Ciśnienie atmosferyczne

i wiatr.
Dział: Atmosfera.
Opracowała Anna Kodyniak
 Czego się dowiesz?
• Zrozumiesz pojęcie ciśnienia atmosferycznego
• Poznasz czynniki, które na to ciśnienie wpływają
• Dowiesz się, jak je mierzymy oraz w jakich jednostkach się je podaje
• Dowiesz się co to są układy baryczne i jak przedstawia się je na mapach
synoptycznych
• Zrozumiesz czym jest wiatr
• Zrozumiesz czym jest cyklon
• Poznasz kiedy i gdzie zanotowano rekordy ciśnienia
• Dowiesz się co to są masy powietrza, jak są rozmieszczone i jak
oznacza się je skrótami

• PO co mi to?
• Żebyś zrozumiał cyrkulację atmosfery, którą będziemy omawiać na
następnej lekcji
 Ciśnienie atmosferyczne
• Definicja ciśnienia atmosferycznego – nacisk
pionowego słupa powietrza na jednostkę
powierzchni
• Jednostki: 1Pa [N/m2], 1hPa [100Pa]
1mb [1hPa], mmHg (milimetry słupa rtęci)
• Średnie ciśnienie powietrza – 1013hPa
(zmierzone na poziomie morza na szerokości
45°, przy temperaturze 0°C)
Słup
1 Pa – 1 pascal powietrza

powietrza
Nacisk
1hPa – 1 hektopascal

Źródło: http://www.geography.hunter.cuny.edu/~tbw/ncc/chapter.4.outline.html
 Ciśnienie atmosferyczne maleje wraz z wysokością.
Zastanów się dlaczego?
Zwróć uwagę na wartość ciś. na szczycie Mt. Everestu; przyda Ci się w późniejszej części lekcji

Źródło: https://static.epodreczniki.pl/portal/f/res-minimized/RuGDgsbawrtrp/9/960/2V3dGU0n49H74YJoWfhgx8nCekUybntu.png
 Ciśnienie atmosferyczne
• Ciśnienie atmosferyczne zależy przede wszystkim od
temperatury
– Powietrze ciepłe jest lekkie – unosi się do góry, więc ciśnienie jest
niskie (niż baryczny) - wystarczy obejrzeć parę wodną unoszącą się
nad gotującą się wodą w czajniku
– Powietrze chłodne jest ciężkie i jego nacisk na powierzchnię Ziemi
jest większy – ciśnienie wysokie (wyż baryczny)
• Podstawowe układy baryczne – wyż baryczny (oznaczamy go literą W)
i niż baryczny (oznaczamy go literą N)

Prądy Prądy
wstępujące zstępujące

Chłodne Ciepłe
powietrze – powietrze –
Źródło: Thompson Higher Education 2007 wysokie ciśnienie niskie ciśnienie
 A jakie jest dzisiaj ciśnienie?
• Wejdź na stronę https://earth.nullschool.net/
• Kliknij na legendę (earth)
• Otworzy Ci się następujące Menu
• Czerwony – data
• Żółty – kliknij na MSLP, czyli średnie
ciśnienie na poziomie morza (a na co trzeba
kliknąć żeby znaleźć się na wysokości dachu
świata?) menu

• Zielony – kliknij na P aby mieć obraz całej kuli

ziemskiej a nie tylko półkuli
• Niebieski – różne wysokości. Sfc to poziom
morza
• Kliknij na Polskę i sprawdź jakie jest dzisiaj
ciśnienie – u góry menu pokażą ci się
współrzędne geo i wartość w hPa. Możesz
sprawdzić w ten sposób różne miejsca na
Ziemi. Możesz też zmieniać daty aby
sprawdzić jak się zmieniało przez ostatni
tydzień
 Układy baryczne
• Na mapie ciśnienie
przedstawiamy za pomocą
izobar – linii łączących punkty
o tej samej wartości ciśnienia
atmosferycznego
• Układy wysokiego ciśnienia:
wyż baryczny, klin wysokiego
ciśnienia
• Układy niskiego ciśnienia:
niż baryczny, zatoka niskiego
ciśnienia

