W orkshops

3 7 - 21 januari 2020

Maak een
Slechts
€ 3,85 verborgen
partitie

Meer privacy
RAID-SYSTEEM in Google

Uw data Wel of geen

virus? Extra
altijd veilig controle!

Overal uw eigen versie

Windows op een
usb-stick
GEEF HACKERS GEEN KANS

DOE MEER Beveilig

MET DROPBOX uw slimme
HANDIGE HULPJES
apparaten
ZO GEPIEPT!

Zelf Windows
Over op
repareren Linux Mint
Makkelijker leren 2003

1 Digitale studiesteun
| 23 | 2017
8 718226 109118
 Inhoud

Deze editie
Inhoud
10 Portable Windows
Uw vertrouwde Windows-
omgeving op een usb-stick.
18 Digitale studiehulpjes
Een overzicht van handige
digitale leerhulpmiddelen.
22 Veiliger Internet of Things
Voorkom misbruik en beveilig
22 Maak slimme al uw slimme apparaten.
apparaten veiliger 26 Linux Mint Software
De markt voor Internet of Instellingen en software om
Things-apparatuur groeit Windows 7 te vervangen.
razendsnel. De beveiliging
blijkt echter vaak een sluit- 34
stuk. We praten u bij over de
gevaren en geven u tips hoe
u de risico’s kunt beperken.
10
Computer in uw broekzak
Wat mag er Workshops Met een portable installatie van 36 Simkaartgebruik/misbruik
wel/niet met 14 Google privacytools Windows voert u het besturings- Simkaart wet- en regelgeving.
een simkaart? Zo regelt u dat Google uw systeem uit vanaf een usb-stick. 40 Koopgids raid-systemen
Uw simkaart in een informatie niet meer bewaart. Zo hebt u altijd uw eigen werk- Allemaal aan de raid!
dongel, laptop, 32 Hidden Disk omgeving bij de hand! 44 Nieuw in Dropbox
mifi of router ... Een geheime schijfpartitie Cloudopslag nóg efficiënter.
wat mag nu wel en voor gevoelige bestanden. 54 Windows Repair Tools (3)
wat mag er niet? 48 Powerpoint Designer De handigste tools uit de kist.
Met één muisklik een
36 professionele presentatie. Koopgids raid 52 Word abonnee
3 7 - 21 januari
2020

3,85 Workshops
Slechts
€
Maak een
verborgen

51 ESET Online Scanner Wat doen raid-systemen precies? Kies zelf het
partitie
RAID-SY
Uw data STEEM Meer priva
in Google cy
altijd vei
lig Wel of geen

Een extra check op malware. En waarom kunnen ze ook voor u abonnement

virus? Extra
controle!
Overal uw
eig
Windowen versie
bijzonder handig zijn? dat het best usb-sticks op een
bij u past! DOE MEER
MET DROP
BOX
Beveilig
uw slimme
GEEF HACKERS
GEEN KANS

40
HANDIGE
HULPJES

apparaten
ZO GEPIEPT!
Zelf Wind
reparerenows Over op
Linux Min
Makke t
1 Digitalelijk
| 23 | 2017 er leren
studiesteu
n 02003

8 7182
26 109118

Rubrieken
4 Mailbus
Lezers geven hun mening
6 Nieuws

Over op Linux?
Ontwikkelingen, trends en
nieuwe producten
21 Hoe? Zo!
Freeware thematisch

H oe u er tegenaan kijkt
weet ik natuurlijk niet,
maar ik ben al jaren tevreden
met Windows 10. Aanvankelijk
leek het een drama. Mijn pc
liep regelmatig vast, herstel-
pogingen liepen vaak op niks
uit en al met al had ik het
gevoel dat het hele systeem
gammel was geworden.
Omdat er eigenlijk geen echt
antwoord was op de vraag
waar het probleem precies zat,
heb ik tenslotte een drastische
maatregel genomen: ik ben
overgestapt op een nieuwe
pc. Daarmee kon ik helemaal
opnieuw beginnen, zonder
last van verouderde hardware
waar het nieuwe Windows niet
goed mee overweg kon. Vanaf
dag één had ik nergens meer
last van. Sterker nog, Windows
draait sindsdien als een
zonnetje. Heel fijn, maar toch
ook een tikkie ‘saai’. Vandaar
dat ik serieus overweeg om
in dit nieuwe jaar weer eens
te gaan stoeien met Linux. In
een dualboot-installatie, dat
dan weer wel, want ik wil zeker
geen afscheid nemen van
Windows. Ik ben benieuwd of
Linux ondertussen gebruiks-
vriendelijker is geworden.
Met name waar het onwillige
verbindingen en het installe-
ren van software betreft. De
bijdrage van Maikel Dijkhuizen
in deze editie suggereert van
wel, dus binnenkort maar weer
eens aan de knutsel.
Ondertussen: veel lees- en
doeplezier!
Dick van de Schraaf
Hoofdredacteur
dvdschraaf@reshift.nl
besproken
29 Tips & Trucs
Handige slimmigheden
38 Voor Nop
De leukste gratis software
47 Gespot in Area 120
Experimenteren met Google
58 Vers Getest
Nieuw spul, voor u bekeken
60 FAQman
Problemen opgelost
64 FAQtips
Antwoord op uw vragen
66 Uitsmijter
Site met aparte achternamen
67 Abonneeservice/colofon
Plus: volgend nummer

computeridee.nl 3 | 2020 3
 Tekst Mark Gamble

Mailbus
Zegt u he t maar!

W inbrief
Afgeschermd
In het artikel over de beste beeldscherm-
opstelling in Computer Idee 26 op pagina 16
komt een oplossing met twee monitoren als
prima alternatief naar voren. Het lijkt echter
alsof jullie ervan uitgaan dat die monitoren
identiek moeten zijn, maar dat is helemaal
niet nodig. Windows kan prima overweg
met monitors van verschillende grootte
en resolutie. Ik heb zelf een opstelling met
een 24inch-monitor, aangevuld met een
20inch-variant die op zijn kant staat. Op het
rechterscherm staan altijd mijn agenda
en mijn mail open, plus wat gadgets,
zoals een klokje en de buienradar. Op het
linkerscherm draait de browser, Office-pro-
gramma’s en alles wat ik verder maar aan
software gebruik. Je bestaande monitor aan-
vullen met een 19inch-tweedehandsje kost
een paar tientjes in de kringloop en geeft
veel gebruiksgemak. Je pc moet natuurlijk
wel twee monitoruitgangen hebben (in mijn
geval een vga- en een dvi-uitgang).
Kees Ruissen Millenniumbug Helaas wordt dit al vanaf de
Hierbij wil ik reageren op het eeuwwisseling niet als zodanig
In het artikel leggen we het gebruik uit van meerdere monitoren artikel over de Millenniumbug gezien en worden de toen
en ter illustratie hebben we daarbij monitoren van gelijke grootte op pagina 10 van Computer Idee werkzame ict’ers weggezet als
weergegeven. Maar uiteraard is dat geen verplichting. Daarnaast 26. Graag wil ik u erop wijzen zakkenvullers. Ook in uw artikel
is het mogelijk om in Windows 10 monitoren van verschillende dat er geen sprake was van ‘een wordt naar mijn idee te weinig
formaten zodanig uit te lijnen dat de vensters naadloos overgaan foutje in de software van een aandacht besteed aan deze
van het ene naar het andere scherm, zonder grote inspringing. computersysteem’. Sterker nog, hardwerkende ‘helden’. De hele
Kortom: perfect voor iedereen die van meerdere monitoren (oud de software was dusdanig goed problematiek heb ik als program-
of nieuw, groot of klein) gebruikmaakt. en stabiel dat het (veel te?) lang meur van nabij meegemaakt,
mee kon gaan. De reden van het maar omdat ik te druk was met
probleem was inderdaad, zoals de introductie van de euro heb ik
ook door u genoemd, de dure niet meegewerkt aan het oplos-
dataopslag. Vaak wordt gesteld sen van de millenniumbug. Hoe
dat het geld dat is uitgegeven aan kan het trouwens zijn dat aan de
de millenniumbug weggegooid hand van een verkeerd bereken-
geld is geweest, want ‘er is de geboortedatum het syndroom
immers niets misgegaan’. Maar van Down wordt vastgesteld? Het
juist door de enorme inspanning, lijkt mij dat een geboortedatum
geleverd door een groep pro- niets zegt over een eventuele
grammeurs aan het einde van aandoening. In mijn ogen zijn dit
de vorige eeuw, is ons een hoop veronderstellingen in de zin van
ellende bespaard gebleven. ‘deze persoon is geboren voor

4 3 | 2020

1980 en daarom zal er wel sprake
zijn van verregaande kaalheid’.
Jaap Klap
We hebben het even uitgezocht
wat betreft het deel over de
geboortedata gerelateerd aan
het syndroom van Down. Het
toentertijd in Groot-Brittannië
gebruikte PathLAN-systeem
berekende de leeftijd van vrou-
wen verkeerd. Het is bekend dat
vrouwen op hogere leeftijd, in
combinatie met een aantal andere
factoren, meer kans hebben op
het krijgen van een kind met
het syndroom van Down. Door
de verkeerde resultaten die in
de PathLAN-computer werden
berekend ontving een grote
groep vrouwen dus verkeerde
risico-informatie. De resultaten
gaven dus niet aan dat het kind
daadwerkelijk het syndroom
van Down had, maar dat de kans
op het krijgen van een kind met
het syndroom juist was toe- of
afgenomen, afhankelijk van de
berekende resultaten, en die
resultaten waren dus niet juist.
Ook Windows 10 kent nog het oude afsluitscherm van Windows XP.
Afsluiten
In Computer Idee 26 schrijft Jas-
per Vries in FAQtips op pagina 47
dat het nog steeds mogelijk is om
Windows 10 met het toetsenbord
af te sluiten. En hierbij legt hij
twee manieren uit, beide zeer
omslachtig. Met de toetscom-
binatie Alt+F4, waarmee je ook
programma’s kunt beëindigen, is
Windows zeer snel af te sluiten.
Hendrik Hiemstra
Alt+F4 is uiteraard eveneens
mogelijk, maar kan – afhankelijk
van hoeveel programma’s er
open staan – ook even duren.
Met Alt+F4 wordt de ‘focus’ van
de cursor echter niet naar het
computeridee.nl
startmenu gebracht (wat wel
gebeurt als u op de Windows-
toets drukt), maar blijft deze in
het laatst gebruikte programma
actief. Alt+F4 sluit dan eerst
dat actieve programma af en
daarna pas Windows 10. Heeft
u meerdere programma’s open,
dan werkt Alt+F4 telkens voor
dat programma.
Aai over je Bol.com
Ik wil even reageren op het
artikel ‘Verkopen via Bol.com’
van Martin Gijzemijter op pagina
40 in Computer Idee 25. Naar
mijn mening had de auteur ook
even moeten vermelden dat de
geplaatste affiliate-links (en dat
kunnen er na verloop van tijd
behoorlijk veel zijn) niet het eeu-
wige leven hebben. Je zult deze
links als website-eigenaar regel-
matig moeten controleren. Doe je
dat niet, dan is de kans heel groot
dat bezoekers van jouw website,
Schri jf ons!
Wilt u reageren op een artikel uit Computer Idee?
Dan kunt u dit mailen naar: mailbus@computeridee.nl
Vergeet bij reacties op artikelen niet de editie te vermelden.
Hebt u een leuk computeridee?
Mail dan naar: idee@computeridee.nl
die op een affiliate-link klikken,
op een ‘niet gevonden’-pagina
uitkomen. Dat gebeurt dan als
een product door Bol.com niet
meer verkocht wordt. Door
regelmatig de werking van de
affiliate-links te controleren ben
je in staat deze aan te passen of
weg te halen.
Cor Kluijtmans
Iedere verkoper, of het nu op
Bol.com als affiliate is of via een
eigen webshop, moet uiteraard
altijd zijn eigen informatie en
links checken op juistheid.
Zolang het product dat je als
affiliate op Bol.com verkoopt
beschikbaar is, werkt de link.
Maar het is uiteraard aan de
eigenaar zelf om dit op regel-
matige basis te controleren.
Geheugenverlies
In de rubrieken ‘Nieuws’ en ‘Vers
getest’ van Randolf Bouwma
komen regelmatig dezelfde
artikelen voor, meestal met een
tussenperiode van 2 weken. In
Computer Idee 22 in de rubriek
‘Nieuws’ de Kobo E-reader Libra
H2O en in Computer Idee 23 in
de rubriek Vers getest nogmaals.
In nummer 25 in de rubriek
Nieuws de bluetooth-tracker
Tile Sticker en in 26 nogmaals in
de rubriek Vers getest. Nu weet
ik wel dat er verschil is tussen
‘Nieuws’ en ‘Vers getest’, maar
de tests zijn erg oppervlakkig en
Mailbus
Prijswinnaars
In Computer Idee 24 gaven
we liefst twee prijzen weg:
een PS1AC-wekker en een
PS200-speaker, beide geba-
seerd op de populaire Play-
Station-consoles. De PS1AC
wekker ter waarde van
€ 49,99 is gewonnen door
Riemer Haarsma en de
PS200-speaker ter waarde
van € 69,99 gaat naar
Richard van den Boven-
kamp. Gefeliciteerd!
geven niet veel meer informatie
dan in de rubriek Nieuws. Ik kan
me niet voorstellen dat Randolf
aan geheugenverlies lijdt, waar-
door artikelen twee keer kort
achter elkaar besproken worden.
Tip: combineer deze 2 rubrieken
tot 1 rubriek en dan blijft er meer
plaats over voor andere artike-
len. Verder niet dan lof voor jullie
tijdschrift.
Hans Pelders
Het komt inderdaad voor dat we
een product eerst aanstippen
in de Nieuws-rubriek dat later
in Vers Getest aan bod komt.
Dat komt meestal omdat we het
aangestipte product in principe
zo interessant vinden dat we het
ook willen testen. Overigens,
zo’n test is niet oppervlakkig.
We beproeven het product
uitgebreid, maar meestal is
het verslag daarvan beknopt,
waarbij we ons beperken tot de
punten die ons het meest zijn
opgevallen. Wij richten ons –
meer dan veel andere testers
– voornamelijk op de praktische
bruikbaarheid van een product.
3 | 2020 5
 Tekst Randolf Bouwma

Nieuws
Nieuwe producten,
gadge ts en apps

TOP 5
dloze oordop jes
Draa
Laat je strikken
Onze collega’s van Kieskeurig.nl weten precies
welke producten het meest gewild zijn, ook op tech-
gebied. Deze keer: vijf van de populairste draadloze
oordopjes van het moment.
Zelfstrikkende schoenen; wie ooit de film Back to the Future zag, wilde meteen
zo’n paar hebben. Tegenwoordig produceert Nike ze daadwerkelijk. Ze zijn
Apple AirPods Pro alleen wel elke keer razendsnel uitverkocht, wat ook geldt voor de nieuwe Nike
Ruisonderdrukking: Ja Adapt Huarache-stappers. Aantrekken en losmaken van veters werkt middels
Accuduur: 24 uur € 272,25 een intern motortje. Bedienen daarvan werkt zowel via de knoppen aan de
Gewicht: 5,4 gram per oor zijkant als via een app voor smartphones en de Apple Watch, of zelfs met spraak-
commando’s. Voor het eerst is er namelijk een koppeling met Siri mogelijk!
€ 350,– www.tiny.cc/gestrikt
Sony WF-1000XM3
Ruisonderdrukking: Ja
€ 188,-
Accuduur: 24 uur
Gewicht: 8,5 gram per oor Camera-assistent
Nokia richt zich de afgelopen tijd serieus
op het budgetsegment. De keuze daarin
Samsung Galaxy Buds was al groot en nu komt daar ook nog de
Ruisonderdrukking: Nee Nokia 2.3 bij. Voordeel van Nokia toe-
Accuduur: 13 uur € 119,95 stellen is dat ze op het schone Android
Gewicht: 6 gram per oor One draaien, waardoor een en ander met
beperkte specificaties toch soepel draait
en bovendien maandelijks de nieuwste
JBL Tune 220TWS updates krijgt. De camera-app onder-
Ruisonderdrukking: Nee scheidt zich door de zogeheten ‘recom-
Accuduur: 20 uur € 99,- mended shot’-functie. Na het maken van
Gewicht: 56 gram (incl. case) meerdere shots helpt AI bij het bepalen
van de best gelukte foto. Opladen gaat
helaas nog via micro-usb.
Sennheiser Momentum € 109,–
True Wireless www.tiny.cc/nok23
Ruisonderdrukking: Nee
Accuduur: 16 uur € 229,- Staat-ie leuk? Briefjes tellen
Gewicht: 6,5 gram per oor Nederlanders geven online het Zo werd in 2019 het meest tussen
meeste geld uit aan kleding en 100 en 500 euro uitgegeven aan
sportartikelen, blijkt uit onderzoek online artikelen. Maar er zijn ook
Meer informatie? van het CBS. Daarna volgen reizen veel mensen die niet weten hoe-
www.kieskeurig.nl/koptelefoon en overnachtingen. veel ze precies uitgaven.

6 3 | 2020
 Nieuws

Vliegende vaart
U doet uzelf een groot plezier door
uw harde schijf te vervangen voor
een ssd. Enkele voordelen zijn een
aanzienlijk snellere opstarttijd,
kortere laadtijden in games en
een langere levensduur door het
ontbreken van bewegende delen.
Ook Philips verkoopt ssd’s, waar-
onder de nieuwe Ultra Speed Solid
State Drives met een maximale

C-majeur leessnelheid van 550 MB/s. Geen zin

ASUS breidt zijn Republic of Gamers-lijn uit met een
draadloze koptelefoon: de ROG Strix Go 2.4. Die dankt
zijn naam aan de 2,4GHz-verbinding, waarvoor een
usb-dongle wordt meegeleverd. Het betreft in dit geval
een usb-c-variant. Om de headset te kunnen gebruiken,
is dus een apparaat nodig met een usb-c-ingang.
Daardoor is-ie geschikt voor onder meer recente
smartphones, laptops en de Nintendo Switch. Vaste pc’s
hebben deze aansluiting doorgaans niet standaard. De
batterijduur bedraagt 25 uur en al na een kwartiertje
laden kan de koptelefoon weer uren mee.
Circa € 180,– www.tiny.cc/rogstrix
in een schone installatie? Een ssd
laat zich ook eenvoudig aansluiten
als secundaire schijf, zodat u daarop
weer heel wat bestanden kwijt kunt.
De Philips ssd-serie is verkrijgbaar in
verschillende capaciteiten: 120, 240,
480 en 960 GB. Onderstaande prijs
geldt voor de 480GB-versie, die we
ook nog eens mogen verloten!
€ 74,99
www.tiny.cc/phssd

Steentje bijdragen
Tot voor kort domi- daarmee is uitgerust, en een koptelefoon-
neerde Intel de markt is deze ASRock 4X4 ingang. U bent eigen

Hebben? Hebben!
voor mini-pc’s, ook Box-R100V. De basis baas over de rest van
bekend als NUCs. bestaat – naast het de inrichting. Zaken
Concurrent AMD gaat moederbord inclusief als werkgeheugen en
zich er nu met zijn AMD-cpu – verder een opslagmedium Van Philips mogen we twee Ultra
Ryzen Embedded- uit vijf usb-poorten, dient u zelf op te snor- Speed Solid State Drives (480 GB)
processors ook mee twee displayports, ren en in te bouwen. weggeven. Kans maken op één
bemoeien. Een van een hdmi-poort, twee Prijs n.n.b. van de twee? Laat dan vóór 20
de eerste kastjes die ethernetaansluitingen www.asrockind.com januari uw gegevens achter op
www.computeridee.nl/winnen.

Knop om
Azio Corp is een bedrijf dat met zijn randapparatuur graag net
even buiten de gebaande paden treedt, vaak met een retro-
insteek. Dat geldt opnieuw bij het Fokal Keyboard, dat zich
typeert (excuus) door de ronde knop rechtsboven in de hoek.
Naast eraan draaien voor bijvoorbeeld volumebediening kan
deze ‘control knob’ ook worden ingedrukt en is-ie als joystick
te gebruiken; hij is namelijk in zeven standen te positioneren.
Specifieke functies kunnen per programma verschillen. Het
Numpad-gedeelte is optioneel los verkrijgbaar. Er loopt nu een
crowdfunding-actie. Leveringen volgen in april.
€ 208,– www.tiny.cc/fokalboard

Ramen gesloten Miljoenenjacht Scherven oprapen

Microsofts ondersteuning voor
Windows 10 Mobile is inmiddels
officieel stopgezet. Geen veilig-
heidsupdates meer dus! Tijd om
over te stappen op Android of iOS.
Bij een phishing-aanval is een
Nederlander meer dan een mil-
joen euro kwijtgeraakt. Nog niet
eerder was de individuele schade
door phishing zo groot.
De consumentenversie van de
Google Glass-bril is afgeschreven.
Ondersteuning ervan is verlopen.
Google richt zich met de opvolger
puur op de zakelijke markt.

computeridee.nl 3 | 2020 7
 Dobbeltje op z’n kant
De GoDice zijn dobbelstenen met aan de binnenzijde sensoren die
meten welke kant bovenop uitkomt. Die informatie wordt via bluetooth
doorgestuurd naar een app met dobbelspelletjes voor smartphones en
tablets. Yahtzee kan daarbij uiteraard niet ontbreken. In tegenstelling
tot normale dobbelstenen moeten de GoDice wel af en toe aan de
lader. Maar na slechts 10 seconden opladen, kan er alweer een uur mee
worden gespeeld. Interesse? Dan is enig geduld wel vereist; ze zijn nog
volop in ontwikkeling en pas vanaf september te koop.
€ 54,– www.tiny.cc/dobbeltje

Thuis best
Sesam, open u! Veel merken bieden tegenwoordig multiroom-
Gordijnen die automatisch openen zodra de wekker speakers aan. Plaats ze in verschillende
gaat. Toekomstmuziek? Nee hoor! Slide, een uitvinding kamers en bedien ze allemaal vanuit één app.
van Nederlandse bodem, maakt dat nu al mogelijk. Het Los van elkaar, of juist dezelfde muziek in elke
slimme kastje met toebehoren past op elke gangbare kamer. Denon heeft de naam van zijn nieuwe
gordijnrail. De installatie is volgens de makers in een Home-speakers dan ook goed gekozen. De
paar minuten gepiept en er komt geen gereedschap Home 150 is de voordeligste optie en is op
aan te pas. Openen en sluiten kan vervolgens met de verschillende manieren in een bestaand
bijbehorende app en op den duur zelfs met stembe- Denon-netwerk te integreren. Als voorbeeld
diening, zodra ondersteuning voor Google Assistent noemt de fabrikant het plaatsen van twee
beschikbaar komt. speakers achter een Denon-soundbar, om zo
Vanaf € 299,– https://nl.slide.store 5.1-surround sound te creëren. Maar de luid-
spreker werkt ook los. Muziek afspelen kan
via wifi, AirPlay 2, bluetooth en usb.
€ 249,– www.denon-hifi.nl

Op de achtergrond
Een nieuw jaar, een nieuwe is namelijk dat de opvolger
processor van Qualcomm van 4G dit jaar écht uit de
om straks de nieuwste startblokken schiet. We zijn
generatie smartphones benieuwd!
mee aan te drijven. De Prijs n.v.t.
Snapdragon 865 volgt www.tiny.cc/snap865
de 855 op en vinden we
weldra terug in high-end
toestellen van vrijwel alle
grote Android-merken. 20
BRON: COMPUTERIDEE.NL (POLL)

procent sneller en 35 pro-

cent energiezuiniger dan
zijn voorganger, aldus de
fabrikant. Ondersteuning
voor het 5G-modem van
Qualcomm ontbreekt uiter-
aard niet; de verwachting

Bezem erdoor
De browser-extensies van AVG-
en Avast-antivirus verzamelen
meer gegevens dan zou moeten;
we raden aan ze te verwijderen.
Meer hierover op onze site!

8 3 | 2020
 Nieuws

W eb & App
S eeing AI is een app van Microsoft die
blinden en slechtzienden helpt bij hun
dagelijkse taken. Na het richten van de
smartphone-camera vertelt de app wat er
in beeld te zien is. Dat kunnen bijvoorbeeld
bankbiljetten zijn, etiketten van producten
in de supermarkt of brieven. Naast teksten
worden ook objecten en zelfs emoties her-

Wisseltruc kend. De app is al een tijdje uit, maar werkt

De EOS M200-systeemcamera van
Canon helpt op allerlei manieren bij
het schieten van perfecte shots. Zo
zorgt de nieuwe DICIC 8-beeldproces-
sor ervoor dat bewegingsonscherpte
en ruis zo veel mogelijk worden
beperkt – ook bij weinig licht. Foto’s
zijn naderhand nog te bewerken op
de camera zelf. Dankzij bluetooth- en
wifi-integratie zijn de beelden meteen
over te zetten naar uw smartphone.
De lens is verwisselbaar met andere
lenzen uit Canons EF-M-lijn.
De meegeleverde lens betreft een
24,1megapixel-exemplaar. Het
schermpje is overigens naar voren
te kantelen voor als u selfies en vlog-
opnames wilt maken.
€ 609,95
www.tiny.cc/cm200
nu ook in onze taal. U hebt er wel een iPhone of iPad
voor nodig; een Android-versie bestaat nog niet.
Gratis iOS
V eel smartphones bezitten standaard al
een app voor het maken van notities.
Alleen zijn die vaak nogal beperkt. Prima
als u daar genoeg aan hebt, maar als het
wat lijviger mag, probeer dan eens Trans-
no. Daarmee maakt u eenvoudig lijstjes
die het opsommen overzichtelijk houden,
mede door een breed scala aan opmaak-

Aan banden leggen mogelijkheden. Aangemaakte notities zijn

bovendien met anderen te delen, zodat er samen aan
Hebt u plekken in ondersteuning voor kan worden gewerkt. Een account aanmaken voor
huis waar elke keer zowel de 2,4GHz-band cloud-synchronisatie met meerdere apparaten is
de wifi wegvalt, dan als de 5GHz-band. een optie, maar niet verplicht.
is een repeater een Wellicht verwacht Gratis Android, iOS
eenvoudige manier u dat deze wifi-ver-
om het signaal een sterker alleen met
zetje te geven. Zolang
er maar een stopcon-
tact in de buurt is. De
FRITZ!Box-routers
werkt, maar dat is niet
het geval. De repeater
ken. Ook vinden we er
nog een ethernetaan-
sluiting op terug.
H ebt u Firefox-versie 71 of
hoger, dan kunt u video
voortaan picture-in-picture
FRITZ!Repeater 1200 werkt samen met € 69,– afspelen. De optie zit ietwat
van AVM doet dat met routers van alle mer- www.tiny.cc/fritz1200 verstopt, dus we helpen u op
weg. Start een willekeurig
fi lmpje (bijvoorbeeld op You-

Hyperdepiep! Tube) en ga er met de cursor

De Motorola One Hyper bezit een scherm
dat de hele voorkant vult en toch is er
geen sprake van een ‘notch’ of een gaatje
in het display waar de camera in zit. De
selfiecamera is namelijk een mechanisch
onderdeel dat aan de bovenzijde tevoor-
schijn komt zodra u een foto wil schieten.
Camera-app niet in gebruik? Dan verdwijnt-
ie weer. Aan de achterzijde is een dubbele
camera geplaatst, en één daarvan betreft
een groothoeklens. Dankzij snelladen kan
het toestel al na tien minuten weer een
hele dag vooruit.
€ 349,– www.tiny.cc/onehyper
Liever niet Dan maar draadloos
De Fraudehelpdesk meldt dat Het aantal verkochte koptele-
er in 2019 meer datingfraude- foons is fl ink gestegen, becijfert
slachtoffers waren dan in 2018. marktanalist IDC. Wellicht van-
Via datingsites worden mensen wege het weglaten van de 3,5
ingepalmd en er dan ingeluisd. mm-poort in recente telefoons.
overheen. Rechts komt een blauwe knop tevoor-
schijn. Klik daarop en de video komt los van zijn
frame. Nu kunt u andere dingen doen terwijl de
video op de voorgrond verder blijft spelen. Niet
alleen binnen de browser, maar ook daar buiten.
www.mozilla.org/nl/firefox/new
E clidus is een spelletje voor de seri-
euze puzzelaar. U krijgt een soort
platte Rubiks Kubus voorgeschoteld
die uit 24 gekleurde driehoeken
bestaat. Doel is om het patroon onder-
in beeld na te maken. Maar geloof ons:
dat is nog helemaal niet zo makkelijk,
want de vlakken zitten net als bij een
Rubiks Kubus deels aan elkaar vast.
Elke draai brengt zodoende een kettingreactie
teweeg. Er zijn daardoor miljoenen combinaties
mogelijk, en slechts één is de juiste. Durft u deze
breinbreker aan?
€ 2,09 Android, iOS

computeridee.nl 3 | 2020 9

W indo
Computer in uw
Gebruikt u weleens een computer die
niet van uzelf is en wilt u daarop uw
eigen Windows-omgeving gebruiken?
Of wilt u af en toe wisselen tussen
verschillende besturingssystemen? Met
een portable installatie van Windows
voert u het besturingssysteem uit vanaf
een usb-stick. Zo hebt u uw eigen werk-
omgeving altijd bij u.
Tekst Dennis Gandasoebrata
H
et uitvoeren van Windows
vanaf een usb-stick biedt
meerdere voordelen.
U hebt altijd uw eigen
Windows-omgeving bij u en u bent
minder afhankelijk van de computer
waarop u Windows uitvoert. Het prin-
cipe van Windows vanaf een usb-stick
is eenvoudig: u start de computer niet
op vanaf de ingebouwde harde schijf,
maar gebruikt hiervoor de externe
usb-stick (of externe harde schijf).
Een portable installatie kan handig
zijn, bijvoorbeeld wanneer u vaak
reist en het liefst zo weinig mogelijk
bagage meeneemt. U zet dan heel
eenvoudig uw eigen Windows-om-
geving op een usb-stick (afbeelding
1). Die usb-stick neemt u mee en de
laptop laat u thuis. De portable instal-
latie kunt u naar eigen inzicht inrich-
ten, bijvoorbeeld met apps die u vaak
gebruikt. Ook de Windows-instellin-
gen kunt u configureren zoals u dat
wilt. Als u alleen met een usb-stick op
reis gaat, is het wel van belang dat u
op de plaats van bestemming over
een computer beschikt die u met
de usb-stick kunt opstarten.
10 3 | 2020
w s v a n a f e e n u s b - s ti c k
Goede voorbereiding
Om een portable installatie te reali-
seren, hebt u wel enige technische
kennis nodig. Maar met het juiste
gereedschap wordt u goed onder-
steund. Voor ons stappenplan hebt u
een usb-stick nodig (gebruik er een
met minimaal een capaciteit van 16
GB), maar u kunt de portable instal-
latie eventueel ook plaatsen op een
externe harde schijf. De werking is
gelijk: u sluit de externe schijf aan op
de computer waarop u de portable
Windows-versie wilt gebruiken en
start hiermee op (afbeelding 2). In
vergelijking met een usb-stick zijn de
Altijd uw eigen voordelen van een externe schijf de
Windows-versie bij snelheid waarmee Windows werkt en
de hand. de doorgaans grotere capaciteit.
2 derd. Maak dus een back-up van de
Zorg voor een licentie
Zorg ervoor dat u een geldige licentie van
Windows hebt die u kunt gebruiken voor de instal-
latie op de usb-stick. De versie van Windows op de
usb-stick telt namelijk als een volwaardige
Windows-installatie, waarvoor dus een geldige
licentie nodig is.
1 Recente Windows-versies
In principe kunt u de relatief moderne
Windows-versies (Windows 7, Win-
dows 8, Windows 8.1 en Windows 10)
gebruiken in een portable modus.
Voor Windows 7 gelden wel beper-
kingen, omdat dit besturingssysteem
niet volledig portable te maken is.
Handig: uw Vooral bij de ondersteuning van de
Windows-omgeving driver kan Windows 7 in een portable
meenemen op een installatie problemen geven. Daar-
usb-stick. naast kunt u de portable installatie
alleen uitvoeren via een usb2.0-poort.
Windows 7 heeft namelijk geen
ingebouwde ondersteuning voor usb
3.0. De ondersteuning voor Windows
7 eindigt overigens volledig in 2020.
Kiest u voor een portable installatie,
probeert u dan bij voorkeur Windows
8.1 of Windows 10 te gebruiken. Wij
gaan uit van een portable installatie
van Windows 10.
Het type usb-stick is zeer bepalend
voor de snelheid waarmee u Windows
kunt installeren en opstarten. U kunt
daarom het beste kiezen voor een
high-speed usb-stick, van het type
usb 3.0. U kunt ook een externe
harde schijf gebruiken, bijvoorbeeld
een snelle ssd-schijf die u via usb
aansluit. Houd er rekening mee dat
alle inhoud op de schijf wordt verwij-
gegevens die op de usb-stick of schijf
staan die u wilt gebruiken. U kunt
natuurlijk ook voor een geheel nieuw
opslagmedium kiezen.
Klaarzetten: iso
Om Windows vanaf een usb-stick te
gebruiken, hebben we een geldige
installatie van Windows nodig.
Verderop in dit artikel maken we
gebruik van WinToUSB dat ons
helpt bij het maken van de portable
installatie op de usb-stick. WinToUSB
heeft een ‘bron’ nodig waarmee de
usb-stick kan worden gemaakt: een
Windows-installatie.
Er zijn drie mogelijkheden om
deze bron aan te leveren: als bestand
(bijvoorbeeld een iso-bestand), als
installatie-dvd en als harde schijf. Wij
kiezen voor een iso-bestand. Micro-
soft heeft het iso-bestand van Win-
dows 10 online geplaatst. U kunt dit
downloaden via een hulpprogramma
(afbeelding 3). Ga naar www.tiny.cc/
win10down en klik op de knop Hulp-
programma nu downloaden. Start
het programma en klik op Volgende.
Nadat u akkoord bent gegaan met
de gebruiksvoorwaarden, kiest u in
het volgende scherm voor Installatie-
media (usb-stick, dvd of iso-bestand)
voor een andere pc maken. Klik op
Volgende.

