FILIPINO
Daluyan ng mensahe – ito ay maaaring daluyang
M’ Lirasan
Ang mabisang pakikipagkomunikasyon ng
mga Pilipino ay nangangailangan ng isang
tagapagsalita na may mabuting pag-unawa sa
lingguwistika o gramatika, sosyolingguwistika, at
sosyo-kultural na aspekto ng wikang Filipino. Ang
pag-unawang ito ay magdudulot sa atin ng tamang
paggamit ng wika sa tamang konteksto para sa
tamang layunin at nang maituturing tayo na may
kakayahang pangkomunikatibo.
Ano ang Komunikasyon? Ito ay proseso
ng pagpapadala at pagtanggap ng mga mensahe sa
pamamagitan ng mga simbolikong cues na maaaring
Berbal o Di-berbal.
A. May tatlong uri ng proseso ng komunikasyon:
1. Intrapersonal – ito ay tumutukoy sa
komunikasyong pansarili.
2. Interpersonal – Ito ay tumutukoy sa
komunikasyong nagaganap sa pagitan ng dalawa tao
o sa pagitan ng isang tao at maliit na pangkat.
3. Komunikasyong Pampubliko – ito ay tumutukoy
sa komunikasyong nagaganap sa pagitan ng isa at
malaking pangkat ng tao.
B.Sangkap at Proseso ng Komunikasyon
a. Nagpapadala ng mensahe – Ito ay tumutukoy sa
tao o pangkat ng mga taong pinagmulan ng
mensahe. Sa nagpapadala nagaganap ang
prosesong encoding.
b. Mensahe – Ito ay maaaring mensaheng berbal o
di-berbal
c.
Naging interesado sa simpleng tanong na “Paano ba
sensori o institusyunal
d. Tagatanggap ng mensahe – Ito ay tumutukoy sa
tumatanggap ng mensahe. Dito nagaganap ang
prosesong decoding.
e. Tugon o feedback – Ito ang inaasahang sagot na
maaaring mauri sa tatlo: Tuwirang tugon, Di-tuwirang
tugon at Naantalang tugon
f. Sagabal sa komunikasyon – ito ang tinatawag sa
Ingles na communication noise o filter. Bawat
proseso ng komunikasyon ay maaaring magkaroon
ng potensyal na sagabal. Ito ang mga bagay-bagay
na maaaring makasagabal sa mabisang
komunikasyon. Ito ay mauri sa apat:
1. Semantika – Halimbawa nito ay ang pagkakaroon
ng isang salita ng dalawa o higit pang kahulugan o
pangungusap na hindi tiyak ang kahulugan.
2. Pisikal – Halimbawa nito ay ang mga distraksyon
sa paligid, biswal, teknikal na may kaugnayan sa
sound system.
3. Pisolohikal – Halimbawa nito ay ang may
kapansanan sa paningin, pandinig o pagsasalita o
may karamdaman sa katawan.
4. Sikolohikal – Halimbawa nito ay biases,
prejudices, ang pagkakaiba-iba ng kultura.
KAKAYAHANG LINGGUWISTIK O GRAMATIKAL
(Group 1)
Mga linguist
1. John Gumperz
2. Dell Hymes
Sino si Dell Hymes?
Sociologist, anthropologist linguist
nakikipagtalastasan ang isang tao?”
Sakanya nagmula ang konsepto ng kakayang
pangkomunikatibo o Communicative Competence
Kontribusyon
Mula sa kanyang pag-aaral ay ipinakilala niya ang
konsepto ng Kakayahang Pangkomunikatibo o
communicative competence na nakaapekto nang
malaki sa mundo ng lingguwistiko.
Kakayahang Lingguwistiko
Ang Kakayahang Lingguwistiko ay tumutukoy sa
abilidad ng isang tao na makabuo at makaunawa ng
maayos at makabuluhang pangungusap.
Kakayahang Komunikatibo
Ang Kakayahang Komunikatibo naman ay tumutukoy
sa angkop na paggamit ng mga pangungusap batay
sa hinihingi ng isang interaksyong sosyal.
ANO ANG KAKAYAHANG PANGKOMUNIKATIBO?
Sa pagtuturo at pagkatuto ng wika, hindi sapat na
matutuhan lang ang mga tuntuning panggramatika.
