Professional Documents
Culture Documents
पूजच
े े सा ह य
दोन ता कलश ( एक पूजस े ाठ पाणी ठे व याचा,
सरा ल मीपूजनाक रता पा याने अधा भरलेला ).
केळ चे पान, तीन पाट (एक पूजत े ठे व यासाठ , एक
पुरो हताला बस यासाठ , एक वतः पूजकाला
बस यासाठ ), दोन आसने, ल मीची मूत कवा
ल मीची व सर वतीची तसबीर, तीन तबके/ता हने
(एक कलशावर ठे व यासाठ , एक फुले ठे व यासाठ ,
एक आचमना द कायासाठ ), पूजच े े पदाथ
ठे व यासाठ एक मोठे ताट, एक भांडे, एक पळ ,
तीन वा ा ( एक गंधासाठ , एक अ तांसाठ व एक
मोठ तीथ ठे व यासाठ ), समई, नीरांजन, धूपारती,
कापूरारती, समईत तेलवात, नरांजनात तूप व
फुलवात, उदब ीचे घर, उदब या, शंख, घंटा, शंखाची
बैठक, पंचामृताचे पाच पुडांचे कचोळे ( ध, दही, तूप,
मध व साखर हे पाच पदाथ कचो यात घालून
ठे वणे.), कुंकवाचा करंडा, रांगोळ , अ राची कुपी,
नैवे ठे व यासाठ मोठ पा े, दोन कलो तां ळ,
शु पाणी; उगाळलेले गंध (वाट त), तां ळ भजवून
कुंकू लावून केले या अ ता (एका वाट त), अबीर,
स र, का ांची पेट , हळद कुंकू, धने, गूळ-खोबरे,
साखरफुटाणे, साळ या ला ा, ब ासे, पेढे,
गुलाबपाणी (गुलाबदाणीत), अ रदाणी, व ाची
१० पाने, १० सुपाया, २ नारळ, एक उपरणे, एक खण,
गणपतीसाठ कापसाची दोन व े, ा णाला
दे याची द णा, पूजत े ठे व या या द णेसाठ सुट
नाणी (सुमारे पाच पयांची), पूजनासाठ यो य
पा ात दा गने, सोने नाणे, र ने, चांद ची नाणी,
हशेबा या नवीन संव सरां या व ा, दौत, टाक,
लेखणी, तराजू, वजनेमापे;, वा, व वध कारची
फुले, फुलां या माळा, तोरणे, पताका, श य तेथे
वजे या द ांची रोषणाई; पूजा व आरती झा यावर
वाज व यासाठ फटाके, आमं तांसाठ बैठक ची
व था, व ाचे सा ह य, पानसुपारी, आं याचे
डहाळे (१ पूजत े कलशावर ठे वणे व १ कवा २
दारावर टांगणे), नमा यासाठ परडी, दे वीला रा ी
न े साठ एक छोटा पाट.
कान, पेढ , कायालय, वसायाची जागा कवा
वतः या घरी- ल मी पूजन करावे. या तथीस
पारपासूनच पूजे या तयारीस लागणे सोयीचे असते.
पूजा थान व छ करावे, रंग लावून, पताका,
पु पमाळा, तोरणे, आ प लव, वजेची आरास क न
ते सुशो भत करावे. इ म , ापारी, सह वसायी
यांना नमं णे पाठवावीत. 'ल मी' हणून नाणी,
सो याचांद चे दा गने, भांडी, पैसे यांची व था
करावी. ल मी पूजनासाठ घेतलेली नाणी वषभर
तशीच जपून ठे वावीत, तसेच दरवष यथाश यात
भर घालून वाढ करावी. सर वती पूजनासाठ
जमाखचा या व ा, रोजक द या चोप ा, इ या द
घेऊन नववषासाठ या उपयोगात आणावया या
हणून यां ची पूजा कर यासाठ यां या प ह या
पृ ावर कुंकुम म त गंधाने व तक रेखाटावे.
संव सर, तथी, म हना यांचा तेथे उ लेख करावा.