broekzak
Windows-versie kiezen
In het volgende scherm geeft u aan
welke versie van Windows u wilt
downloaden. Het hulpprogramma
heeft zelf de standaardopties gese-
lecteerd. Wilt u zelf kiezen, haal dan
het vinkje weg bij de optie Gebruik de
aanbevolen opties voor deze pc. Geef
bij Taal de gewenste taalversie aan
en kies bij Architectuur voor de 32- of
64bit-versie (afbeelding 4). Wij kiezen
voor de laatste.
Bent u tevreden met de selectie?
Klik op Volgende. In het venster dat
volgt, bepaalt u dat Windows als
iso-bestand wordt binnengehaald.
Kies hiervoor voor de tweede optie
Vooral toeristen in Amsterdam
hebben in groten getale stickies
in de broekzak
Kies de gewenste taal, versie en architectuur van Windows.
computeridee.nl
3 – ISO-bestand – en klik op Volgende.
Via het hulp-
programma van
Windows 10 haalt u
het iso-bestand
binnen.
Systeem- en opstartpartities
Een partitie is een afgebakend gedeelte op een
schijf. Partities hebben een technische verklaring,
maar ze kunnen ook zorgen voor orde. Zo kunt u
een schijf bijvoorbeeld indelen met een partitie
voor uw gegevens en een aparte partitie voor het
besturingssysteem. Een systeempartitie is de
primaire partitie die wordt gebruikt als de actieve
partitie. Een schijf kan maar één systeempartitie
hebben. Op de opstartpartitie wordt
Windows geïnstalleerd. Het
bevat onder meer de map met
Windows-bestanden. Een
partitie kan zowel een sys-
teem- als opstartpartitie zijn.
Portable
Geef een opslaglocatie aan voor het
bestand en kies Opslaan. De locatie
hebt u nodig om aan WinToUSB aan
te geven waar Windows klaarstaat.
De Windows-versie wordt binnenge-
haald en opgeslagen als iso.
Andere iso-bestanden
Mogelijk wilt u niet Windows 10
gebruiken, maar een eerdere versie,
zoals Windows 7 of Windows 8.1. Een
ontwikkelaar heeft een programma
gemaakt waarmee u van deze versies
snel de juiste iso-bestanden kunt
downloaden. De Windows & ISO
Download Tool (afbeelding 5) houdt
overzichten bij van de iso-bestanden
en laat u via het programma zelf een-
voudig de gewenste versie kiezen.
Ga naar www.tiny.cc/isodown en
haal de nieuwste versie binnen. Een-
maal geïnstalleerd en geopend, vindt
u rechts enkele tabbladen. Op
het eerste tabblad – Win-
dows – kiest u welke Win-
dows-versie u wilt
installeren,
bijvoorbeeld
Windows
10. In het
venster links
kiest u vervol-
gens de gewenste
3 | 2020 11
 5 com/wintousb. Er zijn verschillende
edities beschikbaar: probeer eerst de
functies uit via de gratis variant. Na
de installatie start u de software op
via het Startmenu: typ WinToUsb en
klik het programma aan.

Andere Overstappen naar Pro

iso-bestanden
ophalen, doet u met
de Windows & ISO
Download Tool.
6 tie (onderin het venster) en kies voor
Volume verwijderen. Zorg ervoor
dat alle partities zijn verwijderd. Klik
hierna met de rechtermuisknop op
de schijf en kies voor Converteren
naar MBR-schijf. Maak hierna een
nieuwe partitie aan op de usb-stick:
klik met de rechtermuisknop op de
schijf en kies voor Eenvoudig volume.
Doorloop de stappen van de wizard
en zorg voor een nieuwe partitie.
WinToUSB is in verschillende versies
beschikbaar, waaronder een gratis
editie. Zoals gezegd kunt u deze
proberen om vertrouwd te raken
met het concept. In de gratis versie
loopt u alleen al snel tegen beperkin-
gen aan. Zo ondersteunt de versie
wel het maken van een Windows
10-installatie, maar het maken van
een usb-stick is voorbehouden aan de
Professional-editie. Voor deze versie
betaalt u ongeveer 30 euro, inclusief
levenslange updates. Wij raden deze

Aan de slag met WinToUSB

Voor ons stappenplan maken
we gebruik van het programma
WinToUSB (afbeelding 7). Zoals de
naam al aangeeft, helpt dit program-
ma met het plaatsen van Windows
op een usb-stick. Haal de nieuwste
versie binnen via www.easyuefi.

editie. Klik daarna op Bevestig.. Kies Met behulp van

ook de taal van de Windows-versie Schijfbeheer bereidt
en klik op Bevestig.. In het rechterdeel u de usb-stick of
van het venster vindt u knoppen externe schijf voor.
waarmee u de downloadlink kunt
kopiëren. Daarmee kunt u bijvoor-
beeld de iso-bestanden downloaden
via de browser.

Usb-stick geschikt maken

Nu is het belangrijk om de externe
usb-stick geschikt te maken om een
computer mee op te kunnen starten.
Er zijn verschillende mogelijkheden,
afhankelijk van het type computer
dat u gebruikt. Met ons stappenplan
delen we de externe stick op zo’n
manier in dat deze op zoveel mogelijk
computers werkt. Wij maken hiervoor
gebruik van een MBR-partitie.
Open het Startmenu en typ
Diskmgmt.msc. Klik op OK.. Het ven-
ster van Schijfbeheer wordt geopend
(afbeelding 6).. In het bovenste
gedeelte van het venster vindt u een
overzicht van beschikbare schijven.
Hiertussen vindt u ook de harde schijf
van de computer. Zoek nu naar de
externe usb-stick. Selecteer deze. Klik
met de rechtermuisknop op de parti-

12 3 | 2020
 Portable

versie aan. Op www.tiny.cc/edities dows-versie die u op de usb-stick wilt

vindt u een overzicht van de verschil- Hulp en advies plaatsen (bijvoorbeeld Windows 10
len tussen de versies van WinToUSB. Op de website van WinToUSB vindt u een groot Home) en klik op Volgende.
aantal praktische adviezen en antwoorden op
Portable installatie maken hulpvragen bij problemen. Verder leest u op de Locatie aanwijzen
Het programma WinToUSB is opge- website over de verschillende partities en in welke In het volgende venster geeft u aan
bouwd uit twee onderdelen. Links situatie u voor een specifieke partitie kiest. Het is waar Windows moet worden geïn-
vindt u drie knoppen. Elke knop aan te raden om deze site te bekijken als de usb- stalleerd. Uiteraard is dit onze usb-
vertegenwoordigt een manier waarop stick niet wil opstarten. stick. Bij de optie Kies de doeldisk
u Windows op een usb-stick plaatst: selecteert u de juiste usb-stick. Als
via een iso-bestand, via een installa- WinToUSB aanbiedt om de usb-stick
tie-dvd of via een harde schijf. 8 te formatteren, kiest u daarvoor. Klik
Wij klikken op de eerste knop. op Ja. In het volgende scherm geeft u
In het rechterdeel van het venster aan waar de systeem- en de opstart-
geeft u aan waar het iso-bestand zich Geef aan waar het iso-bestand zich bevindt. partitie zich bevinden. Deze worden
bevindt. Klik op de knop Bladeren en roodgekleurd. Kies bij Installatie-
wijs het iso-bestand aan (afbeelding 9 modus voor Traditioneel. Klik vervol-
8). Een iso-bestand kan meerdere gens op Volgende. WinToUSB instal-
Windows-versies bevatten. WinToUSB leert nu de Windows-versie op de
opent het bestand en controleert wel- usb-stick. Geduld is een schone zaak.
ke Windows-versies u kunt installeren. Afhankelijk van de Windows-versie,
de computer, de gebruikte externe
7 schijf of usb-stick kan de installatie zo
een uur in beslag nemen. Hierna is de
usb-stick klaar voor gebruik.
Controleer of de
portable installatie Opstartvolgorde aanpassen
is gelukt. Om de portable installatie van
Windows te kunnen gebruiken, moet
Er verschijnt een lijst met beschik- u de computer opstarten vanaf de
Met WinToUSB bare installaties (in het gedeelte usb-stick. Deze instelling vindt u in de
maken we de porta- Selecteer het operating systeem dat bios-instellingen van de computer.
ble installatie. u wilt installeren). Selecteer de Win- Start de computer opnieuw op en
gebruik de sneltoetsen om de bios-
instellingen te openen. De exacte
Intel Compute Stick als alternatief? sneltoets verschilt per computer: F10
Ook Intel ziet de voordelen van een besturingssysteem op een usb- of F8. Ga naar de Boot-instellingen in
stick en heeft hiervoor de Compute Stick in het leven geroepen. U kunt het bios en kies ervoor om de com-
deze usb-stick beschouwen als een uiterst compacte computer waar- puter vanaf usb te laten opstarten.
op Windows al is geïnstalleerd. De Compute Stick is iets groter dan een De exacte stappen verschillen per
normale usb-stick en is uitgerust met usb-poorten, een ingebouwde computerfabrikant en bios-versie.
processor en een intern geheugen van twee gigabyte. Op de stick staat Zoek naar termen als ‘Boot Order’
een Home-variant van Windows 10. (opstartvolgorde) en zorg ervoor dat
Op de hdmi-poort sluit je heel eenvoudig een extern beeldscherm het usb-apparaat boven in de lijst met
aan. U schaft de Compute Stick los aan: u zorgt zelf voor een beeld- opstartvolgorde staat. Sla de wijzigin-
scherm, toetsenbord en muis. Voor de snelheid bent u afhankelijk van gen op en start de computer opnieuw
de kracht van de Compute Stick: in de praktijk leent het apparaatje op met de externe usb-stick.
zich primair voor eenvoudige taken, zoals internetten en tekstverwer-
ken. Wanneer u zelf een portable installatie Testen
van Windows maakt (zoals bespro- Het werk is gedaan: het is tijd om de
ken in dit artikel) hebt u deze portable installatie van Windows te
beperking niet. U maakt dan testen. Sluit de externe usb-stick of
gebruik van de kracht externe schijf aan op de computer.
van de computer Start de computer opnieuw op. Deze
waarop u de portable moet nu opstarten vanaf het externe
installatie van Win- medium. Wordt de schijf niet gestart,
dows draait. Het is ove- controleer dan de opstartvolgorde
rigens ook de vraag wat de van apparaten in het bios van de
toekomst voor de Compute Stick computer. Bekijk hier of u
brengt: er is al enige tijd geen de juiste opstartparti-
nieuwe versie meer uitgebracht. tie hebt aange-
maakt én gese-
lecteerd
9).
(afbeelding 9)

computeridee.nl 3 | 2020 13
 Nieuwe privacytools
Google, vergeet
De diensten van Google kosten u geen
geld. Mail, navigatie, online werken,
cloudopslag en ga zo maar door; het is
allemaal gratis. Dat is natuurlijk heel
aantrekkelijk, er is echter één ‘maar’: u
betaalt met uw persoonlijke informatie,
waar Google weer goud geld aan
verdient. Het bedrijf weet álles van
u. Dankzij een nieuwe privacypagina
beperkt u de hoeveelheid informatie
die het bedrijf bijhoudt over u!
Tekst Ronald Smit
G
oogle heeft een nieuwe serie privacytools
(of beter: settings) uitgerold. Daarmee kunt u
diverse informatiestromen automatisch laten
‘vergeten’ of niet eens laten bewaren. Dit sys-
teem is verre van perfect, maar het is wel een flinke stap
in de goede richting. Kortom: we gaan eens kijken hoe de
stand van zaken is bij uw Google-account.
Breng daarvoor eerst eens een bezoekje aan www.tiny.
cc/mygoogle, de startpagina van de privacysettings. Dat
is de makkelijkste manier om uw privacywensen door te
voeren. Eenmaal op die pagina (afbeelding 1) beland, is
het zaak om op de knop Inloggen te klikken. Ehm, was u
al ingelogd, omdat u nooit uitlogt bij Google? Dan is dat
regel nummer één waar u zich per direct aan moet (gaan)
houden: log uit bij welke Google-dienst dan ook als u uw
ding daar gedaan hebt! Doet u dat niet, dan houdt Google
een mooi profiel bij van alles wat u online (en deels ook
offline in de Chrome-browser) doet. Inclusief uw zoek-
geschiedenis bij Google. Altijd uitloggen dus na gedane
arbeid! Maar nu eerst even inloggen.
Op een rijtje
Hier vindt u een serie links naar de belangrijkste instel-
lingen rondom uw privacy. Kijk als eerste bij Web- en
1 Google hoeft echt niet te weten waar u allemaal naar kijkt.
14 3 | 2020
2
Activiteiten
bewaren van wat
dan ook is niet
altijd in uw
voordeel.
app-activiteit (afbeelding 2). Standaard houdt Google van
alles bij en mogen ook partnersites gebruikmaken van uw
Google-gegevens! Ook het gebruik en bewaren van stem-
en audio-opnamen is in dit onderdeel te vinden. Idealiter
hoort de status op Onderbroken te staan en horen beide
onderdelen uitgeschakeld te zijn. Niet? Klik dan op het
blauwe schuifje rechts van Web- en app-activiteit en klik
dan op Bevestigen. Ga nu verder met de optie Locatiege-
schiedenis. Elke Android-telefoon geeft standaard om de
zoveel tijd aan Google door waar u bent. Het bedrijf ver-
zamelt al die gegevens, onder meer om u tips en adviezen
op maat te geven.
Log telkens uit bij elke
Google-dienst, anders blijft
men mee googleloeren
Tegelijkertijd is het bewaren van locatielijsten in
potentie link. U weet maar nooit in wat voor situatie u ooit
belandt waarin deze gegevens zich tegen u kunnen keren.
Kortom – zeker als u niet wilt dat iedereen altijd weet waar
u geweest bent: uit die schakelaar, via het blauwe schuifje.
De YouTube-geschiedenis kunt u ook beter uitzetten.
Sterker nog: u kunt YouTube ook prima gebruiken zonder
ingelogd te zijn! Maar wilt u toch inloggen, bijvoorbeeld
om u te abonneren op een kanaal of commentaar te
geven, zet dan in ieder geval de opties onder de kop
YouTube-geschiedenis allebei uit.
De nieuwe Weg met gepersonaliseerde advertenties
verzamelpagina U vindt verder een hele serie links op deze pagina die u
(wizard) met naar dieperliggende privacy-instellingen brengen. Loop
privacy-instellin- ze echt allemaal eens door. Wilt u bijvoorbeeld geen last
gen meer hebben van het bekende verschijnsel dat na een
mail waarin u een heggenschaar noemt, u wekenlang

mijn gegevens!
advertenties van heggenscharen te zien krijgt? Zet dan
de Advertentiepersonalisatie (afbeelding 3) uit via het
gedeelte Ga naar advertentie-instellingen. Het uitzetten
van deze optie betekent niet dat u geen advertenties meer
te zien krijgt, maar het zijn in ieder geval niet meer die
heggenscharen. Ook geldt dat Google, als u bent ingelogd
bent tijdens het zoeken of een Android-telefoon of -tablet
gebruikt, nog altijd gewoon meeleest met uw zoekop-
drachten en interesses. Alleen hebben de advertenties
daar voortaan geen raakvlakken meer mee. Vindt u de
gepersonaliseerde advertenties wél handig, dan kunt u Laat Google
deze optie ook aan laten staan. Voor uw privacy maakt het uw sporen
namelijk niet zo heel veel uit, meegelezen wordt er toch voortaan auto-
wel. Klik dan op de Terug-knop van uw browser om naar matisch wissen.
het overzicht te gaan.
Zit u écht te
wachten op
gepersonaliseer-
de advertenties?
Wat deelt u?
Check zeker ook de opties onder Mensen en delen even
goed, helemaal onderaan op de pagina. Standaard worden
al uw contacten op al uw Google-apparaten en diensten
gedeeld. Misschien wilt u dat liever niet. Dat laatste is
geen slechte gedachte, want het voorkomt extra ellende
als uw account ooit eens gehackt wordt, of een mobiel
toestel wordt gestolen. Ook stelt u hier in wat mensen
wel en niet over u te zien krijgen. Het gaat dan vooral om
contacten met andere Google-gebruikers. Klik dan op de
Terug-knop van de browser om naar het overzicht te gaan.
Slimme speakers (en telefoons)
Google heeft natuurlijk z’n Assistent (afbeelding 4). En
die luistert de hele dag met u mee. Wat dit slimme hulpje
4 Wis die geschiedenis in ieder
Google sugge-
reert zelf al om
ook de andere
verzamelopties
even te doorlo-
pen.
De Google
Assistent luistert
en verzamelt de
hele dag door.
computeridee.nl
Workshop
zoal bewaart, stelt u in onder de link Je gegevens in de
Assistent. In principe geldt dat u liefst zoveel mogelijk
opties uitschakelt op de Assistent-pagina. Vooral het
loggen van geschiedenis kan zich ooit een keer wreken of
voor gênante situaties zorgen. Bedenk ook dat de Assis-
tent in elke (enigszins recente) Android-telefoon aanwezig
is en vaak standaard staat ingeschakeld. Wilt u liever geen
meeluisterend oor in uw broekzak, dan is het zaak om de
Assistent ook op uw smartphone uit te schakelen.
5
6 Automatisch geschie-
denis wissen
De navigatiestructuur van
Google kan verwarrend zijn.
Vaak komt u na klikken op de
Terug-knop van uw browser niet
op de gewenste pagina. Voer het
adres www.tiny.cc/googpri in om
de pagina met de Privacycheck
te openen. Bij veel van de onder-
delen kunt u kijken wat er aan
geschiedenis is bijgehouden en
deze naar wens wissen. Ook dat
is nieuw, zeker het automatische
wissen (komen we zo op).
geval, zeker als het bijhouden ervan nog niet was uitge-
schakeld. Anders blijven de oude vastgelegde gegevens
nog tot in de eeuwigheid bewaard. Klik bijvoorbeeld onder
YouTube-geschiedenis beheren op de link Kiezen voor
automatische verwijdering. Kies nu de kortst beschikbare
bewaartijd, op moment van schrijven is dat drie maanden
(afbeelding 5). Klik op Volgende en dan op Bevestigen.
Overigens wordt er in principe niets (meer) toegevoegd
aan de geschiedenis als u deze net hebt uitgezet. De
‘drie-maanden’-optie is vooral bedoeld voor iedereen
die als compromis tussen gebruiksgemak en privacy
wel (een beetje) geschiedenis wil bewaren. Check verder
gelijk even de andere aangeboden onderdelen (afbeel-
ding 6). Zoals u ziet, is er ook een onderdeel voor de
3 | 2020 15
Workshop

Chrome-browser. Daar kunt u alle gelogde activiteiten 9

wissen. Tip: bent u de weg kwijt in de navigatiestructuur,
dan komt u via www.tiny.cc/googpri weer op de hoofd-
pagina van de Privacycheck.

Gedeelde foto’s opschonen

Praktisch gezien is de Privacycheck van Google een
wizard. Klik steeds op Volgende en u ziet alle belangrijke
opties voorbijkomen. Bij Google Foto’s treft u de interes-
sante optie achter Geografische locatie verwijderen uit
items die zijn gedeeld via een link aan (afbeelding 7). Door
de schakelaar hier aan te zetten, weet u zeker dat gedeel-
de foto’s niet meer de precieze locatie van een opname
bevatten. Dat is niet alleen goed voor uw privacy, maar
voorkomt ook dat het dievengilde interessante dingen
op een van uw foto’s ziet. Eigenlijk zou deze schakelaar
standaard aan moeten staan, maar die taak is dus aan u.
Verder staan in het menu ook achterhaalde zaken als het
onderdeel ‘kringen’ uit het inmiddels opgeheven sociaal Google meldt betwijfelen. Uiteindelijk staat er nergens in die instellingen
netwerk Google+. Hier hoeft u niets meer mee te doen. zelf de aange- expliciet vermeld dat Google voortaan niets meer doet
troffen beveili- met uw in hun diensten verrichte activiteiten en bewaarde
7 gingsproblemen. gegevens. Wat u wel hebt bereikt, is dat gegevens niet tot
in het oneindige binnen uw account bewaard worden.
Wilt u écht privacy, dan is het zaak om simpelweg te
stoppen met het gebruiken van Google. Gaat dat niet luk-
Weg met die ken, zorg dan in ieder geval dat u zo weinig mogelijk inlogt
locatiegegevens
voordat u een
foto deelt op
bijvoorbeeld Wilt u écht privacy, dan
social media.
kunt u beter stoppen met
Beveiligingsproblemen
Als de wizard helemaal doorlopen is, klikt u op de knop
Doorgaan naar je Google-account. Onder Beveiliging
het gebruiken van Google
(kolom links) vindt u nog wat interessante zaken. De
kans is vrij groot dat u in het paneel rechts de melding
Beveiligingsproblemen gevonden aantreft (afbeelding 8). bij onderdelen van de dienst. De zoekmachine functio-
Dit zijn vaak zaken waar Google even wat extra aandacht neert ook uitstekend zonder ingelogd te zijn (afbeelding
voor wil vragen. Zoals of uw alternatieve e-mailadres en 9). En gebruik voor privacygevoelige documenten niet
telefoonnummer nog kloppen. Beide zijn nodig voor als een van de Google Docs-onderdelen, maar gewoon een
uw account gekraakt wordt en Google een alternatieve lokaal geïnstalleerde tekstverwerker. Ook Google Drive
manier van communiceren nodig heeft. Ook wordt u hier Scan hier zo af gebruiken voor opslag van meer gevoelige privézaken is
zo af en toe gevraagd of een doorstuuradres (als u dat en toe eens op in dat opzicht geen goed idee.
gebruikt) nog klopt. Tweestapsverificatie is hier ook in te onbekende
schakelen. Het betekent wat extra werk bij het inloggen, apparaten. Alles verandert
maar zorgt tegelijkertijd voor De handelingen en opties in dit artikel zijn gecheckt tij-
vrijwel onkraakbare beveiliging. 8 dens en na het schrijven van dit artikel. Google staat erom
Verder ziet u een overzicht van bekend zijn pagina’s vaak te veranderen. Het kan dus zijn
(onlangs) ingelogde en actieve dat knoppen en functies na verloop van tijd een net wat
apparaten (afbeelding 9). Zitten andere naam krijgen of op een andere plek staan.
daar exemplaren tussen die u
écht niet bekend voorkomen, dan 9
is het tijd om uw Google-wacht-
woord te veranderen. Mogelijk
is er een ongewenste meelezer
bijgekomen!

U wilt échte privacy?

Bent u na het doorlopen van al
deze veiligheids- en privacy-in-
stellingen nu echt verlost van
een verzamelend en meelezend
Google? Dat wagen we helaas te De zoekmachine werkt ook prima zonder inloggen

16 3 | 2020
 16-19 JAN 2020
JAARBEURS | UTRECHT

SCOOR NU
JE TICKET
VOOR €9

WAAR GA JIJ HEEN?

TICKETS.VAKANTIEBEURS.NL/
ZOOM
 s ta m p e n e n o v e r h o re n
Aantekenen,
Digitale studie
De computer en het internet kunnen
een grote bron van afleiding zijn. Zeker
2
wanneer er eigenlijk moet worden
gestudeerd. Er zijn online gelukkig ook
vele digitale middelen te vinden die
juist kunnen helpen bij het studeren.
Computer Idee zet de handigste leer-
hulpmiddelen op een rij zodat stude-
ren leuker wordt én zonder afleiding
gebeurt!
Tekst Robert Zomers

B
Met Evernote kunt u op verschillende apparaten altijd bij uw aantekeningen.
ij elke studie is er een vorm van tekstverwer-
ken noodzakelijk. Bij colleges moeten bijvoor- en geïnstalleerd op uw apparaat, bijvoorbeeld uw computer crasht.
beeld aantekeningen worden gemaakt. Van moet u inloggen met een Micro- U kunt zelfs via een browser bij uw
handboeken zijn er samenvattingen nodig soft-account. Wanneer u een Hotmail- aantekeningen. U gaat hiervoor naar
en in veel gevallen moeten er essays en werkstukken of Live-adres hebt of gebruikmaakt www.onenote.com/notebooks. Een
worden geschreven. Het standaardprogramma dat van Windows 10 op uw computer, groot voordeel van OneNote is dat u
hiervoor sinds jaar en dag wordt gebruikt, is natuurlijk dan hebt u deze vaak al. Mocht u nog kunt samenwerken met andere One-
Microsoft Word. Maar er zijn tegenwoordig ook goede, geen Microsoft-account hebben, dan Note-gebruikers.
gratis alternatieven. kunt u dat via de app aanmaken.
Hierna kunt u aantekeningen Evernote
maken (afbeelding 1). Deze worden Mocht u een simpele notitieapp
OneNote automatisch opgeslagen in de cloud. zoeken die niet van Microsoft is, dan
Een uitstekend alternatief komt U hoeft dus niet bang te zijn dat u uw raden wij Evernote aan. Ook deze
van Microsoft zelf: OneNote. Dit aantekeningen kwijtraakt wanneer app werkt in de cloud en op vrijwel
notitieprogramma was in eerste
instantie onderdeel van het betaalde
Office-pakket, maar er is nu een gratis Google Docs Office-pakket aan te schaffen. Er zijn
variant. Het programma is beschik- Voor het maken van simpele notities twee goede, gratis alternatieven.
baar voor zowel Mac als Windows zijn OneNote en Evernote perfect, De eerste is Google Drive. Wanneer
en ook voor Android en iOS. U kunt In OneNote kunt u maar sommige studies vergen net u gebruikmaakt van Gmail hoeft u
het programma downloaden via de verschillende noti- wat meer digitale hulpmiddelen. alleen nog maar naar www.docs.
website van Microsoft: www.onenote. tieboeken aanma- Gelukkig hoeft u ook dan geen duur google.com te gaan om gebruik te
com/download. ken om uw aanteke-
Als het programma is gedownload ningen te sorteren. 3

In Google Drive
kunt u makkelijk
samenwerken met
andere gebruikers.

