CHẤN THƯƠNG

VẾT THƯƠNG BỤNG

ThS. BS. Nguyễn Võ Vĩnh Lộc

Bộ môn Ngoại
nguyenvovinhloc@ump.edu.vn
MỤC TIÊU

2
MỤC TIÊU

 Mô tả được “ABCDE” trong ATLS

 Mô tả được cách tiếp cận bệnh nhân chấn thương vết thương bụng

 Chẩn đoán và hướng xử trí các chấn thương bụng thường gặp

3
ALTS

4
ALTS (Advanced Trauma Life Support)

Khái niệm

 Ưu tiên xử trí những vấn đề gây đe dọa tính mạng

 Vẫn xử trí dù chưa có chẩn đoán xác định

 Có thể không cần bệnh sử quá chi tiết

 Tiếp cận theo “ABCDE”

5
ALTS (Advanced Trauma Life Support)

Đánh giá và xử trí ban đầu

Bệnh nhân được đánh giá và ưu tiên điều trị dựa trên thương tổn, dấu

hiệu sinh tồn và cơ chế chấn thương

A Airway and c-spine protection

B Breathing and ventilation
C Circulation with hemorrhage control
D Disability/Neurologic status
E Exposure/Environmental control

6
ALTS (Advanced Trauma Life Support)

A - Airway

Đường thở: Bệnh nhân có thể nói không? Quan sát có dị vật không?

Khám có tiếng rít, khò khè, ọc, dịch tiết hay máu?

Chấn thương cột sống cổ: Cột sống không tổn thương trên lâm sang và X

quang; Nên dung nẹp cổ collar cho đến khi khám được bệnh nhân

7
ALTS (Advanced Trauma Life Support)

B - Breathing

 Đường thở thông thoáng không có nghĩa là thông khí bình thường

Khí quản lệch, lép bép, mảng sườn di động, vết thương tạo thành lỗ ở

ngực, không có tiếng thở
 X quang phổi đánh giá

8
ALTS (Advanced Trauma Life Support)

C - Circulation

Bệnh nhân tụt huyết áp sau chấn thương nên được xem như shock mất

máu

Đánh giá nhanh huyết động: tri giác, màu sắc da, mạch tứ chi, huyết áp

và hiệu áp

9
ALTS (Advanced Trauma Life Support)

D - Disability

Khám thần kinh nhanh: tri giác, đồng tử và phản xạ ánh sang, chức năng

vận động, điểm Glasgow

Đánh giá nhanh huyết động: tri giác, màu sắc da, mạch tứ chi, huyết áp

và hiệu áp

10
ALTS (Advanced Trauma Life Support)

D - Disability

11
ALTS (Advanced Trauma Life Support)

E - Exposure

 Bệnh nhân cởi áo quần hoàn toàn

 Quan sát sau lưng

 Nhiệt độ trực tràng

 Giữ ấm, tránh hạ thân nhiệt

12
 TIẾP CẬN
CHẤN THƯƠNG BỤNG

13
TIẾP CẬN

Đánh giá 4 vùng chính

 Bụng trước

 Hông

 Lưng

 Mông

14
TIẾP CẬN

Nhìn

 Vết thương

 Dấu dây an toàn

 Đừng vội lấy bỏ dị vật hoặc miếng gạc thấm nước muối đắp lên ruột

15
TIẾP CẬN

Sờ

 Dấu kích thích phúc mạc

 Khám trực tràng (tiền liệt tuyến bị đẩy lên cao, máu trong trực tràng)

16
TIẾP CẬN

Xét nghiệm

 Công thức máu: Hct có thể bình thường trong giai đoạn đầu xuất huyết

 Khí máu động mạch

 Lactate máu, lipase máu

 Chức năng gan, phân tích nước tiểu

17
TIẾP CẬN

FAST (Focused Assessment Sonography in Trauma)

 Máu ổ bụng: nhạy 90-100%, không đặc hiệu

 Dịch bụng >200mL: đáng tin cậy

 Tạng sau phúc mạc, tạng rỗng: không đáng tin

18
TIẾP CẬN

X quang

 X quang ngực: hơi tự do ổ bụng

 X quang bụng: hơi tự do ổ bụng

 X quang khung chậu: mất bóng cơ psoas → tổn thương sau phúc mạc

19
TIẾP CẬN

CT scan bụng chậu

 Bệnh nhân huyết động ổn định

 Nên có cản quang

 Ưu điểm: sau phúc mạc, đánh giá tạng đặc, độ nhạy cao

 Nhược điểm: tia xạ, đắt tiền, tạng rỗng, cơ hoành

20
TIẾP CẬN

DPL (Diagnostic Peritoneal Lavage)

 Ít khi còn được dùng

Dương tính: có máu đại thể (>10mL), dịch tiêu hóa, >100.000 hồng

cầu/mm3, >500 bạch cầu/mm3, nhuộm Gram có vi khuẩn

21
TIẾP CẬN

22
TIẾP CẬN

23
CHẤN THƯƠNG GAN

24
CHẤN THƯƠNG GAN

Lâm sàng

 Cơ chế: chấn thương tù hay xuyên thấu

 Đề kháng bụng ¼ trên phải

 Đánh giá: Hct, chức năng gan, FAST, CT scan (đánh giá mức độ I-VI)

