldsterkte meten
Mijn interesse in het meten van veld-
sterkten is begonnen toen ik actief werd
op de 136 kHz-langegolfband. Onze an-
tennes voor die band zijn in golflengte
gerekend zeer klein en het rendement
dan ook bedroevend laag. Ik werk met
een dipool van 2x20 m en 11 m open
voedingslijn. De draden van de voe-
dingslijn zijn doorverbonden en het
wordt zo een T-antenne. Een antenne
voor de 80 meterband die in golflengte
gerekend even groot is zou eruit zien als
een T met een verticale poot van 26 cm
en een horizontaal deel van 2x75 cm ...
Uit dit voorbeeld wordt duidelijk dat van
de straling op 2 km maar bar weinig te-
recht komt. Uiteraard wilde ik toch wel
graag weten hoeveel vermogen wordt
412
uitgestraald. En de enige methode om
daarachter te komen is door meten van
de veldsterkte. Het gaat daarbij om het
zogenoemde verre veld. In dat veld zijn
de elektrische component E, uitgedrukt
in V/m, en de magnetische component H
in A/m in fase en geldt E/H = 120 * pi =
377 ohm. Via het verre veld maken we
onze radioverbindingen. Rondom de an-
tenne heerst het Õnabije veldÕ waarvan
E en H een faseverschil hebben van 90
graden. Het nabije veld neemt met de af-
Fig.9. PA0SE meet de veldsterkte op een afstand
van 5,83 km van zijn langegolfzender. De locatie is
een parkeerplaats aan de recreatieplas ÕDe Vliet-
landenÕ tussen Leiden en Leidschendam.
(Foto: Fien Rollema.)
stand veel sterker af dan het verre veld.
Om bij de veldsterktemeting geen versto-
ring door het nabije veld te hebben moe-
ten we daarom voldoende ver van de
antenne zijn verwijderd. Op 136 kHz is
een kilometer of vier wel voldoende. Uit
de veldsterkte volgt heel eenvoudig het
uitgestraalde vermogen. Althans voor de
grondgolf en daar hebben we hier mee
te maken. Er geldt namelijk dat een kor-
te verticale antenne (< 0,1 golflengte) die
een vermogen van 1 kW uitstraalt op
1 km afstand een veldsterkte van
300 mV/m teweeg brengt. En die veld-
sterkte neemt evenredig af met de af-
stand (met 6 dB/octaaf); dus op 4 km af-
stand wordt de veldsterkte 75 mV/m. Op
veel grotere afstand, die afhangt van de
frequentie en de grondsoort, geldt die
simpele regel niet meer en gaat de ver-
zwakking geleidelijk over in 12 dB/oc-
taaf. Ook kan dan na het verdwijnen
van het daglicht Ð en daarmee van de ab-
sorberende D-laag Ð de ruimtegolf een
merkbare rol gaan spelen en daarvoor
gelden heel andere wetten. Maar bij af-
standen van een paar kilometer waarop
we het uitgezonden vermogen bepalen
is met de simpele zojuist gegeven regel
prima te werken.
Voor het meten van een de veldsterkte
in de 136 kHz-band heb ik een draag-
baar toestelletje gemaakt; het is een di-
recte-conversie-ontvanger met een voor
het elektrisch veld afgeschermde ferriet-
staaf als antenne. Na de detector komt
een laagdoorlatend filter met een afsnij-
frequentie van circa 50 Hz zodat we van
de zeer sterke zender DCF139 op 138,83
kHz geen last hebben. Het laagfrequent-
signaal uit het filter gaat naar een hoofd-
telefoon en een digitale universeelmeter
die op het wisselspanningmeetgebied is
ingesteld. Het toestelletje heb ik geijkt
door het in een magnetisch veld van be-
kende sterkte te plaatsen dat werd opge-
wekt tussen een paar zogenoemde helm-
holtzspoelen. Het veldsterktemetertje is
dus geijkt in een magnetisch veld van
een bekend aantal A/m, maar het geeft
de veldsterkte aan in V/m. Via de relatie
E/H = 377 ohm was dat gemakkelijk zo
te maken.
Omdat de interesse voor dit specifiek
voor de 136 kHz-band gemaakte instru-
ment beperkt zal zijn beschrijf ik het hier
niet nader. Maar u kunt een volledige
beschrijving in de Engelse taal en fotoÕs
vinden op de website van de VERON:
http://www.veron.nl/veron/. Laat de zoek-
functie maar los op PA0SEÕs Field strength
meter en u komt u er vanzelf op terecht.
Het ijken met de helmholtzspoelen vindt
u er ook in beschreven. Ook in het Low
frequency experimenterÕs handbook van
G3LDO (RSGB) staat de beschrijving. Het
schema bevat helaas een paar onvolko-
menheden (ook in dat op de VERON
website). Correcties Ð ook voor andere on-
derwerpen in het boek Ð zijn te vinden op
de website van Peter Dodd, G3LDO:
http://web.ukonline.co.uk/g3ldo .
Er bestaat echter ook een andere metho-
de om veldsterkte te meten waarbij geen
ijking nodig is. Daar is wel een gevoelige
en geijkte selectieve voltmeter bij nodig.
Ik gebruik daarvoor de al eerder ge-
Electron oktober 2001
noemde SPM-12 van Wandel en Golter-
mann. Die kan zowel op het lichtnet als
op een auto-accu draaien. Op de ingang
van de ontvanger sluit ik een vierkant
raam aan van 1x1 m2. Het raam heeft
””n afgeschermde winding die niet wordt
afgestemd en dus rechtstreeks met de
selectieve voltmeter is verbonden. (Figuur
9). Het is daarbij wel uitkijken geblazen.
Die lange golven dringen tientallen me-
ters in de aarde door. Dat betekent dat
kabels en metalen leidingen in de grond
het signaal van de zender als antenne
kunnen oppikken en vervolgens weer
uitstralen. Dat verstoort het oorspronke-
lijke veld en maakt de meting onzuiver.
Wegen waarlangs huizen staan, of met
straatverlichting, zijn daarom als meet-
plaats niet geschikt. Een indicatie over de
bruikbaarheid als meetplaats is te verkrij-
gen door met de veldsterktemeter wat
rond te wandelen. (Dat kan ik uiteraard
alleen met mijn zelfgemaakte draagbare
instrument.) Varieert daarbij de meet-
waarde dan is de lokatie ongeschikt.
Terug nu naar de eigenlijke meting. Het
raam wordt gedraaid in de stand die het
sterkste signaal geeft. Wanneer er dan
uit het raam een spanning van e volt
komt bedraagt de veldsterkte:
E = e * 47,8/(A * f). Waarin E in V/m, A
de oppervlakte van het raam in m2, en f
de frequentie in MHz. Voor het gemak
maakte ik bij mijn raam A = 1 m2. Ach-
teraf niet zo slim want het is maar met
moeite in de auto te wurmen.
Versteeg, NL9222:
http://home.wanadoo.nl/nl9222/index.htm.
Toekomstvisie
Voorspellen is moeilijk, vooral wanneer
het de toekomst betreft. Maar sommigen
hebben er toch aardig slag van. Een
voorbeeld vond ik in het Tijdschrift van
het Nederlands Radiogenootschap, juli
1954, deel 10, no.4. Daarin staat een ar-
tikel van C. Dorsman met als titel ÕEnige
grepen uit de geschiedenis van de om-
roepontvangerÕ.
Een citaat daaruit:
ãWelke gevolgen zullen de idee‚n van onze
tijd over 40 jaar hebben? Zal ieder een tele-
foon, werkend met behulp van transistoren
op extreem hoge frequentie, in de zak heb-
ben? Zal de radiotechniek onze hersenen en
zintuigen in sterke mate belasten en ontlas-
ten? Zal de ÕmanagementÕ wezenlijk en
dagelijks door computers worden geleid?Ó.
Reacties op Technische
Notities van PA0SE
Ik herhaal hier nog eens wat ik mijn TN
van juni 2000 schreef: ãOp mijn rubriek
ÕReflecties door PA0SEÕ uit het verleden
kwamen nogal eens reacties. Die kon ik
meestal meteen verwerken in de rubriek van
de daaropvolgende maand. De rubriek
ÕTechnische Notities van PA0SEÕ verschijnt
echter maar eens in de vier maanden. Om-
dat ik in elke rubriek liefst zoveel mogelijk
nieuwe onderwerpen wil behandelen is het
terugkomen op onderwerpen uit vorige afle-
veringen niet zo gewenst. Hoewel ik het ui-
teraard op prijs stel wanneer u reageert op
mijn schrijfsels moet u er in het algemeen
daarom niet op rekenen dat u die in deze ru-
briek terug zult vinden.Ó
Alleen wanneer u een ernstige fout vindt
in wat ik heb geschreven verzoek ik u te
reageren; liefst per e-post. Lijkt mij een
correctie van belang dan zult u die dus
na maximaal 4 maanden aantreffen in
deze rubriek.
Dick Rollema, PA0SE
pa0se@amsat.org of
d.w.rollema@freeler.nl

Het uitgezonden vermogen van mijn

120 W langegolfzender blijkt ongeveer
52 milliwatt te bedragen, dus minder dan
een kwart van bijvoorbeeld de 240 mW
van een fietsachterlichtlampje! Toch vol-
doende om 87 verschillende stations in
17 (DXCC)landen te werken met als
grootste afstand 1535 km naar OH1TN.
Dat was Õs avonds en dan helpt de
ruimtegolf wel een handje. Alles met
handgeseinde morsetelegrafie. (Met ex-
treem langzame telegrafie, waarbij met
een computer wordt geseind en weerge-
geven en met punten die 60 of 90 se-
conden duren, is over veel grotere af-
standen te werken. Vanuit Engeland is
daarmee op 136 kHz zelfs de Atlantische
Oceaan overbrugd. Maar voor het com-
pleteren van die verbinding zijn in totaal
wel drie nachten nodig geweest!)

Op het Internet
Een mooi programma voor het ontwer-
pen van voedingen van het analoge, niet
schakelende, type vindt u op
http://www.duncanamps.com.
Het is ook de moeite waarde de website
van Ian White, G3SEK, schrijver van de
uitstekende rubriek ÕIn PracticeÕ in Rad-
Com, eens te bezoeken:
http://www.ifwtech.com/g3sek/in-prac.
U vindt daar een schat aan praktische in-
formatie en bovendien bouwstenen die u
weer kunt gebruiken bij het zojuist ge-
noemde programma voor het ontwerpen
van computers.
Heel veel amateurprogrammatuur vindt
u ook op de site van Reg Edwards,
G4FGQ:
http://www.btinternet.com/~g4fgq.regp.
Hetzelfde geldt voor de website van Ko

Electron oktober 2001 413

Ferrieten in HF-toepassingen
Deel 2: Kernverliezen; metingen
In de eerste aflevering van deze serie zagen we dat er palen van de dissipatie bij een tempera-
tuurverhoging ∆T veralgemeniseren tot
grenzen zijn aan de inductie die we in het ferrietmate-
riaal kunnen opwekken en kwamen we tot een han- (17)
P = ∆T / Rth = ∆T a V • •

teerbare formule voor de maximale spanning die we

en hierin de waarden invullen die we
kunnen toelaten over een spoel of transformator, zon- vonden bij de thermische-weerstands-
proeven:
der in het niet-lineaire gebied te komen.
We zagen verder dat er verliezen in het materiaal op- 4 = 28 a 10,32 • •

treden en dat deze verliezen frequentieafhankelijk

Hieruit volgt dat a = 0,044.
zijn. We kunnen verwachten dat deze verliesvermo- Met behulp van deze waarde en formule
gens de temperatuur van de kern zullen doen oplo- (17) kunnen we nu voor andere waarden
van ∆T en V de maximaal toelaatbare
pen. We weten ook dat we de temperatuur van het dissipatie berekenen. Bij voorbeeld:
In een 55,8 mm ringkern (V = 29,9 cm ) 3
ferrietmateriaal niet eindeloos kunnen opvoeren, willen we een temperatuurverhoging toe-
omdat het materiaal zijn prettige electromagnetische laten van maximaal 40 K. Wat is de toe-
laatbare dissipatie?
eigenschappen zal verliezen boven het Curiepunt.
Pmax = ∆T • 0,044 • V = 40 • 0,044 • 29,9 = 9,5 W
Het heeft dus zin om eens naar deze
verliesvermogens te kijken en te zien of we ook
Bij het berekenen van het maximaal toe-
hier tot een hanteerbare formule kunnen komen voor laatbare vermogen in het materiaal zijn
we steeds uitgegaan van een zekere
de maximale spanning die deze temperatuurstijging maximale temperatuurstijging. Hierbij
beperkt tot een aanvaardbare waarde. dienen we naast de ferrieteigenschappen
ook de omstandigheden waaronder de
component wordt toegepast in ons ach-
terhoofd te houden:
Ð Als de spoel of transformator van onge-
Bob van Donselaar, ON9CVD coat materiaal op een zomerse dag aan
onze antenne hangt te ÕbradenÕ, kan
alleen al door die omstandigheden de
temperatuur oplopen tot meer dan
De thermische weerstand temperatuurstijging is voor de meeste 60 ¼C. Een temperatuurverhoging door
Temperatuurstijging van het ferrietmate- toepassingen aanvaardbaar en houdt het dissipatie van 30 K brengt het geheel
riaal zal de permeabiliteit hiervan doen materiaal ook bij hogere omgevingstem- dan aardig in de buurt van kokend wa-
toenemen. Als deze stijging beperkt blijft peraturen uit de buurt van het laagste ter.
kan dit zelfs wel gunstig uitpakken in voorkomende Curiepunt. Ð Het Curiepunt werd steeds als boven-
toepassingen waar een zekere minimale grens gehanteerd. Dat ligt voor 4C65
impedantie vereist wordt (smoorspoel, De thermische weerstand hangt af van op 350 ¼C maar wordt voor 4A11 al be-
transformator). We weten ook dat bij te een aantal factoren, waarbij de vorm en reikt bij 125 ¼C. De steeds gehanteerde
grote temperatuurstijging het Curiepunt het volume van de kern de grootste rol temperatuurverhoging van 30 K komt
wordt overschreden waardoor we geen spelen. Uit proeven van fabrikanten blijkt daarom bij buitengebruik van 4A11-
relatieve permeabiliteit meer over hou- dat een goede benadering wordt gevon- materiaal al aardig dicht in de buurt
den; µr wordt 1. We moeten dus zeker den door Rth te relateren aan de wortel van het maximaal toelaatbare.
uit de buurt van dit Curiepunt blijven! uit het volume V van de toegepaste Ð Het ferrietmateriaal dient doorgaans als
kern: kern van een spoel of transformator.
Het verband tussen het gedissipeerde 1 We dienen daarom bij de maximaal
vermogen en de ermee samenhangende Rth = toelaatbare temperatuur van de compo-
temperatuurverhoging wordt gegeven a V nent ook te letten op het verdere mate-
door de thermische weerstand: riaal. Als we bepaalde transmissielijnen
waarin a een nader te bepalen schaalfac- (coax, lintkabel) gaan verhitten tot tem-
∆T = P ¥ Rth tor is. peraturen boven 90 ¼C, treedt al snel
Het volume bepalen we voor de ring- verweking op van de kunststof materia-
Om de waarde van Rth te bepalen heb- kernvorm met: len (buitenmantel, di‚lectricum) waar-
ben we enkele proeven gedaan. Het door de karakteristieke impedantie kan
bleek dat de bekende 36 mm ringkern in V = ¹ ¥ h ¥ (D2 Ðd2) / 4 verlopen. We zullen later zien dat deze
ongecoate vorm een thermische weer- karakteristieke impedantie een wezen-
stand naar de omgeving heeft van met h, D en d als eerder vastgelegd bij lijke rol speelt in sommige toepassin-
ca. 7 K/W. Als we deze kern dus niet formule 1. Voor de 36 mm ringkern, gen van transmissielijntransformatoren,
meer laten dissiperen dan 4 W, beperken waarmee we de thermische-weerstands- reden waarom we hiervan niet te ver
we de temperatuurstijging tot 28 K, op proeven hebben gedaan, vinden we hier- willen afwijken.
voorwaarde dat de kern zijn warmte re- mee een volume van 10,32 cm3. Bij extreme verweking kunnen zelfs com-
delijk naar de omgeving kwijt kan. Deze We kunnen nu de formule voor het be- plete kortsluitingen gaan ontstaan tussen

414 Electron oktober 2001

 binnenader en buitenmantel, ook al om-
dat het materiaal onder een zekere me-
chanische spanning werd opgewikkeld.
De dan optredende vervolgschade kan
flink wat groter worden dan alleen een
kapotte ferrietcomponent.
Ook hieronder blijven we liever ver on-
der het Curiepunt en is in de praktijk een
temperatuurverhoging van 30 tot 40 K
het maximum wat we kunnen toestaan.
Het gedissipeerde vermogen
Als we de verliesweerstand in de kern
uitrekenen (formule 12) hebben we te-
vens een mogelijkheid om het daarin ge-
dissipeerde vermogen te bepalen.
Dit vermogen is eenvoudig uit te reke-
nen als we eerst de stroom door de se-
rieschakeling van spoel en verliesweer-
stand uitrekenen,
mogen hiervoor minstens een factor 5
rekenen en ook bij gebruik van morse
(gesleutelde draaggolf) of SSB-spraak-
met-processor mogen we nog steeds met
een factor 3 rekenen. Deze verhogings-
factor is afhankelijk van de modulatie-
vorm en wordt bij gebruik van FM en
FSK weer gelijk aan 1, omdat de amplitu-
de van de draaggolf daarbij niet varieert
met de modulatie.
We komen daarmee tot het volgende
overzicht van verhogingsfactoren, waar-
mee we de uitkomsten van formule 19
mogen vermenigvuldigen (Omdat formu-
le 19 de spanning over de component
geeft, moeten we, om de maximale
waarde van de spanning te vinden, van
de bovenstaande ÕvermogensfactorenÕ
natuurlijk de wortel nemen):
quenties, uitgaande van een spoel van
5 windingen, zie tabel 5.
De getallen in de kolommen zijn bere-
kende waarden uit de formules; hoewel
het aantal decimalen een grote nauw-
keurigheid suggereert, moeten we na-
tuurlijk wel bedenken dat het materiaal
al een aanvangstolerantie heeft van
25 %. De getallen in tabel 5 dienen daar-
om alleen voor de bepaling van de orde
van grootte en voor onderlinge vergelij-
king.
In tabel 5 zien we dat de spoelspanning
voor een verliesvermogen in de kern
van 4 W bij een 36 mm, 4A11 ringkern
en 5 windingen, beperkt is tot een waar-
de van gemiddeld ca. 90 V (derde ko-
lom); in een 50 ½ systeem overeenko-
mend met een belasting van ca. 162 W.

I = UL / ZC modulatie vermenigvuldigingsfactor Willen we dat de spoel of trafo geschikt

continu 1
FM, 50 % Tx 1,4
is voor een groter vermogen, dan kun-
en hiermee vervolgens het gedissipeerde CW, idem 2,4 nen we overgaan naar een grotere kern.
vermogen in de verliesweerstand RF van SSB met processor, idem 2,4 In kolom 4 van tabel 5 zien we dat de
deze serieschakeling: SSB, idem 3,2 grotere kern (die een verlies toe staat
Tabel 4: Verhogingsfactoren voor de van 6,8 W) een spanning van gemiddeld
P = (UL/ZC )2 ¥ RF (18) spanning UL(dissipatie) 153 V over de spoel toelaat, overeenko-
mend met 469 W in een 50 ½ systeem.
waarin ZC = ω n2 µ0 µc A/l (formule 13, Denk er aan dat, indien bovenstaande In plaats van een grotere kern kunnen
met µc i.p.v. de wortelvorm) factoren worden toegepast, ook opnieuw we natuurlijk ook meer windingen toe-
de dan optredende maximale inductie passen. Deze verhogen de impedantie
In het voorgaande hebben we een maxi- moet worden uitgerekend (formule 5) ter en beperken daardoor de stroom en dus
male waarde van P afgeleid, met het oog voorkoming van niet-lineaire effecten en het verliesvermogen in de kern. Verho-
op de toelaatbare temperatuurstijging. dus harmonischenproductie. gen we het aantal windingen van 5 naar
Uit deze waarde kunnen we een formule We moeten overigens oppassen dat we 6, dan wordt de maximale spanning
afleiden voor de maximale spanning ons niet Õrijk rekenenÕ aan deze belas- voor de dissipatielimiet (derde kolom) ge-
over de spoel of transformator, ter be- tingsfactoren. Zodra we de component middeld 108 V en dit is goed voor
perking van de dissipatie in de kern, als niet meer vrij naar de omgeving laten af- 233 W in een 50 ½ systeem.
we RF berekenen m.b.v. formule (12) en stralen (of zelfs ingieten in kunsthars!)
formule (18) omwerken naar de span- verdwijnt deze ÕwinstÕ als sneeuw voor We zien verder dat het 4C65 materiaal
ning over de spoel: de zon en moeten we soms zelfs met geschikter is voor grotere vermogens
een factor kleiner dan 1 rekenen. (kolom 9 van tabel 5). Dit is een gevolg
In alle gevallen verdient het aanbeveling van de hogere Q van dit materiaal bij la-
(19) om de specifieke toepassing in aanmer- gere frequenties; de spoel van kolom 9
king te nemen als we de maximale be- kan tussen 4 en 20 MHz gemakkelijk
P max • f • A
U L (dissipatie) = 2,8 •10 – 3 • n • µc • lasting van de ferrietcomponent bepalen. worden belast met een spanning van
l • µ" 250 V, in een 50 ½ syteem overeenko-
In veel toepassingen kunnen we gemak- Kerninductie of kerndissipatie? mend met een vermogen van 1,25 kW,
kelijk het verband vinden tussen de In de praktijk dienen we steeds te bepa- continu.
spanning over de spoel of tranformator len welke kernbelasting de overhand Boven 30 MHz neemt dit voordeel echter
en het vermogen van de schakeling heeft bij de bepaling van de maximale weer snel af omdat ook 4C65 hier oplo-
waarin deze component is opgenomen. spanning over de spoel of transformator: pende verliezen vertoont. Bij 40 MHz is
We zullen bovenstaande formule daar- de inductie of de thermische belasting. er zelfs nauwelijks meer verschil in het
om nog verschillende malen tegenko- We hebben daarom voor twee materia- smoorspoel gedrag tussen 4C65 en
men in dit verhaal. len (4A11 en 4C65) en twee ringkernma- 4A11 materiaal.
ten eens uitgerekend hoe de impedantie
Verhogingsfactoren voor de en de toelaatbare spanningen UL (dissipatie) Het valt ons verder op dat de maximale
thermische belasting en UL (inductie) verlopen bij verschillende fre- kerninductie voornamelijk op lagere fre-
De bovenstaande vermogensbere-
kening geldt bij een continue belas-
ting van de ferrietcomponent. Als 4A11 materiaal 4A11 materiaal 4C65 materiaal
36 mm ringkern 55 mm ringkern 36 mm ringkern
we deze toepassen in de eindtrap f Zc UL UL Zc UL UL Zc UL UL
van een transceiver, hebben we MHz ½ (dissip.) (inductie) ½ (dissip.) (inductie) ½ (dissip.) (inductie)
doorgaans niet zo vaak te maken
met zoÕn continue belasting. Om te 0,2 35 99 34 43 168 63
0,5 98 105 86 121 179 158
beginnen zenden we maar een kor- 1 215 96 171 265 163 315 32 396 197
te tijd en luisteren we veel langer (al 1,5 346 86 257 426 146 473 47 383 296
zijn hier uitzonderingen te vinden). 4 1087 98 685 1338 167 1260 126 354 789
Als we geen Õoneindig langeÕ 7 1116 75 1199 1374 128 2206 221 331 1381
doorgangen maken (> 5 minuten), 10 1336 79 1713 1645 134 3151 328 291 1973
15 1580 82 2570 1945 140 4726 567 260 2959
mogen we daarom de maximale 20 1708 85 3427 2101 145 6302 808 226 3946
thermische belasting rustig met een 30 1953 89 5140 2405 151 9453 1184 127 5919
factor 2 verhogen. 40 2079 92 6853 2560 157 12603 1543 99 7892
50 2210 95 8567 2710 162 15754 1969 100 9865
Verder is er bij SSB-spraakmodulatie
een aanzienlijk verschil tussen het Tabel 5: Toelaatbare spoelspanningen voor thermische belasting en lineariteit, berekend op basis van
maximale en effectieve vermogen; we n=5, ∆T=28 K en Bmax = 0,2 Bsat.

Electron oktober 2001 415

quenties een rol speelt. Bij 4A11 materi-
aal wordt de maximale spanning in gelij-
ke mate bepaald door de kernverliezen
en de inductie in de kern bij ca. 0,5 MHz
(vergelijk de derde en vierde kolom, resp.
zesde en zevende kolom van tabel 5) en
voor 4C65 ligt dit ÕomslagpuntÕ op
ca. 1,5 MHz (vergelijk negende en tiende
kolom). Boven deze frequenties zijn het
de kernverliezen die de maximale span-
ning over de spoel bepalen en dus het
maximale vermogen waar de transfor-
mator voor geschikt is.
Verder valt op dat de toegestane belas-
ting op de 36 mm, 4A11 kern niet veel
varieert met de frequentie (derde kolom);
we zien hier de tegengestelde effecten
van de verhoging van de frequentie en
de toeneming van de verliezen (afne-
mende Q) in het kernmateriaal.
Als de spoel parallel aan een 50 ½ sys-
teem zou staan, zou de spoel op een
4A11 kern al ÕonzichtbaarÕ geworden
zijn vanaf even boven 1 MHz omdat de
impedantie ZC dan al hoger geworden is
dan vijfmaal deze 50 ½ (zie tweede ko-
lom). De impedantie blijft verder toene-
men ondanks dat de Q van het materi-
aal steeds verder afneemt. Door dit ge-
drag leent het materiaal zich bijzonder
goed voor de toepassing in smoorspoe-
len, al moeten we hier steeds alert blij-
ven op de maximale dissipatie in deze
component.
Bij het 4C65 materiaal zal de gevraagde
impedantie in de schakeling bij HF-toe-
passingen belangrijker zijn bij de bepa-
ling van het aantal windingen; pas bo-
ven de 7 MHz is de impedantie van onze
spoel met vijf windingen hoog genoeg
t.o.v. 50 ½ (zie achtste kolom).
Bij elke spoelberekening dienen dus zo-
wel de gevraagde impedantie als de
maximale belasting (kernverliezen, induc-
tie) berekend te worden op de toepas-
singsfrequentie voor de uiteindelijke be-
paling van het aantal windingen op de
kern.
Ook de keuze van het kernmateriaal
speelt hierbij een grote rol, met name in
de afweging tussen belasting (voor
HF-toepassingen hoger bij 4C65) en
bandbreedte (groter bij 4A11 want grote-
re permeabiliteit, dus minder windingen,
dus kortere transmissielijnen en kleinere
parallelcapaciteit).
Zelf meten
aan ferrieten
Indien we met ferrietmateriaal een spoel
of een transformator willen maken moe-
ten de eigenschappen van dat ferriet be-
kend zijn. Als we het materiaal direct van
de leverancier betrekken weten we door-
gaans wat we in huis hebben gehaald en
kunnen we m.b.v. bovenstaande hoofd-
stukken en tabellen alle berekeningen
maken die we voor onze toepassing no-
dig hebben.
Soms hebben we echter wel een ferriet-
kern maar kennen we de eigenschappen
niet. Onder het motto Õmeten is weten
en gissen is missenÕ kunnen we door
metingen daar achterkomen.
416
Nu zijn er vele uitvoeringen van een fer-
rietkern maar we zullen ons hier beper-
ken tot ringkernen omdat die door ons
voor het maken van bijvoorbeeld een
breedband-impedantietransformator toch
het meest wordt gebruikt.
We hebben eerder gezien (formule 4) dat
de zelfinductie van een spoel op een fer-
riet ringkern wordt gekarakteriseerd
door:
L = n2¥µr¥µ0¥A/l [H]
Om een spoel met een bepaalde zelfin-
ductie te maken dienen we, naast het
aantal windingen n, dus µr, A en l te ken-
nen. Als deze factoren niet bekend zijn
moeten we ze meten.
Het meten van A en l
Dit gebeurt met de schuifmaat. Hoewel
we voor een nauwkeurige meting eigen-
lijk dienen te meten aan de blanke kern,
kunnen we bij de gebruikelijke coatings
diktes (ca 10 µm) het verwijderen hier-
van achterwege laten. Het oppervlak van
de doorsnede van de kern bepalen we
met:
A = (DÐd) ¥ h/2 (20)
en de magnetische weglengte met:
l = (D+d) ¥ ¹/2 (21)
Waarin D, d en h weer als bij formule 1;
alle afmetingen natuurlijk in meters.
Het kan voorkomen dat een ringkern
niet precies cirkelvormig is. We moeten
dan een gemiddelde diameter bepalen.
Hetzelfde geldt voor de hoogte. We hoe-
ven ons daar echter niet zo erg druk
over te maken gezien de toleranties op
andere grootheden zoals µr. Als we A/l
op 5 % nauwkeurig kunnen bepalen zit-
ten we heel goed.
De meetomstandigheden voor
de relatieve permeabiliteit
De meting van de relatieve permeabiliteit
is wat lastiger omdat µ zowel afhankelijk
is van de magnetische veldsterkte (dus
van de inductie), als van de frequentie en
de temperatuur. Voor de metingen be-
perken we ons verder tot de standaard-
temperatuur van 25 0C.
Fabrikanten geven ferriet-materiaaleigen-
schappen op in een gebied waar de uit-
sturing zo klein is dat elke vorm van
niet-lineariteit wordt vermeden. Elke fa-
brikant geeft daarom de permeabiliteit
op bij een uitsturing van 0,1 mT (millites-
LF
generator
~ µF
Figuur. 3. Meetopstelling
voor een eerste indruk van µi
la) of kleiner waardoor materialenverge-
lijking tussen de fabrikanten mogelijk
wordt.
Uiteraard is men ook wel nieuwsgierig
wat het ferriet bij grote magnetische
veldsterkten doet en hoe groot bijvoor-
beeld de verzadigingsinductie is. Men
meet dan de gehele B-H-kromme van
het materiaal. We zullen deze meting
hier niet behandelen.
Meting van de initi‚le
permeabiliteit µi
Bij zeer lage inducties (kleine uitsturing,
lage frequentie) heeft men µi ingevoerd:
de initi‚le µr. Fabrikanten meten deze bij
een frequentie van 10 kHz en een induc-
tie van 0,1 mT.
De relatieve permeabiliteit van ferrietma-
teriaal kan bepaald worden door op de
ferrietkern een spoel te wikkelen en de
zelfinductie van die spoel te meten. Het
mooiste gaat dit met een meetbrug die
met 10 kHz kan meten. Als we die niet
hebben gaat het ook met behulp van de
resonantiemethode, dus met een toonge-
nerator, een bekende condensator en
een voltmeter.
Met behulp van de eerdergenoemde for-
mule voor de zelfinductie is daarna µi te
berekenen. We zullen aan de hand van
een voorbeeld toelichten hoe deze µi ge-
meten kan worden.
Hiervoor leggen we tien windingen om
de ferrietkern en maken we een kleine
opstelling om de resonantiefrequentie te
kunnen meten, zie figuur 3.
Met de opstelling bepalen we de reso-
nantiefrequentie (maximumamplitude op
de scoop) van de kring, gevormd door
onze spoel met 10 windingen en de con-
densator van 0,1 µF. Omdat de nauw-
keurigheid van de meting samen hangt
met die van de condensator van 0,1 µF,
nemen we hiervoor dus liever geen
ÕontkoppelÕ type (toleranties Ð20 % tot
+ 50 %). Elk ander type met tolerantie +
of Ð 5 % voldoet goed omdat de meetfre-
quenties laag blijven.
We weten dat: (2¹f) 2 L C = 1 en ook dat: L
= n2 µi µ0 A/l en kunnen hieruit na enige
omwerking en na meting van de reso-
nantiefrequentie fr direct de initi‚le perme-
abiliteit van de spoel bepalen met:
µi = (2¥109¥l)/(fr2¥A) (22)
De factoren A en l bepalen we met de
schuifmaat als hierboven.
De meetopstelling werkt voor een breed
270 pF
Hoogohmige
0,1 AC meter
b.v.
10 oscilloscoop
windingen
Electron oktober 2001
gamma aan ringkernmaten en ferriet-
soorten; de resonantiefrequenties vallen
steeds tussen ca.1 kHz en 150 kHz.
Als we zorgen dat de generator een be-
scheiden spanning aflevert (< 0,5 V eff),
zal de spanning over de spoel laag ge-
noeg zijn om de echte µi te meten. Let
erop dat de kring een zeer hoge Q heeft,
waardoor de generator langzaam moet
worden verstemd.
Indien gewenst kunnen we de meting nu
gemakkelijk herhalen op de door de fa-
brikanten gebruikte meetfrequentie.
Stel dat we met de voorgaande meting
een resonantiefrequentie gevonden heb-
ben van 133 kHz. Voor een meting bij
10 kHz moeten we dan de condensator
(nu 0,1 µF) vergroten tot
(133/10)2 ¥ 0,1 = 17,7 ~~ 18 µF. Om een
niet te kleine spanning over de
kring te krijgen is het verstandig om
de koppelcondensator van 270 pF
te vergroten tot bijvoorbeeld 10 nF.
De nauwkeurigheid van deze me-
ting hangt natuurlijk af van de nauwkeu-
righeden van de toongenerator, de bepa-
ling van de kernafmetingen en de
resonantiecondensator. Deze laatste zal
echter doorgaans onnauwkeuriger ge-
specificeerd zijn dan onze initi‚le meet-
condensator van 0,1 µF, zodat we van
deze laatste meting een lagere nauwkeu-
righeid kunnen verwachten.
Alle genoemde onzekerheden moeten
we natuurlijk ook zien in het licht van de
fabrikant, die de permeabiliteit specifi-
ceert met een tolerantie van 25 %.
Voor een specifieke meeting van de
component die we in onze vingers heb-
ben is het echter wel van belang om een
beetje nauwkeurig te kunnen meten.
Meting van de permeabiliteit
als functie van de frequentie
De permeabiliteit bij hogere frequenties
is complex en kan geschreven wor-
den als:
µ = µÕÐj µÓ,
waarbij de factor µÕ voor de induc-
tiviteit staat en de factor j µÓ voor
alle (ohmse) verliezen.
De impedantie van de spoel von-
den we in de formule 11. We kunnen µÕ
en µÓ vinden door de complexe impe-
dantie van de spoel te meten en wel als
functie van de frequentie.
De spoel dienen we nu te meten met
een impedantiemeetbrug waarmee zo-
wel het re‚le deel als het imaginaire deel
van de impedantie kan worden bepaald.
Er zijn diverse typen van zulke meetbrug-
gen bekend; we noemen de oudere pro-
fessionele bruggen van General Radio,
Hewlett Packard, Boonton en Marconi
die nog steeds graag geziene gasten zijn
op de meettafel. Verder komen we te-
genwoordig ook de speciaal voor ama-
teurs bedoelde meetsystemen tegen van
MFJ (MFJ-259B) en Autek Research (RF-1,
RF-Analyst).
We moeten er rekening mee houden dat
de meeste meetbruggen het best werken
rond een impedantie van 50 ½; als we op
Electron oktober 2001
diverse frequenties willen meten begin- is hieruit berekend evenals de per-
nen we daarom bij de laagste frequentie meabiliteiten
het liefst met een impedantie rond de 25
.½ µÕ = XS/(2¹f n2 µ0 A/l ) en
Stel dat de laagste frequentie waarbij we µÓ = RS/(2¹f n2 µ0 A/l),
µÕ en µÓ willen bepalen 1,8 MHz is, en
we bij die frequentie een reactantie de laatsten m.b.v. formule 11.
XL = 25 ½ willen zien, dan is de bijbehoren-
de zelfinductie: Vergelijken we de meetuitkomsten van
tabel 6 met het materiaaloverzicht van
L = XL/2¹f = 25/(2¥¹¥1,8¥106) = 2,21 µH. tabel 2, dan zien we dat we voor onze
metingen waarschijnlijk 4C65 materiaal
Als we bij de inleidende bepaling hebben hebben gebruikt. We hebben hiermee te-
gevonden dat µi = 100 dan kiezen we vens enig inzicht in de practisch voorko-
voor een eerste meting het aantal win- mende toleranties.
dingen dat volgt uit formule 4:
Meting van de inductie bij
groot vermogen
We beschreven eerder dat het verband
tussen de magnetische veldsterk-
L• l • –6
2, 21 10 0, 093 • te H en de inductie B (en dus de
n= = = 4,11~ 4 µ) o.a. afhangt van de mate van
µ • µ0 • A 100 • 4 • π • 10 • 97• 10
–7 – 6
uitsturing.
Bij grote uitsturingen is dit ver-
omdat we bij ringkernen altijd een ge- band bepaald niet lineair zoals uit de be-
heel aantal wikkelingen moeten reke- schrijving blijkt en nog eens zichtbaar
nen. werd gemaakt in figuur 1.
Om geen last te krijgen van koperverlie- Het heeft dus zin als we de inductie in de
zen nemen we hiervoor niet te dun kern ook zelf kunnen meten om hieruit
draad. Het is van belang dat de windin- conclusies te kunnen trekken over de be-
gen mooi verdeeld over de gehele kern lastbaarheid van de trafo of spoel in
worden gelegd; om te zorgen dat de ca- onze eigen schakeling.
paciteit van de spoel niet te groot wordt Een bruikbare meetopstelling voor het
moeten we de uiteinden niet te dicht bij meten van de inductie zien we in
elkaar laten komen. figuur 4.
We doen onze metingen bij frequenties De transformator die we in deze opstel-
die ons interesseren, bijvoorbeeld de ling willen meten (te meten object) trans-
amateurbanden tot 30 MHz. Bij de me- formeert een belastingsweerstand Rb
tingen bij 14 MHz en hoger blijkt echter naar 50 ½; de meetzender ÕzietÕ dus de
(uiteraard niet onverwachts) dat de im- juiste afsluitimpedantie.
pedanties zo hoog zijn dat de metingen Het meetinstrument kan weer een
daardoor te onnauwkeurig worden. We AC-meter zijn of een oscilloscoop, mits
kiezen daarom bij die frequenties n = 2. afgesloten met de juiste impedantie voor
Een voorbeeld van een dergelijke meting de meetzender (hier 50 ½).
vinden we in tabel 6: Een afgestemde meetontvanger is na-
tuurlijk nog beter omdat we hier-
f (MHz) n RS (½) XS (½) L (µH) µÕ µÓ mee zeker zijn dat we alleen bij de
1,8 4 0,87 33,1 2,93 140 3,7 gewenste frequentie meten (geen in-
3,6 4 1,27 66,3 2,93 140 2,7 vloed van harmonischen).
7,1 4 2,87 123,7 2,77 132 3,1 Voor de meting van de inductie is
14,2 2 4,45 77,0 0,86 164 9,5
21,3 2 30,9 113,0 0,84 161 44,0 op de ferrietkern een extra meet-
29,0 2 45,0 123,0 0,68 129 47,0 spoel van twee windingen aange-
bracht. Deze meetspoel heeft een
Tabel 6. Metingen aan de complexe impedantie. verwaarloosbare invloed op de ei-
genschappen van de transformator zelf.
Met een schakelaar kan voor ijking de
De waarden XS en RS in tabel 6 zijn de meetontvanger rechtstreeks met de
gemeten waarden; de zelfinductie meetzender worden doorverbonden. Met
de schakelaar in de andere stand kan de
L = XS/2¹f transformator zelf worden gemeten.
50 Ω
U U1 Rb 50 Ω
U2
Meetspoel
Meetzender Te meten object Meetontvanger
Figuur 4. Meetopstelling voor de kerninductie
417
De meting gaat als volgt: Met de schake-
laar in de bovenste stand wordt het bij
de meetontvanger binnenkomende refe-
rentiesignaal gemeten (U1). Vervolgens
wordt de schakelaar in de onderste
stand gezet en wordt de meetspanning
U2 gemeten. Volgens de wet van Faraday
is de spanning U2 die in de meetspoel
wordt geŁnduceerd:
door de veilige 20 % lineariteitsgrens te-
recht komt op 68 mT. Onze Ruthroff-
transformator blijft daar zelfs bij een be-
lasting van 1000 Watt ver onder, zodat
we ook hier binnen de grens van de
maximale inductie voor lineaire toepas-
singen blijven.
We dienen ons natuurlijk te realiseren
dat het maximale vermogen waarvoor
Aan de orde komen dan spoelen voor
HF-antennes, smoorspoelen en transfor-
matoren, waaronder de bekende ÕMag-
netic Long-wire BalunÕ.
Transmissielijn-transformatoren bewaren
we voor de laatste twee afleveringen.

