You are on page 1of 4

acatancca

Kay qilqata ruwakushanchis yupinchiskunata yupanapah hinaspatah huh p'unchaychá huh hatun ruwayta atisunchis.

wata 1, yupa 5, tarpuy killa, 2013 ancha chaniyuhmi


acatancca@gmail.com
Huñupakuh: Hans Enciso Choquehuanca
Pantakuna allichah: Judith Condori Gavilán

JENEN YOSHIN KENÉ JENEN YOSHIN KENÉ1

KIKIN MOATIANRONKI SHIPIBO KENÉOMA IKETIAN... UNAYÑA MANA SHIPIBUKUNA “DISEÑO”TA YACHAPTINKU HUK SIRENA
1.1. KASQA.
Sirena nin: Eapari shoko nibátan, nispa. 1.1.
1.2. Sirena nin: Asllata puriq lluqsarisaq mayuymanta, nispa.
Sirena sunqullanpi nikun: ¡Arí, kikin xana! Eara kikin oxakasai, nispa. 1.2.
JENEN YOSHINBORIKI KIKIN OXÁ CHICHÓ... Sirena sunqullanpi nin: Way! Anchatan rupayamuchkkan! Puñunayawachkanñam,
1.3. nispa.
Sirena nin: ¡¿Ramaki en jawe akai?! ¿jawekeskatax ea karíbai?, nispa. SIRENAKUNAPA MUSQUYNINQA ANCHA LLASAQMI...
OXABETIAN BARIN JAWEN JINA MENOA IKI. 1.3.
1.4. Sirena nin: Aswatan rupamuchkwan, imataq ruwayman! Imaynatataq kutiriysaq, nispa.
PAY PUÑUPTIN INTI CHUPANTA KAÑASQA.
Sirenaqa yuyaymanaspa nikun.- ¡Jen! Moara en teneti atipayamake, nispa.
1.4.
KIKIN BARI KOSHIN JENEN YOSHIN RETEAIKI. Sirenaqa yuyaymanaspa nikun: Way! Amañan chay wachinta chaskikusaqchu!, nispa.
1.5. HINASPAM ANCHA RUPAY SIRENATA WAÑURACHIN.
JASKATAX, PARO OCHÓKEAX... 1.5.
1.6. LLUQSIRIN KARU MAYUPI HUK WAMPUPI KAQ RUNAKUNA...
Warmi qillu unku puka kunkayuqwan pachakusqa nin: ¡Oinkanwe! Ainboriki 1.6.
paro kexá rakata, nispa. Warmi qillu unku puka kunkayuqwan pachakusqa nin: Qaway! Huk waqtapasqa
1.7. warmi kachkan patapi, nispa.
Qari kunkakama wiñasqa chukchayuq, chumpi unkuwan pachakusqa, nin: 1.7.
¡Oino bekanwe, ishtontani!, nispa. Qari kunkakama wiñasqa chukchayuq, chumpi unkuwan pachakusqa, nin: Haku,
2.1. qawarimuq risun utqayllata!, nispa.
Warmi qillu unku puka kunkayuq pachakusqa nin: ¡Jeee! Jenen yoshin riki. 2.1.
¡Bekanwe!, nispa. Warmi qillu unku puka kunkayuqwan pachakusqa nin: Wa! Sirinamá. Hamuychik!,
2.2. nispa.
Warmi qumir unkuyuq nin: ¡Mawatariki!, nispa. 2.2.
Warmi qillu unku puka pachayuqwan pachakusqa nin: ¡Metsáira!, nispa. Warmi qumir unkuyuq nin: Wañusqamá!, nispa.
¡¿Jawekopimein mawáke?! Warmi qillu unku puka qumir kunkayuqwan pachakusqa, nispa: Sumaq kasparaq
2.3. imaynatataq wañukurun!, nispa.
Qari kunkakama chukcha wiñasqa, chumpi unkuwan pachakusqa, tawnantin 2.3.
nin: ¡Jeee! ¡Kikin metsá!, nispa. Qari kunkankama chukcha wiñasqa, chumpi unkuwan pachakusqa, tawnantin
nin: Wa! Ima sumaq!, nispa.
Warmi qillu unku puka kunkayuq pachakusqa chay qaritaqa kutichin:
Warmi qillu unku puka kunkayuqwan pachakusqa chay qaritaqa kutichin: Ripuy
¡Onocha kawé, oinyamawe! Matora koshonti atipanki wakman, ama qawarayaychu! Hanpisunkimanmá, nispa.
2.4. 2.4.
JATÍBI AINBONIN JA JENEN YOSHIN OINA IKI RATÉKAINXON. LLIW WARMI SIRINATAQA QAWAPAYAQKUNAM.
Warmi qillu unku kunka punkayuqwan pachakusqa nin: ¡Oinkanwe! ¡Metsáira Warmi qillu unku kunka punkayuqwan pachakusqa nin: Qawaychik! Ima sumaq
kenébo!, nispa. qillqakuna!, nispa.
Warmi anqas unku puka kunkayuq pachakusqa nin: ¡Icha teotiyariki, nispa.! Warmi anqas unku puka kunkayuq pachakusqa nin: Wallqa sapamá!, nispa.
