TGFU

Διδακτικά Παιχνίδια για Κατανόηση

Μια πρόταση για τη διδασκαλία των

αθλοπαιδιών
Αναμόρφωση του τρόπου διδασκαλίας της
Φυσικής Αγωγής
Στο πλαίσιο της επίτευξης των ευρύτερων στόχων της Φυσικής Αγωγής,
τις τελευταίες δεκαετίες έχει αρχίσει να περιορίζεται η εφαρμογή της
παραδοσιακής διδακτικής προσέγγισης μέσω της διδασκαλίας της τεχνικής
των αθλημάτων. Αυτή η προσέγγιση επικεντρώνεται στην απόδοση των
μαθητών και περιορίζει την προσωπική επιτυχία τους, ενώ συμβάλει
ελάχιστα στην ανάπτυξη της ικανότητας για επίλυση των προβλημάτων,
αλλά και στην κατανόηση των αθλοπαιδιών.
Η σύγχρονη βιβλιογραφία προτείνει νέα ολοκληρωμένα μοντέλα
διδασκαλίας που επιτρέπουν στον εκπαιδευτικό να παρέχει στους μαθητές
του εναλλακτικές πηγές μάθησης και παρακίνησης.
Τα μοντέλα αυτά συμβάλλουν στην αναβάθμιση του τρόπου διδασκαλίας
της Φυσικής Αγωγής και είναι επικεντρωμένα στο παιχνίδι. Ένα τέτοιο
μοντέλο είναι το Teaching Games for Understanding. (TGfU-ΔΠΚ)

⚫(Bunker & Thorpe, 1982; Clemente & Mendes, 2011, Díaz-Cueto, Hernández-álvarez, & Castejón,
2010)
 Η διαφορετική προσέγγιση

Το διδακτικό μοντέλο ΔΠΚ διατυπώθηκε για πρώτη

φορά στη Μεγάλη Βρετανία από τους Bunker και Thorpe
και διασκευάζει τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας των
αθλοπαιδιών με μια πιο εποικοδομητική μαθητο-κεντρική
και παιχνιδο-κεντρική προσέγγιση.

ανάμεσα στη διδακτική προσέγγιση με ΔΠΚ και σε μια

διδασκαλία βασισμένη στην τεχνική, είναι η εστίαση της
προσοχής σε ζητήματα τακτικής.
Δηλαδή ενώ μία παραδοσιακή προσέγγιση στρέφεται στις
θεμελιώδεις τεχνικές του παιχνιδιού, μία προσέγγιση με
ΔΠΚ εμβαθύνει στις θεμελιώδεις στρατηγικές.
 Γιατί;
Η ανάγκη για την ανάπτυξη των TGfU
προέκυψε για τους εξής λόγους:
Σχολική Φυσική Αγωγή α)η πλειοψηφία των
μαθητών στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής
σημείωνε μικρή επιτυχία, όταν δινόταν έμφαση
στην επίδοση και αποφοιτούσαν από το σχολείο με
ελλειπή γνώση για τα ομαδικά παιχνίδια
Αγωνιστικός αθλητισμός β)η ύπαρξη επιδέξιων
παικτών χωρίς πρωτοβουλίες και με φτωχές
ικανότητες στη λήψη αποφάσεων, εξαρτημένοι εξ
ολοκλήρου από τον προπονητή
 Ο σκοπός

Σκοπός των Διδακτικών Παιχνιδιών για

Κατανόηση είναι να βοηθήσουν τους μαθητές να
καταλάβουν όλες τις πτυχές των παιχνιδιών
αυξάνοντας παράλληλα τη φυσική
δραστηριότητα, τη συνεργατικότητα, την
παρακίνηση, αλλά και την ευχαρίστηση στο
μάθημα της Φυσικής Αγωγής.
 Η φιλοσοφία
Οι μαθητές μαθαίνουν πρώτα το γιατί κι ύστερα το πώς.

Το παιδαγωγικό μοντέλο TGfU προτείνει κατά την εκμάθηση των

παιχνιδιών να δίνεται έμφαση στην κατανόηση της λογικής που
επιβάλλεται από τους κανονισμούς του παιχνιδιού.

«Το παιχνίδι που είναι προσαρμοσμένο στο επίπεδο και την

ηλικία των παιδιών, τα παρακινεί να συμμετέχουν ενεργά, να
κατανοούν, να συγκρίνουν, να σκέφτονται».