U2 = n ω B A (23)
Hierin is n het aantal windingen van de
meetspoel, A de doorsnede van het mag-
netisch materiaal, ω = 2¹f en f de meetfre-
quentie.
Als we de formule omwerken voor de in-
ductie in de kern, en hiervan de maxima-
le waarde wensen te weten (terwijl we
van U2 de effectieve waarde hadden ge-
meten!), kunnen we ook schrijven:
Bmax = U2 Ã2/(n ω A)
In de praktijk blijkt het gemakkelijk om
deze formule uit te drukken in de in-
gangsspanning U1 en de transformatie-
verhouding T = U2/U1.
Wij verkrijgen dan een formule waarbij
we bij elke ingangsspanning direct de in-
ductie in de kern vinden
de transformator geschikt is niet uitslui-
tend zal afhangen van de inductie in de
kern zoals we al zagen bij de behande-
ling van de maximale dissipatie in het
ferrietmateriaal en de daardoor veroor-
zaakte temperatuurstijging. Het boven-
staande mag daarom alleen als reken-
voorbeeld voor de kerninductie worden
gebruikt.
Ten slotte
Na twee inleidende delen zullen we in de
volgende aflevering nader ingaan op het
gebruik van ferrietmaterialen in enkele
specifieke toepassingen.
Errata bij deel 1
Formule (5) luidt UL,eff = .....
Dit moet zijn UL,inductie = ....
In formules (10) en (11) is tweemaal
dezelfde fout geslopen.
Formule (10) moet luiden
ZL=R+ωn2µ0µÓA/L+jωn2µ0uÕA/L
en formule (11)
... en een re‚el deel R+ωn2µ0uÓA/L

Bmax = U1 T Ã2/(nωA) (24)

Met deze meetopstelling kunnen we dus

bepalen hoeveel inductie er in de kern
wordt opgewekt bij een bepaalde fre-
quentie en een bepaalde ingangsspan-
ning U1 van de transformator.
Deze ingangsspanning hangt samen met
het vermogen waarvoor we de transfor-
mator willen gebruiken volgens:

P = (U1)2/Zin (25)

We weten verder ook dat voor een line-

aire toepassing de kerninductie kleiner
moet blijven dan twintig procent van de
verzadigingsinductie Bsat. Met deze gege-
vens kunnen we dus uit de bovenstaan-
de inductiemeting direct het maximaal
toelaatbare vermogen bepalen voor line-
air gebruik van onze transformator. Als
voorbeeld hebben we een Ruthroff
1:2,25 transformator aan de tand ge-
voeld, die in het hoofdstuk ÕTransmis-
sielijn-transformatorenÕ zal worden be-
sproken. De transformator was gewik-
keld op een 36 mm kern (A = 1,11 cm2)
van 4A11 materiaal, met voor de meet-
spoel n = 2.

Bij een meetfrequentie van 3,6 MHz en

een laag meetvermogen vonden we
naar de meetspoel een transformatiever-
houding T = 0,32.

Zouden we deze transformator nu willen

toepassen bij een vermogen van 1000 W
in 50 ½, dan wordt U1 = 224 V, waaruit we
berekenen

Bmax =
224¥0,32¥Ã2/(2¥¹¥3,6¥106¥1,11¥10-4) =
20,2 mT.

Bij het gebruikte 4A11 materiaal ligt het

verzadigingsniveau op ca 340 mT, waar-

418 Electron oktober 2001

GSM-filters voor 70, 23 en 13 cm
Met het toenemende gebruik van mobiele
telefonie neemt ook de druk op mooie lo-
caties voor het opstellen van antennes toe.
Aanbieders van GSM steken elkaar de loef
af als het gaat om het verwerven en
claimen van mooie opstelpunten. De be-
langen van de zendamateurs worden
daarbij gemakshalve genegeerd.
Jos Disselhorst, PA3ACJ, Leiden
Jos van der List, PA0JOZ, Noordwijk
Inleiding
Zo gebeurde het dat een zendamateur in
onze afdeling tot zijn verbijstering van
zijn flatbestuur te horen kreeg dat er
door PTT Telecom enkele duizenden gul-
dens geboden waren om op het dak van
zijn flat GSM-antennes te plaatsen. PTT
was op de hoogte van de aanwezigheid
van een gelicenseerde zendamateur die,
gezien zijn antennes, overduidelijk actief
is op UHF en SHF, maar vond dat geen
belemmering voor haar doel om anten-
nes voor het GSM-netwerk te plaatsen
op slechts een vijftiental meter afstand
van de antennes van de zendamateur.
Slechts met grote moeite is het de be-
trokken amateur gelukt om in het door
PTT aangeboden standaard huurcontract
een paar artikelen te laten wijzigen en
opnemen die nog enige bescherming
van zijn hobby-activiteiten kunnen bie-
den, anders was de positie van PTT zo-
danig geworden dat voor een vroegtijdig
einde van zijn UHF/SHF-activiteiten ge-
vreesd had moeten worden. Zendama-
teurs, let dus op uw zaak! En realiseer u
daarbij dat PTT Telecom een gewoon
commercieel bedrijf is en niet meer de
overheidstaken vervult op het gebied
van frequentie- en machtigingsbeheer.
Omdat de plaatsing van het PTT-basis-
station uiteindelijk helaas niet verijdeld
kon worden, was het duidelijk dat er fil-
ters vervaardigd zouden moeten worden.
Het basisstation zendt zoÕn 100 watt uit
rond 900 MHz, het amateurstation werkt
binnen de machtigingsvoorwaarden met
stevige vermogens op 70, 23 en 13 cm.
Het zal duidelijk zijn dat er twee grote
gevaren zijn aan het zo dicht op elkaar
plaatsen van twee stations, namelijk het
GSM-station en het meerband amateur-
station. Ten eerste bestaat de mogelijk-
heid dat er zoveel zendvermogen van
het ene station in de ontvangervoortrap-
pen van het andere station terechtkomt
dat oversturing zal optreden. Ten tweede
kunnen ongewenste spurii van de zen-
ders de ontvangst wederzijds verstoren.
Ons inziens moet PTT er zelf maar voor
zorgen dat haar ontvangers niet over-
stuurd worden. Ze hebben tenslotte wil-
Electron oktober 2001
Detail van de aansluiting van de N-connector en teflon afstandhouder.
Het betreft bandsperfilters, d.w.z. de
900 MHz band wordt onderdrukt en an-
lens en wetens voor het risico gekozen. dere frequentiebanden worden doorgela-
Maar de zendamateur werkt met zeer ge- ten. In de praktijk zijn de ontwerpen zo
voelige ontvangers voor 70, 23 en 13 en gemaakt dat het doorlaten van de ama-
oversturing van zijn voorversterkers is teurbanden en het dempen van de GSM-
een re‚le mogelijkheid. Ook willen we band zijn geoptimaliseerd.
vermijden dat eventuele kleine spurii uit De filters, ””n voor elke band, maken ge-
de amateurzenders misschien tot storing bruik van kortsluitstubs (zie figuur 1).
in de ontvangst van het GSM-basisstation De hoofdlijn loopt tussen ingang- en uit-
kunnen leiden. Want zelfs als die spurii gangconnector. Op twee plaatsen wor-
op zich aan onze technische machti- den op die hoofdlijn kortgesloten halve
gingsvoorwaarden voldoen, kunnen ze golf stubs aangesloten. Die stubs hebben
op deze korte afstand wel degelijk tot op 900 MHz een elektrische lengte van
storing in de ontvangst van het GSM-ba- een halve golf en de kortsluiting aan het
sisstation leiden en dan is Leiden in last einde wordt in de transmissielijn getrans-
en valt ook wel te voorspellen wie er uit- formeerd naar (ook) een kortsluiting op
eindelijk aan het kortste eind gaat trek- de plaats waar de stub op de hoofdlijn is
ken! Filters dus. aangesloten. Signalen door de hoofdlijn
komen dus op twee plaatsen een
De filteropzet 900 MHz kortsluiting tegen. Signalen in
De ontwerpeisen die aan de filters ge- de GSM-band, of ze nu onverhoopt uit
steld worden zijn een zo gering mogelij- het amateurstation komen of via de an-
ke doorlaatdemping, een zo groot moge- tenne uit het GSM-station, worden zo ef-
lijke demping in de GSM-band, een zo fectief onderdrukt, namelijk minimaal
gering mogelijke VSWR en een vermo- 40 dB.
gensbestendigheid van tenminste Op de amateur werkfrequenties vormen
100 watt. de stubs geen kortsluiting, maar, afhan-
De bedoeling is om de filters in de an- kelijk van de frequentie, wel een fikse
tenneleiding op te nemen, dus tussen an- capacitieve of inductieve verstoring van
tenne en coaxrelais, om zo zowel voor de impedantie van de hoofdlijn. Door
zenden als ontvangen te kunnen wer- echter de afstand tussen de plaatsen
ken. waar de stubs op de hoofdlijn zijn aan-
Een van de auteurs heeft in het verleden gesloten zo te kiezen dat er een oneven
al eens een diplexer ontworpen voor 23 veelvoud van een kwart golflengte van
en 13 cm. Een variant daarop is al in de werkfrequentie tussen zit, kan aange-
Electron gepubliceerd door PA0HVA [1]. toond worden dat de effecten van de
Op basis van de theorie achter de di- twee stubs elkaar grotendeels opheffen,
plexer zijn ook de nu beschreven anti- zodat op de werkfrequentie de impedan-
GSM-filters ontworpen. tie aan beide uiteinden van de hoofdlijn-
<–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––>
<–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––>
<–––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––>
<–––>
<–––>
Fig. 1. De filters, ””n voor elke band, maken gebruik van kortsluitstubs.
419
 Fig. 2. De transmis-
sielijnen en de stubs
zijn uitgezaagd uit
1 mm messingplaat.
Zie tabel.

afmeting kenmerk 432 MHz 1296 MHz 2320 MHz

doosbreedte binnenmaat a 207,8 207,8 207,8
dooslengte binnenmaat b 338,8 190,8 166,8
dooshoogte binnenmaat 12,8 12,8 12,8
afstand tussen zijwand en striplijn c 20,8 20,8 20,8
lengte van 900 MHz stub d 165,8 165,8 165,8
Detail van de verschuifbare kortsluiting. Let op de lengte van afstemsleuf in stubs e 20,8 20,8 20,8
sleuven in het onderste deksel. hart-hart afstand tussen stubs f 250,8 64,8 87,8
breedte van 900 MHz stubs g 9,8, 9,8 9,8
breedte van hoofdlijn tussen stubs h 13,0 16,3 17,3
breedte van hoofdlijn tussenstuk i 15,3 17,3 17,3
breedte van hoofdlijn eindstuk j 6,0 6,0 6,0
lengte van hoofdlijn tussenstuk k 38,6 57 34,4
lengte van hoofdlijn eindstuk l 3,9 4,5 3,6

tabel 1. Afmetingen van filters in mm

wat aanpassingen ter optimalisatie.

De filterontwerpen zijn vooraf met het
microgolf ontwerpprogramma PUFF
gesimuleerd.
De filters zijn symmetrisch. In- en uit-
gang kunnen verwisseld worden.

Filter voor 13 cm.
Filter voor 70 cm. Let op de vele schroefgaten om
deksel en bodem te monteren.
hoofdlijn onverstoord lijkt zijn. En zo
kunnen een goede VSWR en een lage
doorlaatdemping worden verwezenlijkt.
In de praktijk zijn de stubs een beetje va-
riabel in lengte gemaakt. De plaats van
de kortsluiting kan een beetje gevarieerd
worden en daarmee kunnen de stubs
exact in de GSM-band worden afge-
stemd. In de filters voor 70 cm en 23 cm
is de afstand tussen de stubs ””n kwart
golflengte op resp. 70 cm en 23 cm. In
het 13 cm filter is de afstand driekwart
golflengte op 13 cm, omdat anders de
afstand tussen de stubs in dat filter te
klein zou worden. De impedantie van de
stubs is nominaal 75 ohm. De impedan-
tie van de hoofdlijn is nominaal 50 ohm,
maar in de praktijk zijn er hier en daar
De praktijk
De filters zijn helemaal in luchttech- Fig. 3. De in- en uitgangsconnectoren zijn 50 ohm
niek opgebouwd. Dit voor een zo N-chassisdelen waarvan de flenzen wat zijn ver-
groot mogelijke vermogensbestendig- kleind om niet teveel buiten de dozen uit te steken.
heid en zo gering mogelijke De ronde neusjes van de N-chassisdelen vallen in
verliezen. Gekozen is voor stri- ronde gaten in de zijwanden.
plijnen, d.w.z. transmissielijnen
opgesloten tussen twee aard-
vlakken. De filters zijn alle drie Het is zaak de transmissielijn netjes in
gemaakt in de vorm van een het midden van de dozen te monteren.
platte doos met een afstand Anders wijken de transmissielijnimped-
van 12 mm tussen bodem en anties te veel af van de berekende waar-
deksel. De transmissielijnen en den. De middenpen van de N-chassisde-
de stubs zijn uitgezaagd uit 1 len en de kortsluitblokjes vormen in de
mm messingplaat. Er kan voor 23 cm en 13 cm uitvoeringen voldoende
gekozen worden de lij-
nen geheel uit ””n plaat
te zagen of om de
stubs apart uit te zagen
en met zilversoldeer aan de
hoofdlijnen te solderen (zie
figuur 2).
De deksel en bodem van de do-
zen zijn van printplaat (koper aan
de binnenzijde) of van 1 mm
messingplaat gemaakt. De wan-
den van de dozen zijn gemaakt
van 6x12 mm messingstaf. Bo-
dem en deksel zijn met M3 bout-
jes om de 2 cm verbonden met
de wanden. De in- en uitgangs-
connectoren zijn 50 ohm N-chas-
sisdelen waarvan de flenzen wat
zijn verkleind om niet teveel bui-
ten de dozen uit te steken. De
ronde neusjes van de N-chassis-
delen vallen in ronde gaten in de
zijwanden. Zie figuur 3 ter verdui-
delijking. Filter voor 23 cm.

420 Electron oktober 2001

steun daarvoor. In de 70 cm uitvoering is
het nodig om halverwege de hoofdlijn
een zo kort mogelijk blokje van kunst-
stof, bijv. teflon of piepschuim, op te ne-
men om de lijn wat te ondersteunen. De
fotoÕs zullen voor de geoefende
UHF/SHF-zelfbouwer verder wel voldoen-
de houvast geven. In onze prototypes
bleken de 900 MHz stubs iets te kort te
zijn. En om de filters niet helemaal op-
nieuw te hoeven maken is er daarom
voor gekozen om de 900 MHz transmis-
sielijnen door middel van kleine teflon-
blokjes kunstmatig iets te verlengen. Dit
kan voorkomen worden door de
900 MHz iets langer te maken en des-
noods de afregelmogelijkheid met de
schuivende kortsluitblokjes wat meer be-
reik te geven. In de tabel zijn de belang-
rijkste afmetingen samengevat.
Afregeling en resultaten
De afregeling kan het beste gebeuren
met een netwerkanalyzer, maar die heeft
natuurlijk niet iedereen, hoewel er
meestal wel ergens wat geregeld kan
worden. Bij gebrek aan zoÕn instrument
kan ook door wat trial en error worden
afgeregeld op zo groot mogelijke onder-
drukking van een 900 MHz signaal uit
een signaalgenerator, gecombineerd met
een zo goed mogelijke VSWR op de be-
trokken werkfrequentie. Op welke fre-
quentie de stubs worden afgeregeld kan
van plaats tot plaats wat verschillen. Het
is raadzaam vooraf met een spectrum-
analyzer te onderzoeken in welk fre-
quentiegebied het GSM-station werkt. In
het onderhavige geval is de demping ge-
optimaliseerd in de band 920-950 MHz.
Als de stubs op de juiste frequentie staan
afgestemd, kan het nodig zijn de VSWR
nog te verbeteren. De VSWR is erg af-
hankelijk van de juiste impedantie van
de hoofdlijn en die is weer erg afhanke-
lijk van de afmetingen in het bijzonder
de afstand tussen lijn en resp. bodem en
deksel. Door met kleine blokjes teflon of
hard piepschuim de centrering van de
lijn in de doos een beetje te veranderen
kan de aanpassing geoptimaliseerd wor-
den. Als dat onvoldoende resultaat ople-
vert (een VSWR lager dan 1,2) dan kun-
nen ingezaagde blokjes teflon van
12x15x10mm gebruikt worden. Die
blokjes worden over de hoofdlijn heen
en weer geschoven. Door de lokale im-
pedantiestap die ter plekke van de blok-
jes gemaakt wordt, kan ook weer de
aanpassing verbeterd worden.
Het tunen van de hoofdlijn kan het beste
gebeuren door de zijwand van de doos
aan de bovenzijde te verwijderen. Deze
wand heeft nauwelijks invloed op de im-
pedantie van de hoofdlijn. Kijk bij het
plaatsen van blokjes wel uit dat de af-
stand tussen deksel en bodem 12 mm
blijft anders verandert de zojuist verkre-
gen mooie aanpassing weer als de zij-
wand er weer tussen geschroefd wordt,
want daarmee wordt de afstand weer
naar 12 mm gedwongen.
De resultaten: alle filters hebben een
demping in de GSM-band van 40 dB of
meer. De doorlaatdemping van het 70
Wie zeurt er nog steeds dat de jeugd
geen belangstelling heeft voor het
zendamateurisme?
cm filter is kleiner dan 0,15 dB, van het
23 cm en 13 cm filter kleiner dan 0,2 dB.
De VSWR in de betreffende amateurban-
den is beter dan 1,2. De doorlaatbanden
zijn heel breed en omvatten de volledige
amateurbanden.
Conclusie
Wij hopen met deze beschrijving een
goede beschermingsmogelijkheid gebo-
den te hebben aan amateurs die gecon-
fronteerd worden met een GSM-basissta-
tion in hun onmiddellijke omgeving. Het
gebruik van deze filters is vele malen be-
ter dan het zomaar opgeven van onze
activiteiten op de UHF- en SHF- amateur-
banden. Sterker nog: het zo goed en veel
mogelijk gebruiken van onze banden is
de beste bescherming tegen de agressief
oprukkende telecommaatschappijen.
In de toekomst zal het wellicht nodig zijn
soortgelijke filters te ontwikkelen ter be-
scherming tegen mobiele telefoniebasis-
stations in de 1,9 GHz band.
In de praktijk hebben deze filters inmid-
dels hun effectieve werking bewezen.
Voor vragen kunnen wij via de amateur-
banden benaderd worden.
Jos en Jos
[1] Een diplexer voor 23 en 13, PA0HVA,
Electron juli 1991, pag. 365

Nieuws van het Service Bureau

Nieuwe roepnamenlijst
Tijdens de Dag voor de Amateur
op 13 oktober a.s. in Apeldoorn
wordt onze nieuwe PA-roepna-
menlijst 2001/2002 gelanceerd!
Ook deze keer weer uitgevoerd
als een handzaam boekje, met
daaraan toegevoegd een
CD-ROM, zodat U ook de roepna-
menlijst op Uw computerscherm
kunt bezien! De prijs van deze
nieuwe uitgave, incl. CD-ROM,
bedraagt Ä 17,50.
Dag voor de Amateur
Bezoek onze stand in Apeldoorn
op 13 oktober! Niet alleen kunt
U zich de gebruikelijke porto- en
administratiekosten (Ä 7,50 per
zending bij bestellingen) bespa-
ren, maar we hebben ook weer
bijzondere aanbiedingen, die
overigens slechts gelden voor
deze dag en voor dit evenement.
Zolang de voorraad strekt bieden
wij aan: Ons Jubileumboek (50
Jaar VERON, 100 Jaar Radio),
voor Ä 35,Ð; Electron op CD-ROM,
jaargangen 1997 en 1998, sa-
men voor Ä 15,Ð; Electron op CD-
ROM, jaargang 1999, voor Ä 10,Ð;
het boek ÕTCP/IP Introduction to
internet protocolsÕ, voor Ä 5,Ð; de
QTH-locator kaart van Neder-
land, voor Ä 1,Ð; het boek ÕRe-
flecties voor PA0SEÕ, voor Ä 20,Ð;
en het ARRL Antenna-Handbook
op CD-Rom, voor Ä 85,Ð.
Collectieve
abonnementen andere
amateurbladen
Heeft U nog geen abonnement
op een amateurblad, binnen- of
buitenlands, buiten VERON-ver-
band, en wel belangstelling daar- Kijk eens naar Emmy, deze tweejarige schoon-
voor? Dan kunt u zich nu al op- heid in de dop heeft als favoriete speeltje een
geven bij onze stand. T.z.t. ont- Teleport-9 (ofwel ÕDe blauwe baksteenÕ) van
vangt u dan een lijst van alle col- het museum Jan Corver. Helemaal toeval is dat
lectieve abonnementen die wij niet, want Emmy is de dochter van Eric, PE1MIX,
verzorgen en kunt u uw keuze een van de wonderboys uit de afdeling Eindho-
maken. ven, die steeds weer kans zien uitgekiende om-
bouwsets te bedenken en uit te voeren.
VERON Service Bureau, PA0DIN Cor Moerman, PA0VYL

Electron oktober 2001 421

De simplex-repeater (papegaai)
Manfred Reimer, DL7AWL * Op simplex-frequenties bruikbaar, geen
Bewerking en vertaling door ON1BPZ shift nodig, shift is wel mogelijk.
* Mogelijkheid van tests zonder hulp van
anderen.
Iedere repeater moet zijn in- en uitgangsignaal ergens * Trainingshulp voor spraak- en QSO-stijl.
In alle ernst: al onze pijnlijk gestamel-
scheiden. Anders wordt de ontvanger dichtgedrukt en de, onvolledige zinnen of andere ver-
ontstaat terugkoppeling. Nergens echter staat ge- sprekingen worden ons genadeloos
voorgespiegeld. Voor het eerst horen
schreven dat dit een frequentiescheiding moet zijn. we zelf, wat anderen reeds lang van
ons kennen!
Ook een scheiding in tijd met een in- en uitgang op
dezelfde frequentie is denkbaar. Een dergelijke sim- Mogelijkheden van
de papegaai
plex-repeater wordt vaak papegaai genoemd omdat * DTMF is niet vereist maar kan wel ge-
bruikt worden.
elke doorgang wordt opgeslagen en even later her- * Inschakelen door 1750 Hz toon.
* Na het inschakelen gedurende de afval-
haald wordt. In FUNKAMATEUR uitgave 3 en 4 1996 tijd (30 seconden, instelbaar) draaggolf-
heb ik beschreven hoe een dergelijke papegaai dank- gestuurd.
* Instructie of welkomtekst na het inscha-
zij een onconventioneel concept met extreem weinig kelen mogelijk.
* Twee spraakgeheugens van elk 20 se-
onderdelen gerealiseerd kan worden. In dit artikel conden. Indien geen begroeting- of ba-
worden aanwijzingen gegeven voor het gebruik, uit- kentekst gebruikt wordt zijn ze samen-
voegbaar voor een spreektijd van
gaande van een doorsnee configuratie. maximaal 40 seconden.
* Nog twee spraakgeheugens voor op-
roepbare infoteksten.
Voordelen papegaai sensing door een zender in de onmid- * Detectie van de oproeptoon: bij een
* Eenvoudiger te verwezenlijken dan dellijke nabijheid. oproeptoon die langer duurt dan 3 se-
een normale repeater: geen dure fil- * Met wat oefening en bijbehorende conden (instelbaar) wordt de welkom-
ters nodig, een normale transceiver QSO-disipline is er volledige repeater- tekst overgeslagen.
volstaat. functionaliteit * Optionele rogerpiep (of ÕkÕ) voor be-
* De repeater-ontvanger werkt steeds * Communicatiehulp voor stations die el- ter onderscheid tussen het origineel en
met volledige gevoeligheid, geen de- kaar niet direct kunnen horen. de herhaling.

