Tμi liÖu vÒ thiÕt kÕ khu«n

KÝch cì buång Ðp vμ sè lç khu«n lμ nh÷ng nh©n tè cÇn quan t©m, ®Æc biÖt lμ ®èi víi c¸c nhμ
s¶n xuÊt sö dông m¸y Ðp ®ång bé; ®iÒu chñ yÕu ë hai nh©n tè nμy lμ n¨ng xuÊt ®−îc quyÕt ®Þnh
tr−íc. Trong m¸y Ðp ®ång bé, tèc ®é ram lín nhÊt lμ mét gi¸ trÞ cè ®Þnh ®−îc quyÕt ®Þnh bëi ®Çu ra
gallon/phót cña b¬m vμo xylanh thuû lùc. Nãi chung, ®èi víi kiÓu m¸y Ðp nμy thÝ tèc ®é ram
kho¶ng 30’’ mçi phót. PhÇn lín c¸c m¸y Ðp cã nhiÒu tèc ®é ram kh¸c nhau

a c d

H×nh1: B¶n vÏ biÓu thÞ c¸c sè liªn quan ®Õn tÝnh to¸n lùc Ðp khèi khu«n, sö dông c«ng thøc sau:
P1= P (A-D)
(C-D)
Trong ®ã:
A = DiÖn tÝch mÆt khu«n hoÆc diÖn tÝch i.d cña tÊm ®Öm.
B = DiÖn tÝch lç khu«n
C = DiÖn tÝch tiÕp xóc cña tÊm ®Öm phô
D = DiÖn tÝch lç ®Öm khu«n
P1 = ¸p lùc ®ïn Ðp (psi)
Lùc Ðp khèi khu«n (lín nhÊt 165,000 psi)
Chó ý: Container, lùc Ðp tèi ®a 45,000 psi; c¸c tÊm lãt (trªn vßng kÑp khu«n) lùc Ðp tèi ®a 75,000
psi.
TØ sè truyÒn ®−îc x¸c ®Þnh bëi diÖn tÝch mÆt c¾t ngang cña container (buång chøa) chia cho tæng
diÖn tÝch mÆt c¾t ngang cña c¸c lç khu«n. C«ng thøc d−íi ®©y chøng minh hiÖu qu¶ trùc tiÕp cña tØ
sè truyÒn vÒ hiÖu suÊt:
HiÖu suÊt (fpm) = (Tèc ®é ram (ipm)/ 12) x tØ sè truyÒn.
C¸c khu«n ph¶i chÞu ®−îc ¸p lùc lín khi ®ang ®ïn Ðp nh«m nãng thμnh c¸c h×nh d¹ng cô thÓ. Thªm
vμo ®ã, c¸c khu«n cÇn ®−îc thiÕt kÕ ®Ó bï vªnh, xo¾n mμ cã khuynh h−íng th−êng x¶y ra ®èi víi
kim lo¹i ®ïn Ðp. Mét sè nh÷ng khã kh¨n vËn hμnh vμ thiÕt kÕ cã liªn quan ®Õn ¸p lùc bÒ mÆt khu«n.
Th−êng gÆp ¸p lùc cã thÓ lªn tíi 50 tÊn/in2.

Trang 1
 §Çu tiªn, ¸p lùc bÒ mÆt khu«n cao nh−ng gi¶m dÇn khi l−îng n¹p gi¶m. ¸p lùc gi¶m khi nhiÖt ®é
t¨ng vμ chiÒu dμi Billet gi¶m. Tuy nhiªn, ¸p lùc lu«n t¨ng ë mét vμi ins¬ cuèi cïng (1 ins¬ =
2,54cm). Mét biÖn ph¸p quyÕt ®Þnh gi¸ trÞ Ðp cho ¸p lùc khèi khu«n ®−îc thÓ hiÖn ë h×nh 1.
§é lÖch lμ do sù hç trî khu«n kh«ng cã hiÖu qu¶, bëi ¸p lùc lªn khu«n qu¸ lín. §iÒu nμy lμm bÒ
mÆt trôc chÖch h−íng, do ®ã lμm gi¶m hiÖu suÊt
C¸c nhμ s¶n xuÊt khu«n lu«n sö dông mét sè kü thuËt söa ®æi khu«n ®Ó lμm phï hîp trong sù ®a
d¹ng xö lý. H¬n n÷a, lμm s¹ch vμ b«i tr¬n khu«n lμ rÊt cÇn thiÕt ®èi víi viÖc b¶o d−ìng khu«n vμ tØ
lÖ phôc håi cao. §iÒu kiÖn bÒ mÆt khu«n cã ¶nh h−ëng ®Õn c¸c ®Æc tÝnh dßng ch¶y.
Nh÷ng vËn hμnh b»ng tay lμ cÇn thiÕt trong viÖc chÕ t¹o khu«n cì trung b×nh. Mét sù hiÓu biÕt râ vÒ
dung sai lμ rÊt cÇn thiÕt. Nh÷ng ®iÒu nμy sÏ ®−îc th¶o luËn ë mét phÇn t−¬ng øng. Dung sai cña c¸c
nhμ s¶n xuÊt khu«n bao gåm:
MÉu khu«n, 0.001”
C¸ch bè trÝ, 0.010”
MÆt d−íi mμi: +0.015”, - 0.000”
Bearing: +1/32”
Ròa hoμn thiÖn(gãc), ph¼ng (b»ng) tíi th¾t 1/40.
Ròa hoμn thiÖn(lç), 0.002” trªn khu«n
C¸c bé phËn dông cô
L¾p r¸p dông cô khu«n c¬ b¶n ®−îc chØ ra ë h×nh 2.
die die ring
backer
bolster
sub-bolster

tool carrier

H×nh 2: Mét bé l¾p r¸p khu«n ®iÓn h×nh

C¸c bé phËn bao gåm khu«n, khu«n phô vμ ®i kÌm lμ ¸o khu«n, ®Öm khu«n vμ ®Öm phô.C¸c
bé phËn nμy ®−îc l¾p vμo mét bé phËn gäi lμ bé phËn chøa dông cô (tool carrier), hoÆc lμ container.
Mét cöa tr−ît ®ãng gi÷ viÖc l¾p ®Æt b¶o vÖ khái lùc cña m¸y Ðp. Khu«n phô vμ ®Öm khu«n gióp