18 3 | 2020

hulpjes
LibreOffice Writer voelt bekend aan voor gebruikers van Microsoft Word.
alle apparaten (afbeelding 2). U
downloadt de app via www.evernote.
com. De gratis versie is enigszins
gelimiteerd. Zo mag u de app op niet
maken van de programma’s van
Google. Mocht u dit nog niet heb-
ben, dan wordt u gevraagd om een
gratis Google-account aan te maken.
Google Docs bevat een tekstver-
werker, een spreadsheet-program-
ma en een presentatiemaker. U kunt
hiermee bijvoorbeeld werkstukken
netjes opmaken, op een vergelijkba-
re manier als in Word. Excel-bestan-
den kunt u verwerken in spreads-
heets. PowerPoint wordt vervangen
door Google Presentaties en stelt
u in staat om nette presentaties in
elkaar te draaien. Het voordeel van
Google Docs is dat u alle bestanden
kunt opslaan als Office-bestanden.
Daardoor zijn ze ook door anderen
te openen of op een computer van
school (afbeelding 3).
computeridee.nl
4 gaat de boom dood. De app is gratis, maar er is ook
meer dan twee apparaten gebruiken.
Ook mag u maximaal 60 MB aan
notities uploaden per maand. Wel is
dit over het algemeen genoeg voor
het maken van aantekeningen en het
samenvatten van de lesstof.
LibreOffice
Het nadeel van zowel OneNote,
Evernote en Google Drive is dat u
een account moet aanmaken en dat
de programma’s via de cloud werken
zodra ze verbonden zijn met internet.
Wanneer u iets meer controle over uw
eigen documenten en back-ups wilt
hebben, biedt LibreOffice uitkomst.
Dit is net als Microsoft Office een
compleet pakket om teksten en
spreadsheets te verwerken en pre-
sentaties te maken. Het programma
wordt ontwikkeld door programmeurs
die de software open en gratis aanbie-
den. Op https://nl.libreoffice.org kunt
u de software kosteloos of tegen een
vrijwillige bijdrage downloaden.
Vervolgens installeert u het Libre-
Office-pakket en kunt u onbeperkt
Zelfstudie
Ongestoord werken
Hoewel digitale middelen goed kunnen helpen bij
het verwerken van lesstof, blijft de verleiding van
digitaal vermaak groot. Er zijn inmiddels meerde-
re programma’s waarmee u sociale media en web-
sites die niets met uw werk te maken hebben, voor
bepaalde tijd kunt blokkeren.
De leukste variant is de mobiele app Forest. Deze
is beschikbaar voor iOS en Android en zorgt
ervoor dat u niet toegeeft aan de afleiding die uw
smartphone biedt. In de app selecteert u het aantal
minuten dat u zonder afleiding wilt werken. Zodra
u op Start drukt, kunt u niet meer bij de andere
apps op uw telefoon. De Forest-app visualiseert uw
voortgang als een groeiende boom (aeelding 5).
Op het moment dat u ervoor kiest om toch een app
te openen voordat de ingestelde tijd is verstreken,
een betaalde versie met extra opties. De opbreng-
sten van Forest worden gebruikt om bomen te
planten.
Wilt u ook op uw computer zonder afleiding kun-
nen werken? Dan kunt u hiervoor Freedom gebrui-
ken: www.freedom.to/stayfocusd. Dit werkt op alle
computers en laat u ongestoord werken.
Wanneer u
eerder dan
gepland weer
op uw telefoon
kijkt, draait u de
boom z'n nek
om.
gebruikmaken van de verschillende
programma’s. Het voordeel van
LibreOffice is dat het zeer uitgebreid
is en veel overeenkomsten heeft
met de programma’s van Microsoft
Office (afbeelding 4). Wanneer u
gewend bent om met de software van
Microsoft te werken, is de overstap
naar LibreOffice het makkelijkst om te
maken. Nadelen van LibreOffice zijn
dat er niet automatisch back-ups in
de cloud gemaakt worden en dat er
niet tegelijkertijd kan worden samen-
gewerkt in documenten.
3 | 2020 19
Zelfstudie
Ene oor in, andere uit
Bij veel studies en cursussen
zijn er docenten die via colle-
ges leerstof uitleggen. Uiter-
aard is het belangrijk om hier
aantekeningen van te maken,
maar vaak is een opname
van een college makkelijker.
Gelukkig is opnemen tegen-
woordig eenvoudig. Vrijwel
elke smartphone is in staat is
om audio op te nemen. Zorg
er dan wel voor dat uw tele-
foon in de buurt van de spre-
ker ligt en dat hij op stil staat.
Een bijkomend voordeel is dat
u tijdens de les niet afgeleid
kunt worden door berichten
op uw telefoon.
Hebt u een iPhone? Dan
kunt u gebruikmaken van de
dictafoon-app (afbeelding
6). Deze is op alle mobiele
apparaten van Apple voorge-
installeerd. Klik op de rode knop om
ellen tot examen
de opname te starten. Controleer wel
van tevoren uw opslagruimte, zodat u
het volledige college als audio-opna-
me kunt bewaren.
Wanneer u een Android-toestel
hebt, moet u meestal zelf een recor-
der downloaden via de Play Store.
Stampen en overhoren
Bij vrijwel geen enkele studie of
cursus ontkomt u eraan: het examen.
Daarvoor moet u de lesstof eigen
maken. Maar ook daar zijn slimme
digitale hulpmiddelen voor. Om
te beginnen, Simple Mind: www.
simplemind.eu. Hiermee kunt u gratis
mindmaps maken van de termen en
begrippen die u moet leren. Door de
informatie aan elkaar te linken, krijgt
u een goed overzicht van de lesstof.
7 7). In deze app kunt u uw
20 3 | 2020
6
Zoek op geluidsrecorder en u pagina’s die u nodig hebt. Dat scheelt
ziet verscheidene gratis apps een hoop gedoe en u hebt alles
staan waarmee u geluidsop- meteen digitaal tot uw beschikking.
names kunt maken. Zo kunt u werken waar u maar wilt.
Adobe Scanner is een gratis app
Scan boeken en waarmee u snel en gemakkelijk scans
artikelen kunt maken van een pagina van een
Voor het leren voor een ten- boek (afbeelding 8). Natuurlijk kunt u
tamen is vaak het stampen ook een foto maken met de camera-
van de colleges en het hand- app op uw smartphone, maar Adobe
boek voldoende. Maar moet Scanner is speciaal ingesteld op het
u een essays of werkstuk herkennen van tekst. De app zet het
maken, dan moet er vaak beeld om naar een digitaal document.
informatie bij elkaar worden Dit werkt niet alleen voor studiema-
gesprokkeld. Natuurlijk is teriaal, u kunt er bijvoorbeeld ook uw
het internet daar een mooie bonnetjes van recente aankopen mee
bron voor, maar veel waarde- digitaliseren.
volle informatie bevindt zich Maakt u als notitie-app gebruik van
ook in de bibliotheek. U kunt het eerdergenoemde Evernote, dan
ervoor kiezen de boeken kunt u de camerafunctie van Adobe
daar te bekijken of mee naar Scanner gebruiken. De gescande
huis te nemen, maar u kunt pagina’s komen daarmee direct in
ook scans maken van de Evernote terecht.
Neem heel een-
voudig colleges op A
om ze later thuis
terug te kunnen Exam Countdown Uiteindelijk gaat het er natuurlijk
om dat u zo veel mogelijk probeert
luisteren.
Lite werkt als stok te herhalen en stampen. Dat kan
nog weleens lastig zijn met alle
achter de deur afleiding vandaag de dag (zie kader
over ongestoord werken). Om de
druk extra op te voeren, kunt u een
examen-afteller instellen, zodat u er
constant aan wordt herinnerd hoeveel
tijd u nog hebt tot de belangrijke dag.
Vervolgens moet u er natuurlijk De app Exam Countdown Lite (www.
voor zorgen dat u al deze termen examcountdownapp.com) is beschik-
en begrippen van binnen en buiten baar voor zowel iOS als Android. Hierin
kent. Hiervoor kunt u Quizlet gebrui- kunt u verschillende toetsen zetten.
ken, dat beschikbaar is voor Android De app toont vervolgens precies hoe-
en iOS: www.quizlet.com. In de app lang u nog hebt tot het toetsmoment.
vult u begrippen en de betekenissen Een perfecte manier om prioriteiten te
in die u moet weten voor uw toets. stellen of als stok achter de deur om
Via de app kunt u zichzelf overho- toch echt te beginnen met blokken.
ren, bijvoorbeeld als u in de trein zit
of in de rij bij de supermarkt staat.
U kunt zichzelf ook overhoren 8
met de handige app Knowt (afbeel-
ding 7)
aantekeningen of samenvattingen
toevoegen en vervolgens laat
Knowt zelf termen en begrippen
weg. U moet deze weer invullen en
zo kunt u zien hoe goed u de stof
beheerst. Dit werkt heel goed met
bijvoorbeeld jaartallen en namen
van personen. In deze app kunt u
ook direct notities maken. Knowt
kunt u downloaden via www.get- Met Adobe Scan-
knowt.com.
knowt.com ner digitaliseert u
snel en gemakkelijk
Knowt overhoort u op basis van uw pagina’s uit een
eigen aantekeningen. leerboek of een
tijdschrift.
 Gratis knutselen

Tekst Toon van Daele

Hoe? Zo!
downloaden
V ideo

In deze reeks stellen we u telkens twee minder bekende freewares rond

hetzelfde thema in een notendop voor: wat kunt u met de tools doen en
hoe pakt u het aan? In deze aflevering bespreken we twee programma’s
waarmee u online-video’s naar uw schijf haalt.

Youtube-dl Any Video Recorder

Youtube-dl is gratis software uit het publieke domein die zich Lukt het u niet een online-video te downloaden, dan kan het
geheel vanaf de opdrachtregel laat bedienen. U kunt er snel nog altijd met Any Video Recorder. Deze tool neemt getoonde
een willekeurige YouTube-video mee downloaden in de audio- beelden rechtstreeks van uw scherm op. Wellicht niet altijd
en videokwaliteit die u het meest geschikt acht. ideaal, maar het werkt wel.

www.tiny.cc/ytdl www.any-video-recorder.com

Hoe? Zo!
Youtube-dl is advertentievrij en werkt snel en feilloos. Down-
load het exe-bestand en plaatst het in een lege map. Open nu
in YouTube de gewenste video. Kopieer de video-url naar het
klembord met Ctrl+C, waarna u de video afsluit. Hardleerse
Open de Opdrachtprompt en tik deze commando’s in, die u video’s laten zich
telkens bevestigt met de Enter-toets: altijd nog op een
c: meer ‘directe’
cd \yt-dl manier inblikken.
We gaan er in ons voorbeeld van uit dat u het exe-bestand in
de map c:\yt-dl hebt geplaatst. Tik nu Hoe? Zo!
youtube-dl.exe -F Na de installatie start u Any Video Recorder op. Bij Output
en druk na de -F (mét hoofdletter!) op de toets Ctrl+V om de Directory geeft u aan waar u de opname wilt bewaren en bij
video-url op de opdrachtregel te plakken. Iets als volgt dus Output File Name vult u een geschikte naam in. Zorg er tevens
(inclusief https://): voor dat Temporary Directory naar een schijflocatie verwijst
youtube-dl -F https://www.youtube.com/ met voldoende vrije ruimte. Op het tabblad Video Settings
watch?v=iduCFkQTlCE past u desgewenst de Frame Rate aan (standaard 25 frames
U krijgt nu een lijst met de beschikbare videoformaten. Elk per seconde), evenals de Video Bitrate. Het spreekt voor zich:
van deze items heeft een eigen format code, die u in de eerste hoe hoger deze waarden, hoe groter het videobestand.
kolom afleest. Meestal vindt u onderaan de beste video- en Druk op Record Now en verplaats en schaal het rode kader
audiokwaliteit. Stel, dit nummer is 22, dan typt u het volgende tot het precies over het beoogde videobeeld past. Druk op de
commando (let wel: deze keer met kleine letter -f): Rec-knop en na afloop op de rode stopknop of op Ctrl+F7 om
youtube-dl -f 22 https://www.youtube.com/ de opname te beëindigen.
watch?v=iduCFkQTlCE
Even later vindt u de gedownloade video in
dezelfde bestandsmap terug.
Youtube-dl biedt trouwens nog veel meer
mogelijkheden, zoals het commando
youtube-dl –-help
Houd er niettemin rekening mee dat u voor
conversies wellicht ook het gratis ffmpeg.
exe in dezelfde map nodig hebt. Dat vindt u
via www.ffmpeg.org.
U kiest zelf het gewenste formaat met een geschikte video- en audiokwaliteit.

computeridee.nl 3 | 2020 21
Beveiligen van
V oorkom meeki jke n sli
Het aantal slimme apparaten in huis
groeit snel. Lampen, camera’s, televi-
sies, koelkasten en speelgoed: alles is
verbonden via internet. De fabrikanten
richten zich op het gebruiksgemak,
maar vergeten vaak de veiligheid.
Verhalen over lekke ip-camera’s zijn
aan de orde van de dag. We laten u zien
wat de risico’s zijn en leggen uit wat u
kunt doen om die te voorkomen.
Tekst Gertjan Groen
Het gaat daarbij niet om een hand-
jevol apparaten: in enkele miljoenen
ip-camera’s zijn al kwetsbaarheden
gevonden én de lijst groeit. Een
groot deel van de camera’s wordt in
Nederland verkocht. Niet alleen de
fabrikanten zijn nalatig; er zijn ook
veel gebruikers laks met het instellen
of updaten van de ip-camera’s. Ze
hangen ze zelfs onbeveiligd aan het
1
internet (afbeelding 1). We praten u
bij over de belangrijkste gevaren en
geven u tips hoe u de risico’s kunt
beperken.
Verander het wachtwoord
De belangrijkste en eenvoudigste
maatregel is het veranderen van
de standaardwachtwoorden van
netwerkapparaten zodra u deze in

D
e markt voor Internet of
Things (IoT) groeit razend-
snel. Het aantal IoT-devices
zou dit jaar volgens onder-
zoekers groeien naar dertig miljard.
De beveiliging van al die devices
blijkt helaas nogal eens een sluitstuk,
terwijl diezelfde apparaten wel veel Veel camerabeel-
schade kunnen aanrichten. Vooral den liggen op straat
goedkope ip-camera’s uit China zijn door de slechte
berucht om de slechte beveiliging. beveiliging.

Veel besmette ip-camera’s

Voordat u een goedkope ip-camera koopt, is het ver- Nog recenter werd een veiligheidsprobleem met
standig deze door de mangel te halen. Beveiligings- zo’n 14.000 slimme camera’s van de merken Apexis
onderzoeker Pierre Kim ontdekte enkele jaren gele- en Sumpple in Nederland vastgesteld. Hier blijkt dat
den dat meer dan 1.250 modellen van honderden wachtwoorden in leesbare tekst in de database staan,
fabrikanten over dezelfde kwetsbaarheden beschik- Een kaart toont evenals de locatiegegevens en de e-mailadressen van
ken. Ze bevatten allemaal hetzelfde softwareplat- twee miljoen kwets- de gebruikers. De Nederlandse bedrijven Trust en
form. Het ging hierbij om zeer slecht beveiligde bare ip-camera’s Hesdo kopen ook camera’s in bij Apexis, maar gebrui-
peer-to-peerverbindingen (p2p). Zulke verbindingen met iLnkp2p- ken een andere inlogomgeving en blijven zodoende
zorgen ervoor dat u zelf zonder veel moeite camera- software. buiten schot.
beelden met bijvoorbeeld een smartphone kunt
bekijken. Diezelfde verbinding blijkt alleen voor hac-
kers vaak een achterdeur te zijn waarmee ze kunnen
inbreken of het apparaat kunnen overnemen.
Vorig jaar ontdekte beveiligingsonderzoekers
van KrebsOnSecurity een kwetsbaarheid in verge-
lijkbare p2p-verbindingen, in dit geval onder de
naam iLnkP2P. Die kwetsbaarheid werd in twee mil-
joen IoT-devices gevonden, waaronder ip-camera’s,
webcams, babymonitors en slimme deurbellen .
Ook hier hadden ze allemaal hetzelfde softwareplat-
form. Het advies luidde om de apparaten weg te
gooien, omdat de fabrikant niet wilde reageren en
niet met een update kwam.

22 3 | 2020

mme apparaten
gebruik neemt. En gebruik, als het
kan, altijd een tweestapsverificatie
als extra bescherming. Bij ip-camera’s
moet u niet alleen de toegang tot de
configuratiepagina met een sterk
wachtwoord afschermen, maar ook
de streams zelf.
Hiervoor kunt u meestal verschil-
lende gebruikersaccounts maken.
Zonder wachtwoord kan iedereen
de stream immers binnen het lokale
netwerk bekijken, bijvoorbeeld met
een programma als VLC Media Player.
En als de poort in de router wordt
doorgestuurd, kan ditzelfde ook
vanaf internet. Dat is meestal een
handmatige aanpassing (port forwar-
ding), maar kan soms ook automa-
tisch gaan. Dat kan bijvoorbeeld via
Universal Plug and Play (UPnP), zoals
wij dadelijk verder uitleggen. Voer bij
de configuratie van het apparaat zo
min mogelijk persoonlijke informatie
in, want het zou kunnen worden
gebruikt voor identificatie.
Open en bloot op internet
Is het camerabeeld toch openbaar
gezet, dan kan het bijvoorbeeld
zomaar op Shodan verschijnen.
Dit is een soort zoekmachine voor
IoT-devices (zie kader). Met een paar
zoekwoorden zijn hier de onbevei-
ligde streams wereldwijd moeiteloos
tevoorschijn te toveren. En ze zijn
computeridee.nl
voor het gemak ook meteen voorzien
van een schermafbeelding. Tegen
betaling (49 dollar eenmalig) kunt u
onbeperkt rondneuzen (of eigenlijk
rondgluren).
Shodan is met zulke overzichten
overigens niet uniek. Zo biedt het
Insecam-project (www.insecam.
org) een enorme zoekdatabase voor
onbeveiligde camera’s (afbeelding
2). Hackers zijn ook handig met de
geavanceerde zoekopties van Google.
Zijn er bijvoorbeeld per ongeluk
wachtwoorden of log- en configura-
tiebestanden geïndexeerd, dan kun-
nen hackers die zo naar boven halen.
Oude soware
Veel netwerkapparaten, waaronder
routers en ip-camera’s, zijn feitelijk
kleine Linux-computers. Met het
Hackers mikken op
slimme apparaten
met niet zulke
slimme gebruikers
Insecam biedt een
zoekdatabase voor
onbeveiligde
camera’s.
Internet of Things
Shodan vereenvoudigt
zoektocht
Shodan (www.shodan.io) wordt ook wel Google
voor Internet of Things genoemd. Op deze website
kan namelijk heel specifiek naar vanaf het internet
toegankelijke IoT-devices worden gezocht. Feite-
lijk zoeken de servers van Shodan voortdurend
naar open poorten met onbeveiligde diensten,
waarover vervolgens zoveel mogelijk informatie
wordt verzameld. Bijvoorbeeld over de locatie van
het ip-adres, maar ook de naam van het gevonden
apparaat en het versienummer.
Al die gegevens worden hierna doorzoekbaar
gemaakt. Shodan is bekend van de verzamelingen
met onbeveiligde camerabeelden. Maar de zoek-
machine is ook een geliefde tool voor hackers. Het
wordt voor hen veel gemakkelijker om – geholpen
door de uitgebreide fi ltermogelijkheden – precies
die apparaten op te sporen waarvan bekend is dat
ze slecht beveiligd of kwetsbaar zijn. Dat kan zelfs
automatisch via scripts, zodat direct een lijst met
potentiële doelwitten wordt opgesteld.
Shodan wordt ook wel de zoekmachine voor IoT-devices
genoemd.
verschil dat u in dit geval weinig
invloed op de software en de bevei-
liging hebt. Het eerste probleem is
verouderde software, waarin bekende
fouten zitten die pas in latere versies
zijn gedicht. Als die software niet
wordt bijgewerkt en het apparaat
hangt aan internet, dan is dat vragen
om problemen.
Zo kunnen hackers, bijvoorbeeld
met Shodan, naar apparaten met
specifieke bekende kwetsbaarheden
zoeken. Met lapmiddelen (patches)
is het vaak wel op te lossen, maar
3 | 2020 23
 4
Keurmerk voor slimme
apparaten
De Nederlandse overheid werkt samen met de
Europese Commissie aan een keurmerk voor slim-
me apparaten. De apparaten die niet aan dit keur-
merk voldoen, kunnen door het Agentschap Tele-
com van de markt worden verwijderd. Het keur-
merk zal op zijn vroegst in 2021 komen. Zo’n keur-
merk kan gaan werken als het bestaande
CE-keurmerk dat elektrische apparaten van de
markt weert als ze bijvoorbeeld tekortschieten op
brandveiligheid.
Na een eigen onderzoek concludeerde Agent-
schap Telecom onlangs nog dat 15 van de 22 getes-
te consumentenapparaten die met internet zijn
verbonden, tekortschieten als het gaat om privacy
en beveiliging. Het heeft sinds kort ook een meld- Websites als portforward.com helpen u bij het openzetten van bepaalde poorten
punt voor onveilige slimme apparaten. in de router.

Het Agentschap Telecom heeft sinds kort een meldpunt
voor onveilige slimme apparaten.
fabrikanten zijn helaas niet zo scheu-
tig met updates. Het helpt enorm als
u een bekend en betrouwbaar merk
kiest, ook al moet u daar wat meer
voor uitgeven.
Er wordt gewerkt aan een keur-
merk (zie kader) zodat u beter kunt
herkennen welke apparaten te ver-
trouwen zijn. Natuurlijk kan de disci-
pline bij gebruikers ook (veel) beter.
Veel mensen nemen bijvoorbeeld
niet de moeite om op regelmatige
basis de software van hun router of
ip-camera bij te werken.
achterdeurtjes zijn vaak onbekend.
Op veel ip-camera’s zijn services als
Telnet en SSH actief die volledige toe-
gang tot het besturingssysteem van
de ip-camera geven. Daarvoor wordt
in veel gevallen een wachtwoord
gebruikt dat in de fabriek is ingesteld.
Dat is vaak makkelijk te raden of op
te zoeken. Denk aan wachtwoorden
als admin of 1234. Er circuleren lijsten
op internet met veel gebruikte wacht-
woorden (afbeelding 3).
Deze services kunt u vaak niet
uitzetten via de configuratiepagina.
De wachtwoorden kunt u ook niet
zomaar veranderen. U kunt eventueel
proberen om zelf via Telnet of SSH te
verbinden met het apparaat, gehol-
pen door diezelfde lijstjes met stan-
daardwachtwoorden. Daarna kunt u
de services uitzetten of blokkeren.
3 dat die op afstand kunnen worden
Zelfs voor een wat meer gevorderde
gebruiker is dat nog een uitdaging.
Misbruik door botnets
Zogeheten botnets maken vaak
misbruik van de hierboven beschre-
ven achterdeurtjes in IoT-devices.
Voor zulke netwerken is zelfs al de
term botthings bedacht. Een typisch
voorbeeld van zo’n botnet is Mirai.
Door grote aantallen ip-adressen te
scannen op open Telnet-poorten kan
het, gewapend met lijsten met stan-
daardwachtwoorden, binnendringen
in talloze IoT-devices.
Op die apparaten – veelal ip-ca-
mera’s én andere slimme apparaten
– wordt vervolgens een kwaadaardig
programma (malware) geïnstalleerd.
Dat probeert nieuwe apparaten te
besmetten en zorgt er ook voor

Achterdeurtjes
Een ander en groter probleem zijn de
achterdeurtjes die vaak al standaard Hackers kunnen de wacht-
in het apparaat zitten. U zou de con- woorden die door de fabriek
figuratiepagina, waar u de ip-camera zijn ingesteld vaak makkelijk
instelt, als de voordeur kunnen zien. achterhalen.
Natuurlijk is het verstandig een sterk
wachtwoord in te stellen, maar de

24 3 | 2020
 Internet of Things

aangestuurd. Dat gebeurt vanaf zoge- 5

heten command & control-servers.
Als gebruiker merkt u er weinig van.
Het apparaat blijft gewoon zijn werk
doen, hooguit wat vertraagd.
In oktober 2019 werden in
Nederland vijf aansturingsservers
van het Mirai-botnet door de politie
ontmanteld. Een botnet kan veel
schade toebrengen aan bedrijven,
bijvoorbeeld door servers, website
of betaalsystemen plat te leggen via
massale gedistribueerde Distributed
Denial of Service-aanvallen (DDoS).
Dat is een soort bombardement
van aanvragen voor bijvoorbeeld
een website. Dit wordt uiteraard
aangestuurd vanaf de command &
control-servers, maar uitgevoerd
door de besmette apparaten die in
het botnet zijn opgenomen. De aan-
vallen kunnen, zoals ook in het geval
van Mirai-botnet, soms grote delen
van het internet platleggen.

Zelf streams bekijken poorten in de router worden open- Met p2p-verbin-
Wie zelf zijn streams vanaf internet gezet. Het is veiliger om dit uit te dingen wordt de
wil bekijken, of een poging wil doen zetten, zodat u zelf de controle houdt. toegang tot uw
om op Shodan te komen, moet Het zal in veel routers overigens ook camerabeelden op
daar meestal wel iets voor doen. standaard uit staan. afstand eenvoudi-
Het openzetten van een poort in Een tweede uitdaging, als de poor- ger.
de router bijvoorbeeld, zodat het ten eenmaal zijn doorgestuurd, is dat
verkeer bij het juiste apparaat op het het publieke ip-adres van uw inter-
netwerk terechtkomt. Want normaal netaansluiting niet altijd hetzelfde is.
zijn apparaten in het lokale netwerk Dit is afhankelijk van uw provider en
onzichtbaar voor het internet. abonnement. Dat is weer op te lossen
Voor beginners is dat nog best een met iets wat Dynamic DNS heet. Het
uitdaging en de manier waarop u ip-adres waarop ook uw camera is te
het instelt verschilt per router. Er vinden, krijgt dan een vaste naam.
zijn zelfs complete websites voor Dat maakt het helaas ook weer iets
gemaakt (www.portforward.com) die makkelijker vindbaar voor hackers.
het uitleggen (afbeelding 4).
Om u te helpen is een mechanisme De cloud en p2p
zogenaamd UPnP bedacht. Daarmee Zelfs met bovengenoemde maat-
kan een apparaat in het lokale net- regelen is er een risico dat streams
werk er zelf voor zorgen dat bepaalde zomaar op internet belanden. Veel
IoT-devices op gescheiden netwerk
De beste methode om IoT-devices veilig in binding met een p2p-server op internet
uw netwerk op te nemen, is door ze op een opzetten of in een botnetwerk terechtko-
gescheiden netwerk te zetten. Helaas heb- men.
ben routers voor consumenten daar door- Toegang tot internet is voor een ip-came-
gaans geen goede voorzieningen voor. ra doorgaans niet nodig. Het is genoeg als
Maar veel routers bieden wel een gasttoe- enkele gebruikers de streams kunnen
gang, een apart netwerk voor gasten. De bekijken of als de netwerkvideorecorder,
hierop aangesloten of ingelogde apparaten als u die hebt, toegang krijgt. In zakelijke
hebben alleen toegang tot internet en niet routers en met zakelijke wifi-accesspoints
tot uw gewone netwerk of andere gastge- kan dit alles veel strikter worden ingesteld,
bruikers. Daarmee zorgt u er in ieder geval met bijvoorbeeld virtuele netwerken
voor dat de apparaten geen schade in het (vlans) en strenge fi rewallregels. Voor con-
netwerk kunnen aanrichten. U voorkomt sumenten is dat al snel wat te duur of inge-
hier niet mee dat ze bijvoorbeeld een ver- wikkeld.
ip-camera’s maken namelijk verbin-
ding met wat ook wel een p2p- of
cloud-server wordt genoemd. Zodra
u de ip-camera aanzet, probeert
deze direct een verbinding met de
p2p-server te maken. Het blijft daarin
volharden tot het is gelukt, zo nodig
naar meerdere ip-adressen.
Na de aanmelding op een centraal
punt is de ip-camera ook te vinden
voor bijvoorbeeld een app op de
smartphone. Dit heeft als grootste
voordeel dat u niets hoeft in te stellen
in de router. En het kán op een veilige
manier. Maar de meeste fabrikanten
maken er helaas een rommeltje van.
Vaak is het bijvoorbeeld al genoeg
om het serienummer in te voeren dat
op de sticker op het apparaat is afge-
drukt, zonder verdere wachtwoorden
en zonder enige versleuteling van
gegevens. Vaak zijn die serienum-
mers eenvoudig af te lopen, zodat
een aanvaller op afstand verbinding
met de apparaten kan maken (afbeel-
ding 5). In theorie kan de p2p-server
ook de camerabeelden opslaan of
analyseren.
Nog een probleem is dat het hac-
kers soms de mogelijkheid geeft om
via de achterdeur in te breken in de
camera en deze over te nemen. Als u
het niet gebruikt, kunt u p2p daarom
beter uitzetten, als de ip-camera die
mogelijk geeft. Een mooi alternatief is
het beperken van de mogelijkheden
via het netwerk, door bijvoorbeeld
IoT-devices op een gescheiden net-
werk te zetten (zie kader).

computeridee.nl 3 | 2020 25
 e f v o o r W in d o w s 7
Gratis alternati
Linux op uw oude Wi
Hebt u nog een Windows 7-machine
staan? Dan is Linux Mint een prima
alternatief voor uw verouderde
besturingssysteem. Linux Mint heeft
een gebruiksvriendelijke gebruikers-
omgeving en biedt soortgelijke moge-
lijkheden als Windows 7. Hiervoor hebt
u wel de juiste instellingen en software
nodig. We nemen u mee op sleeptouw!
Tekst Maikel Dijkhuizen
O
p 14 januari 2020 geeft Microsoft er de brui
aan. Vanaf die datum biedt de Amerikaanse
grootmacht geen nieuwe updates meer aan
voor Windows 7 en gaat het officieel met
pensioen. Voor bezitters van een oude pruttelmachine
is overstappen naar Windows 10 meestal niet zo
interessant. De kans is groot dat uw oude pc of laptop
het allemaal niet meer aankan, waardoor de machine
na een Windows 10-upgrade traag werkt. Gelukkig is
het niet nodig om uw oude vertrouwde computer af
te schrijven. Niet voor niets meldden we in het vorige
nummer al hoe u eenvoudig van Windows 7 naar Linux
Mint overstapt. In dit artikel gaan we dieper in op het
gebruik van deze veelbelovende Linux-uitvoering.
Bureaubladpictogrammen
verplaatsen
Wellicht is het u al opgevallen, maar pictogrammen
op het Bureaublad kunt u standaard niet zomaar
verplaatsen. Nogal irritant, want programma-
snelkoppelingen, mappen en bestanden geeft u
natuurlijk het liefst een eigen plekje. Gelukkig lost
u dat euvel simpel op. Klik ergens op het bureau-
blad met de rechtermuisknop en kies Aanpassen.
Deactiveer nu de schakelaar achter Automatisch
rangschikken. Nu sleept u pictogrammen op het
Bureaublad naar elke gewenste plek.
Zet de optie
Automatisch
rangschikken voor
bureaublad-
pictogrammen uit.
26 3 | 2020
Open de
inhoud van de
usb-stick en
kopieer bijvoor-
beeld privéfoto’s
naar het Linux
Mint-systeem.
Eerste kennismaking
Wie voor het eerst in Linux Mint
terechtkomt, krijgt een Nederlands-
talig introductievenster te zien.
Dat venster klikt u weg, waarna de
rondgang in het besturingssysteem
kan beginnen. De navigatiestructuur
verschilt nauwelijks met die van
Windows. Via de bureaubladpicto-
grammen Computer en Persoonlijke
map bereikt u lokaal opgeslagen
bestanden, terwijl u linksonder de
menuknop gebruikt om programma’s
en instellingen te openen. Zoals u
ziet, bevat Linux Mint van zichzelf al
behoorlijk wat bruikbare software
(waarover later meer). Tot slot hebt
u rechtsonder toegang tot diverse
systeempictogrammen, zoals blue-
tooth en de netwerkinstellingen.
Gegevens overzetten
Hebt u persoonlijke bestanden op
1
een usb-stick of externe harde schijf
opgeslagen, bijvoorbeeld uw foto- of
muziekcollectie? Zet deze gegevens
dan rechtstreeks over. Linux Mint
herkent het bestandssysteem van de
meeste externe datadragers (fat32
en ntfs), dus als het goed is geeft het
koppelen van een usb-stick of externe
schijf geen problemen. Nadat u de
datadrager via usb hebt aangesloten,
verschijnt er een pictogram op
het bureaublad. Klik hierop om de
schijfinhoud te openen. Bepaal nu
waar u de gegevens wilt opslaan. Het
bureaubladpictogram Persoonlijke
map ligt voor de hand, waarna u
bijvoorbeeld Afbeeldingen, Docu-
menten, Muziek of Video’s als opslag-
locatie aanwijst. Sleep de gewenste
bestanden of mappen van de externe
datadrager nu naar de gewenste map
op de computer (afbeelding 1). Hier-
mee kopieert u de gegevens.
3
2
Voor back-uptaken
gebruikt u EXT4 als
bestandssysteem.
Maak zekerheids-
halve dagelijks een
back-up, zodat u bij
een vastloper Linux
Mint kunt herstellen.