Fig. 1. Schema besturing simplex-repeater

422 Electron oktober 2001


Fig. 2. Componenten-
opstelling besturing
* Tolerantie voor kortstondige onderbre-
kingen door QSB: tot een duur van 400
ms (instelbaar) wordt wegvallen van de
draaggolf niet als het einde van een
doorgang beschouwd en begint de
weergave dus niet voortijdig.
* CW-identificatie zoals voorzien in de
voorschriften bij begin en einde, min-
stens om de 10 minuten.
* Voor een goede verstaanbaarheid geen
overlapping van identificatie en gebrui-
kerssignaal: na elkaar i.p.v. gelijktijdig.
* Defensieve bakenfunctie: ook bij inacti-
viteit uitzending van de identificatie en
optioneel een gesproken infotekst elke
10 minuten (instelbaar), doch enkel
wanneer de frequentie vrij is. Deze op-
tie is uitschakelbaar.
* Oproeptoon en DTMF-signalen worden
niet doorgegeven. Ook deze optie is
uitschakelbaar.
* Volledig op afstand te bedienen en uit
te schakelen.
* Volledig op afstand te configureren
(identificatie, overige parameters).
* Bescherming van de sysop-functies te-
gen gebruik door onbevoegden mid-
dels een pincode.
* Ongevoelig voor stroomuitval: alle ge-
gevens en teksten blijven bewaard.
* Geen verstoring van gewone simplex-
QSOÕs op de werkfrequentie want niet
ingeschakeld is de papegaai volledig
passief.
* Speciale toepassingen mogelijk zoals
baken- of vossenjachtzender of als
spraak-info-systeem met maximaal 4
oproepbare infoteksten.
Electron oktober 2001
Bediening
De papegaai is zoals elke repeater in
ruststand niet actief waardoor op zijn
werkfrequentie nog altijd normale sim-
plex QSOÕs mogelijk zijn. Pas na het uit-
zenden van een 1750 Hz toon meldt hij
zich met zijn CW-identificatie. Indien
voorzien geeft hij een korte verbale
voorstelling. Indien geactiveerd wordt er
ook een rogerpiep uitgezonden, bijv. een
ÕKÕ (dadida) in morse. Daarna is het
weer rustig, een draaggolf zoals bij een
gewone repeater is nu niet te horen.
Nochtans is de papagaai nu geopend en
staat ter beschikking voor zijn opdracht:
het herhalen van berichten.
Zoals elke andere repeater werkt de pa-
pegaai, eenmaal geopend, draaggolfge-
stuurd tot de afvaltijd bereikt is. En zoals
elke andere repeater valt hij weer af wan-
neer hij een tijd lang niets meer ont-
vangt. Aangezien het afvallen nu niet
herkenbaar is aan het wegvallen van de
draaggolf, wordt dit aangegeven door het
kort uitzenden van de CW-identificatie,
eventueel met afnemende toonhoogte
als herkenning. Zoals het hoort wordt
ook gedurende de werking tijdig een
identificatie uitgestuurd. Maar ook in pas-
sieve (afgevallen) toestand maakt de pa-
pegaai zich af en toe kenbaar, afhanke-
lijk van de configuratie. Hij doet dit op
een hoffelijke wijze: alleen als de fre-
quentie vrij is. Doorgangen mogen tot 20
of 40 seconden lang zijn. Te lange door-
gangen worden gewoon weggeknipt, het
is dus zaak de doorgangen kort en bon-
dig te houden. Onafhankelijk van de
lengte van een doorgang begint de her-
haling steeds onmiddellijk na het einde.
Bijzondere functies
Naast de normale papegaaifunctie, die
mogelijk is zonder gebruik van DTMF,
kan de operator ook een aantal met
DTMF bestuurbare functies vrijgeven:
* 0: Onmiddellijk uitschakelen (onafhan-
kelijk van de afvaltijd).
* 1: Identificatie en eventueel instruc-
tie/welkomtekst opnieuw.
* 3,4: Infoteksten.
* 5: CW-snelheid verlagen.
* 6: Firmware-versie en copyright-info in
CW (ook geschikt voor tests, antenne
richten).
* 7: Rogerpiep aan of uit.
* 8: CW-info-tekst van de operator (bijv.
locator).
Techniek en opbouw
Uiterlijk is de papegaai een klein print-
plaatje ter grootte van een luciferdoosje
met 2 ICÕs en minstens 1 en maximaal
4 spraakmodules voor elk 20 seconden
spreektijd. De software zit geprogram-
meerd in de PIC-processor. De meegele-
verde sysop-manual omvat een volledige
beschrijving van 30 paginaÕs van de
complexe software. De kit met gepro-
grammeerde PIC, sysop-manual, print-
plaatje en een of meer modules kan
rechtstreeks in Duitsland worden besteld.
Wie er meer over wil weten of de pape-
gaai wil nabouwen (materiaalkosten on-
geveer 60 Euro) kan de website van
Manfred bezoeken:
http://www.dl7awl.de
De site is in het Duits. Wie daar proble-
men mee heeft kan bij mij terecht. Ik
heb de papegaai zelf gebouwd en uitge-
test en kan dus alle nodige info geven.
De papegaai werkt hier nu al een half
jaar tot grote tevredenheid van de ge-
bruikers. Ter afsluiting wil ik nog vermel-
den dat deze simplex-repeater natuurlijk
alleen gebruikt mag worden door geli-
censeerde zendamateurs. Bij onbemand
gebruik is een Bijzondere Toestemming
noodzakelijk.
Filip ON1BPZ
Packet on1bpz@on0ck
E-mail on1bpz@qsl.net
Tel. +3254/415529
423
Antennes voor AO-40
Jan Ottens, PA0SSB, Terhole
De paraboolantenne
Veel mensen vinden antennes en zeker
een paraboolantenne mysterieus. En als
je dan zegt dat zoÕn ding gemakkelijk te
construeren is denken ze dat je tovenaar
bent. In de volgende beschrijving zal ik
proberen dat bijgeloof te ontzenuwen.
Op de voorkant van deze Electron en die
van augustus 1972 en februari 1973 zie
je daarvan de voorbeelden.
Een paraboolantenne is een holle
lens voor radiogolven. Denk daarbij
aan een holle spiegel waarmee je het
licht kunt bundelen of focusseren
naar een bepaald punt, het brand-
punt of focus van die holle lens. Alle
door de lens onderschepte golven
worden gereflecteerd naar het brand-
punt en daar vinden we die totale
energie geconcentreerd terug.
Licht- en radiogolven zijn beide elek-
tromagnetische golven die zich precies
eender gedragen, het verschil is alleen
de golflengte. En zoals we een lens
kunnen maken voor licht kunnen we
dat ook voor radiogolven. Hij is alleen
veel groter omdat de golven veel gro-
ter zijn, je hebt meer oppervlakte no-
dig om er voldoende van te onder-
scheppen. Als je dan de totale stra-
lingsenergie in het brandpunt opvangt
kun je er van alles mee doen, zoals
versterken. Zo werkt een spiegelteles-
coop voor lichtgolven en een para-
boolantenne voor radiogolven. Bij de
telescoop plaatsen we dan in het
brandpunt een oculair en bij de radio-
parabool een antenne, de ÕfeedÕ.
Aan het voedingspunt daarvan vinden
we de totaal onderschepte radiostra-
lingsenergie als elektrische energie te-
rug.
De combinatie van de parabolische
reflector en de feed is dan een anten-
ne. En hoe meer golflengten de reflec-
tor groot is hoe meer gain de antenne
geeft. Bij een parabool is dat gemak-
kelijk te begrijpen omdat alle onder-
schepte energie in het brandpunt te-
rechtkomt. Verdubbeling van het op-
pervlak geeft 3 dB meer gain. Verdub-
beling van de diameter is
verviervoudiging van het oppervlak
en dat geeft 6 dB meer. Maar daarbij
moet de reflector wel zo goed moge-
lijk voldoen aan de parabolische cur-
ve zoals de fotoÕs laten zien. Want
zoals een vuile lens vermindering van
lichtsterkte geeft, betekent elke afwij-
king van de berekende parabolische
curve minder gain, de energie komt
naast het brandpunt terecht! Nu luis-
tert dat voor de lichtgolven met een
golflengte van miljoenste delen van
een millimeter natuurlijk veel kriti-
scher dan voor radiogolven met een
golflengte van 12,5 cm. Daarom moet
een lens voor een telescoop uiterst
nauwkeurig geslepen worden. Pas
dan geeft zoÕn lens de maximale
gain en komt er het meeste licht, bij-
voorbeeld van een verafgelegen ster-
renstelsel in het brandpunt terecht. Uit
424
deze kennis komt voor de constructie
van een radioparabool de volgende be-
langrijke vuistregel:
Een gemiddelde afwijking van ””n tiende
golflengte over het hele oppervlak geeft
””n dB verlies t.o.v. de berekende gain.
Nou, dat valt dus mee. Bij een golflengte
van 12,5 cm (2400 MHz) is dat ca.
12 mm en we kunnen het reflecterend
oppervlak gemakkelijk zo nauwkeurig
maken dat dat ruim binnen deze eis valt.
Er valt natuurlijk veel meer over de theorie
te vertellen maar dat vind je ook in diver-
1 steund door aluminium ribben die in
2
3 schaduw van de feed zit.
4
5 weg door het gaas ter plaatse te bui-
se antennehandboeken. We zullen nu
aangeven hoe je op een eenvoudige ma-
nier een paraboolantenne met een diame-
ter van ””n meter, bedoeld voor AO40,
kunt maken. Daarmee ontvang je het ba-
ken van AO40 zoÕn 20 dB boven de ruis
zelfs als de satelliet op 58000 km van de
aarde zit en SSB en CW stations zijn dan
zoÕn 10 tot 15 dB sterk. Deze parabool
geeft op 2400 MHz ca. 24 dBi maar is na-
tuurlijk ook voor andere toepassingen zo-
als directe verbindingen, bruikbaar. Hij
kost ongeveer Ä 45,Ð aan materiaal. Zie
voor meer info over AO40 de satelliet-
rubrieken van de afgelopen maanden.
De constructie van de
paraboolantenne
Deze parabolische reflector met een
diameter van 1 meter en een focus-
diameterverhouding van 0,5 is ge-
maakt van gaas. Om er de goede
vorm aan te geven wordt het onder-
de juiste curve gebogen zijn. Acht rib-
ben zijn voldoende om het gaas in de
juiste vorm te brengen en te behou-
den. De formule voor de curve is X2 =
4FZ. Teken de curve uit op een stuk
papier of een plank, zoals op foto 1.
Neem voor de ribben aluminium buis
of vierkant van 13 of 14 mm en buig
dat in de bankschroef in de juiste
vorm.
Op de foto 2 zie je het middenstuk dat
bestaat uit een plaatje aluminium van
2 of 3 mm dik en 15 x 15 cm groot.
Elke rib wordt hieraan met drie popna-
gels of RVS schroeven bevestigd.
De bevestiging van de feed kan op
verschillende manieren gebeuren. Ik
had nog wat oud verwarmingsmateri-
aal waar precies een buis van 14 mm
in paste. Op de voorkant kun je goed
zien hoe de feed vast zit. Maar je kunt
ook een constructie bedenken met
hoek- of vierkantaluminium.
Het centrale deel van de reflector is
het minst kritisch omdat dat in de
Foto 3 geeft een totaalbeeld van de
parabool en hoe de rand van alubuis
daaraan bevestigd is. Daarvoor mag je
ook gegalvaniseerd ijzerdraad van
bijv. drie mm gebruiken. Het moet wel
stevig zijn en als het bevestigd is moet
die rand vlak zijn als een kopjesscho-
teltje.
Een voorbeeld van het gebruikte gaas
zien we op foto 4. Het wordt ook wel
voli‘regaas genoemd en heeft gaten
van ca. 11x11 mm. Hiervoor neem je
een stuk van 1x1 meter en op de foto
zie je daarvan een van de vier over-
schotjes. Leg het gaas op de alumini-
um constructie en duw het soepel in
de vorm. Zet het dan per rib vier of vijf
keer met ijzer of aluminium draad
vast. Gewoon er rond draaien, net zo-
als je een vuilniszak dichtbindt.
Nu ontstaan er op twee plaatsen plooi-
en. Het gaas is vlak en het moet in een
holle vorm dus op sommige plaatsen is
gaas over en op andere plaatsen te
kort. Werk de plooien zo net mogelijk
Electron oktober 2001
 gen en te plooien. Knip daarna het gaas
af waarbij je het ca. twee cm groter laat
dan de rand en buig dat over en om de
rand. De foto met het overschot geeft je
een idee wat er afgeknipt wordt. Op twee
tegenover elkaar liggende plaatsen is het
gaas ca. twee cm te kort en haalt de rand
niet maar dat is niet van belang. Foto 5
geeft een totaalbeeld.
De feed
De feed is een helixantenne van twee
windingen van gewoon installatie-
draad. Dat is voldoende voor optimale
belichting en dus gain.
De achterkant van de helix zit op
ca. 54 cm van het centrum van de pa-
rabool zodat het midden van de helix
in het brandpunt zit. De helix is gesol-
deerd aan een BNC-connector en aan
de andere kant daarvan ÕhangtÕ de
voorversterker. Die zit in een boter-
doosje en is met siliconenlijm water-
dicht gemaakt. Hij geeft ca. 35 dB gain
zodat de kabel naar de converter geen
rol meer speelt.
7
10
8
Electron oktober 2001
De helixantenne
Die zijn gebouwd met gewoon elektrici-
teitsmateriaal, gele of grijze PVC voor de
buizen en 2,5 kwadraat voor de spiraal.
De fotoÕs geven hiervan een duidelijk
voorbeeld. De grote helix is voor de
70 cm up-link en de kleine voor de 13
cm down-link. Foto 6 geeft de twee losse
helixen weer. De bevestiging met ÕklikÕ-
zadels van de 70 cm zien we op foto 7.
9
11
Op foto 8 kun je dit goed zien en foto 9
geeft de 70 cm in detail. Op foto 10 is
ook de 13 cm gemonteerd, Die zit met
bochten en ook klikzadels gemonteerd.
Ook zie je een versteviging aangebracht.
Foto 11 geeft de afstand tussen de win-
dingen aan. FotoÕs 12 en 13 tonen een
totaalbeeld en op foto 14 is de schrijver
in actie. Met 25 watt up-link power heb ik
verscheidene stations, waaronder een
paar Amerikanen gewerkt.
De afmetingen
De 13 cm helix is 85 cm lang. Er zijn
24 windingen en de diameter is 4 cm. Er
is een gering verloop in afstand want
vooraan zitten er 4 windingen op 16
cm, in het midden is dat 14 cm en de
laatste twee windingen zijn maar 2 cm
uit elkaar. De laatste winding loopt over
ongeveer een halve winding parallel
aan de achterplaat. Hiermee wordt de
aanpassing van 140 ohm naar 50 ohm
gebracht. De 70 cm is 1,15 meter lang
en heeft 6 windingen met een diameter
van 22 cm, de spoed is 15 cm. Hij staat
beschreven in een ARRL-antenneboek.
Als er vragen zijn kom dan naar de
DvdA, daar kun je alle antennes zien.
73 de Jan, PA0SSB
12
13
14
425
 Afscheid van Nanno van Haaften, PE1OLQ

Compleet lamgeslagen waren we toen
we hoorden dat Nanno van Haaften,
PE1OLQ, plotseling was overleden tijdens
een welverdiende vakantie in Oostenrijk
op 27 augustus. Hij is slechts 42 jaar ge-
worden.
Nanno was iemand met vele hobbyÕs:
hij was graag bezig met zijn Mac, de ra-
diohobby, kamperen en scouting. Deze
activiteiten ondernam hij zelden alleen,
Nanno deed dit het liefst met anderen. Er
zijn met zijn hulp talloze activiteiten ge-
organiseerd en hobbyprojecten gereali-
seerd. Als hij ergens aan deelnam was
dat altijd met zeer veel enthousiasme en
zijn volledige inzet. Vooral ondernam hij
graag activiteiten waarin zijn hobbyÕs
gecombineerd werden: ik noem Pinkster-
kamp, Jota, radiokampen om scoutingle-
den te interesseren voor de hobby en
niet te vergeten zijn inspanningen voor
het amateurmuseum in Budel. Nanno
was een doener, niet zitten en vergade-
ren (al was dat af en toe ook nodig)
maar vooral doen, ondernemen, de han-
den uit de mouwen steken. Vanaf het
begin heeft hij een grote inbreng gehad
in alle ombouwprojecten die we voor het
museum gerealiseerd hebben: T813, No-
kia, KF161, RS9044 en AEG-Teleport. Hij
nam niet alleen deel aan de praktische
realisering van een ombouw maar zette
ook de website op en hield deze up-to-
date. Ook als er werk in of rond het mu-
seum verzet moest worden, de stand be-
mand op een radiomarkt of een lezing
gegeven was hij er altijd bij. Terugkij-
kend is niet te begrijpen hoe hij erin ge-
slaagd is alle activiteiten die hij onder-
nam te combineren en bovendien overal
met volledige inzet aan deel te nemen
terwijl hij toch een drukke baan en een
uitgebreide vriendenkring had. Een grote
vriendenkring met een grote diversiteit
omdat Nanno altijd contact bleef houden
met vrienden die hij in het verleden ge-
maakt had. Zo was het bijv. op verjaar-
dagen een gezellig allegaartje van jonge-
renkoor, scouting, familie, amateurs en
werk. Een onmisbare kracht zullen we
toch moeten missen, iedereen die hem
gekend heeft weet dat je nooit vergeefs
een beroep op hem deed en dat hij altijd
voor je klaar stond. Het liefst op de ach-
tergrond maar altijd aanwezig.
Van bedankjes wilde hij nooit horen.
Daarom wil ik hem nu op deze manier
bedanken voor alles wat hij voor mij
persoonlijk en voor het amateurmuseum
gedaan heeft. Aan Nanno hebben wij al-
leen maar goede herinneringen die wij
zullen koesteren. Wij wensen zijn familie
en vrienden sterkte met het verwerken
van dit verlies.
Namens de vrijwilligers van het amateur-
museum Jan Corver,
Eric Post, PE1MIX

Gouden Antenne van de stad Bad Bentheim

Van 23 tot en met 26 augustus jl. werden te Bad Bentheim
de 33e Deutsch-Niederl−ndische Amateurfunker Tage
(DNAT) gehouden. Een van de vaste hoogtepunten is de
opening met daaraan gekoppeld de uitreiking van de Gou-
den Antenne van de stad Bad Bentheim. Op vrijdag 24 au-
gustus kwamen de belangstellenden en de vertegenwoor-
digers van de verenigingen, de stad Bad Bentheim en en-
kele vertegenwoordigers van de landelijke en de lokale po-
litiek, hiervoor bijeen in de Katharinenkirche in het Slot in
het centrum van de stad.
De onderscheiding werd dit jaar voor de 19e keer uitge-
reikt. Alle winnaars hebben hulp verleend, door gebruik-
making van hun zendapparatuur. Dit was aan mensen in
nood, bij ongelukken of natuurrampen, waarbij levens of
de gezondheid van mensen bedreigd werden.
Dit jaar ging de Gouden Antenne naar OM Georg Intzog-
lou, DL4SV, een Griek van oorsprong, die al sinds het begin
van de jaren 60 in Duitsland woont.
In een nacht in juli 1999 kwam het zeiljacht 'Nostalgia',
een tweemaster met een lengte van 20 meter en een be-
manning van vijf koppen, terecht in een storm met wind-
sterkte 10 in de Straat van Messina (tussen Itali‚ en het ei-
land Sicili‚).
De benzine raakte op en de zendantenne kapot. Toen ook
de vuurpijlen op raakten verkeerde de bemanning in
doodsangst omdat het schip in de richting van de rotskust
dreef. Een van de
zeilers schakelde een
kleine noodzender in
en riep op
14,285 MHz: May-
day, Mayday (S.O.S.).
Dit werd door
DL2SV, die met een
aantal amateurs in
QSO was, gehoord.
Hij nam zonder te
aarzelen direct con-
tact op met de politie
in Esslingen, zijn
woonplaats. Die alarmeerde via het Ministerie van Binnen-
landse Zaken de Bundeswehr. Deze nam direct contact op
met de Italiaanse Kustwacht. Binnen 25 minuten na de
noodoproep was de Kustwacht reeds ter plekke bij het
schip met de vijf onfortuinlijke zeilers. Allen konden wor-
den gered. Het schip werd naar de dichtstbijzijnde haven
gesleept.
De onderscheiding werd uitgereikt door burgemeester Als-
meier van Bad Bentheim. Ook de attach” van de Griekse
ambassade was aanwezig bij de uitreiking.
Namens het VERON Hoofdbestuur waren PA0DIN, PA0JNH
en PA0SHY bij de plechtigheid aanwezig.
Voordrachten voor de Gouden Antenne 2002 kunnen door
een ieder tot en met mei 2002 worden ingediend bij:
Stadt Bad Bentheim, Postfach 1452, D-48445 Bad Bent-
heim of via e-mail: veldhuis@stadt-badbentheim.de of via
de algemeen secretaris van de VERON. Meer informatie
vindt u op internet: www.dnat.de.
Op de linkerfoto ziet u een overzicht van de zaal met op
de voorste rij onze afgevaardigden PA0SHY (links) en
PA0DIN (rechts).
Op de rechterfoto de gelukkige winnaar van de Gouden
Antenne, DL4SV (rechts) met in het midden zijn XYL en
links burgemeester Alsmeier van Bad Bentheim.
J. Hoek, PA0JNH