Obejrzyj film tłumaczący to

zagadnienie od 1:55 do 3:00
Źródło: http://geografia24.pl/cisnienie-atmosferyczne/

Klasy podstawowe tylko niż i wyż baryczny

Kliknij lub skopiuj adres https://www.youtube.com/watch?v=swQeTPh_bgQ

 Rozpoznaj układy baryczne

Pojęcia
przedstawione na rysunku

• Wyż – obszar podwyższonego ciśnienia

atmosferycznego, który na przyziemnych mapach
synoptycznych ma kształt układów zamkniętych w
przybliżeniu z koncentrycznych izobar.
• Klin wysokiego ciśnienia – to wydłużony obszar
podwyższonego ciśnienia, znajdujący się pomiędzy
dwoma obszarami obniżonego ciśnienia albo izobar
w kształcie litery U. Klin wysokiego ciśnienia
posiada oś. Ciśnienia w punkcie leżącym na osi
klina jest wyższe niż w sąsiednich punktach po obu
Autor: Tomasz Domański
stronach osi.
Źródło: http://m.onet.pl/_m/32bac2a7a4f1415f9937e07f119cce1e,14,1.gif
• Niż - obszar obniżonego ciśnienia
atmosferycznego, który na przyziemnych mapach
synoptycznych ma kształt układów zamkniętych w
przybliżeniu z koncentrycznych izobar.
• Zatoka niskiego ciśnienia – to wydłużony obszar
obniżonego ciśnienia, znajdujący się pomiędzy
dwoma obszarami podwyższonego ciśnienia, albo
izobar w kształcie litery U. Zatoka niskiego ciśnienia
posiada oś. Ciśnienia w punkcie leżącym na osi
zatoki jest niższe niż w sąsiednich punktach po obu
stronach osi.
• Siodło baryczne – jest to obszar między dwoma
niżami i dwoma wyżami. Centrum siodła położone
jest w punkcie przecięcia się osi zatoki z osią klina.

Klasy podstawowe tylko niż i

Źródło: http://www.mojapogoda.com/leksykon-meteorologiczny/cisnienie-i-
wyż baryczny uklady-baryczne.html
 Rekordy ciśnienia

Źródło: http://www.geography.hunter.cuny.edu/~tbw/wc.notes/6.air.pressure.winds/high.low.pressures.htm
Huragan Wilma, 2005 r. W oku cyklonu
panowało ciśnienie 882 hPa

Źródło: NASA
 Sprawdź sam
• Wejdź na stronę naszego modelu.
• Kliknij na kalendarz i zmień datę na 25.08.2017
• Zmień obraz – kliknij na literę O przy „projection”
• Przesuń mapę tak żebyś widział Zatokę Meksykańską i USA
• Sprawdź jakie ciśnienie panowało w centrum, widocznego na modelu, huraganu Irma
• Kliknij na Wind i sprawdź prędkość wiania wiatru w tym huraganie
 Ośrodki ciśnienia w styczniu
Zwróć uwagę
na rozkład
ośrodków
barycznych od
równika do
Grenlandii

Źródło: http://www.wiking.edu.pl/upload/geografia/images/cyrkulacja_powietrza_styczen.gif
 Ośrodki ciśnienia w lipcu
Zwróć uwagę na
rozkład ośrodków
barycznych od
równika do
Grenlandii

