BÀI TẬP CHƯƠNG 2: BỘ CHỈNH LƯU

Chỉnh lưu 1 pha

Bài 1: Xét bộ chỉnh lưu cầu diode 1 pha như hình 1(a) với nguồn xoay chiều dạng sin có trị hiệu
dụng V = 220V, tần số fs = 50Hz. Tải của cầu chỉnh lưu là R+L với R = 10Ω và L = 10mH.
1. Tính dòng trung bình qua tải Id.
Biết dạng sóng dòng qua tải id có dạng như hình 1(b), giả thiết là dợn sóng dòng tải gây ra chủ yếu
do sóng hài có bậc thấp nhất trong dòng tải. Cho biết phân tích Fourier của điện áp ngõ ra của chỉnh
lưu cầu diode 1 pha có dạng:

vd (t )  Vd  V
n  2,4...
n cos( ns t   )

2Vm 2Vm  1 1 
Trong đó: Vd  và Vn   , với Vm  2 V , s  2 f s
   n  1 n  1 


2. Tính giá trị id .

3. Tính công suất tiêu thụ bởi tải.
4. Tính hệ số công suất tại ngõ vào của bộ chỉnh lưu.
id
5. Tính giá trị cần thiết của cuộn cảm L nếu muốn độ dợn sóng dòng tải thỏa điều kiện  10% .
Id

(a) (b)
Hình 1

Bài 2: Cho mạch chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển toàn phần như hình 2. Tải của cầu chỉnh lưu là điện
trở R = 10. Nguồn xoay chiều vs cung cấp cho cầu chỉnh lưu có dạng sin, tần số 50Hz, điện áp hiệu
dụng V = 220V.
1. Với góc kích nào đó, hãy vẽ dạng sóng vd, id, và is. Tìm quan hệ giữa trị trung bình áp ngõ ra Vd
với góc kích  và V. Vẽ phác đồ thị Vd().
2. Với góc kích    3 , hãy tính trị trung bình và trị hiệu dụng của dòng tải id. Tính công suất thực
và công suất biểu kiến của nguồn vs, từ đó tính ra hệ số công suất của bộ chỉnh lưu lúc này.

1
 Hình 2 Hình 3

Bài 3: Cho mạch chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển toàn phần như hình 3. Tải của cầu chỉnh lưu là điện
trở R = 10, và điện cảm L=100mH. Nguồn xoay chiều cung cấp cho cầu chỉnh lưu có dạng sin, tần
số fs = 50Hz, điện áp hiệu dụng V = 220V.
Hình 4 biểu diễn biên độ một số sóng hài chính trong điện áp ngõ ra vd theo góc kích α trong trường
hợp mạch hoạt động ở chế độ dòng liên tục, trong đó n là bậc của sóng hài (so với tần số lưới fs,
nghĩa là fn = n fs), Vn là biên độ sóng hài bậc n và Vm là biên độ của điện áp nguồn xoay chiều vs.
Cho biết tại góc kích α = 40o, mạch hoạt động ở chế độ dòng liên tục, hãy tính:
1. Trị trung bình dòng ngõ ra và trị hiệu dụng các sóng hài chính trong dòng ngõ ra.
2. Công suất nguồn cung cấp.
3. Hệ số công suất ngõ vào của bộ chỉnh lưu.

Hình 4: Biên độ tương đối một số sóng hài chính trong điện áp ngõ ra cầu chỉnh lưu 1 pha điều khiển toàn phần
(ở chế độ dòng liên tục)

2
Bài 4: Cho mạch chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển toàn phần như hình 5. Tải của cầu chỉnh lưu là
R+L+E trong đó điện cảm L có gía trị đủ lớn sao cho dòng tải id có thể xem là phẳng: id = Id. Nguồn
xoay chiều vs cung cấp cho cầu chỉnh lưu có dạng sin, tần số 50Hz, điện áp hiệu dụng V = 220V. Bộ
chình lưu làm việc ở chế độ xác lập với góc kích .
1. Với góc kích    4 , hãy tính trị trung bình và trị hiệu dụng của dòng tải id, và hệ số công suất
ngõ vào của cầu chỉnh lưu, biết R = 5, E = 100V. Cho biết bộ chỉnh lưu lúc này hoạt động ở
chế độ gì (chỉnh lưu hoặc nghịch lưu ?) và chiều truyền công suất (nguồn  tải hoặc tải 
nguồn).
2. Nếu tải có R = 5, E = -100V, hãy tính góc kích cần thiết để dòng tải trung bình lúc này là Id =
10A. Cho biết bộ chỉnh lưu lúc này hoạt động ở chế độ gì (chỉnh lưu hoặc nghịch lưu?) và chiều
truyền công suất (nguồn  tải hoặc tải  nguồn).