2.5. 2.5.
Warmi qillu unku puka kunkayuqwan pachakusqa nin.- En benaban mano Warmi qillu unku puka kunkayuqwan pachakusqa nin: Maskasaq mituta
vetan mapó jan sikati, nispa. qillqananchikpaq, nispa.
Warmi anqas unku puka kunkayuqwan pachakusqa nin.- ¡Chopa bekanwe!, Warmi anqas unku puka kunkayuqwan pachakusqa kayta nin: Awasqakunata
nispa. apamuychik!, nispa.
Puka unkuyuq warmiqa huk kulli unkuyuqwan huk anqas unkuyuqwanpas Puka unkuyuq warmiqa huk kulli unkuyuqwan huk anqas unkuyuqwanpas
purispanin: ¡Ikonriki! ¡Jawen kenébo axenon ikanwe!, nispa. purispa nin: Kunanqa ichaqa qillqayta yachasunchik awasqakunapiqa!, nispa.
3.1. 3.1.
Warmi anqas unku puka kunkayuqwan pachakusqa nin: ¡Jatíbi axenon ikanwe! Warmi anqas unku puka kunkayuqwan pachakusqa nin: Llapanchik chaytaqa
Non ainbo bakebo axeati kopi, nispa. yachananchik warmi wawanchikkunata yachachinanchikpaq!, nispa.
Warmi llankha unkuyuq nin: ¡Ikonriki! ¡Ishtontani pokoti akanwe!, nispa. Warmi llankha unkuyuq nin: Chaynalla kachun! Utqaylla llinpikunata allichaychik!,
3.2. nispa.
Iskay puka unkuyuq warmikuna sirina puñusqahinamanta asuchkaspa nin: 3.2.
Iskay puka unkuyuq warmikuna sirina puñusqa hinamanta asuchkaspa nin:
Nonra bimibo boi kai jawen teoxtinoax axeti kopí, nispa.
Ñuqaykuqa apamusaqku muhukunata paypa ruwasqan wallqamanta yachananchikpaq,
Warmi qillu unku anqas kunkayuqwan pachakusqa kutichin: ¡Ikonriki!, nispa. nispa.
3.3. Warmi qillu unku anqas kunkayuqwan pachakusqa kutichin: Allinmi!, nispa.
Huk qari runa kunkakama wiñasqa chukchayuq kaq huk warmi anqas 3.3.
unkuyuqwan mayu patata chayaspa huk wampupi chay warmikunataqa nin.- Huk qari runa kunkakama wiñasqa chukchayuq kaq huk warmi anqas
¡Ishton!, nispa. unkuyuqwan mayu patata chayaspa huk wampupi chay warmikunataqa nin:
Chay warmiqa anqas unku puka kunkayuqwan pachakusqa wampupi kaq Allichasqañachu, nispa.
nin.- Natora jatíbina iki, nispa. Chay warmiqa anqas unku puka kunkayuqwan pachakusqa wampupi kaq nin:
3.4. Tukuy chayqa yanapawananchikmi, nispa.
Warmi qillu unku puka kunkayuqwan pachakusqa sirenapa rikranta hapiq 3.4.
nin.- ¡Jawen netenko raanribinon akanwe!, nispa. Warmi qillu unku puka kunkayuqwan pachakusqa sirenapa rikranta hapiq kayta
Warmi pachakusqa anqas unku puka kunkayuq paypa chupanta hapista kayt nin: Kutichisun paypa pachanman!, nispa.
nin.- ¡Ikonriki! ¡Jakopira noa kené metsáya ikai! Warmi anqas unku puka kunkayuq pachakusqa sirenapaqa chupanta hapispa nin:
3.5. Awriki! Paymantaqa aswan sumaq away qillqakuna kan, nispa.
JASKATAX SHIPIBO AINBOBO KENÉ METSÁ AKI AXEKANA IKI. 3.5.
Uchuy chukchayuq wayna nin.- ¡Kikin metsá kenéya riki mato!, nispa. HINALLATAQMI SHIPIBU WARMIKUNA SUMAQ AWAY QILLQANKUNATA
Warmi qillu unku puka kunkayuqwan pachakusqa nin.- Noa jenen yoshiman YACHARQURQANKU.
axeakariki. Nonra non ainbo bakebo axeakai, nispa. Uchuy chukchayuq wayna nin.- Ima sumaq away qillqaykikunaqá!, nispa.
Warmi qillu unku puka kunkayuqwan pachakusqa nin: Sirenamanta
yacharunchikmi. Tukuy chaytaqa warmi wawanchikkunata yachachisaqku, nispa.