Ang pangunahing layunin sa pagtuturo ng wika ay
magamit ito nang wasto sa mga angkop na
sitwasyon upang (1) maging maayos ang
komunikasyon, (2) maipahatid ang tamang mensahe,
(3) magkaunawaan nang lubos ang dalawang taong
nag-uusap.
Kapag umabot na rito, masasabing ang taong ito ay
nagtataglay na ng Kakayahang Komunikatibo at hindi
lang basta Kakayahang Lingguwistiko o Gramatikal
kaya naman maituturing na isang mabisang
komyunikeytor.
Ito ay nagmula sa isang linguist, sociolinguist,
anthropologist, at folklorist mula sa Portland na si
Dell Hymes (1996).
Nararapat malaman ang paraan ng paggamit nito.
Nilinang ni John J. Gumperz bilang tugon sa
kakayahang linggwistika
Nagmula kay Dr. Hymes ang Kakayahang
Komunikatibo at nilinang ito ng kanyag kasamahan si
John Gumperz bilang reaksiyon sa Kakayahang
Lingguwistika (lingguistic competence) na ipinakilala
naman ni Noam Chomsky noong 1965. Ayon sa
orihinal na ideya ni Hymes, ang nagsasalita ng wika
ay hindi lang dapat magkaroon ng kakayahang
lingguwistika o gramatikal upang epektibong
makipagtalastasan gamit ang wika.
ANO ANG KAKAYAHANG LINGGWISTIK O
GRAMATIKAL?
Ayon kay Hymes, ang nagsasalita ng wika ay hindi
lamang dapat magkaroon ng kakayahang
lingguwistiko o gramatikal upang epektibong
makipagtalastasan gamit ang wika. Sumasakop sa
malawak na konteksto ng lipunan at kultura – Ito’y
ang wika kung paanong ginagamit at hindi lang basta
ang wika at mga tuntunin nito. (Shuy 2009)
HALIMBAWA:
1. Ponolohiya
2. Morpolohiya
3. Sintaks
4. Semantika
5. Ortograpiya
Ponolohiya:
Ang ponolohiya ay ang pag-aaral sa mga parisan ng
mga tunog na nagaganap sa loob ng isang partikular
na wika.
Ang mga halimbawa ng ponolohiya:
1. Ponemang segmental - katinig at patinig: /p, t,
k, ?, h j, w, y
2. Ponemang suprasegmental
a. Diin- pitoh, pi:toh
b. Antala- Hindi siya si Peter.
Hindi, siya si Peter.
Hindi siya, si Peter.
Morpolohiya:
Ang morpolohoya ay ang pag-aaral ng mga
moperma ng isang wika at ng pagsasama-sama ng
mga ito upang makabuo ng wika.
Ang mga halimbawa ng morpolohiya:
1. Payak - salitang-ugat
2. Maylapi - salitang-ugat at may panlapi
3. Inuulit - kapag ang salitang-ugat ay inuulit
4. Tambalang-salita - dalawang makaibang salitang
pagsama upang makabuo ng bagong kahulugan.
Sintaks:
Ang sintaks ay ang pag-aaral o pag-uugnay-ugnay
ng mga salita para makabuo ng mga parirala, sugnay
at mga pangungusap.
Ang mga halimbawa ng sintaks: - Mataas ang puno. -
Ang puno ay mataas.
Semantika:
Ang semantika ay isang masusing pag-aaral ng mga
salita upang malaman ng lubusan ang kahulugan
nito gayundin ang paggamit nito sa pangungusap.
Ang mga halimbawa ng semantika:
Kapag sinabing masarap ang niluto sa sinaunang
panahon, nangangahulugan itong masarp talaga.
Ngunt kapag sinabing masarap sa panahon ngayon,
maaari itong mangahulugan ng kabaligtaran.
Ortograpiya:
Ang Ortograpiya ay ang masusi at maingat nag pag-
aaral may patungkol sa pag-babaybay ng mga salita.
