Univerzitet u Travniku

Pravni fakultet

Procesno međunardono privatno pravo

Prava stranaca

-seminarski rad-

Kandidat: Mentor:

Selma Palavra prof. dr. Zijad Hasić

Index: I-2492/18

Kiseljak, maj, 2021.

SADRŽAJ

1. PRAVA STRANACA............................................................................................................4

2. PRAVA STRANACA I PORODIČNOPRAVNI ODNOSI...................................................5

2.1. Pravo stranaca na brak......................................................................................................5

2.2. Pravo stranca da bude usvojilac ili usvojenik..................................................................6

2.3. Pravo stranca da bude staralac ili štićenik........................................................................7

3. PRAVA STRANACA I RADNI ODNOSI............................................................................8

4.PRAVA STRANACA NA OSNIVANJE PREDUZEĆA I PREDSTAVNIŠTAVA U

DOMAĆOJ ZEMLJI................................................................................................................10

4.1. Ko se smatra stranim ulagačem?....................................................................................10

4.2. Obaveze i prava stranog ulagača....................................................................................10

4.3. Koncesije i BOT.............................................................................................................11

4.4. Osnivanje stranih predstavništava..................................................................................12

4.5. Privatizacija....................................................................................................................12

ZAKLJUČAK...........................................................................................................................14

LITERATURA.........................................................................................................................15

2
UVOD

Stranac je svako lice koje nema državljanstvo BiH ali je državljanin neke druge države
prema njenim propisima ili osoba bez državljanstva ijedne države. Pored važećeg pasoša ili
drugog identifikacionog dokumenta stranac može ući u BiH ako ispunjava uvjete iz Zakon o
strancima („Sl. glasnik BiH“, broj 88/15) i podzakonskih akta koji bliže uređuju ovu matariju.

Ukoliko bi ste se našli u položaju srednjovekovnog vlastelina koga je zadesila

iznenadna besparica, jedan od mogućih načina da pribavite novae, bio bi da zapalite vatru na
stenovitoj obali koja pripada vašem feudu i da, uz malo sreće, izazovete nasukavanje nekog
stranog broda. Po srednjovekovnom pravnom institutu ius naufragii, vi biste, kao pribrežni
vlasnik, postali sopstvenik sve robe i eventualnih bogatstava izbačenih na obalu nakon
brodoloma. Čak i kad bi se dogodilo da se pored robe spasi i neki preživeli brodolomnik,
stranac, on zahvaljujući ovom institutu ne bi imao više nikakvih svojinskih prava na spašenoj
robi.1 Još jednostavniji put pribavljanja materijalnih dobara otvarao se za srednjovekovnog
feudalca kroz institut ius albanagii (poznat u našim krajevima toga doba kao »obensko pravo«
od francuskog »droit d'aubaine«). Vlastelin na čijoj bi teritoriji stranac umro postajao je
vlasnik sve njegove imovine koja se nalazila na toj teritoriji, jer stranac nije imao pravo da
bude ni ostavilac, ni naslednik. Ukoliko bi smo se osvrnuli još dalje u istoriju i podsetili se
gotovo potpune obespravljenosti stranaca u antičko doba preostalo bi nam jedino da
zaključimo kako današnje norme o pravima stranaca u većini država predstavljaju savršenstvo
međunarodne tolerancije i saradnje. Pa ipak, i pored nesumnjivog napretka, ni danas ne
možemo reći da su stranci u potpunosti izjednačeni u pravima sa domaćim državljanima u
bilo kojoj državi sveta. Taj diferencirani pristup prema domaćim državljanima i strancima
uvek se veoma jasno odslikavao u oblasti stvarnih prava, pa se kao takav javlja i danas,
naročito u pogledu prava na nepokretnosti. S obzirom na ograničenost teritorije svake države i
na ekonomsku moć i vlast koja se često vezuje za svojinu i druga stvarna prava na
nepokretnostima razumljivo je da će biti izražen interes države da nosioci ovih prava budu
lica koja se nalaze pod njenim personalnim suverenitetom.