ndows-computer
Back-ups instellen
Om toekomstige teleurstellingen te
voorkomen stelt u eerst een auto-
matische back-uptaak in. Hapert het
besturingssysteem, dan gebruikt u
een reservekopie om de boel te repa-
reren. Op die manier hoeft u na een
systeemfout Linux Mint niet opnieuw
te installeren en alles weer helemaal
naar eigen hand te zetten. U hebt
hiervoor alleen een externe schijf of
usb-stick met voldoende opslagcapa-
citeit nodig. Sluit het opslagapparaat
aan op de computer en klik met de
rechtermuisknop op het bureaublad-
pictogram. Via Formatteren opent er
een nieuw dialoogvenster. Belangrijk
is dat u achter Formatteren de juiste
usb-opslagdrager aanwijst, en dat u
als bestandssysteem EXT4 selecteert
(afbeelding 2). Met deze indeling
kan Linux Mint back-ups naar het
opslagapparaat wegschrijven. Besef
wel dat u bestaande data op de usb-
stick of externe harde schijf verliest.
Bevestig met een klik op Formatteren,
waarbij u zo nodig het wachtwoord
van Linux Mint opgeeft. Zodra het
formatteren klaar is, navigeert u in
het menu naar Beheer en Timeshift.
Na het intypen van uw wachtwoord
selecteert u de optie RSYNC. In
het volgende venster geeft u de
usb-opslaglocatie op. Klik op Next
en bepaal hoe vaak u een kopie
wilt maken, bijvoorbeeld dagelijks,
wekelijks of maandelijks (afbeelding
3). Het is zelfs mogelijk om meerdere
back-ups te bewaren, al kost dat wel
meer opslagruimte. Kies als laatste
voor Next en beslis of u ook van per-
soonlijke bestanden een back-up wilt
opslaan. Zo ja, markeer dan Include
all. Bevestig als laatste met Finish. U
hebt nu een automatische back-up-
taak ingesteld. Houd er rekening mee
dat deze taak de eerste keer behoor-
lijk lang kan duren.
Nieuwe drivers
Voorheen was het gebruik van
randapparatuur in combinatie met
Linux nog weleens een probleem,
maar met een recente versie van
Linux Mint hebt u daar geen last
van. Of u nu een muis, toetsenbord,
externe schijf of printer aansluit, de
apparaten werken in veruit de meeste
computeridee.nl
gevallen vlekkeloos. Handmatige
installatie van een stuurprogramma is
meestal niet eens nodig. Bij sommige
computeronderdelen kiest u zelfs
tussen meerdere stuurprogramma’s,
bijvoorbeeld in het geval van een
geschikte videokaart of processor.
Speciale stuurprogramma’s voor
Linux van hardwarefabrikanten
werken in de regel beter dan
algemene Linux-drivers. Wie
weet staan er voor uw systeem
ook betere stuurprogramma’s
klaar. Ga binnen het hoofd-
menu naar Beheer en
open het onderdeel
Stuurprogrammabeheer.
U dient uw wachtwoord
weer in te typen. Het
besturingssysteem
controleert of
er alternatieve
stuurprogramma’s
Linux Mint
4 beschikbaar zijn. Is dat zo? Beslis welke
driver u wilt gebruiken en klik op
Wijzigingen doorvoeren (afbeelding
4). Linux Mint heeft even tijd nodig
om de wijziging te verwerken. Klik na
afloop op Herstarten.
Automatisch updaten
In tegenstelling tot Windows 7 bestaan
er voor Linux Mint nauwelijks bedrei-
gingen, waardoor u op dit besturings-
systeem geen antivirussoftware hoeft
te draaien. Wel is het slim om telkens
Videokaart- de laatste (veiligheids)updates te
bouwer Nvidia installeren. De ontwikkelaars herstel-
ontwikkelt voor zijn len soms fouten in het systeem en
grafische adapters voeren regelmatig veiligheidsrepa-
eigen Linux-drivers. raties uit. Open linksonder het menu
en start via Beheer het onderdeel
Bijwerkbeheer. Lees daarna het intro-
ductiescherm door en klik op Oké.
Wie weet meldt Linux Mint dat
er een nieuwere
versie van
Bijwerkbeheer
bestaat. Klik
in dat geval
op Bijwerken
uitvoeren en typ
uw wachtwoord.
Zijn er updates
beschikbaar? Klik
dan bovenaan op
Bijgewerkte pakket-
ten installeren en op
Oké (afbeelding 5). U hebt
5
Met het hulp-
programma Bijwerk-
beheer installeert u
eenvoudig nieuwe
updates.
3 | 2020 27
Linux Mint
Standaardprogramma’s
Linux Mint bevat van zichzelf al een hoop nuttige
programma’s. Kijk in het menu maar eens bij de
categorieën Geluid & Video, Grafisch, Hulpmiddelen,
Internet en Kantoor. Een overzicht van de belang-
rijkste hulpjes:
Firefox
Vanzelfsprekend mag een betrouwbare browser
niet op uw computer ontbreken. Oudgediende Fire-
fox voldoet voor dit doeleinde uitstekend. Handig is
dat u via uitbreidingen (add-ons) extra functies toe-
voegt en browsegegevens tussen verschillende
(mobiele) apparaten synchroniseert. Laatstge-
noemde optie vereist wel een Firefox Sync-account.
Thunderbird
Voor het ontvangen en verzenden van e-mail
gebruikt u Thunderbird. Hierbij maakt het niet uit
of u een e-mailadres van Gmail, Outlook.com (Hot-
mail) of uw internetprovider instelt. U ontvangt
alle digitale post op één plek. Nuttig is dat deze
e-mailclient van de meeste e-mailadressen auto-
matisch de juiste servers toevoegt. Thunderbird
bevat bovendien een handige agenda.
VLC media player
Toegegeven, de gebruikersomgeving van dit tooltje
ziet er niet erg sprankelend uit. Toch is dit een zeer
waardevol programma. Welk audio- of video-
bestand u ook op deze mediaspeler loslaat, VLC
speelt het in de hoogste kwaliteit af. De ondersteu-
ning voor mediaformaten is namelijk fenomenaal.
GNU Image Manipulation Program (GIMP)
Voor het bewerken van foto’s bent u bij GIMP aan
het juiste adres. Werk met lagen, voeg fi lters toe en
voer uiteenlopende correcties uit. Deze fotobe-
werker is uiterst veelzijdig, maar houd er wel reke-
ning mee dat het een ingewikkeld programma is
om te leren gebruiken. Neem dus uitgebreid de tijd
om GIMP onder de knie te krijgen.
LibreOffice
Wat het duurbetaalde Microsoft Office is voor Win-
dows, is LibreOffice in zekere zin voor Linux Mint.
Dit uitgebreide kantoorpakket heeft onder meer
een tekstverwerker, rekenprogramma en presen-
tatietool aan boord.
Gebruik Firefox om vanuit Linux Mint de website van uw
lijfblad te bezoeken.
28 3 | 2020
Linux Mint nu handmatig bijgewerkt.
Dat kan ook anders, want met auto-
matische updates hebt u er in het
vervolg geen omkijken meer naar.
Klik achtereenvolgens op Bewerken,
Voorkeuren en Automatisering. Acti-
veer vervolgens de schakelaar achter
Bijgewerkte pakketten automatisch
installeren en voer het wachtwoord
in. Linux Mint installeert nieuwe
updates voortaan automatisch.
Personaliseren
U hebt inmiddels back-ups ingesteld,
stuurprogramma’s gekozen en de
laatste updates geïnstalleerd. Nu kunt
u met een gerust hart met dit indruk-
wekkende besturingssysteem aan de
slag. U voorziet de gebruikersomgeving
eenvoudig van een persoonlijk tintje.
Navigeer in het menu naar Voorkeuren
en klik op Achtergronden. Zoals de
naam al doet vermoeden, wijzigt u
hiermee de bureaubladachtergrond.
Linux Mint heeft van zichzelf een
aantal afbeeldingen. Klik aan de linker-
kant maar eens op Tara, Tessa of Tina.
Klik op een plaatje om het resultaat te
bewonderen. Uiteraard is een eigen
foto als achtergrondafbeelding een
stuk persoonlijker. Kijk hiervoor bij
Afbeeldingen. Staan de foto’s op een
andere locatie? Via het plusteken
linksonder voegt u een andere
fotomap toe. Selecteer de gewenste
Inmiddels zijn er
voor Linux Mint
best wat bekende
programma’s
beschikbaar.
6
Gebruik meerdere
afbeeldingen als
achtergrond en
ververs elk kwartier
de foto.
afbeelding en bevestig met Openen.
Via Instellingen geeft u desgewenst
meerdere achtergronden uit dezelfde
map weer als diavoorstelling (afbeel-
ding 6). Verder wijzigt u eventueel
de fotoverhouding. Wilt u nog meer
uiterlijke kenmerken van Linux Mint
aanpassen? Navigeer in het menu dan
naar Voorkeuren en Thema’s. Hier
vindt u allerlei gereedschappen om
de vormgeving naar eigen smaak te
wijzigen.
Verse soware installeren
Met de standaardprogramma’s
handelt u moeiteloos veelgebruikte
computertaken af. Toch ontbreekt er
naar uw idee misschien nog iets. Geen
probleem, want u voorziet Linux Mint
simpel van een verse lading software.
Ga in het menu naar Beheer en kies
Programmabeheer. Er verschijnen
direct al wat bekende tools in beeld,
zoals WhatsApp (chatten), Dropbox
(cloudopslag), Inkscape (illustreren),
Audacity (audio bewerken) en Spotify
(muziek streamen) (afbeelding 7).
Werp vrijblijvend ook even een blik
binnen de verschillende categorieën,
waarbij u ongetwijfeld ook allerlei
obscure tooltjes tegenkomt. Wilt u iets
installeren? Klik op een programmatitel,
waarna u bevestigt met Installeren.
Nieuwe software belandt automatisch
in het hoofdmenu van Linux Mint.
7
 Tips & Trucs

Tekst Toon van Daele

Tips & Trucs

Van de-installeren
tot hernoemen

Top tip!
van lezer
Aad
de jong

macOS Tweede scherm

Sinds macOS Catalina hoeft u geen externe tool meer te gebruiken om uw iPad
met iPadOS 13 of hoger (ook draadloos) als tweede beeldscherm voor uw Mac
in te zetten. Zorg wel dat u op beide apparaten met hetzelfde Apple ID bent
ingelogd. Ga naar Systeemvoorkeuren en open het Sidecar-venster. Klik op Foto’s Achtergrond
Verbind met en kies de beschikbare iPad. U ziet nu op uw iPad een uitbreiding U wilt een foto in een of andere toepassing plakken,
van uw Mac-bureaublad. Via het icoon met een blauwe rechthoek is het tevens maar u had graag die storende achtergrond verwijderd.
mogelijk hetzelfde beeld op beide toestellen te zien. Op elk moment kunt u Dat kan ook met … MS Office! Start een Office-tool als
overigens op de knop Verbreek verbinding tikken. Word, PowerPoint of Excel op en kies Invoegen, Afbeel-
dingen. Haal de afbeelding op en druk op de knop
Windows Sticky Notes geleverd. Handig is dat uw digitale Achtergrond verwijderen. Druk op Gebieden markeren
Fan van kleefbriefjes? Dan moet u post-its ook op andere Windows-pc’s om te behouden of op Gebieden markeren om te
zeker Sticky Notes even bekijken, dat zichtbaar zijn als u zich met hetzelfde verwijderen en teken op de gewenste gebieden tot het
standaard met Windows wordt mee- Microsoft-account hebt aangemeld. resultaat goed is. Bevestig met Wijzigingen behouden.
Om zo’n synchronisatie te forceren, Rechtsklik op de afbeeldingen en kies Kopiëren om het
klikt u op het tandwielpictogram en plaatje naar het klembord te verhuizen.
drukt u op Nu synchroniseren. Ook
handig: de optie Inzichten inschakelen

Tip ons!
zorgt ervoor dat u met een klik op
een e-mailadres of een url meteen
uw mail-app of browser opent. Meer
informatie vindt u op www.tiny.cc/
stickynotesw10. Stuur uw veelbelovende pc-tip of computertruc,
met uw naam en liefst ook met een verduidelijkende
Windows Defender schermafdruk naar tiptruc@computeridee.nl.
Defender is de ingebouwde Misschien wordt uw tip wel de toptip!
antimalwaretool van
Windows. Is uw systeem
echter niet zo snel en merkt Windows Hello
u vertraging op tijdens een Windows 10 ondersteunt al langer Windows Hello om u aan
(achtergrond)scan door te melden met vingerafdruk- of gezichtsherkenning of met
Defender, dan kunt u die minder processorintensief maken. Rechtsklik op een apparaat-specifieke pincode. U stelt Hello in via Windows-
Windows PowerShell in het startmenu en kies Als administrator uitvoeren. toets+I, Accounts, Aanmeldingsopties. Maar met Hello kunt
Tik het volgende commando in: u zich bovendien aanmelden bij webservices die de FIDO2
Get-MpPreference | select ScanAvgCPULoadFactor met de WebAuthn-specificatie ondersteunen, en dat geldt
Het getal dat u te zien krijgt, is de maximumbelasting van de processor in elk geval voor zowat alle Microsoft-diensten, zoals Skype,
door Defender tijdens zo’n scan (standaard is dat 50%). U kunt dat als volgt OneDrive, Office enzovoort. Surf naar www.tiny.cc/msaccount
aanpassen: en meld u aan. Klik op Beveiliging, Meer beveiligingsopties
Set-MpPreference -ScanAvgCPULoadFactor <percentage>, waarbij u en scrol naar Windows Hello en beveiligingssleutels. Klik op
<percentage> vervangt door een getal tussen 5 en 100. Windows Hello instellen en volg de instructies.

computeridee.nl 3 | 2020 29
 PowerToys PowerRename
In de vorige Computer Idee hadden
we het over Microsoft PowerToys
(www.tiny.cc/powertoys) en de twee
beschikbare apps Shortcut Guide
en FancyZones. Inmiddels is er (in
versie 0.13.0) een derde bij gekomen:
PowerRename. Na installatie komt u
deze optie tegen in het contextmenu
van de Verkenner. Bovenaan geeft
u aan waar u naar zoekt en hoe u
de naam wilt wijzigen. Bij Options
vinkt u de gewenste opties aan, zoals
Case Sensitive, Enumerate Items,
Exclude Folders enzovoort. Handig:
in het venster onderaan ziet u hoe de
naamswijziging eruit komt te zien.
Windows Update-geschiedenis
Windows hoort zichzelf up-to-date te houden, maar soms
loopt dat weleens fout. De nieuwe tool WinUpdatesView
(www.tiny.cc/winupdates) voor Windows 32- en 64-bits
geeft u een mooi overzicht van deze updates en hun
status: geïnstalleerd, mislukt of verwijderd. Standaard
volgens update-titel, maar een klik op Install Date volstaat
voor een chronologische weergave. Vanuit het context-
menu van een item krijgt u tevens links met achtergrond-
informatie. Ook handig: rechtsklik op de gewenste items
en kies HTML Report – Selected Items voor een mooi
overzicht inclusief beschrijving.
Mobiel Noodinformatie
Sinds iOS vindt u de app Gezondheid terug op uw iPhone.
Die verschaft hulpverleners belangrijke informatie over
u zonder dat ze uw toegangscode nodig hebben. Open
de app, tik op het tabblad Overzicht, tik op uw profielfoto
en op Medische ID. U kunt hier allerlei informatie kwijt,
evenals enkele contactpersonen. Schakel tevens Toon bij
vergrendeling in. Een aantal Android-toestellen biedt een
vergelijkbare optie. Ga naar Instellingen, Over de telefoon
en kies Noodinformatie. Tik op Informatie (bewerken) en
op Contact(en) (toevoegen) en vul de gegevens in zodat
die vanuit het vergrendelingsscherm beschikbaar komen.
Datatransfer Smash
Er zijn diverse diensten beschikbaar
waarmee u bestanden makkelijk
kunt versturen. Een ervan is Smash
(https://fromsmash.com). Klik op het
S-icoon en selecteer de bestanden.
Via +add more selecteert u extra
bestanden. Vul het e-mailadres van
de beoogde ontvanger(s) in, evenals
uw eigen adres en een begeleidend
bericht. Of u klikt op Link en u stuurt
de ontvangers zelf een link naar de
download – bijvoorbeeld fromsmash.
com/<uw_naam>. Onderaan vindt u
knoppen waarmee u de bewaartijd
(tussen 1 en 14 dagen) kunt bepalen
en waarmee u een wachtwoord
instelt. Ook in de gratis versie is de
bestandsgrootte onbeperkt, maar
vanaf 2 GB laat de verzending langer
op zich wachten.

Miniworkshop IObit Uninstaller

De bezem erdoor!
4
Als lezer van Computer Idee is de kans 3 Staat u op het punt een
groot dat u geregeld nieuwe (gratis) soft- programma te installe-
ware uitprobeert. Sommige tools wilt u ren, dan kunt u dat ook het best
na een tijdje wellicht toch weer liever doen via IObit Uninstaller. Open de
kwijt. Dat kan vanuit Windows zelf, maar rubriek Install Monitor en klik op
IObit Uninstaller doet dat grondiger. Voeg hier handmatig […], waarna u
naar het installatiebestand verwijst.

1 U vindt IObit Uninstaller via

www.tiny.cc/uninstal. Let wel op
geen andere software mee te installeren.
Houd er bovendien rekening mee dat de
gratis versie enkele beperkingen kent.
de grootte en installatiedatum. U kunt
echter meerdere toepassingen tegelijk
aanvinken en met Uninstalleren
De installatie wordt uitgevoerd,
maar IObit Uninstaller houdt nu
minutieus bij wat er gebeurt, zodat
u bij een de-installatie alles weer perfect
ongedaan kunt maken.

2 Start de tool en ga naar Pro-

gramma’s. U krijgt nu uw geïn-
(sic) weghalen. 4

stalleerde programma’s te zien, inclusief

2
3 Deze rubriek kent
echter ook enkele
subrubrieken: Bundleware,
Recent geïnstalleerd, Grote
programma’s en Niet vaak
gebruikt. Op deze manier kunt
u toepassingen gerichter
verwijderen. Laat bij voorkeur
de opties Maak een herstel-
punt […] en Automatisch ver-
wijderen van residu-bestanden
aangevinkt.

30 3 | 2020
 Tips & Trucs

Windows Downloads

5 tips voor …
oekresultaten
Windows maakt het mogelijk schijfruimte vrij te maken
door het weghalen van overtollige bestanden. Wellicht
gebruikt u hiervoor nog Schijfopruiming; druk op de

op timale Google-z
Windows-toets en voer cleanmgr uit. Let wel, plaatst u bij
Schijfopruiming een vinkje bij Downloads, dan worden
tevens alle bestanden in uw downloadmap verwijderd.
Zorg dus dat u eerst alle te behouden data verplaatst. U
Google is nog altijd de populairste zoekmachine en de kans is (dus) vindt deze map als volgt: open de Verkenner, rechtsklik
groot dat u er zelf ook geregeld gebruik van maakt. Met enkele op het item Downloads, kies Eigenschappen en open
Chrome- extensies maakt u Google nóg een stuk handiger. U vindt ze Locatie. Binnenkort verwijdert Microsoft deze tool, maar
op www.tiny.cc/googlext. kunt u wel nog ruimte vrijmaken via Windows-toets+I,
Systeem, Opslag.
TIP 1 De meeste gebruikers houden het bij de eerste 10 zoekresul- Bij Slim opslaan
taten, maar wellicht zorgt de extensie Infinite Scroll for Google ervoor configureren of
dat u voortaan verder speurt. Deze extensie zorgt er namelijk voor dat nu uitvoeren kunt
u moeiteloos door de zoekresultaten kunt scrollen zonder een nieuwe u vervolgens
resultatenpagina te openen. Bestanden in mijn
map Downloads
TIP 2 Met de juiste syntax kunt u uw zoekopdrachten weliswaar verwijderen als
beperken tot de actuele site, maar dat kan handiger met de extensie deze langer zijn
Search the current site. Even het pictogram aanklikken volstaat om uw bewaard dan
zoektermen voor die site in een pop-upvenster in te tikken. selecteren en de
bewaarperiode
TIP 3 Het is vaak lastig om een aangeven.
resultaat te vinden dat optimaal
aansluit bij wat u zoekt. Een voor- Steam Updates
afbeelding van de bijbehorende Het Steam-platform van Valve is erg populair, maar mis-
webpagina kan helpen en daar schien vindt u het vervelend dat alle games automatisch
zorgt de extensie Google Results worden geüpdatet zodra er een netwerkverbinding is. U
Previewer voor dankzij een groot kunt deze updates echter in tijd beperken. Ga naar View,
pop-upvenster. Settings, Downloads, activeer Only auto-update games
between en vul de uur-interval in. U kunt ook automatische
TIP 4 Vindt u het vervelend updates voor specifieke games uitschakelen. Rechtsklik
dat u eerst een kleinere voor- op een game in uw bibliotheek zodat u via Properties
afbeelding van een gevonden op het tabblad Updates belandt. Via only update… kunt
afbeelding te zien krijgt? Instal- u updates blokkeren tot u het spel start. Tot slot kunt u
leer dan Straight to Full-Size for Google Images. Die toont u de afbeelding automatische updates ook tijdens een bepaalde sessie
meteen in vol ornaat. tegenhouden. Zorg dat Steam offline is, surf naar steam://
open/console en voer eerst @AllowSkipGameUpdate 0 en
TIP 5 Zijn de afbeeldingen die Google u toont nog niet helemaal wat vervolgens @AllowSkipGameUpdate 1 in.
u zoekt, dan kunt u handmatig zoeken naar soortgelijke plaatjes, maar u
kunt dat ook door de extensie Search by Image laten doen. Klik de afbeel- Apple Kaarten DuckDuckGo
ding met de rechtermuisknop aan en kies Search Google with this image. Het is niet zo eenvoudig om Apple Kaarten vanuit een
webbrowser te benaderen. Via een omweg kan het alsnog.
Allereerst surft u naar www.duckduckgo.com, waarna u
Outlook.com Sjablonen maar die zit diep verborgen. Klik op de beoogde locatie invult. Vervolgens klikt u op Kaarten.
In de meeste e-mailprogramma’s kunt het tandwielpictogram en kies Alle U krijgt nu de locatie in Apple Kaarten te zien, al dan niet
u met sjablonen te werken. Ook Out- Outlook-instellingen weergeven. Kies in satelliet-weergave. Een routebeschrijving is vooralsnog
look.com heeft zo’n sjabloonfunctie, E-mail, Acties aanpassen, scrol naar niet mogelijk, tenzij u zich tevreden stelt met Bing, Google,
Werkbalk, zet een vinkje HERE of OpenStreetMap, want deze opties zijn dus wel
bij Mijn sjablonen en beschikbaar.
bevestig met Opslaan.
Start een Nieuw bericht,
druk op het …-knopje
en kies Mijn sjablonen
– Sjablonen weergeven
en beheren. Om een
nieuw sjabloon aan
te maken, drukt u op
+Sjabloon in het rechter-
venster. Klik op zo’n
sjabloon om het in uw
e-mail op te nemen.

computeridee.nl 3 | 2020 31
 Ee n o n z ic h tb a re k lu is

Uw geheime
De meeste mensen hebben bestanden
Voor thuis-
1
die zij liever uit het zicht bewaren. Zelfs
gebruik volstaat
al staat er geen ‘top secret’ informatie de gratis versie
op uw computer, toch wilt u gewoon ruimschoots.

niet dat iemand anders zijn neus in

bepaalde files steekt. En gegevens die
zichtbaar versleuteld zijn, wekken website van CyRobo (www.tiny.cc/cyrobo). Op de website
alleen maar meer nieuwsgierigheid hebt u de keuze tussen de professionele en de gratis
versie (afbeelding 1). Voor thuisgebruik volstaat de gratis
op. Plaats gevoelige bestanden daarom editie ruimschoots.
liever op een onzichtbare schijf. Wilt u meerdere verborgen partities op dezelfde schijf
Tekst Dirk Schoofs aanmaken en een extra pincode gebruiken om de toegang
te beveiligen, dan moet u 11,95 dollar neertellen. De gratis
versie mist ook de hardware-versnelling die uitsluitend

H
et hoeft zelfs niet te gaan om bestanden die beschikbaar is in de betaalde versie. Met deze versneller
het daglicht niet verdragen. Misschien wordt zullen alle bewerkingen met dezelfde snelheid worden
uw laptop of desktop ook gebruikt door ande- uitgevoerd alsof de bestanden op uw gewone harde schijf
ren en wilt u alleen maar vermijden dat iemand staan. In de praktijk zorgt dit dat de verborgen schijf 1
bepaalde documenten verwijdert of wijzigt. Bestanden seconde sneller opent.
verbergen in Windows is vrij eenvoudig. U selecteert de
files die u wilt verbergen en u gaat via de rechtermuis- 2
knop naar de Eigenschappen. Vervolgens opent u het
tabblad Algemeen. Zet een vinkje in het vak Verborgen
van het gedeelte Kenmerken en klik op Toepassen.
Het nadeel van deze methode dat u deze handelingen
iedere keer moet uitvoeren. Dat kan beter. Stelt u zich bij-
voorbeeld voor dat in uw pc een kleine harde schijf zit, die
alleen zichtbaar wordt als u dat wilt. Een soort verborgen
drive waarvan alleen u het bestaan kent. Bovendien kunt u
de toegang tot dit station beveiligen met een wachtwoord.
Bijna alle
Zonder formatteren functies van
Hidden disk is een tool waarmee u een verborgen partitie Hidden disk
aanmaakt op de harde schijf, zonder dat u de schijf regelt u vanuit
opnieuw hoeft te formatteren. Deze software haalt u op de dit venster.

Verkenner
In Windows Verkenner verschijnt dit nieuw station met exact dezelf-
de naam als de schijf waarop het systeem draait, maar uiteraard met
een andere schijfletter. Heet uw systeemschijf Lokale schijf (C:), dan
zal de geheime schijf de naam Lokale schijf (X:) krijgen. U ontvangt
meteen de waarschuwing dat u de systeemschijf niet mag formatte-
ren of een nieuwe versie van Windows mag installeren. Doet u dat
toch, dan wordt de gemaakte geheime drive onherroepelijk gewist
samen met de bijbehorende bestanden.
De capaciteit
van de geheime
partitie is dezelfde
als van de
systeemschijf.
Aanpassen
Het downloadbestand is slechts 2,2 MB groot. De instal-
latie kunt u in verschillende talen instellen, maar niet
in het Nederlands. Eenmaal geïnstalleerd, kunt u wel
gebruikmaken van de automatische machinevertaling
naar Nederlands.
Op het startscherm van deze tool ziet u de nieuwe par-
titie staan: de X-schijf (afbeelding 2). Dat is de schijfletter
van het geheime station. Als de letter die Hidden disk
voorstelt reeds is ingenomen door een andere partitie,
kunt u dit wijzigen met de twee pijltjes bovenaan. Daarna
klikt u op Create disk (schijfletter). Via de knop Add parti-
tion zou u een tweede virtuele schijf kunnen toevoegen,
maar als u hierop klikt, vraagt het programma de active-
ringssleutel van de professionele editie. De tweede knop,
Settings, brengt u bij een venster waar u in deze editie

32 3 | 2020
 Workshop

schijfpartitie 3 Voor alle

zekerheid voert
4

u hier uw mail-
adres in zodat u
het wachtwoord
steeds kunt
herstellen.

Het startven-
ster van Hidden
disk, waarop ook
te zien is hoeveel
MB aan bestan-
slechts één optie kunt activeren: de optie om de omvang den er op deze
van de bestanden te berekenen wanneer u deze tool sluit. partitie staan.

Extra beveiligen
Dubbelklik in het openingsvenster op de X-schijf om een
wachtwoord in te stellen voor de Hidden disk-drive. U
kunt het programma perfect gebruiken zonder deze extra
beveiliging, maar het zou jammer zijn dat iemand de
geheime partitie op uw pc ontdekt door domweg Hidden
disk te openen. Voer ook uw e-mailadres in zodat u later
via een link het wachtwoord kunt herstellen wanneer u dit
vergeten zou zijn (afbeelding 3). Nadat de wachtwoordbe-
veiliging is geactiveerd, kunt u niet meer bij uw bestanden
zonder deze code. Bovendien is er een optie om de pc te
herstarten wanneer iemand een fout wachtwoord zou
ingeven. In de pro-editie is het mogelijk om de inhoud
van de verborgen partitie automatisch te wissen wanneer
iemand tien keer na elkaar een fout wachtwoord heeft
geprobeerd. Klik op Set password om de wachtwoordin-
stellingen op te slaan.
U ontvangt
nog een waar-
Een andere manier om deze partitie onzichtbaar te
maken is uw pc simpelweg afsluiten. De schijf zal niet
langer zichtbaar zijn, ook niet bij de volgende opstart. Wilt
u de verborgen schijf opnieuw tevoorschijn halen, dan
moet u die opnieuw via Hidden disk openen. Wanneer u
een wachtwoord hebt ingesteld, moet u uiteraard eerst
deze code invoeren.
Zekerheid
Wanneer uw pc onverwacht wordt uitgeschakeld door
bijvoorbeeld een stroomstoring zal Hidden disk automa-
tisch naar een verborgen status overschakelen zonder dat
er gegevens verloren gaan. De informatie van de verbor-
gen schijf wordt namelijk vastgehouden in het virtueel
geheugen. De volgende keer dat u de pc opstart, zullen
deze verborgen gegevens uiteraard niet automatisch
tevoorschijn komen. Daarvoor moet u eerst Hidden disk
openen en de drive opnieuw aanmaken.

Niemand ziet dat uw pc schuwing voor-

dat u de geheime
Mocht u ooit beslissen om de geheime partitie definitief
te wissen, dan moet u opnieuw naar het hoofdvenster van

gevoelige bestanden bevat partitie en de

bestanden
daarop verwij-
deze tool. U logt eventueel in met uw wachtwoord en kiest
de opdracht Delete this partition. Daarna ontvangt u nog
een waarschuwing waarin u bevestigt dat u zeker bent
dert. van deze beslissing (afbeelding 5).

Onzichtbaar maken 5
In het startvenster van Hidden disk (afbeelding 4)
gebruikt u de knop Open disk in Explorer om deze partitie
in Windows Verkenner te openen. In Windows Verkenner
ziet u de geheime schijf bij Apparaten en stations staan.
Daarna kunt u bestanden kopiëren of slepen naar de ver-
borgen schijf zoals bij elk gewoon station. Om de schijf te
verbergen klikt u in Hidden disk op de knop Close the disk.
De X-schijf verdwijnt en niemand zal ooit vermoeden dat
uw pc geheime bestanden bevat.

computeridee.nl 3 | 2020 33
 MET
HERMES
LOOPT HET
WEL LOS
L
open op twee benen is nog niet zo makkelijk. Kleine kinderen leren het met vallen
en opstaan door hun evenwicht na elke stap weer in balans te brengen. Ook leren
ze met onverwachte situaties om te gaan, zoals een gladde vloer of een duw.
Toch kost het jaren van oefening voordat onze voortbeweging letterlijk tegen
een stootje kan.
Voor robots is dat nog lastiger. Het is inmiddels wel gelukt om tweebenige robots
te bouwen die een blokje om kunnen, maar hun tred lijkt nog het meest op dronken
gezwalk. Dat komt omdat de robot zich door het minste of geringste uit balans laat
brengen.
Dat moet beter kunnen, dacht João Ramos van het Massachusetts Institute of
Technology MIT. Wat als een robot de kunst van het lopen rechtstreeks zou kunnen
afkijken van een mens? Ramos ontwikkelde een soort harnas dat de bewegingen van
zijn lichaam registreert. Om zijn robot (Little HERMES) te leren lopen, trok Ramos zijn
harnas aan en ging hij op een drukgevoelige plaat staan. De robot stond naast hem,
op de been gehouden door een ondersteunend frame. Door van zijn ene been op
zijn andere te springen, wist Ramos de robot gevoel voor balans aan te leren.
Vervolgens legde Ramos de lat hoger: een medewerker gaf Little HERMES op
onverwachte momenten een klap met een rubber hamer die Ramos door terug-
koppeling in zijn harnas kon voelen. Zijn instinctieve lichamelijke correctie werd
vervolgens teruggestuurd naar de robot. Door dit veelvuldig te herhalen, leert
de robot zijn evenwicht te herstellen op dezelfde manier als wij dat als peuters
hebben geleerd.
De bedoeling is dat Little HERMES opgroeit tot Stoere HERMES: een robot die
zich niet langer uit het veld laat slaan en van grote waarde kan zijn bij bijvoor-
beeld rampenbestrijding.