॥शुभ॥ ॥लाभ॥ असे लाल गंधाने या पृ ावर
लहावे. शाई या दौती, लेखणी, तराजू, वजने, मापे
पूजसे ाठ ठे वावीत. पाटावर कवा पानावर पसाभर
तां ळ पस न यावर कलश, कलशात ( पुढे पूजत े
सां गत या माणे ) नाणी, फुले इ या द, कलशावर
आं याचा टहाळा, यावर तबक, तबकात तां ळ,
तांदळावर कुंकवाने व तकाकृती, यावर ल मीची
मुत (कमला थ थ कवा उभी) कवा तसबीर, याच
तबकात एक नारळ असे ठे वावे. पाटा या/पाना या
एका बाजूस थोडे तां ळ ठे वून वर गणप त तीक
हणून एक सुपारी ठे वावी. जमाखचा या व ा
कलशासमोर, यावरील 'शुभ लाभ' अ रे दसावीत
अशा ठे वा ात. नमं तांसाठ खु या, जाजम, लोड,
त ये यथाश ठे वावे. यां या आदरा त याची
सोय असावी.
पूजकाने नान क न धूतव कवा ढ असेल
या माणे सोवळे नेसन
ू ( व छ, न फाटलेले, पीत,
लाल, कवा पांढरे व असावे), उपरणे खां ावर
घेऊन, वतःला मंगल तलक लावावा, घरातील दे वांना
व वडील मंडळ ना नम कार क न, पुरो हताचे
वागत करावे, यालाही मंगल तलक लावावा.
पाटावर आसन घालून यावर बसावे. आप या
जवळच पुरो हताचे आसन असावे. पूजकाने डा ा
हातास पा याचा तां या, समोर ता हन, पळ भांडे,
दे वाजवळ समई लावलेली, उदब ी, नरांजन, शंख,
घंटा यां या जागी ते ते ठे वावे. मग आचमना द कम
क न पूजस े ारंभ करावा.
वातावरण शांत, स असावे. ग धळ, गडबड,
केरकचरा असू नये. द पांचा काश सव असावा.
नमं तांनीही व छता पाळावी.
-------------------------
आचमन ाणायाम
(दोनदा आचमन)
ॐ केशवाय नमः । ॐ नारायणाय नमः । ॐ माधवाय
नमः ।
कलशातील पाणी भां ात यावे. पाणी एकेक पळ
उज ा तळहातावर घेऊन, पुढे दले या प ह या तीन
नामांनी ते ाशन करावे.
ॐ गो वदाय नमः ।
हणताना एक पळ पाणी उज ा हाताव न
ता हनात सोडावे. असे दोनदा क न मग
ॐ व णवे नमः । ते ॐ ीकृ णाय नमः ।
ही नावे, हात जोडू न हणावीत.
ॐ केशवाय नमः ।
ॐ नारायणाय नमः ।
ॐ माधवाय नमः ।
ॐ गो वदाय नमः ।
ॐ व णवे नमः ।
ॐ मधुसद
ू नाय नमः ।
ॐ व माय नमः ।
ॐ वामनाय नमः ।
ॐ ीधराय नमः ।
ॐ षीकेशाय नमः ।
ॐ प नाभाय नमः ।
ॐ दामोदराय नमः ।
ॐ संकषणाय नमः ।
ॐ वासुदेवाय नमः ।
ॐ ु नाय नमः ।
ॐअन ाय नमः ।
ॐ पु षो माय नमः ।
ॐ अधो जाय नमः ।
ॐ नार सहाय नमः ।
ॐ अ युताय नमः ।
ॐ जनादनाय नमः ।
ॐ उपे ाय नमः ।
ॐ हरये नमः ।
ॐ ीकृ णाय नमः ।
ाणायाम -
दे वतावंदन व ाथना -
ाथना
सुमख
ु ैकदं त क पलो गजकणकः ।
लंबोदर वकटो व ननाशो गणा धपः ॥१॥
धू केतुगणा य ो भालचं ो गजाननः ।
ादशैता न नामा न यः पठे छृ णुयाद प ॥२॥
व ारंभे ववाहे च वेशे नगमे तथा ॥
सं ामे संकटे चैव व न त य न जायते ॥३॥
शु लांबरधरं दे वं श शवण चतुभजम्
ु ।