Ang mga halimbawa ortograpiya:
a. Salita - boto /bi-o-tio/ - plano /pi-el-ey-en-o/ - mata
/em-ey-ti-ey/
b. Daglat - Dr. (Dokor) /Kapital di-ar/ - Gng. (Ginang)
/Kapital dyi-en-dyi/
c. Pantig - it /ay-ti/ - trans /ti-ar-ey-en-es/
d. Inisyal ng tao - LKS (Lope K. Santos) /el-key-es/ -
MLQ (Manuel Luis Quezon) /em-el-kyu/
e. Akronim - GAT (Galian sa Arte at Tula) /ji-ey-ti/ -
ABM (Accounting, Business, and Management) /ey-
bi-em/
f. Inisyal ng Samahan/Institusyon -KWF (Komisyon
sa Wikang Filipino) /key-dobolyu-ef/ - NGO (Non-
Governmental Organization) /en-ji-ow/
KAKAYAHANG LINGGUWISTIKO SA WIKANG
FILIPINO
Kakabit ng kakayahang lingguwistiko ng Pilipino ang
wastong pagsunod sa tuntunin ng balarilang Filipino.
Tinukoy nina Santiago (1977) at Tiangco (2003) ang
sampung bahagi ng pananalita sa makabagong
gramatika na napapangkat sa sumusunod:
Mga Salitang Pangnilalaman
Mahalaga ang pagsunod sa alituntunin at batas sa
linggwistika sa wikang Filipino. Ang sumusunod ay
ang mga salitang Pangnilalaman.
1. Mga nominal Pangngalan — nagsasaad ng
pangalan ng tao, hayop, bagay, pook, katangian,
pangyayari, at iba pa Panghalip – pamalit o
panghalili sa pangngalan
2. Pandiwa – nagsasaad ng kilos o nagbibigay-
buhay sa pangkat ng mga salita
3. Mga panuring Pang-uri – nagbibigay-turing o
naglalarawan sa pangngalan at panghalip Pang-abay
– nagbibigay-turing o naglalarawan sa pandiwa,
pang-uri, at kapwa pang-abay.
Mga Salitang Pangkayarian
Mahalaga ang pagsunod sa alituntunin at batas sa
linggwistika sa wikang Filipino.
Ang sumusunod ay ang mga salitang Pangkayarian
1.Mga Pang-ugnay
Pangatnig – nag-uugnay ng dalawang salita, parirala,
o sugnay (halimbawa at, pati, ni, subalit, ngunit)
Pang-angkop — katagang nag-uugnay sa panuring
at salitang tinuturingan (halimbawa na, -ng)
Pang-ukol — nag-uugnay sa isang pangngalan sa
iba pang salita (halimbawa sa, ng)
2. Mga Pananda Pantukoy — salitang laging
nangunguna sa pangngalan o panghalip (halimbawa
si, ang, ang mga) Pangawing o Pangawil — salitang
nagkakawing ng paksa o simuno at panaguri
(halimbawa ay)
KAKAYAHANG SOSYOLINGGWISTIKA
- Tumutukoy sa kakayahang umunawa ng mensahe
batay sa pagtukoy sa sino, paano, kalian, saan, at
bakit nangyari ang sitwasyong komunikatibo
- Ito ay isang kakayahan ng gumagamit ng wika na
nangangailangnan ng pag-unawa sa konteksto ng
lipunan kung saan niya ito ginagamit (Savignon,
1997)
- Sa pag-aaral nito, ang ugnayan ng wika sa lipunan
particular ang kaangkupan ng gamit ng isang wika
batay sa iba’t-ibang konteksto (Prezi, 2016)
Uri o Barayti:
1. Sosyolek – isang partikular na pangkat
2. Idyolek – pansariling gamit ng wika
3. Etnolek – isang etnolinggwistikong pangkat
4. Pidgin – impormal na wikang nabubuo bunsod ng
pangangailangan ng gumamit nito
5. Creole – pormal na pidgin gaya ng Chavacano
Mga Konsiderasyon sa Mabisang Komunikasyon:
Nilinaw ni Dell Hymes, isang sosyolinggwistika
(1974), ang nasabing mahalagang salik ng
lingguwistikong interaksyon gamit ng kanyang
modelong S.P.E.A.K.I.N.G
S – Setting (Lugar at Oras ng Usapan) =
naglalarawan sa kalikasan ng sitwasyon ng pag-
uusap
P – Participants (Mga Sangkot na Tao) = ang
nagsasalita at ang kinakausap