Tekst Ed Croonenberg
ON

Link
N Y PU LS

www.tiny.cc/ramosrobot
FOTO : TO

34 3 | 2020
 Evenwichtig

computeridee.nl 3 | 2020 35
 la p to p , m if i e n ro u te r
Simkaar t in dongel,
Verkeerd gebruik
Providers staan het gebruik van een sim-
kaart in een internetdongel of mobiele
router vaak niet toe. Ze verwijzen naar
de voorwaarden en de autoriteiten. Die
zeggen dat 06-nummers daarvoor niet
mogen worden gebruikt. Door Europese
regels mogen providers het gebruik van
een smartphone als wifi-hotspot alleen
niet verbieden. Tijd om op een rijtje te
zetten wat wel en niet mag.
Tekst Gertjan Groen
Voorwaarden Tele2
Sinds ongeveer een jaar is Tele2 in
handen van T-Mobile. Voor klanten
is er nog niet veel veranderd. Dat
geldt ook voor de voorwaarden. De
provider hanteert al jaren een beleid
van een behoorlijk gebruik van
mobiele diensten, een zogeheten
fair use policy.
In het verleden was de provider
erg expliciet en werd in de voorwaar-
den zelfs het zogeheten tethering
verboden. Hierbij zorgt de smart-
phone voor de internetverbinding
van andere apparaten. Een typisch
voorbeeld is het inschakelen van
de wifi-hotspot op de smartphone.
netneutraliteit werden geschonden.
De provider pakt wel nog steeds
het ‘onredelijk gebruik’ aan, met
name die van grootverbruikers. Daar-
bij blijkt het Unlimited-abonnement
van Tele2 in de praktijk helemaal
niet zo onbeperkt als het doet
voorkomen (zie kader). Het
afsluiten van de bewuste lezer
hangt alleen niet samen met
het verbruik, maar met het
feit dat hij de simkaart in een
router had gestoken. Hoe zit
dat dan precies?
Alleen voor telefonie

E
Waar Tele2 de laatste jaren
en brandende vraag van een lezer: zijn pro- Dit verbod heeft de provider uit de wat strenger in geworden is,
vider Tele2 dreigt hem af te sluiten van het voorwaarden moeten halen, omdat zoals de lezersvraag ook dui-
mobiele netwerk. Hij heeft in een bepaalde daarmee de Europese regels rond delijk maakt, is het gebruik van
maand de simkaart gebruikt in een router.
Dat is in strijd met de wet- en regelgeving, aldus de
provider. De lezer krijgt veertien dagen de tijd om de
simkaart te gebruiken zoals die is bedoeld: in combina-
tie met een 4G-telefoon. Als hij daar geen gehoor aan Simkaartproblematiek: even
geeft, wordt hij afgesloten. Er dringen natuurlijk een
paar vragen op. Over welke wet- en regelgeving heeft
de provider het precies? En staat het u niet vrij om een
Apeldoorn bellen?
simkaart en de internetbundel van het abonnement te
gebruiken zoals het u uitkomt?

een simkaart in andere apparaten.

Unlimited-abonnement is niet ‘onbeperkt’
Tele2 staat vooral bekend om zijn Unlimi-
ted-abonnement. Dit abonnement heeft
geen harde limieten voor bellen, sms’en en
internetten. Sterker nog: de provider moe-
digt zelfs aan om ‘het internet he-le-maal
leeg te trekken’. Het zijn leuke verkooppraat-
jes, maar de praktijk is anders. Om te begin-
nen is er de extra voorwaarde dat u, als u
meer dan 5 GB op een
dag hebt verbruikt, een
sms-bericht moet sturen
voor gratis extra data.
Maar geen zorgen: dat
mag ‘zo vaak als u wilt’.
Toch worden mensen
erop aangesproken als
ze veel data verbruiken.
Dat gebeurt al, als we op
de reacties van gebrui-
Onbeperkt internet is vaak
een mooi verkooppraatje.
kers af mogen gaan, wanneer er enkele
dagen meer dan 10 GB wordt verbruikt. Of in
een maand meer dan 120 GB. Dat lijkt veel,
maar met diensten als Netflix en YouTube
kan het hard gaan, zeker bij een hoge
videokwaliteit. En het is maar een minus-
cuul stukje internet dat u daarmee hebt
‘leeggetrokken’.
Bijvoorbeeld in een router, dongel,
laptop of mifi. Dat laatste is een appa-
raatje dat, nadat u de simkaart hebt
geplaatst, zelfstandig verbinding met
internet maakt en een wifi-verbinding
aanbiedt. Hier grijpt Tele2 terug op
de wet, om precies te zijn regelgeving
van de Autoriteit Consumenten en
Markt (ACM).
Deze toezichthouder stelt dat appa-
raten die voor andere doeleinden dan
mobiele telefonie worden gebruikt
geen 06-nummer mogen hebben.
Ze mogen alleen een 097-nummer
krijgen. Dit gebeurt vanwege het
dreigende tekort aan 06-nummers.
Hierbij geldt een wettelijk nummer-
plan dat dit probeert te voorkomen.
Dat tekort is overigens voorlopig
niet aan de orde. Onlangs haalde de
toezichthouder nog miljoenen onge-
bruikte nummers terug bij providers.
Maar de ACM ziet wel scherper toe op
het gebruik, al ligt de verantwoorde-

36 3 | 2020
 Rechten en plichten mobiele telefonie

06-nummer?
de wifi-hotspot op een smartphone.
Hooguit met het verschil dat u Eerder in de ‘fout’
met de smartphone ook nog Tele2 is in 2014 al eens op de vingers getikt door de
Een 06-nummer is zou kunnen bellen en dat u ACM. De provider gebruikte de verstrekte
alleen bedoeld voor daarmee wordt beschermd 06-nummers voor andere doeleinden dan mobie-
mobiele telefonie. door de regels voor net- le telefonie. Hierbij ging het om apparaten op een
neutraliteit. vaste locatie die via sms-berichten informatieve
Een recente rechts- meldingen doorgaven. De ACM noemde als speci-
zaak tegen Tele2 geeft fiek voorbeeld een server die informatie over ver-
niet helemaal uitsluit- trektijden doorgeeft aan piloten. Er werd een last
sel over uw rechten. onder dwangsom opgelegd van 25.000 euro per
Tele2 verloor een dag met een maximum van 250.000 euro. Het
zaak tegen een abon- bezwaar dat Tele2 had aangetekend tegen het
nee die een simkaart besluit, werd verworpen.
in een mobiele hot-
spot gebruikte, om zo
meerdere apparaten het 4G-netwerk van Tele2 ondersteu-
met het 4G-netwerk nen. In de voorwaarden van Tele2
te verbinden. Tele2 was niet specifiek opgenomen dat het
stelde voor de rechter een smartphone moest zijn. Tegen-
dat de simkaart alleen in woordig staat in de voorwaarden van
een telefoon mag worden Tele2 overigens wel dat u zich dient te
gebruikt. Tele2 verloor houden aan de wet- en regelgeving.
De rechtbank oordeelde dat onlangs een rechts- Uw 06-nummer is alleen bedoeld
het sim-only-abonnement, zonder zaak over het voor apparaten waarmee wordt
geleverde telefoon, ook met andere gebruik van een gebeld. En daar valt een mifi of router
apparaten mag worden gebruikt die router. niet onder.
lijkheid bij de provider.
De toepassingen waarvoor
geen 06-nummer mogen worden
gebruikt, vallen allemaal onder de
noemer M2M-communicatie, machi-
ne-to-machine. Dit zijn hoofzakelijk
geautomatiseerde toepassingen
waarbij apparaten zonder menselijke
tussenkomst met elkaar praten. Denk
bijvoorbeeld aan een navigatiesys-
teem dat verkeersinformatie ophaalt,
een alarmsysteem dat naar het bevei-
ligingsbedrijf belt of een auto die na
een aanrijding het alarmnummer belt.
Opvallend genoeg noemt ACM het
gebruik van een dongel voor mobiel
internet ook M2M-communicatie.

Mobiel internet en M2M

Voor echte M2M-toepassingen zal het
duidelijk zijn dat een 097-nummer
volstaat. Het gaat alleen wel ver om
internetten via een dongel of mifi
met een simkaart te verbieden en te
bestraffen. Dat kan niet de bedoeling
zijn van de wet. Het gebruik van
een mifi komt technisch eigenlijk op
hetzelfde neer als het aanzetten van

computeridee.nl 3 | 2020 37

Voor
W ens?
e e n v o o rd e li g 2 0 2 0 !
V oor N op wenst u
11!
Het getal 11 is vooral in onze zuidelijke
provincies populair omdat men daar op
11-11 om 11 over 11 overal Prins Carnaval
bekendmaakt. 11 is echter ook het kleinste
palindroomgetal, het vijfde priemgetal én
uw doel in Make 11! – een door het uitroep-
teken nogal dwingende naam voor een best
sympathiek rekenspel. U hebt vier groepen
lege vakjes in alle windrichtingen en in het
midden verschijnt telkens een getal tussen
-3 en +5 (en de volgende twee zijn ook al
zichtbaar). U moet dit naar een lege groep
verplaatsen met als doel het totaal daarin
11 te laten worden. En ja, dat klinkt een stuk
eenvoudiger dan het is.
Wat: Make 11! Taal: EN
Snel binnenhalen? www.computeridee.nl/downloads
38 3 | 2020
Tekst Ap de Smits
Nop
Plantaardig
Wie aan de slag wil met 3D-software om
zelf animaties te maken, merkt al snel dat
het creëren van alledaagse objecten zoals
een stoel of een tafel nog wel te doen is,
maar dat het vormen van een overtuigende
3D-boom bewerkelijker is dan het planten
van een echte. Gelukkig is er Arbaro, dat u
veel werk uit handen neemt. Arbaro maakt
gebruik van het feit dat veel bomen een
structuur hebben die in de wiskunde een
fractal wordt genoemd; een patroon dat
Natuurlijk! zichzelf min of meer herhaalt op steeds
In de 19de eeuw was menig rijkaard kleinere schaal. Die structuur kunt u naar
geboeid door natuurwetenschap. Som- uw hand zetten en uw creaties vervolgens
migen lieten hun eigen laboratorium exporteren naar 3D-software.
bouwen en anderen trokken de wijde Wat: Arbaro Taal: EN
wereld in om nieuwe planten en dieren te
ontdekken. Schuilt er in u een natuurvor-
ser? Met iNaturalist hoeft u er in elk geval
niet rijk voor te zijn, want de app is gratis.
Met iNaturalist maakt u deel uit van een
grote gemeenschap van mensen die geïn-
teresseerd zijn in de natuur. Komt u iets
moois tegen, dan kunt u dat delen en zo
nodig laten determineren. Uiteraard kunt
u ook de vondsten van anderen bekijken.
Leuk en leerzaam.
Wat: iNaturalist Taal: NL
Breekbaar en weer uitkomt op een onbreekbare witte.
We kunnen natuurlijk naar goed Grieks Latere levels bieden aanvullende uitda-
gebruik serviesgoed stuk gooien, maar dan gingen zoals trampoline-tegels en ander
houden we op termijn geen bord meer over. ongemak.
Nee, dan kunnen we beter tegeltjes breken, Wat: Hex-a-hop Taal: EN
maar dan zónder fysieke scherven. En laat
dat nu net het doel zijn van Hex-a-hop. In
deze puzzelgame bestaat elk level uit een
aantal zeshoekige tegels. De groene zijn
breekbaar en ze verdwijnen nadat u er op
en weer af bent gesprongen. Aan u om een
route te vinden die elke groene tegel breekt
 Voor Nop

Klem
Het klembord van Windows is in de voorbije
Ge tip t!
jaren flink verbeterd, zodat we er nu ook
meerdere items op kunnen zetten en deze
vanaf verschillende locaties kunnen benade-
ren. Toch zijn er nog altijd volop alternatieven
in omloop, en dat is maar goed ook, want mis-

Huiskamergeleerde
Jarenlang moesten we ingewikkelde
concepten leren begrijpen via schemati-
sche voorstellingen in boeken. Een tast-
baar model dat u uit elkaar kunt halen is
uiteraard informatiever, maar educatieve
modellen zijn te duur voor thuis. Daarom
is er JigSpace, een educatieve app die
gebruikmaakt van AR. Met deze app kunt
u een voortdurend groeiende verzame-
ling objecten op uw woonkamervloer of
eettafel projecteren, en vervolgens mani-
puleren. Daarbij krijgt u stap-voor-stap
uitleg over de werking en onderdelen
van het object. Bij bijvoorbeeld klassikaal
gebruik kan dit ook met meerdere men-
sen tegelijk.
Wat: JigSpace Taal: NL
schien wilt u het wel net een beetje anders
dan Windows het doet. Een goede optie is
dan Ditto Clipboard Manager. Ditto onthoudt
niet alleen meerdere opgeslagen items, maar
u kunt een aantal van de meest gebruikte ook
aan een sneltoets koppelen. Daarnaast kunt
u uw klemboard-database (met wachtwoord)
toegankelijk maken vanaf andere pc’s.
Wat: Ditto Clipboard Manager Taal: NL
(Portable)
van lezer
Jurjen
Bakker
Ongeduldig
Op onze website vindt u heel wat links
naar freeware die we de afgelopen jaren
in Voor Nop hebben besproken. Elke
14 dagen komen daar weer 9 titels bij,
maar dat gaat sommige mensen niet
snel genoeg. Wilt u niet wachten op wat
wij voor u hebben uitgekozen, maar zelf
lekker snuffelen in een enorm aanbod,
dan kunt u terecht op Snapfiles. Deze
site – een tip van Jurjen Bakker – verdeelt
een riant aanbod in categorieën die vaak
zelf ook weer zijn onderverdeeld, zodat
u snel vindt wat u zoekt. Er is zelfs een
apart hoekje met alleen maar portable
programma’s voor wie een opgeruimde
computer wil.
Wat: Snapfiles Taal: EN

Leerzaam kaartje
Eeuwenlang deed de ene na de andere
generatie hun kennis op uit boeken. Dat
werkt nog altijd prima, maar wanneer je
tegenwoordig een grote hoeveelheid feiten
in het hoofd moet stampen, is de flashcard
een minstens zo populair medium. Zet aan
de voorkant van zo’n kaartje een vraag, aan
de achterkant het antwoord en speel er dan
net zo lang mee tot de informatie zich stevig
in uw brein verankerd heeft. Met Anki maakt
u niet alleen zulke kaartjes (inclusief beeld
en geluid) en overhoort u zichzelf, maar het
programma biedt ook toegang tot een riante
collectie kaartjes die al door anderen zijn
gemaakt.
Wat: Anki Taal: NL
Tip ons!
Kent u gratis software die we beslist moe-
ten noemen? Stuur een mailtje met uw
naam, de naam van het programma en het
internetadres waar we het kunnen down-
loaden naar voornop@computeridee.nl
en vergaar eeuwige roem.
Memetisch
Volgens Wikipedia is een meme van Volgende keer
origine een idee, gedrag of stijl die zich In de volgende Voor Nop leggen we een
verspreidt binnen een cultuur en zo deel buitenaards kaartje, leren we over de
uitmaakt van een soort collectief geheu- oerknal en vervormen we foto’s.
gen dat ook weer aan latere generaties
wordt doorgegeven. Op internet geniet
de meme al jaren grote populariteit in de
vorm van (meestal) een plaatje met een
tekst waarmee snel een grap of idee kan
worden verspreid. Met iMeme maakt u in
een handomdraai uw eigen exemplaren.
U kunt kiezen uit meer dan honderd mee-
geleverde standaardplaatjes, maar u kunt
ook foto’s van elders toevoegen. Tekstje
erbij, delen op uw favoriete platform en
dan maar hopen dat het scoort.
Wat: iMeme Taal: EN

computeridee.nl 3 | 2020 39
 All e s o v e r ra id - s y s te m e n
Waarom u ook een
Een raid-systeem, de term komt gere-
geld voorbij in computerkringen en u
vraagt uzelf wellicht af wat het precies
is en wat u ermee kunt. In dit artikel
leggen we u alles uit over de verschil-
lende typen raid-systemen en welke
producten hiervoor de beste keus zijn.
Tekst Richard Veenstra
Waarom een raid-systeem? 1 heet dus ook wel een raid
Eerst maar eens even naar het
begin: waar staat raid eigenlijk
voor? De afkorting staat voor
Redundant Array of Independent
Disks, ook wel Redundant Array of
Inexpensive Disks. Kort uitgelegd:
een combinatie van schijven
waar data tegelijkertijd naartoe
geschreven of vanaf gelezen kan
worden.
Raid-systemen zijn handig
voor verschillende toepassingen.
Bijvoorbeeld als u van meerdere
kleinere schijven één grotere (en
snellere) schijf wilt maken of als u
data naar twee identieke schrijven
(klonen) wilt schrijven terwijl u aan
het werk bent op de computer. Als Er zijn kant-en-
één schijf kapot gaat, kunt u gewoon klare raid-syste-
doorwerken in plaats van direct naar men op de
de winkel te moeten. U kunt een markt, maar u
raid-systeem kant-en-klaar kopen, kunt ook zelf een
maar het is ook mogelijk (en niet systeem in elkaar
moeilijk) om zelf een aantal schijven zetten.
tot raid-systeem te combineren. Dit
kan op softwareniveau, vanuit macOS
of Windows, maar er zijn ook behui-
zingen te koop waar u zelf schijven in
kunt zetten. (afbeelding 1)
Ga niet mixen!
Theoretisch kunt u schijven van verschillende
grootte en merken door elkaar gebruiken. Het
wordt echter aangeraden om schijven van dezelf-
de fabrikant te gebruiken voor een maximale pres-
tatie. Het mixen van verschillende groottes is een
slecht idee, omdat de totale capaciteit van een
raid-systeem uitgaat van het kleinste opslagvolu-
me. Hebt u een schijf van 512 GB en één van 1 TB,
dan is uw totale capaciteit bij een raid0-systeem
maar 512 GB.
40 3 | 2020
De ene raid is de andere niet
Raid gaat dus in principe om twee
zaken: betrouwbaarheid en perfor-
mance. Welke voor u belangrijker
is, bepaalt welk soort raid-systeem
bij u past. Er zijn namelijk meerdere
vormen van raid en ze verschillen in
opzet en werking sterk van elkaar.
Een raid-systeem wordt aangeduid
met een getal. Zo zijn er raid0-sys-
temen of raid5-systemen. De
getallen worden ook wel niveaus
genoemd; een raid6-systeem
niveau (level) 6. De
populairste
niveaus zijn 0,
1, 5, 6 en 10.
Laten we
beginnen bij
een level 0-sys-
teem. Raid0
is één van de
meestgebruik-
te raid-opties;
het maakt van
meerdere schij-
ven één grote
schijf. Stel: u hebt
twee 1 TB ssd’s. Als u
hier een raid0-systeem van
maakt, ziet uw computer het als één
2TB-schijf. Als u data naar deze schijf
wegschrijft, gebruikt uw computer
willekeurig ruimte op één van de
twee schijven.
Het grote voordeel van een
raid0-systeem is dat de snelheden
van beide schijven gecombineerd
worden. Had u met één ssd een
Bij raid-systemen
is het vaak kiezen
tussen prestaties of
betrouwbaarheid
leessnelheid van bijvoorbeeld 500
Mb/s, dan kunt u met het gecombi-
neerde raid0-systeem soms wel het
dubbele behalen. Behaalde snelheden
zijn overigens altijd afhankelijk van
andere componenten in uw compu-
ter. Het moederbord moet snellere
lees- en schrijfsnelheden aankunnen
en in het geval van externe schijven
moet de controller van uw usb of
thunderbolt-poorten goed genoeg
zijn om optimaal gebruik te kunnen
maken van de gewonnen snelheid.
Omdat uw systeem de twee schij-
ven in een raid0-configuratie als één
schijf ziet, heeft het ook een groot
nadeel: als één schijf kapot gaat,
werkt het raid-systeem niet meer en
bent u al uw data kwijt. Voor presta-
ties dus heel geschikt, voor betrouw-
baarheid niet, omdat alle twee de
schijven altijd goed moeten werken.
Bij een raid0-systeem is het belang-
rijk dat u een reservekopie hebt van
het raid-systeem. Een raid0 heet ook
wel een ‘striped disk’ (afbeelding 2).
2
In het midden ziet
u dat de ‘striped set’
actief is: een
raid0-configuratie
met twee schijven
van elk 1 TB.
 Koopgids raid

raid-systeem wilt 3
Raid10
Raid10 moet u lezen als Raid1+0, het gaat hier om
een combinatie van raid1 en raid0. U gebruikt vier
schijven in paren van twee. Elk paar is een
raid0-systeem van twee schijven. Doordat u twee
paren hebt, functioneert het als een gespiegeld
raid1-systeem.
Bij een raid10-systeem hebt u het voordeel van
een prestatieboost en een reservekopie van uw
In de handleiding data. U verliest echter de helft aan ruimte; van vier
van de LaCie 2big schijven van 1 TB houdt u dan slechts 2 TB over.
wordt uitgelegd wat
een raid1-configura-
tie precies inhoudt. 4

Raid1 een kloon van uw data hebt op een

Door naar raid1. Hierbij zijn er twee andere schijf. Een nadeel is uiteraard
schijven gespiegeld. Dit kunt u dat uw twee 1TB-schijven hierbij geen
natuurlijk zelf doen door uw data elke 2 TB aan data kunnen bevatten, maar
dag van de ene naar de andere schijf samen slechts 1 TB.
te kopiëren, maar een raid1-systeem
doet dit allemaal automatisch en Raid5 en raid6
continu (afbeelding 3). U hebt dus Een raid5-systeem bestaat uit min-
te allen tijde een kloon van uw data stens drie schijven en is een soort
op een andere schijf. Als één van de combinatie van raid0 en raid1. Data
schijven kapot gaat, dan staat de data wordt geschreven naar verschillende
nog gewoon op de andere schijf. U
koopt dan een nieuwe schijf en her-
stelt het raid-systeem weer snel. In de
meeste gevallen betekent dit wel dat
u het raid-systeem uit moet zetten. U
kunt niet zomaar een nieuwe schijf De populairste Een raid5-niveau
wordt vaak gebruikt
schijven, met als toevoeging dat er
een zogeheten ‘parity’ wordt toege-
eraan toevoegen en dan verwachten
dat het raid-systeem operationeel raid-niveaus zijn bij professionele
servers en biedt veel
voegd. Zie het als een tekstbestandje
dat zegt wat waar op welke schijf is
blijft.
Een raid1-systeem levert soms
snellere leessnelheden, maar de
0, 1, 5, 6 en 10 zekerheid tegen
uitval.
te vinden. Omdat deze parity op alle
schijven aanwezig is, functioneert het
systeem ook als er één schijf uitvalt.
schrijfsnelheden blijven gelijk of zijn U kunt een kapotte schijf er gewoon
zelfs lager dan die van een enkele uithalen en er een nieuwe inzetten.
schijf. De betrouwbaarheid van een De nieuwe schijf wordt dan aan het
raid1-systeem is prima, omdat u altijd raid5-systeem toegevoegd. Een
raid5-systeem wordt vaak gebruikt
door bedrijven als netwerktoepas-
Bereken uw raid sing, als het noodzakelijk is dat alle
Een handig gereedschap om te berekenen wat u aan data altijd beschikbaar moeten zijn
schijven hebt en wat u aan totaal beschikbare ruim- (afbeelding 4).
te overhoudt met welk type raid, vindt u op de site Een raid5-systeem heeft altijd de
www.raid-calculator.com. Geef achter Number of gecombineerde grootte van alle
disks aan hoeveel schijven u hebt, typ vervolgens gebruikte schijven minus één. Dus, als
achter Single disk size hoe groot een enkele schijf is, u drie schijven van 1 TB gebruikt voor
kies het type raid en klik op Calculate. een raid5-systeem, dan hebt u 2 TB
U ziet niet alleen de totale grootte achter Capacity, tot uw beschikking.
maar leest hoeveel snelheidswinst u theoretisch Wilt u weten hoeveel gigabytes u over- Raid6 is vergelijkbaar met raid5,
behaalt en hoe het type raid omgaat met foutmel- houdt bij welk type raid? Neem dan een met het grote verschil dat 5 de parity
dingen en kapotte schijven. kijkje op de site raid-calculator.com. op twee schijven zet. Er kunnen in
zo’n systeem dan ook twee schijven

computeridee.nl 3 | 2020 41
 5
High Point SSD7110 NVMe
Deze raid-controller is alleen
bedoeld voor professionals. De
kaart kan drie NVMe M.2 ssd’s
aansturen die u op de kaart kunt
klikken als u de behuizing eraf
haalt. Dit zijn dezelfde soort
ssd-kaarten als in laptops zitten.
Daarnaast kunt u met de poorten
aan de achterkant nog eens tot
wel zestien reguliere schijven
aansluiten. Voor zevenhon-
derd euro is deze control-
ler van u.

uitvallen zonder dat dit problemen Kies het type raid

oplevert. Voor een raid6-systeem
hebt u minstens vier schijven nodig.
Soware-raids
De eenvoudige raid0- en raid1-con-
figuraties kunt u gewoon vanuit uw
besturingssysteem opzetten, er is
geen aparte hardware of software
nodig.
In macOS gaat u naar Programma’s,
Hulpprogramma’s, Schijfhulp-
programma en klikt u op Archief,
RAID-assistent. U kiest of u een
Striped (RAID 0) of een Mirrored
(RAID 1) systeem wilt hebben
(afbeelding 5).
Windows kan naast een raid0-
of raid1-systeem ook raid5- en
6-systemen aanmaken. Dit
doet u eenvoudig met de optie
Schijfruimte. Ga naar Configu-
ratiescherm, Systeem en bevei-
liging, Opslagruimten en klik
op Een nieuwe groep en opslag-
ruimte maken. Selecteer de
schijven die u wilt gebruiken voor
uw raid-systeem en kies één van
de opties: Eenvoudige opslagruimten
(voor een raid0-systeem), Mirrorop-
slagruimten (voor een raid1-systeem)
of Pariteitsopslagruimten
(voor een raid5-sys-
teem).
dat u wilt creëren. In
macOS hebt u de Niet nodig
keuze uit een raid0- voor een norma-
of raid1-systeem, le pc, maar wel uiter-
Windows kan ook mate geschikt voor profes-
raid5-systemen sionele toepassingen: de High
maken. Point SSD7110 NVMe.
6
Een hardware
raid-controller met
twee poorten aan de
binnenkant en twee
aan de buitenkant.
ringssysteem is gemaakt, is dat bij
een grote crash van uw besturings-
systeem ook de informatie over uw
raid verloren kan gaan. Dit is zeker
niet altijd het geval, en als u het
besturingssysteem opnieuw instal-
leert, kan het zijn dat de raid-confi-
guratie nog gewoon herkend wordt,
maar er kleeft altijd een risico aan een
software-raid.
Een ander nadeel is dat een soft-
ware-raid beslag legt op een klein
deel van de cpu in de computer. Bij
een raid0- of 1-systeem is dat vrij
weinig. U kunt een speciale hardware
raid-controller in uw computer
installeren als pcie-kaart. Hierop sluit
u dan de harde schijven aan via een
sata-aansluiting. De meeste raid-con-
trollers hebben deze sata-aansluitin-

Hardware-raid
Het grootste nadeel van een
software-raid die door het bestu- Een hardware
raid-controller is
Syba SI-PEX40064
Een raid-controller hoeft niet duur te zijn. al te koop voor
Deze controller van Syba is in verschillende
types verkrijgbaar en kost rond de dertig euro.
Dit model heeft vier sata-aansluitingen aan de De Syba SI-
enkele tientjes
binnenkant en heeft een ‘heat sink’ om de warmte PEX40064 heeft vier
van de chip goed weg te kunnen geleiden. sata-aansluitingen.