3
1. PRAVA STRANACA

Norme o privatnim pravima stranaca tradicionalno se kvalifikuju među norme MPP.

Za razliku od kolizionih normi, one na pitanja koja im se postavljaju daju direktan odgovor
(može uživati, ne može uživati, može pod uslovom uzajamnosti, itd.), što znači da su odnosi
koji su njima regulisani – direktno regulisani. Naši organi uvijek i samo primjenjuju naše
norme o pravima stranaca, primjena stranih normi je isključena, kao što se ni naše norme neće
primijeniti u pitanju može li se neko pravo uživati u inostranstvu. Ovo ukazuje na djelovanje
principa teritorijaliteta u oblasti prava stranaca (Muminović, 2008).

Prava stranaca su direktno regulisana, ne regulišu se kn (odn. ZMPP). Uvijek se primjenjuju

domaće norme (domaći zakonodavac reguliše prava koja će stranac moći steći kod nas).
Apatridi se smatraju kao stranci.

Negativno – stranac je svako fizičko lice koje nema naše državljanstvo. Pozitivno – stranac je
svako fizičko lice koje ima državljanstvo neke strane države ili je apatrid.

Razlikujemo više klasifikacija prava stranaca. Podjela prava zavisi od kriterijuma

klasifikacije.

1. Ukoliko se klasifikuje po prirodi prava, onda se prava stranaca dijele na privatna (brak,
starateljstvo, nasljeđivanje) i javna (glasačko pravo, ekstradicija, pravo nastanjenja,
državljanstvo).

2. Ukoliko se klasifikuje u odnosu na činjenicu da li u konstituisanju nekog prava učestvuje ili

ne državni organ, onda se dobija podela na prava koja nastaju uz učešće državnih organa
(državljanstvo, dozvola stalnog nastanjenja, nasljedno pravo, brak) i ona koja nastaju bez toga
(autorska prava, sticanje svojine na pokretnim stvarima {osim oružja}).

3. Ukoliko se klasifikuje prema dostupnosti prava, onda govorimo o podjeli na:

4
3a) Opšta prava - ona prava u kojima su stranci izjednačeni sa domaćim državljanima, koja
su im bezuslovno dostupna. Kada govorimo o krugu opštih prava, govorimo o sferi
nacionalnog tretmana (izjednačavanje domaćih i stranih državljana). Tipično opšte pravo je,
na primjer, pravo na zaključenje braka.

3b) Relativno rezervisana prava - ona prava koja su strancima dostupna, ali su uslovljena
nekim dodatnim uslovom (reciprocitet, domicil, odobrenje) koje ne važi za domaće
državljane. Ovih prava je najviše, što pokazuje da stranci još nemaju jednak tretman sa
domaćim državljanima. Uostalom, da ga imaju, opala bi „cijena“ koje državljanstvo ima na
tržištu. Tipičan predstavnik ove grupe prava je pravo na sticanje svojine na nepokretnostima.

3c) Apsolutno rezervisana prava - su ona prava koja su strancima, upravo zbog tog njihovog
svojstva, nedostupna. Danas opada broj takvih prava, ali su ona, ipak, prisutna, naročito u
javnopravnoj sferi. Takvo je recimo pravo na obavljanje javnih i političkih funkcija, kakva je
sudijska – samo domaća lica mogu biti sudije. Ili, da ostanemo na terenu prava, pravo na
poslove javnog povjerenja je zadržano za domaće državljane. Tako se, recimo, stranac ne
može upisati u registar naših advokata. Ovo ga ne sprečava, međutim, da ad hoc zastupa pred
našim sudovima. Takođe, stranci ne mogu imati ni aktivno ni pasivno biračko pravo).