E – Ends (Layunin at Mithiin) = maaring bunga ng
pag-uusap
A – Act Sequence (Pagkasunod-sunod ng
Pangyayari) = kung saan hahantong ang usapan
K – Keys (Pangkalahatang Tono o Paraan ng
Pagsasalita) = pormal o impormal ang takbo ng
usapan
I – Instrumentalities (Anyo o Estilong Ginagamit)
= humuhubog at naglilimita sa
minsahe
magiging kontrolado natin ang hugis, lawak,
at limitasyon ng
komunikasyon
= Halimbawa: pasalita, pasulat, harapan, uri ng
wikang gagamitin
N – Norm (Kaangkupan at Kaakman sa Sitwasyon)
= paksa ng
usapan
= paggamit ng wika batay sa paksa ng
usapan
= pagsasaalang-alang ng kaalaman at kabatiran sa
paksa
G – Genre (Uri ng Pananalita na Nakalahad)
= nagsasalaysay, nakikipagtalo, o
pagmamatuwid
= paggamit ng wika batay sa genre na ginagamit ng
kausap
KAHULUGAN NG KAKAYAHANG
SOSYOLINGGWISTIK:
Ito ay Tumutukoy sa kakayahang umunawa ng
mensahe batay sa pagtukoy sa sino, paano, kalian,
saan, at bakit nangyari ang sitwasyong komunikatibo
Kakayahan ng wika na nagangailangan ng pag-
unawa sa konteksto ng lipunan kung saan niya ito
ginamit, ayon kay Sauvignon
Ayon pa kay Savigon ang competence ay ang
batayang kakayahan o kaalaman ng isang tao sa
wika, samantalang ang performance ay ang
paggamit ng tao ng wika
Sa pag-aaral nito, ang ugnayan ng wika sa lipunan
particular ang kaangkupan ng gamit ng isang wika
batay sa iba’t-ibang konteksto (Prezi, 2016)
Ito rin ang kakayahang gamitin ang wika nang may
naaangkop na panlipunang pagpapakahulugan para
sa isang tiyak na sitwasyong pangkomunikasyon
halimbawa: "Magandang araw po! Kumusta po
kayo?"
URI AND BARAYTI:
Sa kaalamang nailahad tungkol sa Kakayahang
Sosyolinggwistiko, napag-alaman na natin na ang
kakayahang komunikatibong ito ay umiikot sa pag-
aangkop ng ating pamamaraan ng pananalita sa
kapwa tao batay sa lipunan, partikular ang tao mismo,
lugar, oras, at iba pa. Kumbaga may nangyayaring
pagbabago ng salita, konteksto, at tono, at sa mga
pagbabagong ito, may nagagawang tinatawag nating
Uri o Barayti ng Wika.
Mayroon tayong limang uri na naitala para sa
presentasyong ito, ang sosyolek, idyolek, etnolek,
pidgin, at creole. Karamihan ng mga uring ito ay
natalakay na natin noon kaya siguro madali na lang
ito para sa inyo.
Kung sasabihing sosyolek, ito ay wikang nabuo dulot
ng impluwensiya sa isang partikular na pangkat.
Kung babalikan natin, maaaring mabuo ang mga
salita at ang pananalita mismo batay sa pangkatang
sosyal, kagaya ng mga estudyante, mga matatanda,
mga bakla, mga preso, mga musikero, mga tambay,
at marami pang iba. Mga salita o parirala na naririnig
natin na charot o "can we make ulit of the sayaw" o
"ang bilis ni Carmi Martin (ibig sabihin ay karma,
maaring ipinalit ang salitang ito dahil sa tunog nito" o
ang pariralang "mabait powz akowz" ay halimbawa
ng sosyolek.
Sa idyolek naman, ito ang isang salik na nagpapa-
iba ng isang tao sapagkat dito makikita at maririnig
ang pansariling estilo o gamit ng wika ng isang tao,
sa mas simpleng kahulugan, ito ay tumutukoy kung
paano nagsasalita ang isang tao. Kung maririnig
ninyo may ibang may pagtaas ng mga boses habang
sa pagsasalita o 'di kaya'y masasabi mo ring may
ibang tao na makulay ang pananalita, ito ang idyolek.