Trang 2
ph©n bæ ¸p lùc ®ång ®Òu vμ hç trî khu«n. Mét sè khu«n dïng cho ®ïn Ðp h×nh d¹ng nh«m ®−îc chØ
ra ë h×nh 2a.(tham kh¶o tμi liÖu tiÕng anh)
Container- §©y lμ mét xylanh thÐp, cã mét tÊm ®Öm lãt cã thÓ thay chuyÓn ®−îc. Container cã
®−êng kÝnh bªn trong lín h¬n mét chót so víi ®−êng kÝnh billet ®−îc ®ïn Ðp. ChiÒu dμi cña nã thay
®æi theo l−îng c«ng suÊt vμ nhμ chÕ t¹o m¸y Ðp.
Vßng khu«n- lμ mét èng lång (bäc ngoμi) ®Ó gi÷ khu«n vμ khu«n phô trong mèi liªn kÕt trôc víi
nhau.
Khu«n phô- gièng nh− khu«n nh−ng th−êng dμy h¬n 2 ®Õn 3 lÇn. Nã nh− lμ mét ®Üa thÐp vμ nã cã
mét lç lín h¬n lç cña khu«n. Khu«n phô th−êng ®−îc trang bÞ c¸c chèt hoÆc vÊu låi ®Ó cã thÓ g¾n
nã víi khu«n ®ïn Ðp hîp lý. Khu«n phô hç trî khu«n chèng l¹i ¸p lùc billet vμ lμ ph−¬ng tiÖn gi÷
khu«n.
§Öm khu«n (Bolster)- lμ mét bé phËn b»ng thÐp hîp kim h×nh ®Üa ®−îc gia c«ng cøng, cã ®−êng
kÝnh b»ng ®−êng kÝnh ¸o khu«n. §Öm khu«n hç trî khu«n vμ khu«n phô vμ nh»m gi¶m thiÓu ®é
vªnh lÖch. §Öm phô (Sub-boster) t−¬ng tù nh− ®Öm khu«n.
Gi¸ ®ì khu«n (Die holder)- ®©y lμ mét bé phËn cña m¸y Ðp. Nã n»m gi÷a container vμ trôc Ðp. Nã
cã thÓ th¸o ra ®−îc hoÆc cã thÓ vu«ng gãc víi h−íng ®ïn Ðp (tuú thuéc vμo kiÓu m¸y Ðp) ®Ó mμ cã
thÓ th¸o khu«n ra nh»m lo¹i bá ®Çu mÈu hoÆc phÕ phÈm.
Chμy Ðp (Dummy block)- lμ mét ®Üa thÐp, dμy kho¶ng 3”, cã ®−êng kÝnh nhá h¬n bªn trong
container mét chót(kho¶ng 0.025”). Nã t¹o thμnh mét sù b¶o vÖ khái viÖc n¹p ng−îc gi÷a billet
nãng vμ Stem.
Stem (ram)- lμ mét bé phËn ®ïn Ðp cã chøc n¨ng cho billet vμo trong container vμ nã tiÕp xóc víi
dummy block. Lμ mét ®o¹n cña xylanh chÝnh, stem ph¶i cã kh¶ n¨ng chÞu ®−îc l−îng Ðp tèi ®a.
ThuËt ng÷ “stem” ®−îc sö dông thay cho hoÆc ®«i khi ®ång nghÜa víi “ram” trong nh÷ng tr−êng
hîp nhÊt ®Þnh.
C¸c kiÓu khu«n- Nãi ng¾n gän, mét khu«n Ðp lμ mét kÕt cÊu thÐp d¹ng ®Üa cã mét hoÆc nhiÒu lç
hoÆc nh÷ng lç cã diÖn tÝch mÆt c¾t gièng nhau (ngo¹i trõ phÇn co l¹i) vμ cã ®−êng nÐt nh− s¶n phÈm
cô thÓ.
C¸c khu«n rçng ®−îc ph©n lo¹i thμnh c¸c kiÓu khu«n kh¸c nhau nh− khu«n spider, khu«n porthole
vμ khu«n bridge. Chóng ®−îc sö dông cho viÖc ®ïn Ðp c¸c billet ®Æc thμnh h×nh d¹ng rçng hoÆc b¸n
rçng.
C¸c billet rçng cã mét lç (®−îc khoan, ®óc) däc th«ng qua t©m. Chóng ®−îc sö dông víi mét lâi
trôc (mandrel) riªng rÏ. Nh÷ng lâi trôc nh− thÕ nμy hoÆc lμ cè ®Þnh hoÆc lμ kh«ng cè ®Þnh. Trong c¶
hai tr−êng hîp, c¸c mandrel ph¶i t¸ch khái vμ kh«ng ph¶i lμ mét phÇn cña khu«n. Mét lâi trôc
quyÕt ®Þnh kÝch th−íc bªn trong cña c¸c thanh ®ïn Ðp rçng. Khu«n quyÕt ®Þnh kÝch th−íc bªn
ngoμi.
Khi mét lâi trôc t¸ch biÖt khái khu«n nh−ng nã cè ®Þnh víi phÇn cuèi cña stem, th× nã ®−îc mang
thuËt ng÷ kiÓu §øc. Nã hoÆc lμ ®i qua mét billet rçng hoÆc lμ khoan thñng lç qua mét billet ®Æc.

Trang 3
Khi mandrel kh«ng cè ®Þnh th× nã ®−îc gäi lμ kiÓu Ph¸p. Mét mandrel nh− thÕ ®−îc ®Æt trong mét
khe r·nh trong dummy block (chμy Ðp) vμ t©m cña nã trong khu«n khi kim lo¹i ch¶y d−íi ¸p lùc.
C¸c billet rçng ®−îc sö dông khi trôc lâi kh«ng cè ®Þnh ®−îc dïng. C¶ hai lo¹i cè ®Þnh vμ kh«ng cè
®Þnh nãi chung ®−îc sö dông víi l¾p r¸p m¸y Ðp.
C¸c khu«n Spider, Porthole, Bridge: C¸c khu«n nμy ®Òu cã lç trôc nh− mét phÇn ®ång bé cña
khu«n. C¸c thanh rçng hoÆc b¸n rçng ®−îc chÕ t¹o tõ c¸c khu«n nμy cã mét hoÆc nhiÒu mèi hμn
hoÆc c¸c ®−êng hμn däc. §iÒu nμy do cã thùc tÕ lμ kim lo¹i ch¶y xung quanh c¸c trô lâi vμ hμn víi
nhau bªn trong khoang hμn tr−íc khi qua khu«n. Nh÷ng khu«n nμy phï hîp víi c¸c h×nh d¹ng rçng
hoÆc b¸n rçng.
Khu«n Spider bao gåm mét khu«n ®ïn Ðp cã h×nh d¹ng ®−êng nÐt cô thÓ, ®−îc g¾n víi mét kÕt cÊu
“spider” thÐp ®ì mét lâi trôc kÐo dμi qua khu«n.
Khu«n Porthole t−¬ng tù nh− khu«n Spider, chØ kh¸c lμ khu«n Spider ®−îc thay thÕ b»ng mét ®Üa
®−îc khoan mμ cã mét vμi lç ch¹y qua nã.
Khu«n Bridge cã mét phÇn gièng nh− chiÕc cÇu ®−îc b¾t chÆt vμo phÝa sau khu«n vμ ë ®©y g¾n lç
trôc (mandrel) ng¾n. MÆt khu«n tròng vμo ®Ó t¹o hèc hμn.
ThuËt ng÷ khu«n
§Ó thuËn tiÖn cho ng−êi ®äc, thuËt ng÷ c¬ b¶n ®−îc sö dông trong thiÕt kÕ khu«n vμ chÕ t¹o khu«n
®−îc ®Þnh nghÜa trong c¸c ®o¹n d−íi ®©y. C¸c thuËt ng÷ nμy vμ thuËt ng÷ ®ïn Ðp nh«m kh¸c sÏ
®−îc t×m thÊy trong tõ ®iÓn thuËt ng÷ kh¸c.
Back Taper (c«n ng−îc): Lμ phÇn cÊu tróc bªn trong cña khu«n b¾t ®Çu tõ ®iÓm rêi vμ rÏ gãc vÒ
phÝa sau cña khu«n kho¶ng tõ 1,50 ®Õn 100, phô thuéc vμo gãc c¾t ®−îc c«n. NÕu cÇn thiÕt, ®Ó hç trî
mét phÇn máng cña khu«n ch¼ng h¹n nh− l−ìi, gãc cã thÓ nhá ®Õn 00, nh−ng chç c¾t cÇn ®−îc gi¶m
0.015” hoÆc h¬n thÕ. Th−êng th× ®Çu mμi song song víi bÒ mÆt Bearing, lóc nμy kh«ng cßn ®é gi¶m
n÷a.
Bearing- lμ bÒ mÆt t¹i lç, t¹i c¸c gãc bªn ph¶i víi bÒ mÆt khu«n, mμ kiÓm so¸t dßng ch¶y kim lo¹i
(vμ ®«i khi tèc ®é ®é ch¶y); lμ bÒ mÆt däc dßng ch¶y nh«m vμ ®−îc t¹o h×nh.
Breakaway Point (®iÓm t¸ch): th−êng lμ vÞ trÝ n¬i Relief khu«n b¾t ®Çu vμ bÒ mÆt bearing kÕt thóc;
lμ vÞ trÝ n¬i thanh ®ïn Ðp rêi Bearing.
Choke (gãc th¾t): lμ gãc ®−îc mμi trªn bÒ mÆt bearing t¹i ®iÓm n¬i bearing vμ bÒ mÆt khu«n gÆp
nhau vμ n¬i nh«m vμo lç. §é dμi th¾t thay ®æi víi c¸c gãc th¾t- Ýt gãc th× kÐo dμi chç th¾t vμ ng−îc
l¹i.
Enter Point (§iÓm vμo): lμ n¬i nh«m vμo c¸c bearing; gãc ®−îc t¹o bëi bÒ mÆt khu«n vμ bearing.
Short Choke: Lμ mÆt v¹t c¹nh ng¾n h¬n choke th−êng lÖ, kho¶ng 450 ®−îc so s¸nh víi 50 hoÆc Ýt
h¬n. §iÒu nμy cã khuynh h−íng lμm chËm dßng ch¶y kim lo¹i khi ®iÓm vμo xa h¬n tÝnh tõ mÆt
khu«n.