1
Elías Ulloa, José (2012). Xoke: Non joibo siká (Xoke: Nuestras historias pintadas). 1
Hans Enciso Choquehuanca t'ixrarurqa chay huch'uy willakuyta mana yachaspa shipibu
Primera edición. Lima, marzo del 2012. Pág. 07-12. Chaymanta hurqusqan. simita. Xoke: Non joibo siká nisqapi Wame yomerai sutichasqaqa kastilla simiman
https://www.facebook.com/joiamazonia (chaypiqa chay liwru mana qulqiwan hapina t'ixrasqa kashan t'ixrahninchistahmi chay t'ixrasqallataqa liyirqa runasimiman
04-09-13 p'unchaypi Salle Lumièrepi karqan.
Uyaripakuh: Choquehuanca Enciso Hans.

Pipas nin kay huñunakuy Gerald Taylorllapahmi nispa. Tiyasqa Wiraqucha Demetrio Tupah Yupanki llapankuta rikushan. Susana
Reizwan Gérard Borraswan ninku: Ciencia kanmi kantahmi cienciah historianpas nispa. Kay kanchapi Francia ayllupas kanmi.
IFEAh partin Gerald Taylormi. Ña askha runa iskay salonpi kanñan.

Taylor Australia llahtapi paqarimurqansi. Yaqa tukuy simikuna yachahsi. Paylla katikisismanta (litiraturamanta hina)
hamutayninta qallarqansi

Taylor khaynata nin: Imatan nisah. PUCP, IRA, IFEA, chaykunata yusulpani ruwasqaykuna raykuqa. Kichwapi qilqasqapi
(Huarochirimanta) pantasqaykuna kanrahmi. ChayWaruchiri llahtayuh kikinpa llahtanmanta qilqarqan historianta yuyachinanpah
hinahtin allin kristiyanu karqansi. Kristiyanuntin kawsastin runakunaqa Europa llahtah willakuyninkunata mixurqanku
uyarirqanku chiqah huhmanyachinapah Runasimimanta. Lengua General nisqata manan yachachirqanchu Concilio Limense
Colonia Pachapi kamachinapah. Payqa huhmayachirqa chaytaqa. Lengua Generalqa Holguinpi ñawpahmi. 1640 watapi Ávilah
Sermonarionkunawan Espinoza de Medranoh qilqasqankunawan paqarimuraqanku. 1597 watapi Ávila mahta kahtin kachasqa
Qusqumanta Huarochirimanmi. Pariacaca Tutay Kiriwanpas Huacakunaqa Coloniapi demonio kanqaku. Chay quechua runaqa
qilqasqanpi manan allintachu kikinmanta parlan. Chhaynata nispa rimananta tukun Taylor.

Kurakakunamanta rimahtinkuqa wiraquchaTupah Yupanqui bostezan atakanta mast'arikunanpah. Gerald Taylor yaparirqa
huñunakuypa tukuyninpi:1965 Oruro llahtapi qhawarqani Manuskrituh wakin rakinkunata Jesus Larah axllasqanta. Cristobal
Choquecaxa manan Manuskrituta qilqasqachu. Manan Choquecaxataqa wayllunichu, nispa.