25
CHẤN THƯƠNG GAN

26
CHẤN THƯƠNG GAN

Xử trí

 Điều trị bảo tồn: huyết động ổn, khám/công thức máu nhiều lần

 Phẫu thuật: huyết động không ổn, điều trị bảo tồn thất bại

 TAE (Transarterial Embolization)

 Nằm ICU/lầu trại

27
CHẤN THƯƠNG LÁCH

28
CHẤN THƯƠNG LÁCH

Lâm sàng

 Cơ chế: chấn thương tù hay xuyên thấu

 Đau vai trái (dấu Kehr), đau ngực trái, hông trái, bụng ¼ trên trái

 Đánh giá: FAST, CT scan (đánh giá mức độ I-V)

29
CHẤN THƯƠNG LÁCH

30
CHẤN THƯƠNG LÁCH

Xử trí

 Điều trị bảo tồn: huyết động ổn, khám/công thức máu nhiều lần

 Phẫu thuật: huyết động không ổn, điều trị bảo tồn thất bại

 Tắc mạch lách

 Nằm ICU/lầu trại

31
CHẤN THƯƠNG LÁCH

32
CHẤN THƯƠNG
RUỘT NON

33
CHẤN THƯƠNG RUỘT NON

Lâm sàng

 Cơ chế: chấn thương tù hay xuyên thấu, thường chấn thương do guidon

Dấu đai an toàn (tai nạn giao thông), dấu kích thích phúc mạc (đôi khi

khó phát hiện)
 Không ổn định → FAST/DPL

Ổn định → CT scan (độ nhạy thấp, tụ dịch/dày thành ruột/thâm


nhiễm/hơi tự do)
X quang ngực: hiếm khi thấy hơi tự do

X quang cột sống: gãy Chance
34
CHẤN THƯƠNG RUỘT NON

35
CHẤN THƯƠNG RUỘT NON

Xử trí

 Phẫu thuật: thủng, vỡ ruột non, mất mạch

 Kháng sinh

36
CHẤN THƯƠNG
DẠ DÀY

37
CHẤN THƯƠNG DẠ DÀY

Lâm sàng

 Cơ chế: chấn thương xuyên hay tù (hiếm)

 Đề kháng thượng vị, máu trong phân, máu ra ống thông mũi dạ dày

 X quang: hơi tự do ổ bụng

38
CHẤN THƯƠNG DẠ DÀY

Xử trí

 Phẫu thuật

 Kháng sinh

39
CHẤN THƯƠNG
ĐẠI TRÀNG

40
CHẤN THƯƠNG ĐẠI TRÀNG

Lâm sàng

 Cơ chế: chấn thương xuyên thấu hay tù (hiếm)

 Giảm nhu động ruột, dấu kích thích phúc mạc, chảy máu hậu môn

Đánh giá: CT scan cản quang 3 đường, KUB (hơi dọc cơ psoas), nội soi

đại tràng

41
CHẤN THƯƠNG ĐẠI TRÀNG

Xử trí

 Phẫu thuật: thủng, vỡ, mất mạch

 Kháng sinh

42
CHẤN THƯƠNG
TÁ TRÀNG

43
CHẤN THƯƠNG TÁ TRÀNG

Lâm sàng

 Cơ chế: chấn thương tù hay xuyên thấu; 80% kèm tổn thương khác

Vết thương, nôn ói, đề kháng thượng vị, máu trong phân, máu ra thông

mũi dạ dày
 X quang ngực: hơi tự do

 CT scan: tụ máu thành tá tràng

44
CHẤN THƯƠNG TÁ TRÀNG

Xử trí

 Phẫu thuật

 Kháng sinh

 Mổ sau 24 giờ: tử vong 40%

45
CHẤN THƯƠNG
TỤY

46
CHẤN THƯƠNG TỤY

Lâm sàng

 Cơ chế: chấn thương xuyên (75%) hay tù (đập trực tiếp vào thượng vị)

 Có thể đề kháng nhẹ thượng vị (tạng sau phúc mạc)

 CT scan: độ nhạy thấp trong giai đoạn sớm

 Lipase máu: có thể bình thường

 ERCP: chẩn đoán và xử trí tổn thương ống tụy

47
CHẤN THƯƠNG TỤY

Xử trí

48
CHẤN THƯƠNG
MẠCH MÁU

49
CHẤN THƯƠNG MẠCH MÁU

Lâm sàng

 Cơ chế: chấn thương xuyên hay tù

Trướng bụng, khối máu tụ lan rộng, dấu Grey-Turner/dấu Cullen → chảy

máu sau phúc mạc
 Đánh giá: FAST, CT scan (nếu ổn định), thám sát vết thương

50
CHẤN THƯƠNG MẠCH MÁU

51
CHẤN THƯƠNG MẠCH MÁU

52
CHẤN THƯƠNG MẠCH MÁU

53
CHÂN THÀNH CẢM ƠN!
nguyenvovinhloc@ump.edu.vn

54