⚫ (Bunker & Thorpe, 1982; Hopper, 2002)

 “Μεταφορά Γνώσεων”
Αναφέρεται στην ικανότητα των παιδιών να χρησιμοποιούν και να εφαρμόζουν
έννοιες και γνώσεις που έχουν μάθει ή δεξιότητες, τις οποίες έχουν αναπτύξει από
κάποιο άθλημα που διδάχθηκαν παλαιότερα, σ’ αυτό το οποίο προσεγγίζουν για
πρώτη φορά.
Κατηγορίες παιχνιδιών
❖ Παιχνίδια στόχου
π.χ. τοξοβολία, γκολφ
❖ Παιχνίδια φιλέ-τοίχου
π.χ. βόλεϊ, τένις
❖ Παιχνίδια διείσδυσης
π.χ. χάντμπολ, μπάσκετ, ποδόσφαιρο, χόκεϊ
❖ Παιχνίδια χτυπήματος-ανάπτυξης
π.χ. κρίκετ, μπέιζμπολ, σόφτμπολ

Η μεταφορά των γνώσεων τακτικής και στρατηγικής επιτυγχάνεται όταν τα αθλήματα ανήκουν
στην ίδια κατηγορία. κεφαλαιοποίηση
Τα 6 βήματα διδασκαλίας
1ο Μετασχηματισμός του αθλήματος και προσαρμογή στο
γνωστικό επίπεδο των παιδιών.
2ο Εκτίμηση του παιχνιδιού και κατανόηση των κανόνων
του παιχνιδιού.
4ο Η λήψη των κατάλληλων αποφάσεων. Τα παιδιά
απαντούν στο τι να κάνουν και στο πως να το πράξουν.
5ο Τρόπος Εκτέλεσης όλων όσων έχουν αποφασιστεί να
εφαρμοστούν, υπολογίζοντας το πλαίσιο του κάθε
παιχνιδιού και αντιμετωπίζοντας την κάθε κατάσταση ως
ξεχωριστή.
6ο Η τελική απόδοση. Η επιτυχία εξαρτάται από το ποια
κριτήρια έχουν οριστεί και το ποσοστό επίτευξής τους.
Μέθοδος των διδακτικών παιχνιδιών για κατανόηση
(Teaching Games for Understanding - TGfU)

Από την τακτική στην τεχνική

Πρώτα πως παίζεται ένα

παιχνίδι (τακτική συμπεριφορά) και μετά
διδάσκουμε τις δεξιότητες της αθλοπαιδιάς
(τεχνική)
Μέθοδος των διδακτικών παιχνιδιών για κατανόηση
(Teaching Games for Understanding - TGfU)

Στα πρώιμα στάδια μάθησης, είναι απαραίτητο ο κφα να

σχεδιάσει μορφές του ολοκληρωμένου παιχνιδιού
κατάλληλες για την ηλικία και την εμπειρία των μαθητών
(π.χ. μικρότερα όρια, λιγότεροι παίκτες. . . ).
Tο μάθημα αρχίζει με τροποποιημένο παιχνίδι* που
εμπεριέχει την κεντρική ιδέα της αθλοπαιδιάς που
θέλουμε να διδάξουμε π.χ. ένα απλό παιχνίδι κατοχής
της μπάλας που επιτρέπει στους μαθητές να αναπτύξουν
ομαδικές και ατομικές στρατηγικές.

*προσαρμογή στο επίπεδο μαθητών

Μέθοδος των διδακτικών παιχνιδιών για κατανόηση
(Teaching Games for Understanding - TGfU)