Nutas Kulturalis3 Nutas Kulturalis2

Yakumanta piñanakuyqa wakin uchuy qichwa llaqtakunapi achka Las disputas por el agua, en ciertos valles pequeños de la
sierra, han derivado muchas veces en batallas campales y
kutim tukurqa takanakuykunapi chaynallataqmi wañuypipas. hasta en muertes.
Yaqa tukuy kuti unay pachamantam mana yakuta allintachu La falta de un sistema óptimo de aprovechamiento de
aypunkunku chaymi usuchinku chay raykutaqmi parqanapaq yaku aguas hace que, casi siempre, haya escasez de ésta para el
mamaqa kamanchu. Kachanakuspa chay llakitaqa allichanchik. riego. Esta situación se alivia fijando turnos. Se nombra un
Akllasqa punchawkunapitaq llapa chakra runakuna huñunakunku “repartidor” y, en fechas determinadas, todos los
yaku kamachiypaq. Iskay kimsa runa pakapallapi yaku aypukuq agricultores de una zona se reúnen para la repartición del
runawan, kikinkupa allinninpaq, hatakuqkuna kantaqmi. Chayta agua o yaku partisyun. No faltan, por supuesto, los
pequeños fraudes y componendas entre el “repartidor” y
ruwaspanku llaqta masinkuta suwanku. algunos usuarios, quienes anticipadamente lo han
sobornado.
Wakin runakuna mana yakuyuq rikurunku.
Algunos quedas sin que se les asigne su turno.
Yaku haypakuqkunaqa allinta rimanakunankum chaynallataqmi
Los que han conseguido turno deben organizar y dirigir el
ayllunkuwanpas mana yakuta usuchispa sumaqta parqunankupas,
yakupa kasqanman hina. Kanqam parquq runakuna kanqataqmi trabajo del riego entre todos los miembros de su familia a
yaku qatipaq runakuna mana pi suwakunanta qawaspa. fin de aprovechar al máximo el tiempo de que dispondrán
del agua. Habrá quienes se encarguen del riego en sí, habrá
Kanqataqmi huk runa tuma kuchumanta maychika yaku lluqsiqta
otros que recorran permanentemente el cauce de la
qawaq. acequia, cuidando que nadie les robe el agua. Alguien
también vigilará en la toma principal que la cantidad de
Aqaruwaykunaqa kanmá, mirankum chakra huntata, intitapas agua que fluye a su chacra, sea más o menos la cantidad
tutayachinkus pawariptinkuqa. Aqaruwaykunawan awqayqa convenida.
sasam, chakrirukunaqa manam wañuchiyta atinkuchu. Manam
paykunapaqa imankupas kanchu wañuchinankupaq. La plaga de langostas no es rara. Llegan a reproducirse en
Chilliku. forma tal que destruyen chacras íntegras y, se dice, que
cuando levantan vuelo hasta ensombrecen la luz del sol. La
batalla contra estos insectos es desigual, porque los
Tikrahkuna: campesinos no cuentan con medios eficaces para
Edwin Chillcce Canales. combatirlos.
Judith Condore Gavilán.
Hans Enciso Choquehuanca.
2
SOTO RUÍZ, Clodoaldo. Quechua: Manual de Enseñanza. 2da. Ed. Corregida y
actualizada. Lima: IEP/ Center for Latin American and Caribbean Studies de la
Universidad de Illinois en Urbana-Champaign. Pág. 256-257.
QAPAQ SIMI QAWANANPAQ3

Tiyatrupiqa tinkunku rimaykuna tukuy kuyuykunawan, runa willakuypas yanapanmi, kay kuyuy rimanakuypi, yachachinapaq

rurastin, musuq yachaykunata warmakuna chaskinampaq, Tiyatruqa, runa kayninta, sapan kayninta, aynikuq kaynintam pirqanqa.

Llapanpaq yachachiyqa manan runasimikunataqa qunqanmanchu, chaynata hamutana, ñuqanchikpasmi kay qatun llaqtapiqa

tiyachkanchik. Runa simi yachaqkunata huñuna, yachachinapaq, rimanakuspa allin kanankupaq, mana pipas chiqnipakunampaq.

Allin yachachiy kananpaqa, yachachiqkunapas runa simipim rimanan, iskayninku, llapanku chuyallata yachanakupaq, mana

pinqakuspa. Ispañul simitaqmiki, achkapa rimanan, manataqmi chayrayku, siminchiktaqa chinkachinanchikchu, runakunataqmi

aswan yachachinku inglis simita, runa siminchiktataqmi qunqachkanchik, yachay wasiqa, huñunan tukuylaya runakunata, tukuy

simiyuqkunata.