42 3 | 2020

7
Een raid-behuizing met plaats voor acht
schijven
gen alleen aan de binnenkant, maar
er zijn ook modellen met sata-poor-
ten aan de buitenkant (afbeelding 6).
Handig als u een externe schijf aan
wilt sluiten.
Raid-behuizingen
Een raid-controller is alleen geschikt
voor een desktop-pc. Maar wat als
u een raid-configuratie met een
laptop wilt gebruiken? De oplossing
is een externe hardware-raid. Dit zijn
behuizingen met of zonder schijven
die u via usb-c of thunderbolt-kabel
op uw computer aansluit. Belangrijk
is de snelheid van de geïnstalleerde
LaCie 2big RAID
Lacie is een bekend merk voor
externe behuizingen. Het
bedrijf levert ook hardware
raid-oplossingen aan. Via usb-c
sluit u de 2big aan op uw com-
puter; de confi guratie van het
raid-systeem gaat via de mee-
geleverde software RAID
Manager. U kunt alleen raid0-
en raid1-confi guraties creëren
met de 2big. De hardware-raid
is beschikbaar in drie opties: 4
TB, 8 TB en 16 TB.
De zogeheten Enterprise
Class harde schijven kunnen
lees- en schrijfsnelheden aan
tot 440 MB per seconde. Ze kos-
ten respectievelijk rond de 379,
469 en 699 euro.
computeridee.nl
QNAP TR-004
Wilt u complexere raid-confi gu-
raties maken en zelf voor de
schijven zorgen, dan is deze
behuizing van QNAP voor zo’n
tweehonderd euro een goede
keus. U kunt vier schijven plaat-
sen, zowel 2,5inch- als
3,5inch-schijven. U sluit het
apparaat aan op uw computer
via usb-c of gebruikt het als
extensie van uw QNAS nas. De
confi guratie van de TR-0094
doet u via de QNAP External
schijven en de kwaliteit van de con-
troller die in de externe behuizing zit.
Het kan zijn dat u met een bepaalde
behuizing alleen een raid0- of
raid1-configuratie kunt creëren. Voor
raid5 of andere configuraties hebt
u vaak duurdere modellen nodig.
Er bestaan ook behuizingen die
niet specifiek voor raid-installaties
gemaakt zijn, maar die wel aansluitin-
gen met hoge bandbreedtes bieden
voor bijvoorbeeld raid0-configuraties
(afbeelding 7).
De LaCie 2big is in drie uitvoeringen
beschikbaar. Hij herbergt twee Enterprise
Class harde schijven en kan worden
geconfigureerd als raid0 of raid1.
Koopgids raid
RAID Manager voor Windows, of
Mac. U kunt verschillende
raid-confi guraties draaien, zo zou
u een raid0-systeem in sleuf 1 en 2
kunnen doen en een raid-1-sys-
teem in sleuf 3 en 4. U kunt er zelfs
De QNAP TR-004 voor kiezen om de software hele-
is een zeer flexibele maal niet te gebruiken en via scha-
en uitvoerige kelaars op de achterkant het type
raid-behuizing. raid te kiezen.
De Multidock 10G is een graag
geziene gast in audiovisuele
productiestudio’s.
Blackmagic
kooptip-multidock.png
MultiDock 10G
De MultiDock 10G is geen
raid-behuizing, maar kan wel
via de software raid-opties van
uw besturingssysteem ingezet
worden als raid-behuizing. Het
voordeel van de MultiDock is
dat het in 19inch-formaat is uit-
gevoerd en daarmee handig is
voor audio- en video-studio’s
of serverruimtes.
De MultiDock heeft twee
thunderbolt-aansluitingen via
een usb-c-stekker. Het appa-
raat kost 649 euro.
3 | 2020 43
 ig h e d e n v a n D ro p b o x
Nieuwe hand
Doos vol moge
Dropbox hoeven we waarschijnlijk niet
meer aan u voor te stellen. Het is ten-
slotte (nog steeds) een zeer populaire
service voor cloudopslag en het delen
van documenten. De afgelopen maan-
den heeft Dropbox er weer een aantal
handigheden bijgekregen waarmee
we u graag kennis laten maken. Zo is er
een heuse desktopapplicatie, Dropbox
Paper en Dropbox Transfer.
Tekst Toon van Daele
H
ebt u een (gratis) Drop-
box-account? Dan kunnen
we direct van start! Hebt
u nog geen Dropbox-ac-
count, gaat u dan naar www.dropbox.
com. U kunt zich hier registreren voor
een gratis Basic-account. U bent daar-
mee wel beperkt tot 2 GB-cloudop-
slag. U kunt 500 MB extra krijgen
voor ieder nieuw lid dat u aanmeldt.
Dat doet u via www.dropbox.com/
referrals, u krijgt tot maximaal 16 GB.
Upgraden naar een betaald
account met meer mogelijkheden kan
natuurlijk ook. Op www.dropbox.com/
plans krijgt u hiervan een overzicht
(afbeelding 1). De goedkoopste
versie is Dropbox Plus (9,99 euro per
maand). Hiermee heeft u 2 TB-opslag-
ruimte en kunt u via Dropbox Transfer
bestanden tot 2 GB versturen. Over
Dropbox Transfer vertellen wij u
straks meer.
Desktop-app instellen
Dropbox heeft in het najaar van
2019 nieuwe desktopmogelijkheden
geïntroduceerd. De voornaamste
blikvanger is een nieuwe desktop-
app. Hebt u Dropbox nog niet op uw
pc geïnstalleerd, surf dan naar www.
dropbox.com/install om dat alsnog te
doen. De installatie hebt u snel achter
de rug.
U meldt zich eerst aan met uw
Dropbox-account. Daarna klikt u op
44 3 | 2020
2
Het vergt slechts
een vinkje om
voortaan ook de
desktop-app in
beeld te brengen.
Klik vervolgens op uw profielfoto of
Mijn Dropbox openen en Aan de
Voor individuele slag. Even later merkt u een Drop- initialen. Kies Voorkeuren, ga naar
gebruikers heeft box-map in uw Verkenner op en duikt Algemeen en plaats een vinkje bij De
Dropbox twee er een nieuw pictogram op in het desktopapp openen bij het starten
accounttypes: Plus Windows-systeemvak. Klik met uw van Dropbox (afbeelding 2). Zodra
en Professional. rechtermuisknop op dit pictogram. Dropbox opstart, opent voortaan ook
de desktop-app.
1
Desktop-app starten
Wanneer u de desktop-app de
eerste keer opstart, verschijnt er
een welkomstvenster dat u in enkele
stappen van de voordelen probeert te
overtuigen. Even later verschijnt het
daadwerkelijke programmavenster.
Hierin zult u de mappenstructuur
uit uw Dropbox-account herkennen
(afbeelding 3). Het klopt dat u deze
structuur ook in de Dropbox-map in
de Verkenner terugvindt. Ook in de
app vindt u enkele handige tools die
we zometeen verder uitleggen.
Om op elk moment snel toegang te
krijgen tot uw Dropbox-desktop-app
op uw pc kunt u de app bijvoorbeeld
aan de Windows-taakbalk vastmaken.
U hoeft hiervoor slechts op het pro-
gramma-icoon van de geopende app
met de rechtermuisknop te klikken
in de taakbalk. Kies hier voor Aan
taakbalk vastmaken.
Mappen gebruiken
De werking van de desktop-app
spreekt grotendeels voor zich. Via
de knopjes rechtsboven uw mappen
kunt u snel schakelen tussen een

lijkheden
lijst- en een tweerasterweergave. Om
een frequent gebruikte map snel bij
de hand te hebben, gaat u er met de
muisaanwijzer overheen en klikt u
de ster aan. De map wordt nu in het
paneel linksboven vastgepind. Klik
met uw rechtermuisknop op een map
en kies Ster verwijderen om deze
weer weg te halen (afbeelding 4).
Wanneer u op een mapnaam dub-
belklikt, kunt u een eigen beschrijving
aan de map geven. In deze mini-edi-
tor kunt u ook taken, lijstjes en
@-namen toevoegen. Wanneer u deze
map vervolgens met anderen deelt
kunt u zich met het @-teken direct tot
hen richten.
Documenten creëren
Rechtsboven uw mappenstructuur en
boven een geopende map vindt u de
knop Maken terug. Van hieruit kunt u
rechtstreeks documenten, spreads-
heets en presentaties van Google en
Word-, Excel- en PowerPoint-bestan-
den van Microsoft maken en delen.
Klikt u bijvoorbeeld Microsoft Word
aan, dan wordt er meteen een (leeg)
docx-bestand gecreëerd dat u van
een naam kunt voorzien. Met een
dubbelklik opent u MS Word en kunt
u het document verder bewerken.
In het uitklapmenu bij Maken staat
ook de optie Snelkoppeling. Hiermee
maakt u een weblink. Hierbij wordt de
huidige klembordinhoud automatisch
als url geplakt. Ook die kunt u een
eigen naam geven (afbeelding 5).
5
computeridee.nl
Een dubbelklik op het gecreëerde
web-bestand volstaat om uw browser
met die pagina te openen.
Paper creëren
In het uitklapmenu bij de knop
Maken staat de optie Dropbox Paper.
Deze is ook bereikbaar vanuit uw
browser via www.dropbox.com/paper.
Dropbox Paper is een gratis dienst
die is bedoeld om samen te kunnen
werken. U kunt bijvoorbeeld snel
documenten, mediabestanden en
taken met anderen delen.
Zodra u Dropbox Paper kiest,
opent in uw browser een nieuw, leeg
document. Hierin kunt u meteen uw
tekst tikken en via de knoppenbalk
onderaan allerlei andere content
toevoegen. Er zijn knoppen voor
afbeeldingen, media, Dropbox-
bestanden, tabellen, tijdlijnen, lijsten
en taken (afbeelding 6).
We beperken ons tot een paar
Naast Office-
documenten kunt u
ook makkelijk
weblinks creëren.
Een Dropbox-
paper kan velerlei
inhoud bevatten.
Dropbox
3
voorbeelden.
Stel, u wilt
een YouTube-video
invoegen. Dan klikt u op de
knop Media toevoegen en kiest u
uit de beschikbare lijst van apps de
optie YouTube. In het venster kunt u
Al uw Dropbox- vervolgens via trefwoorden naar de
bestanden én een gewenste video zoeken. Selecteer
aantal tools zijn de video en klik op Toevoegen aan
bereikbaar vanuit document.
het app-venster.
Sjabloon creëren
Veelgebruikte Om een taak toe te voegen, klikt u op
mappen kunt u Taken maken. Er verschijnt een selec-
vastpinnen in het tievakje waarin u de taak tikt. Wilt u
linkerpaneel. meer taken toevoegen, dan kunt u
hiervoor op Enter tikken. U kunt een
4 taak ook aan iemand toewijzen: vul
dan achter de taak @<naam> in. Het
document wordt automatisch met
deze persoon gedeeld.
Klik op het knopje Opmerking
rechts van een taak om een bericht
toe te voegen. Degene die u de taak
heeft toebedeeld, opent de paper in
zijn Dropbox. Daarmee krijgt hij de
inhoud te zien en kan hij reageren op
uw bericht. Besef u wel dat iedereen
die de url van uw paper in handen
6
3 | 2020 45
Dropbox
krijgt, het document kan bewerken
als hij over een Dropbox-account
beschikt.
Wanneer u met de muisaanwijzer
over de titel van uw paper gaat,
verschijnt de optie Een agendage-
beurtenis koppelen. Hier kunt u uw
Google- of Office 365-agenda en
bijbehorende contacten koppelen, en
een datum prikken. De agenda laat
de gebeurtenissen van die dag zien
waaruit u een keuze kunt maken.
U hebt vast ook de optie Paper
sjabloon opgemerkt in het uitklap-
menu bij de knop Maken. Deze optie
vindt u ook terug als Sjabloon maken
wanneer u in een paper-document op
het knopje met de drie puntjes klikt
(afbeelding 7). Zo’n document wordt
daarmee in uw Dropbox bewaard met
de extensie .papert (de t staat voor
template). Als u op zo’n bestand klikt,
kunt u dit sjabloon verder aanpassen.
U kunt ook rechtsboven op Docu-
ment maken klikken om het sjabloon
om te zetten naar een gewoon
.paper-document.
Document delen
Een document in uw Dropbox wilt
u natuurlijk kunnen bekijken en
bewerken. In principe volstaat het om
op het document te dubbelklikken in
de desktop-app of in de Verkenner.
Wanneer u niet dubbelklikt, maar met
uw rechtermuisknop op het docu-
ment klikt, verschijnt een aantal extra
mogelijkheden. In de desktop-app
ziet u deze terug in het rechterpaneel.
Een van de opties is een bekende:
Delen. Hiermee kunt u een bijbeho-
rende link genereren of meteen een
uitnodiging via e-mail versturen. In de
desktop-app vindt u normaal gespro-
ken ook opties terug om het docu-
9 Met een Pro-
46 3 | 2020
7 8
Gaat u papers hergebrui- De desktop-app maakt het u
ken, maak er dan een sjabloon makkelijk om op verschillende
van. manieren documenten snel te
delen.
ment te versturen via diensten als
Gmail. Ook kunt u via de knop Delen
rechtstreeks het platform Slack (www.
dropbox.com/app-integrations/slack.
html) en het videoconferencing- en
meeting-platform Zoom (www.zoom.
us) benaderen (afbeelding 8).
Transfer gebruiken
Zowel in de Verkenner als in de
desktop-app treft u verder de moge-
lijkheid Verzenden met (Dropbox)
Transfer aan. Dit is een nieuwe Drop-
box-dienst waarmee u bestanden
naar willekeurige gebruikers kunt
versturen. Dit kan zelfs wanneer de
ontvangers zelf geen Dropbox-ac-
count hebben. U kunt dit natuurlijk
ook met een van de al bestaande
diensten doen, bijvoorbeeld WeTrans-
fer, maar Dropbox Transfer geeft u
doorgaans meer controle over wat u
hebt verstuurd.
De maximale grootte van een over-
dacht hangt af van uw Dropbox-ac-
account kunt u een
eigen vervaldatum
en wachtwoord aan
uw transfer koppe-
len.
Op deze pagina
beheert u al uw
transfers.
count: bij Basic is dat 100 MB, bij Plus
2GB en bij Professional 100 GB. Zodra u
Verzenden met Transfer aanklikt, ver-
schijnt er een pop-upvenster met het
geselecteerde bestand. Via de +-knop
voegt u meer bestanden toe. Klik
onderaan op de vervaldatum – stan-
daard is dat over 7 dagen – en stel de
gewenste periode in. Bij de Basic-versie
kunt u alleen uit 3 of 7 dagen kiezen.
Vanaf Pro beslist u daar zelf over.
Klik op Geen wachtwoord ingesteld
om een wachtwoord aan de transfer
te koppelen (afbeelding 9). Deze
optie is alleen beschikbaar bij een
Pro-account. Bevestig met Gereed en
druk op Volgende: het bestand wordt
verstuurd en u krijgt de bijbehorende
link. De ontvangers krijgen alleen een
kopie. Zij hebben dus geen toegang
tot het originele bestand.
Transfer bewerken
Overigens kunt u ook vanuit uw
browser bestanden versturen met
Dropbox Transfer. Hiervoor gaat u
naar www.dropbox.com/transfer.
Druk op de +-knop of versleep bestan-
den of mappen naar het venster.
Linksboven staat de mogelijkheid
Alle overdrachten bekijken. Die voert
u naar de pagina www.dropbox.
com/transfer/manage. Vanaf hier
kunt u zien hoe vaak een verstuurd
document bekeken en/of gedownload
is. U kunt hier ook een doorgestuurd
document weer verwijderen (afbeel-
ding 10).
De vervaldatum of het wachtwoord
aanpassen kan door de document-
naam aan te klikken. Gebruikers van
een Professional-account hebben
meer mogelijkheden, zij kunnen ook
de achtergrond en het logo van hun
transfers wijzigen. Dat doet u via de
link Ontwerp aanpassen, helemaal
rechtsboven op de pagina.
10

Area 120 verwijst naar de bedrijfscultuur binnen Google, waardoor werknemers 20 procent van hun werktijd
aan eigen passieprojecten mogen spenderen. Welke vondsten uit dit laboratorium zijn publiekelijk beschikbaar
en wat kunt u ermee? Deze keer verkennen we Google Books aan de hand van illustraties, we wandelen door de
deeltjesversneller van het CERN en zitten met onze neus op meer dan 1000 meesterwerken.
From a Picture
to 1000 Stories
15 jaar Google Books
Google Books is 15 geworden, en om die ver-
jaardag te vieren, brengt Google een inter-
actief boek uit met de titel ‘From a Picture to
1000 Stories’ (www.tiny.cc/1000verhalen).
Het project maakt deel uit van het Google
Arts & Culture Institutes.
In dit werk leest u verschillende wetens-
waardigheden over beroemde auteurs en
hun werken. Opmerkelijk is dat de illustraties
u naar een pagina leiden met verschillende
aanbevelingen uit de bibliotheek van Google
Books. Net zoals u zich in de boekhandel
vaak laat verleiden door de omslag van een
CERN’s underground
spaces
Rondwandelen in de
deeltjesversneller
De deeltjesversneller in het Zwitserse CERN
is een gigantisch complex waar de beste
internationale geleerden onderzoek doen
Daal mee af in de deeltjesversneller van CERN.
computeridee.nl
Gespot
Tekst Dirk Schoofs
0In Area 12
boek, leidt de geselecteerde kaft-illustratie
u telkens naar boeken die u zouden kunnen
interesseren.
Handig: elke omslag-illustratie leidt weer tot soort-
gelijke werken.
naar elementaire deeltjes. Het is tevens de
setting voor het Dan Brown-verhaal ‘Angels
& Demons’, omdat het complex voor gewone
stervelingen even indrukwekkend als myste-
rieus overkomt.
Hebt u er ooit al een kijkje willen nemen?
Google Arts & Culture nodigt ons op www.
tiny.cc/cern uit voor een begeleide wan-
deling door deze misschien wel grootste
machine ter wereld. Eerst bezoekt u de
Globe of Innovation and Science, maar
daarna gaat u ondergronds. U bekijkt de ring
waar twee deeltjes op lichtsnelheid tegen
elkaar botsen. Bij de rondleiding krijgt u
informatie en kunt u net als in Streetview in
verschillende richtingen navigeren via de
pijltjestoetsen of de muisaanwijzer. De rond-
leiding is een combinatie van AI-gegene-
reerde beeldgalerijen en first-person views
van deze ondergrondse wetenschappelijke
faciliteiten. Hoewel u uiteraard niet door de
volledige ring van 27 kilometer kunt lopen,
krijgt u toch een goed beeld van de belang-
rijkste experimenten.
Nieuw van Google
We bekijken de kleinste details van dit
Rembrandt-schilderij.
Art Camera
Met de neus op kunst
De culturele cel van Google heeft een
gigapixelcamera gebouwd om kunstwer-
ken in ultrahoge resolutie vast te leggen.
Dankzij extreme close-ups kunnen we
in Art Camera (www.tiny.cc/artcamera)
de kleinste details als penseelstreken,
texturen, verflagen en verborgen ele-
menten ontdekken. Inmiddels bevat de
collectie meer dan 1000 meesterwerken
in hoge resolutie, waaronder werken van
Rembrandt, Cezanne en Van Gogh.
Het fenomeen gigapixelfotografie
is niet nieuw, maar Google is er wel in
geslaagd dit proces goedkoper en sneller
dan ooit te laten verlopen. De nieuwe
robotcamera gebruikt lasers en sonars
om een kunstwerk in slechts 30 minuten
centimeter voor centimeter te scannen.
Van dit resultaat kunnen wij nu genieten
zonder de halve wereld af te reizen en
zonder suppoosten boos te maken omdat
we op neusafstand van onbetaalbare
kunst staan.
3 | 2020 47
 PowerPoint Designer
Voortdurend
Wilt u een presentatie maken, maar
Zorg dat de
1
bent u op grafisch vlak niet zo sterk
functie Power-
dan heeft PowerPoint een welkome Point Designer
functie: Designer. Terwijl u werkt geeft geactiveerd is in
de voorkeuren.
het programma vanuit een zijbalk
regelmatig suggesties (ontwerpideeën
genaamd), die u met slechts één muis-
klik kunt toepassen. Ongetwijfeld is dit
de snelste manier om de kwaliteit van
uw presentatie te verbeteren.
Tekst Dirk Schoofs

D
Rechts ver-
e PowerPoint Designer bestaat al een poosje en schijnt een balk
toch is ze niet zo bekend. Dat is jammer, want met ontwerp-
het is een nuttige functie om uw presentatie ideeën.
een professionelere uitstraling te geven. De
functie is gebaseerd op Office Intelligent Services.
Om ermee te kunnen werken moet u de functie
PowerPoint Designer eerst activeren. Daarvoor opent u
PowerPoint en via Bestand gaat u naar de Opties. In de
groep Algemeen vindt u het onderdeel PowerPoint
Designer. Daar moet een vinkje staan bij Automa-
tisch ontwerpideeën weergeven en Automatisch
suggesties weergeven wanneer ik een nieuwe
presentatie maak (afbeelding 1).

Voorstellen op basis van inhoud het ontwerp toepassen. Natuurlijk kunt u handmatig nog
Vanaf nu ontvangt u professionele ontwerpvoorstel- wijzigingen aanbrengen. Bovendien ziet u dat de functie
len op basis van de inhoud die u tijdens het werken Ontwerpideeën zich verder aanpast aan uw keuze. Op die
toevoegt aan de presentatie. Klik op een ontwerp manier wordt uw dia steeds mooier (afbeelding 2).
dat u mooi vindt en de huidige dia zal onmiddellijk
A eelding
Als u Designer gebruikt zal PowerPoint de dia analyseren
Niet laten opdringen om, gebaseerd op de inhoud, een kleurschema, thema en
PowerPoint Designer, de technologie die de verschillende indelingen voor te stellen.
ontwerpideeën aanbiedt, is wat anders dan
een set kant-en-klare thema’s. Het gaat om een 3
intelligente functie die u oproept op het
moment dat u suggesties wilt krijgen voor een
professionele lay-out. U hoeft het panel dus niet
de hele tijd in beeld te houden, want dan lijkt
het alsof er een professionele ontwerper con-
stant over uw schouder meekijkt en onophou-
delijk met suggesties voor de dag komt. Op den
duur gaat dit irriteren. Eenmaal op dreef kunt u
het venster met ontwerpideeën dus rustig slui-
ten om alleen tevoorschijn te halen wanneer u
wat ontwerphulp kunt gebruiken. Trouwens,
de functie werkt zowel in Windows als in
macOS. U hoeft de afbeelding zelfs niet eens exact te positioneren,
Designer doet dat voor u.

48 3 | 2020

inspiratie
Designer geeft aan welk lettertype en letterkleur een mooi
effect geeft.
U kunt bijvoorbeeld met een lege dia beginnen en daarna
een afbeelding toevoegen via Invoegen, Afbeeldingen. U
navigeert dan naar een afbeelding die ergens op de harde
schijf staat, selecteert die en klikt op Invoegen. Wanneer
de afbeelding in de dia verschijnt, ziet u in de balk
Ontwerpideeën meteen een set voorstellen die er leuk
uitzien. De afbeelding die u toevoegt, hoeft u niet eens op
de juiste plaats te positioneren (afbeelding 3). PowerPoint
toont hoe de afbeelding er schermvullend uitziet en hoe
de tekstvakken overkomen. Vaak geeft het programma
ook aan hoe de afbeelding er in zwart-wit uitziet.
Tekstvak toevoegen
Kijk wat er gebeurt wanneer u nu een tekstvak toevoegt
aan de dia. Hiervoor gebruikt u het tabblad Invoegen waar
u de functie Tekstvak selecteert. U hoeft zich (nog) niet te
bekommeren over de positie van het tekstvak; sleep het
ergens op de dia en typ de tekst. In dit stadium hoeft u
zelfs geen lettertype, hoofd- of kleine letters, letterkleur of
-grootte vast te leggen. Als u de tekst hebt ingevoerd, zal
Designer weer een aantal voorstellen doen (afbeelding 4).
Klik op het ontwerp dat u mooi vindt en wijzig eventueel
nog de kleur van een woord of bepaalde letters.
computeridee.nl
Workshop
4
Geen voorstellen?
Als PowerPoint Designer niet werkt, kan dat verschillende oorzaken
hebben. Als een dia audio of video bevat, ontvangt u voor die dia
geen ontwerpideeën. De functie is evenmin te vinden in oudere ver-
sies van PowerPoint. U moet een Office 365-abonnement hebben en
beschikken over PowerPoint 2016. Bovendien werkt deze functie
niet offl ine; de computer waarop PowerPoint draait, moet een actie-
ve internetverbinding hebben. Bovendien hebben we gemerkt dat
Designer geen ontwerpideeën levert wanneer u met de hand ver-
schillende vormen toevoegt aan een dia. Als u handmatig een vier-
kant, ruit of cirkel toevoegt, zullen er dus geen ontwerpsuggesties
verschijnen voor die dia.
Het bovenste
balkje is het
beeld, het onder-
ste het geluid.
Omdat we handmatig een oranje vlak hebben toegevoegd heeft Designer plots
geen inspiratie meer.
Indeling wijzigen
U kunt de dia eventueel dupliceren en voor het duplicaat
een alternatieve indeling kiezen. Daarvoor selecteert u de
dia die Designer zojuist heeft vormgegeven en gebruikt
De ontwerp- u het tabblad Start. Daar klikt u op Indeling, zodat er
ideeën verande- opnieuw verschillende indelingen verschijnen (afbeelding
ren wanneer u 5). Opnieuw zal Designer onmiddellijk reageren op uw
een andere keuze en een stel suggesties aanreiken afgaande op de
indeling selec- geselecteerde basisvorm én de inhoud die ondertussen
teert. op de dia staat.
5 Meerdere aeeldingen
Wat Designer doet met meerdere afbeeldingen op dezelf-
de dia is nog sterker. De functie maakt in een oogwenk
mooie composities zonder dat u tijd verliest aan het scha-
len, uitlijnen of bewerken.
Plaats een nieuwe lege dia en navigeer via Invoegen,
Afbeeldingen naar de locatie waar de afbeeldingsbestan-
den staan. Met de Ctrl-toets ingedrukt selecteert u alle
afbeeldingen die op de dia moeten komen en dan klikt u
op de knop Invoegen. Hierdoor verschijnen alle afbeeldin-
gen willekeurig in een stapeltje over elkaar op het scherm.
Het kost tijd en inspiratie om al die plaatjes te schalen en
dan nog netjes over het dia-oppervlak te verdelen. Geluk-
kig krijgt u ook hier een helpende hand. Als u in de kolom
Ontwerpideeën kijkt, ziet u dat Designer al een aantal
composities heeft samengesteld (afbeelding 6).
3 | 2020 49
Workshop

8
6-1-1 Links ziet u de
Onthoud de 6-1-1-regel. Designer kan maximaal 6 woorden die we
afbeeldingen, 1 tabel en 1 grafiek verwerken. Wilt u typten en rechts
bijvoorbeeld 2 grafieken op een dia plaatsen, dan de drie sugges-
krijgt u hiervoor geen voorstellen. Bovendien ties van Designer.
werkt Designer niet als u werkt op basis van een
eigen sjabloon. Wanneer er bij een bepaalde dia
geen ontwerpideeën komen, raden we aan om de
grafische elementen op de dia even te kopiëren om
die daarna op een nieuwe lege dia te plakken.

ken. Als we een nieuwe dia toevoegen met een tekstvak

waarin we de titel “Probleemoplossend denken” typen,
tovert Designer in Ontwerpideeën een achtergrond met
U haalt afbeel- gedachtenballonnen. Wanneer we dan verder gaan en
dingen in Power- een nieuw tekstvak plaatsen waarin we een opsomming
Point en Desig- typen van de vijf stappen van probleemoplossend denken:
ner ordent ze “Probleem, Stop, Plan, Uitvoeren, Nakijken” staan er bij
netjes (onder). de ontwerpideeën zelfs ontwerpen waarbij deze termen
voorzien zijn van bijpassende pictogrammen. Bij het
woord Probleem staat bijvoorbeeld een pictogram met
een vraagteken, bij Stop een gestrekte hand enzovoort …
Met de functie (afbeelding 8)
Afbeelding Bent u niet tevreden met een voorgesteld pictogram,
opmaken wijzigt dan klikt u er met de rechtermuisknop op en kiest u
u de manier hoe Graphic wijzigen. Vervolgens hebt u drie mogelijkheden.
Designer afbeel- Wilt u een grafisch bestand op de harde schijf selecteren,
dingen heeft wilt u er één uit onlinebronnen gebruiken of kiest u één
uitgesneden. van de pictogrammen uit de PowerPoint-bibliotheek? U
zult zien dat Designer vanaf dat moment dit nieuwe picto-
Aeelding opmaken 7 gram bij de mogelijkheden zal opnemen.
Soms plaatst Designer een
andere achtergrond of mooie Tabellen en grafieken
scheidingslijntjes die allemaal Wat Designer doet met tabellen en grafieken mag ook
perfect uitgelijnd zijn. De gezien worden. Gebruik in het tabblad Invoegen de
kleuren die Designer voor de opdracht Tabel, waar u aangeeft uit hoeveel rijen en
ontwerpideeën gebruikt voor kolommen de tabel moet bestaan. Ook nu weer geeft
de achtergrond, scheidingslijn- Designer enkele stijlvolle suggesties. En helemaal mooi
tjes en vormen, zijn gebaseerd wordt het wanneer u een schema toevoegt in SmartArt.
op de afbeeldingen die u hebt Ook dan zult u vaak het gevoel hebben dat de artificiële
toegevoegd. Op die manier ontwerper met een meer professionele lay-out op de
blijft het ontwerp in harmonie. proppen komt dan u zelf zou bedenken (afbeelding 9).
Als een van de afbeeldingen
ongelukkig is uitgesneden, klikt 9
u met de rechtermuisknop op
het plaatje en daarna kiest u
Afbeelding opmaken. Vervol-
gens verschijnt er een nieuwe
zijbalk, waar u bovenaan op
de rechterknop klikt zodat u
de instellingen voor Bijsnijden
aanpast (afbeelding 7).

Contextgevoelig
De Designer werkt contextge-
voelig. De functie interpreteert
en begrijpt tot op zekere Zelfs een eenvoudige tabel ziet er stijlvoller uit dankzij
hoogte de inhoud van tekstvak- Ontwerpideeën.

50 3 | 2020
 Workshop

o n tro le re n is b e te r
Ver trouwen is goed, c
Second opinion
Als u software van internet afhaalt, 2
We hebben
dan weet u nooit zeker of u van mal-
alle twijfelgeval-
ware verschoond zult blijven. Als uw len in één map
virusscanner na de download in alle gezet.

talen zwijgt en u hebt toch uw twijfels,

vraag dan een second opinion!
Tekst John Vanderaart

O
p deze plek en op dit moment hoeven we u
niet meer te waarschuwen voor de internet- Het is prijs!
gevaren die op de loer liggen. Dat hebben we Niet alle twijfel-
in het – ook recente – verleden al vaak genoeg gevallen kunnen
gedaan. Toch willen we u nog een handreiking doen, voor door de beugel
als u software gaat downloaden waarvan u de herkomst van de ESET
niet helemaal vertrouwt. Online Scanner.
De naam van de
Betrouwbaar? reeds draaiende
Normaal gesproken halen we zo veel mogelijk van onze virusscanner is
software op bij doorgaans betrouwbare bronnen. Micro- Haas …
soft is zo’n betrouwbare bron. Toch? En Google ook. Toch?
Doen grote downloadsites als MajorGeeks, Softpedia en
FileHippo u al twijfelen? En een opensource-platform
als SourceForge dan? Met voor de onverschrokken dare
devils natuurlijk de torrents, de nieuwsgroepen en alles
dat als bijlage met e-mailberichten meekomt … Het is bijna
onontkoombaar: op een gegeven ogenblik hebt u een
installer gedownload die u niet helemaal vertrouwt! En de
geïnstalleerde virusscanner veinst een bloedneus.
Groen licht?
U wilt de gedownloade software installeren, maar u bent
bang dat dit consequenties heeft voor de stabiliteit van
uw computer. Op het eerste gezicht lijkt er niets aan de
hand, want de virusscanner geeft immers groen licht.
Maar u twijfelt tóch …
Dan is het de hoogste tijd om er een andere deskundige
bij te halen. En dan graag een die eenvoudig benaderbaar
is. Welnu, die deskundige is een online virusscanner! We kiezen met
de originele
Online virusscanner ESET Online
Ga naar de webpagina www.tiny.cc/onlscan om kennis te Scanner voor
maken met de ESET Online Scanner. U klikt op de knop een Aangepaste
GRATIS SCANNEN om een piepkleine virusscanner op scan.
3
te halen die u vervolgens kunt starten (afbeelding 1).
Het is mogelijk om een volledige computerscan te laten
uitvoeren, maar dat is nu niet onze bedoeling. Wij kiezen
voor een Aangepaste scan, want er hoeft slechts een
map met eerder gedownloade twijfelgevallen te worden
gecontroleerd.
Twijfelgevallen
U selecteert vervolgens de twijfelgevallen, waarna de
ESET Online Scanner voor u aan het werk gaat (afbeel-
ding 2). Er worden wat huishoudelijke werkzaamheden –
zoals het ophalen van virusdefinities – uitgevoerd, waarna
het echte scannen begint.
Niet geheel onverwacht worden enkele twijfelgevallen
afgekeurd door de gratis extern ingehuurde virusdeskun-
dige (afbeelding 3). Hierbij hebben we nog de extra moge-
lijkheid om een gedetailleerde lijst met virus-detecties te
kunnen inzien. Zo weet u precies weet wat er had kunnen
gebeuren ‘als’ (afbeelding 4) …
Zo eenvoudig is het dus om een second opinion op te
vragen als u twijfelt over de veiligheid van vreemde
software. Zo’n online virusscan is ook nog eens razendsnel
uitgevoerd. Dus wat let u?