2. PRAVA STRANACA I PORODIČNOPRAVNI ODNOSI

2.1. Pravo stranaca na brak

Naše pozitivno pravo ne sadrži norme o pravu stranaca na brak ni u unutrašnjim

izvorima prava, ni u ratifikovanim međunarodnim izvorima. Uprkos tome, u savremenim
uslovima, nije sporno da svako ljudsko biće ima pravo na brak i da se ovo pravo tretira kao
osnovno ljudsko pravo. Ovaj zaključak jasno proizilazi iz najvažnijih međunarodnih
dokumenata (kako onih univerzalnog, tako i onih regionalnog karaktera) koji uređuju opšta
ljudska prava ili se nadovezuju svojim predmetom regulisanja na pojedine aspekte opštih
ljudskih prava (Opšta deklaracija o pravima čovjeka UN iz 1948. godine, Evropska
konvencija o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda iz 1950. godine,...).

5
 Pravo stranaca na brak jeste danas u ogromnoj većini država postavljeno kao opšte
pravo, tj. pravo koje je dostupno strancu pod jednakim uslovima kao i domaćim državljanima.
Jednake uslove treba u ovom kontekstu shvatiti kao lex fori, tj. materijalno (supstancijalno)
pravo države pred čijim organom stranac želi da stupi u brak ne postavlja, sa svoje strane,
nikakve posebne uslove s obzirom na svojstvo »stranca«. Drugo je pitanje da uslovi za
sklapanje braka potpadaju pod mjerodavno pravo određeno kolizionom normom domaće
države i da to pravo može faktički otežati sklapanje braka strancu u domaćoj državi zbog
smetnji koje domaće porodično pravo ne poznaje. To nije problematika prava stranaca da
stupaju u privatnopravne odnose, već je to pitanje sukoba zakona.

Izvjesna odstupanja od principa da je pravo stranaca na brak opšte pravo, postojala su

u nekim zakonodavstvima za slučajeve braka stranca, odnosno strankinje sa domaćom
državljankom, odnosno državljaninom. Povećana opreznost u ovoj oblasti se može pravdati u
slučajevima kada je zaključenje braka jedan od načina olakšanog sticanja državljanstva. Iako
danas nema eksplicitnih propisa o ovom pitanju, neosporno je da je pravo stranaca na
zaključenje braka kod nas opšte pravo.

Porodičnopravni odnosi → sva prava su u kategoriji opštih prava (jedino kod usvojenja i
starateljstva je uslovljeno, kao i kod nasljeđivanja nepokretnosti).

2.2. Pravo stranca da bude usvojilac ili usvojenik

Pravo stranaca da budu usvojioci ili usvojenici kod nas nije regulisano odgovarajućim
normama, iako bi to bilo neophodno, jer je problem složeniji i osjetljiviji od problematike
prava stranaca na brak. Primjenjujući tipologiju prava stranaca s obzirom na uslove pod
kojima su pojedina privatna prava dostupna strancima, teorijski su moguće tri situacije u
kojima se može postaviti pitanje prava stranaca da budu usvojioci ili usvojenici:

1) kada stranac želi da usvoji pred našim organom dijete koje ima strano državljanstvo – u
ovom slučaju, koji će se u praksi dešavati rijetko, naša država nema izraženi interes za
zaštitom domaćih državljana, te se to pravo može priznati kao opšte pravo;

2) kada usvojitelj – domaći državljanin želi da usvoji stranca pred našim organom – u ovom
slučaju pitanje se svodi na to, da li dijete – potencijalni usvojenik, kao stranac, može biti
usvojeno kod nas. Ukoliko naši organi imaju osnova da prihvate nadležnost, ni u ovom

6
slučaju nema razloga za to da se strancu – djetetu, na bazi njegovog svojstva uskrati pravo da
bude usvojenik, dakle, i ovo je opšte pravo;

3) treća je situacija kada stranac želi da usvoji dijete – domaćeg državljanina!!! U našem
pravu se strancima priznaje pravo da usvajaju domaće državljane samo kada nema
potencijalnih usvojilaca, naših državljana. Može se postaviti pitanje da li prioritet uspostavljen
u korist domaćih usvojilaca znači da je riječ o relativno rezervisanom pravu stranca (pri ovom
viđenju dodatni uslov bi bilo odsustvo adekvatnog domaćeg rješenja). Moglo bi se braniti i
tumačenje po kojem dodatnog uslova zapravo nema, jer prioritet uspostavljen u korist domaće
sredine je samo adekvatna interpretacija opšteg uslova, tj. brige za interesom djeteta. Mora da
postoji reciprocitet!

