DEFINICJA WPŁYW /WADY/ZALETY RODZAJE/METODY ZASTOSOWANIE

CIĄGNIENIE OP polegająca na formowaniu
drutu lub pręta poprzez
przeciąganie materiału
wyjściowego poprzez otwór
ciągadła, którego pole przekroju
jest mniejsze niż pole przekroju
poprzecznego przeciąganego
materiału; na zimno
CIĘCIE Operacja rozdzielania materiału;
może być bez usunięcia części
materiału metodą obróbki
plastycznej
WYKRAWANIE – cięcie, w
którym spójność metalu narusza
się narzędziem, którego
składowymi są stempel i matryca
PARAMETRY PROCESU: luz –
różnica pomiędzy średnią matrycy
i stempla, wartość luzu
optymalnego zależy od rodzaju i
grubości materiału, siła cięcia –
P=Rt S k; Rt-wytrzymałość na
ścinanie, S- powierzchnia
ścinania, k wsp. zależny od luzu
WPŁYW: zmniejszenie średnicy
przedmiotu, wydłużenie
przedmiotu, może być zmiana
kształtu, umocnienie materiału,
zmniejszenie własności
plastycznych, gniot 30-35%
SWOBODNE: zwiększenie
grubości ścianek (lub brak zmian)
– – cięcie dwoma krawędziami
– swobodne rury Druty o małych
– na trzpieniu stałym średnicach, rury o małej
– na trzpieniu ruchomym grubości ścianki, elementy
– na trzpieniu swobodnym o wysokich własnościach
mechanicznych i dużej
dokładności powierzchni
–
tnącymi – za pomocą stempla i
matrycy;
– cięcie jedną krawędzią tnącą –
np. przy okrawaniu odkuwek,
wygładzaniu otworów;
– cięcie gumą – wykrawanie na
ostrych krawędziach wzornika
ciśnieniem wywieranym przez
warstwę gumy;
– cięcie za pomocą nożyc –
zagłębienie się noża w materiale
spoczywającym na miękkim
podłożu: cięcie kartonu, skóry,
filcu itp.; stosowane do cięcia
blach, taśm w produkcji
jednostkowej i małoseryjnej
– przebijanie otworów – wraz z
wywinięciem pękniętego
brzegu;

KUCIE OP polegająca na odkształcaniu
materiału za pomocą uderzeń lub
nacisku narzędzi; przedkuwka –
odkuwka
SWOBODNE – urządzenie
wywiera nacisk tylko na część
powierzchni metalu, a pozostała
część powierzchni nie jest
SWOBODNE WADY: niska
wydajność, niska jakość, bardzo
duże odpady
MATRYCOWE ZALETY:
dowolne kształty, stałość
kształtów i wymiarów, duża
dokładność wykonania, mniejsze
naddatki technologiczne, mała
WYKRAWANIE
1. ze względu na swobodę
płynięcia kształtowanego
materiału
– swobodne (spęcznianie,
wydłużanie, przebijanie, gięcie,
cięcie, skręcanie)
– półswobodne
– matrycowe (otwarte – materiał
może wypływać przez szczelinę,
SWOBODNE: krótkie
serie; duże, ciężkie
odkuwki (200 t i więcej)
MATRYCOWE:
produkcja seryjna i
masowa
 ograniczona
MATRYCOWE – na młotach,
kuźniarkach
TŁOCZENIE przeprowadza się za pomocą
przyrządów zwanych tłocznikami;
tłoczenie materiału pomiędzy
stemplem a matrycą, na wskutek
czego po wyciągnięciu go z
matrycy otrzymamy odpowiednio
ukształtowany detal. Procesy te
odbywają się głównie na zimno.
pracochłonność, duża wydajność,
niskie koszty robocizny, dokładna
kalkulacja kosztów
MATRYCOWE WADY:
dodatkowe koszty związane z
prasami, duży koszt
oprzyrządowania, opłacalność
przy dużych seriach, tylko
niewielkie elementy
WPŁYW MATERIAŁU: niska
granica plastyczność, mały
współczynnik umocnienia, niska
czułość na prędkość
odkształcenia, brak skłonności do
starzenia dyslokacyjnego i
plastycznego pękania,
izotropowy, bez skłonności do
narostów i zatarć, bez
zanieczyszczeń
ZJAWISKA OGRANICZAJĄCE
ODKSZTAŁCENIA: utrata
stateczności, pękanie, fałdowanie,
zmniejszenie grubości ścianki
zamknięte)
2. ze względu na zastosowane
narzędzia
– ręczne – "kowalskie" (jest to
odrębna technologia)
– na młotach– młotowanie
– na prasach– prasowanie
– na kuźniarkach
– na kowarkach
3. ze względu na temperaturę:
– na gorąco
– na półgorąco
– na zimno
– Bez pocienienia ścianki – –
przekształcenie płaskiego krążka
w wytłoczkę o grubości ścianki
równej grubości materiału
wyjściowego.
– Z pocienieniem ścianki
(wytłaczanie z wyciąganiem) –
luz między stemplem a matrycą
jest mniejszy od grubości
materiału wyjściowego. Grubość
denka wytłoczki jest większa od
ścianek. Matryca ma kształt
stożkowy.