Στη συνέχεια με μια σειρά ερωτήσεων ο κφα θέτει

προβλήματα στρατηγικής στους μαθητές του και τους
ωθεί να σκεφτούν σχετικά με το «τι να κάνουν» στις
σταθερά μεταβαλλόμενες καταστάσεις ενός παιχνιδιού.
Οι μαθητές καλούνται να σκεφτούν, να πάρουν σωστές
αποφάσεις και να δράσουν ανάλογα.
Είναι σημαντικό η διδασκαλία στην προσέγγιση ΔΠΚ να
εστιάζεται κυρίως πάνω στις διαδικασίες λήψης
απόφασης.
καθοδηγούμενη ανακάλυψη
Η κατανόηση των όσων διαδραματίζονται στο
μάθημα κατέχει βασική θέση στο μοντέλο TGfU
Η κατανόηση αφορά:
Στοιχεία τακτικής όπως:
• Την κατανόηση των κανόνων του παιχνιδιού.
• Την κατανόηση της τακτικής του παιχνιδιού και τη
σύνδεση αυτής με συγκεκριμένες καταστάσεις (π.χ. σε
έναν αγώνα μπάσκετ, τι σημαίνει άμυνα ζώνης και πότε
εφαρμόζεται).
• Την κατανόηση των διαφορετικών τρόπων παιξίματος
(π.χ. στην πετοσφαίριση γιατί να επιλέξουμε καρφί
πρώτου χρόνου σε μια συγκεκριμένη φάση).
• Την κατανόηση των θέσεων των παικτών και του ρόλου
τους στην άμυνα, την επίθεση, στο ξεκίνημα κάθε νέας
φάσης, όταν δεν έχουν την κατοχή της μπάλας, κ.ά.
Στοιχεία στρατηγικής του παιχνιδιού
όπως:
• Την αναγνώριση των διαθέσιμων επιλογών του
παίκτη ή της ομάδας.
• Την αναγνώριση του τρόπου παιξίματος του
αντιπάλου.
• Την προσαρμοστικότητα στις επιλογές και τις
κινήσεις του αντιπάλου.
• Την αναγνώριση των πλεονεκτημάτων και
μειονεκτημάτων κάθε τρόπου παιξίματος.
• Τη γρήγορη λήψη αποφάσεων.
• Τη δημιουργία συνδέσεων μεταξύ τακτικής και
τεχνικής παιχνιδιού.
Δανιά, Α. (2017). Διδάσκοντας παιχνίδια με έμφαση στην κατανόηση της τακτικής
Μέθοδος των διδακτικών παιχνιδιών για κατανόηση
(Teaching Games for Understanding - TGfU)

Όταν ο κφα διαπιστώσει ότι οι μαθητές έμαθαν τη

διδαχθείσα τακτική συμπεριφορά, τότε διδάσκει τις
κινητικές δεξιότητες που απαιτούνται (τεχνική).

Η συγκεκριμένη διδακτική προσέγγιση δεν αγνοεί, ούτε

υποτιμά τη σημασία της ανάπτυξης καλής τεχνικής.
Αντίθετα, ο κφα στρέφεται προς την εκτέλεση
δεξιοτήτων, αφού χρησιμοποιήσει και χειριστεί
επιδέξια τροποποιημένες μορφές του παιχνιδιού, για
να «καθορίσει το σκηνικό για την ανάπτυξη της
τακτικής επίγνωσης και της λήψης απόφασης»
 Τροποποίηση παιχνιδιού

• Οι Βασικοί κανονισμοί ενός παιχνιδιού είναι αυτοί

που προσδίδουν τη βασική μορφή σε ένα παιχνίδι. Στο
ποδόσφαιρο, για παράδειγμα, ο κανονισμός που
απαγορεύει τους παίκτες να ακουμπούν τη μπάλα με τα
χέρια είναι βασικός κανονισμός και δεν τον αλλάζουμε.
• Οι Δευτερεύοντες κανονισμοί, αντίθετα, είναι αυτοί
που όταν τους τροποποιήσουμε μπορεί να κάνουμε
μεγαλύτερη την ανάγκη για την εφαρμογή στρατηγικής
(αριθμός παικτών, απαιτούμενες πάσες, συμμετοχή
κοριτσιών κλπ.)
Καταλυτικός ο ρόλος του κφα

Καθοριστικό ρόλο έχουν οι ερωτήσεις κατά τη

διάρκεια του μαθήματος.
Σχεδιασμός των σωστών ερωτήσεων από το κφα,
ώστε τα παιδιά να δημιουργήσουν ένα υπόβαθρο
πάνω στο οποίο θα κτίσουν την γνώση τους σχετικά
με τον τρόπο δράσης τους.
Καταλυτικός ο ρόλος του κφα
4 κατηγορίες ερωτήσεων ανάλογα με τη γνωστική λειτουργία που ενεργοποιούν
(Siedentop & Tannehill, 2000).
1. Ανάκλησης (μνήμη)
π.χ. που θα πρέπει να εστιάζεις το βλέμμα σου όταν κάνεις ντρίμπλα;

2. Σύγκλισης (ανάλυση και ενσωμάτωση ήδη κεκτημένης γνώσης στην

επίλυση νέων προβλημάτων)
π.χ. γιατί πρέπει να στεκόμαστε μεταξύ του αντιπάλου και του καλαθιού;