Etnolek naman ay ang barayti ng wika kung saan ito
ay naiimpluwensiyahan ng isang etnolinggwistikong
pangkat o ng dayalekto, kagaya na lamang ng
palangga na ang ibig sabihin ay iniirog o minamahal
kung saan ito ay orihinal na nanggagaling sa isang
pangkat etniko at ginagamit na ng mga tao ngayon.
Panghuli naman ay ang Pidgin at Creole, kung saan
ang pidgin ay ang nabuong wikang impormal dulot
ng pagkahalo ng ibang wika at sa pangangailangan
ng gumamit nito at ang creole naman ay ang
nabuong panibagong pormal na wika galing sa pidgin,
halimbawa nito ay ang Chavacano kung saan ito'y
may halong Kastilang impluwensiya.
At iyon ang limang uri o barayti.
KONSIDERASYON SA MABISANG
KOMUNIKASYON:
Ngayong mayroon na tayong kaalaman tungkol sa
barayti ng wika, o ang iba’t ibang uri nito, tumungo
naman tayo sa susunod na paksa at kilalanin ang
modelong S.P.E.A.K.I.N.G na ginawa ni Dell Hymes
at paano nakakatulong sa komunikasyon.
SPEAKING: SETTING, PARTICIPANTS, ENDS,
ACT SEQUENCE, KEYS, INSTRUMENTALITIES,
NORMS, AT GENRE
S meaning Setting o Lugar at Oras ng Usapan = ito
ay naglalarawan sa kalikasan ng sitwasyon ng pag-
uusap.
Halimbawa nIto ay sa isang silid aklatan, inaasahan
na tayo ay manahimik upang hindi makaisturbo sa
iba. Ang isa pang halimbawa ay ang pagdalo sa
isang konsiyerto, kung saan ang mga tao ay
sumisigaw at kumakanta sa musikang tinugtog
Participants o Mga Sangkot na Tao = ito ay
naglalarawan sa nagsasalita at ang kinakausap.
KAKAYAHANG ESTRATEHIKAL AT PRAGMATIK
Kakayahang estratehikal
Ito ang kakayanhang gumamit ng berbal at di-berbal
na mga pahiwatig upang mabatid nang mas malinaw
ang mensahe at maiwasan ang mga hindi
pagkakaunawaan o mga puwang sa komunikasyon.
Parran ng paggamit ng mga coping o survival
strategies, upang punan ang limitado o imperpektong
kaalamn sa tuntunin ng wika.
Ito ay ginagawa ng isang tao upang matakpan ang
mga di perpektong kaalaman natin sa wika nang sa
gayon ay maipagpatuloy ang daloy ng komunikasyon.
Mga estratehiyang istratedyik (berbal):
Panghihiram
Def: nanghihiram ang tao ng mga salita o wika upang
punan ang salitang di maipahayag o nasa ‘dulo na
ng kanilang dila’ at hindi maalala ang tamang salita.
Ex: malakas ang ulan kasabay ng lightning sa labas.
Muling pagpapakahulugan o paraphrase
Def: Isinaayos muli ang porma ng pangungusap o
pagpapalit ng tamang salita para mas maipahayag
nang maayos ang nais sabihin.
Ex: Juanda, ang babaeng mahilig sumali sa mga
palaro sa kanilang paaralan.
(Nagmula ito sa “Si juanda ay labing limang taong
gulang na nag-aaral sa St. Claire’s Academy. Siya ay
palaging sumasali sa mga laro sa kanilang paaralan
katulad ng balibol at badminton.”)
Sirkumlokasyon/Circumlocution
Def:Gumagamit ng mga salitang naglalarawan o
tinutukoy sa isang layunin o aksyon.
Pagtratransfer
Def: Gumagamit ng katutubong wika sa pagsasalita
sa pagsasalin o ang pag translate ng ibang mga
salita gamit ang sariling wika.
Ex: Ang gugma ko sa’yo ay napakalalim at wagas.
Kakayahang estratehikal na hindi berbal
Def: paggamit ng nguso sa pagtuturo ng mga bagay
na pinaguusapan.
Pagkumpas ng kamay o mga ekspresyon sa mukha
upang magbigay ng direksyon.