1 4

De gedetailleerde lijst vertelt ons precies wat er is ontdekt.

computeridee.nl 3 | 2020 51
Een abonnement
dat precies bij
uw wensen past
 Bij Computer Idee kunt u nu zélf bepalen hoe u uw
abonnement wilt hebben. Betaalt u liever in één keer
voor het hele jaar, per halfjaar of doet u dit liever
maandelijks? We hebben drie abonnementsvormen.
Kies zelf de voor u ideale variant.

1
GRATIS LEZEN
EEN JAAR op pc, tablet
en smartphone
26 edities Computer Idee
VOOR MAAR
(€2,96 PER EDITIE)
€ 77,—

2 EEN HALFJAAR
13 edities Computer Idee
Meest
VOOR MAAR
(€3,29 PER EDITIE)
€ 42,75 f lexibele
keuze

3 IEDERE MAAND
2 edities Computer Idee
(MAANDELIJKS OPZEGBAAR)

VOOR MAAR
(€3,48 PER EDITIE)
€ 6,95

GA NAAR WWW.COMPUTERIDEE.NL/ABONNEREN
 W ind o w s Re p a ir To o lb o x
De handigste
tools uit de kist
Uw computersysteem draait op een
ingewikkeld, verfijnd samenspel van
allerlei hardware en (systeem)soft-
ware. Loopt het toch een keer mis,
dan is alle hulp welkom. De Windows
Repair Toolbox kan u in veel gevallen
verder helpen. Buiten wat tijd en moei-
te kost het u niets: alle tools zijn gratis.
Tekst Toon van Daele
V
oor wie de vorige delen over Windows
Repair Toolbox (WRT) heeft gemist: u vindt
deze portable gereedschapskist op https://
windows-repair-toolbox.com. De eerste keer
dat u een van de tools start, downloadt WRT die auto-
matisch van de servers. Houd er rekening mee dat u
het programma bij voorkeur als administrator uitvoert
en dat uw antivirustool misschien (vals) alarm slaat bij
een aantal tools.
Eerder focusten we op tools voor dataherstel, het
opsporen van verdachte processen en enkele typische
Windowsproblemen en netwerkissues. In deze laatste
aflevering stellen we u graag een aantal andere handi-
ge hulpmiddelen uit WRT voor.
De asterisken geven weer de moeilijkheidsgraad aan
(van tot ).
1 dat nodig is.
WRT biedt u een aardige collectie van uiteenlopende systeem-
tools aan.
54 3 | 2020
Schijfanalyse
GSmartControl
Elke moderne schijf is voorzien van
een zogeheten S.M.A.R.T-functie
(Self-Monitoring, Analysis and Repor-
ting Technology). Die controleert
continu de werking van de schijf. Op
het tabblad Tools van WRT treft u de
knop GSmartCtrl aan, waarmee u het
S.M.A.R.T-rapport van uw harde schijf
opvraagt.
Start GSmartControl op, plaats
een vinkje bij Enable SMART en
dubbelklik op de gewenste schijf. Op
het tabblad General vindt u alvast een
overzicht van de schijfkenmerken.
Dankzij S.M.A.R.T
kunt u de werking
van uw schijf op elk
moment controle-
ren.
Met WizTree
zoekt u grote
bestanden op en
verwijdert u ze als
Kijk zeker ook even onderaan: hier
treft u Overall Health Self-Assessment
Test aan. Als het goed is, staat hier
PASSED bij. Deze test is gebaseerd op
S.M.A.R.T en de achterliggende infor-
matie vindt u terug op het tabblad
Attributes.
Wilt u de status extra controleren,
open dan het tabblad Self-Test en kies
eerst voor de Short Self-test, die circa
twee minuten duurt. Klik op Execute.
Staat er bij Status iets anders dan
Completed without error, dan kunt
u een Extended Self-test overwegen.
Uw pc is hier wel zo’n anderhalf uur
mee zoet, maar u kunt de test op elk
moment onderbreken.
2

Wat u ook wilt doen
met uw partities:
Macrorit Partition
Expert heeft er wel
een tool voor.
WizTree
Hoe groot uw schijfcapaciteit ook is,
vroeg of laat loopt uw schijf vol. De
speurtocht naar de grootste gulzig-
aards kunt u rustig overlaten aan
WizTree. U hoeft alleen het station in
het uitklapmenu te selecteren en de
knop Scan aan te klikken. Even later
duikt het rapport op. De grafische
weergave in het onderste paneel oogt
fraai, maar vooral de informatie op
het tabblad Boom venster is nuttig.
Dit tabblad bevat twee onderdelen,
een bestandsbrowser en een gegroe-
peerd overzicht aan de hand van
de bestandsextensies. Met name de
kolom Grootte is handig: zo kunt u
snel de items op bestandsgrootte
sorteren. Meerdere bestanden
tegelijk selecteren, doet u door
tijdens het aanklikken de Ctrl- of de
Shift-toets ingedrukt te houden. Alle
bestanden van hetzelfde type in één
keer selecteren kan ook: rechtsklik op
het item met de gewenste bestands-
extensie en klik op Selecteren. Wilt
u de bestanden van uw selectie
wissen, druk dan op Delete of gebruik
de sneltoets Shift+Delete om ze
onomkeerbaar te verwijderen. Met F5
ververst u de weergave.
Macrorit
Elke schijf bevat één of meer partities
en daar is wel enig beheer voor
nodig. Windows' eigen schijfbeheer is
helaas niet zo goed. Dan bent u beter
af met Macrorit Partition Expert, op
te starten met de knop Macrorit. De
gratis versie bevat geen opstartme-
dium (voor als Windows er de brui
aan geeft) en u kunt er geen bestu-
ringssysteem mee verhuizen, maar
computeridee.nl
voor de rest hebt u er een veelzijdige
partitiebeheerder aan.
Afhankelijk van de items die u in
de overzichten selecteert, passen de
opties in het linkerpaneel zich aan.
Selecteert u bijvoorbeeld een schijf-
volume, dan kunt u dat onder meer
schalen, verplaatsen, samensmelten,
kopiëren, defragmenteren, formatte-
ren, verwijderen, controleren op fou-
ten en alle data onherroepelijk laten
overschrijven (Wipe Volume). Moge-
lijkheden te over dus. In de meeste
gevallen loodst een handige wizard
u door de stappen. In eerste instantie
belanden de gevraagde acties bij Pen-
ding Operations. Pas als u op Commit
klikt, worden ze uitgevoerd. Denk wel
goed na voor u wijzigingen aanbrengt
en maak vooraf een reservekopie.
Hardwareanalyse
HWiNFO
HWiNFO geeft u, veel meer dan de in
Windows ingebouwde systeeminfor-
Troubleshooting
4 matie, nuttige feedback over uiteenlo-
pende systeemonderdelen, waaronder
uw centrale processor, het geheugen,
de video-adapter, monitor en netwer-
kadapter. In het linkervenster vindt u
deze componenten mooi op een rijtje
en in het rechterpaneel verschijnt
de technische detailinformatie. Met
Save Report kunt u al deze informatie
opslaan in diverse formaten, zoals
html, csv enzovoort.
HWiNFO kan bovendien sensoren
controleren die in uw hardware zitten
ingebouwd. Klik daarvoor op de knop
Sensors. Een venster met realtime-da-
ta duikt op. U leest er meer over bij-
voorbeeld de voltages, temperaturen
en het actuele gebruik van uw proces-
sorkernen en de grafische kaart. Wilt
u deze gegevens loggen, klik dan op
6
Leg uw grafische Logging Start en geef de locatie van
adapter eens stevig het csv-bestand op. Klik op Logging
op het (barbecue) Stop zodra u de informatiestroom
rooster. wilt beëindigen. U kunt verder een
melding krijgen wanneer een sensor-
waarde een drempel overschrijdt. Klik
HWiNFO: het op de knop Configure Sensors, ga naar
verzamelpunt voor het tabblad Alerts en selecteer een
informatie over de sensor. Plaats een vinkje bij Enable
belangrijke sys- Alerting, duid de grenswaarde aan en
teemonderdelen. kies het type notificatie, zoals Display
Warning Window of Play Sound.
5
Furmark
Gebruikt u de pc vooral om video's
te bewerken of op te gamen, dan
wilt u uw grafische adapter (gpu)
ongetwijfeld weleens stevig aan de
tand voelen. Hiervoor is FurMark een
prima tool. Voorwaarde is wel dat uw
gpu met OpenGL 2.0 overweg kan.
FurMark is een van de weinige tools
in WRT die u eerst nog even apart
moet installeren.
U ziet onder meer hoeveel fps
(frames per second) uw adapter
produceert, maar FurMark is vooral
geschikt voor het tot het uiterste
3 | 2020 55
Troubleshooting
testen van de adapter. Dat gaat via de
knop GPU stress test. Let wel, de tool
zelf heeft het over een burn-in test.
Dat betekent dat uw grafische adap-
ter complexe berekeningen uit moet
voeren, waardoor hij warm kan wor-
den. Normaliter remt uw adapter zelf
de prestaties af als de temperatuur te
hoog wordt, maar u doet er toch goed
aan de maximumtemperatuur ook in
FurMark zelf in te stellen. Dat kan via
Settings, bij GPU Temperature alarm.
Hier stelt u ook de maximale duur van
de benchmarktest in.
Divers
NirLauncher: start
WRT mag dan wel een uitgebreide
toolkit zijn, achter een van de knop-
pen bevindt zich nog een andere
indrukwekkende toolkit: NirLauncher,
een populaire collectie van bijna 240
Het bijbehorende
taalbestand zorgt
voor een Neder-
landstalige inter-
face.
56 3 | 2020
8
U stelt de criteria programma’s van ontwikkelaar Nir
voor de e-mailbij- Sofer. Als u de toolkit start, krijgt u een
lagen zelf haarfijn in venster te zien met dertien knoppen,
met OutlookAttach- waarbij elke knop voor een andere
View. toolcategorie staat. Om er maar
enkele te noemen: Password Recovery
Utilities, Network Monitoring Tools,
Web Browser Tools, Video/Audio Rela-
ted Utilities en System Utilities.
Eigenlijk zou het pas
gereedschap mogen heten
als de klus gedaan is ...
Met een dubbelklik start u de gese-
lecteerde tool op. Eventueel rechtsklikt
u op de toolnaam en kiest u Run as
Administrator, of Run 32-Bit Version
als de 64bit-versie niet compatibel
blijkt. U vindt hier ook de optie Advan-
ced Run terug: die maakt het mogelijk
extra parameters aan de toepassing
7 draadloze router op de beste plaats
toe te voegen, of aan te geven in welke
(venster)modus die moet opstarten. In
de kolom Description leest u waar elke
tool precies voor dient.
Een nadeel van deze toolkit is dat u
standaard de Engelse versie voorge-
schoteld krijgt, terwijl van de meeste
tools ook een Nederlandse vertaling
beschikbaar is. Klik op de bijbehoren-
de link in de kolom Web Page URL en
scrol naar beneden op de webpagina.
Hier klikt u op de link Dutch om het
bijbehorende zip-bestand te down-
loaden. Pak de map uit en kopieer het
uitgepakte ini-bestand naar de map
Windows_Repair_Toolbox\Downloads\
NirLauncher\NirSoft, en ook naar de
onderliggende map \x64. Herstart
de tool om het in het Nederlands te
kunnen gebruiken.
NirLauncher: views
Het valt u vast op wanneer u door het
toolaanbod van NirSoft struint: de
naam van meer dan de helft van de
tools eindigt op ‘View’. Dat is niet toe-
vallig. De maker heeft zich er namelijk
vooral op toegelegd allerlei data op te
sporen die Windows en uiteenlopende
programma’s op vaak verborgen plek-
ken bewaren. We beperken ons hier
tot enkele interessante exemplaren.
Zo vindt u in de rubriek Password
Recovery Utilities de tool WebBrow-
serPassView. Hiermee kunt u de login-
id’s van eerder bezochte websites
bekijken. Op het tabblad Network
Monitoring Tools kunt u onder
meer terecht voor WifiInfoView en
WirelessNetView. Beide tools leveren
u informatie over de gedetecteerde
draadloze netwerken, waaronder
de signaalkwaliteit en het gebruikte
kanaal. Dat kan handig zijn om uw
te zetten of te configureren. En wilt u
weten wanneer en met welke draadlo-
ze netwerken uw computer de laatste
weken was verbonden: WifiHistory-
View vertelt het u.
Gebruikt u Outlook en wilt u snel alle
of specifieke bijlagen in één keer bewa-
ren of juist verwijderen, open dan het
tabblad Outlook/Office Utilities en kies
OutlookAttachView. Geef aan in welk
Outlook-profiel u wilt laten zoeken en
stel desgewenst nog andere criteria in,
zoals de tijdsperiode of de afzender.
Na uw bevestiging verzamelt de tool
alle gevonden bijlagen, waarna u ze
vanuit het contextmenu kunt opslaan.
Makkelijk, toch?
Windows 10 beheer
Cursusboek + online cursus

€ 69,90

Bestel 'm op
techacademy.id.nl
 Onder redactie van Randolf Bouwma

Vers
w sp u l,
Getest
v o o r u b e ke ke n !
Nieu

Goeie stemming
V oor een gemiddeld Skype-
gesprekje hebt u geen
bijzonder luxe microfoon nodig.
Toch zijn er genoeg andere
doeleinden te verzinnen voor
geavanceerdere modellen.
Met de Yeti X-microfoon richt
het merk Blue zich bijvoorbeeld
op mensen die voice-overs willen
inspreken voor hun YouTube-
video’s en game-streamers,
terwijl de Yeti X tevens zeer
geschikt is voor het opnemen
van podcasts. In principe is het
gewoon een kwestie van plug-
and-play via usb, en hoewel de
microfoon dan meteen al dege-
lijk klinkt, zit de meerwaarde
hem juist in de bijbehorende,
zeer uitgebreide software.
Stem afstemmen
In 2018 nam Logitech het merk
Blue Microphones over en daar-
om vindt u de instellingen van
de Yeti X terug in de G Hub-soft-
ware, bekend van Logitech-
muizen, headsets enzovoort.
Hoe uw stem precies overkomt,
is hier tot in de kleinste details
af te stellen. Het aardige is dat u

Dat verdient ... Beoordeling

Alleen als een product de zeer Dit betekenen de sterren:
AANRADER kritische blik van onze testers met
glans doorstaat, krijgt dit het pre- Aanrader Prima product Te overwegen Kan beter Stelt teleur
dicaat Computer Idee Aanrader!

Hoogvliegers
Here comes the sun

E en zonnebril met speakers

in de pootjes – zitten we
daar nu op te wachten? Toch
bestaat het echt in de vorm
van deze Bose Frames. In de
praktijk gedragen de Frames
zich als een gewone draadloze
headset; u koppelt de bril dus via
bluetooth aan uw smartphone.
Door de externe speakertjes
aan de onderkant van de brillen-
pootjes hoort u dan muziek.
Het dichtst bij het oor zit de
speaker met de hoge tonen,
verderop die voor de lagere
frequenties. Het effect daarvan
is heel apart, vooral omdat uw
oren verder gewoon vrij blijven.
Het geluid klinkt ruimtelijk en
detailrijk, hoewel bastonen wel
een beetje wegvallen; dat komt
doordat er voor die techniek
weinig ruimte in de pootjes is.
Wel zit er nog een microfoontje
in voor het aansturen van
Siri of Google Assistent. De
batterij-tijd valt tot slot wat
tegen; na een uurtje of drie
luisteren is opladen alweer
vereist.
Bose Frames
Conclusie Zonnebril met
ingebouwde speakers geeft
bijzondere luisterervaring.
Adviesprijs € 229,95
Info www.tiny.cc/bofra
D e nieuwe AirPods Pro van
Apple bieden een lang-
verwachte functie, namelijk ruis-
onderdrukking. Geluiden van de
buitenwereld worden gefilterd,
waardoor u bijvoorbeeld niet
het geluid van een auto, trein of
drukke menigte hoort.
We hebben de dopjes in een
vliegtuig getest, oftewel een van
de meest luide omgevingen, met
als referentiekader een ‘volwaar-
dige’ koptelefoon die eveneens
noise cancelling biedt. Verschil is
er amper te merken; de AirPods
filteren ondanks hun compactere
vorm het gebrom van de motor
evengoed. We horen het wel,

58 3 | 2020

daarbij helemaal geen verstand
van moeilijke audio-termen
hoeft te hebben; er zijn tal van
voorgebakken stemprofielen om
uit te kiezen. Toch zelf pielen?
Voor elke setting is Nederlands-
talige uitleg beschikbaar. Maakt
u een testopname, dan wordt
deze herhaaldelijk opnieuw
afgespeeld. Terwijl u aan de
knoppen draait, hoort u meteen
het verschil.
maar worden er niet meer door
overspoeld. U kunt in een van de
AirPods-steeltjes knijpen om de
ruisonderdrukking weer uit te
schakelen.
De algehele geluidskwaliteit
is duidelijk beter dan die van de
vorige AirPods; met name lage
tonen komen beter naar voren.
computeridee.nl
Van elke kant
De Yeti X staat verder stevig
op zijn massieve voet en aan
de voorzijde zit een knop die
omringd is door led-lampjes.
Daaraan is onder meer af te
lezen wanneer audio ‘over-
stuurt’; de ledjes slaan dan rood
uit. Door eraan te draaien stelt u
dat direct bij.
Binnenin doen vier aparte
microfoons het meeste werk.
Standaard wordt audio recht van
voren opgenomen. Maar stel, u
neemt een podcast op waarbij
meerdere mensen rond de tafel
zitten, dan is de zogeheten
‘omni-directionele’ modus in te
schakelen, zodat ieders stem
even goed wordt opgepikt. Er
zijn in totaal vier van dit soort
specifieke opnamestanden
beschikbaar.
Blue Yeti X
Conclusie Software steelt de show
bij deze stevige en goed klinkende
microfoon.
Veelzijdig inzetbaar, uitgebreide
software, status-leds
Prijzig, geen usb-c, beperkte
handleiding
Adviesprijs € 179,99
Info www.tiny.cc/yetix
De pasvorm is ook beter en er
zitten drie opzetstukjes bij. Vijf
uur batterijduur is wel wat aan
de korte kant. Zeker op lange
vluchten ontkomt u zodoende
niet aan tussendoor opladen.
Dat is gelukkig wel snel gepiept.
Apple AirPods Pro
Conclusie Nieuwe AirPods bieden
goed geluid en uitstekende ruis-
onderdrukking.
Adviesprijs € 279,–
Info www.tiny.cc/airpp
Vers Getest
Tab aan de top
W ie een tablet met goede
specificaties zoekt,
denkt snel aan iPads. Android-
Soware kan beter
Op moment van schrijven
draait de Samsung Galaxy Tab
alternatieven zijn er bijna niet; S6 nog op Android 9, compleet
de meeste Android-tablets met de Bixby-assistent. Die is
worden in een goedkoper overal aanwezig. Houdt u bij-
segment uitgebracht. voorbeeld de aan-uitknop van
Samsung gaat met de Galaxy de tablet ingedrukt, dan start
Tab S6 toch de uitdaging aan. u Bixby. Het apparaat uitzet-
Onder de motorkap schuilt een ten gaat via een knop in de
supersnelle octacore-processor software. Niet logisch. Al met
plus 6/8 GB werkgeheugen en al voelt de software minder
128/256 GB opslaggeheugen. verfijnd aan dan iPadOS. iPads
Serieuze hardware die in lijn krijgen ook sneller en langer
ligt met de concurrentie van updates. Neemt niet weg dat
Apple. Achter het scherm dit de beste Android-tablet van
zit een prima vingerafdruk- het moment is.
scanner, maar geavanceerde
gezichtsherkenning zoals op Samsung Galaxy Tab S6
de iPad Pro ontbreekt. Conclusie Luxe Android-tablet is
geduchte iPad-concurrent.
Dunner en lichter Dun en licht, mooi scherm,
De Tab S6 is dunner en lichter inclusief stylus
dan even grote iPads en dat Duur, onnodige spraak-
is knap, want er zit een grote assistent te aanwezig
accu in die het een hele dag
volhoudt. Opladen gaat via de
usb-c-aansluiting. De vier spea-
kers produceren goed geluid, Adviesprijs Vanaf € 699,–
maar een 3,5mm-audiopoort Info www.tiny.cc/galtabs6
ontbreekt. Het kraakheldere
10,5 inch (26,7 cm) grote oled-
scherm ziet er prachtig
uit en leent zich
goed voor gaming
en video’s. Met de
meegeleverde S Pen
kunt u (aan)tekenin-
gen maken op het
scherm. Samsung
adverteert met
gebarenbediening
via deze stylus,
maar dat werkt
in de praktijk
matig.
3 | 2020 59
 Tekst John Vanderaart

FAQman
ragen? Oplossingen!
V

De missende extensie 1 De tempera- zijn! Gebruik eventueel het

Onlangs werd de vraag gesteld
over een missende extensie. Er is
een programma om een extensie
terug te vinden: de HxD Hex
Editor. Gratis te downloaden.
Als je dit opent en je sleept het
bestand met de onbekende
extensie erin, dan opent een veld
met een heleboel cijfertjes en
lettertjes. Daarvan neem je de
eerste 4 achter 00000000. Dan
ga je naar Wikipedia en zoek je
de ‘List of file signatures’. Met
Ctrl+F zoek je vervolgens de
cijfercombinatie op. In de vierde
kolom vind je de extensie.
Kees Kouwenberg
Oplossing Die HxD Hex Edi-
tor is – voor de liefhebber – hier
te vinden: www.mh-nexus.de/en/
hxd. En voor die file signatures
gaat u dan weer hier naar toe:
www.tiny.cc/wiklofs. Dat is een
leuke tip voor als het direct
duidelijk wordt met wat voor
bestand u te maken hebt. Html,
json, txt en xml bijvoorbeeld,
zijn direct te doorgronden. Maar
zoals gezegd: leuke tip!
De computer bevriest
Mijn computer bevriest na 5 à
15 minuten inactiviteit. Ik heb
al heel wat uitgeprobeerd, maar
zonder resultaat. Het besturings-
systeem is Windows 10. Weet de
FAQman raad?
J. van Norel
u de logboeken van Windows 10
eens raadplegen, want op het
moment – of pal daarvoor – van
vastlopen gebeurt er mogelijk
iets dat in het systeemlogboek
wordt vastgelegd. En met
die informatie kunt u verder
troubleshooten! Dan nog iets
waar u misschien niet aan denkt:
gebruik eens een muis aan een
usb-draadje. Dus voor de test
even niet draadloos.
Herstel-cd herstelt niet
De pc opstarten met een herstel-cd
van Acronis True Image lukt niet
tuur van het
moederbord is
thans gecontro-
leerd met behulp
van Speccy.
Zoals het hier
staat ingesteld,
zal Excel zo
normaal mogelijk
reageren.
2 worden hersteld?
in Windows 10. Er start altijd iets
van CyberLink Power Recover op.
En dat werkt dus niet.
K. Mouthaan
Oplossing Dat CyberLink
Power Recover is waarschijnlijk
de herstelprocedure van de
fabrikant van uw merk en type
computer. Dat zou betekenen
dat u – nog – niet kunt starten
vanaf de herstel-cd die Acronis
True Image voor u gemaakt
heeft. Kijk in de bios-setup of er
van het juiste apparaat wordt
geboot: dat moet de dvd-speler
bios-bootmenu waarmee u
keihard kunt aangeven van welk
apparaat u wilt booten - die
dvd-speler dus. Zet het bios
tijdelijk op Legacy in plaats van
op UEFI. Na het herstellen wel
weer op UEFI zetten.
Verkeerde getallen
Ik gebruik Excel 2007. Als ik 9
intyp, dan komt er 0,09 te staan.
Eerder had ik dit niet. Hoe kan dit
Gerard van der Bij
Oplossing Ga met de muis-
aanwijzer naar het Excel-veld in
kwestie en klik op de rechter-
muisknop. Kies voor de context-
menu-optie Celeigenschappen.
Uw FAQman vermoedt op die
plek een speciaal aangepaste
celopmaak. Zet dat maar eens
terug naar Standaard (afbeel-
ding 2).
Schoon zoals bij
aankoop
Is er een programma dat alle soft-
ware, downloads, programma’s,
foto’s enzovoort (geplaatst na
ingebruikname van de compu-
ter) weggooit, zodat de computer
weer helemaal schoon is, zoals
bij aankoop?
L. Vrieling
Oplossing Maak een Win-
dows 10-installatiemedium

Oplossing Begin met nieuwe
bios-firmware en nieuwe chip-
set-drivers. Zet het Advanced
Power Management van het bios
op de Default Values. Controleer
sowieso de temperatuur van het
Tot onze spijt kunnen wij dan ook niet
moederbord met Speccy (www.
ccleaner.com/speccy) (afbeel-
ding 1). Schakel daarna de Hiber-
nate Slaapstand uit. Verder kunt
Helaas!
(www.tiny.cc/w10down) en
installeer daarmee Windows 10
opnieuw. Even opgelet, want
u dient – pal voordat het echte
Wij krijgen erg veel FAQman-vragen. installeren van start gaat – alle
partities op de harde schijf weg
te gooien. De harde schijf wordt
alle vragen beantwoorden. even later dan schoon opnieuw
geformatteerd. Ja, dat is dé
Blijf uw FAQman-vragen wel sturen naar: manier om weer een maagdelij-
faqman@computeridee.nl ke computer te krijgen!

60 3 | 2020

Netwerksleutel vergeten
Ik wil een derde computer toe-
voegen aan mijn draadloze net-
werk. Deze derde computer heeft
nog geen internetverbinding. Als
ik die computer wil toevoegen,
dan wordt er gevraagd om een
netwerksleutel. Maar deze heb ik
niet meer.
Fred Hovens
Oplossing Die netwerksleutel
is voor de wep-/wpa-/wpa2-toe-
gang tot het wifi-basisstation.
Dat basisstation is tevens de
beheerder van die netwerk-
sleutel. Dus maak het uzelf
gemakkelijk en stel gewoon een
andere netwerksleutel in op dat
wifi-basisstation. Maar het kan
ook iets moeilijker. Ga naar een
van de computers die wél op
het draadloze netwerk zitten. Ga
naar het Netwerkcentrum van
het Configuratiescherm. Klik op
Adapterinstellingen wijzigen.
Klik op de wifi-adapter met de
rechtermuisknop en kies voor
de contextmenu-optie Status.
Klik daarna op Eigenschappen
van draadloos netwerk. Van het
dialoogvenster dat vervolgens
wordt geopend, hebt u het tab-
blad Beveiliging nodig. Met op
4 handmatig en zeer geroutineerd door. Punt. Een stuk beter
Een voorbeeld van een moderne kvm-switch waarmee u vier computers kunt
bedienen.
computeridee.nl
3 cadeautjes druppelden al binnen in de e-mailclient.
Het bewijs: het
wachtwoord van
een wifi-netwerk
is wel degelijk te
achterhalen.
die plek een handig vinkje dat
het gewenste wachtwoord aan u
gaat tonen (afbeelding 3).
Twee systemen
bedienen
Kan ik met één muis, één toet-
senbord en één monitor toch
twee systemen naast elkaar
bedienen?
Wolfert
Oplossing U kunt wel twee,
vier, acht en meer systemen
bedienen met één muis, één
toetsenbord en één monitor.
De mogelijkheden worden
bepaald door de kvm-switch (=
keyboard, video, mouse) die u
daarvoor aanschaft: www.tiny.
cc/kvmswitch. Wel even opgelet,
want tegenwoordig wilt u een
kvm-switch met een hdmi- en
een usb-aansluiting (afbeelding
4) - hdmi voor het beeldscherm
en usb voor – gecombineerd –
toetsenbord en muis. En voor
wat betreft het hdmi, even goed
opgelet: voor full hd en 4K wor-
den verschillende kvm-switches
geleverd. Een full-hd-kvm-switch
in combinatie met een 4K-beeld-
scherm werkt niet optimaal. Bij
deze dus gewaarschuwd.
FAQman
FAQ man Privé
Een van die verjaardagen
O
nlangs jarig geweest en op de leeftijd na – “Je
wordt ouder papa!” – is dat altijd weer een leuk
dagje. Sowieso ben ik dol op cadeautjes! De eerste
Om te beginnen een leuke aanbieding van de Hema. Ik klikte
er meteen op – pats: “Error 500…” Het was nog ruim voor
kantoortijd, dus zou ik moeten wachten op een webmaster die
de boel zou repareren of resetten. Had ik geen zin in, dus de
Hema kon door naar het postvak met verwijderde items.
Iets geinigs en goedkoops met multimedia van de Action:
“Klik hier!” Ook nu een brave handeling mijnerzijds, waarna
de bijbehorende webshop wist te melden dat het om een
onbekend artikel ging. Hup, de Action naar de verwijderde
items. Toen de ANWB: “Gefeliciteerd!” En een hiephiep-code
die goed was voor 5 euro korting. Mooi! Alleen werkte dat niet
met de webshop van diezelfde ANWB. Dat wil zeggen, de voor-
waarden om die 5 euro te kunnen verzilveren waren dusdanig
scherp gesteld dat er sprake was van de spreekwoordelijke
dode mus. De bon heb ik tóch nog even uitgeprint, maar de
felicitatie van de ANWB ging andermaal richting de verwijder-
de items. Daar zit je dan, met je platina pas.
Nog eentje dan, een bekende witgoedaanbieder met een
leuk en exclusief verjaardag-aanbod alléén voor mij. Witgoed
heb je nooit genoeg en eenmaal doorgedrukt richting web-
browser, trok de internet security suite keihard aan de bel:
“Malware alert!” Hopla, verwijderde items voor de witgoedaan-
bieder. Conclusie: een niet al te goed begin van een dag die
heuglijk zou moeten worden. Maar niet te lang getreurd. Op
je verjaardag mag je zelf kiezen wat je wilt eten, dus dat zou
iets van mijn favoriete Indiase restaurant worden. En bij dit
tentje moet je zorgen dat je vooral als eerste
bestelt, want alleen dán heb je het
op tijd in huis, strak 17:45. Meerdere
ervaringen hebben name-
lijk geleerd dat (1) latere
besteltijden compleet uit
de hand kunnen lopen en
(2) boos bellen ook al niet
helpt.
Maar goed, chicken
tikka uit de tandoori-oven.
Lekker! Het water liep me al in
de mond! Enfin, Thuisbezorgd gaf
voor deze ene keer niet thuis. Werd
ik nu gek of lag er een knoop in het internet? Alleen de ANWB
en het Indiase restaurant waren, want in de directe omgeving,
eenvoudig ‘analoog’ te benaderen. In de ANWB-winkel kocht
ik een kek mutsje. Aan de kassa ging er duidelijk iets mis met
de verstrekte hiephiep-code, maar de winkeldame had me
reeds gefeliciteerd en dús drukte ze die 5 euro korting gewoon
gemutst telefoneerde ik het Indiase restaurant en dat leverde
me – omdat ik direct en niet via Thuisbezorgd bestelde – nog
eens 10 procent korting op; en extra sausjes bij de papadum.
Later die dag ging de voordeurbel, om precies 17:45. De eeu-
wig goed gemutste – vaste – bezorger met mijn Indiase voer.
Strijk-en-zet eurootje fooi. Het kan dus allemaal ook zónder
internet. Toch handig om weer eens te ervaren ...
3 | 2020 61
Harde schijf maakt rare
geluiden
Mijn externe harde schijf maakt
rare harde geluiden en wordt niet
meer herkend door de computer.
Het klinkt eerst alsof de externe
harde schijf heel hard ronddraait
en vervolgens is het net alsof er
tussendoor iets vastloopt.
Daniëlle Pel
Oplossing Rare geluiden
– die u nog niet eerder hebt
gehoord – zijn nooit een goed
teken. En tikken is al helemaal
niet goed. Nee, een harde schijf
hoort eigenlijk alleen maar
zachtjes te zoemen. Begin eens
met de tool CrystalDiskInfo
(www.tiny.cc/crysdisk), want
daarmee komt u te weten hoe
het technisch met die externe
harde schijf gesteld staat. Als
CrystalDiskInfo geen gekke
dingen laat zien, dan kunt u het
Schijfbeheer van het Computer-
beheer raadplegen om te kijken
of de koppeling met het – diepe-
re – besturingssysteem netjes is
geregeld. Als dat eveneens het
geval is, dan kunt u een tool als
MiniTool Power Data Recovery
Software (www.tiny.cc/minidrs)
proberen om de partitie(s) om
die externe harde schijf nieuw
leven in te blazen.
Fout in I/O-apparaat
Ik heb tot nu toe met behulp van
een kaartlezer en een geheu-
genkaart de foto’s overgezet van
62 3 | 2020
FAQman's keus via usb aansluiten op uw com-
puter? Mogelijk kunt u dan de
geheugenkaartlezer passeren.
Windows Sandbox installeert niet
Goed artikel over de Windows Sandbox in Computer Idee! Ik kan Bluetooth en de nieuwe
de Windows Sandbox helaas niet activeren. Ik krijg de melding: iPad
“Windows Sandbox kan niet worden geïnstalleerd, de ondersteu- Ik heb een nieuwe iPad en
ning voor virtualisatie is uitgeschakeld in de firmware.” Ik heb het lukt me niet om een blue-
Windows 10 versie 1909. tooth-verbinding te maken
Ron Leurs met onder andere een blue-
tooth-hoofdtelefoon van Sony.
Oplossing Hier praten we over bios-instellingen. Ga naar het Ik heb de oplossingen van Apple
bios en zoek naar opties als Virtualization Technology en VTx/ uitgeprobeerd, maar die werken
VTd. Die vindt u ergens bij de geavanceerde bios-opties. Dat niet.
inschakelen en het daarna nog eens proberen. A. Kampen
Oplossing Opgemerkt: niet
alle – oudere – bluetooth-appa-
raten werken met alle – nieuwe –
smartphones, tablets en compu-
ters. Toegegeven: bluetooth zou
‘backward compatible’ moeten
zijn, maar dat is dus gewoon niet
het geval. Als u geen verbinding
kunt maken, dan enkele dingen
om te proberen: (1) uit de buurt
van het wifi-basisstation blijven,
(2) de wifi-adapter van de
Een optie als deze vindt u ergens bij de bios-instellingen. Gaarne op iPad uitschakelen tijdens het
Enabled zetten. bluetooth-verbinden, (3) de iPad
en de hoofdtelefoon opnieuw
starten en (4) ervoor zorgen dat
fotocamera naar de computer. de opdracht niet uitvoeren door u zeker weet dat de hoofdtele-
Nooit heb ik een probleem een fout in een I/O-apparaat.” foon compleet is opgeladen. En
gehad. Nu heb ik een ander foto- Heeft de FAQman een idee wat (5) tóch nog even kijken of het
toestel en dus ook een andere het kan zijn? mogelijk is om nieuwe firmware
geheugenkaart. Vandaag wilde Sally te installeren op die hoofdtele-
ik voor het eerst mijn tot nu toe foon. U weet maar nooit.
gemaakte foto’s overzetten naar Oplossing Een wat oudere
de computer. Tot mijn verbazing fotocamera versus een splinter- Onverklaarbare volloper
kreeg ik een foutmelding: “Kan nieuwe fotocamera? Dus ook De harde schijf van de laptop
een wat oudere sd-geheugen- loopt onverklaarbaar vol. Schijf-
5 Op deze manier kaart versus een splinternieuwe opruiming en spyware-scannen
zet u de Schijfoprui- sd-geheugenkaart? Welnu, het heeft ongeveer 4 GB extra
ming extra grondig is heel goed mogelijk dat die opslagruimte opgeleverd. Aan
aan het werk. – eveneens – wat oudere geheu- programma’s en documenten
genkaartlezer niet overweg kan ben ik weinig ruimte kwijt. En
En hier wordt met sdhc (= sd high capacity) en toch is de harde schijf op 10
CCleaner gebruikt sdxc (= secure digital extended procent na vol!
om – in één keer – capacity). De oplossing is dan Herman Klepper
alle webbrowsers – helaas – een nieuwe geheu-
van hun internet- genkaartlezer. Maar! Kunt u die Oplossing Laat de Schijfop-
cache af te helpen. nieuwe fotocamera niet direct ruiming nog eens lopen en klik
dan op de knop Systeembestan-
6 den opschonen (afbeelding
5). Dat zou zomaar een enorm
verschil kunnen uitmaken!
Verder – toch – CCleaner (www.
ccleaner.com) installeren, want
dan kunt u alle (!) webbrowsers
van hun internetcache ontdoen
(afbeelding 6). Begin daar eens
mee, want u zult mogelijk prettig
worden verrast!
 FAQman
7