3. Απόκλισης (απαντήσεις σε νέες καταστάσεις μέσω επίλυσης

προβλημάτων)
π.χ. με ποιους τρόπους μπορεί να ξεκινήσει η επίθεση μετά από «κλέψιμο»
της μπάλας από τους αντιπάλους;

4. Εκτίμησης (προσωπικές επιλογές, στάσεις, γνώμες)

π.χ. πως θα αντιδρούσες σε αυτή την κατάσταση;
Σε κάθε παιχνίδι η διδακτική
διαδικασία εξαρτάται από την εύρεση
απαντήσεων στο ερώτημα:
 Παράδειγμα με τη μέθοδο των
διδακτικών παιχνιδιών – Ποδόσφαιρο
Στόχος: οι μαθητές να μάθουν να κινούνται στον κενό χώρο για να
δεχτούν μια πάσα. Συγκεκριμένα, θα μάθουν να τοποθετούνται πίσω και
ανάμεσα από δυο αντιπάλους.

Τροποποιημένο παιχνίδι 3:3 για την «κίνηση στον κενό χώρο»

Η κάθε ομάδα προσπαθεί να εκτελέσει 3 συνεχόμενες πάσες, χωρίς να
ακουμπήσει ο αντίπαλος τη μπάλα για να έχει δικαίωμα να σκοράρει.
Αλλαγή ρόλων.
Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού ο ΚΦΑ δίνει ανατροφοδότηση για το που
πρέπει να σταθούν οι μαθητές για να δεχτούν πάσα.
Οι μαθητές ενθαρρύνονται να συζητήσουν την ομαδική τακτική και να
σχεδιάσουν τη δική τους συλλογική γνώση για να «οικοδομήσουν» την
κατανόηση του παιχνιδιού.

Προσοχή! Ανατροφοδότηση μόνο σε σχέση με την τακτική συμπεριφορά

 Παράδειγμα με τη μέθοδο των
διδακτικών παιχνιδιών – Μπάσκετ

Στόχος: οι μαθητές να μάθουν να ελευθερώνονται από τον αντίπαλο και

να κινούνται χωρίς τη μπάλα.
Τροποποιημένο παιχνίδι 5:5
Η κάθε ομάδα προσπαθεί να εκτελέσει 6 συνεχόμενες πάσες, ώστε να
κερδίσει ένα πόντο. Οι αντίπαλοι προσπαθούν να «κόψουν» τη μπάλα.
Αλλαγή ρόλων.
Κανόνες: Δεν επιτρέπεται η σωματική επαφή και η διεκδίκηση της
μπάλας, ενώ βρίσκεται σε χέρια παίκτη.
 Παράδειγμα με τη μέθοδο των
διδακτικών παιχνιδιών – Μπάσκετ
Στη συνέχεια το παιχνίδι σταματά και ο κ.φ.α. θέτει στους μαθητές
ερωτήσεις.
π.χ. ρωτά τι μπορεί να κάνει ένας παίκτης για να πιάσει τη μπάλα,
σε ποιον και πότε ο παίκτης που έχει τη μπάλα πρέπει να πασάρει, τι
είδους πάσα πρέπει να κάνει κτλ.
 Παράδειγμα με τη μέθοδο των
διδακτικών παιχνιδιών – Βόλεϊ
Στόχος: Χτύπημα της μπάλας από κάτω με την παλάμη, μετακινήσεις στο χώρο
σε διάφορες κατευθύνσεις κι επίπεδα και γρήγορη μετακίνηση προς την μπάλα.
Τροποποιημένο παιχνίδι σε ζευγάρια
Το ½ γήπεδο χωρίζεται στη μέση κατά μήκος (π.χ. με σχοινάκι) και κάθε μαθητής
κινείται στο δικό του μισό γήπεδο. Σκοπός του παιγνιδιού είναι η μπάλα να πέσει
στο τετράγωνο του άλλου παιδιού. Ένας παίκτης μπορεί να κερδίσει βαθμό όταν
ρίξει τη μπάλα στο απέναντι γήπεδο κι αναπηδήσει περισσότερες από 1 φορά πριν
την κτυπήσει ο αντίπαλος ή όταν ο αντίπαλος δεν καταφέρει να επιστρέψει την
μπάλα στο αντίπαλο γήπεδο.
Κανονισμοί: Το κτύπημα της μπάλας γίνεται με ανοικτή παλάμη από κάτω προς
τα πάνω. Δεν επιτρέπεται το πιάσιμο της μπάλας. Τα παιδιά δικαιούνται να
κτυπήσουν μία φορά την μπάλα για να τη στείλουν στο αντίπαλο γήπεδο, ενώ η
μπάλα μπορεί να αναπηδήσει μόνο μια φορά στο τετράγωνο.
 Παράδειγμα με τη μέθοδο των
διδακτικών παιχνιδιών – Χάντμπολ
Σκοπός: Το παιχνίδι εξασκεί τις μεταβιβάσεις, τις αμυντικές τοποθετήσεις
για κόψιμο της μεταβίβασης, την κίνηση στον κενό χώρο, τον
προσανατολισμό.
Τροποποιημένο παιχνίδι: Οι μαθητές χωρίζονται σε 2 ισάριθμες ομάδες
μέσα σε οριοθετημένο χώρο, ανάλογα με τον αριθμό τους. Σκοπός του
παιχνιδιού είναι μια ομάδα να προλάβει να κάνει 10 συνεχόμενες πάσες=1
γκολ. Αν η μπάλα κοπεί από τους αμυντικούς, η μέτρηση αρχίζει άμεσα για
την αντίπαλη ομάδα.
Κανονισμοί: Δεν επιτρέπεται το μαρκάρισμα και η επαφή με τον αντίπαλο.
Επιτρέπεται η ντρίμπλα, η πάσα, το κράτημα της μπάλας για 3 δευτερόλεπτα,
και μέχρι 3 βήματα με την μπάλα στα χέρια.
Πλεονεκτήματα του μοντέλου TGfU σε σχέση με τη
μέθοδο των δεξιοτήτων