Paggamit ng ulo para magpahayag ng pagsang-ayon
o pagtutol.
Kakayahang pragmatik
Ayon naman sa pangkat ng speech pathologist ang
pargmatik ay tumutukoy sa kung paano tayo
nakikipag-usap o ang interaksyon natin sa kapwa.
Pagtukoy sa kahulugan ng sitwasyong sinasabi, di-
sinasabi, at kinikilos ng taong kausap.
Ang kakayahang pragmatik ay sangay ng
linggwistika na nakatuon sa gamit ng wika sa
konteksto ng lipunan, kung saan tao ang bumubuo at
nagbibigay ng kahulugan sa kung paano gamitin ang
wika.
Napakalaki ng ginampanan ng kakayahang
pargmatik sa pagpapaayag ng ating iniisip,
tinatalastas at ipinahiwatig.
Halimbawa:
Kakayanag pragmatik
Paghingi ng impormasyon
Pagbigay o pagtugon Ilokusyonari
Pagpapatawa Ito ay isang tungkulin sa pagsasagawa ng isang
Pagbibigay ng tulong mensahe ayon sa naging intensyon o anumang
sinasabi ng nagsasalita.
Kakayahang pragmatik na di berbal Ex: pakiusap, utos, pangako
Ekspresyon ng mukha
Galaw/kilos Lokyusnari
Tono ng boses Ito ay ang tungkulin ng pagsasabi ng mga bagay na
Distansya sa kausap makabuluhan o nauunawaan sa pag gamit ng wika
at may kahulugan.
Speech act Ex: pag tanong o pagsalaysay
Isang teorya ng wika kung saan sangkot ang kilos o
galaw sa pag unawa sa pagpapakahulugan ng isang Perlokyusnari
diskurso. Ito ay ang tungkulin na idinulot ng ilokyusyonari na
Ang speech act ay isang lokusyon o ilokusyon na ang pagkakasabi ng isang bagay ay madalas
ang tanging hangarin nila ay makilala ang tungkulin o nagbibigay ng tiyak na konsikwensyal na epekto.
ang gampanin ang lokusyon at ito. Ex: pagtugon sa hiling at pagbibigay atensayon.
Kadikit ng paglinang ng kakayanhang pragmatiko
ang konsepto ng speech act.
Ang speech act at ang paggawa ng mga bagay na KAKAYAHANG DISKORSAL
gamit ang salita.
ANG SALITANG DISKURSO
Halimbawa: o Nagmula sa salitang discours sa Middle English at
Pakiki-usap discursus sa Latin nanangahulugang “Argumento” at
Pagtanggi “Kumbersasyon” na maiiugnay sapagsalita at
Pagpapaumanhin pagsulat ng komunikasyon. o Ayon sa UP
Pangako Diksyunaryong Pilipino, 2010, ang diskurso ay ang
pag-uusap at palitan ng kuro.
KAKAYAHANG DISKURSAL
o Tumutukoy sa kakayahangumunawa at
makapagpahayag saisang tiyak na wika.
o Pagtiyak sa kahulugangipanahahayag ng mga
teksto o sitwasyong ayon sa konteksto.
DALAWANG ASPETO NG KAKAYAHANG 2. KALIDAD(QUALITY) o May ulam pa.
DISKORSAL: o Sikaping maging tapat sa mga pahayag; iwasang o May ulam pa ba?
1. Kakayahang tekstuwal magsabi ng kasinungalingan o ng anomang walang o May ulam pa nga pala.
2. Kakayahang retorikal sapat na batayan. o Iwasan ang “fake news” o May ulam naman pala.
3. RELASYON
KAKAYAHANG TEKSTUWAL o Tiyaking angkop at mahalaga ang sasabihin. PAGPAPAHABA SA PAMAMAGITAN NG
o Kahusayan ng isang indibidwal sapagbasa at pag- KOMPLEMENTO
unawa ng iba’t ibangteksto gaya ng mga akdang 4. PARAAN o Napahahaba sa pamamagitan ng komplemento o
pampanitikan, gabay instruksiyonal, transkripsyon, at o Tiyaking maayos, malinaw, at hindi lubhang ang bahagi ng panagurina nagbibigay ng kahulugan
iba pang pasulat nakomunikasyon. mahaba ang sasabihin sa pandiwa.