426 Electron oktober 2001

Bibliotheeknieuws
Andere tijdschriften bieden
CQ Amateur Radio June 2001
Ð Tropo Ducting: Predictable DX Ope-
nings on VHF/UHF Bands [4].
CQ-DL 7/2001
Ð Yaesu FT-817: kleine Kiste ganz
gro§ [5].
Ð 8-Element-Yagi fr 2 m in 28-?-Technik
[2].
Ð Phased Arrays fr 7 MHz, erster Teil [3].
Ð Empf−nger fr polumkreisende Wetter-
satelliten [2].
Ð Ohne Balun auf 20 m QRV [1].
Ð Langdrahtantenne und Anpa§ger−t [1].
Funk 7/2001
Ð Praxistest Icom IC-718 [6].
Ð Praxistest Alinco DJ-196/496E [3].
Ð Der KW-Transceiver als Messhilfsmit-
tel [4].
Ð Koaxkabel-Fernspeiseweiche selbst
gebaut [4].
Ð 10-A-Netzteil fr UKW-Funkger−te [2].
Ð Leitungen unter der Lupe, Teil 6: die
Leitung als Bauteil [5].
Ð Dreielement-Monoband-Yagi fr
20 m [2].
Ð Die Bentwave-Antenne [4].
Ð MSFSCW Ð eine neue Software fr Mete-
or-Scatter [3].
Funkamateur 6/01
Ð IC910H Ð Icoms neuer VHF/UHF-All-
mode-Transceiver [4].
Ð Digifun Ð PSK31-Selbstbauprojekt mit
Bausatzuntersttzung, erster Teil [4].
IARU
ITU
Met het oog op de komende World Ra-
dio Conference (WRC2003) heeft de ITU
onlangs een concept aanbeveling ( draft
Recommendation) aangenomen die gaat
over de kwalificaties waaraan een ama-
teur zou moeten voldoen. Deze concept
aanbeveling is tot stand gekomen door
vertegenwoordigers van de IARU en de
ITU-R Working Party 8A, Study Group 8.
Het concept is door de ITU administraties
zonder tegenwerpingen aangenomen.
Wat betekent dit nu? Zodra de ITU het er
mee eens is kan de recommendation
van kracht worden; echter de recom-
mendation is dan wel vrijblijvend. Admi-
nistraties kunnen er mee doen en laten
wat ze willen. Eerst als tijdens de WRC de
recommendation verplichtend wordt ge-
steld (incorporate by reference) is hij niet
meer vrijblijvend en dienen administra-
ties zich er aan te houden. Mogelijk zal
het dan zo zijn dat in S25 enige kleine
wijzigingen komen en er mogelijk naar
de recommendation wordt verwezen.
Waar het om gaat is het volgende:
Al vanaf 1996 is er binnen de IARU ge-
meenschap gediscussieerd over een aan-
passing van artikel S25 van de Radio Re-
Electron oktober 2001
Ð Yagis optimieren mit dem Pro-
gramm ÕYOÕ [4].
Ð Ein automatisch umgeschalte-
tes Vorfilter fr FT-817 & Co, er-
ster Teil [2].
Practical Wireless July 2001
Ð A Three-Band QRP CW Trans-
mitter for the Newcomer [3].
QEX July/August 2001
Ð Medium-Frequency Sunrise En-
hancements [8].
Ð Some Aspects of Long-Boom,
Monoband Log-Cell Yagi Design [12].
Ð Tower and Antenna Wind Loading as
a Function of Height [11].
Ð Wave Mechanics of Transmission Li-
nes, Part Two: Where Does Reflected
Power Go [9]?
Ð Selectivity of Single-Resonator Coup-
ling Networks [5].
Ð Plate Characteristics of a Distortion-
Free Class-AB RF Amplifier Tube [5].
Ð A Mathematical Model for Regenerati-
ve RF Amplifiers [2].
Ð A Small 70-cm Yagi [5].
QST June 2001
Ð The Spot Grabber - Monitor your local
PacketCluster [8].
Ð Simple RF-Power Measurement [6].
Ð Gain without Pain Ð A Beam Antenna
for Field Day [4].
Ð Product Review: Ten-Tec Jupiter HF
Transceiver [4].
Redacteur: C.H. Murre, PA2CHM,
4336 AP Middelburg.
gulations. Immers de amateurgemeen-
schap (IARU) kreeg de gelegenheid om
voor de WRC 2003 met een voorstel te
komen tot een eventuele aanpassing
van de Radio Regulations. Resultaat van
die discussie is terug te vinden in de di-
verse FASC- rapporten. Heet hangijzer
was en is de zgn. morsediscussie in dat
hele verhaal; moet de morsevaardig-
heidsproef nu wel of niet gehandhaafd
blijven?
Om een lang verhaal kort te houden; de
concept aanbeveling met de titel Mini-
mum qualifications of radio amateurs, ITU-
R.M.1544) omschrijft dat bepaalde mini-
mum operationele en technische kwalifi-
caties nodig zijn voor een juist gebruik
van een amateurradiostation en een
amateursatellietenstation.
Zo geeft het concept aan dat van ieder
willekeurig persoon die in aanmerking
wil komen voor een amateurvergunning
verwacht wordt dat hij/zij tenminste over
theoretische kennis van specifieke aan-
gelegenheden op het gebied van radio-
Kopie‚n van deze artikelen kunt u aanvragen
bij: VERON Bibliotheek, Postbus 748, 3800 AS
Amersfoort of via ons E-mailadres
veronbib@xs4all.nl. De titels van artikelen die
een complete bouwbeschrijving bevatten zijn
cursief afgedrukt. Het getal tussen vierkante
haken [] geeft het aantal fotokopie‚n per
artikel weer. Tegelijk met de kopie‚n
ontvangt u van ons een rekening voor kopie-
en verzendkosten. Bij uw aanvraag dus geen
geld of betaalcheques meesturen!
Momenteel wordt hard aan een nieuwe,
bijgewerkte bibliotheekcatalogus gewerkt,
welke binnenkort vanaf internet te
downloaden zal zijn.
Ð Product Review: Yaesu VR-5000 Com-
munications Receiver [3].
RADio COMmunication
June 2001
Ð A Talking Morse Code Reader [5].
Ð Using DSP Software for VHF Beacon
Monitoring [2].
Ð Whatever Happened to Cycle 23, Part
Two [2]?
Ð Review: the Yaesu FT-817 [4].
73 Amateur Radio Today
May 2001
Ð Modular Remote Coax Switch [7].
Ð Preventive Brain Surgery for Icom
Xcvrs [5].
Ð 73 Review: KenwoodÕs Hot New
TS-2000, Part One [9].
Dolf PE1AAP
Schepenenlaan 306,
voorschriften en metho-
den van radiocommuni-
catie beschikt. Daar-
naast moet hij/zij van techniek (radio
system theory) , de veiligheid rond uit-
zendingen (radio emission safety), van
elektromagnetische compatibiliteit en
over het vermijden en oplossen van on-
gewenste straling (radio frequency inter-
ference) afweten.
Wel is het zo dat een administratie (bij-
voorbeeld onze Divisie Telecom) eisen
kan stellen aan het niveau van deze
theoretische kennis. Ik heb het hier over
theoretische kennis omdat in het concept
niet meer over praktische kennis wordt
gesproken. Let wel een morseproef doen
is praktische kennis en geen theoretische
kennis!
Het zou overigens wel heel vreemd zijn
als de IARU-verenigingen (i.c. de VERON)
met deze aanbeveling niet akkoord zou-
den gaan; immers, IARU vertegenwoordi-
gers hebben dit concept helpen opstel-
len.
(bron: www.iaru.org/rel010823.html en
IARU Region 1 News, August 2001)
Kees Murre, PA2CHM
427
Van de HB tafel
Sluiting CB, SB en DQB
In verband met de arbeidsduurverkorting
(ADV) zullen het Centraal Bureau van de
VERON, het VERON Servicebureau en het
Dutch QSL Bureau in 2001 gesloten zijn
op de volgende dagen: 5/10, 2/11,
24/12, 27/12, 28/12 en 31/12.
63e Vergadering van de
VERON Verenigingsraad
Op zaterdag 27 april 2002 zal de 63e ge-
wone vergadering van de Verenigings-
raad (VR) worden gehouden in het KKC
aan de Dorpsbrink van Õhet DorpÕ te
Arnhem. Aanvang 11.00 uur precies. De
(voorlopige) agenda is als volgt:
1. Opening
2. Ingekomen stukken
3. Notulen van de 62e vergadering van
de VR
4. Verslag over 2001 van de Algemeen
Secretaris, Algemeen Penningmees-
ter en Kascontrolecommissie
5. Verslagen van Bureaus en Commis-
sies
6. Verkiezing voorzitters van Bureaus,
Commissies en leden van het Hoofd-
bestuur
7. Rede van de voorzitter
8. Behandeling van de ingediende
voorstellen
9. Vaststelling van de begroting voor
2002
10. Rondvraag
11. Vaststelling van datum en plaats
van volgende gewone vergadering
van de VR
12. Sluiting
De voorstellen van de afdelingen moe-
ten worden gezonden naar het Centraal
Bureau van de VERON en op uiterlijk
2 februari 2002 aldaar zijn ontvangen.
Hoofdbestuursvergadering
Op 9 juli jl. heeft te Breukelen een
Hoofdbestuursvergadering plaats gevon-
den. Daarbij waren alle HB-leden aanwe-
zig m.u.v. PA0JNH, PA3BWK, PA2DWH
en PA3DUA. Verder was aanwezig
PA0GJH, de hoofdredacteur van Electron.
Tijdens de HB vergadering werden onder
meer de volgende zaken besproken.
Electron
De hoofdredacteur deelt mee dat er voor
ons verenigingsorgaan Electron nog
steeds gezocht wordt naar een eindre-
dacteur en naar een schema-tekenaar.
Contributie 2002
In de septembervergadering zal de con-
tributie voor het jaar 2002 worden vast-
gesteld. Er zullen dan gelijktijdig ook de
bedragen in euroÕs worden vastgesteld.
IARU R1 ARDF kampioenschappen
Aan de IARU R1 ARDF kampioenschap-
pen in september in het zuiden van
Frankrijk zal ook door een groepje Ne-
derlandse deelnemers (op eigen kosten)
worden deelgenomen.
Op verzoek van de Vossenjachtcommis-
sie zal de VERON een bijdrage doen van
428
maximaal Ä 600 voor de aanschaf van
speciale uniforme kleding voor tijdens de
wedstrijden.
IARU - toelaten Pitcairn
Het HB gaat akkoord met de toelating
van de vereniging van het eiland Pitcairn
tot de IARU.
Vergaderlocatie
Het HB heeft besloten niet langer te ver-
gaderen bij Van der Valk in Breukelen.
Dit in verband met de sterk gestegen
kosten van de vergader-accommodatie
en het hieraan verplicht gekoppelde
ÕavondarrangementÕ.
Er is een nieuwe locatie gevonden in
Nieuwegein.
Verslagen van Bureaus en Commissies
Diverse verslagen zijn besproken en
goedgekeurd.
Nieuwe HB-leden
Tijdens de vergadering van de Vereni-
gingsraad in april jl. werden vier nieuwe
HB-leden gekozen. Dit zijn PA0SHY,
PA0WJG, PA3BWK en PA3CWS. In het
juli- en augustusnummer maakte u al
kennis met PA0SHY en PA3CWS. We
gaan nu verder met ons nieuwe HB-lid
PA0WJG.
W.J. van Gaalen
(30 september
1944), roepnaam
Wim, C-machtiging
in 1965 gehaald
met de roepletters
PA0WJG. Gehuwd,
de kinderen zijn al
de deur uit (buiten-
land) en wonende
in Nieuwegein.
Binnen Defensie is
hij begonnen in de meet- en calibratie-
techniek en sinds 1973 is hij daar werk-
zaam als Inspecteur/stralingshygi‚nist
met de specialiteiten radioactieve stoffen
in dumpapparatuur (verf), opleidingen,
voorlichting/instructie en de niet-ionise-
rende straling (ELF-, RF-straling).
Sinds 1965 is hij lid van de VERON in
achtereenvolgens de afdelingen Amers-
foort, Eindhoven, Wageningen, Centrum
en Nieuwegein. Wim is 23 jaar actief ge-
weest als bestuurder van een woning-
bouwvereniging en heeft verschillende
functies binnen de VERON-afdelingen
vervuld.
Hij was in 1983 mede-oprichter en de
eerste voorzitter (1983-1985) van de af-
deling Nieuwegein (A29). Sinds 1992 tot
heden is hij weer voorzitter van de afde-
ling.
Hij deed voorheen veel aan contesten
(VHF/UHF/SHF), zelfbouw (meet-appara-
tuur) en DX-en op 2-meter en 50 MHz.
Tegenwoordig beleeft hij veel plezier aan
rode wijn en de PC (E-mail:
pa0wjg@amsat.org). Hij is nu actief met
SSTV op 2 meter, in de afdelingsronde
van A29 als 2e operator van PI4NWG en
in de VERON Werkgroep Instroom Jeugd
(WIJ).
Regionale bijeenkomsten 2001
Op maandag 19 november 2001 wor-
den weer de jaarlijkse Regionale Bijeen-
komsten gehouden. Tijdens deze bijeen-
komsten is er een informele uitwisseling
van informatie en idee‚n tussen de aan-
wezige leden van het Hoofdbestuur en
de afgevaardigden van de afdelingsbe-
sturen. Er zijn gelijktijdig bijeenkomsten
in een zestal plaatsen. De organiserende
afdelingen zijn dit jaar: A04 Ð Amsterdam,
A10 Ð Deventer, A51 Ð Bergen op Zoom,
A53 Ð Helmond, A66 Ð Woerden en A67 Ð
Assen.
Namens het VERON Hoofdbestuur
J. Hoek, PA0JNH
Algemeen secretaris
Electron oktober 2001
NL-Post
Prettig kennis te maken
Het is zeker prettig dat we wederzijds
kennis met elkaar maken. Daarom
schudden we graag vele handen op de
Dag voor de Amateur in Apeldoorn.
Voor jullie de gelegenheid om je wensen
te uiten voor het komende jaar en je
vragen te stellen. Wij horen dan graag
eens wat jullie willen en voor wie we be-
zig zijn. Als NL spreek je niet zo vaak
een mede-amateur, een reden te meer
dus om naar die dag te komen. Behalve
de NLC is er nog veel meer te doen wat
je niet mag missen. Tot ziens in Apel-
doorn op de Dag voor de Amateur,
13 oktober en kom zeker eens langs bij
de NL-stand!
O ja, vergeet niet mee te doen aan de
laatste SLP van dit jaar, laat zien dat je
actief bent en stuur een log in.
DSPÕs en Software in de radio
Software, hier bedoel ik computerpro-
grammatuur, kom je tegenwoordig over-
al in tegen. In radioÕs zoals wij die ge-
bruiken dus ook. Een echte doorbraak
op dit gebied is de introductie van de
DSP in onze ontvangers. Waarschijnlijk
zijn we er nog niet want in de professio-
nele ontvangers dringt de software
steeds verder door.
Het begon allemaal met de eerste digita-
le uitlezingen. Al snel volgden de geheu-
gens voor de frequenties en de fazelus-
frequentieopwekking. Het heeft even ge-
duurd voor die techniek het won van de
goede oude VFOÕs, maar dat is met veel
nieuwe technieken. Een nieuwe techniek
moet de kans krijgen om te ontwikkelen
en daarvoor moet je hem in de praktijk
gebruiken. Jammer voor wie voorop wil
lopen.
De bestaande generatie ontvangers ge-
bruikt de computer en zijn programma-
tuur voor het opwekken van de verschil-
lende oscillatorsignalen, voor het schake-
len van diverse functies, om op het dis-
play aan te geven hoe alles ingesteld
staat en natuurlijk voor de geheugens.
Kijken we in zoÕn ontvanger dan zien
we de bekende schakelingen als in-
gangsfilters, middenfrequentversterkers
en kristalfilters. Typisch voor de compu-
terbesturing zijn de vele schakeldiodes
en een computerprint.
De DSP is iets voor de nieuwe generatie
ontvangers. Al enkele jaren zien we de
voorlopers, maar zo langzamerhand
heeft iedere fabrikant wel een model ont-
vanger met DSP. Of dat wat voor ons
luisteramateurs brengt? Natuurlijk, maar
onmisbaar is hij nog lang niet. We ken-
nen twee soorten DSP-toepassingen in de
ontvangers; laagfrequent-DSP en midden-
frequent-DSP. In de toekomst zal hoogfre-
quent-DSP ook nog wel eens komen.
Wat is kenmerkend voor
een DSP
Een DSP, Digitale Signaal Processor, is
een computer ontworpen voor het be-
werken van (analoge) signalen. Een DSP
Electron oktober 2001
zet een analoog signaal eerst om in
een continue reeks digitale getallen.
Die worden bewerkt en tot slot
weer omgezet naar een analoog
signaal. Dit in tegenstelling tot ge-
wone computers die in hun programma
getallen bewerken die in het geheugen
zijn opgeslagen. Een schakeling met een
DSP kenmerkt zich dus door de ADC,
analoog digitaal omzetter, de computer
met instructies geoptimaliseerd voor het
bewerken van reeksen getallen en de
DAC, digitaal analoog omzetter. Op de
computerprint in de ontvanger zien we
dit verschil niet. Er zit in een ontvanger
met DSP ook nog een gewone computer
voor de besturing van de oscillatoren en
ander functies.
De DSP en centrale computer van onze
ontvanger hebben een vast programma,
in de fabriek ingesteld. De software ont-
vangers van de toekomst hebben een
flexibel programma, afhankelijk van wat
we er mee willen gaan doen en wat de
nieuwste ontwikkelingen zijn. ZoÕn ont-
vanger is optimaal programmeerbaar als
er zoveel mogelijk door de computer be-
paald kan worden. We zien dat al gebeu-
ren bij de ontvangers voor telefoonnet-
werken. Die hebben als voordeel dat ze
digitaal gecodeerde signalen willen ont-
vangen. Een software ontvanger kan
(nog) niets met onze zwakke DX-signaal-
tjes.
Laagfrequent-DSP
Vrijwel ieder huishouden heeft wel een
laagfrequente DSP in huis, al is het maar
in de geluidskaart van de PC of in de
GSM-telefoon. Je vindt ze in hi-fi appara-
tuur en TVÕs. De DSPÕs in onze korte-
golfontvangers waren enkele jaren gele-
den vooral op het laagfrequentsignaal
werkende DSPÕs. Dat is niet slecht, maar
zeker niet optimaal. Een LF-DSP bewerkt
het luidspreker signaal. Dat kan door
een schakeling in de ontvanger gebeu-
ren, maar ook door een kastje naast de
ontvanger. Bekende LF-DSPÕs voor ge-
bruik bij een willekeurige ontvanger zijn
de Timewave DSP-9, JPS NIR-10 en MFJ
DSP. Deze apparaten schakel je tussen
de ontvanger en luidspreker en bieden je
een variatie aan filters. De instelbare
bandfilters laten een geselecteerd deel
van het geluid door, zo onderdruk je het
gerommel en geslis van naburige sta-
tions. Het kerffilter (notchfilter) onder-
drukt een bepaalde toon, bijvoorbeeld
een storend RTTY station. Meestal kun-
nen ze die toon ook nog automatisch
volgen terwijl hij langzaam van toon-
hoogte verandert. Voor digitale modula-
ties als packet, RTTY, AMTOR en dergelij-
ke hebben ze een speciaal filter voorge-
programmeerd. Het onderdrukken van
ruis die op de achtergrond van een QSO
klinkt kan een LF-DSP vrij goed. Al met al
een nuttig apparaat dat de kwaliteit van
het signaal uit een ontvanger flink kan
verbeteren. Zijn beperkingen zitten er
echter in dat hij weinig invloed heeft op
NL-Postredacteur, secretariaat:
M.C.P. Mandos, NL-199,
Wezel 21, 5508 MC Veldhoven,
tel. (040) 242 51 61
bij voorkeur tussen 20.00 en 21.00 uur.
E-mail nl199@amsat.org
wat er binnen de ontvanger gebeurt.
Voorkomen van oversturen lukt niet. Zo
kan hij wel een storende toon weg filte-
ren, maar die heeft ondertussen wel de
ontvanger dichtgedrukt en doof ge-
maakt.
Middenfrequent-DSP
De DSP die het middenfrequentsignaal
bewerkt doet zijn intrede in de huidige
generatie ontvangers. Aan deze MF-
DSPÕs worden veel zwaardere eisen ge-
steld. Wat ze doen is het signaal van de
derde of vierde middenfrequentie met
een ADC omzetten en bewerken tot het
luidsprekersignaal. Ze doen dus wat de
LF-DSP doet plus een aantal belangrijke
functies extra. Ze zorgen voor de detec-
tie, ze filteren al in de middenfrequent en
ze verzorgen de AGC, automatische rege-
ling van de HF-versterking. De belangrij-
ke voordelen hiervan zijn dat ze dus al
filteren voordat het signaal de detector
in gaat. Deze filters zijn weer vrij in te
stellen en ook het automatisch volgende
notchfilter hoort hier bij. Detectie met
een DSP gebeurt door het berekenen
van het laagfrequentsignaal uit de
stroom bits. Zo kunnen ook bijzondere
modulaties gedetecteerd worden en zui-
vere signalen bereikt worden. Het sig-
naal van de versterkingsregeling wordt
optimaal voor DSP gebruik gegenereerd.
Daarmee worden nog wel de Õouder-
wetseÕ analoge hoogfrequent en mid-
denfrequent trappen geregeld.
Een MF-DSP is beter omdat hij het sig-
naal beter onder controle heeft. Hij moet
wel veel meer werk doen en ook nog in
een hoger tempo. Om dat niet al te snel
te laten lopen kiest men een heel lage
middenfrequentie, bijvoorbeeld 15 of
25 kHz. In de toekomst zal dat wel hoger
worden. Nieuwe krachtiger en goedkope-
re DSPÕs komen maandelijks beschik-
baar.
Als we een DSP in onze ontvanger heb-
ben kunnen we nog steeds niet zonder
goede filters in de middenfrequent. Het
dynamisch bereik van een DSP is nog
beperkt en een goed filter vooraf doet
wonderen. Met een DSP bespaar je wel
flink op dure kristalfilters van verschillen-
de bandbreedte. Met de DSP kun je vrij-
wel elke bandbreedte vrij kiezen. Of we
nog zonder kunnen? Ja natuurlijk. Met
een gebruikelijke notch en goed filter
kunnen we hetzelfde beluisteren. Wat je
moet missen is de vrijheid om elke band-
breedte te kiezen. De notch volgt niet
automatisch een verlopende toon en
ruisonderdrukken ontbreekt. Bij het
DX-en mis je daar geen verbinding door.
Bij de ontvangst van digitale modes kan
het wel eens een station schelen.
429
 Logvoorbeeld 28 MHz contest
Datum UTC Station R/S Punten DXCC Staat/
De programmaÕs die we op de PC ge- station, het tegenstation, Provincie
bruiken om met de geluidskaart te deco- R/S+volgnummer dat het 09/12 10.20 JA2BK 5/7 5,33 JA
deren gebruiken de DSP van de geluids- gehoorde station gaf, pre- 09/12 10.23 OK2FD 5/8 5,33 OK
kaart. Die werkt zo wel als LF-DSP, maar fixpunten en de landentel- 09/12 10.26 JA6JK 5/6 3,33
09/12 10.27 PA0WPX 5/5 5,33 PA
het is voor velen de eerste DSP toepas- ling. Doet het gehoorde 09/12 10.29 4X1WF 5/9 5,33
sing bij hun ontvanger. Het zal daar wel station niet mee aan de 09/12 10.30 P40W 5/7 5,33 P4
bij blijven, want zelf een DSP achterzet contest, dan vult u wel het 09/12 10.32 JA3KM 5/6 3,33
bouwen is niet voor beginners. Een mid- rapport in dat hij gaf maar 09/12 10.34 OK1AA 5/6 3,33
denfrequent DSP inbouwen is bijna een zonder volgnummer. Op 09/12 10.40 K2BJ/NY 5/9 5,33 W New York
09/12 10.42 K3ZO/MD 5/8 5,33 Maryland
herbouw van je ontvanger. Er zijn bouw- een apart blad moet u de 44,33 5 2
pakketten voor wie wil beginnen met puntenberekening per Totaalscore: 44 punten x 5 DXCC x 2 staten/provincies = 440 punten.
DSPÕs, maar die zijn niet op ontvangers band en het totaal vermel-
toegespitst. Heb je de nodige ervaring den. Vermeld hierop ook
met elektronica en programmeren dan is het aantal bladen, uw volledige naam en weekend loggen maar zijn het niet ver-
het wel te doen. FirmaÕs als Analog De- adres, een beschrijving van de gebruikte plicht). Van iedere DXCC, USA-staat of
vices en Texas Instruments leveren de ontvanger en antenne en onderteken dit Canadese provincie zijn drie stations gel-
benodigde prototype printen. blad met de verklaring dat u het regle- dig voor de punten. Er zijn twee catego-
De DSP techniek is inmiddels zo volwas- ment van deze contest in acht hebt ge- rie‚n: Single Operator SSB en Single Ope-
sen dat ze de amateur voordelen biedt. nomen. Een tegenstation mag pas na 5 rator CW. Belangrijk is dat men geen ge-
Helaas komen nieuwe ontvangers minuten opnieuw als tegenstation voor- bruik mag maken van een DX-of Packet
slechts mondjesmaat beschikbaar, zodat komen. U mag slechts een ontvanger te- cluster. In het log moet vermeld worden:
de keuze nog niet zo groot is. gelijkertijd in bedrijf hebben en moet al- Datum, UTC, Station gehoord, Tegensta-
Wie de voordelen van een DSP bij zijn leen luisteren, groepstations zijn niet toe- tion is niet verplicht, R/S (R/S/T bij CW)
bestaande ontvanger wil weten moet gelaten. Dubbel gelogde stations, te snel (gehoord bij de SWL zelf), DXCC, Staat of
eens kijken bij de laagfrequent DSP fil- terugkerende tegenstations of andere provincie, Punten. Voor het eerste station
ters. logregels die niet meetellen bij de pun- krijgt men 5 punten, voor de tweede
tenberekening moet u merken met het 3 punten en voor het derde station
Contestnieuws voor de SWL woord ÕongeldigÕ in de kolom voor de 1 punt. De totaal score is het aantal pun-
landentelling. Foutief ingevulde logs kun- ten van de gehoorde stations vermenig-
De laatste SLP-contest voor dit jaar nen leiden tot diskwalificatie. Onderteke- vuldigd met het totaal aantal staten/pro-
Op 27 en 28 oktober vind de WWDX- ning van het log betekent automatisch vincies met het totaal aantal gehoorde
contest plaats, zoÕn beetje de wereld- dat men zich houdt aan het reglement. DXCC-landen. Voorbeeld: 300 station
kampioenschappen voor zendamateurs. Het log moet binnen drie weken na elke punten x 45 staten/provincies x 100
Als NLC hebben we in dat weekend een contest verzonden aan: Joukje van Stra- DXCC-landen = 1.350.000 punten.
SLP-contest gepland. Er is dus extra veel len NL-11971, Roswinkelerstraat 117, De logs moeten verzonden zijn voor
DX te loggen en een topscore te beha- 7895 AR Roswinkel of via E-mailadres: 31 januari 2002 aan: L. Wijshake NL-
len. Per SLP-contest zijn drie uren luiste- NL11971@AMSAT.ORG 10175, Kattedoorn. 6, 8265 MJ Kampen.
ren geldig in de periode van zaterdag Als je een station en ook het tegensta- Of per e-mail aan: nl10175@amsat.org
00.00 UTC tot en met zondag 24.00 UTC. tion volledig hoort dan mag je beide sta- Voor de totaalwinnaar is er een plaquet-
Deze drie uren mag je verdelen in een tions noteren in je log, zoals je ziet in het te met inscriptie en voor de landwin-
blok van twee plus een blok van een voorbeeld, de landen tellen als verme- naars een certificaat. De uitslagen zijn te
uur, drie blokken van een uur of een nigvuldiger. Schrijf goed leesbaar. U doet verkrijgen door bij je log een aan jezelf
blok van een uur en een blok van twee ons en uzelf een plezier met een dupe- geadresseerde met voldoende porto te
uur. Elk blok moet beginnen op een heel sheet, dat is een controle lijst voor dupli- voegen. Succes in de contest.
uur. Per band moet men zoveel mogelijk caten. Hierop zet je de gehoorde pre- Lambert, NL10175
verschillende prefixen en landen probe- fixen in alfabetische volgorde.
ren te loggen. Een station is volledig ge- Nieuw en nieuwsgierig?
logd als u (van hemzelf) zijn roepnaam De 28 MHz Contest Ben je nieuw in deze hobby en nieuws-
hoort en het rapport dat hij geeft en de In de loop van het afgelopen jaar werd gierig stel dan gerust je vragen aan de
roepnaam van het station waarmee hij ik benaderd door de contestmanager NL-Commissie. We zijn er voor om jullie
in contact was. Het tegenstation hoef je van de 28 MHz contest. Of ik voor dit te activeren en daar hoort het op weg
niet te horen, wel moet zijn roepnaam jaar de 28 MHz contest wilde organise- helpen van nieuwelingen in deze hobby
vermeld worden. Geldig zijn verbindin- ren. Na enige bedenktijd heb ik besloten zeker bij, of het nu gaat om luisteren,
gen in spraak (phone) op de amateur- het te doen, het bloed kruipt waar het zenden of knutselen met elektronica. Er
banden: 80, 40, 20, 15 en 10 meter. Een niet gaan kan. Het is weer eens wat an- is veel nieuws te leren. Elk jaar komen er
prefix wordt bepaald volgens de WPX-re- ders. De regels moesten vertaald worden weer nieuwe technieken, nieuwe DX lan-
gels en de landen worden bepaald vol- vanuit het Frans naar Nederlands, hier den, nieuwe modulaties en nieuwe ver-
gens het DXCC-certificaat. Op de 20, 15 ben ik een SWL zeer dankbaar voor. Ik schijnselen op de radiogolven. We zijn
en 10 meter krijgt u per prefix 1 punt. spreek geen woord Frans. De regels zijn nog lang niet uitge‚xperimenteerd. Als je
Op de 80 en de 40 meter krijgt u 2 pun- als volgt: net begint wil je dat allemaal zelf eens
ten per prefix van stations binnen Euro- De contest is open voor alle SWLÕs over meemaken, zeker doen! Al eens een
pa en 4 punten per prefix van stations de wereld. De datum van deze contest is contestje geprobeerd, je eerste QSL-kaart
buiten Europa. Per band mag een prefix 15 december 2001 00.00 UTC tot 16 de- al binnen, al een station met echo rond
slechts eenmaal geteld worden en een cember 2001 24.00 UTC. de wereld gehoord? Blijf luisteren en stel
land ook eenmaal per band. Op een an- De bedoeling van deze contest is zoveel je vragen. Nieuwsgierigheid hoort bij het
dere band tellen de prefixen en de lan- mogelijk DXCC-landen, USA-staten en Ca- experimentele van deze hobby.
den weer opnieuw. Per band berekent u nadese provincies te loggen op de 10
het bandtotaal door het aantal prefix- meter band. (SWLÕs kunnen het hele Thieu, NL-199
punten van die band te vermenigvuldi-
gen met het aantal verschillende landen NL-ers van 15 juli Tm 15 Augustus 2001
dat op die band gelogd is. De eindscore
Nl-ers Regio Naam Adres Postcode Woonplaats
per contest is de som van de bandtota- 296 19 W.J. vd Laan De Vennen 24 9934 AE Delfzijl
len. U moet voor elke band een nieuw 12883 41 S.Th.C. Broekema Gondel 2329 8243 CG Lelystad
logblad gebruiken. Vermeld bovenaan 12884 25 M. vd Laar Heistraat 15 5491 BA St. Oedenrode
op elk blad uw luisternummer, de fre- 12885 24 J. Moes Overtuin 14 7061 DH Terborg
12886 48 F. Tronop Mulderskamp 146 7205 BZ Zutphen
quentieband en het bladzijde nummer. 12887 25 H. vd Zanden Spreeuwenlaan 4 5492 TW St. Oedenrode
Een logregel moet achtereenvolgens be- 12888 34 J. v. Ekeren Mesdaghout 14 8072 JJ Nunspeet
vatten: Datum, tijd (UTC), het gehoorde