Trang 4
Short speed (tèc ®é ng¾n): lμ n¬i bearing cã mét gãc xiªn ng¾n kho¶ng 450 t¹i ®iÓm t¸ch. Gãc xiªn
nμy lμm t¨ng tèc ®é dßng ch¶y cña kim lo¹i. Mét gãc xiªn dμi kho¶ng 30 t¹i ®iÓm t¸ch, mÆc dÇu
®−îc hiÓu lμ “tèc ®é” lμ cã mét khuynh h−íng lμm chËm vÒ dßng ch¶y kim lo¹i.

Bè trÝ vμ thiÕt kÕ khu«n

Tr−íc tiªn cÇn thiÕt lËp kÝch cì container vμ sè lç khu«n cho viÖc ®ïn Ðp mét thanh tr−íc khi thiÕt
kÕ khu«n. B−íc tiÕp theo lμ ph¶i ph¸c th¶o trªn giÊy, tr×nh bμy ra (1) ®é co (2) sù gi¶m ®é kÐo (®é
co lμ kÕt qu¶ tõ viÖc kÐo c¨ng hoÆc kÐo th¼ng c¸c thanh Ðp) vμ (3) Bearing.
Sau ®ã b¶n vÏ ®−îc chuyÓn tíi x−ëng m¸y n¬i mμ mÉu khu«n ®−îc chÕ t¹o b»ng thÐp hoÆc nh«m cã
®é dμy kho¶ng 1/8”. Thanh ®−îc v¹ch giíi h¹n c¶ tr−íc vμ sau trªn mét kho¶ng trèng khu«n tiªu
chuÈn. Nh÷ng kho¶ng trèng cã ®é dμy t−¬ng ®−¬ng b»ng kho¶ng 1/5 ®−êng kÝnh cña chóng, nh−ng
thay ®æi ®¸ng kÓ víi khèi l−îng m¸y Ðp. C¸c kho¶ng trèng th−êng cã cì tiªu chuÈn, ®Ó lμm khíp
víi gi¸ kÑp khu«n tiªu chuÈn. B¶n th©n khu«n cã thÓ lμ 1 inch hoÆc dμy h¬n thÕ vμ ®−îc lμm b»ng
thÐp ®−îc rÌn, gia c«ng xö lý nãng. Thanh lín nhÊt mμ cã thÓ ®−îc chÕ t¹o trªn mét khu«n cô thÓ
ph¶i khíp trong ®−êng trßn ngo¹i tiÕp cã ®−êng kÝnh kh«ng lín h¬n ®−êng kÝnh ®−îc nªu trong
B¶ng 2 hoÆc 80% cña i.d. cña container.

B¶ng 2: Sö dông ®−êng kÝnh ®−êng trßn ngo¹i tiÕp cña c¸c thanh ®Ó quyÕt ®Þnh khu«n vμ kÝch cì
container tèi thiÓu.
§−êng kÝnh C¸c ®−êng kÝnh khu«n tèi thiÓu
®−êng trßn thanh 4” 5” 6” 8” 10”
lín nhÊt
C¸c khu«n lç ®¬n 2” 3” 31/2” 47/8” 61/8”
C¸c khu«n ®a lç 21/2” 31/2” 4” 53/8” 65/8”

§−êng kÝnh C¸c ®−êng kÝnh khu«n tèi thiÓu

®−êng trßn thanh 5” 6” 7” 8” 9”
lín nhÊt
Hîp kim mÒm 4” 5” 6” 7” 8”
Hîp kim cøng 31/2” 41/2” 51/2” 61/2” 71/2”

MÆc dÇu c¸c b−íc thay ®æi víi c¸c x−ëng kh¸c nhau, nãi chung vËn hμnh m¸y ®Çu tiªn ph¶i c¾t bít
phÇn gi¶m ë phÝa sau, th−êng víi mét ®é mμi c«n cuèi. Sau ®ã, kho¶ng trèng ®−îc lËt, ®−îc khoan
ë c¸c gãc, vμ h×nh d¹ng ®−îc c−a trªn mét c−a d©y. Lç khu«n ®−îc gia c«ng gät giòa t¹o h×nh d¹ng

Trang 5
cña khu«n. TiÕp ®ã lμ sù chØnh söa cuèi cïng b»ng tay vμ l¾p r¸p khu«n, víi xö lý nhiÖt vμ ®¸nh
bãng lμ nh÷ng c«ng ®o¹n cuèi cïng.