o Paano nilalahad ang sinasabi
o Written Communication
5. KAUGNAYAN
KAKAYAHANG RETORIKAL o Tumutukoy sa kung paanong napagdidikit ang
o Kahusayan ng isang indibidwal namakabahagi ng kahulugan ng mgapangungusap o pahayag sa
kumbersasyon at ang kakayahang unawain ang iba’t paraang pagsalita o pagsulat.
ibang tagapagsalita at makapagbigay ng mga o Konektado ba ang bawat salita o pangungusap ng
pananaw o opinion. ating sinasabi o sinusulat sa isa’t isa?

o Oral Communication 6.KAISAHAN

o Tumutukoy sa kung paanong napagdidikit ang
dalawang ideya salingguwistikong paraan
o Maayos ang porma, maayos ang anyo ng ating
pagkalahad o pagkasulat. Ito ay sumunod sa
lingguwistikong batas o panuntunan
Komplementong Tagaganap
o Isinasaad ang gumagawa ng kilos.
Pinangungunahan ng panandang ng, ni at panghalip.

PAGPAPAHABA NG PANGUNGUSAP HALIMBAWA:

PANUNTUNAN SA KUMBERSASYON
1. KANTIDAD(QUANTITY)
o Gawing impormatibo ang ibinigay na impormasyon
ayon sa hinihingi ng pag-uusap –hindi lubhang kaunti
o lubhang marami ang mga impormasyon.
o Ikinatuwa ng mga Pilipino ang pagkapanalo
PAGPAPAHABA SA PAMAMAGITAN NG ni Catriona Gray sa Miss Universe.
KATAGA o Kinakain ni Mila ang sopas na luto ng
o Napahahaba ang mga pangungusap sa kanyang ina. o Ibinalot ng kaniyang kaibigan ang
pamamagitan ng mga katagang gaya ng pa, ba, mgatirang pagkain.
naman, nga, pala, at iba pa.
HALIMBAWA
o May ulam.
o May ulam ba?
Komplementong Tagatanggap
o Isinasaad kung sino ang nakikinabang sa kilos.
Pinangungunahan ng mga pang-ukolna para sa,
para kay, at para kina.
HALIMBAWA:
o Nagbigay ng donasyon ang GMA para sa
mga nasalanta ng malakas na lindol.
o Bumili ng laruan si Luis para kay Athena.
o Nagpaluto ng pansit si Will para kina
Eugene at Elyrah.
KOMPLEMENTONG GANAPAN
o Isinasaad ang pinangyarihan ng kilos.
Pinangungunahan ng panandang sa at mga
panghalili nito.
HALIMBAWA:
o Namalagi sila sa evacuation area.
o Pupunta kami sa Korea.
KOMPLEMENTONG SANHI
o Isinasaad ang dahilan ng pangyayari o ng kilos.
Pinangungunahan ng panandangdahil sa o dahil kay
at mga panghalili nito.
HALIMBAWA:
o Nabaon si Delia sa utang dahil sa pagkakakulong
sa sugal. o Dahil kay Jose, naparusahan si Lilia.
KOMPLEMENTONG LAYON
Isinasaad ang bagay na ipinahayag ng pandiwa.
Pinangungunahan ng pandang ng
HALIMBAWA:
❑ Si Juan ay bibili ng Iphone sa mall.
❑ Namigay ng salapi si Pacquiao sa mga
mahihirap
KOMPLEMENTONG KAGAMITAN
Isinasaad ang instrumentongginagamit upang d. Pagtatambal
maisakatuparanang kilos. Pinangungunahan ng
pariralang sa pamamagitan ng at mga panghalili nito. PANANALIKSIK
HALIMBAWA:
❑ Nilinis niya ang mga kalat sapamamagitan ng Isang proseso ng pangangalap ng mga datos o
walis at pandakot. impormasyon upang malutas ang isang partikular na
❑ Gumawa siya ng banga sapamamagitan ng suliranin sa isang siyentipikong pamamaraan.
luwad.