Ssid weer zichtbaar een upgrade-installatie laten

Kan de FAQman mij vertellen
hoe ik mijn ssid weer zichtbaar
kan maken? Ik heb mijn ssid
laatst naar aanleiding van een
tip verborgen. Maar ik weet niet
meer hoe ik dat heb gedaan.
Leny de Groot
Oplossing Dat speelt zich af
in het configuratievenster van
uw wifi-basisstation. Op de plek
waar u uw draadloze netwerk
een naam (dat is die ssid) geeft,
kunt u ook instellen dat de ssid
niet mag worden getoond in de
draadloze omgeving (afbeel-
ding 7). Dat betekent dat er
alleen handmatig (!) kan worden
aangekoppeld als men bekend is
met de ssid en de wifi-toegangs-
code.
Feest uploaden
Ik wil op een feest een moge-
lijkheid bieden dat gasten foto’s
en filmpjes die ze tijdens dat
feest maken, op een eenvoudige
manier kunnen uploaden zon-
der eerst te moeten registreren.
Het liefst zou ik ergens een adres
of qr-code ophangen. Bestaat
zoiets?
Kees Jongeling
Oplossing Wat dacht u van
WeTransfer (www.wetransfer.
com) in combinatie met een
handig e-mailadres dat u spe-
ciaal voor die gelegenheid bij
Gmail of Outlook aanmaakt?
Gemakkelijker kunt u het uw
gasten en uzelf niet maken!
Stereo-ingang nodig
Ik heb een desktop-pc en die
heeft alleen een audio-uit-
gang in stereo, maar geen
audio-ingang in stereo. Wel
een microfooningang, maar
die is mono. Kan ik iets kopen
Het gaat hier natuurlijk om het Hide
SSID-vinkje. Dat moet worden
uitgezet.
Probeer toch maar even een
Foutcontrole. Misschien is er iets aan
de hand op C:?
usb-headset nodig voor het
uitgaande geluid; om te kunnen
meeluisteren natuurlijk. Kijk
verder eens naar de Behringer
U-Phoria UM2 USB audio-inter-
face (www.behringer.com), want
voor niet al te veel geld voorziet
u zichzelf van prima invoermo-
gelijkheden (afbeelding 8); ook
nog eens semiprofessioneel.
Update stopt na 60
procent
Wanneer ik Windows 10 wil
updaten, stopt de installatie na
60 procent met de volgende
foutmelding: “De installatie is
mislukt in de fase FIRST_BOOT
met een fout tijdens de
SYSPREP_SPECIALIZE-bewer-
De Behringer U-Phoria UM2 USB audio-interface.
king.” Wat kan ik doen om dit te
verhelpen?
Hans Spies
Oplossing Neem een
partition manager en kijk
eens naar de gereserveerde
partitie – optisch – links van de
C:-systeempartitie. Maak de
partitie eens 1 GB groot. Verder
moet u de C:-partitie voor de
update van Windows 10 eens
grondig – laten – opschonen. En
voer dan ook een Foutcontrole
op de C:-partitie uit, want dat
zou ook zomaar wat kunnen
opleveren (afbeelding 9). En
wat u ook altijd kunt proberen:
8 werkingsprogramma waarmee
uitvoeren vanaf een bootable
Windows 10-installatiemedium.
Fotobewerkings-
programma kwijt
Veertien dagen geleden is mijn
laptop gecrasht. Ik had geen
cd om Windows 7 opnieuw
te kunnen installeren. Maar
gelukkig was de harde schijf
9
nog bereikbaar en konden we
veel bestanden terugvinden en
op een usb-stick zetten. Daarna
heeft een vriend Windows 7 weer
kunnen installeren, omdat ik de
juiste productcode nog achterop
de laptop had staan. Nu werkt
bijna alles weer. Alleen kon ik
de opgeslagen foto’s met een
programma altijd snel bewerken.
Helaas is dat programma er niet
meer. Ik weet ook niet welk pro-
gramma het was. FAQman?
Henk Kok
Oplossing Ga maar aan
de slag met IrfanView (www.
irfanview.com). Dat is een
gemakkelijk te bedienen fotobe-
u alle standaard handelingen
razendsnel kunt uitvoeren.
Grote kans dat dit ook het door
u bedoelde programma blijkt te
zijn.
Openbaar of Privé
Als ik bij mijn Netwerkprofiel
kijk in Windows 10, dan weet ik
niet of ik voor Openbaar of Privé

FAQ man' s archief

of veranderen, zodat ik een
stereo-ingang krijg?
Arno van Loon
Oplossing Het is heel goed
mogelijk dat u met behulp van
de tooling van die geluidskaart
de werking van de ingang(en)/
uitgang(en) anders kunt instel-
len. Dat is de moeite waard om
te controleren. Mogelijk hebt
u dan wel een goedkoop usb-
audiokaartje of een goedkope
moet kiezen? Maakt het uit?
Ron
Oplossing We praten over
Niet gevonden wat u zocht? wifi, is het niet? Welnu, als u voor
een Privé profiel kiest, dan is uw
De FAQman beantwoordt meer vragen dan we in deze rubriek computer zichtbaar voor andere
kunnen plaatsen. Kijk voor alle vragen en antwoorden op appraten in hetzelfde wifi-net-
www.computeridee.nl/faqman werk. Als u voor een Openbaar
profiel kiest, dan is dat niet het
Of hij uw vraag beantwoord heeft, kunt u controleren op geval. Een Openbaar profiel
www.computeridee.nl, via de zoekfunctie rechtsboven. is dus veiliger. Toegegeven,
Tik daar uw achternaam in en u ziet of uw vraag ertussen staat. gevoelsmatig is het andersom.

computeridee.nl 3 | 2020 63

Onder de noemer FAQtips gaat Jasper Vries
WinX-menu
De kans is groot dat ‘WinX-menu’ u helemaal niets zegt.
Toch zit het sinds Windows 8.1 standaard in Windows.
Wat is het en hoe kunt u het aanpassen?
H et WinX-menu is het menu dat
u in Windows 8.1 of Windows
10 te zien krijgt wanneer u met de
rechtermuisknop op de startknop
klikt. Het heet WinX omdat u het
menu ook kunt openen middels de
toetscombinatie Win+X. In het menu
staat een aantal snelkoppelingen naar
Windows-onderdelen die u vaker of
64 3 | 2020
Tekst Jasper Vries
FAQtips
elke twee weken dieper in op een aantal
onderwerpen waarover op het Forum en
via de mail veel vragen worden gesteld.
Met Win+X Menu
Editor kunt u het
WinX-menu
eenvoudig
aanpassen.
minder vaak nodig kunt hebben. Alle
onderdelen uit het menu kunt u ook
op een andere manier bereiken.
Maakt u al slim gebruik van het
WinX-menu? Dan kunt u het wellicht
nog handiger maken door uw eigen
snelkoppelingen eraan toe te voegen.
De snelkoppelingen van het menu
staan opgeslagen in de map %Local-
AppData%\Microsoft\Windows\WinX.
Het lijkt triviaal om daar uw eigen
snelkoppelingen aan toe te voegen,
maar toch is dat niet zo. Microsoft
heeft gemeend alleen ‘goedgekeurde’
snelkoppelingen toe te staan in het
WinX-menu, waarschijnlijk om te
Het WinX-menu, voorkomen dat het nóg een start-
achter de rechter- menu wordt en allerlei programma’s
muisknop van de er zich te pas en te onpas in gaan nes-
startknop. telen. Maar het blijft úw WinX-menu,
Ook een vraag?
Zou u een onderwerp graag
behandeld willen zien?
Mail dan naar faqtips@computeridee.nl.
Jasper neemt alle mails mee in zijn keuze.
dus met wat aanvullende software
kunt u het wel zelf aanpassen.
Veruit de makkelijkste manier om
het WinX-menu te bewerken, is met
behulp van het programma Win+X
Menu Editor. Een paar aanwijzingen
zijn daarbij wel op z’n plaats. U kunt
het programma via www.tiny.cc/
winaero downloaden. Let erop dat
de pagina vol reclame staat die u iets
anders probeert aan te smeren, maar
u moet op zoek naar een link met de
naam Download Win+X Menu Editor
allows you to add or remove Win+X
menu items voor de juiste download.
Het zip-bestand pakt u uit. U hoeft
verder niets te installeren; een dub-
belklik op WinXEditor.exe volstaat
om het programma te starten. Het
programma ‘belt naar huis’, waar-
schijnlijk om gebruikersstatistieken
door te geven. Als u dat niet wilt, laat
het dan blokkeren door uw firewall of
schakel tijdelijk de internetverbinding
uit als u het programma gebruikt.
Daarna wijst het zich gelukkig wel
behoorlijk vanzelf.
Via Add a program kunt u een
programma aan het WinX-menu
toevoegen. Achter de rechtsklik treft
u verder nog de mogelijkheid om de
weergegeven naam van een item te
wijzigen. De naam van de groepen
hoeft u echter niet te veranderen;
die ziet u toch nergens terug. Met de
knop Restart Explorer bevestigt u de
wijzigingen.
Houdt u niet van programma’s die
naar huis bellen? Googelt u dan eens
naar ‘hashlnk’, een opensource-pro-
gramma om handmatig snelkoppe-
lingen goed te keuren, maar wel een
stuk omslachtiger.
 FAQtips

Schijfletter wijzigen
Usb-sticks en externe harde schijven krijgen automatisch
een schijfletter zodra u ze aansluit. Die schijfletter kan
nog weleens wisselen. Als u back-ups maakt naar een
externe harde schijf is dat niet heel handig. Hoe kunt u
een verwisselbare schijf een vaste schijfletter geven?

U sb-opslagapparaten krijgen
automatisch de eerstvolgende
vrije schijfletter toegekend zodra u ze
aansluit. Wanneer u meerdere usb-
sticks of externe schijven door elkaar
gebruikt, is de schijfletter afhankelijk
van de volgorde waarop u de appa-
raten aansluit. Apparaten die u vaak
gebruikt zullen vaak wel dezelfde
schijfletter krijgen, maar de garantie
dat dit altijd zo is hebt u niet.
Windows biedt u echter ook de
mogelijkheid om zelf een schijfletter te
kiezen. Als u dat één keer doet, wordt
de gekozen schijfletter onthouden
voor de volgende keer dat u dezelfde
usb-stick of externe schijf aansluit.
Het handmatig instellen van een
schijfletter doet u via Computer-
beheer. Dat kunt u vinden via het
Het wijzigen van
een schijfletter via
schijfbeheer.
startmenu. Sluit wel eerst de usb-stick
of externe schijf op uw computer aan.
In computerbeheer klikt u door naar
Opslag en Schijfbeheer. U ziet dan
een lijstje met zogenaamde volumes.
Windows Zoek in dit lijstje uw usb-stick of
waarschuwt u voor externe schijf, klik er met rechts op en
de mogelijke kies Stationsletter en paden wijzigen.
gevolgen van het Er opent een venstertje waar u op de
wijzigen van knop Wijzigen klikt. Vervolgens kunt
schijfletters, maar u in het volgende venster een andere
bij usb-opslag- schijfletter kiezen. Bevestig met OK
apparaten kan er en Ja.
weinig misgaan. Kies bij voorkeur een schijfletter
hoog in het alfabet, want andere usb-
sticks en schijven krijgen nog steeds
de eerstvolgende vrije schijfletter.
Wanneer u de schijf met zelfgekozen
letter even niet hebt aangesloten, is
dit ook gewoon een vrije schijfletter
die door andere apparaten gebruikt
kan worden als die de eerstvolgende
in de rij is. Door een schijfletter
hoog in het alfabet te kiezen, zorgt u
voor genoeg lucht voor nieuwe ver-
wisselbare apparaten en usb-sticks
waarvoor u geen vaste schijfletter
wilt instellen.
Misschien is het u opgevallen
dat u op deze manier ook schijf-
letters van interne schijven kunt
wijzigen. Hoewel het wel degelijk
mogelijk is, kunt u dat toch maar
beter niet doen. Snelkoppelingen,
configuratiebestanden en register-
instellingen gaan er namelijk van
uit dat schijfletters hetzelfde blijven.
Wanneer u schijfletters van interne
schijven wijzigt, is de kans groot dat
heel veel programma’s en (delen)
van Windows niet meer werken.
Als u zich echter beperkt tot usb-
opslagapparaten kan er eigenlijk
niet zo veel misgaan.

Middelste muisknop ergens willekeurig op de tab (daar
De linker- en rechtermuisknop kent u. In de tijd vóór waar de titel van het tabblad in staat)
het scrollwiel hebben er echter ook muizen bestaan met met de middelste muisknop klikken
een derde knop in het midden. Die middelste muisknop om het tabblad te sluiten. Verder
bestaat nog steeds op muizen met een scrollwiel, want kunt u links en webpagina’s openen
wist u dat u het scrollwiel kunt indrukken? En wat kunt in een nieuw tabblad door er met
u daar dan mee? de middelste in plaats van met de
linkermuisknop op te klikken. In som-
mige browsers kunt u bovendien een
nieuw tabblad openen door met de
In de taakbalk van Windows kunt
u de middelste muisknop gebruiken
om een programma dat al open
staat nogmaals te openen. Dit doet
u door met die middelste muisknop
op de taakbalkknop van het pro-
gramma te klikken. Zo kunt u snel
een nieuw Word-document of een
extra Verkenner-venster openen.
Voor apps uit de Windows-store

V oor deze FAQtip gaan we ervan

uit dat u gebruikmaakt van
Windows én beschikt over een muis
middelste muisknop ergens op een
leeg stuk van de tabbalk te klikken.
Dat laatste werkt natuurlijk alleen
werkt dit trouwens meestal niet.
Tot slot kunt u de middelste
muisknop ook nog gebruiken om
met middelste muisknop. Tenzij u als de tabbalk nog niet helemaal vol te scrollen. Klik op het scrollwiel
nog een heel oud beestje hebt, zit die tabbladen staat … in plaats van eraan te draaien en
middelste muisknop dus verstopt in De middelste op dat moment kunt u de pagina
het scrollwiel. U gebruikt de middel- muisknop is ouder verschuiven door de muis naar
ste muisknop dan door het scrollwiel dan Windows. voren of achteren de schuiven. Hoe
in te drukken. verder u de muis verschuift, des te
In uw browser kunt u de middelste sneller u scrolt. Klik nogmaals op
muisknop gebruiken om tabbladen het scrollwiel (of een van de andere
sneller te sluiten. In plaats van precies muisknoppen) om weer terug
op het kruisje van een tabblad te te keren naar de normale wer-
klikken om het te sluiten, kunt u ook king van de muis.

computeridee.nl 3| 2020 65
Uitsmijter
Achtername
Op zijn website heeft
de 91-jarige Geurt
Hupkes zo’n 17.000
bijzondere achter-
namen verzameld:
van Geilvoet, Hetter-
schijt en Rijstenbil tot
Tiet, Slettenhaar en
Windgassen.
D
r. Geurt Hupkes
(1928) ontdekte als
verkeerseconoom
de wet van BEhoud
van REistijd en VERplaatsingen
(BREVER). Die stelt dat de dage-
lijkse gemiddelde reistijd gelijk
blijft, ook als de infrastructuur
verbetert. Alleen de afstand die
we afleggen wordt langer. Daar-
naast werkte Hupkes in diverse
functies bij de NS, waaronder
als verkeersfuturoloog en hoofd
PR. In 1968 stond hij aan de wieg
van de welbekende geel-blauwe
huisstijl van de NS.
Op www.achternamen.net
voorziet hij nu zijn achternamen-
collectie in prachtig proza van
een historische context. De site
werd door de Koninklijke Biblio-
theek in 2019 opgenomen als
digitaal erfgoed.
Hoe bent u hieraan
begonnen?
“Bij toeval stuitte ik in 2014 op
de achternamenzoekmachine
van het Meertens Instituut, die
tegenwoordig te vinden is bij het
Centrum voor familiegeschiede-
nis (CBG). Op goed geluk tikte ik
een aantal willekeurige Neder-
landse woorden in het zoekveld,
zoals ‘bonk’ en ‘smal’. Ik vond
Bonkestoter met 58 naamdragers
66 3 | 2020
Tekst Jolein de Rooij Foto Hessel Bes
Uitsmijter
nwebsite w o rd t d ig it a a l e r fg o e d
Wie: Geurt Hupkes
Waar: Hilversum
Wat: achternamen.net
Waarom: digitaal erfgoed
en Smallegoor met 135 personen. pelingen omvat, zoals Oetgens
En ik zag Loeps, Luif en Lunk. van Waveren Pancras Clifford
Het besef drong tot me door dat en Van den Clooster Sloet tot
ik een nieuwe hobby had gevon- Everlo. Maar mijn favoriete thema
den. Ik vroeg daarop mijn zoon is toch wel ‘Ongunstig?’. Dat
Marco een website in de steigers zijn achternamen die voor de
te zetten. naamhouder behoorlijk gênant
Mijn collectie herbergt inmid- moeten zijn om uit te spreken
dels zo’n 21 thema’s, waaronder en door toehoorders niet snel
agrarische, gelatiniseerde en vergeten zullen worden. Het
dierennamen. Ik geniet erg van fascineert me dat de voorouders
de collectie ‘deftige’ achternamen, deze namen niet hebben aange-
die ook allerlei overdadige sta- past toen het nog gemakkelijk
Oproep
Doet u iets bijzonders met uw pc? Of hebt u een handige
softwareoplossing voor uw hobby bedacht? Stuur dan een
e-mail met als onderwerp ‘Creatief met de pc’ naar
redactie@computeridee.nl
Wie weet komt u ermee in Computer Idee.
kon, vóór 1811. En het is bewon-
derenswaardig dat hun nazaten
vaak die stap evenmin hebben
gezet, vermoedelijk uit respect
voor hun voorouders. Zelf heb ik
overigens al jaren geleden mijn
familiegeschiedenis tot 1736
uitgeplozen en er twee boeken
over geschreven.”
Hoe gaat u te werk?
“Soms zit ik in mijn eentje te
fantaseren over woorden die
toevallig ook een geslachtsnaam
zouden kunnen zijn. Daarnaast
zijn mijn vrouw Carla en ik
continu alert op bijzondere
achternamen, in de drie kranten
die we hier dagelijks lezen en
tijdens televisie-uitzendingen.
Daarnaast lees ik veel historische
boeken. Gelezen boeken verkoop
ik als wederverkoper op bol.com.
Daar word ik niet rijk van, want
de verzendkosten zijn hoog,
maar ik vind het prettig als ze
een nieuwe lezer vinden.”
Waar bent u nu mee
bezig?
“Ik verzamel gewoon door. Als
lezers van Computer Idee een
bijzondere achternaam missen
in mijn collectie, dan zou ik het
dan ook fijn vinden als ze die
naar me mailen (hupkesg@
xs4all.nl – red). Dan doe ik mijn
best de herkomst te achterhalen
en voeg ik de naam toe aan de
collectie.”
Sites
www.achternamen.net
www.cbgfamilienamen.nl/
nfb/
nl.wikipedia.org/wiki/
BREVER-wet
www.tiny.cc/spraakmakers
www.tiny.cc/nshuisstijl
 Volgend nummer

Colofon
Hoofdredacteur: Dick van de Schraaf
Safari: een leeuw van
een browser
Eindredactie: José Pauty, Eelko Rol, Sinds kort is er iPadOS 13 voor de
Theske Slijkerman, Ed Wiggemans iPad en iOS13 voor de iPhone. We
Online: Randolf Bouwma, Daan Doedens kijken vooral naar de interessante
Coördinators vormgeving: nieuwe mogelijkheden die Safari
Ilona Moerland, Bert Sluyter
Vormgeving: Dian Geerts hiermee heeft gekregen.
Uitgever: Remco de Graaf
Marketing: Marjolein Sturk (marketing-
manager), Joep Preijde
Drukkerij: Senefelder Misset Doetinchem

Redactie Computer Idee

Richard Holkade 8, 2033 PZ Haarlem De nieuwe
Algemeen: redactie@computeridee.nl
Computer Idee
is vanaf
FAQman: faqman@computeridee.nl
Koopgids
ALLE ONDERWERPEN ONDER VOORBEHOUD

FAQtips: faqtips@computeridee.nl
Mailbus: mailbus@computeridee.nl
21 januari externe ssd’s
te koop!
Voor Nop: voornop@computeridee.nl De specificaties van
Vers Getest: versgetest@computeridee.nl
Tips & Trucs: tiptruc@computeridee.nl
externe ssd’s laten zich
Artikelideeën: idee@computeridee.nl maar lastig vergelijken.
Pers: persberichten@computeridee.nl Wij hebben de populair-
www.computeridee.nl ste modellen getest en
facebook.com/ComputerIdeeNL
twitter.com/computeridee in kaart gebracht waar u
op moet letten voordat
Medewerkers
Jeroen Boer, Randolf Bouwma, Ed
Windows 10 maximaal u er een koopt.
Croonenberg, Toon van Daele, Maikel Van kaomoji tot 3D Viewer; vier
Dijkhuizen, Mark Gamble, Dennis pagina’s boordevol tips, tweaks en
Gandasoebrata, Gertjan Groen, Sjoerd
van der Linden, Jurgen Nijhuis, Jolein de sluipweggetjes om álles uit Microsofts
Rooij, Dirk Schoofs, Emke Slijkerman, besturingssysteem te halen.
Ronald Smit, Ap de Smits, Erwin Suvaal,
John Vanderaart, Richard Veenstra,
Jasper Vries, Robert Zomers

Advertenties
Wees online oplichters te slim af!
Internetcriminelen verzinnen steeds nieuwe trucs
Accountmanagers: Michiel Kramer,
Danny Thijssing, Raymond Ullers om ons geld afhandig te maken. Welke praktijken
023-543 0000 / sales@reshift.nl komen we het meest tegen en hoe kunnen we ons
Advertentie-aanlevering: hiertegen wapenen?
Marco Verhoog, mverhoog@reshift.nl
Telefoon: 023-543 0020

Als u boven een artikel de header

#brandedcontent ziet staan, is dit
Nachtfotografie met
artikel gemaakt door de Brandedcontent- uw smartphone
redactie van uitgeverij Reshift. Deze We laten zien hoe u met
redactie werkt apart van de reguliere
redacties. Zowel de onderwerpkeuze als uw smartphone prachtige
de inhoud van artikelen met deze header foto’s maakt bij weinig licht
komen tot stand in overleg met commer- én zelfs in het donker!
ciële partners.

Klantenservice
Disclaimer Computer Idee verschijnt 26 keer per jaar. Een
Hoewel uiterste zorg is besteed aan jaarabonnement kost € 77,–. Een los nummer
Computer Idee, aanvaardt de redactie kost in de winkel € 3,85.
noch de uitgever enige aansprakelijkheid Equrion Services B.V. verzorgt de financiële
voor schade ontstaan door eventuele afhandeling voor Reshift Digital B.V. Een nieuw
fouten en/of onvolkomenheden in het abonnement wordt gestart met de eerst moge-
blad, online of enig andere digitale versie lijke editie voor een bepaalde duur. Na de eerste
van Computer Idee. abonnementsperiode wordt het abonnement
Alle in Computer Idee genoemde prijzen stilzwijgend voortgezet voor onbepaalde tijd en
zijn onder voorbehoud (van wijzigingen betaalt u de reguliere abonnementsprijs.
en typfouten). Vanaf dat moment is het abonnement opzeg-
baar met inachtneming van een opzegtermijn
van 1 maand. Een abonnement is alleen mogelijk
Auteursrechten: © 2020 by Reshift
in Nederland en België.
Digital, Haarlem. Gehele of gedeeltelijke
overname van artikelen is alleen toe-
gestaan na voorafgaande schriftelijke Abonnementsvormen Kosten
toestemming van de uitgever. per jaar
Jaarabonnement* € 77,–
Halfjaarabonnement* € 85,50
Computer Idee Maandabonnement* € 90,35
is een uitgave van
Losse verkoop € 100,10
Reshift Digital.
* Deze prijzen gelden bij automatische incasso.
Abonneren kan via www.computeridee.nl/abonneren.
Beëindiging abonnement Na de omzetting Persoonsgegevens Wij nemen uw gegevens,
voor onbepaalde duur kan op ieder moment per zoals naam, adres en telefoonnummer op in een
wettelijk voorgeschreven termijn van 1 maand gegevensbestand.
worden opgezegd. Uw opzegging ontvangen wij De verwerking van uw gegevens voeren wij
bij voorkeur telefonisch. uit conform de bepalingen in de Algemene
U kunt de Klantenservice bereiken per mail Verordening Gegevensbescherming. De
(klantenservice@reshift.nl) of telefonisch op ma gegevens worden gebruikt voor de uitvoering
t/m do tussen 9 en 12 uur via +31 (0)23–5364401. van afgesloten overeenkomsten, zoals de
Verhuizing, bezorgklachten en vragen abonnementenadministratie en, indien u daar
Ga hiervoor naar www.mijnreshift.nl, de toestemming voor hebt gegeven, om u op de
digitale klantenservice van Reshift Digital, de hoogte te houden van interessante informatie
uitgever van Computer Idee. Nadat u zich hebt en/of aanbiedingen.
geregistreerd, kunt u voortaan inloggen met uw U kunt uw persoonsgegevens opvragen om
email-adres en wachtwoord. inzicht te krijgen in welke gegevens wij van u
hebben, deze te corrigeren of, na beëindiging
van de abonnee-overeenkomst, te laten
Kosten Edities Per editie Betaling per verwijderen.
per periode Stuur hiertoe een kaartje aan Reshift Digital,
€ 77,– 26 € 2,96 jaar afd. klantenservice, Richard Holkade 8, 2033 PZ
€ 42,75 13 € 3,29 half jaar Haarlem of een e-mail naar klantenservice@
€ 6,95 2 € 3,48 4 weken reshift.nl
€ 3,85 1 € 3,85 editie

computeridee.nl | 3 | 2020 67