Kasaysayan ng Pagsasaling-wika sa Daigdig

Panimula

Sisimulan ang pagtalakay ng modyul na ito sa pamamagitan ng pagbabaliktanaw sa

kasaysayan ng pagsasaling-wika. Ang pagsasaalang-alang kung paano nalinang at
lumaganap sa buong daigdig ang gawaing pagsasalin ay malaking bagay para
maunawaan ang kahalagahan ng masalimuot na gawain ito. Sinasabing ang
pagsasalin ay na kakambal na ng kasaysayan. At ang kasaysayan ay nakabuhol sa
panitikan Villafueret, 2000). Hinalaw ni Santiago (2003) sa aklat ni Savory (The Art
of Translation, 1968) ang naging kasaysayan ng pagsaaling-wika sa daigdig. Kilalanin
natin kung sinu-sino ang pinagkakautangan natin ng pagsasalin ng mga akdang
pampanitikan at mga kasulatan ng Latin at Griyego.

Hindi maitatatwang malaki ang papel na ginampanan

ng pagsasaling-wika. Nakatutulong ito upang lubos na
makilala ng mga mag – aaral ang pagkakaiba ng
dalawang magkaibang wika sa istruktura at sa
kulturang nakabigkis sa bawat isa. Balik – tanawin
natin ang kasaysayan ng pagsasalin sa Pilipinas at sa
buong daigdig.

Ang kinikilalang unang tagasalin ay si Andronicus na

siyang nagsalin ng Odyssey ni Homer sa anyong patula
(240 B.C.) Sinundan ito nina Naevius at Ennius, gayon
din nina Cicero at Catulus. Sa pagdaraan ng
maraming taon ay dumami nang dumami ang mga
tagasaling-wika na siyang nagdulot ng malaking pag-
unlad ng mga bansa sa
Europa at Arabya. Nakilala ang lungsod ng Bagdad
bilang isang paaralan ng pagsasaling-wika sa pamamagitan ng isang pangkat ng mga
iskolar na nakaabot sa Bagdad at isinalin sa Arabiko ang mga isinulat nina Aristotle,
Plato, Galea, Hippocrates at iba pa. Pagkaraan ng tatlong siglo,
Toledo naman ang sumibol sa larangan ng pagsasalingwika. Ang mga tanyag na
tagapagsalin ay sina
Adelard at Retines. Ang
sinasabing
pinakataluktok na
panahon ng
 pagsasaling-wika ay ang panahon ng pagsasalin ng
Bibliya.
Ang kinikilalang pinakamabuting salin ng Bibliya ay ang salin ni Martin Luther (1483-
1646).

Ang kinikilalang “Prinsipe ng Pagsasalingwika” sa Europa ay si Jacques Amyot na

siyang nagsalin ng “Lives of Famous Greeks and Romans”(1559) ni Plutarch sa
wikang Aleman.
Si John Dryden ay ibinibilang din na
isang mahusay na tagapagsalin dahil
pinag-uukulan niya ng maingat na
paglilimi ang gawang pagsasalin
sapagkat naniniwala siyang ang
pagsasalin ay isang sining
.

Noong
1792,
sa
aklat
na
“Essay
on the

Principles of Translation
” ni Alexander Tyler,
binigyang diin ang tatlong panuntunan sa
pagsasalin. Ang mga ito ay ang mga
sumusunod: Ang isang salin ay
kailangang katulad na katulad ng
orihinal sa diwa; Ang istiloat paraan ng
pagsulat ay kailangang katulad ng sa
orihinal; Ang isang salin ay
kailangang magtaglay ng “luwag at
dulas” ng pananalitang tulad ng sa
orihinal upang hangga’t maaari ay
magparang orihinal. Ayon naman
kay Matthew Arnold ang isang salin
ay kailangang magtaglay ng bisang
katulad ng sa orihinal. Ang
paniniwalang ito ay sumasalungat
sa paniniwala ni F.W. Newman na
ang isang salin ay kailangang
matapat sa orihinal, na kailangang
madama ng bumabasa na ang kanyng binabasa ay isang salin at hindi orihinal. Sa
pagsapit ng ikadalawampung siglo ay isa na lamang karaniwang gawain ang
pagsasalingwika kaya naman ang uri ng mga nagsisunod na salin ay mababa sa uring
nararapat.

A. Ang mga Pagsasalin sa Bibliya

Ang orihinal na manuskrito o teksto ng Bibliya ay sinasabing wala na. Ang kauna-
unahang teksto nito ay nasusulat sa wikang Aramaic ng Ebreo at ito ang
pinaniniwalang pinagmulan ng salin ni Origen sa wikang Griyego na kilala sa tawag
na Septuagint gayon din ang salin ni Jerome sa wikang Latin.