Xö lý Bearing
Nh÷ng ®iÒu chØnh hîp lý ®èi víi khu«n nh»m chØnh söa hoÆc thay ®æi c¸c tØ lÖ dßng ch¶y kim lo¹i
®−îc thùc hiÖn b»ng c¸ch thay ®æi l−îng kim lo¹i khu«n t¹i c¸c lç, ®−îc hiÓu nh− lμ ®é réng, ®é cao
hoÆc ®é dμi Bearing. B»ng c¸ch gi¶m ®é dμi cña Bearing t¹i mét vÞ trÝ ®Æc biÖt, tØ lÖ dßng ch¶y ®−îc
t¨ng lªn; t¨ng ®é dμi, dßng ch¶y gi¶m xuèng.
Xö lý c¸c bÒ mÆt Bearing phÝa tr−íc vμ phÝa sau cña lç khu«n ®−îc hiÓu nh− “choke-gãc th¾t” hoÆc
“relief-gãc gi¶m” t−¬ng øng lÇn l−ît nh− ë h×nh 3.
back back
original taper original taper
bearing bearing

original
choke bearing back
back
degree of taper as taper as
ghoke needed specified specified
relief

undercut
undercut

H×nh 3: C¸c biÖn ph¸p lμm chËm hoÆc t¨ng dßng ch¶y kim lo¹i qua mét khu«n ®ïn Ðp: lç khu«n
th¾t ®Ó lμm chËm dßng ch¶y kim lo¹i (h×nh tr¸i); lç khu«n gi¶m ®Ó lμm t¨ng nhanh dßng ch¶y kim
lo¹i (h×nh bªn ph¶i). Gãc c¾t d−íi (undercut) cña c«n ng−îc (back taper) ®−îc quyÕt ®Þnh bëi gãc
c¾t mμi- 11/2o, 30 hoÆc 50 lμ phæ biÕn. Sù chØnh söa, ch¼ng h¹n nh− tèc ®é (gi¶m) ®−îc chØ ra ë h×nh
ph¶i, hiÕm khi ®−îc kÕt hîp trong mét khu«n míi, nh−ng ®−îc thªm vμo khi cÇn thiÕt ®Ó kiÓm so¸t
dßng ch¶y kim lo¹i.
NÕu ng−êi thiÕt kÕ muèn gi¶i quyÕt khã kh¨n trong viÖc xö lý lμm ®Çy c¸c gãc nhän hoÆc hoμn tÊt
c¸c thanh mámg, Bearing cã thÓ ®−îc th¾t mét gãc kho¶ng 31/20. §iÒu nμy lμm chËm dßng ch¶y kim
lo¹i vμ lμm ®Çy lç khu«n. ViÖc t¨ng gãc lªn tíi 70 ë phÝa sau hoÆc hoÆc phÝa tho¸t cña Bearing lμ ®Ó
t¨ng vËn tèc cña dßng ch¶y kim lo¹i.
¶nh h−ëng cña Bearing lªn dßng ch¶y ®−îc miªu t¶ ®Çy ®ñ h¬n ë trang 21.
ThiÕt lËp ®é dμi Bearing
§é dμi Bearing dμi hay ng¾n ®−îc sö dông nh− mét ph−¬ng tiÖn ®iÒu chØnh dßng ch¶y kim lo¹i. Sù
®a d¹ng kh¸c nhau vÒ ®é dμi Bearing cã thÓ ®−îc t×m thÊy trong mçi khu«n. VÝ dô nh−, nÕu c¸c
c¹nh kÒ cña mét thanh cã c¸c ®é dμy kh¸c nhau, th× mét ®é dμi bearing xÊp xØ t−¬ng ®−¬ng hoÆc

Trang 6
nhá h¬n ®é dμy mçi c¹nh sÏ g©y ra mét dßng ch¶y c©n b»ng h¬n ngang trªn thanh vμ lμm gi¶m
nguy c¬ bÞ xo¾n.
§èi víi viÖc quyÕt ®Þnh kÝch th−íc cña mét bearing thø hai, n¬i mét c¹nh kÒ ®· ®−îc thiÕt lËp tr−íc
th× nhiÒu c«ng thøc ®ang ®−îc tÝnh to¸n. Tuy nhiªn, chóng hiÕm ®−îc sö dông bªn ngoμi d©y
chuyÒn ®Æc biÖt. Tuy nhiªn, phÇn lín c«ng thøc lμ gièng nhau vμ kÕt qu¶ còng nh− nhau. th−êng
th−êng, ®èi víi viÖc tÝnh to¸n ®é dμi Bearing, ng−êi thiÕt kÕ b¾t ®Çu víi con sè thùc tÕ nhá nhÊt ®Ó
kiÓm so¸t ®Çy ®ñ h¬n nh÷ng sù biÕn ®æi thanh.
Thùc tÕ ë Ch©u ©u víi c¸c thanh nhá th× ph¶i dïng mét Bearing kho¶ng 4 lÇn ®é dμy thanh . Trong
®Êt n−íc nμy, th−êng sö dông mét Bearing t−¬ng ®−¬ng chiÒu dμy thanh. Mét sè nhμ thiÕt kÕ cè
g¾ng gi÷ mét thanh tèi thiÓu kho¶ng 3/32” vμ ®iÒu chØnh c¸c bearing kÒ nh»m kiÓm so¸t dßng ch¶y.
§é dμi bearing tèi thiÓu th−êng ®−îc thiÕt lËp cho c¸c kÝch cì nhÊt ®Þnh cña c¸c lç khu«n, víi
bearing b¾t ®Çu tèi thiÓu ®−îc thiÕt lËp theo mét kÝch cì lç khu«n, kh«ng kÓ ®Õn vÞ trÝ trªn mÆt cña
khu«n. Th−êng vÞ trÝ ®−îc chän lμ gÇn v¸ch container nhÊt. §Çu hoÆc cuèi cña c¹nh,( nh−ng kh«ng
ph¶i c¸c ®iÓm giao nhau hoÆc c¸c ®−êng däc), sÏ chiÕm kho¶ng 4/5 møc b×nh th−êng Bearing cho
lç khu«n..
Sau khi thiÕt lËp ®−îc mét ®iÓm khëi ®Çu kho¶ng 3/32” bearing tèi thiÓu, theo nh− h×nh d¹ng thanh
ph¸c th¶o, chiÒu dμi bearing ®−îc t¨ng 1/32” mçi 1/2” tíi phÝa trung t©m cña khu«n. “Nguyªn t¾c
ngãn tay c¸i” nμy cã thÓ ®−îc ¸p dông trªn mäi thø kho¶ng mét v¸ch 3/16”. Nguyªn t¾c t−¬ng tù
còng th−êng ¸p dông n¬i mμ ®é dμy v¸ch kh«ng t¹o c¸c thay ®æi ®ét ngét nh−ng thay ®æi dÇn dÇn
theo ®é biÕn ®æi thanh.
Khi mét thanh cã c¸c yÕu tè kÝch cì kh¸c nhau, mét ®iÓm khëi ®Çu ®−îc thiÕt lËp vμ tÊt c¶ ®é dμi
Bearing ®−îc thùc hiÖn c©n xøng víi kÝch cì lç, dùa trªn chiÒu dμi bearing cña lç nhá nhÊt. CÇn
ph¶i tÝnh to¸n chiÒu dμi Bearing lμ g× dùa trªn lç nhá nhÊt nÕu t¹i mét vïng nhÊt ®Þnh, sau ®ã nh©n
tØ lÖ cña øng dông bearing yªu cÇu lç khu«n. VÝ dô: mét thanh réng 4” cã mét v¸ch 0.125” t¹i 2”,
mμ lμ ®iÓm xa nhÊt tÝnh tõ t©m khu«n, vμ mét v¸ch 0.250” t¹i trung t©m khu«n. Bearing nhá nhÊt
3/32” ®−îc thiÕt lËp cho ®é dμy v¸ch 0.125” t¹i 2”; nÕu v¸ch 0.125” nμy ë t¹i trung t©m th× nã sÏ
cÇn mét Bearing 7/32”. V× 0.250” lμ gÊp ®«i 0.125”, 7/16” (gÊp ®«i lμ 7/32”) ®−îc yªu cÇu cho t©m
khu«n n¬i cã v¸ch lμ 0.250”.
Mét ngo¹i trõ ®èi víi nguyªn t¾c nμy liªn quan ®Õn c¸c thanh mμ bÞ “Toe” hoÆc “Wing” nh− ë h×nh
4.