✓ Οι μαθητές ικανοποιούν από την αρχή την ανάγκη

τους για παιχνίδι.
✓ Κατά τη διάρκεια του τροποποιημένου παιχνιδιού,
αντιλαμβάνονται ότι δεν μπορούν να εκτελέσουν
σωστά τις κινητικές δεξιότητες του αθλήματος,
οπότε είναι ευκολότερο για τον κφα να τους
πείσει να ασχοληθούν στη συνέχεια με την
τεχνική.
✓ Τα παιδιά μαθαίνουν την τακτική συμπεριφορά και
τις δεξιότητες παίζοντας.
Πλεονεκτήματα του μοντέλου TGfU σε σχέση με τη
μέθοδο των δεξιοτήτων
✓ Οι ίδιοι οι μαθητές αποκτούν πρωταγωνιστικό ρόλο,
προωθούν τη ροή του μαθήματος, κερδίζουν
εμπειρίες, γίνονται πιο αποφασιστικοί παίκτες.
✓ Ερευνητικά αποτελέσματα έδειξαν ότι η λήψη
αποφάσεων και η αποφασιστικότητα των παιδιών
«διδάσκονται-αυξάνονται» με τον καλύτερο τρόπο,
όταν η διαδικασία μάθησης σχεδιάζεται βάσει του
ΔΠΚ.
✓ Το ΔΠΚ «δημιουργεί ομαδικούς παίκτες οι οποίοι
είναι καλοί λύτες περίπλοκων προβλημάτων, καλοί
γνώστες στρατηγικής, οι οποίοι προσπαθούν για την
επίτευξη κοινών στόχων ενεργώντας
αποτελεσματικά».
Πηγές
Δανιά, Α. (2017). Διδάσκοντας παιχνίδια με έμφαση στην
κατανόηση της τακτικής. Ένα σύγχρονο μοντέλο Φυσικής Αγωγής
Δανιά Α., Teaching Games for Understanding, Παρουσίαση,
ΕΚΠΑ
Λευτεράτος Χ. & Τσαγγαρίδου Ν. (2010). Αναζητήσεις στη Φ.Α. &
τον Αθλητισμό, 8 ,43 – 69 48
Χατζόπουλος, Δ. Μέθοδοι διδασκαλίας αθλοπαιδιών στο σχολείο.
Παρουσίαση, ΑΠΘ
Howarth, K. (2001). Space, the Final Frontier, Teaching
Elementary P.E., 1, 8- 11
Werner, P. (2001). More Tactical Approaches to Playing Games,
Teaching Elementary P.E., 1, pp.6-7.