Ostaje da zaključimo da kod nas stranci imaju pravo da budu usvojioci domaćeg
djeteta. Da li je pri tome riječ o opštem ili pak o relativno rezervisanom pravu, ostaće sporno
do donošenja odgovarajućih propisa.

2.3. Pravo stranca da bude staralac ili štićenik

Kada je riječ o tome da lice stranog državljanstva bude staralac ili štićenik drugom licu
stranog državljanstva, ne javljaju se teškoće. Određena kolebanja postoje kada se postavlja
pitanje može li strani državljanin da bude štićenik domaćeg državljanina, a najsloženije je
pitanje može li strani državljanin da bude staralac domaćem državljaninu.

Pravo stranca da budu staraoci ili štićenici drugog stranog lica, kao i pravo stranca da
budu štićenici domaćeg državljanina priznaje se, po pravilu, kao opšte pravo. Takvo rješenje
je prihvatljivo i za naše pravo. Ovdje kao i kod usvojenja mora da postoji reciprocitet između
zemalja (domaće zemlje i zemlje stranca).

- Kod stvarnopravnih odnosa → kod nepokretnosti (sticanje svojine uslovljeno je

reciprocitetom).

- Obligacionopravni odnosi → ukoliko se odnose na nepokretnosti opet je uslovljeno

reciprocitetom!

7
3. PRAVA STRANACA I RADNI ODNOSI

Stranci mogu, u načelu, da zasnuju radni odnos u našoj državi. To je pravo bliže
regulisano Zakonom o uslovima za zasnivanje radnog odnosa sa stranim državljanima. Riječ
je o relatvino rezervisanom pravu, tj. stranci, koji žele da zasnuju radni odnos kod nas, pored
uslova koji se traže i od naših državljana, treba da ispune i nekoliko dodatnih uslova. Te
dodatne pretpostavke su sljedeće (Gradašćević-Sejdić):

a) Da strani državljanin ima odobrenje za stalno nastanjenje, odn. boravište ili pak odobrenje
za prviremeni boravak kod nas. Ovo odobrenje mogu dobiti samo pojedinci našeg porijekla,
ili lica čiji su članovi užeg porodičnog domaćinstva naši državljani ili lica kojima je već
odobren stalni boravak. Odobrenje za privremeni boravak mogu dobiti i druga lica, ukoliko
opravdaju razlog boravka (studije, specijalizacija, brak) i ukoliko dokažu da imaju sredstva za
izdržavanje.

b) Da stranac dobije odobrenje za zasnivanje radnog odnosa. Ovo odobrenje izdaje nadležni
organ za poslove zapošljavanja (kod nas Zavod za zapošljavanje). Kada stranac ima odobrenje
za stalno nastajanje, zahtjev za odobrenje za zasnivanje radnog odnosa podnosi on sam, a
odobrenje se izdaje za period važenja izdatog odobrenja za stalno nastanjenje. Ako stranac
ima odobrenje za privremeni boravak, zahtjev podnosi organizacija odnosno poslodavac, a
odobrenje se izdaje najduže do vremena dokle traje odobrenje za privremeni boravak, s tim da
će se radni odnos produžiti strancu kome je produžen privremeni boravak i kome je dato novo
odobrenje za zasnivanje radnog odnosa. Odobrenje za zasnivanje radnog odnosa se ne traži,
ako se radni odnos zasniva radi obavljanja stručnih poslova utvrđenih ugovorom o dugoročnoj
proizvodnoj kooperaciji, ugovorom o poslovno-tehničkoj saradnji ili ugovorom o prenosu
tehnologije. Radni odnos traje dok traje ugovor.