C¸c ®Çu (Tip) cña c¸c c¹nh (Leg) lâm vμo cÇn c¸c Bearing ng¾n nhÊt. §iÒu nμy do ®é lÖch dÉn tíi
mót ch×a (Cantilever). Mót ch×a nμy t¹o ra mét vÊu hoÆc ®é th¾t t¹i Bearing.
Mét vÝ dô ®iÓn h×nh cña mét khu«n ®ïn Ðp cho mét thanh ®−îc yªu cÇu cã ®é dμy v¸ch kh¸c nhau
®−îc chØ ra ë h×nh 5.

Trang 7
 H×nh 4 H×nh 5
H×nh 4: VÝ dô vÒ ®é dμi Bearing trªn thanh mμ cã “Wings in”
H×nh 5: ThiÕt lËp ®é dμi Bearing cho mét thanh cã ®é dμi kh¸c nhau.
Ng−êi thiÕt kÕ khu«n ®· göi mét con sè 3/32” nh− lμ chiÒu dμi Bearing t¹i ®iÓm xa nhÊt tÝnh tõ t©m
(21/2”), n¬i cã ®é dμy thanh lμ 0.125”
B»ng c¸ch t¨ng ®é dμi Bearing 1/32” cho mçi 1/2” gÇn t©m, bearing ®−îc t¨ng t−¬ng øng lμ 5/32”
cho inch ®Çu tiªn. T¹i ®iÓm nμy, ®é dμi thanh thay ®æi bÊt ngê tíi 0.250” n¬i mμ cÇn sù hçn hîp
c«n. C¸c nhμ thiÕt kÕ ph¶i t¨ng ®é dμi theo tØ lÖ c©n xøng vμ thªm 30% ®Ó kiÓm so¸t phÇn låi hîp
lý(Nose?). Do ®ã, thanh 0.250” phï hîp víi chiÒu dμi bearing 13/32”, t¨ng tíi 15/32” chØ tr−íc khi
cã sù thay ®æi thanh tiÕp theo. ë ®©y, mét sù kÕt hîp gãc c«n (taper blend) kh¸c lμ cÇn thiÕt v× chiÒu
dμi bearing víi ®é dμy 0.750” ®−îc t¨ng tíi 1-13/10”; sù kÕt hîp gãc c«n nμy ®−a ra mét bearing
c©n xøng gi÷a ®é dμy thanh 0.250” vμ 0.750”, céng thªm 30%. Tõ ®iÓm nμy, chiÕu tõ t©m, do ®ã
bearing gi¶m 1/32” mçi 1/2” tíi kho¶ng 1-11/16”. Bëi v× c¹nh ng¾n cña “L” gi÷ nguyªn tÝnh tõ t©m
trung t©m vμ kh«ng cã thay ®æi nμo vÒ thanh nªn ®é dμi bearing ë ®©y cè ®Þnh 1-11/16”
KÕt hîp bearing:
Khi mét thanh ®ang ®−îc ho¹t ®éng trong d¹ng hîp kim mÒm, c¸c Bearing cã sù biÕn ®æi lín h¬n
1/32” th−êng ®−îc kÕt hîp 450 (3/16”x450 lμ ®ñ). §iÒu nμy còng ®óng ®èi víi c¸c Bearing kÒ trªn
c¸c khu«n ®−îc sö dông cho hîp kim 7075, cã mét sù kh¸c nhau 1/8” hoÆc lín h¬n thÕ. C¸c
bearing cã sù kh¸c nhau nhá h¬n 1/2” th× yªu cÇu mét ®−êng th¼ng ®øt (break). §Þnh râ sù b¾t ®Çu
hay kÕt thóc mét bearing c«n còng yªu cÇu ®−êng ®øt ®¬n nμy.
C¸c Bearing cËn kÒ ®èi víi c¸c hîp kim ,ngo¹i trõ c¸c hîp kim nh− 7075, cã sù kh¸c nhau tèi thiÓu
nh− b¶ng d−íi ®©y sÏ yªu cÇu mét gãc chi tiÕt:

§é c«n cña c¾t 70 50 30 11/20 00

mμi

Trang 8
Sù kh¸c biÖt nhá
0.250” 0.375” 0.500” 1.000”
nhÊt cña c¸c
bearing kÒ nhau