Isang maingat at detalyadong pag-aaral ng isang
PAGPAPAHABA SA PAMAMAGITAN NG tiyak suliranin, konsern o isyu sa pamamagitan ng
PAGTATAMBAL siyentipikong pamamaraan o metodo.
o Napagtatambal ang dalawang payak na
pangungusap sa pamamagitan ng mga pangatnig na KATAGIAN NG MABUTING PANANALIKSIK
at, ngunit, datapwat, subalit, saka, at iba pa. Sistematiko
HALIMBAWA Empirikal
o Nagtatrabaho sa pabrika ang kaniyang tatay at Mapanuri
nagtitinda sa palengke ang kaniyang nanay. Obhetibo, lohikal at walang pagkiling
o Matagal siyang nag-aral ng aralin subalit tiyak Gumagamit ng kwantiteytib o istatistikal na metodo
namang matataas ang kaniyang marka sapagsusulit Orihinal
Akureyt na imbestigasyon, obserbasyon at
KAKAYAHANG DISKORSAL deskripsyon
I. DALAWANG ASPETO NG KAKAYAHANG Napapanahon
DISKORSAL
b.KAKAYAHANG RETORIKAL A.
II. Panuntunan sa Kumbersasyon B.
a. Kantidad C.Maingat
b. Kalidad Sa pagpili at paghihimay-himay ng mga
c. Kaugnayan datos. Pagsulat sa dokumentasyon. Tinitiyak ang
d. Relasyon paksang sinisiyasat at may sapat na katibayan
e. Paraan D. Sistematik
f. Kaisahan Sinusunod ang mga hakbang ayon sa
III. Pagpapahaba ng Pangungusap pagkakasunod-sunod.
a. KAKAYAHANG TEKSTUWAL E. Kritikal o Mapanuri
a. Kataga Iskolarling gawain. Pinaglalaanan ng buhos
b. Panuring ng isip. Sinusuri ang mga impormasyon, datos, ideya
c. Komplemento
o opinion kung ito ay valid, mapagkatiwalaan, lohikal, Kakayahang pinansyal - mga paksang
at may batayan. mangangailangan ng malaking panahon.
Kabuluhang paksa - isang paksang walang
1. Matapat na tinutugunan ang mga gawain sa kabuluhan ay humahantong sa isang pananaliksik na
pananaliksik. wala ring kabuluhan.
Ginagampanan ang tungkulin. Isakatuparan Interes ng mananaliksik - ang paksa ay naayon sa
nang buong kahusayan. kawilihan o interes.
2.
3.Bukas ang isipan sa mga puna at bagong ideya. PAGLILIMITA NG PAKSA
Isaalang-alang ang ideyang lalong Panahon
makapagtataas sa kalidad ng pananaliksik. Edad
Kasarian
4.Paggalang Perspectibo/pananaw
Sa intelektuwal na pag-aari. Lugar
Sa kasamahan: Propesyon o grupong kinabibilangan
Matutong tumanggap ng ideya sa Anyo o uri
iba. Partikular na halimbawa o kaso
Pagtupad sa mga dedlayn. Kumbinasyon ng 2 o higit pang batayan.

5. Makapagkakatiwalaan sa mga kasunduan. PAGDIDISENYO NG PAMAGAT-

Paggawa ng bahaging naitala. Pagdating sa
tagpuan sa takdang oras.
6.Responsable
Layon ay: Mapabuti ang pamumuhay ng tao.
Madagdagan ang kaalaman.
7.May kahusayan
Kritikal na pag-iisip. Makagamit ng malinaw
na pananalita. Pagpapayaman ng gawa.
PAMPANANALIKSIK
Ang pamagat ay kailangan maging malinaw (hindi
matalinghao), tuwiran (hindi maligoy) at tiyak hindi
masaklaw.
May iminumungkahi ring bilang ng mga salita sa
pamagat, hindi kasama ang salitang pangkayarian
tulad ng pantukoy, panada at pang-ugnay. Hanggat
maaari ang mga salita ay hindi kukulangin sa sampu
(10) at hindi hihigit sa dalawampu.

MGA KONSIDERASYON SA PAGPILI

Kasapatan ng datos - sapat na literatura hinggil sa
paksa.
Limitasyon ng panahon - mga paksa na
mangangailangan ng mahabang panahon.