430 Electron oktober 2001


VHF en Hoger
Van de VHF-commissie
Radioverkeer
50 MHz
Nog op de valreep de mogelijkheid de
50 MHz rubriek te vullen deze maand,
dat krijg je als je tussendoor ook nog zo-
nodig op vakantie moet.
Zoals de vorige maand is beloofd nu een
overzicht van de gebeurtenissen in de
maand juli. De maand begon rustig op
de 1e, maar al snel kon juli als een prima
maand bestempeld worden. Op 2 juli
was de band reeds van vroeg in de mor-
gen open in alle richtingen inclusief ge-
heel Europa. Met 4X (Isra‚l), OD5 (Li-
banon) en 5B (Cyprus) als voorproefjes
was de middag voor HZ1MD (Saudi-Ara-
bi‚) en SU9ZZ (Egypte), terwijl in de
avonduren rond 2100 FG5FR(Guadelou-
pe, FK96) te werken was. Zelfs daarna
was er nog een korte opening naar Cali-
forni‚, K2RTH in EL95.
Activiteitenkalender
2 okt. 1800 Ð 2100
RSGB 144 MHz Activity
6 okt. 1400 Ð 7 okt. 1400
IARU Region I UHF/SHF contest
6 okt. 1400 Ð 1800
Itali‚ 144 MHz San Remo sprint
6 okt. 1400 Ð 2200
1,3, 2,3 GHz Trophy
7 okt. 0800 Ð 1800
Itali‚ 50 MHz Citta de Crosetta
11 okt. 1800 Ð 2030
RSGB 1,3, 2,3 GHz Cumulatives
12 okt. 1800 Ð 2030
RSGB 432 MHz Cumulatives
13 okt. 0700 Ð 1500
Itali‚ 144 MHz Contest Veneto
14 okt. 0700 Ð 1500
Itali‚ 432 MHz en hoger
Contest Veneto
14 okt. 0600 Ð 100
Belgi‚ 144 MHz ON-contest
19 okt. 1800 Ð 2030
RSGB 144 MHz Cumulatives
21 okt. 0500 Ð 1100
Frankrijk contest 432 MHz Ð 2,3 GHz
26 okt. 1800 Ð 2030
RSGB 1,3, 2,3 GHz Cumulatives
29 okt. 1800 Ð 2030
RSGB 432 MHz Cumulatives
3 nov. 1400 Ð 4 nov. 1400
VERON telegrafiecontest
(Marconi contest) 144 MHz
4 nov. 0800 Ð 1400
RSGB 6-uurs telegrafiecontest 144 MHz
5 nov. 1900 Ð 2130
RSGB Cumulatives 1,3 en 2,3 GHz
6 nov 1900 Ð 2200
RSGB Activity 144 MHz
13 nov. 1900 Ð 2130
RSGB Cumulative 432 MHz
18 nov. 0500 Ð 1100
Frankrijk contest korte duur 144 MHz
Electron oktober 2001
Redactie: Wim de Vries, PA0ME, Singel 89,
50 MHz:
3984 NW Odijk, (030) 656 35 91,
e-mail pa0me@amsat.org
Dennis Robbemond, PA7FM, Iependaal 155,
3181 AJ Rozenburg, (0181) 21 29 44,
e-mail pa7fm@amsat.org
144 MHz
en hoger: Adriaan Koopman, PE2KP, Marie Koenen-
straat 7, 7321 JA Apeldoorn, (06) 547 784 00,
e-mail pe2kp@amsat.org
Contesten: Gert Doodeman, PA0NZH, Braak 122,
5501 DM Veldhoven, BBS PI8ZAA,
e-mail pa0nzh@amsat.org
Een dag later herhaalde een dergelijk pa- weest. Daags voor de VERON 6 m-con-
troon zich met Es verspreid over geheel test van 7 en 8 juli was het nog uitste-
Europa. In de morgen vooral Oost en kend gesteld met de propagatie. Maar
Zuid Europa. In de middag weer HZ1MD, dan de contest zelf. Geloof het of niet,
maar ook Z22JE en 5R8FU. Even na als je niet actief was heb je zeker wat ge-
1800 afgesloten door een korte PY5CC- mist. Zelden was er tijdens een contest
opening. Het blijkt steeds maar weer dat zoveel te werken. In de morgen voor de
activiteit uit een bepaald land belangrij- contest was er volop Zuidoost Europa,
ker is dan de propagatie, die is er vaker met als uitschieter ET3VSC (Ethiopi‚,
dan we denken. Dat blijkt maar weer KJ99). Rond 1200 was het ineens
overduidelijk uit de activiteiten van ÕopenÕ naar het Caribische gebied en
HZ1MD, die bijna dagelijks in de maand wat voor een opening. WP4KJJ, WP4N,
juli in ons land te horen/werken is ge- KP4FRE, KP4EIT waren slechts enkele
18 nov. 1000 Ð 1300
Friese Elfstedencontest 144 MHz
20 nov. 1900 Ð 2130
RSGB Cumulatives 1,3 en 2,3 GHz
Maandelijkse activiteitencontesten:
Eerste dinsdag:
1700 - 2100 (okt) 144 MHz LA/OH/OZ/SM/LY/ON/G
1800 - 2200 (nov) 144 MHz LA/OH/OZ/SM/LY/ON/G
Tweede dinsdag:
1700 - 2100 (okt) 432 MHz LA/OH/OZ/SM/LY/ON/G
1800 - 2200 (nov) 432 MHz LA/OH/OZ/SM/LY/ON/G
1800 - 2100 (okt) 50 MHz en hoger VRZA regio contest
1900 - 2200 (nov) 50 MHz en hoger VRZA regio contest
Derde dinsdag:
1700 - 2100 (okt) 1,2 GHz en hoger LA/OH/OZ/SM/LY/ON/G
1800 - 2200 (nov) 1,2 GHz en hoger LA/OH/OZ/SM/LY/ON/G
Vierde dinsdag:
1700 - 2100 (okt) 50 MHz LA/OH/OZ/SM/LY/ON/G
1800 - 2200 (nov) 50 MHz LA/OH/OZ/SM/LY/ON/G
Derde zondag:
0800 Ð 1100 144 MHz Ð 10 GHz Tsjechi‚
0700 Ð 1200 432 MHz Ð 10 GHz Oostenrijk
432 MHz en hoger Duitsland
Wekelijkse activiteitencontesten:
Elke dinsdag:
1900 Ð 2100 144 MHz Ð 10 GHz Berlijn
Elk weekend:
za 1300 Ð 1700 50 MHz Itali‚ ARI
zo 0600 Ð 1000 50 MHz Itali‚ ARI
Alle tijden in UTC. Info voor deze kalender graag aan onder-
getekende,
Hans, PA0WYS
Alle tijden in UTC. Informatie voor deze kalender aan:
PA0WYS
431
Meteorenscatter
Belevenissen van een WSJT-gebruiker
Een alternatieve mode voor Meteor Scatter
QSOÕs
Een van de laatste ontwikkelingen op het gebied
van digitale communicatie is een meteorscatter
softwareprogramma WSJT, gemaakt door K1JT.
WSJT staat voor ÕWeak Signal communications
by K1JTÕ. Het programma is geschreven voor
Windows 95, 98, ME en 2000. Samen met een ge-
luidskaart van de computer en een transceiver
kunnen signalen worden ontvangen en uitgezon-
den.
WSJT genereert een viertoons FSK-signaal met een
snelheid van 441 baud. De uitgang van de geluids-
kaart wordt direct aan de microfooningang van
een SSB-transceiver gekoppeld. Elk uit te zenden
karakter wordt vertaald naar een sequentieel toon-
patroon met de frequenties 882, 1323, 1764 en
2205 Hz. De snelheid is 147 karakters per secon-
de.
Nu wordt er in meteorscatterland natuurlijk veel
gebruik gemaakt van High Speed CW (HSCW). De
snelheid van deze HSCW signalen loopt met ge-
bruikmaking van snelle memory keyers en compu-
terprogrammaÕs op tot wel 5000 LPM.
12 WPM = 60 LPM (Letters Per Minute).
Lastig is dat de ontvangen informatie na een mete-
oorreflectie eerst moet worden vertraagd naar een
snelheid die door de ontvanger gedecodeerd kan
worden, in mijn geval zoÕn 7 WPM. (Tja, ik moet
nog veel oefenen met morse..). Ook voor dit ver-
tragen en opnieuw afspelen van de CW-signalen
zijn computers, met de juiste software, erg handig.
Het leuke van WSJT is, dat het decoderen nu volle-
dig door de computer wordt gedaan. Het wordt
ons inderdaad heel erg gemakkelijk gemaakt om
een Meteor Scatter QSO te maken. Daar komt nog
bij dat zelfs signaaltjes die maar net een paar dB
Overzicht gegevens WSJT-programma in een sked
tussen PE1BVM met RU1AA.
boven het ruisniveau zitten ook nog door de soft-
ware kunnen worden gedecodeerd.
Op het internet zijn diverse URLÕs waar de exacte
werking en de handleiding van de WSJT software
te vinden zijn, het programma wordt regelmatig
van de actieve stations vanuit Puerto
Rico. Maar er was meer in de contest te
werken. 9Y4AT en 9Z4BM (Trinidad &
Tobago, FK90), HI8ROX (Dominicaanse
Republiek, FK68), FG5FR, EK6AD, TT8JE,
YV1DIG (Venezuela, FK60) en last but not
least, ZF1DC (Kaaiman eilanden, EK99)
die tot ver na middernacht in ons land
werkbaar was. Tijdens de contest waren
het ook nog HZ1MD, ZS6WB en ZS6PJS.
432
voorzien van upgrades en bug fixing. De URLÕs
zijn:
http://www.qsl.net/w8wn/hscw/papers.html
http://www.vhfdx.de/wsjt/
Tot zover wat achtergrondinformatie, maar de
vraag is natuurlijk: Õwerkt het ookÕ. Normaal ge-
sproken ben ik tijdens meteoorregens redelijk ac-
tief in SSB. Dat was natuurlijk ook nu het plan voor
de PerseŁden ( 10 Ð 13 augustus ). Daarom al het
spul in de shack weer eens netjes opgepoetst en ik
was er klaar voor. Eerst een paar random SSB-
QSOÕs gemaakt op 144,200. Een van de leukste
was met S57EA. We konden zelfs QRA-vakken uit-
wisselen tijdens een fikse reflectie.
Echt super vond ik de reflecties eigenlijk niet en ik
zag ook in de cluster geen echt Õnieu-
weÕ DXCC en/of QRA-vakken, die via
SSB gewerkt zouden kunnen worden.
Dan maar eerst en paar uurtjes slapen,
straks zijn er vast meer reflecties.
Op zondagochtend toch maar weer op
tijd op om eens te luisteren en te kij-
ken (DX-cluster) wat er loos was. Jam-
mer genoeg was er via het web geen
toegang te krijgen naar het digitale
VHF-net, dus snelle skeds maken ging
niet. In de buurt van 144,370 hoorde ik al wat
merkwaardige geluiden. Volgens de info van de
DX-cluster zou dat een WSJT signaal moeten zijn.
EI4IX was flink actief op en in de buurt van
144,370 MHz.
Snel de WSJT software van het Web gehaald, iets
meer dan 1,2 MB en op de PC gezet. Even een ka-
bel van de geluidskaart naar de transceiver aan-
sluiten, audiosignaalsterkte van de set en de line-
input van de PC op elkaar aanpassen en ja hoor
een fikse burst van EA4???. Hij gaf CQ in WSJT.
De WSJT gaf helaas geen complete call, maar het
zou EA4AMX of EA4CTF kunnen zijn, die zitten al-
lebei in het QRA-vak IM89 en dat is bij mij nog wit
(en ze moeten toch echt allemaal groen worden
gekleurd).
Snel nog een kabel van de PC naar de microfoon
ingang van de set. Waar ligt nou toch die ÕspareÕ
microfoonplug van de set? Niet te vinden natuur-
lijk. Dan maar de handheld mike uit elkaar en
rechtstreeks aan de microfoon gesoldeerd. RX/TX
omschakelen moet eigenlijk ook netjes via de
COM-port van de PC. Te veel werk, komt later wel,
dat kan ook met de hand (wel op de klok blijven
kijken en wakker blijven, anders zit je zo in de ver-
keerde zend/ontvang periode te werken).
Eindtrap aan en knetteren maar met WSJT. Dat
liep dus al vrij snel fout. Na 5 minuten hield de PA
het voor gezien. Natuurlijk niet aan gedacht dat ik
wat minder drive moest geven. WSJT-mode is
geen SSB en de eindtrap stond dus 30 seconden,
dat is de gebruikte RX/TX-tijd, maximaal output te
leveren. De meeste PAÕs kunnen hier vast wel te-
gen, die van mij niet.
Schermroosterspanning weg en ook veel minder
hoogspanning (ik gebruik een 4CX250). Tja jam-
mer dus, einde oefening. Meer succes in de Leoni-
Deze stations riepen diverse conteststa-
tions aan, om wat punten weg te geven.
Dat geeft toch wel een extra dimensie
aan de contest als je wordt aangeroepen
door de DX voor wat punten. Pas rond
2300 was de band voor de eerste con-
testdag definitief dicht. Het vervolg, de
dag er na (8juli), was iets minder specta-
culair, maar dat was natuurlijk te ver-
wachten. Leuk voor de vakkenjagers wa-
den. De XYL was al blij en het alternatieve zondag-
programma werd uit de kast gehaald (het was ge-
lukkig niet zo druk in het zwembad).
Ik kon het toch niet laten om Õs avonds nog eens
op het digitale net te kijken, om te zien hoe het
toch met de reflecties zou zijn. Gelukkig was de
toegang tot het digitale VHF-net weer normaal.
Daar kwam ik RU1AA tegen en die wilde wel eens
kijken of hij mij kon horen in WSJT zonder eind-
trap. Mijn oude FT-225RD levert zo ongeveer 30 W
PEP in SSB. Inmiddels veel wijzer geworden heb ik
dat nog terug gebracht naar ongeveer 20 W out-
put en proberen maar.
Tja, Alex (RU1AA) die hoorde ik wel met mooie re-
Betekenis van de diverse gegevensvelden van het
programma WSJT
flecties. Hij heeft een EME set-up, dus aan zijn ERP
zal het wel niet gelegen hebben
Op het computerscherm zag ik na een burst op-
eens mijn call, de call van RU1AA en een rapport.
Het QSO was in 8 minuten compleet.
En dat met 20 W in een 17-elements Cushcraft
van JO21 naar KP40 (ca. 1750 km), maar RU1AA is
natuurlijk niet bepaald doof.
In de toekomst ga ik zeker vaker met deze mode
aan de slag. Ook is met deze mode minder storing
in de buurt te verwachten. WSJT mode levert in
SSB een redelijk constante amplitude, waardoor je
minder ÕlastÕ hebt met LFI.
Ik hoop daardoor minder punten voor het WAN-
award te krijgen (Worked All Neighbours-award).
De discussies over de vraag hoe de WSJT-mode
correct in het bandplan is te plaatsen laaien al flink
op. Het zal wel goed aflopen, want er zijn nu al ge-
noeg gebruikers en het zou jammer zijn als we last
van elkaar hebben.
Misschien binnenkort meteorscatter in WSJT-mode
via FM. Er is nog genoeg om te proberen, ook zul-
len gelijksoortige digitale modes gebruikt gaan
worden voor EME. Het is dan zeker mogelijk dat
stations met wat minder ERP ook via de maan
QSOÕs kunnen maken.
Toch blijf ik meteorscatter ÕThe old fashioned
wayÕ, dus gewoon via een microfoon, erg leuk
vinden, vooral omdat je gewoon hoort dat je te-
genstation enthousiast reageert op een burst.
O.K., je bent zelf natuurlijk bijna aan het hyperven-
ren HB9AOB/MM in JM98 en
YT1AD/MM in JM47. Ook na de contest
was het niet ineens helemaal over. In de
periode 9-20 juli waren er dagelijks ope-
ningen, met tussendoor leuke DX, TT8JE,
HZ1MD, SU1SK en EK6AD om er maar
eens een paar te noemen. Geen specta-
culaire dingen die nog niet eerder te wer-
ken waren geweest, al blijft het natuurlijk
wel degelijk DX.
Electron oktober 2001
Een nieuw vak voor velen in de avond-
uren van 21 juli was GM4COK/MM in
IN49, terwijl 5A1A (Libi‚, JM62) en
6W4RK (Senegal, IK26) op 22 juli menig-
een een nieuw land kon geven. Er lijkt
ook meer activiteit te komen vanuit Rus-
land. Dan wel met of zonder machtiging
waren op de 23e RA3DQ (KO85) en
RW1AY/1 (KO68) te werken. Er zijn be-
richten dat 6 m nog steeds niet toege-
staan is in Rusland, andere bronnen zeg-
gen juist van wel. De waarheid zal wel-
licht ergens in het midden liggen. De
26e juli was weer een uitstekende dag.
Het begon pas in de avonduren, maar
was daarom zeker niet minder. 3V8CB
was zeker ””n van de meest interessante
stations van die dag. Het is het tweede
station dat ooit actief is geweest vanuit
Tunesi‚ (JM56). Een gigantische pile-up
was het gevolg. Verder waren er
9J2BO,diverse ZS6 stations, EK6AD en
FG5FR. PA2VST wist als enige te werken
met EX8MLE (Kirgizi‚, MN72) een pracht
first EX<Ð>PA. Meer was er een dag later
in de oostelijke richting te werken.
UN0OA (Kazachstan, LN57) en RU4CE
(Rusland, LO31) terwijl EX8MLE dit maal
zoÕn 8 Nederlanders in het log kon no-
teren. Helaas was ik zelf niet thuis, maar
ja, je kunt er niet altijd bij zijn. Op 28 juli
was er plots rond 1630 W5EU (VS, EM12)
in ons land te horen. Ik weet niet of er
ook QSOÕs zijn gemaakt, de opening
was meer naar Engeland dan naar onze
richting.
Op 29 juli om 1540 werkte PA2VST tij-
dens een korte USA-opening FP/NN9K
(St.Piere & Miquellon, GN16). Tijdens een
betere opening later in de avond, van
1930 tot 2100 was deze expeditie niet
meer van HF naar 6 m te krijgen, zodat
Peter waarschijnlijk de enige Nederlan-
der in het 6 m log is.
De volgende maand het vervolg van dit
niet onaardige Es seizoen van dit jaar.
73, Dennis
144 MHz
Deze maand zal in het overzicht veel
aandacht besteed worden aan de meteo-
renregen van het jaar: de PerseŁden. Dat
is een van de regens die in de vakantie-
periode voorkomt en dan is heel Europa
bijna op pad in bijzondere locatorvak-
ken. Maar eerst nog de sporadische
E-openingen.
Sporadische E
Vorige maand schreef ik nog dat na de
opening van 14 juli ik geen sporadische
E-openingen meer verwachtte op twee
meter. Maar ja, het gebeurde toch, ik zat
er goed naast. Op 22 juli ging twee me-
ter opnieuw open. Om 1700 werkte
EA5EZJ met IK7XWJ (IM98 Ð JN90), wat la-
ter meldde LZ5UV dat hij EA6VQ had ge-
werkt (JM19 Ð KN12). Het duurde niet
lang meer of wij konden verbindingen
maken met Malta 9H1ET (JM75) en Grie-
kenland SV9CVY (KM25). Ook vanuit
Spanje werkte men Griekenland: EA5YB Ð
SV0EC (JN01-KN10).
Op 27 juli steeg de MUF tot een zeer
hoge waarde, waarschijnlijk tot
182,6 MHz. We hadden die dag twee
openingen. De eerste was een kleine.
Om 0928 werkte PE1HWO met TA1ZK/0
Electron oktober 2001
(JO21-KM39) en hoorde ik DL1UU een
verbinding maken met LZ1KJ (JO62-
KN31). Later in de middag ging de band
weer open. Van 1645 tot 1915 werden
via de E-laag verbindingen gemaakt door
geheel Europa. Uit de lange lijst: DG2SRL
Ð RX3QFM (JO61 Ð KO91), DL1UU Ð RN3QR
(JO62 Ð LO00), 9A1CAL Ð RW1AY/1 (JN86 Ð
KO85), PA0WWM Ð UT2AM (JO22 Ð KN70),
IW4BET Ð RX1AS (JN54 Ð KO59) en 9A2RD Ð
OH5LK (JN65-KP30).
De dag erna, 28 juli, was het de hele dag
feest op 6 meter. Zo werkte ik die mid-
dag met 5B/G1JJE (KM64), 2854 km met
een eenvoudige binnenhuis dipoolanten-
ne. Ook op twee meter konden we ge-
nieten van deze opening. Van 1641 tot
1846 konden we in Europa verbindingen
maken. Nu ook weer als eerste EA4BAS
met LZ2ZY (IN80 Ð KN13). Later was het
GW8IZR met IK0SME (IO73 Ð JN61). Maar
ook vanuit ons land lukte het wel.
PE1HWO werkte met LZ1QI (JO21 Ð
KN12). Na een meteorenscattersked,
schakelde ik 29 juli om 0130 (0330 LT)
nog even naar 50 MHz en daar hoorde
ik OY6JD (IP62) nog met een S9 signaal.
Het moest wel heel heftig geweest zijn
die dag, want Jon hoorde op 90 MHz
nog steeds stations uit Europa. Ik be-
dankte Jon nog voor het opsturen van
zijn QSL kaart, net die week ontvangen
na 6 jaar dat we het QSO hadden op
twee meter. Jon vertelde dat hij zijn hele
log aan het overzetten was van papier,
in zijn computer. Het zou nu minder lang
duren. En dat klopte na twee weken was
deze vroege morgen verbinding met een
QSL kaart bevestigd.
Op 30 juli diende de volgende opening
zich aan. Om 1723 werkte DL1DUR met
EA5YB (JO70 Ð IM99). Om 1803 was het
G7RAU, die het lukte om 9H1EE te wer-
ken (IO90 Ð JM75). Vanuit Denemarken
ging het ook zeer goed. OZ1IEP (JO55)
gaf mij door dat hij had gewerkt met
EA4AKH (IN70) en met EA4CTF (IM89).
Op 4 augustus was de echte laatste spo-
radische E-opening van 2001. Rond het
middaguur werkte PE1HWO met SV1BTR
(JO21 Ð KM17). Een ding weet ik wel ze-
ker, ik doe geen voorspellingen meer.
We mogen echter toch niet klagen, er
waren hele mooie openingen dit jaar.
PerseŁden
In de aanloop naar 11 augustus was de
meeste activiteit toch wel op 2 meter.
Met name met het nieuwe programma
WSJT, werden veel verbindingen ge-
maakt. WSJT is een programma dat gelij-
kenis heeft met het programma van
9A4GL (WinMSDSP). De gebruiker kan
via de soundkaart signalen produceren
en later ook decoderen, waarmee men
meteorscatterverbindingen kan maken.
Bij WinMSDSP is dat een hogesnelheid
CW-signaal, bij WSJT is dat een data sig-
naal. Het programma is verder uitge-
werkt en kan opnemen, afspelen, deco-
deren en uitgezonden teksten zichtbaar
maken op het beeldscherm zonder dat
men morse hoeft te leren. Het program-
ma is gebaseerd op DSP-techniek. Op
mijn verzoek heeft Rick, PE1BVM, een
stukje over dit programma geschreven
(zie verder in deze rubriek).
Er werd een frequentie ÕvastgelegdÕ
voor WSJT activiteiten, 144,370 MHz.
Echter voor een sked ga je niet zitten op
een plek die anderen al bezetten met al-
gemene oproepen. Het kwam dus wel
eens voor dat een SSB-sked samen viel
met een WSJT-sked. Ik heb dat zelf ook
mogen ondervinden. Jammer is dat vele
WSJT gebruikers niet mee luisterden wat
er op de band gebeurde. Vaak werd het
signaal lustig in de lucht gebracht, zon-
der te luisteren of er al een sked gaande
was. In het algemeen gaat het goed sa-
men. Met HSMS komt het ook wel eens
voor dat men een frequentie had bespro-
ken die al bezet bleek te zijn. Ik vraag
me sterk af of we er wel een frequentie
voor moeten vastleggen. Want wat te
doen met een volgend programma voor
meteorscatter, dat een andere techniek
gebruikt?
Wie een idee heeft hoe hiermee om te
gaan, laat het mij maar weten.
Meteorscatteren is heel erg persoonlijk.
Of al je skeds lukken en dan vond je de
PerseŁden 2001 top, of je skeds lukten je
niet en dan was het aantal reflecties
slecht. Het is echter meer een kwestie
van gokken en geluk hebben. Op 11 au-
gustus had ik om 2318 een sked op
144 MHz met 9A4FW (JN95). Dat werd
een hele snelle, een burst die 10 secon-
den duurde en het was rond. Een afstand
van 1215 km. De tweede sked was om
2359 met HA5IW (JN97), 2 bursten in 5
minuten over een afstand van 1065 km.
Toen naar 50 MHz, want dat zou veel
eenvoudiger zijn werd mij verteld.
Inmiddels was het 12 augustus gewor-
den. Een sked met SP6GZZ (JO80), duur-
de aardig lang, maar het lukte met
4 bursts (3 sec) in 15 minuten. Daarna
nog een aantal skeds uitgevoerd. Ik
kreeg alleen reflecties te horen van mijn
tegenstations, maar zij hoorden niets van
mij. Dat was jammer. Op 13 augustus
werkte ik nog met 9A2AE om 0013 in
een 25 seconden durende burst op
144,200 MHz.
Voor het maken van skeds werd er druk
gebruikt gemaakt van het cluster, ook
voor ondersteuning tijdens de skeds.
Voor een aantal amateurs ging de on-
dersteuning soms wat te ver. Doorgeven
van een burst mocht volgens sommigen
niet. ICQ, internet, werd ook veel ge-
bruikt als ondersteuning bij skeds. Daar-
naast was er ook veel GSM-verkeer. Het
was jammer dat de chat-server slecht
werkte, want dan was veel verkeer niet
via het cluster gelopen en hoefde men
zich minder te ergeren.
Maar er werden ook meteorscatterver-
bindingen gemaakt op 70 cm. De reflec-
ties zijn echter veel korter en zachter dan
op 2 meter. Om op 70 cm tot een com-
plete MS verbinding te komen heb je
naast goede antennes met een pre-amp
ook power en veel geduld nodig. Dit
schreef Jac PA3DZL mij. Hij ontving van
IZ5EME 4 bursts met een sterkte van S9
en een maximale lengte van 1,5 secon-
de. De stations gebruikten een snelheid
van 2000 lpm, en daarom zat er in deze
bursts een paar keer de calls en het rap-
port (in een periode van 62 minuten).
Ook probeerde hij het met SM3BEI uit
JP81NG
(1324km), maar helaas lukte deze ver-
433
binding niet. Na een skedperiode van
2 uur zijn ze gestopt door gebrek aan re-
flecties. In totaal waren er 3 bursts van
maximaal 0,5 sec en S4 sterkte. Omdat
de snelheid 1000 lpm was, bevatten de
reflecties maar slechts Õn paar letters.
Ook PA5DD, maakte een geslaagde ver-
binding op 70 cm. Uffe werkte met
SM2CEW over een afstand van 1806 km.
Zijn ODX op 144 MHz in deze regen was
met OH8K (KP47BA) over een afstand
van 2094 km.
Velen werkten nieuwe vakken. PA3DZL
had met het slagen van de verbinding
met ES0SM/3 uit KO19SF er een nieuw
vak bij, nummer 576. Voor PA9KT was
het C31TLT, DXCC nummer 72, maar dat
ging niet eenvoudig. Hij hoorde het sta-
tion CQ geven in de ochtend van de 13e.
Het was om 0730 prima te horen, maar
hoe verder de ochtend vorderde des te
Amateursatellieten
Het AMSAT-UK colloquium
Volgens de Engelse traditie wordt elk
jaar in het laatste weekend van juli het
AMSAT-UK colloquium gehouden. Dit
vindt altijd plaats op de Universiteit van
Surrey in Guildford. Tijdens dit 3 dagen
durende evenement van AMSAT-UK
wordt er een groot aantal lezingen en
demonstraties gehouden. De lezingen
zijn van goede kwaliteit, de demonstra-
ties zijn zeer verrassend. Het zal niemand
verbazen dat veel lezingen en demon-
straties dit jaar over AMSAT OSCAR-40
en de ontvangst van de S-band gingen,
zowel wat antennes als voorver-
sterkers en converters betreft. Een
van de lezingen werd gehouden
door Jerry Brown, K5OE. Het is het
verhaal over zijn zoektocht naar de
S-band signalen van AO-40. Hij
heeft zo ongeveer alles gepro-
beerd. Als eerste begon hij met een
helix antenne van 19 windingen
maar daarmee was het baken al-
leen in het lage deel van de baan
hoorbaar. Dan maar een helix met
32 windingen geprobeerd, maar
ook daarmee was het signaal nog
steeds zwak. Vervolgens 4 gestack-
te helixen. Doordat de aanpassing
moeilijker was leverde dit weinig
verbetering op ten opzichte van de
antenne met 32 windingen. Ten
einde raad dan toch maar een
schotel, met een helix van 3 win-
dingen in het brandpunt en ja
hoor, het signaal van AO-40 was
perfect te nemen.
Een van de meer ingewikkelde
maar daarom niet minder interes-
sante lezingen kwam van Craig Un-
derwood. Hij maakte in een zeer
aanschouwelijk verhaal alle onder-
delen van de kepler baanparame-
ters duidelijk die wij terugvinden in
de zogenaamde two-line element
sets. Er komt wel een forse brok wiskun-
de en bewegingsmechanica aan te pas
maar zelfs voor een leek als ik is het
zeer verhelderend.
434
zwakker werd het signaal. Hij had de
14e, Õs nachts een sked die mislukte. Hij
hoorde hen wel, maar zij hem niet. Later
nog heel de ochtend geluisterd en om
1000 werden de signalen ineens luider.
Direct aangeroepen en direct respons.
Prima random QSO. Nummer 73 was
een tropo-QSO met GJ0JSY, hij dacht dat
GJ al ooit een keer gewerkt was in het
verleden.
Verder werkte PA9KT met: YZ7MON
(JN93), SK5CR/5 (JP63), RU1AA-1 (KO68),
OH5LID (KP41), HA5KDQ (JN97) en
I4XCC (JN53). Dan hier het lijstje van Jan,
PE1GNP. Jan werkte met 50 watt en een
13 elements antenne vanuit JO31IX met:
EA6VQ (JM19) WSJT, SM1SBI (JO97)
WSJT, I8UZA (JN70) WSJT, RK2FWA
(KO04) WSJT, HA5KDQ (JN97) WSJT,
YZ2MON (JN93) SSB, S50C (JN76) WSJT,
SM3VAC (JP83) SSB, EI4DQ (IO51) SSB,
Deze rubriek komt tot stand in nauwe
samenwerking met HAMSAT-Veldhoven.
Ook een bezoek aan het grondstation,
vanwaar de UOSAT satellieten worden
gevolgd en bestuurd, stond op het pro-
gramma. Het is indrukwekkend om te
zien hoe de verschillende computers hier
alles onder controle hebben. Alle zend-
Bekende personen bij een demonstratie voor ont-
vangst van AO-40. Links Peter Guelzow, DB2OS.
Gehurkt Freddy de Guchteneire, ON6UG. Rechts
James Miller, G3RUH. De parabool met de patch-
antenne is door Freddy en James ontworpen.
LA0BY/p (JP40) SSB, IW1BCV (JN44),
ES0SM/3 (KO19) WSJT, LA8KV/p (JP62)
SSB, EI4VWY (IO54) SSB, IZ4BEH (JN54)
WSJT en HA9MDP (KN08) SSB.
Dan nog de vraag wanneer de top van
de regen plaatsvond. Op 12 augustus
rond 0600 waren de reflecties het beste.
En later die dag om 1600 was het ook
erg goed. Deze momenten mogen we
dan wel beschouwen als de top en sub-
top van deze regen.
Als laatste nog een EME bericht: PA3DZL
had op 15 augustus via EME ook nog
een Random verbinding met C31TLT.
Voor Jac is dit het 254e station dat hij via
de maan op 144 MHz werkte.
Dit was het dan voor deze maand. Graag
tot op de Dag van de Amateur, ergens in
de hal of op de commissiestand.
73, Adriaan PE2KP
Redactie: A.B.M. Hsken, PE1KEH,
Kampakker 24, 5625 VG Eindhoven.
E-mail: pe1keh@amsat.org
Packet: PE1KEH@PI8ZAA
ontvangers worden automatisch voor
dopplershift gecorrigeerd en de volgan-
tennes worden automatisch gericht. Er
komt geen mens meer aan te pas. De
opdrachten voor de diverse satellieten
zoals UOSAT-12, SNAP-1 en nog een
tiental andere satellieten worden
al dagen van tevoren in de com-
puter geprogrammeerd om dan
bij een van de volgende door-
gangen van de satelliet automa-
tisch te worden verzonden. Daar-
na moet de satelliet de opdracht
zelfstandig en op het juiste tijd-
stip uitvoeren. Ook de ontvangen
telemetriegegevens worden auto-
matisch vergeleken met vooraf
bepaalde grenswaarden en in ge-
val van afwijkingen krijgt de
dienstdoende operator via een
pieper en e-mail automatisch be-
richt toegestuurd en kan dan de
gewenste maatregelen nemen.
Toekomstplannen
Als aanvulling op het type P3D
satelliet is men in Amerika bezig
een werkgroep op te zetten met
als doel een satelliet klaar te ma-
ken die in het eerste kwartaal
van 2004 gereed moet zijn. Deze
satelliet krijgt een elliptische baan
die overeenkomt met die van
AO-40. Als afmeting denkt men
aan een kubus met ribben van
ongeveer 60 cm. Wat de zend-
ontvangers betreft denkt men
aan de V-, U-, L- en S-band (2 me-
ter tot 13 cm) met zowel rondstralende
als gerichte antennes.
Na P3D (nu AO-40) is men binnen AM-
SAT-DL gestart met het studeren op een
Electron oktober 2001
geheel nieuwe uitdaging: het sturen van
een amateursatelliet naar een baan om
Mars. Dit project wordt ook wel Phase
5A (P5A) genoemd. Dit project levert bij-
zondere vormen van DX op waarbij de
ontvangst van zeer zwakke signalen een
geheel nieuwe techniek voor de ama-
teurwereld moet opleveren. Zeg nou niet
meteen dat dit slechts voor enkelen in
de amateurwereld weggelegd is (dat
dacht ik eerst ook) maar na uitgebreide
gesprekken met onder andere Phil Karn,
KA9Q, werd me duidelijk dat ont-
vangst van zeer zwakke signalen, Afstand (km)
in combinatie met een zeer lage
60000
datasnelheid en dus een zeer klei- 50000
ne bandbreedte, een techniek is 40000
20000
die nu reeds gebruikt wordt in de 900
vorm van PSK31 en de bekende
watervalgrafieken. Via DSP-tech-
niek met een geluidskaart op mo-
derne snelle computers is dit mogelijk.
De toekomst zal het uitwijzen. Het is ook
een kwestie van open willen staan voor
nieuwe methodes en nieuwe technieken
en niet alleen vast willen houden aan
aloude beproefde methodes. Wat die
vernieuwingen betreft ben je bij het col-
loquium van AMSAT-UK in Surrey wel op
de juiste plaats.
Ontvangst van laser in AO-40
Een van de lezingen in Surrey had ont-
vangst van de lasersignalen van AO-40
als onderwerp. Om aan te tonen dat het
mogelijk moet zijn lichtsignalen uit te
zenden en te ontvangen heeft David
Bowman, G0MRF, een communicatiesys-
teem ontworpen waarbij hij gebruik-
maakt van een diodelaser met 5 mW op- roepen als de astronaut niet eerst zelf CQ dezelfde modulatie bevat als het baken
tisch vermogen (rood licht, golflengte
670 nanometer, divergentie 0,2 graden)
en een fotodiode met een lens van on-
geveer 10 cm ervoor om meer licht te
verzamelen. Met dit systeem heeft hij
reeds verbindingen gemaakt tot op een
afstand van 5 km. Berekeningen van de
signaal-ruisverhouding laten zien dat met van een astronaut horen. Hiermee ver-
de gevoeligheid van dit systeem verbin-
dingen tot op 50 km afstand mogelijk
zijn. In AO-40 is ook een laserdiode aan-
gebracht. Deze laserdiode levert een ge-
middeld vermogen van 250
mW (500 mW piek) bij een
golflengte van 835 nm met
een bundeldivergentie van
1,2 graden. Laten we ons
eerst eens realiseren hoe
groot de cirkel, het oppervlak
en als gevolg daarvan vooral
het ontvangen vermogen van
deze bundel op de grond is
als de laser op verschillende
afstanden van ons verwijderd
staat. Uit tabel 1 wordt al snel
duidelijk dat het ontvangen
vermogen op grotere afstand
klein is. Uit de gegevens van
een fotodiode lees ik dat deze
0,45 V per microwatt opval-
lend vermogen levert. Uit een
eerste berekening blijkt dan
dat op 60000 km afstand de
fotodiode een spanning van
0,45 * 1,4 E-13 = 0,06 microvolt per vier- een verbinding van Surrey naar de VS tijdens een
kante meter detectieoppervlak levert. De
conclusie is dan ook terecht om aan te
nemen dat hier een fotomultiplier nood-
Electron oktober 2001
zakelijk is. Met een eigen versterking van Kijk eens op de ARISS webpagina
ongeveer 100000 keer levert een foto-
multiplier een spanning van ongeveer 6
mV hetgeen zeker bruikbaar is. Probleem
hierbij is wel dat de fotomultiplier en ook
de fotodiode alleen het laserlicht te zien
moeten krijgen en geen ander omge-
vingslicht omdat dit een zeer ongunstig
achtergrondsignaal veroorzaakt dat het
signaal van de laser in AO-40 zeker zal
overstemmen.
Bundel-
diameter (km) Oppervlak (m )
2
Vermogen (W/m )
2
1257 1,214 E12 1,409 E-13
1047 8,613 E11 2,032 E-13
838 5,512 E11 3,175 E-13
419 1,278 E11 1,270 E-12
18,9 2,790 E8 6,270 E-10
Tabel 1: Relatie tussen afstand en ontvangen laser-
vermogen van AO-40.
ISS
In het internationale ruimtestation is in-
middels weer een nieuwe bemanning
aangekomen. Vooral een van de twee
Russen schijnt een actieve zendamateur
te zijn. Het is te hopen dat hij voor de
nodige activiteit zorgt. Tegelijk met de
wisseling van de bemanning is er ook
een verbeterde versie van de TNC voor
het packetstation naar ISS gezonden.
Deze TNC wordt hopelijk op korte ter-
mijn geŁnstalleerd.
Een opmerking over het maken van een
verbinding met ISS is beslist noodzake-
lijk: het is overbodig CQ richting ISS te
heeft geroepen. Zolang hij geen CQ
roept is hij of al in gesprek met iemand
of hij luistert in het geheel niet. Vooral
boven Europa is het voor de astronauten
bijna onmogelijk verbindingen te maken
omdat iedereen zo maar in het wilde
weg begint te roepen zodra ze de stem
stoort men dan het reeds lopende QSO.
Als roepletters gebruiken de Amerikanen
nog steeds NA1SS terwijl de Russen de
roepletters RS0ISS en RZ3DZR gebruiken.
Een demonstratie van Ray Soifer, W2RS. Hij maakt
lage passage van UO-14. Met een normale porto-
foon (2 m en 70 cm) en een Arrows antenne heeft
men al een mooi resultaat.
http://ariss.gsfc.nasa.gov voor informatie
over QSL-kaarten van het ruimtestation.
UOSAT OSCAR-22
Chris, G7UPN, meldt dat UO-22 tijdelijk
voor amateurgebruik is gesloten omdat
het commandostation de werking van
het RAM wil testen. Gedurende de afge-
lopen weken worden er steeds meer fou-
ten gemeld als er grote bestanden van
de satelliet worden opgehaald. Het Õsto-
re and forwardÕ systeem is onlangs
opnieuw geladen en men hoopt
hiermee het probleem met dit sys-
teem opgelost te hebben. Zodra de
geheugenproblemen voldoende zijn
geanalyseerd wordt het bulletin
board system weer opengesteld
voor gebruik. UO-22 heeft sinds no-
vember 1999 nagenoeg voor 100%
van de beschikbare tijd kunnen werken.
Kijk voor meer informatie over deze sa-
telliet eens op http://www.sstl.co.uk/
OSCAR-11
Downlink 145,825 MHz FM
(1200 baud AFSK)
Mode-S baken 2401,500 MHz
Uit rapporten blijkt dat het mode-S ba-
ken regelmatig zeer stevige signalen laat
zien. Een mogelijke verklaring hiervoor is
gelegen in de spanning van de accuÕs:
deze is momenteel lager dan normaal.
Het is mogelijk dat hierdoor de zender
anders opgestart wordt. Tevens meldt
het grondstation dat de S-band zender
in de 2 meter band. De modulatie van
deze S-band zender is echter zeer gering.
KITSAT KO-23
Uplink 145,900 MHz FM
(9600 baud FSK)
Downlink 435,170 MHz FM
Broadcast call sign HLO1-11
BBS HLO1-12
KITSAT OSCAR-23 is op 10 augustus
1992 gelanceerd door een Ariane raket
vanaf Kourou. Op dit mo-
ment werkt de downlinkzen-
der af en toe op onvoorspel-
bare momenten. Jim,
AA7KC, meldt dat de down-
linkzender niet operationeel
is. Hij geeft aan dat er teke-
nen van verbetering zijn
maar dat de downlink nog
niet bruikbaar is. Sinds 28
oktober 2000 is er geen
bruikbare telemetrie meer.
Het controleteam van KO-23
laat weten dat het probleem
hoofdzakelijk te wijten is
aan te weinig lading in de
accuÕs. Het is niet duidelijk
wanneer de satelliet zichzelf
geheel uit zal schakelen bij
gebrek aan voeding. De op-
slagcapaciteit van de accuÕs
is steeds kleiner geworden.
De boordcomputer is op 30 oktober
2000 gereset in een poging de satelliet
weer volledig onder controle te krijgen.
435
Traffic Nieuws
Redacteur T. den Ouden,
PA5TT, Boeijesbosch 14,
4328 LP Burgh-Haamstede, PA3AAM te moeten zijn. Onze excuses
Activiteitenkalender Tel. (0111) 65 38 33. voor de foute vermelding.
6 okt.: EU Sprint SSB Contest E-mail: pa5tt@xs4all.nl Tijdens de HF-Dag op 1 september is
6/7 okt.: Oceania SSB DX Contest (v/h VK/ZL) de Goudse kaas verloot onder de sta-
6/7 okt.: International HELL Contest *) tions die PA6HQ 12 x hebben weten
7 okt.: ON 80 meter SSB Contest
7 okt.: RSGB 10/15 meter SSB Contest te werken. Arie, PA3AAM is winnaar ge-
13 okt.: Dag voor de Amateur te Apeldoorn worden, gefeliciteerd!
13 okt.: EU Sprint CW Contest ÕdownloadenÕ van:
13/14 okt.: Ibero/Americano SSB Contest www.xs4all.nl/~fwerner Van her en der
13/14 okt.: Oceania CW DX Contest
14 okt.: ON 80 meter CW Contest
Graag tot ziens in de PA-Bekerwed- Glenn, KI6GD heeft een programma om
20/21 okt.: 44e JOTA weekend 1) strijden op 10 en 11 november! magnetic loopantennes te ontwerpen ge-
20/21 okt.: JARTS RTTY Contest schreven voor Windows en stelt dit gratis
20/21 okt.: Work All Germany Contest Harry, PB5DX beschikbaar voor geŁnteresseerden. Het
20/21 okt.: ARCI QRP CW Contest berekent de afmetingen voor kleine loop
21 okt.: RSGB 10/15 meter CW Contest
27/28 okt.: CQ WW SSB DX Contest VERON HF DX Honor Roll antennes voor frequenties tussen 1 en
Per 1 oktober 2001 wordt de nieu- 30 MHz.
10/11 nov.: PA-Bekerwedstrijden we halfjaarlijkse stand opgemaakt Het programma staat op site:
10/11 nov.: WAE DX RTTY Contest van de Veron HF DX Honor Roll. ftp://ftp.cts.com/users/g/c/gcsperry/
18 nov.: Friese Elfsteden Contest 80 m
24/25 nov.: CQ WW CW DX Contest Vaste deelnemers krijgen het formu-
lier hiervoor bijtijds per post of e- De RSGB HF and IOTA Convention 2001
*) zie kort contestnieuws mail toegezonden. vindt plaats in het weekend van 12 tot
1) inlichtingen op: www.scouting.nl/jota Nieuwe deelnemers zijn uiteraard 14 oktober en wordt gehouden in het
van harte welkom. Beaumont Training and Conference Cen-
Een briefje naar: A. Roos, Pauwen- tre, Old Windsor, Berkshire, Engeland.
kamp 195, 3607 GP Maarssen, of e-mail Gezien het programma belooft het ook
Traffic Bureau stand op de Dag naar ariepa3cnk@hetnet.nl en het formu- nu weer een bijzonder interessant week-
voor de Amateur lier wordt u toegezonden. end te worden.
Ook dit jaar zal op de Dag voor de Ama- Voor meer informatie kunt u terecht op
teur weer een stand worden ingericht Arie, PA3CNK website: www.rsgb.org/hfc2001 en als u
door het Traffic Bureau. Hier heeft men wilt boeken: www.rsgb.org/shop
de gelegenheid DX-ervaringen van het PA6HQ award
afgelopen jaar uit te wisselen en voor Tijdens de afgelopen IARU HF contest in DX-ing
onderling QSO onder het genot van een juli nam, namens de VERON, het station
kopje koffie. PA6HQ deel. XP1AB is terug
In de stand zal de mogelijkheid bestaan Zij die dit station op alle banden wisten Het VERON vademecum raadplegen is
deel te nemen aan een pile-up wedstrijd; te werken kunnen een fraai certificaat voldoende om erachter te komen dat
met een leuke prijs voor de winnaar. aanvragen bij Theo Koning (PB7CW), deze prefix thuishoort bij Groenland.
Ook is Rob (PE9PE) gevraagd aanwezig Rosa Manusstraat 2, 1991 SZ Velser- XP1AB zal de call zijn welke gedurende
te zijn om ervaringen uit te wisselen van broek. de CQ WW SSB DX contest op 27 en
de recent gehouden DX-peditie van Uw aanvraag kan ook per e-mail: 28 oktober vanuit Sondrestrom, West
D68C. Hij verzorgt op die dag ook een pb7cw@qsl.net. Groenland gebruikt zal worden. De laat-
lezing over deze DX-peditie. Een uittreksel van uw log bijvoegen. Dit ste keer dat deze call te horen was, was
Het wordt weer een gezellige boel in fraaie award is gratis. in de 60-er jaren. Wilt u meer weten
onze stand en hoop u daar te mogen be- over deze DX-peditie dan kunt u terecht
groeten. Kaasstand PA6HQ op http://www.qsl.net/xp1ab. De
In Traffic Nieuws van vorige maand staat QSL-kaart kan enkel direct verstuurd
Sjoerd, PA0SHY in het lijstje van stations die PA6HQ heb- worden, de QSL-manager is OZ1ACB.
Traffic manager ben gewerkt o.a. PA3AMM. Dit blijkt

PA-Bekerwedstrijden
10 en 11 november 2001
De PA-Bekerwedstrijden zullen deze keer
op 10 en 11 november gehouden wor-
den. Het is een leuke gezellige contest
op 40 en 80 meter voor uitsluitend Ne-
derlandse stations. Op zaterdag vindt de
CW-wedstrijd plaats en op zondag de
SSB-wedstrijd. De duur van elke wedstrijd
is twee‚neenhalf uur en dus uitgesproken
geschikt om eens mee te doen. Hopelijk
wordt de onderlinge strijd en is het aan-
tal deelnemers minstens zo groot als ver-
leden jaar. Het volledige reglement van
deze wedstrijd zal worden gepubliceerd
in het novembernummer van Electron.
Werner, PA0FLE heeft, ter ondersteuning
van deze wedstrijden, zijn PA-Bekercon-
test logprogramma verder ontwikkeld en
er is nu ook een keyer voor CW inge-
bouwd. Het programma is gebruikers-
vriendelijk en produceert een mooi stan-
daard logfile. Dit programma is dus een
aanrader! U kunt het rechtstreeks