NÕu l−îng gãc c«n (taper) nhá h¬n 1/32 th× nãi chung bearing kh«ng c«n n÷a.
Nãi chung, mét Bearing kh«ng nªn c«n nÕu sè ®é c«n nhá h¬n 1/2 ®é dμy v¸ch liªn quan. Mét
ngo¹i lÖ lμ hç cuèi (®Çu) mét c¹nh ph¶i ®−îc gi¶m.
Mét c¹nh hoÆc mét v¸ch ph¶i cã ®é dμy ®ång nhÊt hoÆc cã thÓ ®−îc c«n, nh−ng ®Ó cã mét Bearing
®−îc c«n th× Ýt nhÊt nã ph¶i dμi 1/4” vμ dμi gÊp 4 lÇn ®é réng, t¹i vÞ trÝ máng nhÊt. §iÒu nμy tÝnh
to¸n mét Bearing t¹i mét ®iÓm gÊp 4 lÇn ®é réng cuèi tÝnh tõ ®iÓm cuèi, nÕu gÊp 4 lÇn ®é réng cuèi
Ýt nhÊt lμ 1/2” vμ nhá h¬n tæng chiÒu dμi c¹nh (Leg-ch©n, c¹nh).
Khi quyÕt ®Þnh ®é dμy trung b×nh phÇn cuèi (®Çu) cña c¹nh (mμ cã mét Bearing ®−îc c«n), th× yÕu
tè cuèi (®Çu) 4/5 cã thÓ ®−îc sö dông.
Chç nh« ra (Projection- Chç nh« ra; H×nh chiÕu) ®−îc tÝnh to¸n ®éc lËp cÇn cã dé dμi Ýt nhÊt 3/32”
vμ dμi h¬n chiÒu réng cña nã. §é dμi nμy ®−îc ®o tõ ®−êng t¸ch chø kh«ng ph¶i ®−îc ®o tõ phÇn
chÝnh.
Bearing ë chç giao nhau cña hai bøc v¸ch trë lªn cÇn b»ng hoÆc lín h¬n h¬n c¸c Bearing kÒ. Mét
thùc tÕ nãi chung lμ Bearing nhá nhÊt nªn nhá h¬n 1/16”; mét sè n¬i th× lÊy lμ 1/32” vμ ®−a ra mét
vμi chØ sè d−íi ®©y ®−îc coi lμ chØ sè trung b×nh ®iÓn h×nh trong viÖc kiÓm so¸t c¸c ®Þnh cì t¹i c¸c
Bearing cã chiÒu dμi kh¸c nhau.
C¸c ®Þnh cì 1/32” trªn c¸c Bearing tõ 1/32” tíi 1”
C¸c ®Þnh cì 1/16” trªn c¸c Bearing tõ 1” tíi 3”
C¸c ®Þnh cì 1/8” trªn c¸c Bearing tõ 3” trë lªn.
Lç
Lu«n mong muèn sö dông sè lç nhiÒu nhÊt trong mét khu«n khi sö dông c¸c hîp kim xö lý nhiÖt v×
c¸c hîp kim nμy sÏ ®ïn Ðp t−¬ng ®èi chËm. NÕu h×nh d¹ng phøc t¹p, 4 lç lμ nguyªn t¾c.
Khi c¸c thanh lμ lo¹i nhá vμ ®¬n gi¶n th× khu«n cã thÓ lμ 6 lç. Sè l−îng c¸c thanh ®ïn Ðp cμng lín
th× cã khuynh h−íng lμm x−íc lÉn nhau v× chóng ®ïn Ðp ë nh÷ng tèc ®é kh¸c nhau; khi thùc hiÖn
s¶n xuÊt c¸c thanh nhá vμ ®Ó b¶o ®¶m c¸c dông cô ®Æc biÖt, mét sè c¸c khèi chÆn ch¹y b»ng ®iÖn
cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó gi÷ c¸c thanh ®−îc ®éc lËp th«ng qua ¸p lùc. SÏ cã thªm thuËn lîi b»ng c¸ch
sö dông c¸c khu«n ®a lç trªn c©c hîp kim nh− 1100 vμ 3003 v× chóng dÔ ®ïn Ðp.
H×nh 6 chØ ra mét lç khu«n ®iÓn h×nh.

Trang 9
 original
b

bearing relief
c
bach taper
d

relief

H×nh 6: Gi¶m Bearing nh»m gi¶m thiÓu ¸p lùc trong qu¸ tr×nh ®ïn Ðp.
“A” lμ kÝch th−íc mÆt c¾t cña lç khu«n (die opening)
“B”: ®é dμi Bearing
“C”: PhÇn ®−îc gi¶m
“D”: PhÇn c«n ng−îc
§é dμy thùc tÕ cña thanh ®−îc ®ïn Ðp ®−îc quyÕt ®Þnh bëi lç “A” nh−ng ®Ó gi¶m thiÓu ¸p lùc trong
khi ®ïn Ðp th× kim lo¹i sÏ qua “die bearing” ( kho¶ng c¸ch “B” ). V−ît qu¸ ®iÓm nμy, khu«n bÞ
gi¶m (relieved).
Khu«n cho ®ïn Ðp nh«m cã c¸c c¹nh (edge) vμo (entry-lèi vμo) bearing s¾c (sharp-s¾c nhän). Thö
nghiÖm víi c¸c khu«n kiÓu miÖng chu«ng (bell-mouthed) ch¼ng h¹n nh− c¸c khu«n ®−îc dïng cho
b¹c, h×nh 7 cho thÊy sù cÇn thiÕt cho ¸p lùc ®ïn Ðp lín h¬n víi chØ mét chót c¶i tiÕn trong sù hoμn
thiÖn bÒ mÆt.

H×nh 7: Khu«n ®ïn Ðp nh«m cã c¶ phÇn th¾t vμ gi¶m (h×nh tr¸i) vμ ®«i khi ®−îc gäi lμ “Bearing
v−¬ng miÖn”. H×nh ph¶i lμ mét lç ®iÓn h×nh cho ®ïn Ðp.
Bè trÝ c¸c thanh
Bè trÝ mét lç ®¬n th× ®¬n gi¶n. Thùc chÊt lμ ®Æt lç sao cho träng t©m cña lç phï hîp t−¬ng øng víi
t©m cña khu«n. NÕu cã sù biÕn ®æi ®¸ng kÓ ®é dμy, th× viÖc ®Æt lç ph¶i thùc hiÖn phÇn máng nhÊt t¹i
t©m. §iÒu nμy sÏ n©ng cao vËn hμnh ®ïn Ðp. H×nh 8 chØ ra nh÷ng vÝ dô ®iÓn h×nh.

Trang 10
H×nh 8: Khi tØ lÖ dßng ch¶y lín h¬n vÒ phÝa t©m th× th−êng cã thÓ ®Æt c¸c thanh máng h¬n cïng mét
h×nh d¹ng ë ®ã vμ ®Æt c¸c thanh dμy h¬n vÒ phÝa r×a (ngo¹i biªn).
NÕu mét thanh máng vμ chiÕm phÇn lín nhÊt cña khu«n, Bearing sÏ ph¶i ®−îc t¨ng vÒ phÝa t©m vμ
gi¶m phÝa cuèi.
Cã nhiÒu quan ®iÓm ®Ó x¾p xÕp c¸c thanh phï hîp nhÊt cho khu«n ®a lç. Chóng cã thÓ ®−îc bè trÝ
xuyªn t©m to¶ trßn hoÆc bè trÝ ph¼ng(Radially or flat). C¸ch bè trÝ tr−íc th−êng ®−îc −a chuéng
h¬n. Trong c¸ch bè trÝ xuyªn t©m, trôc chÝnh cña mçi h×nh d¹ng n»m däc theo mét b¸n kÝnh, t¹o
cho mçi phÇn cña bÒ mÆt Bearing mèi quan hÖ ®èi víi t©m cña khu«n gièng nh− c¸c phÇn t−¬ng tù
trªn nh÷ng h×nh d¹ng kh¸c.
Trong c¸ch bè trÝ ph¼ng, trôc chÝnh cña mçi h×nh d¹ng n»m t¹i c¸c gãc ph¶i hoÆc song song víi mét
b¸n kÝnh. Mét ®iÓm m¹nh cña kiÓu bè trÝ nμy lμ tÊt c¶ c¸c phÇn ®−îc ®ïn Ðp cã thÓ n»m trªn bμn
dÉn ra víi ®é xo¾n nhá nhÊt.
Th−êng còng ph¶i xem xÐt vËn dông thùc tÕ ®Ó thiÕt lËp mét vßng trßn tiªu chuÈn cho mçi kÝch cì
khu«n (kho¶ng 2/3 ®−êng kÝnh khu«n), trong ®ã c¸c lç n»m ë t©m. §iÒu nμy ®¶m b¶o kh¶ n¨ng hç
trî ho¸n ®æi nhau H×nh 9 ra c¸c thanh ®−îc bè trÝ theo hÖ thèng, c©n xøng víi t©m cña khu«n. ViÖc
bè trÝ cã hÖ thèng sÏ lμm ®¬n gi¶n viÖc chØnh söa khu«n vμ lμm gi¶m thiÓu ®é xo¾n t¹i khu«n.