स वदनं यायेत् सव व नोपशांतये ॥४॥
सव मंगलमांग ये शवे सवाथसा धके ।
शर ये यंबके गौ र नाराय ण नमो तुऽते ॥५॥
सवदा सवकायषु ना त तेषामंगलम् ।
येषां द थो भगवान् मंगलायतनं ह रः ॥६॥
तदे वं ल नं सु दनं तदे व ताराबलं चं बलं तदे व ।
व ाबलं दै वबलं तदे व ल मीपते तऽ युगं मरा म
॥७॥
लाभ तेषां जय तेषां कुत तेषां पराजयः ।
येषा मद रव यामो दय थो जनादनः ॥८॥
वनायकं गु ं भानुं ा व णुमहे रान् ।
सर वत णौ यादौ सवकायाथ स ये ॥९॥
अभी सताथ स थ पू जतो य सुरासुरैः ।
सव व नहर त मै गणा धपतये नमः ॥१०॥
सव वार धकायषु य भुवने राः ।
दे वा दशंतु नः स ेशानजनादनाः ॥११॥
दे शकालो चारण
संक प -
आसनशु
(भूमीला उज ा हाताने पश करावा.) -
पृ वी त मं य मे पृ ऋ षः । कूम दे वता । सुतलं
छं दः । आसने व नयोगः ।
( पृ वी )
ॐ पृ व वया धृता लोका दे व वं व णुना धृता ॥
वं च धारय मां दे व प व ं कु चासनम् ॥
( चामुड
ं ा)
ऊ वके श व पा मांसशो णतभोजने ।
त दे व शखाबंधे चामुड
ं े वपरा जते ॥
(भूतो सारण)
अप ाम तु भूता न पशाचाः सवतो दशम् ।
सवषाम वरोधेन पूजाकम समारभे ॥
(भैरव ाथना)
ती णदं महाकाय क पांतदहनोपम ।
भैरवाय नम तु यमनु ां दातुमह स ॥
षडंग यास
कलशपूजा
शंखपूजा
घंटापूजा
द पपूजा
पूजासाम ी ो ण
(तुलसीदलाने पूजासाम ीवर व वतःवर जल ो ण
क न शु करावी.) -
अप व ः प व ो वा सवाव थां गतोऽ प वा ।
यः मरेत् पुड
ं रीका ं स बा ा यंतरः शु चः ।
---------------------
गणप त पूजन
व णाला आवाहन
कलश ाथना -
(हात जोडू न पुढ ल ोक हणावेत.) -
दे वदानवसंवादे म यमाने महोदधौ ।
उ प ोऽ स तदा कुंभ वधृतो व णुना वयम् ॥१॥
व ोये सवतीथा न दे वाः सव व य थताः ।
वय त त भूता न व य ाणाः त ताः ॥२॥
शवः वयं वमेवा स व णु वं च जाप तः ।
आ द य वसवो ा व ेदेवा सपैतक
ृ ाः ॥३॥
व य त ् न त सवऽ प यतः कामफल दाः ।
व सादा दमां पूजां कतुमीहे जलो व ॥४॥
सा यं कु मे दे व स ो भव सवदा ॥
ॐ व णाय नमः । व णं ाथये ।
(कलशात व णदे वता थानाप झाली आहे.)
----------------------------
ील मीसर वती - इ या द दे वता पूजा
ील मी यान
आवाहन
आसन
पा
अ य-
आचमन
पंचामृत नान
अ भषेक
व े
चंदन
(गंध लावावे.)
स र
( स र वहावा.) -
उ दता णसंकाशं जपाकुसुमसं नभम् ।
सीमंतभूषणाथाय स रं तगृ ताम् ॥
ीमहाल ीसर वती यां नमः । स रं समपया म ।
प रमल े
(अ र, अबीर, अ गंध, दे वीवर व व ांवर वाहावे.) -
यो नापते नम तु यं नम ते व पणे ।
नानाप रमल ं गृहाण परमे र ।
तैला न च सुगं ध न ा ण व वधा न च ।
मया द ा न लेपाथ गृहाण परमे र ॥
ीमहाल मीसर वती यां नमः । नानाप रमल ाण
समपया म ।
फुले
(दे वीला फुले वाहावीत.)