ZJ. OGR. PROCESY T.:

WALCOWANIE OP w wyniku przechodzenia
metalu przez szczelinę między
walcami, rolkami lub tarczami
obracającymi się w przeciwnych
kierunkach
lokalizacja odkształceń w postaci
bruzdy, pękniecie materiału,
pęknięcie przez ścięcie, szybkie
zużycie narzędzi
DEFEKTY PO WALCOWANIU:
zafalowanie brzegów, pęknięcia,
rozwarstwienie materiału
Wzdłużna, poprzeczne, skośne,
poprzeczno-klinowe, okresowe
specjalne
PROSTOWANIE
NA GORĄCO: wyroby
płaskie (blachy taśmowe,
grube), długie (pręty,
szyny), rury (bez szwu i ze
szwem)
NA ZIMNO: cienkie
blachy, druty o małych

WYCISKANIE OP, w której materiał pod
naciskiem stempla wypływa przez
otwór lub otwory w narzędziu
albo przez szczeliny utworzone
przez narzędzia
WPŁYW:
NA ZIMNO – gotowe części
maszyn, podwyższenie władności
mechanicznych, duża dokładność
wymiarowa
NA CIEPŁO: właściwości
porównywalne do na zimno, ale
większa plastyczność materiału
zwiększa odkształcenia
NA GORĄCO: półfabrykaty
Naprężenia ściskające – większe
naciski bez utraty stateczności
materiału; ograniczeniem jest
wytrzymałość stempla i matrycy,
nie materiału
– współbieżne, gdy kierunek
stempla i materiału
wypływającego przez otwór w
matrycy są zgodne
– przeciwbieżne, gdy kierunek
stempla i materiału
wypływającego przez otwór w
matrycy lub szczelinę pomiędzy
stemplem i matrycą są
przeciwne,
– z bocznym (poprzecznym,
promieniowym) wypływem
materiału, gdy matryca lub
matryce znajdują się w
bocznych ścianach pojemnika,
względnie materiał wpływa do
szczelin matrycy w kierunku
poprzecznym (prostopadle do
kierunku ruchu stempla),
– złożone, gdy materiał
równocześnie wypływa z
matrycy zgodnie i przeciwnie do
ruchu stempla ,
– specjalne, wyciskanie
hydrostatyczne, z ruchomym
pojemnikiem, bez pojemnika i
inne, np. wyciskanie osłon kabli,
wyciskanie proszków metali.
przekrojach
OGÓLNIE: koła
wagonowe, obręcze kół,
koła zębate, elementy z
gwintem, kule oraz
półwyroby do kucia w
formie prętów o zmiennym
przekroju.
–Wstępna obróbka stali i
materiałów o niskiej
plastyczności których nie
można poddać procesom
kucia lub walcowania
– Wytwarzanie małych
partii wyrobów o dużej
masie i prostych
kształtach, których
wytwarzanie innymi
metodami jest
nieopłacalne
– Rury, pręty,
kształtowniki ze stali i
stopów kolorowych.
OBRÓBKA DEFINICJA WPŁYW NA ZALETY WADY ZASTOSOWANIE
PLASTYCZNA MATERIAŁ
Na zimno Temp. poniżej T – właściwości – oszczędność surowca – wysokie koszty Taśmy, blachy, pręty o
rekrystalizacji, T<0,3 Tt anizotropowe (vs skrawanie) przyrządów, pras, matryc dokładnym wykończeniu
– spadek własności – wzmocnienie na zimno powierzchni i
plastycznych – gładka powierzchnia podwyższonej
– umocnienie przez zgniot – wysoka dokładność wytrzymałości
– wzrost własności wymiarowa Wyroby masowe, małe
mechanicznych – wysoka wydajność elementy
– niska chropowatość części w sztukach na
– duża dokładność minutę
wymiarowa
Na gorąco Temp. powyżej T – właściwości izotropowe – możliwość dużych – wąski zakres temperatur półwyroby
rekrystalizacji, T>0,6 Tt – brak istotnych różnic odkształceń – naprężenia (bo poniżej Tt, ale
właściwości uplastyczniające 10-15 powyżej Tr)
mechanicznych razy mniejsze niż w temp. – zgorzelina na
– brak umocnienia pokojowej powierzchni – konieczna
– niska dokładność dalsza obróbka
wymiarowa