436 Electron oktober 2001

Conway Reef, 3D2
Hrane, YT1AD zal met zijn team weer
QRV zijn vanaf Conway Reef. Op 30 sep-
tember vertrekt de boot Princeese 2 van-
uit Fiji. De aankomst op Conway Reef is
gepland op 1 oktober 2001 om 0800
UTC. Er wordt dan meteen gestart met
de opbouw van de stations. Er zullen
2 stations gedurende 10 dagen actief
zijn.
De CW-site en SSB/RTTY-site zullen elk
hun eigen roepletters hebben.
De teamleden zijn YT1AD, YU7AV,
YZ7AA, YU1AU, YU1DX, Z32ZM, YT6A,
RZ3AA en K1LZ.
Er zijn 2 QSL-managers; CW via YT1AD,
Hrane Milocevic, 36206 Vitanovac, Joe-
goslavi‚ en SSB/RTTY via Z32AU, Dragan
Kostevski, P.O. Box 35, 6000 Ohrid,
Macedoni‚. Hun website is
http://www.kragujevac.co.yu/3d2
PJ2/PA0VDV
Joeke, PA0VDV zal van 15 september tot
12 oktober - met alleen CW Ð weer actief
zijn als PJ2/PA0VDV.
QSL-kaart direct naar Delleburen 1,
8421 RP Oldeberkoop of via bureau
(R14).
Ook kan QSL worden gevraagd per e-
mail aan pa0vdv@planet.nl.
Antwoord volgt dan via het bureau.
E-mail aanvragen graag niet eerder dan
de tweede helft van oktober.
Vuurtorens en lichtschepen
Op 18 en 19 augustus werd weer een
aantal vuurtorens en lichtschepen in het
zonnetje gezet.
Aan de roepletters van een aantal sta-
tions kon je merken dat ze vanaf een
vuurtoren of een lichtschip QRV waren.
VP8LGT en SW8LH zijn daar een voor-
beeld van. En andere stations gebruikten
een suffix achter hun call zoals
PI4WAL/LGT, DA0BHV/LS of
ED8MCC/LH.
Heeft u een aantal van deze stations ge-
werkt en wilt u de QSL-manager weten,
kijk dan op internet, de informatiebron
voor de actieve zendamateur. De site:
http://www.vk2ce.com/ILLW/2001.htm
Electron oktober 2001
QSL informatie
Heeft u nog een QSL nodig van TI9CF
voor een QSO gemaakt in de jaren
1994-1997, dan is er hoop. W3HNK
heeft alle logs. Zijn adres is Joseph L.
Arcure, Jr, POB 73, Edgemont, PA 19028,
USA. Heeft u S21YH in augustus kunnen
werken, de QSL-manager is 7M4PTE,
SHIN Makoto, 2-3-18 Naritanishi, Sugina-
mi-Ku, Tokyo 166-0016, Japan.
Er is geen QSL-buro voor ZK1, Noord en
Zuid Cook. Een QSL via het bureau ein-
digt gegarandeerd in de vuilnisbak. Heeft
u ZK1JD gewerkt, zijn adres is Jim,
ZK1JD, PO Box 491, Rarotonga, Cook Is-
lands, via Nieuw Zeeland.
Onlangs was Malpelo nog te werken.
QSL-info: HK5MQZ/0M via: HK5MQZ, Jai-
ro Vargas, P.O. Box 10862, Cali, Colom-
bia. HK5QGX/0M via: JA0MGR, Ryoichi
Tsuda, 20-2 Sekiya Kanabachiyama-cho,
Niigata 951-8165, Japan. Voordat u een
QSL-kaart stuurt kunt u nog even kijken
op http://www.big.or.jp/~ham/HK0M/ of u
in het log staat.
PY1LVF en PY1VOY waren een paar da-
gen QRV vanaf Trindade. Door omstan-
digheden was het niet duidelijk met wel-
ke roepletters zij actief mochten zijn. Zo-
wel homecall/PT0T als PT0T werden als
roepletters gebruikt. Staat u in hun log
en wilt u een kaart, de manager is
PY1LVF, Jose Luiz Vieira Fernandes,
P.O. Box 18009, 20722-970 Rio (RJ), Bra-
zili‚. Voor diegenen die de Portugese taal
beheersen en meer info willen is
http://br.geocities.com/py1lvf/
destaques/destaques.htm het juiste adres
op internet.
VU op 80 meter
De toestemming om de frequenties
3790-3800 kHz, 10100-10150 kHz en
50,35-50,55 MHz te mogen gebruiken is
voor de Indiase zendamateurs verlengd
tot 31 januari 2002. Misschien dat in de
toekomst deze toestemming permanent
wordt. Meer over de zendamateurs van
India kunt u vinden op site:
http://www.bcdx.qrzindia.net. Er is ook een
online callbook te raadplegen.
LLDXT DX-peditie 2001 alweer voorbij
Bouke (PA0ZH), Ronald (PA3EWP), Rob
(PA5ET) en Dennis (PA7FM), QRV vanuit
Grenada, J3 en St. Vincent, J8 hebben
een fantastisch karwei afgerond. Hun
doel was 25.000 QSOÕs met hun J3/ho-
mecall, of J38PA te maken en ook min-
stens 25.000 QSOÕs als J3/homecall of
J8PA. Elke dag werd hun site
http://www.qsl.net/lldxt/ bijgewerkt. In hun
dagboek is te lezen met welke proble-
men onze jongens daar te maken had-
den. Onmogelijk om iedereen tevreden
te stellen. Hier is een stukje van hun dag-
boek, gedateerd 19 augustus 2001.
ãTropical storm Chantal passed by with
a lot of lightning, wind and rain. Some
areas had no electricity for a while. We
decided to postpone the operation so no
equipment could get damaged. At 0700
this morning we continued the J8 opera-
tion. We received some complaints from
Europeans that they couldnÕt come
through the pile-ups that easy as on J3,
this is because the USA and JA are much
stronger than on J3. We will call more to
specific call areas which may sound
strange if we are 59 at your QTH. Please
listen carefully what area we are calling
for. This afternoon we have setup the Ti-
tanex vertical and it looks that it will per-
form outstanding again. Tonight we will
participate in the SARTG RTTY contest
with one station signing J8PA. The other
station will be on 80 & 160 coming
night.Ó
Op hun site was nog veel meer te vin-
den. Per dag werd hun logboek op inter-
net bijgewerkt en was te controleren of
het QSO ook werkelijk had plaatsgevon-
den. En er was niet alleen het probleem
van de pile-up QRM, gezien deze regel in
hun dagboek. ãSorry folks, we know you
are there on 40, 80 and 160 meters, but
the QRN of last night did his job.. 20 dB
over S9Ó.
Ook was er een gastenboek beschikbaar.
Bezoekers konden daar hun commen-
taar, lof, frustraties, enz. kwijt. Hier een
paar stukjes uit hun gastenboek:
ãThanks Rob for picking my QRP signals
out for QRP country #102! Well done &
thanks for a super DX-peditionÓ
ãMany thanks for the great efforts and
the fine QSOÕs so far. Very hope to
work Rob, J3/PA5ET, on 80m next days
to complete the 8-band-QSO with him..
although I know about the QRM-problem
and my probably weak signal this band.
73 & gl AxelÓ
ãHier is alles oke. Hoe is het daar? Nu ei-
genlijk pas op internet opgezocht. Leuke
fotoÕs en morgen komt mama kijken.
Groetjes Henk en Netty.Ó
ãAbout my CW QSO on J3/J8 QRV All
CW QSO you missed my call as JH6BLS
my call is JS6BLS, in Japan many station
has JH prefix but only a few station has
JS prefix. Please listen carefully..Ó
Er staat nog veel meer informatie op hun
site, zoals statistieken, fotoÕs en er zijn
zelfs opnames te horen van de pile-ups
vanuit J3 en J8. Bedankt Rob, Ronald,
Dennis en Bouke voor de uitstekende
DX-show.
Tot ziens in de pile-up,
Wino, PA0ABM
Bouke, PA0ZH, een van de deelnemers.
Caribbean Tour 2001
Rob, PA5ET meldde op 28 augustus in
hun muurkrant het volgende:
We hope you enjoyed 4 weeks radio ac-
tivity from J3 & J8 like we did. We log-
437
ged 25.825 QSOÕs from Carriacou (J3)
and 24.323 QSOÕs from Bequia (J8) in
CW, SSB, RTTY and PSK31 from 160-10
meters. Our goal was to make 50.000
QSOÕs which has just been met. The
2 stations have been active around the
clock, which has been a touch job for
only 4 operators. The PacketClusters
worldwide have been making overtime.
The Tour web site is still alive
www.qsl.net/lldxt and contains pictures,
real audio files, statistics, on-line logs and
many more. We would appreciate if you
sign the guestbook and let us know how
you experienced this year tour, we can
always learn from your comments. We
experienced that we need to improve
our reception on the Topband, it has
been better than previous years but itÕs
still not good enough, this will be high
on the Agenda for next year. Just to let
you know, the Dutch postal rates are in-
creased since July 1st, if you are sending
multiple QSLÕs $2 is required to cover
the costs.
See you next year from..
Bouke J3/J8/PA0ZH,
Ronald J3/J8/PA3EWP,
Rob J3/J8/PA5ET, Dennis J3/J8/PA7FM,
and by the whole team J38PA and J8PA
PA4WM blij verrast met D68C trofee
Was het nu een DX-peditie of een con-
test?. Wie de schoen past.. In de recente
D68C DX-peditie was er, door de organi-
satoren, een contest verwerkt. De op-
dracht was om D68C op zoveel mogelijk
band/mode combinaties in 4 categorie‚n
t.w. UK high/low power, Rest of the
World high/low power. Ik vond de Õcon-
testÕ wel een leuke uitdaging om de DX-
peditie zoveel mogelijk te werken en ik
heb zelfs voor de eerste (en laatste) keer
enkele PSK QSOÕs gemaakt..
Van 80 t/m 10 m ging het vrij aardig.
160 m daarentegen was niet zo eenvou-
dig. Voor deze band gebruik ik normaal
een ÕverkorteÕ kwartgolf sloper. Met
deze antenne bleek het niet mogelijk om
de pile-up te breken.
Het model in Eznec gezet en ziedaar: een
antenne met aardige verliezen en een
opstralingshoek van 60 graden. Dus ge-
kozen voor een semi-permanente oplos-
sing.
Een 10 m lange hengel boven op de
15 m mast geknoopt. Daarlangs een in-
verted L afgespannen. En na drie nach-
ten eindeloos te hebben gesleuteld met
de sloper als antenne, stond ik met de
inverted L en met behulp van wat extra
radialen die nacht vlot in het log.
Aan deze ÕcontestÕ hebben 254
DXÕers meegedaan. Mijn verbazing was
groot toen ik een paar weken geleden
terug kwam van werkzaamheden in OE-
land en er een brief van Neville (G3NUG)
in de bus lag met de uitslag van de
D68C contest.
In de klasse Õworld high powerÕ ben ik
als 3e ge‚indigd, achter LY3MR en Mark,
ON4WW. We hebben alle drie hetzelfde
aantal band/mode QSOÕs en dus is er
gekeken naar de datum van de laatste
QSOÕs. De volledige uitslag is te vinden
438
op internetsite: door stations buiten Isra‚l tellen voor
http://www.dxbands.com/comores 10 punten.
Alle contacten na 1 januari 1982 zijn gel-
Martin, PA4WM dig. QSL-kaarten zijn niet nodig maar wel
een GCR lijst.
Certificatennieuws De aanvraag voor dit award, met beta-
ling van 3 US-dollar of 7 IRCÕs naar
IARC-Manager:
P.O.Box 17600, Tel Aviv 61176, Isra‚l.
Holyland award
Doel: het werken met zoveel mogelijk Is-
ra‚lische stations of bezoekers aldaar in
zoveel mogelijk vakjes, gebaseerd op het
WAB systeem.
VERON IOTA competitie augustus 2001 Het land is geografisch opgedeeld in
Hier is weer een verse tussenstand tot en vakjes van 10 bij 10 km. Noord-zuid coır-
met de maand augustus. We hebben dinaten worden weergegeven met num-
weer een nieuwe deelnemer, Jelmer mer. West-oost coırdinaten met letters.
(PA5RA). Veel succes gewenst met het ja- Samen met de afkorting van de admini-
gen op IOTAÕs. NL-213 is door mij ge- stratieve regioÕs vormen zij de code die
diskwalificeerd en dus van verdere deel- nodig is om dit award binnen te halen.
name uitgesloten. Veel IOTA informatie De administratieve regioÕs zijn:
kunt u vinden op internet: Akko AK, Hasharon HS, Rechovot RH,
http://www.rsgbiota.org/ Ashqelon AS, Hebron HB, Shekhem SM,
Logs kunt u sturen via e-mail naar Azza AZ, Jenin JN, Tel Aviv TA, Beer She-
pb7cw@qsl.net, ook per post is uw opga- va BS, Jerusalem JS, Tulkarm TK, Bethle-
ve mogelijk: hem BL, Kinneret KT, Yarden YN, Hadera
Theo Koning (PB7CW), HD, Petah Tiqwa PT, Yizreel YZ, Haifa HF,
Rosa Manusstraat 2, Ramallah RA, Zefat ZF, Hagolan HG en
1991 SZ Velserbroek. Ramla RM.
De actuele tussenstand staat op: Vakjes zijn 10 bij 10 km groot. Bijv. vak-
http://www.pb7cw.net of je H08HF is H08 in Haifa, het is zeer
http://www.veron.nl/cie/traffic/index.htm goed mogelijk dat een vakje meerdere
administratieve regioÕs beslaat. Het vak
H08 ligt in Haifa, Hadera en een klein
roepnaam score aantal
inzendingen stukje Yizreel. Men kan in dit vak dus
PA3FXO 222 3 3 verschillende vakjes werken, H08HF,
PA0MIR 206 6
PA3ENL 160 3 H08HD en H08YZ.
PB7JOS 116 4
PA3AFF 77 6
PA3EXS 74 2
Het ministerie van verkeer en landme-
PA0WMR 42 3 ting brengt 3 kaarten in omloop. Lande-
PA5RA 26 1 lijke verkeerskaart: schaal 1:250.000, be-
PA3GXT 6 3
staande uit 2 kaarten. Landelijke ver-
NL-11553 550 8 keerskaart: schaal 1:100.000 bestaande
NL-692 293 6
NL-11976 146 4 uit 6 kaarten. Regiokaart: schaal
1:250.000 bestaande uit 2 kaarten.
Elk award wordt speciaal vervaardigd
Certificaten voor de aanvrager.
Op internet staan een aantal leuke sites Om dit award te behalen dient u contact
waar u behoorlijk wat award-info van- op te nemen met de IARC Award Ma-
daan kunt halen t.w.: nager, P.O. Box 17600, Tel Aviv 61176,
http://www.qsl.net/pd1aci/dx.html Isra‚l.
http://home.concepts.nl/~kruistum/interest.htm Elk jaar wordt er in april een contest ge-
http://www.qsl.net//pb7cw/awards.html houden om dit award te promoten. Info
http://www.toel.box.nl/dig.htm4 over award en contest aan te vragen bij
genoemde manager (SASE nodig).
4X4=16 award
Het 4x4=16 award is het oudste van de All Korean award ÕAKAÕ
Isra‚lische awards voor zendamateurs en Dit award is beschikbaar voor zend- en
SWLÕs. Hiervoor moet je 16 QSOÕs in luisteramateurs. De voorwaarde is dat u
het log hebben staan met 4X/4Z stations verbindingen heeft gehad met alle call-
op 4 verschillende banden. Alle combi- districten in Zuid Korea.
naties zijn mogelijk maar let op de 4 ver- Er zijn 6 calldistricten (1, 2, 3, 4, 5 en 0).
schillende banden. Het calldistrict 0 is geen geografisch dis-
Alle QSOÕs vanaf 1948 zijn geldig. Uw trict maar betreft clubstations in Korea.
aanvraag voorzien van zgn. GCR lijst en Verbindingen vanaf 3 februari 1953 zijn
3 US-dollar of 7 IRCÕs naar: Isra‚l Award geldig. Verbindingen met HL9 stations
Manager, P.O. Box 17600, Tel Aviv (VS leger in Korea) zijn ongeldig voor dit
61176, Isra‚l. award.
Israeli award U kunt het award Õmixed bands mixed
Het Israeli award is beschikbaar voor modesÕ aanvragen, maar ook per afzon-
zend- en luisteramateurs. Je moet een to- derlijke band en/of mode.
taal van 25 punten zien binnen te halen. De kosten voor dit award zijn 8 IRCÕs.
Elk QSO benenden 10 MHz telt voor Uw logaanvraag kunt u sturen naar:
2 punten en voor de hogere banden KARL awardmanager, C.P.O. Box 162,
1 punt. VHF/UHF verbindingen met Isra‚l Seoul 100-601, Zuid Korea.
Electron oktober 2001
 Propagatieverwachtingen!!

All Province Award ÕAPAÕ

Dit award is te behalen door zend- en
luisteramateurs.
Verbindingen vanaf 1 februari 1953
zijn geldig.
De voorwaarden zijn: Maak een ver-
binding met een station in elk van
provincies in Korea en met elke stad
waar zich een metro bevindt.

Steden met metroÕs en de provincies

zijn: Steden:
Seoul (1), Pusan (5), Inchon (2), Taegu
(5), Daejon (3), Kwangju (4) en Ulsan
(5).
Provincies: Kyunggi-do (2), Kangwon-
do (2), Choongchungnam-do (3),
Choonchungbuk-do (3), Chollanam-do
(4), Chollabuk-do (4), Kyungsangnam-
do (5), Kyungsangbuk-do (5) en Cheju-
do (4).
Het nummer tussen haakjes is het
calldistrict waar de steden en provin-
cies onder vallen.
Het award is aan te vragen in Õmixed
band en modeÕsÕ maar ook afzon-
derlijk per band en/of mode. De kos-
ten zijn 8 IRCÕs.
Uw aanvraag naar: KARL awardma-
nager, C.P.O. Box 162, Seoul 100-601,
Zuid Korea.

HL award ÕHLAÕ
Dit award is te behalen door zend- en
luisteramateurs. Er zijn geen band
en/of mode beperkingen maar u kunt
het award ook per band of mode
aanvragen. Zeer waarschijnlijk zullen de herfstcondities meer mogelijkheden geven op de hogere banden
Het award is in 5 klassen te van 21 tot 28 MHz.
behalen: Tabel Coen, PA3ARR

1. Klasse K: werk 5 verschillende Koreaanse stations

2. Klasse O: werk 10 verschillende Koreaanse stations N1MMLogger/files/NewExeV1.1.136 .zip. CT contest-logprogramma
3. Klasse R: werk 20 verschillende Koreaanse stations Het betreft de versie 1.1.136. Men moet Van het door K1EA ontwikkelde contest
4. Klasse E: werk 30 verschillende Koreaanse stations
5. Klasse A: werk 50 verschillende Koreaanse stations wel bereid zijn zich aan te melden bij de programma CT is een nieuwe versie op
Yahoo groep. de markt gebracht, t.w. versie CT964. Het
U vindt een volledige beschrijving op ge- is te bestellen via
Van de verbindingen moeten de noemde site. http://www.k1ea.com/order.htm , of via
QSL-kaarten in uw bezit zijn. Indien u het Het logscherm ziet er als volgt uit: K1EA, XX Towens Inc., 814 Hurricane Hill
award in klasse A in uw bezit heeft kunt Road Mason, NH 03048, USA. De nieuwe
u dit uitbreiden met stickers. versie kost (alle prijzen in US-dollar)
Een sticker per 59 extra stations. Prefixes 79,95 en een upgrade van CT8 naar CT9
die geldig zijn: 6K, 6L, DS en HL. 44,95. CT8 kost momenteel 69,95.
HL9 stations tellen voor dit award niet Voorts dient u rekening te houden met
mee. US-dollar 10,00 verzendkosten.
De kosten voor het award zijn 8 IRCÕs
en de additionele stickers kosten 5 IRCÕs Indien u nog niet bekend bent met het
per sticker. CT logscherm, hieronder een afbeelding:
Uw log kunt u sturen naar:
KARL Awardmanager, C.P.O Box 162,
Seoul 100-601, Zuid Korea.
Er zijn diverse windows te gebruiken. Een
Theo, PB7CW aardig overzicht ziet er als volgt uit:

Contestcorner
Deze maand kunt u eens meedoen
aan de al in september aangekondig-
de Sprint contesten.
Lees het reglement er goed op na
want de manier van contesten wijkt
iets af. Winlog32 van G0CUZ
Peter (PA3FNE), wijst ons op het logpro-
N1MM contest-logprogramma gramma Winlog32 van G0CUZ.
Er is een nieuwe versie (gratis) van de De website is:
N1MM contest-logger beschikbaar op http://www.winlog.co.uk/index.htm.
de website: Het is freeware en bij registratie krijgt
http://pages.cthome.net/n1mm/. Voorts: men een extra in de vorm van kaarten
http://groups.yahoo.com/group/ van de DXCC-entities. De freeware is

Electron oktober 2001 439

volledig. Er zijn geregeld upgrades via
deze site verkrijgbaar. Het programma
biedt ondersteuning aan packet, DX-clus-
ter, QSL-label printen en in/export van
logfiles via ADIF protocol.
Europese Sprint Contesten
Doel: Uitsluitend werken met stations
binnen Europa; Data: SSB op 6 oktober
2001 en CW op 13 oktober 2001; UTC:
1500-1900; Banden: 80, 40 en 20 meter;
Klasse: SO (men mag tijdens de wedstrijd
maar ””n zender gebruiken); Uitwisselen:
roepnaam tegenstation, eigen roepnaam,
volgnummer en naam; Punten: per QSO
1 punt; Multiplier: geen; Score: het pun-
tentotaal; Bijzonderheden: De naam van
de operator mag niet worden afgekort
en dient tenminste 3 letters te bevatten
(je zal maar Ad heten). Men dient beide
roepnamen te melden, bijvoorbeeld;
PA0ABM de PA0VDV 015 Joeke en dus
niet slechts PA0ABM 015 Joeke. Na het
maken van de verbinding moet het sta-
tion dat CQ gaf minstens 2 kHz QSY bo-
ven of beneden de oorspronkelijke fre-
quentie en kan dan wederom CQ contest
geven. Het station dat aanriep blijft op
de frequentie waarop het rapport werd
uitgewisseld en geeft daar CQ contest.
Log binnen 15 dagen naar: (voor SSB)
Paolo Cortese, I2UIY, P.O. Box 14, 27043
Broni (PV), Itali‚; (voor CW) Karel Karma-
sin, OK2FD, Gen. Svobody 636,
67401 Trebic, Tsjechi‚.
Oceania DX Contesten (v/h VK/ZL)
Let op het anavangstijdstip van de con-
test is gewijzigd. Doel: werken met VK,
ZL en het continent Oceani‚; Data: SSB
op 6 en 7 oktober 2001 en CW op 13
en 14 oktober 2001; UTC: 0800-0800;
Banden: 160 t/m 10 meter; Klasse: SO,
SOSB, MOSB, MOAB en SWL; Uitwisselen:
RS(T) en volgnummer; Punten: op 160
meter - 20 punten, op 80 meter - 10
punten, op 40 meter - 5 punten, op 20
meter - 1 punt, op 15 meter - 2 punten
en op 10 meter - 3 punten; Multiplier: de
per band gewerkte prefixen (WPX princi-
pe); Score: puntentotaal maal multipliers;
Logs voor 26 november per e-mail naar:
(voor SSB) phoctest@nzart.org.nz en: (CW)
cwoctest@nzart.org.nz of per post:
Oceania DX Contestmanager, c/o Wel-
lington Amateur Radio Club Inc,
PO Box 6464, Wellington 6030,
Nieuw Zeeland. Meer informatie op web-
site: http://www.nzart.org.nz/nzart/update/
contests/oceania/
Belgische Contest (ON contesten)
Doel: het werken met stations in Belgi‚;
440
Data: SSB op 7 oktober 2001 en CW op
14 oktober 2001; UTC: 0600-1000;
Band: 80 meter; Klasse: alleen SO; Uit-
wisselen: RS(T) en volgnummer. De Belgi-
sche stations ook hun UBA gewest. De
UBA-bestuursleden geven tevens de af-
korting van hun functie, DM, CM of RB
(dus bijv. 599001MCL/CM); Punten: Ge-
werkte UBA-bestuursleden tellen voor
6 punten, overige ON stations voor
3 punten per QSO; Multiplier: de ge-
werkte UBA gewesten; Score: puntento-
taal maal multipliers; Log naar: (binnen
3 weken): Leon Welters, ON5WL, Borg-
straat 80, B 2580 Beerzel, Belgi‚. Het
e-mailadres is: on5wl@amsat.org
Wie in de contest het MCL award ge-
werkt heeft kan zijn awardaanvraag
met het log opsturen; men moet geen
QSL-kaarten bijvoegen.
RSGB 10/15 meter Contesten
Doel: werken met stations uit Groot-Brit-
tanni‚; Data: SSB op 7 oktober 2001 en
CW op 21 oktober 2001; UTC: 0700-
1900; Banden: 10 en 15 meter; Klasse:
SO en SWL; Uitwisselen: RS(T) en volg-
nummer, Britse stations geven ook hun
districtcode; Punten: 3 per QSO; Multi-
plier: de per band gewerkte districten;
Score: puntentotaal maal multipliers; Log
naar: RSGB, Contest Committee, c/o S.V.
Knowles, G3UFY, 77 Bensham Manor
Road, Thornton Heath, Surrey, CR7 7AF,
Engeland. Of per e-mail naar:
hf.contests@rsgb.org.uk
Bij het e-mail log ook een summary-file
bijvoegen.
Ibero Zuid Amerika DX Contest (SSB)
Doel: werken met elk conteststation; Da-
tum: 13 en 14 oktober 2001; UTC: 2000-
2000; Mode: SSB; Banden: 160 t/m 10
meter; Klasse: SO, SO-QRP, MO en SWL;
Uitwisselen: RS en volgnummer; Punten:
met stations uit Zuid Amerika 3 punten,
de overige stations 1 punt; Multiplier: de
per band gewerkte landen genoemd in
de landenlijst; Score: puntentotaal maal
multipliers; Log naar: Vicente Aguilella
(EA5AL), P.O. Box 87, 12200 Onda, Cas-
tellon, Spanje. U kunt uw log ook per
e-mail naar hem sturen: ea5al@ure.es
Landenljst: CE, CE9, CE0, CO, CP, CT, CT3,
CU, CX, C3, C9, DU, EA, EA6, EA8, EA9,
HC, HC8, HI, HK, HK0, HP, HR, KP4, LU,
OA, PY, PY0, TG, TI, TI9, XE, XF4, XX9,
YN, YS, YV, YV0, ZP, 3C1, 3C0.
JARTS RTTY Contest
Doel: werken met ieder conteststation;
Data: 20 en 21 oktober 2001; UTC:
0000-2400; Mode: RTTY; Banden: 80
t/m 10 meter; Klasse: SO, MO of SWL;
Uitwisselen: RST en leeftijd (YL mogen 00
geven); Punten: binnen Europa 2 punten,
daarbuiten 3 punten; Multiplier: de ge-
werkte calldistricten van JA, W, VE, VK
en de gewerkte DXCC-entities (m.u.v. JA,
W, VE, VK); Score: puntentotaal maal
multipliers; Log naar: JARTS Contestma-
nager Hiroshi Aihara, JH1BIH, 1-29 Hon-
cho, 4 Shiki Saitama, 353-0004, Japan.
Work All Germany (WAG) Contest
Doel: uitsluitend werken met stations uit
Duitsland; Datum: 20 en 21 oktober
2001; UTC: 1500-1500; Mode: CW en
SSB of Mixed; Banden: 80 t/m 10 meter.
De tien-minuten-regeling is van toepas-
sing. Men mag dus na een verbinding
pas van band of mode wisselen indien
men tenminste 10 minuten op de desbe-
treffende band of mode actief is geweest.
Wel mag men op een andere band een
nieuwe multiplier werken. Klasse: SO-CW,
SO-Mixed, SO-Mixed-QRP (max 5W out-
put), MOST en SWL. Men mag in elke ca-
tegorie van een DX-cluster gebruik ma-
ken; Uitwisselen: RS(T) en volgnummer,
Duitse stations geven RS(T) en hun DOK-
nummer; Punten: 3 per QSO. SWL: SSB
QSOÕs 1 punt en CW QSOÕs 3 punten
indien van het DL-station wordt gelogd:
RS/RST + DOK plus de roepnaam van
het tegenstation; Multiplier: de per band
gewerkte DOKÕs (bij mixed mode telt
een DOK slechts ””nmaal per band). Bij
de speciale DOKÕs telt slechts de eerste
letter; Score: puntentotaal maal multip-
liers; Log voor 20 november 2001 naar:
Klaus Voigt, DL1DTL, Postfach 12 09 37,
D-01010 Dresden, Duitsland. Bij meer
dan 100 QSOÕs per band een dupe-lijst
mee sturen. Men kan ook een diskette
(3.5Ó) met een ASCII file (bijv. de CT.all)
gebruiken om de loggegevens toe te
zenden. Wel een summary bijsluiten.
Voor logs via e-mail: wag@darc.de
ARCI QRP CW Contest
De QRP Amateur Radio Club Internatio-
nal (ARCI) geeft u de gelegenheid in het
weekend van 20 en 21 oktober 2001
uw antennes te testen. De contest loopt
van zaterdag 1200 UTC tot zondag
2400 UTC. Men mag maar 24 uur van de
36 uur deelnemen. Uitwisselen: rapport Ð
USA staat of DXCC entity Ð ARCI nummer
(niet-leden: het uitgangsvermogen). Pun-
ten: ARCI lid 5 punten, overigen buiten
Europa 4 punten en binnen Europa
2 punten. Multiplier: VE, W staten plus
DXCC entities. Score: puntentotaal maal
multipliers maal output bonus. De bonus
is afhankelijk van het vermogen: tot
250 mW x factor 15, tot 1 W is x factor
10; tot 5 W is x factor 7. Boven de 5 W
factor 1. Logs naar QRP ARCI Contest
Manager, Randy Foltz, K7TQ, Attn:
QSO-Party, 809 Leith St, Moscow,
ID 83843, USA. Het e-mailadres:
rfoltz@turbonet.com.
In het log vermelden of u met zelfbouw
apparatuur werkte. Dat levert mogelijk
nog extra punten op. Bij deelname
maakt u kans een mooi award te be-
machtigen.
CQ WW DX SSB Contest
Doel: werken met elk conteststation; Da-
tum: 27 en 28 oktober 2001; UTC: 0000-
2400; Mode: SSB; Banden: 160 t/m 10
meter; Klasse: SO, SOSB (beide in de sec-
ties: Low power tot 100W, High power
>100 W en QRP tot 5W), SO-Assisted (is
met hulp van DX-cluster), MOST (met de
10-minuten regeling), MOMT; Uitwisse-
len: RS en CQ zone (14). Denk ook aan
het vermelden van uw contestclub (t.b.v.
de CQ WW Club competitie!); Punten:
met Europa 1 punt en met overige sta-
tions 3 punten. Nederland levert ons
geen punten op doch telt wel als multi-
plier; Multipliers: de per band gewerkte
DXCC/WAE entiteiten/landen plus de ge-
Electron oktober 2001
werkte CQ-zones; Score: puntentotaal
maal multipliers; Log: Voor 1 december
naar CQ Magazine, CQ WW TST,
25 Newbridge Road, Hicksville,
NY 11801, USA. Meer dan 200 QSOÕs
op een band, dupe lijst meesturen. Voor
elke band afzonderlijk logblad gebrui-
ken. Men dient wel een alfabetische lijst
van de gewerkte multipliers mee te stu-
ren. Men kan ook een diskette (3.5Ó)
met een ASCII file (bijv. de CT.bin) gebrui-
ken om de loggegevens toe te zenden.
Wel een summary bijsluiten. Het e-mail-
adres luidt: ssb@cqww.com. Men dient
een summary in ASCII te sturen, het log
mag in ASCII of in ...(roepnaam).All bij CT
logging of ... .DAT bij TR logging dan wel
een Cabrillo file.
Kort contestnieuws
De door de DARC georganiseerde Hell
Contest vindt plaats op 6 oktober 2001
op 80 meter van 1400-1600 UTC en ver-
volgens op 7 oktober 2001 op 40 meter
van 0900-1100 UTC.
Naast het rapport een volgnummer uit-
wisselen. Score: per QSO 1 punt. Net als
de WAE mag men QTCÕs uitwisselen,
hierbij geldt een maximum van 5 sta-
tions. De DXCC entiteiten en calldistricten
uit W, VE en JA tellen als multipliers. Log De stand is momenteel:
naar W. Ludwig, DF5BX, Postfach 1270,
D-49110 Georgsmarienhutte, Duitsland.
ADXC (PA0MIR, PA3EMN) 3226769 punten
Log per e-mail: df5bx@darc.de Hoogeveen (A26) (PA0IJM) 1010111 punten
Friese Wouden (A63) (PA3GZC) 336820 punten
PA3EMN, PAOMIR en PA3GZC bedankt
voor jullie bijdrage aan deze rubriek. Een bekend conteststation is NK7U. In-
dien u aan een ARRL contest heeft mee-
Contestresultaten gedaan moet u het station wel in het log
hebben staan. Op de foto ziet u twee
Contestclub competitie operators die gebruik maken van een
In januari startte de Contestclub competi- TS950SD en een AMP LK800.
tie.
Om mee te doen stuurt u de tijdens de
contest behaalde resultaten via e-mail
naar pa3eld@amsat.org of via de post
naar PA3ELD.
Vermeld uw Contestclub of afdeling, de
naam van de contest en de geclaimde
score.
De afdeling Friese Wouden is nu ook
vertegenwoordigd in de clubcompetitie.
Vanuit deze afdeling is Gerard, PA3GZC
actief. Gerard maakt momenteel gebruik
van een IC746 transceiver met een out-
put van 100 watt. Als antennes gebruikt De antennes richting Europa ziet u op de
Gerard een inverted V van 2 x 10 meter andere foto. Het betreft de derde anten-
met de top op 9 m asl. De uiteinden be- ne mast met 4 KLM 5L yagiÕs richting
vinden zich op 3 m asl. De afspanrich- Europa.
ting is NE-SW).

