1

Algemene Scheikunde

Oefeningen

2012-2013
 2

Nomenclatuur
!
ZELFSTUDIE
TE MEMORISEREN

Hoofdstuk 1: p. I-40 t.e.m. I-58

Bijlage 1: p. 1 t.e.m. 7

documenten/nomenclatuur_overzicht.pdf

•Vragen over nomenclatuur: uitlegsessie & monitoraat

 3
⇒ Leren herkennen van type ion en type verbinding is belangrijk!!!!
zie periodiek systeem
1 type lading naam element + ion
mono-atomair
kationen ≠ types lading naam element (lading) + ion

Ionen poly-atomair te memoriseren

mono-atomair te memoriseren
anionen
poly-atomair te memoriseren

type I kation: 1 type lading naam kation + naam anion

ionair
type II kation: ≠ types lading naam kation + naam anion

binair zie regels

covalent KWS (enkel C/H) zie classificatie KWS zie regels + memoriseren

KWS zie functionele groep zie regels

Verbin-
dingen systematisch + memoriseren
binair waterstof + anion
gebruiksnaam !

systematisch + memoriseren
zuren met oxo-anionen reeks 2 oxo-anionen
gebruiksnaam !

systematisch + memoriseren
reeks 4 oxo-anionen
gebruiksnaam !

Zie p. I-40 t.e.m. p I-58 !!!!

 4

mono-atomaire kationen

veranderlijke lading

Element lading Element lading

frequent Sc +3 Co +2, +3
Ti +2, +3 Ni +2
voorkomende V +3, +5 Cu +1, +2
ladingen Cr +2, +3 Zn +2
Mn +2, +3 Sn +2, +4
Fe +2, +3 Pb +2, +4
LET OP: kwik(I)-ion komt voor als Hg22+ en is dus een poly-atomair kation
 5
mono-atomaire anionen

P3- : fosfide Se2- : selenide I−: jodide

As3- : arsenide Te2- : telluride At−: astatide

LET OP: azide anion (N3−) en peroxide anion (O22-) zijn poly-atomaire anionen
 6

Opgave 1
Formule Naam
Ba3N2
natriumacetaat
lood(II)jodide
tolueen; methylbenzeen
CH4
strontiumfosfide
ammoniumwaterstoffosfaat

Ca(OOCH)2
natriumtetrathionaat
magnesiumtelluride
 7

Formule Type verbinding Naam

Ba3N2 ionair (type 1) bariumnitride
NaOOCCH3 ionair (type 1) natriumacetaat
PbI2 ionair (type 2) lood(II)jodide
C6H5CH3 aromatisch tolueen; methylbenzeen
CH4 alkaan methaan
Sr3P2 ionair (type 1) strontiumfosfide
(NH4)2HPO4 ionair ammoniumwaterstoffosfaat
Ca(OOCH)2 ionair (type 1) calciumformiaat
Na2S4O6 ionair (type 1) natriumetrathionaat
MgTe ionair (type 1) magnesiumtelluride
 8
Teken de structuurformule van:
Opgave 2
a) benzoëzuur
b) styreen
c) ethylacetaat
d) HMPA
e) fenantreen
f) thiofeen
g) guanidine
h) isobuteen
i) pyridine
j) p-xyleen
k) acroleïne
 9
O

C a) benzoëzuur
OH
b) styreen
O
c) ethylacetaat
O O
d) HMPA N P N

e) fenantreen N

f) thiofeen S

g) guanidine NH2

h) isobuteen H2N NH

i) pyridine
j) p-xyleen N
O

k) acroleïne H
 10

Opgave 3
Geef de gebruiksnaam van:
O

H N O

O
O O

NH2
S

H2N O HO O
NH S OH C C

H2N O OH
O
 11

H N O
tetrahydrofuraan (THF) isobuteen
dimethylformamide (DMF)

O
O O

NH2
S acetylaceton acetamide
thiofeen

H2N O HO O
NH S OH C C

H2N O OH
O

guanidine benzeensulfonzuur oxaalzuur

 12

Opgave 4

Voor welk van de onderstaande verbindingen is

formaldehyde de gebruiksnaam?
O O O

H H H

Geef de gebruiksnaam van de twee andere

verbindingen.
 13

O O O

H H H

aceton acetaldehyde formaldehyde

 14

Koolwaterstoffen (KWS)
KWS
bevatten enkel C en H

alifatische KWS aromatische KWS

bevatten benzeenring

verzadigde KWS onverzadigde KWS

bevatten enkel CC en bevatten minstens één
CH enkele bindingen; meervoudige CC
alkanen binding

alkenen alkynen
bevatten minstens één bevatten minstens één
C=C binding naast C-C C≡C binding naast C-C
en C-H en C-H
 15

butaan OK NIET-OK
H H H H

H C C C C H
H H H H
H H H H
H C C C C H
H H H H
CH3
H3C dit is niet
butaan
isobutaan
CH3
H H H H H H
H C C C H H3C C H
H CH3 H C C C H
H C
H H H
H C H
H H
H

dit is niet iso-butaan

 16

Alkylgroepen
alkylgroep = groep die bekomen zou worden door
abstractie van een H atoom van alkaan
secundaire H-atomen
secundair C-atoom
primaire H-atomen
H H H
H C C C H
primair C-atoom
verwijderen secundair H H H
H-atoom
propaan
H H verwijderen primair
H-atoom
H C C C H H H H
H H H C C C H
i-propyl H H H
sec-propyl of s-propyl n-propyl
 17
H H H
H H H H
H C C C H
H C C C C H
H C H
H H H H H H
H tertiair
n-butaan i-butaan C-atoom