c) Da je riječ o radnom mjestu za koje je, opštim aktom organizacija kod koje se stranac
zapošljava, predviđeno da ga mogu obavljati i stranci, dakle da je riječ o poslovima koji nisu
rezervisani za domaće državljane. Odnosno, dozvola od strane odjela za strance pri MUP-u, tj.
prijava u CJB. U momentu zasnivanja radnog odnosa stranac mora dati pismenu izjavu o
prihvatanju nadležnosti naših sudova, u slučaju spora sa preduzećem, odnosno poslodavcem,
u povodu radnog odnosa.

8
 Protiv rješenja kojim se odbija zahtkev za zasnivanje radnog odnosa moguće je uložiti
žalbu, u roku od 15 dana od dostavljanja rješenja. U daljem roku od 30 dana nadležni organ
mora riješiti po žalbi, što znači da je postupak relativno hitan.

Privremene ili povremene poslove, u trajanju od najviše tri mjeseca u jednoj

kalendarskoj godini, stranac može obavljati bez ikakvih posebnih odobrenja, dakle, kao i naš
državljanin.

Javne funkcije i poslove od javnog povjerenja stranac ne može obavljati (sudijske ili
advokatske poslove).

9
4.PRAVA STRANACA NA OSNIVANJE PREDUZEĆA I
PREDSTAVNIŠTAVA U DOMAĆOJ ZEMLJI

Pravo stranaca da ulažu kapital u našoj državi (Službeni glasnik)

- Naše pravo poznaje četiri osnovna oblika stranih ulaganja:

1) Ugovor o ulaganju sredstava u domaća preduzeća ili druge oblike organizovanja;

2) Ugovor o kupovini dijela preduzeća ili cijelog preduzeća (ili akcija);

3) Ugovor o osnivanju sopstvenog ili mješovitog preduzeća i

4) Ugovor o koncesiji sa BOT aranžmanom.

Svi ovi oblici stranih investicija uslovljeni su reciprocitetom, što smatramo

nepotrebnim, ali lako ispunjivim uslovom, zbog činjenice da se gotovo sve, svjetske zemlje
otvaraju prema stranom kapitalu.

- Preduzeće koje se osniva je domaće preduzeće, ali sa stranim kapitalom.

4.1. Ko se smatra stranim ulagačem?

U uporednom pravu, najčešće se kao mjerilo koristi domicil (sjedište), ili pak,
državljanstvo. Odgovarajuća odredba u našem pozitivnom pravu nije sasvim jasna. Iz
konteksta bi se moglo zaključiti da je zakonodavac (po ZMPP) imao u vidu državljanstvo kao
mjerilo, te da se stranim ulagačem smatraju ona fizička lica (i pravna) koja su *strani
državljani. Stranim ulagačem se smatra i *naš državljanin koji ima prebivalište, odnosno
boravište u inostranstvu, u trajanju od najmanje godinu dana, i on se smatra strancem za
potrebe Zakona o stranim ulaganjima.

4.2. Obaveze i prava stranog ulagača

Osnovna obaveza stranog ulagača je uplata uloga, a to je istovremeno osnovni cilj

domaćeg zakonodavca: privući strani kapital. U članu 11. Zakona o stranim ulaganjima
naglašeno je da strani ulagač ima pravo »*da upravlja ili učestvuje u upravljanju preduzeća«.

10
Istovremeno, dato mu je i pravo *kontrole poslovanja preko uvida u poslovne knjige
preduzeća, kao i pravo na reviziju periodičnog i godišnjeg obračuna. Osim toga, strano lice
*učestvuje u dobiti, sa pravom *reinvestiranja i repatriacije (povlačenja) dobiti, može da
proda svoj udio, ili svoje preduzeće, može *povući pojedina uložena sredstva, ukoliko je to
pravo, ugovorom, izričito pridržao i ima pravo na udio u neto-imovini i na njegov povraćaj.