Nh÷ng ng−êi ñng hé viÖc bè trÝ mμ sÏ ®¶m b¶o sù hç trî ®Çy ®ñ trªn bμn dÉn ra, sÏ ®Æt c¸c thanh
gièng nh− c¸ch bè trÝ nh− h×nh 10. B»ng c¸ch h¹n chÕ khuynh h−íng xo¾n trªn bμn dÉn ra, th× viÖc
xo¾n t¹i khu«n còng sÏ ®−îc h¹n chÕ

H×nh 9 H×nh 10
H×nh 9 : C¸c thanh ®−îc ®Æt cïng kho¶ng c¸ch tõ t©m khu«n do ®ã cã thÓ ®ïn Ðp víi cïng tØ lÖ tèc
®é
H×nh 10: B»ng c¸ch bå trÝ c¸c thanh ë vÞ trÝ nh− h×nh vÏ ®¶m b¶o sù hç trî ®Çy ®ñ h¬n t¹i bμn dÉn ra

Trang 11
 Ma s¸t v¸ch c¹nh, v× billet tiÕp xóc víi v¸ch xilanh (cylinder), sÏ t¹o ¶nh h−ëng ®¸ng kÓ lªn
®−êng nÐt cña thanh ®ïn Ðp vμ cã thÓ gãp phÇn vμo .OXIDE ENTRAPMENT vμ c¸c vÕt v¹ch khi
anod ho¸. Do ®ã, Ýt nhÊt mét kho¶ng trèng 3/4” tÝnh tõ v¸ch c¹nh tíi lç khu«n lμ cÇn thiÕt cho c¸c
thanh nhá vμ kho¶ng 11/2” cho c¸c thanh lín h¬n vμ phøc t¹p. Trong mäi tr−êng hîp, thanh ®−îc
chia ®Òu, theo chiÒu däc vμ chiÒu ngang, do ®ã t¸c ®éng mét xu h−íng æn ®Þnh c©n b»ng ®èi víi
v¸ch c¹nh.
Khi mét thanh kh«ng thÓ ®−îc ®ïn Ðp chÝnh x¸c víi h×nh d¹ng, th× cÇn cã mét vËn hμnh thø hai.
H×nh 11 lμ mét vÝ dô chøng minh mét thanh h×nh ch÷ “U”.

11.a 11.b
H×nh 11
H×nh 11: C¸c h×nh d¹ng cã l−ìi dμi trong khu«n rÊt khã ®Ó ®ïn Ðp. Tuy nhiªn h×nh d¹ng cã thÓ ®−îc
söa ®æi ®Ó cñng cè l−ìi khu«n (xem h×nh11.b).§ïn Ðp ë d¹ng tr−íc th× thanh sau ®ã ®−îc t¹o h×nh
l¹i theo chØ sè yªu cÇu
Nã g©y ra ¸p lùc kh«ng hîp lÝ t¹i “L−ìi - tongue” trong qu¸ tr×nh ®ïn Ðp. Mét biÖn ph¸p lμ ph¶i
t¹o mét mÉu cña thanh nh«m mong muèn, vμ sau ®ã uèn cong nã thμnh h×nh d¹ng nh− d¹ng bªn
ph¶i. D−íi h×nh d¹ng nμy, thanh ®· s½n sμng cho ®ïn Ðp vμ khu«n c¾t t−¬ng øng.
Bridge Widths (Réng cÇu)- lμ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c h×nh d¹ng kÒ nhau (Adjacent-gÇn kÒ, kÕ
liÒn) cña mét khu«n ®a lç th× ®−îc gäi lμ Bridge. Kho¶ng c¸ch Bridge tèi thiÓu ®−îc quyÕt ®Þnh bëi
mét sè hÖ sè, ch¼ng h¹n nh− ®é dμy khu«n vμ thiÕt kÕ dông cô hç trî. H×nh 12 chØ ra mét ph−¬ng
ph¸p tÝnh to¸n c¸c hÖ sè cøng (strength) lªn Bridge cña khu«n. ChiÒu réng Bridge ®iÓn h×nh ®−îc
®−a ra ë b¶ng 3
B¶ng 3:

§−êng kÝnh 4” 5” 6” 8” 95/8” 117/8” 147/8” 167/8” 187/8” 227/8”

khu«n

§é réng 1” 1” 11/8” 11/8” 13/8” 11/2” Lín h¬n 11/2”

Bridge

n
m
y Trang 12
m
 B =N+M N BRIDGE B=N
CA = Z CA=Z+Y
“M” BRIDGE B=M
M
CA= Z+Y( )
M +N

m z

H×nh 12: HÖ sè vμ c«ng thøc tÝnh ®é cøng cña khu«n

B¶n vÏ ph¸c th¶o lμm râ gi¸ trÞ c«ng thøc ”B” vμ “CA” theo nh−
thiÕt kÕ .trong phÇn lín tr−êng hîp cÇn nhá nhÊt lμ 7/8”
C«ng thøc
T(B-D) - T1 (B1 - 0.062) + T2 (B2 - 0.062) F
2 CA

T: §é dμy khu«n
T1= §é dμy khu«n sau B2= §é réng cÇu ®Öm lãt
T2=§é dμy tÊm ®Öm lãt D= Kho¶ng hë c«n trung b×nh
B = §é réng cÇu khu«n CA= DiÖn tÝch t©m
B1= §é réng cÇu khu«n sau (Backer) F= HÖ sè cøng

ChÕ t¹o khu«n võa lμ khoa häc võa lμ nghÖ thuËt. ThËm chÝ khi hai khu«n ®−îc chÕ t¹o ra “gièng
nhau” vμ ®−îc vËn hμnh trong cïng ®iÒu kiÖn, chóng còng hiÕm khi thùc hiÖn chÝnh x¸c gièng
nhau.
Mét sè nhμ m¸y ®ïn Ðp cã ®−îc khu«n b»ng nh÷ng dông cô thiÕt bÞ chÕ t¹o khu«n mÆc dï phÇn lín
nh÷ng chØnh söa ®−îc thùc hiÖn bëi mét hoÆc nhiÒu chuyªn gia vÒ khu«n.
C¸c c«ng ®o¹n d−íi ®©y vμ gia c«ng mét khu«n thùc tÕ ®−îc sö dông trong ®ïn Ðp nh«m chØ ra
nh÷ng c«ng ®o¹n kh¸c nhau ®−îc yªu cÇu.