H H
H H H H H
H C C C
H C C C C
H C H
H H H H H H
H
n-butyl iso-butyl of i-butyl
H H
H H H
H C C C H
H C C C C H
H C H
H H H H H H
H
s-butyl tert-butyl of t-butyl
 18
secundair
C-atoom
primair
C-atoom
s-butyl

tertiair
C-atoom
i-propyl t-butyl

i-butyl i-pentyl

primair C-atoom = C-atoom gebonden aan 1 ander C-atoom

secundair C-atoom = C-atoom gebonden aan 2 andere C-atomen
tertiair C-atoom = C-atoom gebonden aan 3 andere C-atomen
 19

Structurele groepen
O

fenyl (Phe) benzyl (Bz; Bn) acetyl (Ac)

C6H5- C6H5CH2- CH3CO-

vinyl allyl
CH2=CH- CH2=CH-CH2-
 20

Opgave 5
Welke van de onderstaande verbindingen heeft
geen tertiare C-atomen?

a) isobutaan

b) methylcyclohexaan

c) 2,4-dimethylpentaan

d) 2,2,4,4-tetramethylpentaan

e) 2-methylpentaan
 21

isobutaan methylcyclohexaan 2,4-dimethylpentaan

3 primaire C-atomen 1 primair C-atoom 4 primaire C-atomen
1 tertiair C-atoom 5 secundaire C-atomen 1 secundair C-atoom
1 tertiair C-atoom 2 tertiaire C-atomen

2,2,4,4-tetramethylpentaan 2-methylpentaan
6 primaire C-atomen 3 primaire C-atomen
1 secundair C-atoom 2 secundair C-atomen
2 quaternaire C-atomen 1 tertiair C-atoom
 22

Opgave 6
Wat is er fout in de opgegeven naam van
onderstaande alkanen?
 23

n-hexaan

3,4-dimethyloctaan

2,3-dimethylpentaan
 24

Opgave 7
Geef de naam van onderstaande verbindingen
 25

5-ethyl-3methylcyclohexeen
3,4-dimethyl-3-hexeen
3
3 4 6 2

5 1

1 4-ethyl-6-methylcyclohexeen

3-ethyl-4,6-dimethyl-1-hepteen

3-methyl-1,3-pentadieen
7 6 4 3 2 1 2 4
1 3
 26

Functionele groepen
functionele groep = welbepaalde rangschikking van
welbepaalde atomen
molecule

functionele groep + alkylgroep

Voorbeeld: amidefunctie
atomen rangschikking
1 C atoom O
1 O atoom
1 N atoom C H
2 H atomen N
H
molecule bevat groep ⇒ molecule behoort tot klasse: amide
 27
R OH
O R SH R NH2 R C N
R R'
alcohol ether thiol amine nitrile
carbonylgroep cyanide
O O O O O

R H R R' R OH R OR' R NH2

aldehyde keton carbonzuur ester amide

ester carbonzuur

ethylacetaat azijnzuur
CH3COOR ⇒ acetaat (ester van azijnzuur; -Ac of -OAc)
HCOOR ⇒ formiaat (ester van mierenzuur)
 28

Opgave 8: Tot welke klasse van verbindingen

behoren onderstaande verbindingen:
O OH O

O
N
H

O S
N
C
H2N NH2

OH
O
HO O
O
NH2 O

O
HO
COOH N OH

aspirine vitamine B3 vitamine C

 29
O OH O

O
N
H
secundair ether alcohol ester
amine

O S
N
C
H2N NH2
amide sulfide
cyclo-alkaan tertiar
amine OH
O
HO O
O
NH2 O

O
HO
COOH N OH
carbonzuur amide alcohol; ester
ester amine alkeen
 30

Opgave 9
Geef de naam van onderstaande verbindingen:
O
O
C
H
O H3C O
Cl

O O

H
NH
 31

Functionele groep: -C-O-C- ⇒ ether

Alkylgroepen: 1 maal -CH(CH3)CH2CH3 ⇒ sec-butyl

1 maal -CH2CH2CH3 ⇒ propyl

sec-butylpropylether
2-n-propoxybutaan
 32

H3C O

Functionele groep: RCOOR’ ⇒ ester;

Alkylgroepen: R = CH3 ⇒ acetaat
R’ = CH2CH=CH2 ⇒ allyl
allylacetaat
prop-2-enylacetaat
2-propenylacetaat