Źródło: http://www.wiking.edu.pl/upload/geografia/images/cyrkulacja_powietrza_lipiec.gif
 Rekordy ciśnienia w Polsce
• Najwyższe 16 XII 1997 zanotowano 1054
hPa w Suwałkach
• 1051,1 hPa 22 I 2006,
• Najniższe - Białystok 1 III 2008 roku –
962 hPa
• 26 II 1989; notowano 965,2 hPa
w Szczecinie i Łodzi
 Wiatr
• Ze względu na
zróżnicowaną
temperaturę na
powierzchni Ziemi
występuje też
zróżnicowane ciśnienie –
występują wyże i niże
baryczne
• Ciśnienie zawsze dąży do
wyrównania a czynnikiem
je wyrównującym jest
wiatr, który zawsze wieje
od wyżu do niżu
Źródło: Baraniecki L., Skrzypczak W.: Geografia fizyczna
ogólna i Polski. Wyd. EFEKT, Warszawa 2004, s.78
 Wiatr
kliknij
• Wyobraź sobie, że dmuchasz w balonik –
na ograniczona powierzchnię wtłaczasz
dużą masę powietrza. W efekcie Lub skopiuj adres
w baloniku jest wyższe ciśnienie niż na https://www.youtube.com/watch?v=rNSV1EMxSkc
zewnątrz
• Wystarczy rozwiązać wstążeczkę
i powietrze samo ucieknie Ci z balonika
bo zawsze dąży do wyrównania (nie
trzeba go wypompowywać) – uciekające
z balonika powietrze to wiatr wiejący
z wyższego ciśnienia w baloniku na
zewnątrz, gdzie ciśnienie jest niższe
• Teraz zwróć uwagę na nasz model
i sprawdź jak przemieszczają się masy
powietrza na półkuli N i S z ośrodków
wysokiego do niskiego ciśnienia – to te
białe kreseczki

Kliknij na Control – Now, Mode - Air, Height - Sfc, Overlay - MSLP oraz Projection - P
 Pamiętaj! Kierunek wiatru

Wiatr
określa skąd wiatr wieje. Np.
wiatr o kierunku SW wieje
z południowego zachodu

Źródło: http://www.wiking.edu.pl/upload/geografia/images/wiatr.jpg
 Kierunek przemieszczania się mas powietrza
(wiania wiatru) w zależności od półkuli
Jak się tego nauczyć? Zauważ że strzałka na
Jeśli obejrzałeś nasz model i kierunek półkuli N wychodzi „górą”, wchodzi „dołem” zaś na
półkuli S jest odwrotnie
przemieszczania strzałek (jeszcze lepiej
widać jak zwiększysz wysokość np. na 250
(kliknij na Height 250) to zauważyłeś
zapewne, że kierunek przemieszczania się
powietrza jest różny na półkuli N i S
Przesuń myszą mapę na modelu tak abyś
dokładnie widział Australię i wschodnią Azję i
zwróć uwagę na obszary zaznaczone przeze
mnie literami A i B

Ten rysunek trzeba

umieć!
 Masy powietrza i fronty
atmosferyczne
• Masa powietrza – wycinek
atmosfery o określonych
cechach fizycznych
– PR – powietrze równikowe,
– PZ – powietrze zwrotnikowe
– PP – powietrze polarne
– PA – powietrze arktyczne
– PAA – powietrze antarktyczne
• Masy morskie (tzn. wilgotne)
oznaczamy literą m zaś masy
kontynentalne (suche) literą k.
Skrót PZk oznacza powietrze
zwrotnikowe kontynentalne
• Masy ciepłe (skrót c) i chłodne
(ch) np. PPmc (powietrze polarne
morskie ciepłe)
Źródło: Wójcik J.: Geografia 1. Ziemia, PPWK,
Warszawa 2002 Rozwiń skrót PPkch
 Zadanie
• Wykonaj zadania w zeszycie ćwiczeń do
tematu ciśnienie atmosferyczne (bez
cyrkulacji powietrza)
• Ułóż puzzle 

• Jeśli klikając na puzzle nie otwierają się to proszę skopiować adres strony
https://www.jigsawplanet.com/?rc=play&pid=3cc3395e4d45

Dziękuję za uwagę. Proszę dbać o zdrowie