LZ DX Contest 2000 SWL

PA-3342 206850 412 113 394
roepnaam QSOÕs punten mult. score sectie
PA3BLU 269 772 47 36284 AB RTTY
PA3ELD 85 251 20 5020 AB PA0EHF 81982 217 141 229
PA3CLQ 8 8 3 24 80m
PA0RRS 140 383 16 6128 15m MOST
Checklog: PA5TT PI4EUR 208728 442 227 312
(PA3HCF, PA7FM, PA3GZR, PA7HM, PA7PTT en Joop)
CQ WW RTTY Contest 2001
roepnaam QSOÕs punten mult. score sectie WAG Contest 2000
PA0WRS 63 166 59 9794 LP AB roepnaam score QSOÕs punten mult.
PA0EHF 29 90 27 2430 LP AB CW
PA0RRS 17442 119 342 51
WAE Contest 2000 PA5TT 8400 77 210 40
PA3ELD 1632 41 102 16
roepnaam score QSOÕs QTCÕs mult. PA5AX 726 23 66 11
CW
PA0RRS 7074 60 71 54 Mixed
PA3CAL 1680 40 0 42 PA0MIR 109854 375 1077 102
PA0IJM 5589 70 207 27
SSB PA0FEI 1890 31 90 21
PA0MIR 101010 202 575 130 PA3GZC 570 19 57 10
PA0IJM 77184 402 0 192
PA0RRS 30600 112 228 90
PA0KDM 4745 73 0 65 ARRL 160 Meter Contest 2000
PA3CAL 2684 61 0 44 roepnaam score QSOÕs mult. sectie
PA9RZ (QRP) 1116 31 0 36 PA3AAV 96 8 6 LP
Jan, PA3ELD
pa3eld@amsat.org

Op bezoek bij het Rotterdams

Radio Museum
In een oude zeer fraai opgeknapte
NS-loods aan de Ceintuurbaan in
Rotterdam, tegenover de winkels
van Correct, bevindt zich bovenge-
noemd museum. Bij het binnen-
treden zie je direct al een hoeveel-
heid ontvangers van Philips, Erres
en B&O staan, die de ontwikkeling
van de ontvangtoestellen laat
zien, dit over een periode van
zoÕn 75 jaar. Bij nadere beschou-
wing ontwaar je wire- en tapere-
corders met de overgang naar de
cassetterecorder. Vele fraaie toe-
stellen zijn er te aanschouwen.
Ook videorecorders, met de syste-
men die nu reeds tot de verleden
tijd behoren, staan er opgesteld.
Het is een museum dat duidelijk
de nadruk op wat men nu de con-
sumentenelektronica noemt legt.
Het is aardig om te zien hoe de
eerste toestellen met de A415 en
honingraadspoelen er in die tijd
uitzagen en wat de kostprijs was.
De beheerder van dit museum,
Remco Isra‚ls, neemt ook de tijd
om groepen rond te leiden, maar
er moet dan wel een afspraak ge-
maakt worden. Het museum laat
niet de in de toestellen verwerkte
technieken zien. Het telefoonnum-
mer is (010) 461 85 85 en de ope-
ningstijden van 13.00 tot 16.00
uur, op zaterdag en koopzondag
tot 17.00 uur.
Cursus C en N
in Hengelo
Op vrijdag 14 september, daarna elke vrij-
dag, start de afdeling TWENTE weer met een
tweejarige cursus voor de C- en N-machti-
ging. De cursus wordt gehouden in ons club-
gebouw Õt Hamnus, Havenstraat 28 in Hen-
gelo.
Docenten zijn: Aad Nelemans (PA3GBU) eer-
stejaars en Koen Wieringa (PA3BHU) tweede-
jaars.
Aanvang van de cursus is 19.30 uur en de
kosten zijn Ä 85,00 per jaar (excl. studie-
boek).
Aanmelding en informatie betreffende de cur-
sus zijn te verkrijgen bij:
W.C.L. van der Meer, PA2WCL
Clara Peeterslaan 23
7545 BG Enschede

Electron oktober 2001 441

Ongedempte trillingen
Hebt u klachten, idee‚n of opmerkingen
niet thuis maar in een fotoalbum en heeft van algemeen belang of misschien wel
Imago lof... dan is dit de rubriek die voor u ter
mijns inziens het stoffige en oubollige ima-
Maar eens te meer blijkt dat het imagopro- beschikking staat. Aanvaarding en plaat-
go van de hobby maar weer eens te meer
bleem van het radioamateurisme door de
naar de buitenwereld bevestigd. Ik ben zelf sing van een inzending houdt echter niet
amateurs zelf in stand wordt gehouden.
24 jaar en sinds Õ94 radioamateur maar ik in dat het Hoofdbestuur van de VERON,
Groot was mijn verbazing dan ook weer
wordt door mijn leeftijdgenoten echt uitge- resp. de redactiecommissie van
toen ik het nummer van Electron van au-
lachen hoor, als zij zien wat voor vereni- ELECTRON het met de inhoud ervan eens
gustus op de deurmat zag liggen. Hoe is het
gingsblad ik in de bus krijg! Ach, wellicht is. De redactie houdt zich het recht voor
mogelijk dat een verenigingsblad de initia-
zult u denken dat ik de situatie ietwat over-
tieven van het Hoofdbestuur - te weten ver- ingezonden stukken in te korten of niet te
drijf maar ik ben van mening dat wil de VE-
grijzing binnen de vereniging tegen te gaan plaatsen.
RON jonge leden aantrekken zij in ieder ge-
door jongeren te stimuleren en te enthou-
val haar blad er tenminste op de voorpagi-
siasmeren voor onze hobby - met een der-
na wat flitsender, moderner, interessanter
gelijke foto op de voorpagina, zo naast zich
en vooral jonger(!) uit mag laten zien.
neerlegt? Het hoogstwaarschijnlijk goedbe-
doelde en overigens best grappige Õvakan-
tiekiekjeÕ op de omslag hoort daar echt
PA3GWJ

Komt U Ook?
Afd. Alkmaar
In oktober hebben we een bijzondere vergadering. Op
12 oktober houden we een algemene ledenvergadering
om onze zustervereniging EVA op te heffen, zoals voorge-
steld in het in EVA nieuws van juni gepubliceerde stukje
van onze voorzitter. Daarnaast blijft er zeker tijd voor on-
derling QSO bij een drankje voor amateurprijzen. Kijk voor
het laatste nieuws in EVA nieuws of op de webpagina
http://veron.alkmaar.net.
Afd. Amersfoort
De afdeling komt iedere 2e vrijdag van de maand bijeen
in het Burg. van Randwijckhuis, Diamantweg 22 te
Amersfoort (12 oktober Ð lezing over APRS; 9 november Ð
verkoping van courante radioamateurspullen). Zaal open
19.30 uur, aanvang 20.00 uur. Elke maandag is er een
VAM-avond, met de mogelijkheid om na de uitzending
van Radio AA verbindingen te maken. Adres Radio AA,
Bedrijfsweg 11 te Leusden (industrieterrein de Ambachts-
weg), aanvang 20.00 uur. Dinsdagavond is er om 20.30
uur een RTTY-bulletin op 145,7875 MHz (inmelden in
phone op 430,050 of 145,7875 MHz). Zie voor info en
het laatste afdelingsnieuws:
http://www.veron.nl/afdeling/amersfoort.
Afd. Amstelveen
Voor de maand oktober is er een onderling QSO zoals ge-
bruikelijk op de 2e maandag van de maand in wijkcen-
trum Alleman, Den Bloeyenden Wyngaerdt 1 te Amstel-
veen, aanvang 20.00 uur. Deze maand komt Hans, PE2JF,
een voordracht houden over de communicatie met U-bo-
ten gedurende WO II. Tenslotte zij vermeld dat onze QSL-
manager met de bekende koffer aanwezig is op de cluba-
vond. Graag verwijzen we ook voor andere afdelingsacti-
viteiten, zoals een eventuele excursie en ander nieuws
naar onze homepage www.qsl.net/pi4asv die wordt bijge-
houden door Dick, PA1DR. Ons clubstation PI4ASV is QRV
op maandag om 21.00 uur op 145,400 MHz behalve op
onze clubavond. Op vrijdagavond zijn we QRV in packet
mode ook om 21.00 uur op 144,850 en 430,825 MHz.
Tenslotte hebben we op zondagavond eveneens om
21.00 uur een 6 m-net in de lucht. Dat is sinds 1 mei
51,500 MHz. Verschillende inmelders werken met surplus
apparatuur, hetgeen altijd boeiend is, mede door de ande-
re eigenschappen van de 6 m-band. Inmelden ook van
buiten de afdeling wordt zeer op prijs gesteld.
Afd. Amsterdam
Op donderdag 11 oktober komt Henk Middelkoop, samen
met een collega, een lezing houden over maritieme radio-
communicatie. Deze lezing was gepland in juni maar kon
toen door omstandigheden niet doorgaan. Henk Middel-
koop is secretaris van de Stichting Historisch Materiaal Ra-
dio-Holland. Het zal een interessante lezing worden over
de geschiedenis van de maritieme radiocommunicatie in
het algemeen en die van Radio-Holland in het bijzonder.
Zoals altijd is ook de QSL-manager aanwezig. Op Internet
kunt u zien of er kaarten voor u klaar liggen
http://www.xs4all.nl/~pb0anx/qsl2001.htm. De bijeenkomst
wordt gehouden in de Conducteursruimte, achterzijde van
het Haarlemmermeerstation, Amstelveenseweg 264. De
ingang ligt aan het begin van de Havenstraat direct links-
af door het hek en begint om 20.00 uur. Op de 1e en
3e donderdag van de maand zijn er uitzendingen van het
clubstation PI4RCA op 145,350 MHz. Aanvang 20.30 uur.
Luister hiernaar voor de laatste actuele informatie,
DX-news enz. Inmelders zijn van harte welkom.
Aankondigingen moeten altijd voor de 28e van elke maand in het bezit zijn
van de redacteur van deze rubriek:
Piet van der Zalm, PE1AHQ, Alk 61, 2201 XL Noordwijk.
Geef wijzigingen door aan onze verenigingszender PI4AA.
Aankondigingen kunnen 2 manieren worden
ingediend: Schriftelijk of via E-mail (SALMON@XS4ALL.NL). Packet is niet meer
mogelijk, omdat de node PI1ESA niet goed werkt.
Afd. Apeldoorn Afd. Assen
Over de afdelingsavond van 19 oktober is nog niets be- Als regel is er iedere 1e donderdag van de maanden sept.
kend. Op 16 november zal de avond gevuld zijn met een t/m juni een bijeenkomst in zalencentrum de Aanleg te
verkoping, de zaal gaat om 19.30 uur open en om Deurze. Aanvang 20.00 uur. De huisfrequentie voor de re-
20.00 uur start de verkoping. Over de afdelingsavond van gio is 145,275 MHz.
21 december is nog niets bekend. Heeft u idee‚n voor de in-
Afd. Noord en Zuid Beveland
vulling van een afdelingsavond laat dit dan even aan een
Op de laatste vrijdag van de maand is de afdelingsbijeen-
van de bestuursleden weten. Kijk voor actuele informatie
op de Internet site van onze afdeling of luister naar PI4APD. komst in de Radioclub. De Radioclub is iedere vrijdag-
avond en zaterdagmiddag geopend. Aanvullende informa-
Onze activiteiten op de verenigingsavond vinden steeds
plaats vanaf 20.00 uur in de Kayersheerdt, Eerste Wormen- tie wordt gegeven tijdens de ronde op zondag om
12.00 uur op 145,725 MHz (PI3GOE). De Radioclub ligt
seweg te Apeldoorn. Langs deze weg bent u uitgenodigd
en natuurlijk van harte welkom. De verenigingszender t.h.v. km paal 4,0 aan de Langeweg te Wilhelminadorp.
Internet http://welcome.to/pi4zld.
PI4APD is elke zondagavond in de lucht om 20.00 uur op
de frequentie 145,725 MHz. De Internet site van onze afde- Afd. Breda
ling is te vinden via http://www.veron.nl/afdeling/apeldoorn. De afdeling houdt iedere 1e dinsdag van de maand, met
Veel plezier met de hobby. uitzondering van augustus, bijeenkomst in de Dorpsher-
Afd. ARAC berg, W. Alexanderplein 4 te Teteringen. Telefoon (076)
De Achterhoekse Radio Amateur Club houdt elke laatste 571 32 02. Aanvang 20.00 uur, QSL-bureau en Servicebu-
dinsdag van de maand haar bijeenkomst in caf”-restau- reau aanwezig. Voor verdere informatie: kijk in het afde-
rant de Olde Mılle te Neede. De eerstvolgende afdelings- lingsblad de Sleutel (bel (0162) 316 005 voor een abonne-
bijeenkomst is op 30 oktober en begint zoals gebruikelijk ment) of in de mailbox van PI8HWB, directory Õregio07Õ,
om 20.00 uur. Denkt u allen aan de jubileumavond ter subdir Sleutel.
gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de ARAC op Afd. Delft
17 november in caf”-restaurant Õt Haantje in Neede! Een Elke 3e dinsdag van de maand, met uitzondering van juli
convocatie met nadere bijzonderheden wordt ruim van te- en augustus, is er een bijeenkomst in het zaaltje van Stich-
voren rondgestuurd. Zie ook info op de ARAC-homepage. ting Speeltuin Bomenwijk, Beukenlaan 1 te Delft. Het QSL-
Over convocaties gesproken: Uw aller secretaris zou toe- bureau, het Servicebureau en de leesmappen zijn aanwe-
komstige convocaties graag zoveel mogelijk per e-mail zig. Aanvang 20.00 uur, zaal open vanaf 19.30 uur. Voor
willen distribueren. Wil eenieder die van deze mogelijk- het programma verwijzen wij u naar Delfts Blauw of onze
heid gebruik wil maken s.v.p. zijn e-mail adres doorgeven Internet pagina: http://verondelft.tiscaliweb.nl. Delft ontmoet
(voor zover nog niet gedaan)? Zoekt u contact met of in- elkaar elke zondag rond 11.30 uur op 28,700 en
formatie over de ARAC, kijk dan eens op de homepage 145,2875 MHz.
van de ARAC (www.veron.nl/afdeling/arac) of stuur een
mailtje naar de afdelingssecretaris (pi4ajs@amsat.org). Op Afd. Deventer
de homepage is tevens het programma voor de afdelings- De afdelingsbijeenkomsten worden gehouden op elke
bijeenkomsten te vinden. Er wordt door het bestuur inten- 2e donderdag van de maand, met uitzondering van de
sief geprobeerd om op de bijeenkomsten een lezing of maanden juli en augustus, in het wijkgebouw het Haar-
soortgelijke activiteit te organiseren. Tips/suggesties zijn huus, Ganzeboomsweg 5 te Schalkhaar, aanvang 20.00
van harte welkom. Graag tot ziens! uur. Het QSL-bureau is dan ook aanwezig. Onze huisfre-
quentie is 145,275 MHz. Iedere vrijdagavond begint om
Afd. Arnhem 20.30 uur op deze frequentie de ronde van Deventer ge-
Elke vrijdagavond is er bijeenkomst in het clubhonk, Nas- leid door PI4DEV. Meldt u eens in of kom eens langs.
saustraat 4a te Arnhem. Is er geen specifieke activiteit dan
is er de gezellige onderlinge QSO. Op de laatste vrijdag- Afd. Doetinchem
avond van elke maand is onze QSL-manager Bert, De afdeling houdt haar maandelijkse bijeenkomsten op
NL11889, aanwezig. Elke donderdagavond om 21.30 uur de 2e dinsdag van de maand. Voor de maand oktober is
geeft Fred, PE1PBZ, op 145,425 MHz via PI4ANH het actu- dat dinsdag de 9e. De bijeenkomsten worden gehouden
ele verenigingsnieuws door. Inmelden kan natuurlijk. De in het clubgebouw van postduiven vereniging Eureka,
Internetsite van onze afdeling is te vinden via sportpark Bezelhorst te Doetinchem. Aanvang 20.00 uur.
http://www.qsl.net/pi4anh/ of via http://www.veron.nl waar Het programma voor deze avond is nog niet bekend. Luis-
webmaster Berry zorgt voor steeds weer actueel nieuws. ter hiervoor naar de uitzendingen van PI4AA, die elke
Ook zijn er nog de mededelingenborden in het clubhonk. donderdagavond heruitgezonden wordt op PI3DTC
Dus...meld je eens in via 145,425 MHz, bezoek eens de (145,6875 MHz). Tevens hopen we weer actief te zijn tij-
clubavond of bekijk onze website. dens de JOTA vanaf het terrein van de ÕGeneraal Rood-

442 Electron oktober 2001

haan groepÕ in Doetinchem. Ook op het Internet zijn we
aanwezig met het laatste clubnieuws www.qsl.net/pi4dtc.
Afd. Dordrecht
Elke vrijdagavond vanaf 20.00 uur bent u welkom in ons
clubgebouw, Touwslagerstraat 6 te Dordrecht. U kunt
dan gebruik maken van ons clubstation PI4VAD, zowel
de 2 m als de HF-zender staan dan voor u klaar. U kunt
ook onder het genot van een consumptie met de aanwe-
zige radioamateurs gezellig bijpraten en ervaringen uit-
wisselen. Het laatste afdelingsnieuws kunt u vinden op de
packet-bbs PI8VAD en een bezoek aan onze Internet-
website http://www.qsl.net/pi4vad geeft een beeld van de
activiteiten van de afdeling in de afgelopen maanden en
is zeker het bezoeken waard. Tot ziens in ons clubge-
bouw in Dordrecht!
Afd. Zuid Oost Drenthe
De afdelingsbijeenkomsten worden gehouden op de 1e
vrijdag van de maand om 20.00 uur in het Nivon ge-
bouw aan de Panstraat 16a te Emmen. Voor afdelings-
nieuws kunt u luisteren naar de uitzendingen van PI4ZOD
op zondagmorgen om 10.30 uur en woensdagavond om
20.30 uur op 145,625 MHz of kunt u vinden op het bul-
letin-board van onze ATV-repeater PI6ZOD.
Afd. Eemsmond
De afdeling houdt iedere 2e vrijdag van de maand haar
bijeenkomsten, behalve in de maanden juli en augustus.
Aanvang 20.00 uur in caf” zaal Koster, Hoofdstraat 27 te
Meedhuizen.
Afd. Etten-Leur
Bijeenkomst iedere 2e dinsdag van de maand. Aanvang
20.00 uur in caf” ÕBiljartcentrumÕ, Markt 40 te Etten-
Leur. Ronde Etten-Leur, iedere zondagavond om 20.30
uur op 145,350 MHz.
Afd. Friese Meren
Op iedere 2e vrijdag van de maand houden wij een bij-
eenkomst in het wijkgebouw de Hen, Hugo de Groot-
straat 2 te Sneek. Aanvang 20.00 uur. Voor deze bijeen-
komsten zal het afdelingsbestuur interessante lezingen
organiseren. In de pauze is er een verkoping van eventu-
eel meegebrachte spullen. Het QSL-bureau en Servicebu-
reau zijn aanwezig.
Afd. Friesland-Noord
Deze maand weer een gemeenschappelijke avond met
de VRZA afdeling-Friesland op maandag 8 oktober in het
dorpshuis in Goutum. Dorpshuis Ien en Mien vindt u aan
de Buorren 13a, in het midden van het dorp. Ruime par-
keergelegenheid achter het gebouw, QSL-manager aan-
wezig. Aanvang 20.00 uur. Voor meer info zie het afde-
lingsblad CQ-Friesland-Noord of op de afdelings homepa-
ge: www.qsl.net/pi4lwd. Afdelingssecretaris is Peter Wij-
benga, telefoon (0517) 396 717 (na 18.00 uur). Graag tot
ziens op maandag 8 oktober in Goutum.
Afd. Õt Gooi
Onze wekelijkse bijeenkomsten zijn op dinsdagavond in
de benedenzaal (rechts) van het Ceaciliagilde. Het adres is
Cornelis Drebbelstraat 56 te Hilversum. Aanvangstijd is
20.00 uur. Elke donderdagavond vanaf 21.00 uur op
145,225 of 433,450 MHz kunt u de nieuwsronde horen
van PI4RCG. De Veron afd. Õt Gooi heeft een heuse kle-
dinglijn: T-shirts, sweaters en caps zijn te bezichtigen en
te koop bij Otto, PE1BBV. De secretaris Edward Kleinjan,
PE1PPQ, kunt u bereiken op (035) 628 02 36 of
06 515 581 45 of op het e-mailadres pe1ppq@amsat.org.
Onze website vindt u op: www.dutch.nl/pi4rcg.
Afd. Gorinchem
Agenda: Donderdag 4 oktober foto/dia/video-avond. Vrij-
dag 5 oktober vossenjacht op 2 meter in en rond Gorin-
chem. Op donderdag 4 oktober vertonen wij o.a de beel-
den welke in de afgelopen seizoenen zijn gemaakt. Heeft
u nog iets liggen wat u interessant vond neem het dan
mee naar deze avond. Op vrijdagavond wordt er een
kleine vossenjacht georganiseerd welke gehouden zal
worden in en rondom Gorinchem. Er wordt om 19.45 uur
verzameld op het parkeerterrein van de Gamma aan de
Spijksedijk te Gorinchem. Heeft u interesse? Geef u dan
even op bij Jacco, telefoon 06 502 617 74 of stuur even
een mailtje met uw gegevens naar pho@xs4all.nl. Aspi-
rant-zendamateurs kunnen nog steeds terecht bij de cur-
susleider Wim Koppelaar, PA3BRP, voor de cursussen N,
C en CW. Heeft u een handicap? Geen probleem na over-
leg met de cursusleider kunnen hiervoor aanpassingen
geregeld worden! Meer informatie hierover bij Wim, tele-
foon (0184) 614 201. De afdelingen van de Veron en de
VRZA te Gorinchem houden iedere 1e donderdag van de
maand een bijeenkomst in Õt Valkennest van de Scou-
ting APV. Voor verdere info kunt u contact opnemen met
onze afdelingssecretaris Hugo, PE1GIG, telefoon/fax
(0183) 636 203 of e-mail: pho@xs4all.nl. Of kijk op onze
homepage xs4all.nl/~pho. Het altijd gezellige Valkennest
is gelegen aan de Sportlaan 4 (Sportpark Mollenburg) te
Gorinchem en de koffie is klaar om 20.00 uur. Wij zien u
graag bij onze gezamenlijke activiteiten in oktober!
Afd. Den Haag
Denkt u aan onze najaarsverkoping in het gebouw van
de Modelbouwvereniging HFCC op de werf, naast Mc Do-
nalds? Komt allen in grote getale op 25 oktober vanaf
20.00 uur. Op elke woensdagavond vanaf 19.30 uur
staat de deur van onze clublokaliteit aan het Catharina-
land 189 voor een ieder uitnodigend open, dit jaar staat
in het teken van een voortdurende inspanning om nieu-
Electron oktober 2001
we leden in onze Haagse afdeling te introduceren, dus u
moet ÕuitnodigendÕ dan ook letterlijk nemen. Er is gele-
genheid voor onderling QSO aan gezellig nieuw meubi-
lair, onder het genot van een goed verzorgd hapje of
drankje. Er is de mogelijkheid om verbindingen te maken
met onze afdelingsapparatuur op VHF en UHF en met
onze nieuw aangeschafte HF zendontvanger op de korte-
golf. Het is ook mogelijk verbindingen te maken met ons
eigen afdelings packet station, in onze eigen computer-
ruimte. Ook de zelfbouwer is bij ons nog niet vergeten, er
is altijd technische hulp en meettechnische ondersteuning
bij ons aanwezig. Over het algemeen is er ook altijd wel
een bestuurslid aanwezig om vragen over de afdeling,
het zendamateurisme in het algemeen of de Veron in het
bijzonder te beantwoorden. Vanaf eind maart zijn er ook
weer mogelijkheden zich op te geven voor een CW cur-
sus onder leiding van ons lid Wim Zonneveld, PA2WJZ.
Aanmeldingen worden ingewacht bij onze secretaris
Hans Lourens, PE1RTA, ook voor info en promotie mate-
riaal. U kunt ons bereiken via telefoon (070) 388 71 28
en b.g.g. fax (070) 330 05 33 of per e-mail naar
PE1RTA@AMSAT.ORG.
Afd. Den Helder
Op de maandagavonden zijn er bouwavonden. U kunt
met uw (defecte) toestellen en apparaten komen sleute-
len. Op de donderdagen is gelegenheid tot het halen en
brengen van uw QSL-kaarten, het kennismaken met an-
dere leden en het nuttige van een natje aan onze gezelli-
ge bar, of het uitwisselen van gegevens m.b.t. de hobby.
Op de 3e donderdag wordt getracht een lezing te organi-
seren. Op de verenigingsavonden is er, op verzoek, meet-
apparatuur aanwezig. De cursus techniek wordt regelma-
tig gehouden. Informeer hiervoor bij een van de be-
stuursleden. Het verenigingsnieuws van onze en ook van
andere afdelingen in Noord Holland Noord wordt iedere
zondagmorgen om 11.00 uur op 145,225 MHz in de kop
van Noord Holland-ronde (KNH-ronde) bekend gemaakt.
Heeft u vragen, op- of aanmerkingen neemt u dan gerust
contact op met een der bestuursleden. Wij hopen u bin-
nenkort ook eens persoonlijk welkom te heten op een
verenigingsavond in ons verenigingsgebouw aan Heilig-
harn 5a te Den Helder.
Afd. Õs-Hertogenbosch
Iedere vrijdag vanaf 20.00 uur bent u welkom voor on-
derling QSO en andere zaken in onze vergaderruimte in
Sociaal Cultureel Centrum de helftheuvel in Den Bosch,
telefoon (073) 621 79 73. Iedere eerste vrijdag van de
maand is er afdelingsvergadering. Iedere zondagmorgen
is PI4SHB vanaf 11.30 uur te beluisteren op 145,250 en
3,750 MHz. Deze en verdere informatie is ook te lezen-
en bekijken op onze clubwebsite:
http://www.qsl.net/pi4shb.
Afd. Hoekse Waard
De bijeenkomsten van onze afdeling zijn altijd de 1e
dinsdag van de maand. Onze locatie is het dorpshuis
Concordia, Koetsveldlaan 17 te Westmaas t.o.v. de Witte
Molen aanvang 19.30 uur. Wat er te gebeuren staat zult
u tijdig te weten komen (een gezellig onderling QSO is er
altijd) via een convo of door middel van de verenigings-
zender. Hoekse Waardse frequentie 145,575 MHz. Ieder-
een is van harte welkom.
Afd. Hoogeveen
De afdeling komt elke 1e maandag van de maand (be-
halve in de maand augustus) om 20.00 uur bijeen in caf”
Haverkort te Schuinesloot. Nadere gegevens over lezin-
gen en vossenjachten worden elke zondagavond om
20.30 uur op het Tamboernet op 145,250 MHz bekend
gemaakt. Iedereen is van harte welkom. Ook kunt u deze
gegevens vinden op onze homepage:
http://www.rendo.dekooi.nl/~pa3elq. Iedereen is van harte
welkom.
Afd. Hunsingo
De afdeling houdt haar bijeenkomsten iedere laatste vrij-
dag van de maand (behalve juni, juli en augustus) in het
N.A. de Vriesgebouw, Nieuwstraat te Winsum (Gn). Aan-
vang 20.00 uur. Leden en geŁnteresseerden zijn van harte
welkom.
Afd. IJsselmeerpolders
Dinsdag 2 oktober komen we voor het eerst na de va-
kantie weer bij elkaar. Het mag ook wel na drie maan-
den! Daarom wordt er een zinnig onderwerp behandeld.
Er wordt door een terzakekundige zendamateur een le-
zing gehouden over het wel en wee en het gebruik van
de langegolf. Apparatuur en antennes voor deze band
zijn vrijwel allemaal zelfbouw, zodat het een frequentie is
om eens heerlijk te gaan experimenteren. We verwach-
ten u allen in het clubgebouw van de Flevoscouts, Gilde-
penningdreef 1 te Dronten. Welkom!
Afd. Leiden
De afdeling houdt haar bijeenkomsten iedere 3e dinsdag
van de maand in het gebouw de Eendracht, Lage Mors-
weg 14a te Leiden. Aanvang 20.00 uur. Op dinsdag 16
oktober komt Jaques van Zoest, PA3AJW, vertellen over
zijn activiteiten in Isra‚l.
Afd. Zuid Limburg
Op de laatste vrijdag van de maand (26-10), is het thema
ÕMetingen aan antennesÕ door Paul, PA0EVO. Meten is
weten geldt ook voor antennes. Maar voor een goede in-
terpretatie moet je wel wat afweten van de achtergron-
den. Paul gaat hierop in en combineert dat met zijn erva-
ringen uit de praktijk. Plaats: Sterrenwacht Schrievershei-
de, Schaapskooiweg 95 te Heerlen (op de grens van
Brunssum en Heerlen). Laatste nieuws om 11.00 uur op
de zondagochtendronde op 145,725 MHz.
Afd. Maastrichtse Radio Amateurs
In het vorige Electron nummer schreven we: ÕWeten ze
bij MRA dan nooit van ophouden?Õ. Dat hadden we niet
moeten doen, want zoÕn opmerking heeft vaak een
averechtse uitwerking. Gaan ze er nog steviger tegenaan.
Vrijdagavond 5 oktober een spetterende lezing van Alan
Shapland over straalverbindingen in het Internetverkeer,
vervolgens een paar uren naar bed om zaterdag 6 okto-
ber in alle vroegte al weer klaar te staan voor een dag-
tocht die qua reisdoel, verzorging onderweg en een voor-
oorlogse eigen bijdrage zijn weerga niet kent. Burnout ligt
ook bij de leden van Õs lands actiefste afdeling op de
loer.
Afd. Meppel
De afdelingsbijeenkomsten van de afdeling worden ge-
houden op elke 3e maandag van de maand in wegres-
taurant de Lichtmis, gelegen aan de A28, afslag Nieuw-
leusen. De aanvang is 20.00 uur. Op deze avonden zijn
er lezingen over de vele facetten van onze mooie hobby.
Via de Meppelronde, elke zondag om 12.00 uur op onze
repeaters PI3MEP en PI2MEP en via het PI4MPL-bulletin in
packet en e-mail worden de onderwerpen en sprekers
van deze lezingen bekend gemaakt. Eens per 2 weken,
op dinsdagavond, komt de hobbyclub bijeen op hetzelfde
adres. Aanvang 20.00 uur. Het PI4MPL-bulletin kunt u per
e-mail ontvangen. Even een e-mail aan schaap@nlr.nl.
Verder info via onze homepage te bereiken via www.ve-
ron.nl of via de secretaris Rob Kreukniet, PA3EMS, tele-
foon (0527) 616 998, e-mail pa3ems@amsat.org.
Afd. Nieuwegein
De afdeling houdt haar bijeenkomsten op de 2e woens-
dag van de maand in het Rode Kruisgebouw, Constructie-
weg 6 te Nieuwegein. Aanvang 20.00 uur, zaal open om
19.30 uur. Telefoon (030) 606 77 99. Bijzonderheden
worden zonodig in de uitzending van de afdelingszender
PI4NWG, iedere 1e dinsdag van de maand op 145,425
MHz vanaf 20.30 uur en via
http://home.wxs.nl/~ppwm/veron/verona29.htm bekend ge-
maakt. Het QSL-bureau is reeds voor aanvang van de
vergadering aanwezig.
Afd. Nijmegen
Agenda: Maandag 1 oktober QSL-avond. Maandag 8 ok-
tober onderling QSO. Voor de maandagen 15, 22 en
29 oktober zijn nog geen activiteiten bekend voor het ter
perse gaan van de Electron. Zie met regelmaat onze ho-
mepage voor eventuele ingelaste activiteiten op ons nieu-
we adres http://home-tiscali.nl/~ti006065/ de linker kolom
bij komt U ook. Info telefoon/fax (024) 344 20 16 of
06 232 111 62. Het e-mailadres is pe1hsb@amsat.org. Het
e-mail secretariaat a35 is veron.a35@tiscali.nl of
veron35@tiscalimail.nl. Info telefoon graag tussen 10.00
en 12.00 uur, bij voorbaat dank.
Afd. Oss
De afdeling houdt iedere laatste maandag van de maand
haar bijeenkomst. Naast onze leden zijn alle geŁnteres-
seerden van harte welkom. De bijeenkomst wordt gehou-
den in wijkcentrum Õt Hageltje, Hagelkruisstraat 13 te
Oss. Aanvang 20.00 uur. PI4OSS is er iedere donderdag-
avond om 22.00 uur op 145,475 MHz in de lucht om de
Osse ronde te leiden. Het afdelingsnieuws en de rubriek
gezocht/overcompleet zijn er te horen. Hierna komen de
inmelders aan de beurt om hun vragen/opmerkingen te
plaatsen.
Afd. Rotterdam
Als u dit leest hebben we net onze 1e avond van het
nieuwe seizoen gehad (27 september). In oktober bent u
ook weer van harte welkom in de Alexandrijn, Lageland-
sepad 47 te Rotterdam en wel op 11 en 25 oktober en
verder om de 14 dagen op de donderdagavond in de on-
even weken. Raadpleeg ook onze website
http://www.qsl.net/pi4rtd/ of luister naar onze ronde op
zondagavond vanaf 20.30 uur op 145,6125 MHz. Ook
luisteramateurs worden van harte uitgenodigd om zich
via de telefoon in te melden.
Afd. Schagen
Op vrijdag 19 oktober komt Fred, PD0NQD, een lezing
houden over ÕTETRAÕ, het nieuwe digitale mobilofoon-
net voor politie, brandweer, e.d. Fred is actief betrokken
bij de opbouw van dit nieuwe netwerk en kan er dus
veel over vertellen. Onze verenigingsavonden worden ge-
houden in een gebouw van de GSG, Wilhelminalaan 4 te
Schagen. De aanvang is 20.00 uur. Luister voor het laat-
ste nieuws naar de KNH-ronde, elke zondag om
11.00 uur op 145,225 MHz. Of kijk op onze homepage
www.qsl.net/pi4sra.
Afd. Tilburg
Op de verenigingsavond van dinsdag 9 oktober zal er
een lezing gehouden worden door Arie Dogterom,
PA0EZ, over microgolven. Ook in oktober op woensdag
3 en 10 oktober zijn we nog aan het zelfbouwen in de
Atelier zaal van wijkcentrum Õt Sant. Mocht u interesse in
zelfbouw hebben kom gerust eens een kijkje nemen, we
zijn er vanaf 20.00 uur bezig met het bouwen van
vossenjacht ontvangers en zenders. Contactpersoon
voor het zelfbouwen is Cees Smets, PA2CST, bereikbaar
op telefoon (013) 455 23 94 of per e-mail naar:
443
 VERON Servicebureau
POSTBUS 1166 6801 BD ARNHEM. VOOR AL UW BESTELLINGEN. Tel.: (026) 442 67 60 tijdens kantooruren.
Fax.: (026) 368 58 99
Levering uitsluitend d.m.v. storting giro 235000. Alle prijzen onder voorbehoud van tussentijdse prijswijzigingen en zetfouten. E-Mail: veroncb@worldonline.nl
Porto- en administratiekosten bij binnenlandse bestellingen Ä 7,50 € 3,40 per zending. Inclusief BTW. Bestellingen: Postbus 1166, 6801 BD Arnhem.
Kantoor: Simon Stevinweg 12, 6827 BT Arnhem.
Bestelnr....................................................................................Prijs Ä Prijs € 581 G. QRP Club Circuit Handbook...........................40,00 18,15 Geopend Ma. t/m Vr. van 8.00 uur tot 12.45 uur en
582 G. QRP Club Circuit Antenna Handbook........42,50 19,29 van 13.15 uur tot 16.30 uur.
VERON Uitgaven 622 Practical Wire Antennas. ......................................45,00 20,42
261 Vademecum voor de Nederlanse Radio Amateur 632 Radio Auroras...........................................................36,00 16,34 256 NL-kaarten, ca. 250 stuks. ...................................20,00 9,08
ed. 2000 ......................................................................15,00 6,81 637 Space Radio Handbook ........................................60,00 27,23 257 P-kaarten, ca. 250 stuks.......................................20,00 9,08
578 F. Coen ON4ACN RTTY ervaringen en 638 Microwave Handbook Volume 1......................50,00 22,69 299 QSL-kaarten Eigen Ontwerp, evt. formulier aanvragen,
beschouwingen. ........................................................7,00 3,18 639 Microwave Handbook Volume 2......................75,00 34,03 ....bijv. 1000 stuks zwart/wit ..........................................275,00 124,79
545 Immuniseren. ..............................................................9,00 4,08 647 HF Antenna Collection ..........................................42,50 19,29 580 VERON sticker, per 10 stuks. .................................3,00 1,36
575 Roepnamenlijst 1999/2000 incl. CD-ROM ...15,00 6,81 654 Microwave Handbook Volume 3......................75,00 34,03 465 QTH locator kaart Nederland,
576 Rollema, D. (PA0SE), De ontvanger met 662 Practical AntennaÕs for novices.......................35,00 15,88 (oude + nieuwe) gev..................................................3,50 1,59
directe conversie .........................................................1,00 0,45 668 Technical Topics Scrapbook ...............................60,00 27,23 466 Idem, op rol..................................................................8,50 3,86
616 TCP/IP Introduction to internet protocols....12,00 5,45 683 Test Equipment for the radio amateur ...........55,00 24,96 514 QTH locator kaart Europa, 4-kleurendruk
675 VERON Jubileumboek, Vijftig jaar VERON 684 Amateur Radio Direction Finding.....................30,00 13,61 (DARC) geplastificeerd op rol. ..............................17,50 7,94
Honderdjaar Radio ..................................................45,00 20,42 686 Packet Radio Primer..............................................35,00 15,88 283 Azimuthale Radiokaart v.d. wereld gev............5,00 2,27
689 VERON Lijst houders NL-Nummer 1996..........5,00 2,27 687 Amateur Radio Operating Manual...................50,00 22,69 284 Idem, op rol. ..............................................................10,00 4,54
695 Ferriet Info .................................................................15,00 6,81 703 The Antenna ExperimenterÕs Guide..............70,00 31,76 605 Rad. Amt. World Atlas cont. all 32499
808 Reflecties voor PA0SE ...........................................25,00 11,34 705 Pract. Receivers for Beginners...........................60,00 27,23 Maidenhead Loc. Squares........................................8,00 3,63
809 Electron uitg. 1997 en Pubblic Domain 804 Practical Transmitters for Novices...................67,50 30,63 674 Radd Amt. World Atlas DARC in kleur. ...........27,50 12,48
Diskettes op CD-ROM ............................................15,00 6,81 807 VHF/UHF Handbook ..............................................80,00 36,30 665 Azimuthale kaart, 5 kleurendruk
810 Electron 1998 op CD-ROM ..................................15,00 6,81
op rol (DARC) formaat 54x50 cm.......................13,00 5,90
812 Electron 1999 op CD-ROM ..................................15,00 6,81 Engelstalig 666 Idem, formaat 30 x 28 cm. ..................................11,00 4,99
813 Electron 2000 op CD-ROM (Nieuw)..................17,50 7,94 513 CD-ROM Foreign and 670 VERON Luxe stropdas. ..........................................22,50 10,21
North. America 2000...........................................100,00 45,38 672 TRAXEL QTH Locator kaart Europa,
Opleiding
480 Handleiding morsecursus A + B ed. juni Õ97................................................................12,50 5,67
Duitstalig 673 TRAXEL World Prefix Map, ed. 2000
behoren bij cassettes.................................................9,00 4,08 506 Weiner, UHF Unterlage, 1 + 2. ..........................55,00 24,96
481 Morsecursus op cassettes (1-4), beginners (B).35,00 15,88 gevouwen, in plastic hoesje.................................12,50 5,67
547 Weiner, UHF Unterlage, teil 3. ...........................50,00 22,69 696 VERON Badge. Geweven t.b.v. b.v. colbert .......5,00 2,27
482 Morsecursus op cassettes (5-8), 503 Weiner, UHF Unterlage, teil 4. ...........................45,00 20,42 697 VERON videoband. Radio zendamateurisme
gevorderden (A). .......................................................35,00 15,88 290 Rothammel, Das Antennenbuch ..................................herdruk
483 Morsecursus oefenbandjes .................................35,00 15,88 op weg naar 2000...................................................29,95 13,59
610 Weiner, UHF Unterlage, teil 5. ...........................52,50 23,82
507 Examens C-Zendvergunning, (RDR) 648 Packet Radio, Funk Technik Berator...............40,00 18,15 Radio & Computer (inhoudsopgave op aanvraag)
Voorj. Õ95 t/m Voorjaar. 2000 (Nieuw) ..........22,50 10,21 661 Das DARC Antennenbuch (DARC). 3e ed. ......50,00 22,69 633 Public Domain Disk PC-001 V01..........................7,50
525 Cursusboek voor de C-Zendvergunning, 3,40
680 Funkempfanger-Schaltungstechnik 641 Public Domain Disk PC-002 V01..........................7,50 3,40
(A-C techniek). (Nieuwe Uigave) .........................55,00 24,96 Praxisorientiert ........................................................30,00 13,61 642 Public Domain Disk PC-003 V01..........................7,50
596 Wiskunde voor zendamateurs...........................12,50 5,67 3,40
681 DUBUS Technik V (Nieuwe uitgave)................45,00 20,42 643 Public Domain Disk PC-004 V00..........................7,50 3,40
702 Cursusboek voor de N-Zendvergunning .......40,00 18,15 685 Das Fax/SSTV Praxisbuch fr
805 400 Examenvragen N-Zendvergunning, 644 Public Domain Disk PC-005 V00..........................7,50 3,40
Funkamateure..........................................................35,00 15,88 645 Public Domain Disk PC-006 V00..........................7,50 3,40
(RDR)..............................................................................15,00 6,81 688 WEINER, UHF Applikations IV ............................42,50 19,29 646 Public Domain Disk PC-007 V00..........................7,50
811 Cursusboek voor C en N Zendvergunning, 3,40
692 Grundlagen und software fr die 649 Public Domain Disk PC-008 V00..........................7,50 3,40
voorschriften (Nieuw)............................................12,50 5,67 bahnberechnung von satelliten ........................30,00 13,61 652 Public Domain Disk PC-009 V00..........................7,50 3,40
700 Internet Radio Guide First ed. 653 Public Domain Disk PC-010 V00..........................7,50 3,40
ARRL (Amerikaanse) Uitgaven
(Klingenfuss) ..............................................................35,00 15,88 660 Public Domain Disk PC-011 V00..........................7,50 3,40
219 Solid State Design....................................................50,00 22,69
701 Guide to Worldwide Weatherfax Service 671 Public Domain Disk PC-012 V00..........................7,50 3,40
221 Radio Amateurs Handbook
Sixteenth. (Klingenfuss) ........................................40,00 18,15
(nieuwe ed. 2001) ....................................................80,00 36,30
704 Kurzwellen-Amateurfunktechnik ....................45,00 20,42
222 Antennabook, (Nieuw 19th edition) ................75,00 34,03
803 Amateurfunk im VHF/UHF-Bereich
223 The ARRL Antennabook 18th op CD-ROM. .90,00 40,84
Nieuwe uitgave ........................................................42,50 19,29
583 Satellite Experimenters Handbook..................60,00 27,23
601 QRP Notebook, 2th edition. ................................40,00 18,15
Bouwpakketten e.d.
620 Operating Manual ARRL. Nieuwe Uitgave
522 Morsepieper, (PA0KLS) compleet.......................17,50 7,94
6 th. edition ................................................................70,00 31,76
593 Bouwbeschrijving voorversterker EZ85...........3,00 1,36
226 Hints en Kinks. 15 th edition
565 Voorversterker voor de 144 MHz Porto- en
Nieuwe Uitgave.........................................................45,00 20,42
(DJ7VY) bouwpakket...............................................37,50 17,02
629 UHF/Microwave ExperimenterÕs Manual. ..60,00 27,23 administratiekosten
555 Bouwbeschrijving NL 99 ontvanger. .................1,00 0,45
636 Weather Satellite Handbook. 5e edition ........60,00 27,23
640 The ARRL spread spectrum source book ......60,00 27,23
588 Bouwbeschrijving FET-Dipper..............................3,00
200 Antennemateriaal t.b.v. zelf bouwen en
1,36 Ä 7,50 € 3,40 per zen-
657 Radio Frequency Interference...........................60,00 27,23 ding
ontwerpen van Antennes.
659 Physical Design of Yagi AntennaÕs ................57,00 25,87
Dipool 70 cm incl. aansluitdoos. ........................16,00 7,26
667 Antenna Compendium volume 3 .....................50,00 22,69
Dipool 2 meter incl. aansluitdoos DL6WU. ....19,00 8,62
677 UHF/Microwave Projects Manual ....................60,00 27,23
Vracht hiervoor. ........................................................10,00 4,54
678 Antenna Compendium vol. IV
2101 Jubileum ontvanger, hoofdprint etc..............102,50 46,51
incl. software..............................................................60,00 27,23
2102 Jubileum ontvanger, VFO Print..........................38,50 17,47
679 Speed, more Speed and Applications.
Nieuwe uitgave .........................................................45,00 20,42
2103 Jubileum ontvanger, Jackson vertraging. ......75,00
2104 Jubileum ontvanger, Kast. ...................................64,00
34,03
29,04
POSTBUS 1166,
682 Understanding Basic Electronics.......................50,00 22,69
693 Your Ham Antenna Companion. ......................35,00 15,88
2105 Jubileum ontvanger, S meter. ............................40,50
558 DTNC 1 Manual........................................................25,00
18,38
11,34
6801 BD ARNHEM
694 Practical Packet Radio. .........................................55,00 24,96
698 QRP-Power................................................................45,00 20,42 Betaalt u via een giro-overschrijving dan niet de achterzijde
Onderdelen e.d.
800 Antenna Compendium vol. V.............................60,00 27,23 gebruiken voor mededelingen.
258 Ferroxcube ringkern 4C6
801 Satellite Anthology .................................................42,50 19,29 Betaling via Girotel, vergeet dan niet uw adres en postcode
(violet) 36x23x15 mm............................................11,00 4,99
806 Personel Computers in the Ham Shack .........55,00 24,96 te vermelden. Dit gebeurt niet automatisch. Bestellingen
528 Idem 9x6x3 mm 5 st. ...............................................4,00 1,82
538 Idem 3E1 (groen) 36x23x15 mm. .....................10,00 4,54 uitsluitend via gironr. 235000 t.n.v. VERON Servicebureau.
Diverse:
Bij buitenlandse bestellingen uitsluitend postwissels of
691 CQ-Europe..................................................................45,00 20,42
Operationele hulpmiddelen e.d. Eurocheques gebruiken. Porto- en administratiekosten
RSGB (Engelse) Uitgaven 254 VERON Speld ...............................................................7,00 3,18 bedragen bij buitenlandse bestellingen Ä 12,50 € 5,67.
542 Moxon HF Antennas for all locations..............35,00 15,88 252 Pennenband Electron............................................12,50 5,67 Bij binnenlandse bestellingen mag men ook gebruik maken
541 Radio Communication Handbook paperback, 238 Losse nrs. Electron uitsluitend via Centraal Bureau. van Eurocheques en girobetaalkaarten.
6 th edition .................................................................80,00 36,30 255 VERON: Logboek form. A4 inh. 70 pag..........11,00 4,99
1
) Zetfouten voorbehouden.