मंदारपा रजाताद न् पाटल केतक तथा ।
म वामोगरं चैव गृहाण परमे र ॥
ीमहाल मीसर वती यां नमः । पूजाथ
कालो वपु पा ण समपया म ।
धूप
(उदब ी, घंटानाद करीत ओवाळावी.) -
वन प तरसो त
ू ो गंधा ो गंध उ मः ।
आ य
े ः सवदे वानां धूपोऽयं तगृ ताम् ॥
ीमहाल मीसर वती यां नमः । धूपं समपया म ।
दप
( नरांजन, घंटानाद करीत ओवाळावे.) -
कापासव तसंयु ं घृतयु ं मनोहरम् ।
तमोनाशकरं द पं गृहाण परमे र ।
ीमहाल मीसर वती यां नमः । द पं समपया म ।
नैवे
(साखरफुटाणे, ब ासे, पेढे- जो नैवे असेल तो
पा ात दे वीपुढे ठे वावा. पा ाखाली पा याने लहानसा
चौकोन क न वर पा ठे वावे. नैवे ावर तुलसीदलाने
उदक ो ण करावे. ाणाय वाहा इ या द ये क
वाहाकार हणताना दे वीला उज ा हाताने नैवे
भरवीत आहोत अशी कृती करावी. नैवे ावर पळ भर
पाणी उज ा हाताने फरवावे.) -
ीमहाल मीसर वती यां नमः ।
(पदाथाचे नाव )
नैवे ं समपया म । ऋतं वा स ये न प र षचा म ।
ॐ ाणाय वाहा । ॐ अपानाय वाहा । ॐ ानाय
वाहा ।
ॐ उदानाय वाहा । ॐ समानाय वाहा । ॐ णे
वाहा ।
(एक एक पळ पाणी ता हनात सोडावे)
उ रापोशनं समपया म । मुख ालनं समपया म ।
ह त ालनं समपया म ।
(पु हा पळ भर पाणी ता हनात सोडावे)
ीमहाल मीसर वती यां नमः । आचमनीयं
समपया म ।
(गंध फुलाने वाहावे.)
ीमहाल मीसर वती यां नमः । करो तनाथ चंदनं
समपया म ।
तांबल
ू
( व ाची दोन पाने यावर सुपारी ठे वून दे वीसमोर
ठे वावी व यावर पळ भर पाणी सोडावे.)
एलालावंगकपूर - नागप ा द भयुतम् ।
पूगीफलेन संयु ं तांबल
ू ं तगृ ताम् ॥
ीमहाल मीसर वती यां नमः । मुखवासाथ पूगीफल
तांबल
ू ं समपया म
द णा
(दे वीसमोर पानसुपारीवर द णा ठे वून यावर
तुलसीदल, फूल ठे वून उज ा हाताने पळ भर पाणी
सोडावे.) -
हर यगभगभ थं हेमबीजं वभावसोः ।
अन तपु यफलदमतः शां त य छ मे ॥
ीमहाल मीसर वती यां नमः । सुवणपु पद णां
समपया म ॥
फळे
(दे वीला यथाश य प व फळे अपण करावीत. ती
दे वीपुढे ठे वून यावर उज ा हाताने पळ भर पाणी
वाहावे.)
फलेन फ लतं सव ैलो यं सचराचरम् ।
त मा फल दानेन सफलाः युमनोरथाः ॥
ीमहाल मीसर वती यां नमः । ऋतुल धा न फला न
समपया म ।
कापूरारती
(कापूर आरती ओवाळावी. यावेळ घंटा वाजवावी.)
था ानतमोनाश मं भ या सम पतम् ।
कपूरद पममलं गृहाणं परमे र ।
(यानंतर कापूरार त ओवाळ त ' ग घट भारी' ही
आरती उप थत सवजणांनी हणावी व नंतर
मं पु पांजली वाहा यासाठ पूजकाने यां या हातात
एकेक पु प ावे.)
मं पु पांज ल
'ॐ य न
े य मयज त० पासून
सभासद इ त ।" पयतचे मं सवानी यथाश य सु वर
हणावेत व हातातील फुल एकेकाने दे वीवर वाहावीत.