Bài 5: Cho mạch chỉnh lưu cầu 1 pha điều khiển bán phần như hình 6, với R=5 và L có gía trị đủ
lớn sao cho dòng tải id có thể xem là luôn liên tục và phẳng : id = Id. Nguồn xoay chiều cung cấp cho
cầu chỉnh lưu có dạng sin, tần số 50Hz, áp hiệu dụng V = 220V.
1. Với góc kích    2 , hãy vẽ dạng sóng vd, id, is và vT1.
2. Tìm biểu thức tính trị hiệu dụng dòng ngõ vào is theo Id và α. Tìm biểu thức tính hệ số công suất
ngõ vào của cầu chỉnh lưu theo góc kích α. Từ đó, tính hệ số công suất ngõ vào của bộ chỉnh lưu
với góc kích như ở câu 1.
id
- +
vT1 T1 T3
is + R
+
vs vd
- L

E
T4 T2
-

Hình 5 Hình 6

3
Chỉnh lưu 3 pha
Bài 6: Cho mạch chỉnh lưu 3 pha tia dùng SCR như hình 7. Nguồn xoay chiều 3 pha cung cấp cho
cầu chỉnh lưu có dạng sin, điện áp pha có trị hiệu dụng là V, tần số 50Hz.
1. Giả thiết tải có R = 10, L = 0. Với góc kích    3 , hãy vẽ dạng sóng vd, id, vT1 và ia (sử dụng
hình 10)
2. Giả thiết tải có R = 10, L đủ lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng: id = Id. Với góc kích
   3 , hãy vẽ dạng sóng vd, id, vT1 và ia (sử dụng hình 10)
id
-
id vT1 T1 T3 T5 +
- + _ van + i +
uvT1 T1 T3 T5
a
R
uvan + L
_ ia _ vbn + ib
+
vd L
_ uvbn + ib vd _ vcn + ic
n R
_ uvcn + ic E
T4 T6 T2 -
_

Hình 7 Hình 8

Bài 7: Cho mạch chỉnh lưu cầu 3 pha điều khiển toàn phần như hình 8. Tải của cầu chỉnh lưu là điện
trở R, sức điện động E và điện cảm L có gía trị thích hợp sao cho dòng tải id có thể xem là liên tục và
phẳng. Nguồn xoay chiều 3 pha cung cấp cho cầu chỉnh lưu có dạng sin, cân bằng, điện áp pha có trị
hiệu dụng V = 220V, tần số 50Hz.
1. Với góc kích    3 , hãy vẽ dạng sóng vd, id, vT1 và ia (sử dụng hình 8).
2. Với góc kích như câu 2, hãy tính trị trung bình dòng ngõ ra id, công suất ngõ ra Pd và hệ số công
suất ngõ vào của cầu chỉnh lưu, biết R = 5, E = 150V. Cho biết bộ chỉnh lưu lúc này hoạt động
ở chế độ gì (chỉnh lưu hoặc nghịch lưu?) và chiều truyền công suất (nguồn  tải hoặc tải 
nguồn).
3. Nếu tải có R = 5, E = -150V, hãy tính góc kích cần thiết để dòng tải trung bình lúc này là Id =
20A. Tính công suất của nguồn sức điện động E và công suất thực Ps của nguồn vs. Từ đó cho
biết nguồn vs phát hay nhận công suất ?

Bài 8: Một cầu chỉnh lưu 3 pha điều khiển bán phần (hình 9) cung cấp cho một tải có điện cảm đủ
lớn để dòng tải id có thể xem là phẳng. Hãy vẽ dạng sóng (dùng hình 10): vd, id, dòng qua diode D4,
dòng qua thyristor T1, dòng ngõ vào ia và điện áp vT1 trên thyristor T1, trong hai trường hợp:
1. Góc kích  = 30o.
2. Góc kích  = 90o.

4
 Hình 9

Hình 10: Điện áp pha và điện áp dây của nguồn 3 pha, lưu ý: vab =van – vbn; vbc = vbn - vcn;…

Bài 9: Cho mạch chỉnh lưu cầu 3 pha điều khiển bán phần (hình 9) với tải của cầu chỉnh lưu là
ăcquy có nội trở R = 0.5Ω, sức điện động E=360V, mắc nối tiếp với điện cảm L có gía trị thích hợp
sao cho dòng tải id có thể xem là liên tục. Nguồn xoay chiều 3 pha cung cấp cho cầu chỉnh lưu có
dạng sin, cân bằng, điện áp pha có trị hiệu dụng V = 220V, tần số 50Hz. Tính phạm vi thay đổi cần
thiết của góc kích để dòng nạp ăcquy có thể điều chỉnh trong khoảng 10A đến 300A.