4.3. Koncesije i BOT

Koncesija je ugovor kojim se na koncesionara (strano ili domaće lice) prenosi pravo
korišćenja prirodnog bogastva (na primjer minerali), ili dobra u opštoj upotrebi, ili mu se daje
dozvola za obavljanje djelatnosti koja je od opšteg interesa (npr. vođenje zatvora), od strane
koncendenta, pod posebno propisanim uslovima uz naknadu, određeni vremenski period.
Koncesijom se na koncesionara prenosi pravo korišćenje javnih dobara, dobara u opštoj
upotrebi, prirodnih bogatstava, određeni period.

Poseban oblik koncesije je finansiranje projekta (BOT = gradi-radi-prenesi), na bazi

koga se pristupa izgradnji objekta (primer – autoput), njegovoj eksploataciji od strane
koncesionara, određeni broj godina, koji ne može biti duži od 30, i njegovoj predaji našoj
državi nakon proteka dogovorenog vremena.

Uslovi za davanje koncesije sastoje se u potrebi za racionalizacijom u korišćenju

bogastva, unapređenju djelatnosti koja je predmet koncesije i zaštiti unapređenja životne
sredine. Prijedlog za davanje koncesije podnosi se Vladi, koja, na bazi njega, donosi
koncesioni akt, koji se objavljuje u Službenom glasniku. Vlada, po sprovedenoj javnoj
licitaciji, donosi odluku o izboru koncesionara, sa kojim u svojstvu koncedenta (koncedent
može biti i jedinica lokalne samouprave u oblastima koncesija za komunalne djelatnosti)
zaključuje ugovor o koncesiji. Za obavljanje koncesione djelatnosti koncesionar osniva
posebno preduzeće, ukoliko ga već nema. Ugovor o koncesiji zaključen sa stranim
investitorom se prijavljuje i registruje na isti način kao i ugovori o drugim oblicima stranih
ulaganja. Povlastice koje važe u sferi stranih ulaganja važe i u pogledu ovog oblika stranih
ulaganja.

11
4.4. Osnivanje stranih predstavništava

Strana lica mogu osnivati stana predstavništva. Predstavništva se mogu otvoriti gotovo
u svim oblastima ekonomskih aktivnosti (proizvodnja, promet roba, bankarstvo, osiguranje, te
određene usluge - predstavništvo za agencijske poslove u vazdušnom saobraćaju.). Ne mogu
se osnivati predstavništva u oblasti naoružanja i vojne opreme i hemijske industrije.

Predstavništvo stranog lica (kod nas filijale) nema svojstvo pravnog lica (te ne bi
mogla i trebali imati pravo na otvaranje Ž-R; za razlku od Francuske gdje filijale,
predtavništva imaju svojstvo pravnog lica) i ne može zaključivati ugovore o
spoljnotrgovinskom prometu, već može samo obavljati druge poslove po nalogu osnivača.
Predstavništva stranih lica se bave, prije svega, istraživanjem tržišta, vršenjem prethodnih i
pripremnih radnji za zaključivanje ugovora, uspostavljanjem poslovne saradnje.
Predstavništva za agencijske poslove u vazdušnom saobraćaju mogu prodavati sopstvena
prevozna dokumenta (avio karte) u skladu sa zaključenim ugovorima o toj prodaji.

Zahtjev za otvaranje predstavništva stranog lica podnosi se ogranu nadležnom za

ekonomske odnose sa inostranstvom, pri kojem se vodi Registar predstavništava stranih lica.
Ministarstvo je dužno da o zahtjevu za otvaranje predstavništva odluči u roku 30 dana od dana
podnošenja zahtjeva.

4.5. Privatizacija

Po našem pravu strano fizičko i pravno lice može biti vlasnik sam ili zajedno sa
drugim stranim ili domaćim fizičkim ili pravnim licem bez obzira na oblik preduzeća, broj
akcija, odnosno veličinu udjela.