यावेळ ल मीगाय ी मं हणावा.
ल मीगाय ी
शेष राजोपचार
(गंधा ता व फूल वाहावे व दे वीला नम कार करावा.)
-
ीमहाल मीसर वती यां नमः । छ ं चामरं गीतं नृ यं
वा मा दोलन म या द सवराजोपचाराथ
गंधपु पा तान् समपया म ।
अनेन कृतपूजनेन ीमहाल मीसर व यौ ीयताम् ।
---------------------------
दौतीची पूजा
(हात जोडू न नम कार करावा व यानाचा ोक
हणावा.) -
स छ शरः कृपाणमभयं ह तैवरं ब तीम् ।
घोरा यां शरसा जं सु चरमु मु केशाव लम् ।
सृ काऽसृ वहां मशान नलयां ु योः शवालंकृ तम्
।
यामां ग कृतमेखलां शवकरैदवी भजे का लकाम्
॥१॥
म ष वं लेखनीयु ा च गु तशय थता ।
सद रानां पा े च ले यं कु सदा मम ॥२॥
या माया कृ तः श ंडमुड
ं वम दनी ।
सा पू या सवदे वै अ माकं वरदा भव ॥३॥
का यै नमः । यानं समपया म ।
का यै नमः । आवाहनं समपया म ।
सव पचार
(दौतीवर थो ा गंधा ता, हळदकुंकू व लाल फूल
वाहावे.) -
ॐ का यै नमः । ॐ कपा ल यै नमः । ॐ फु लायै
नमः । ॐ कु कुलायै नमः । ॐ वरो ध यै नमः । ॐ
व चतायै नमः । ॐ उ द ायै नमः । ॐ नीलायै
नमः । ॐ धनायै नमः । ॐ बलाकायै नमः । ॐ
मा ायै नमः । ॐ मु ायै नमः । ॐ महाका यै नमः ।
सव पचाराथ गंधा तान् ह र ाकुंकुमं पु पं च
समपया म ।
ाथना
(नमन क न ाथना हणावी.) -
या का लका रोगहरा सुवं ा । व यानुकूलैमदनातुरै
॥
जनैजनानां भयहा रणी च । सा दे वमाता म य
सौ यदा ी ॥
-----------------------
लेखणी पूजा
यान
(लेखणी, टाक, झरणी यांचे सर वती पांत यान
करावे.)
शु लां वचारसारपरमामा ां जगद् ा पनीम् )
वीणापु तकधा रणीमभयदां जा ांधकारापहाम् ।
ह ते फ टकमा लकां वदधती प ासने सं थताम् ।
वंदे वां परमे र भगवत बु दां शारदाम् ॥
कृ णानने ज हे च च गु तकर थते ।
सद राणा पा े च ले यं कु सदा मम ॥
लेख यै नमः । यानं समपया म ।
सव पचार
(लेखणीवर गंधा ता, हळदकुंकू व लाल फूल
वाहावे.) -
वीणापु तकधा र यै नमः ।
सव पचाराथ गंधा तान् ह र ाकुंकुमं पु पं च
समपया म ।
(लेखणीला एकदा अ ता वा न, नम कार करावा.
ॐ वा च यै नमः । ॐ वा वा द यै नमः । ॐ अ जतायै
नमः ।
ॐ व णुमायायै नमः । ॐ हगुलायै नमः । ॐ
य व ायै नमः ।
ॐ स व ायै नमः । ॐ ायै नमः । ॐ प ाव यै
नमः ।
ॐ भुवनै य नमः । ॐ लेख यै नमः । ॐ सर व यै
नमः ।
ॐ ा यै नमः । ॐ भार यै नमः । ॐ गरे नमः ।
ॐ वाचे नमः ।
ॐ वा यै नमः । ॐ हंसगमनायै नमः । ॐ प ह तायै
नमः ।
ॐ शारदायै नमः ।
ाथना
(नम कार करावा.)
त णशकल म दो ब ती शु लकां तः ।
कुचभरन मतांगी स ष णा सता जे ।
नजकरकमलो लेखनी पु तक ीः ।
सकल वभव स ै पातु वा दे वता माम् ॥
ा पायै लेख यै नमः ाथना समपया म ।
-------------------------
कुबेर,तुला,द प पूजा
कुबेर पूजा
तुला पूजा
ाथना
(महाल मी -महासर वती यांची ाथना उभे रा न
हात जोडू न करावी.)