Ang tatlong itinuturing na pinakadakilang salin ng Bibliya ay ang kay Jerome (Latin),
ang kay Luther (Aleman) at ang kay Haring James (Ingles-Inglatera). Samantalang
ang kauna-unahang salin sa Ingles ng Bibliya ay isinagawa ni John Wyclif. Ang unang
salin ng mga Katoliko Romano ay nakilala sa tawag na Douai Bible. Sa lupong binuo
ni Haring James sa pagsasalin ng Bibliya, naging panuntunan na ang pagsasalin ay
maging matapat sa orihinal na diwa at kahulugan ng Banal na Kasulatan, dito nga
nakilala ang “Authorized Version”. Ang maituturing naman na pinakahuling salin ng
Bibliya ay ang “The New English Bible” (1970) na inilimbag ng Oxford University. Sa
dinami-dami ng mga pagsasaling isinagawa sa Bibliya, kinailangan pa rin ang muling
pagsasalin dahil sa mga sumusunod na dahilan: (1) Marami nang mga natuklasan ang
mga arkeologo na naiiba sa diwang nasasaad sa maraming bahagi ng mga unang
salin; (2) Naging marubdob ang pag-aaral sa larangan ng linggwistika na siyang
naging daan ng pagpapalinaw ng maraming malabong bahagi ng Bibliya; (3) Ang
sinaunang wikang ginamit sa klasikang English Bible ay hindi na halos maunawaan ng
kasalukuyang mambabasa bukod sa kung minsan ay iba na ang inihahatid na diwa.

B. Ang mga Pagsasalin sa mga

Akdang Klasika

Ang kalakhan ng kinikilalang mga

akdang klasika ay ang mga orihinal na
nasusulat sa Griyego at Latin, ngunit
ayon kay Gng. Virginia Woolf, ang alin
mang salin ay hindi makakapantay sa
orihinal sapagkat ang wikang Griyego
ay isang wikang maugnayin, mabisa,
tiyak at waring
may aliw-iw na nakaiigayang pakinggan.

Dalawang pangkat ang mga tagapagsaling-wika sa

Ingles ng wikang Griyego, ito ay ang makaluma o
Hellenizers at ang makabago o Modernizers. Ang
layunin ng mga makaluma ay maging matapat sa
pagsasalin sa paghahangad na mapanatili ang orihinal na diwa at katangian ng
kanilang isinasalin kaya naman pinapanatili nila ang paraan ng pagpapahayag, at
balangkas ng mga pangungusap at idyoma ng wikang isinalin sa wikang pagsasalinan.
Kasalungat naman ito ng paniniwala ng mga makabago na nagsasabing ang salin ay
dapat nahubdan na ng mga katangian at idyoma at nabihisan na ng kakanyahan ng
wikang pinagsalinan.

Ayon naman kay Robert Browning, ang tagasaling-wika ay kailangang maging literal
hangga’t maaari maliban kung ang pagiging literal ay lalabag sa kalikasan ng wikang
pinagsasalinan.

Naniniwala naman si Robert Bridges na

higit na mahalaga ang istilo ng awtor
kung ang isang mambabasa ay
bumabasa ng isang salin. Sa kabila ng
magkasalungat na opinyong
nabanggit ay may ikatlong opinyong
lumitaw, ito ay ang paniniwalang hindi
makatwirang piliting ipasok sa wikang
pinagsasalinan ang mga
kakanyahan ng wikang isinasalin. Pareho naman ang paniniwala nina Edward
FitzGerald at Samuel Butler na alin mang salin ng mga akdang klasika ay dapat
maging natural ang daloy ng mga salita, madaling basahin at unawain. Sa mga
pagsasalin ni F.W. Newman sa mga akda ni Homer, pinilit niyang mapanatili ang
kakanyahan ng orihinal hangga’t maaari dahil naniniwala siya na kailangang hindi
makaligtaan ng isang mambabasa na ang akdang binabasa ay isa lamang salin at
hindi orihinal. Sumasalungat naman sa paniniwalang ito si Arnold na tagapagsalin
din ni Homer. Ayon sa kanya, ang katapatan sa pagsasalin ay hindi nangangahulugan
ng pagpapaalipin sa orihinal na wikang kinasusulatan ng isasalin. Samantala, unti-
unting nahalinhan ng Roma ang Atenia bilang sentro ng karunungan nang mga
panahong iyon.

Ayon kay C. Day Lewis sa kanyang

pagsasalin ng “Aeneid” ni Virgil (na
siyang pinakapopular sa panulaang Latin) sa
wikang Ingles, upang mahuli ng
tagapagsalin ang tono at damdamin,
kinakailangang magkaroon ng ispiritwal na
pagkakaugnayan ang awtor at ang
tagapagsalin.(https://kitzibatan.wordpr
ess.com/2015/07/18/ang-kasaysayanng-
pagsasalingwika-sa-daigdig-at-
sapilipinas/)