CH3COOR ⇒ acetaat
 33

fenylgroep ⇒ benoemen als derivaat van benzaldehyde

O
C
H

Cl

Functionele groep: -C-CO-H ⇒ aldehyde

Alkylgroepen: p-C6H5-Cl ⇒ parachloorfenylgroep

p-chloorbenzaldehyde
 34

Functionele groep: -C-CO-H ⇒ aldehyde

Alkylgroepen: iso want bevat (CH3)2CH-

iso-butyraldehyde

2-methylpropanal
 35

fenyl gebonden aan C=O ⇒ fenon

O

Functionele groep: -C-CO-R ⇒ keton

Alkylgroepen: -fenyl en -methyl

acetofenon
fenylmethylketon
 36

NH

Functionele groep: -C-N-C ⇒ amine

Alkylgroepen: -isopropyl want bevat (CH3)2CH-
t-butyl

t-butyl-i-propylamine
 37

Opgave 10
Welke van onderstaande verbindingen heeft
geen secundaire H-atomen?

a) 1,4-dimethylcyclohexaan

b) 2,3-dimethylbutaan

c) 2,3-dimethylpentaan

d) isobutaan

e) 3,3-dimethylpentaan
 38

1.4-dimethylcyclohexaan 2,3-dimethylbutaan

2,3-dimethylpentaan

isobutaan 3,3-dimethylpentaan
 39

Opgave 11
Welk van de onderstaande namen is de
systematische naam van tert-butylalcohol?
Teken ook de structuurformule van de onderstaande
verbindingen en verbeter indien nodig de opgegeven
naam.
a) 1-methyl-2-propanol
b) 1-methyl-1-propanol
c) 2-methyl-3-butanol
d) 2-methyl-2-propanol
e) 2-methyl-2-butanol
f) 3-methyl-1-butanol
 40

3 1 2 1
OH 2
3 OH
OH 1-methyl-1-propanol
2-methyl-2-propanol 1-methyl-2-propanol s-butylalcohol
t-butanol s-butylalcohol 2-butanol
2-butanol
OH

a) 1-methyl-2-propanol
2-methyl-2-butanol
b) 1-methyl-1-propanol
c) 2-methyl-3-butanol
d) 2-methyl-2-propanol
e) 2-methyl-2-butanol
f) 3-methyl-1-butanol
HO
2-methyl-3-butanol
3-methyl-2-butanol
OH
3-methyl-1-butanol
i-pentylalcohol
 41

Opgave 12 Formule Naam

MgS
CuCl2
N2S5
n-C8H18
Au2O3
H2Cr2O7
bariumcarbonaat
zilverchromaat
peroxide anion
 42

Formule Type verbinding Naam

MgS ionair (type 1) magnesiumsulfide
CuCl2 ionair (type 2) koper(II)chloride
N2S5 covalent distikstofpentasulfide
n-C8H18 covalent (alkaan) n-octaan
Au2O3 ionair (type 2) goud(III)oxide
H2Cr2O7 zuur waterstofdichromaat
BaCO3 ionair (type 1) bariumcarbonaat
Ag2CrO4 ionair (type 1) zilverchromaat
O22- peroxide anion
 43
Formule Naam
Opgave 13
RaCl2
P2O5
aniline
kwik(I)fluoride
H3PO4
kaliumperchloraat
blauwzuur
C6H5COOH
ICl5
HOAc
 44

Formule Type verbinding Naam

RaCl2 ionair (type 1) radiumchloride
P2O5 covalent difosforpentoxide
C6H5NH2 covalent (amine) aniline
Hg2F2 ionair (type 2) kwik(I)fluoride
H3PO4 zuur waterstoffosfaat
KClO4 ionair kaliumperchloraat
HCN zuur blauwzuur
C6H5COOH covalent (carbonzuur) benzoëzuur
ICl5 covalent jodiumpentachloride
HOAc covalent (carbonzuur) azijnzuur
 45

Opgave 14 Formule Naam

UF6
malonzuur
acetamide
(COOH)2
NO
CO2
natriumhypochloriet
zwaveligzuur
broom
aluminiumfosfide
 46

Formule Type verbinding Naam

UF6 ionair (type 2) uraan(VI)fluoride
(COOH)2CH2 covalent (carbonzuur) malonzuur
CH3CONH2 covalent (amide) acetamide
(COOH)2 covalent (carbonzuur) oxaalzuur
NO covalent stikstofmonoxide
CO2 covalent koolstofdioxide
NaOCl ionair natriumhypochloriet
H2SO3 zuur zwaveligzuur
Br2/Br covalent/atoom broom
AlP ioniar (type 1) aluminiumfosfide
 47

Alkanen, alkenen en
alkynen
 48
alkaan alkeen alkyn
49
 50

Alkanen
methaan

ethaan

propaan

butaan
51
 52

Vertakte alkanen
53
 54

Alkenen
 55

Alkynen
 56

Verbindingen met
zuurstof
Carbonylverbindingen
57
 58

Alcoholen (ROH) en ethers (ROR)

59
 60
Aldehyden (RCOH) en ketonen (RCOR)
benzaldehyde

geur kersen
 61
Carbonzuren (RCOOH) en derivaten
 62

Verbindingen met
stikstof
 63

Amines en amides