नम ते सवदे वानां वरदाऽ स ह र ये ।
ग तया व प ानां सा मे भूया वदचनात् ॥१॥
व प य भायाऽ स प े प ालये शुभे ।
महाल म नम तु यं सुखरा कु व मे ॥२॥
वषाकाले महाघोरे य मया कृतं कृतम् ।
सुखरा ः भातेऽ त मेऽल म पोहतु ॥३॥
या रा ः सवभूतानां या च दे वे वव थता ।
संव सर या या च सा ममा तु सुमग
ं लम् ॥४॥
माता वं सवभूतानां दे वाना सृ संभवा ।
आ याता भूतले दे व सुखरा नमोऽ तु ते ॥५॥
दामोद र नम तेऽ तु नम ैलो यमातृके ।
नम तेऽ तु महाल म ा ह मां परमे र ॥६॥
शंखच गदाह ते शु वण शुभानने ।
म म वरं दे ह स व स दा य न ॥७॥
नम तेऽ तु महाल म महासौ य दा य न ।
सवदा दे ह मे ं दानाय भु हेतवे ॥८॥
धनं धा यं धरां ह य क तमायुयशः यः ।
तुरगा द तनः पु ा महाल म य छ मे ॥९॥
य मया वां छतं दे व त सव सफलं कु ।
न बा यतां कुकमा ण संकटा मे नवारय ॥१०॥
यूनं वाऽ यतुलं वा प य मया मो हतं कृतम् ।
सव तद तु संपण
ू व सादा महे र ॥११॥
आवाहनं न जाना म न जाना म तवाचनम् । पूजां चैव
जान म यतां परमे र ॥१॥
गतं पापं गत ःखं गतं दा र मेव च । आगता
सुखसंप ः पु या च तव दशनात् ॥२॥
पं दे ह जयं दे ह यशो दे ह षो ज ह । पु ा दे ह
धनं दे ह सवकांमा दे ह मे ॥३॥
अपराधसह ं च यतेऽह नशं मया । दासोऽय म त
मां म वा म व परमे र ॥४॥
य य मृ या च नामो या तपः पूजा या दषु । यूनं
संपण
ू ता या त स ो वंदे तम युतम् ॥५॥
मं हीनं याहीनं भ हीनं सुरे र । य कृतं तु मया
दे व प रपूणम् तद तु मे ॥६॥
(पूजे या आरंभी दले या माणे दोनदा आचमन
करावे. एक एक पळ पाणी उज ा हाताने ाशन
करावे.)
ॐ केशवाय नमः । ॐ नारायणाय नमः । ॐ माधवाय
नमः ।
(एक पळ पाणी उज ा हाताने ता हनात सोडावे)-
ॐ गो वदाय नमः ।
ॐ व णवे नमः ।
ॐ मधुसद
ू नाय नमः ।
ॐ व माय नमः ।
ॐ वामनाय नमः ।
ॐ ीधराय नमः ।
ॐ षीकेशाय नमः ।
ॐ प नाभाय नमः ।
ॐ दामोदराय नमः ।
ॐ संकषणाय नमः ।
ॐ वासुदेवाय नमः ।
ॐ ु नाय नमः ।
ॐअन ाय नमः ।
ॐ पु षो माय नमः ।
ॐ अधो जाय नमः ।
ॐ नार सहाय नमः ।
ॐ अ युताय नमः ।
ॐ जनादनाय नमः ।
ॐ उपे ाय नमः ।
ॐ हरये नमः ।
ॐ ीकृ णाय नमः ।
(यानंतर ाणायाम करावा.) -
अनेन यथा ानेन यथा म लत उपचार म ै या
कृतषोडशोपचार - पूजनेन भगव यः ीमहाल मी -
सर व या ददे वताः ीय ताम् न मम ।
ॐ त स महाल यै समपणम तु ॥
(पळ भर पाणी उज ा हाताव न ता हनात सोडावे
व पूजकाने नम कार करावा.)
------------------------
ा ण पूजा