U zemljama u tranziciji, pravo da budu vlasnici preduzeća stranci ostvaruju, faktički u

procesu privatizacije. Pod privatizacijom se podrazumijeva pretvaranje državne svojine u
privatnu. Najvažniji oblik privatizacije je privatizacija vlasništva nad preduzećima.

Stranac se može pojaviti kao učesnik u privatizaciji ukoliko država nije usvojila, kao
isključiv sistem *insajderske privatizacije, po kome svojinu nad akcijama stiču zaposleni u
preduzeću. Ako država usvoji sistem *vaučerske privatizacije po kome svi građani besplatno
dobijaju vaučere, stranac se kao učesnik u privatizaciji, pojavljuje samo posredno:

12
1. otkupom vaučera, kada je to dozvoljeno,

2. učešćem u akcijskim fondovima preko kojih građani vaučere pretvaraju u akcije,

3. otkupom na sekundarnom tržištu.

Stranci neposredno stiču svojinu nad preduzećima u privatizaciji ako je usvojen sistem
prodaje kapitala, akcija, odnosno udjela u preduzeću.

Strano fizičko i pravno lice svojinu nad kapitalom stiče u postupku prodaje na javnom
tenderu ili aukciji, a kao sredstvo plaćanja koriste se devize, a izuzetno i domaća valuta.

Poseban oblik privatizacije je i pretvaranje potraživanja u kapital dužnika (swap). Po

važećem Zakonu o privatizaciji Republike Srbije pretvaranje novčanog potraživanja u kapital
je privilegija povjerioca sa većinskim domaćim državnim kapitalom.

Poseban i specifičan oblik privatizacije, u kome se kao korisnici mogu pojaviti stranci,
jeste reprivatizacija, odnosno denacionalizacija, povraćaj nacionalizovane ili konfiskovane
imovine bivšem vlasniku. Stranac se može pojaviti kao korisnik denacionalizacije ukoliko mu
je imovina bez naknade bila oduzeta, ili ukoliko je u momentu oduzimanja imovine bio
domaći državljanin, a kasnije je došlo do promjene državljanstva.

13
ZAKLJUČAK

Iz obrade pomenute teme možemo zaključiti da svaka država, pa tako i Bosna i

Hercegovina, nastoji da u svom zakonodavnom radu zaštiti svoje interese što je više moguće,
tj. interesima svojih građana. Ali kao što smo vidjeli u ovom radu, on nije neograničen i
izoliran i mora se oslanjati na međunarodne standarde propisane u izvorima međunarodnog
prava poput međunarodnih konvencija i deklaracija.

Bosna i Hercegovina svojim Ustavom propisuje minimalna prava i obaveze stranaca, koje
dopunjuje zakonima i međunarodnim ugovorima, pre svega sa susednim zemljama, a time i sa
ostatkom sveta.

Pokušaji zakonodavca ogledaju se u poboljšanju životnog standarda i zaštiti građana, pa

bismo mogli reći da je položaj stranaca gori od položaja domaćih građana, iako smo vidjeli
da, na primjer, može biti i bolji. sa stranim investitorima, što je opet opravdano poboljšanim
razvojem.

14
LITERATURA

Gradašćević-Sejdić, J. (bez datuma). Pravni aspekti rada stranaca u Bosni I Hercegovini.

Muminović, E. (2008). Procesno međunardno privatno pravo. Sarajevo: Univerzitet u

Sarajevu, Pravni fakultet.

Pavelica, M. STVARNA PRAVA STRANACA. Novi Sad.

Sadiković, L. Ljudska prava. Univerzitet u Sarajevu, Kriminalistika kriminologija i

sigurnosne studije.

Službeni glasnik. (bez datuma). Preuzeto 28. Maj 2021 iz ZAKON O STRANCIMA: PRAVA
STRANACA NA OSNIVANJE PREDUZEĆA I PREDSTAVNIŠTAVA U DOMAĆOJ
ZEMLJI

15