Trang 13
MÆc dÇu thêi gian ®−îc ®−a ra trong c¸c c«ng ®o¹n chÕ t¹o khu«n, th× còng lu«n ph¶i ghi nhí r»ng
thêi gian lμ mét nh©n tè t−¬ng ®èi cho tõng tr−êng hîp vμ thay ®æi ®¸ng kÓ; phô thuéc vμo tõng nhμ
chÕ t¹o khu«n; ®iÒu kiÖn vμ kiÓu dông cô chÕ t¹o, c¸c hÖ sè dung sai vμ c¸c nh©n tè liªn quan.
C¸c quy tr×nh vËn hμnh c¬ khÝ trong viÖc chÕ t¹o khu«n- ViÖc gia c«ng c¬ khÝ trªn mét khu«n
®Æc biÖt ®−îc chØ ra trong c¸c bøc ¶nh d−íi ®©y, ®−îc yªu cÇu tæng sè kho¶ng 48 tiÕng, céng thªm
thêi gian cho xö lý nhiÖt vμ ®¸nh bãng. Tr−íc khi c«ng viÖc thùc sù b¾t ®Çu trªn khu«n, ph¶i dμnh
thªm 7 tiÕng cho chuÈn bÞ khu«n. Khu«n ®−îc lμm b»ng nh«m, h×nh 13, vμ ®−îc kiÓm tra trªn m¸y
chiÕu (Projector) Leitz #GP 650.
BÒ mÆt vμ tiÖn, h×nh 15, sÏ mÊt 50 phót trªn mét m¸y tiÖn cã dông cô gia c«ng cacbua (Carbide).
Tèc ®é lμ 250 rmp. N¹p cho c¾t th« lμ 0.024”/rev. vμ 0.006” cho hoμn thiÖn (finish). §é s©u c¾t lμ
1/16” cho th« vμ 0.05” ®Õn 0.010” cho hoμn thiÖn. MÆt v¹t c¹nh (Chamfer) ®−îc lμm thμnh 4 ®−êng
c¾t b»ng tay.
Tèc ®é ®Ò nghÞ cho c¸c kho¶ng trèng (Blank) khu«n cã kÝch cì kh¸c nhau trªn c¸c thÐp cã thÓ so
s¸nh ®−îc lμ ®−êng kÝnh 6”-7”: 330 rmp; 8”-9”: 250 rmp; 10-12”: 180 rmp; vμ ®−êng kÝnh 14”: 125
rmp.
Sau 5 phót mμi bÒ mÆt, kho¶ng trèng (Blank) ®· s½n sμng cho Layout. §¸nh dÊu c¸c giíi h¹n vÞ trÝ
d»ng tr−íc vμ sau trªn khu«nmÊt kho¶ng 1 tiÕng (xem h×nh 16). CÇn mét tiÕng r−ìi ®Ó ph¸c ho¹ vÏ
can khu«n tr−íc vμ sau (xem h×nh 17). CÇn 3 tiÕng ®Ó tÝnh to¸n vμ ph¸c th¶o phÝa sau cho mμi
(Milling).
MÊt kho¶ng 2 tiÕng cho viÖc khoan 9 lç khëi ®iÓm (Starting) trong mçi lç (xem h×nh 18). Mμi c«n
ng−îc mÊt 14 tiÕng (h×nh 19). M¸y c¸n (mμi) ®−îc sö dông lμ 3/32” (11/20 vμ 30). Tèc ®é lμ 650 rpm.
N¹p b»ng tay.
Khoan vμ gät giòa c¸c lç khëi ®Çu ®Ó cho c−a c¾t mÊt kho¶ng 1 tiÕng. Mét lç (hole) trong mèi lç
(Opening) ph¶i ®−îc gät giòa sao cho hîp víi mét l−ìi c−a 0.038 x 1/16”.
M¸y c−a (h×nh 20) mÊt kho¶ng 51/4 tiÕng. M¸y c−a nμy (0.038” x 1/16”)cã 32 r¨ng, khÝa l−în sãng.
Tèc ®é tõ.....®Õn 100 ft/ phót.
V× hai c¹nh (Leg) cña mçi lç (Opening) ®−îc ®o 0.034 vμ........t−¬ng øng, chóng qu¸ hÑp
®Ó.........cho nªn lo¹i c−a cña thî kim hoμn ®−îc sö dông (h×nh 21). Vμ mÊt kho¶ng 11/2 tiÕng cho
c«ng ®o¹n nμy.
Thªm 11/2” tiÕng n÷a ®Ó mμi c¸n c«n trªn ®é s©u Bearing.
Ròa b»ng m¸y (h×nh 22) vμ dòa b»ng tay (h×nh 23), vμ ®¸nh bãng cuèi cïng mÊt nhiÒu thêi gian
nhÊt kho¶ng 17 tiÕng.
Chi phÝ ban ®Çu cho thÐp chÕ t¹o khu«n kho¶ng $20.
Kim lo¹i ®−îc sö dông (H12) lμ thÐp chÕ t¹o khu«n 5% Crom, lμm cøng b»ng khÝ (Air-hardening).
Nã lμ lo¹i ®−îc sö dông réng r·i trong c¸c khu«n cho ®ïn Ðp nh«m, kÏm, magiª. ThÐp t−¬ng tù
còng ®−îc dïng cho lâi trôc (Mandrel), khèi ®Öm lãt, dummy block, vμ Punch (m¸y dËp, m¸y
khoan). C¸c ph©n tÝch ®iÓn h×nh lμ: C: 0.35; Cr: 5.00; V: 0.40; W: 1.50; Mo: 1.50.

Trang 14
ThÐp ®−îc t«i nμy ®−îc cung cÊp thμnh: (1) c¸c thanh- ®−îc c¸n nãng (hot rolled), ®−îc rÌn
(forged),.......(2) kim lo¹i h×nh - c¸c khèi, ®Üa (disk), c¸c h×nh d¹ng ®Æc biÖt (3) Thanh khoan.........
ñ: Yªu cÇu vËt liÖu lμm kÝn trong khoang ®−îc lμm kÝn. VËt liÖu cã thÓ lμ m¹t gang míi (cast-iron
chip) hoÆc c¸t trong ®ã thªm mét sè l−îng nhá vËt liÖu c¸cbon. Nung t¹i 1550 F mét tiÕng mçi inch
cña ®é dμy thïng, sau ®ã lμm l¹nh tõ tõ cïng lß. §é cøng ®¹t ®−îc lμ 207Brinell.
T«i cøng: Yªu cÇu gia nhiÖt tr−íc, chËm kho¶ng tõ 1250 F ®Õn 1400 F. Sau ®ã nhiÖt ®é ®−îc
t¨ng lªn 1850 F. §Ó h¹n chÕ decarbuiation vμ lμm kÝn trong xö lý nhiÖt, bé phËn ®−îc t«i cøng trong
lß ®−îc kiÓm so¸t bëi kh«ng khÝ hoÆc ®−îc lμm kÝn trong mét hçn hîp lμm kÝn trung tÝnh ch¼ng h¹n
nh− m¹t gang x¸m, s¹ch hoÆc mét trong nh÷ng hîp chÊt lμm kÝn th−¬ng m¹i. NÕu vËt liÖu lμm kÝn
®−îc sö dông, th× cÇn tiÕp tôc ®−îc gia nhiÖt cao Ýt nhÊt lμ mét tiÕng cho mçi inch ®é dμy container.
T«i: §èi víi mét ®é cøng 420-460 (44-48 Rockwell C), th× cÇn nhiÖt ®é tõ 1075 ®Õn 1110 F. §èi
víi tuæi thä khu«n l©u h¬n th× cÇn thêi gian t«i l©u. ViÖc h−íng dÉn t«i cã thÓ t− vÊn c¸c nhμ chÕ t¹o
thÐp.

Trang 15