CONCLUSIONES
Yachachinapaq mawkaruspa tiyatruta, rikuniku:

? Chunka tawayuq yachaqkuna, chunka isqunmanta, rimasqaku runa simipi tiyatruta ruraspa.
? Chunka pusaqniyuq yachaqkuna, hamutanku, tiyatruwanqa runa simita chamichanqaku.
? Chunka suqtayuq yachaqkuna, ruranmanku runa simipi tiyatruta.
? Kimsa yachachiqkunataqmi, hamutanku, runasimipi tiyatruqa, allinsi, runa simita rimanapaq, mana qunqanapaqpiwan.

Teatruqa allinta ruraykuptinchikqa, runa simipipas, ruraykunchikmanmi, mana qunqanapaq. Kay qatun llaqtapi punchaw

pasasqanman qina, manaña rimanchikñachu.

3
Edisson Enciso Rubio (San Luis Gonzaga Unibirsidadmanta) kikinpa tisisninmanta (2012) chay qilqata ruwarqan.

YAPUY4 UPRAWA ROLI


1.Yuntawanmi Wayllapi chakrakunata yapunku. 1. W Wayllay pola orze siê przy pomocy jarzma wo³ów.
2. Buwiskunaqa chay sayayllam kanku, kallpasapakama. 2. Oba wo³y s¹ tej samej wielkoœci i s¹ bardzo silne.
3. Llumpay qaqa, waqta urqukunapiqa manam buwiskuna puriyta 3. Wo³y nie mog¹ oraæ zbyt kamienistych i stromych
atinchu. wzgórz.
4. Mana buwiskuna puriyta atiptinqa chakitakllallawanmi
qarikuna haytanku, warmikunañataq muhuta pampanku. 4. Jeœli wo³y nie mog¹ oraæ, mê¿czyŸni ryj¹ ziemiê za
5. Papa, uqa, ulluku... wiñan sallqakunapi. pomoc¹ p³ugu no¿nego, a kobiety zakopuj¹ nasiona.
6. Sapa watam runakuna yanapanakunku, aynikunku. 5. Na punie rosn¹ ziemniaki, oka i olluco.
7. Manam yaku kanchu parqunapaq, parallawanmi kawsaykuna 6. Co roku mieszkañcy wzajemnie sobie pomagaj¹,
wiñanku. oddaj¹ sobie przys³ugi.
8. Marsilina: ¿Haykapitaq chakranchikta yapuchisunchik? 7. Nie ma wody, by podlaæ roœliny, rosn¹ one dziêki
9. Filipi: Hawan simanatam, ñam para qallariramunqaña. wodzie deszczowej.
Buwismi maskananchik. 8. Marcelina: Kiedy zbierzemy plony z naszego pola?
10. Marsilina: ¿Maypitaq tayta Hasintu Kuru yachan? Paypam
yuntankuna kan. 9. Filip: W przysz³ym tygodniu, deszcze ju¿ siê
11. Filipi: Pukaraqaypim. ¿Mayqin yuntantataq mañachwan? rozpoczê³y. Musimy przyprowadziæ wo³y.
Paypaqa iskaymi kapun. 10. Marcelina: Gdzie mieszka pan Hiacynt Kuru? On
12. Marsilina: Malta kaqta, chaymi takllata aswan allinta aysan. ma wo³y.
13. Filipi: ¿Hayka llamkaqkunatataq maskasun? 11. Filip: W Pukaraqay. Które wo³y powinniœmy
14. Marsilina: Iskay kimsallapaqmi, uchuyllam chakranchik. po¿yczyæ?
Paqarinpun aqakuyta qallarisaq. 12. Marcelina: Te najm³odsze, one najlepiej ci¹gn¹
15. Filipi: Arí. Sigarru, kuka, tragu rantina kachkan. p³ug.
13. Filip: Ilu robotników potrzebujemy?
4
SOTO RUÍZ, Clodoaldo. Quechua: Manual de Enseñanza. 2da. Ed. 14. Marcelina: Tylko dwóch lub trzech, nasze
Corregida y actualizada. Lima: IEP/ Center for Latin American and gospodarstwo jest niedu¿e. Jutro zacznê
Caribbean Studies de la Universidad de Illinois en Urbana-Champaign. Pág. przygotowywaæ chichê.
75-77. 15. Filip: Tak, trzeba te¿ bêdzie kupiæ papierosy, kokê i
alkohol.
09/09/13 p'unchaypin Alliance Françaisepi Salle Lumièrepi karqan.
Rimapakuh: Enciso Choquehuanca Hans iskay ñiqin “Atuqpa Chupan”manta.