pa2cst@amsat.org. Heeft u vragen over zelfbouwen, of u gelo. Voor nadere informatie kunt u terecht bij uw be- en wat daar voor komt kijkenÕ. Aanvang van deze le-
wilt beginnen met bouwen, aarzel niet om contact op te stuur. zing 20.00 uur. Ook zal deze avond aanwezig zijn Hans,
nemen, of kom kijken. Wederom zullen op zaterdag en PA3EPO, vanaf 19.45 tot 20.00 uur voor de QSL-post. Ie-
Afd. Noord Oost Veluwe
zondag 20 en 21 oktober verschillende JOTA stations uit dere donderdagavond is ons clubgebouw, Achterdorp 1
De afdeling houdt elke 1e donderdag van de maand de
de regio actief zijn op de verschillende HF banden. Wan- te Hellevoetsluis (wijk Nieuwenhoorn) geopend.
radiohobbyclub. Tijdens deze avonden wordt veel aan-
neer het vossenjacht bouwproject wil vlotten, zullen wij
dacht besteed aan diverse bouwprojecten. Elke 3e don- Afd. Wageningen
namens de afdeling proberen een vossenjacht op te zet-
derdag van de maand vinden de reguliere afdelingsbij- De afdeling houdt elke 1e dinsdag van de maand haar
ten om dit evenement te ondersteunen. Voor informatie
eenkomsten plaats. Alle bijeenkomsten worden georgani- bijeenkomst in het buurtcentrum Ons Huis, Harnjesweg
en verenigingsnieuws verwijs ik u naar onze website:
seerd in het Prot. Militair tehuis de Knobbel, Eperweg 140 84 te Wageningen. Wij stellen het op prijs u daar vanaf
http://www.qsl.net/pi4til. Abonneren op afdelingsnieuws
in Õt Harde. Aanvang is steeds 20.00 uur.
en nieuws en ronde bulletins kan via e-mail aan: 19.30 uur te mogen ontmoeten. De managers van het
pi4til@amsat.org, u ontvangt dan elke week de directe Afd. Vlissingen QSL-bureau en Servicebureau zijn dan aanwezig. Ook
links van de 3 bulletins via e-mail, en verenigingsnieuws. Elke zondag is de Bunker geopend vanaf 14.00 uur. Te- wordt elke maand ons clubblad de Nieuwsbrief op de af-
De verenigingsavonden worden gehouden in Wijkcen- genwoordig vindt de maandelijkse vergadering plaats op delingsbijeenkomst uitgereikt. Het laatste nieuws kunt u
trum Õt Sant, Beneluxlaan 74 te Tilburg. Iedereen die de eerste zondag van de maand in de bunker. De verga- horen op de maandagavond voorafgaand aan de afde-
geŁnteresseerd is in onze hobby is welkom. dering begint om 14.30 uur. U vindt de bunker aan de lingsbijeenkomst in de ronde PI4WAG op 145,250 MHz.
Zuidweg 2 te Biggekerke. Elke zondagavond om 21.00 De ronde start om 19.30 uur. Laat het niet alleen bij luis-
Afd.Twente
uur is er de Walcherse radioronde op de frequentie teren, maar meldt u zich ook in. Op de clubavond van
De afdeling houdt op woensdag 31 oktober haar afde-
145,225 MHz. dinsdag 2 oktober houdt ons Rob Breebaart, PA0RBI, een
lingsavond. Aanvang 20.00 uur. Op het moment dat dit
artikeltje moet worden ingeleverd staat de invulling van Afd. Voorne Putten lezing over de magnetic loop in de praktijk. Luister voor
deze avond nog niet helemaal vast. De afdelingsavond Op donderdag 11 oktober zal OM Disselhorst, PA3ACJ, nadere info naar onze ronde PI4WAG op maandagavond
wordt gehouden in Het Hamnus, Havenstraat 28 te Hen- een lezing en een demonstratie geven over ÕZelfbouw 1 oktober. Graag tot ziens.

444 Electron oktober 2001

Afd. Walcheren
Zondag 7 oktober kunt u mee naar Clinge alwaar de Ve-
ron afdeling Zeeuws-Vlaanderen een ARDF vossenjacht
zal organiseren. Enkele amateurs vanuit regio 44 zullen
een kijkje gaan nemen betreffende het 2 meter vossenja-
gen. Opgeven kan bij Kim, NL12357. Woensdag 10 okto-
ber is de eerstvolgende bijeenkomst vanaf 20.00 uur in
ontmoetingscentrum Dauwendaele, in het gelijknamige
winkelcentrum aan de Vrijlandstraat te Middelburg. Het
onderwerp van de lezing was bij het persen van dit blad
nog niet bekend, luistert u naar de wekelijkse ASG radio-
ronde op zondagavond om 21.00 uur op 145,225 MHz.
Nieuw op Walcheren is PI2VLI op 430,075 MHz, de repea-
ter voor Walcheren en omstreken. Graag tot horens in de
ether. Tot slot wens ik de luister- en zendamateurs na-
mens het afdelingsbestuur veel plezier bij de komende
JOTA.
Afd. Nieuwe Waterweg
Iedere 1e dinsdagavond van de maand is er vanaf 19.30
uur afdelingsbijeenkomst in wijkcentrum Õt Nieuwlant,
Rotterdamseweg 180 te Vlaardingen. Tevens kunnen
In Memoriam
Ons bereikte het droevige bericht dat
op 22 augustus 2001 plotseling is
overleden
OM TOON DE KLERK,
PD0MFD
Toon was een trouw lid van onze
zendamateurvereniging. Hij bezocht
onze clubavonden zeer regelmatig,
wij zullen hem missen. Wij wensen
zijn echtgenote en overige familie
veel sterkte toe met dit verlies
Namens bestuur en leden
VERON Hoekse Waard A52
P.A. van Kranenburg, PE1IOX,
secretaris
Op 29 augustus overleed na enkele
weken liefdevolle verzorging in Ropa-
run Hospice te Hengelo:
OM JOHANNES ALBERTUS
BLOEMEN, PA0ULA
sinds 24 juni 2000 weduwnaar van
Paula Maria Teunissen, PA1ULA.
Jan Bloemen is 81 jaar geworden en
was de laatste jaren van zijn leven
ongeneeslijk ziek. Hoewel hij de afde-
lingsbijeenkomst in juni jl. nog be-
zocht, werd hij een paar dagen later
vanuit zijn woonplaats Reutum in
Hengelo opgenomen.
Jan slaagde in 1947 voor het radio-
zendexamen en kon dus tot de groep
van oldtimers worden gerekend. De
roepnamenlijst van 1948 vermeldt
dat Jan toen aan de Deurningerstraat
in Enschede woonde, maar kort daar-
na verhuist hij naar Amsterdam. In
1957 vertrekt Jan samen met Paula
naar de Verenigde Staten. Als af-
scheid siert hun foto de omslag van
Electron van februari van dat jaar.
Er volgt een periode van enkele jaren
in Duitsland, waarna het echtpaar in
1988 naar Twente terugkeert.
In Jan kenden we iemand met brede
Electron oktober 2001
QSL-kaarten afgehaald worden. Elke zondagochtend
wordt er vanaf 11.00 uur een Waterwegronde gehouden
op 145,525 MHz. Hier worden ook de afdelingsberichten
bekend gemaakt.
Afd. Woerden
Onze afdelingsbijeenkomsten worden elke 3e woensdag
van de maand gehouden in gebouw Concordia, Kerkplein
7 te Woerden, met uitzondering van de maanden juli en
augustus. De aanvang is 20.00 uur en ons inpraatstation,
PI4WNO, is aanwezig om eventueel te assisteren bij het
zoeken naar een parkeerruimte en de locatie. Het onder-
werp van de lezingen cq activiteiten wordt iedere zondag
door ons clubstation PI4WNO op 145,575 MHz bekend
gemaakt. Het uitzendschema voor PI4WNO is als volgt:
10.30 uur RTTY bulletin gevolgd door de phone-ronde om
11.15 uur. Om 12.30 uur vindt de herhaling van het bulle-
tin plaats in de Amtor-Fec mode, USB op 3,575 MHz. Elke
maandagavond op 28,700 MHz een regioronde met indi-
viduele calls. Onze huisfrequentie is de gehele week
145,575 MHz.
kennis van zaken op velerlei gebied,
die tot het laatst toe zeer betrokken
was bij wat er in de afdeling gebeur-
de.
Na meer dan 50 jaar actieve deelna-
me aan het amateur-radioverkeer is
PA0ULA silent key.
We gedenken hem met eerbied en
wensen Hans, PA3ACN, Janete en alle
overige kinderen en kleinkinderen
veel sterkte bij het verwerken van dit
grote verlies.
Namens het afdelingsbestuur,
Bram van den Berg, PB0AOK,
Remy Denker, PA3AGF
Op maandag 27 augustus overleed
plotseling tijdens vakantie in Oosten-
rijk, temidden van zijn scoutingvrien-
den
OM JAN NANNO VAN
HAAFTEN, PE1OLQ
Nanno was een zachtmoedig man,
met veel vrienden, op zijn werk, bij
scouting, onder radioamateurs, zang-
koor, alpenvereniging...
Hij stond altijd klaar voor anderen, of
dat nou was om je met je computer
te helpen, met barbecuen, organise-
ren van een kamp, of met de afwas
als hij toevallig langskwam na het
eten. Hij had een groot praktisch in-
zicht en wist altijd raad. Toch was hij
bescheiden. Als het aan hem zou lig-
gen zou niemand weten hoeveel hij
heeft betekend voor de RIS, het Ra-
diomuseum, de Jota, Scouting, en al
zijn vrienden radioamateurs.
Nanno laat geen gezin na, maar bij
de crematie op 3 september was het
duidelijk dat heel veel mensen op-
recht van hem houden en hem zullen
missen.
Namens zijn vrienden
radioamateurs
van de afdeling Eindhoven
Gert de Gooijer
Afd. Zaanstreek
De afdeling houdt iedere 2e woensdag van de maand de
verenigingsavond vanaf ongeveer 20.00 uur. De avond
wordt gehouden in clubhois de Ham, Noordersteegweg te
Wormerveer (tegenover het zwembad de Watering). Op
woensdag 10 oktober bijeenkomst met een lezing onder
voorbehoud over packet en nog enkele modus. QSL-kaar-
ten kunnen afgehaald worden bij onze QSL-manager Jan,
PA0VSS, op de verenigingsavonden. Iedere zondag wordt
de Zaansche ronde gehouden vanaf 11.30 uur op
145,325 MHz door PI4ZAZ met het laatste nieuws. Zend-
amateurs kunnen zich inmelden, terwijl luisteramateurs
zich telefonisch kunnen aanmelden bij Kees, PA3HCA, te-
lefoon (075) 642 65 20 of Peter, PA3FBZ, telefoon (0299)
674 037. Het laatste nieuws staat ook in de convo. Te-
vens kunt u ook onze homepage bezoeken
www.xs4all.nl/~ivok/vz.html. Luister ook eens naar PI4ZAZ
en doe mee voor het Zaanstreek Award!!!!
Afd. Zeeuws Vlaanderen
Iedere 4e donderdag van de maand is er een bijeenkomst
in de Graanbeurs te Axel. Zaal open om 19.30 uur en de
aanvang is 20.00 uur. Mededelingen over de inhoud van
de bijeenkomst worden elke zondag gedaan via PI3ZVL
op 145,600 MHz vanaf 11.30 uur.
Afd. Zutphen
De afdeling houdt elke 1e maandag van de maand haar
bijeenkomst in de Eekschuur te Warnsveld. Laatste berich-
ten over activiteiten in onze ronde op maandagavond (als
er geen bijeenkomst is) om 20.30 uur op 145,550 MHz.
Kijk eventueel ook op onze home-page qsl.net/PI4ZUT. Wil
je mailen dan kan dat naar PI4ZUT@hotmail.com. Tot
ziens, tot horens en tot mails.
Afd. Zwolle
Elke 4e dinsdag van de maand tussen 20.00 en 21.00 uur
is er gelegenheid voor het inleveren van QSL-kaarten. De
QSL-manager is dan aanwezig in de Vrolijkheid, Oude
Meppelerweg 3 te Zwolle. Elke 3e dinsdag, en vanaf sep-
Nieuwe
leden Bezwaren tegen toetreden
dienen binnen veertien dagen
na verschijnen van dit blad te
worden ingediend bij het
Hoofdbestuur (art. 8 lid 3 van
de statuten).
Van 16 Juli 2001 t/m 15 Augustus
2001
Alkmaar: A. Admiraal, Wogmeer 47,
Hensbroek; M.J.H.T. Weber, Dennenlaan 15,
Heerhugowaard.
Amsterdam: H.M. van Ingen, PE1JAN,
Kempering 1272; K.X. Lampe, Havikskruid 62,
Diemen.
Arnhem: H. Joeloemsingh, Smitweide 194,
Doesburg.
Friesland-Noord: H.F.P. Pit, PD5DP,
Jan Brueghelstraat 6, Wolvega.
Gouda: J. van Haaften, PD0HRB,
Westhoef 59.
Õs-Hertogenbosch: A. van Beurden, PA3FXU,
Negende Donk 47; B.T.H. Klaassen,
Eerste-Zeine 122, Waalwijk.
Meppel: A. Guezen, PD2AGZ,
Meppelerstraatweg 506, Zwolle.
Midden-Limburg: J. Evers, Velvin 7, Montfort.
Nieuwe Waterweg: M. Oudshoorn,
v. Riebeeckstraat 62, Vlaardingen.
Oss: J.A.C. vd Haterd, J. Gagarinstraat 6,
Berghem; A. Verstegen, Tilderdstraat 13.
Twente: J.E. Cornelissen, Elzenstraat 60,
Almelo.
Voorne&Putten: A.W.Th. Man in Õt Veld,
Meerkoet 11, Rockanje; J. Verschoor,
Koolwitje 2, Hellevoetsluis; E. Zijlstra,
Koningslaan 5, Oostvoorne.
445
Wie Helpt Mij
Eraan
Eraan
QSL-KAARTEN MUSEUM. Gezocht
worden die QSL-kaarten welke u
heeft ontvangen van: PA0, PI,
PA6, PK en EN0-stations, dit om
de historie van Nederlandse
Hams te bewaren! Onkosten
worden vergoed. Gerard Nieboer,
PA1AT, van Speyckstraat 18,
7141 VZ Groenlo. Tel na
18.00 uur (0544) 46 59 06 of
pa1at@amsat.org
U wilt tijdens de DvdA als stand-
houder staan op VERON Radio
Onderdelen Markt. Kijk op
www.qrz.nl of er nog wel plaats
is.
Wie kan mij helpen aan het
schema of de servicegegevens
van de SONY ontvanger ICF-
5500M? Kosten worden vergoed.
Jan Hordijk, PA0AJE Tel.
(0514) 53 17 01
Professionele KG-ontvanger (tran-
sistor) uit de jaren zeventig; Sie-
mens, Collins, Rohde & Schwarz,
etc. Tel. (0314) 36 47 17
HF-ANTENNE de R-5 van CUSH-
CRAFT, als u er een heeft en hij
in goede staat is, wil ik er een
goede prijs voor betalen!
PA3DNF. Tel. (0168) 32 63 49 of
(0644) 06 27 95
PA9CW verzamelt alles wat met
seinen te maken heeft.
Dus seinsleutels, boeken en cur-
susmateriaal.
Mag oud of nieuw zijn. Heeft u
iets liggen mail me even via
tonnie@box.nl
Eraf
Eraf
CONTEST SOFTWARE TR-LOG, be-
stemd voor bijna elke contest.
Zie ook http://www.QTH.com/TR.
Programma met handboek en
1 jaar updates via SM3OJR, te be-
stellen via Jan Visser PA3ELD, tel.
020-6962226 of e-mail
PA3ELD@amsat.org.
DJ7PT biedt te huur aan voor
niet-rokers, vakantiewoning tus-
sen Rijn en Moezel in JO30TE.
Gezellig appartement voor 2 per-
sonen. U kunt gebruik maken
van mijn antenneinstallatie en
station. Het gehele jaar.
Inl. W. Mereten, Hauptstr. 1,
D-56281 Karbach. Tel/Fax.
00496747-7345
Overcomplete Diamond X510N
antenne, lengte ca. 5 mtr. 2/70.
Gain zeer groot 8,5 dB op 3. Bij-
zonder goede antenne voor 2 en
70. Gebruikt maar in goede staat.
Vaste prijs Ä 150,Ð. PA3HGE. Tel.
(0416) 69 30 91
446
Mooie QSL-kaarten drukt DL6EQ
voor u!. Boekje Ð 24 paginaÕs -
met voorbeelden, monsters en
prijzen tegen inzending van 2
postzegels van 85 cent. Jos Stier-
hout, PA0VDZ, Postbus 265,
6950 AG Dieren.
U wilt tijdens de DvdA als stand-
houder staan op VERON Radio
Onderdelen Markt. Kijk op
www.qrz.nlof er nog wel plaats
is.
Transmitter Dancom SSB-400 TX,
X-tal gestuurd, 400 Watt met
8122 keramische eindbuis; Auto-
matische acculader 24 Volt/30 A;
Furuno gelijkrichterunit 220 V
in/24 tot 30 V uit, 400 VA in
kast; Div. zware trafoÕs; Voor de
verzamelaar Decca ontvanger
type MK-21 met papierplotter; Al-
les p.n.o.t.k. Piepkleine professio-
nele Furuno marifoon met hand-
set, type FM-2520, dual-watch,
1 en 25 Watt. Ideaal voor water-
sport. Vraagprijs 350,Ð. Nagenoeg
complete ÕSailorÕ T-126 (TX)
+R-105 (RX), 400 Watt X-tal ge-
stuurde scheepszender/ontvan-
ger met 6 maal TT-22 in de eind-
trap, p.n.o.t.k. R. Snoek,
pa4urk@amsat.org, (0527)
68 46 13 of (0527) 68 73 12, al-
leen in het weekeinde.
Demontabele kantelbare buizen-
mast van zeer hoogwaardig
staal. Lengte exl. Rotorbuis on-
gev. 12 meter. Aluminium uitlier-
bare buizenmast. Oostblok fabri-
kaat. Lengte ongev, 19 meter,
Rotery dipool voor 10-15-20.
Ontwerp van VK2AOU. 2m Beam
14el. Ontwerp DL6WU. Alles
p.n.o.t.k. PA3DQJ. Tel. van
19-21 u. (0592) 26 17 90
Transceiver Drake TR7 met MS
7-AM-RTTY-CW-NOIS filters, AUX
7 print en microfoon. Werkplaats
handboek en 3el. HF beam
Ä 1750,Ð. Drake MN2700. 2,5 kW
antenne tuner Ä 950,Ð. Of in
1 koop Ä 2500,Ð. PA2JPN. Tel.
(038) 477 22 19
Aangeboden een lineair
10m/70 cm transverter station,
bestaande uit: Transverter 10m,
150 mW in; 70 cm 250 mW uit,
met repeater offset (+1,6 MHz.).
Incl. 70 cm ontvangst convertor.
70 cm Transistor stuurversterker
0,3 W in, 10 W uit met BLX67 en
BLX69. 100 Watt vermogensver-
sterker, 8 W in, 100 W uit met
3CX100A5 en slakkenhuisblo-
wer, incl. 900 V 0,4 A voeding.
Eventueel nog reserve buis. Bij
85 mV RMS in op 10 meter le-
vert het geheel op 70 cm
75 Watt RMS! 70 cm dubbele
Quad antenne, hor. en vert. te
gebruiken. Het geheel werkend
te zien. In ””n koop Ä 550,Ð
(€ 250,Ð). Een 2 meter lineaire ver-
mogensversterker, 90 Watt. Om
1. Advertenties voor deze rubriek kunt u zenden aan de
redactie van deze rubriek. Plaatsing is in de eind
volgende maand verschijnende editie. De betaling moet
de laatste maandag van deze maand evenals de tekst
bekend zijn.
Redactie: VERON Eraan/Eraf, Schieland 101,
9405 ND Assen.
Betaling: giro 2294115 te Assen.
E-mail: pa3bvd@amsat.org
De prijs is € 2,30 (Ä 5,Ð) per advertentie van
max. 350 karakters. Aan niet-leden wordt desgewenst
een bewijsnummer toegezonden indien daarvoor
€ 4,60 (Ä 10,Ð) extra aan de betaling wordt toegevoegd.
Een inzending die men meerdere maanden geplaatst wil
zien en waarvan de redactionele inhoud gelijkenis
vertoont wordt niet meer dan 4 maal per jaar geplaatst.
2. De publicatie van de desbetreffende advertentie(s)
geschiedt buiten de verantwoordelijkheid van de
redactie. De inhoud van de advertentie(s) (door de
redactie te bepalen) mag niet commercieel zijn en moet
betrekking hebben op de hobby, dan wel in het
algemeen de belangstelling hebben van de
radio(zend)amateurs. De redactie behoudt zich het recht
voor om advertenties in te korten of te weigeren zonder
restitutie, indien niet aan de bovenstaande voorwaarden
is voldaan.
3. Voor aanbiedingen e.d. van commerci‚le aard wordt
verwezen naar de advertentie paginaÕs. De hiervoor
geldende tarieven kunnen worden aangevraagd bij de
Koninklijke B.D.U, Speciale Media Produkties,
Postbus 67, 3770 AB Barneveld. Tel. (0342) 49 42 70.
uw portable of mobielset in de 220 V voeding/externe 12 V voe-
komende winter ook thuis te ge- ding (mobiel) met schemaÕs en
bruiken. Omschakelbaar voor FM verdere docs.Zender levert
en SSB. Met uitschakelbare ont- 10 watt, Ontvanger OK maar PLL
vangst voorversterker.Ingebouw-
valt er soms uit waardoor de fre-
de Z/O relais (3x). Zeer solide
quentie (ook van de zender) niet
bouw met ruim koelblok. Fabri-
kaat JV Electronics, Texas, Ä 150,Ð juist is. (slecht contact). Daarom
(€ 68,Ð). slechts Ä 195,Ð (€ 89,Ð). FotoÕs via
e-mail aan PA0KEP@amsat.org
ICOM IC211E AM/FM/SSB 2 m aanvragen. Tel. (038) 333 22 85
transceiver met A en B VFOÕs,
normaal/duplex, ingebouwde Frans,PA3BVD
Feest in Zuid Limburg
Op 3 december 2001 bestaat VRZA-afdeling
Zuid Limburg 30 jaar. De afdeling beschikt
gedurende oktober t/m december over de
speciale roepletters PI30ZLB en geeft speciale
QSL-kaarten en awards uit. Een uitgebreid
programma is te vinden op internet.
Zie http://www.qsl.net/pi4zlb
Adverteerdersindex
Airparts b.v. É IV
Dolstra Elektronica ÉII
Amcom É III GB Antennes and Towers É 423
Bijzen Antennebouw É III Jacobs Breda Electronics É V
Classic International É423 Radio Abe É 418
Deltron Trading B.V. É 413 Schaart Communcations É I
Dierking NF/HF Technik É 428 Venhorst Communicatie
Doeven Communications Centrum É IV
& Meteo É II
Electron oktober 2001