Rimaykullaykichik, wawqipaniykuna, taytamamallaykuna. Ñuqapa sutiyqa Enciso Choquehuancam iskay llaqtayuqtaqmi kani:
Saqraqamantawan Karampamanta. Wayllusqay uyariqkuna, kay wasipipas kichwata istudiyanku chaymi mañakuptiyku
paykunaqa kay sumaq kanchata pristaykuwanku Atuqpa Chupan riwistanchikmanta parlapanapaq. Ñuqataqmi rimaykusaq, ancha
kusikuywan, kay iskay manarah allin rihsisqay wiraquchakunawan.

Ña kunan rimanay qillqasqay kaptinña pipas niwarqaku: apukuna qawapayasunki huñunakuyniykichikpi nispa ñuqataqmi
kuchirqani manam chayqa manchachiwanqachu nispa. Kunallanmi atuq hina purisqaypi musyasqaytawan qawasqaytawan
willasaykichik. Wakin tapusqakunata nisaykichik allinta kururuspa kutichinanchikpaq.

HUH
Imatatah nimurqani ñawpaq Atuqpa Chupanpa rixurimusqanpiri.
Iskay waranqa chunka hukniyuq watapi Atuqpa Chupan asnayta qallarimuptinqa ñuqaqa llapankuman nimurqani kayta:
runasiminchikqa wichqarayasqasqanchik kachkan yachay sapakunapa wasinpimá. Chay millapa runakunaqa qurinchikta
qullqinchiktawan mañawanchik qallunchik qispichinankupaq uywankutaq wawqipaninchikta chichu quwita hinallam karu
llaqtakunapipas. Chaynaptinqa ayllunchikpura takanakuchkanchik aswan allin aswan sumaq qillqana escritura raykuqa.

ISKAY
Hayk'a simipitah nuqanchisri rimananchis. Imatah Lengua Generalri.
Inka kamachiptinpas España runakuna kamachiptinkupas panakakuna, inka ayllukuna, Lengua General nisqata wiñachipanku
tukuy suyukunapi runakuna llamkachinankupaq. Eternamente Lengua Generalqa purirqa lliw Pachantam ichaqa kay pachapi
uchuyasqa kaptinqa pikunapas pantakuspa Qusqu simi hina sutichanku. Tawantin suyu kikillanmanta wachayniyuq kayman
kutinanpaq Lengua Generaltapas yapamanta mastarichinanpunim. Hinaptin huk simikuna (shipibu simi, aymara, ima)
chinkarikunqakuchu. Manan. Chayqa manam siyirtuchu. Lengua General nisqaqa sapa llaqtanchikpa siminwan wiñanqapunim.

KINSA
Imaynatatah kay Atuqpa Chupan ribistatari ruwayku.
Qallariyninpiqa kichwa qunqasqayku kasqan: Chay pachapiqa kastilla simipin parlastin kamachikurqayku. Kay pachapi chayrah
runasimipi rimanakustin llank'ashaykun Atuqpa Chupan ribista raykuqa. Askha rihsisqayku runakuna runasimipi qilqayta atinku,
ichaqa chaynaspa kastillanupirah pinsanku hamut'anku. Huh runakunatahmi runasimiwan llahtanchispa yachayninta sarunku
tukuchinku. Huhllan siminchiswan mixunanchiswan p'achakunanchiswan. Hinallahtinqa sunqu rurunchismanta Atuhpa Chupan
lluhsinqapunin.

TUKUNAYPAH
Chay rimarusqayña qankunah qayllaykichispi, nuqaqa Choquehuanca runakunah qilqasqanta qhawarayastin qilqamurqani.
Chay kinsa tapurusqayta kutichinaypaq kinsa runah yachayninta maskharqani: José Domingo Choquehuancahwan Francisco
Choquehuanca Ayuluhwan Wiraqucha Tupah Yupanki Demetriohwan.

Yachah masiykuna, ñan hawa llahtah yanankunawan rimanakuykuña. Paykunaqa ninkuman chayrah rikushankichis simiykichista
nispa. Francia llahtah kanchanpitah kahtinchis chaymantaqa parlaswan. Wayqipanaykuna, sunqunchis thasnikunñachu icha
chaymantaqa yawar lluhsinrahchu. Ama chinkakuychischu: Tukuy imapahpis kanmi hanpi. Llahtanchismanta sayarisun chayqa
kallpachasqan rixurisunchis tukuy ima yallipananchispahpas. Qanpahtah sumah kawsay rixurichun hinantin hinantin suyupi.
Kawsachun llahtanchis, haylli runasiminchispah.

You might also like