‫معلمی هنر است‪ ,‬عشقی است آسمانی‬

‫معلمی هنر است ‪ ,‬معلمی عشقی است الهی و آسمانی ‪ ,‬تا خدا بوده و هست ‪ ,‬معلم‪ ‬بوده و هست و هر روز روز معلم‬
‫است ‪.‬‬
‫از میان روابط انسانی ‪ ,‬آنچه واالترین است ‪ ,‬رابطه بین معلم و شاگرد است ‪ ,‬و بهترین نوع این رابطه را که سر شار از‬
‫ادب و فروتنی است ‪ ,‬در حکایت موسی و خضر می یابیم که در آن حکایت ‪ ,‬موسی در مقام شاگرد و خضر در جایگاه‬
‫رفیع معلم جای دارد و چه شیرین نقل میکند این حکایت را کتاب خدا ‪ ,‬طرفه آنجا که موسی به خضر میگوید ‪ :‬از تو‬
‫پیروی میکنم تا از آنچه به تو تعلیم داده شد و مایه رشد انسان است به من بیاموزی‪ .‬و خضر در جواب میگوید ‪ :‬تو هر‬
‫گز هم پای من نمی توانی صبر کنی ‪ ,‬چگونه شکیبایی خواهی کرد ؟ موسی بی درنگ میگوید اگر خدا بخواهد مرا شکیبا‬
‫خواهی یافت و در هیچ کاری نافرمانی تو نمی کنم ‪ .‬و از این رو است که نقش معلم را در جامعه ‪ ,‬همچون نقش انبیا‬
‫میدانیم چرا که معلم ایمان را بر لوح جان و ضمیر های پاک حک میکند ‪ ,‬و ندای فطرت را به گوش همگان می رساند ‪,‬‬
‫سیاهی جهل را از دلها می زداید ‪ ,‬و زالل دانایی را در روان آدمی جاری می سازد ‪ ,‬کیست که نداند دغدغه معلم ‪,‬‬
‫چرخش حیات بشر ‪ ,‬بر مدار ارزش و کرامت انسانی است ‪ ,‬آری معلمی هنر است ‪ ,‬معلمی عشقی است الهی و آسمانی ‪.‬‬
‫صفحات تقویم های چاپ شده در این آب خاک به لحاظ نامگذاری ایام به مناسبت های گوناگون ‪ ,‬همواره یکی از شلوغ‬
‫ترین تقویم های چاپ شده در دنیاست‪ .‬وبه دشواری می توان صفحه ای را پیدا کرد که به یک رویداد‪ ،‬واقعه‪ ،‬یادبود‪،‬‬
‫یادگار و نظایر آن اختصاص داده نشده باشد‪ .‬که از جمله ارج گذاری تقویمی ‪,‬که در‪ ۱۳‬میزان ثبت گردیده روز معلم‬
‫است ‪ .‬اما آنچه در حقایق روزمره جامعه می گذرد حکایت دیگریست که امروزه روز معلم به عنوان تربیت کننده ی نسل‬
‫فردا‪ ،‬در حادترین شرایط اجتماعی به سر می برد خاصه در دو دهه اخیر نه تنها وضع عمومی‪ ،‬معیشتی‪ ،‬اجتماعی‪،‬‬
‫روانی‪ ،‬علمی و نگرش های عمومی آنان به جامعه بهبود نیافته‪ ،‬بلکه این فرآیند روندی نزولی را طی کرده است تا‬
‫بدانجا که بار ها شاهد اعتراض این قشر از جامعه به صورت گرد همایی و تظاهرات خیابانی بوده ایم ‪.‬‬
‫‪ ‬می توان در سایه آموختن‬
‫گنج عشق جاودان اندوختن‬
‫اول از استاد‪ ،‬یاد آموختیم‬
‫پس‪ ،‬سویدای سواد آموختیم‬
‫از پدر گر قالب تن یافتیم‬
‫از معلم جان روشن یافتیم‬
‫ای معلم چون کنم توصیف تو‬
‫چون خدا مشکل توان تعریف تو‬
‫ای تو کشتی نجات روح ما‬
‫ای به طوفان جهالت نوح ما‬
‫یک پدر بخشنده آب و گل است‬
‫یک پدر روشنگر جان و دل است‬
‫لیک اگر پرسی کدامین برترین‬
‫آنکه دین آموزد و علم یقین‬
 ‫معلمی هنر است‪ ,‬عشقی است آسمانی‬
‫معلمی هنر است ‪ ,‬معلمی عشقی است الهی و آسمانی ‪ ,‬تا خدا بوده و هست ‪ ,‬معلم‪ ‬بوده و هست و هر روز روز معلم‬
‫است ‪.‬‬
‫از میان روابط انسانی ‪ ,‬آنچه واالترین است ‪ ,‬رابطه بین معلم و شاگرد است ‪ ,‬و بهترین نوع این رابطه را که سر شار از‬
‫ادب و فروتنی است ‪ ,‬در حکایت موسی و خضر می یابیم که در آن حکایت ‪ ,‬موسی در مقام شاگرد و خضر در جایگاه‬
‫رفیع معلم جای دارد و چه شیرین نقل میکند این حکایت را کتاب خدا ‪ ,‬طرفه آنجا که موسی به خضر میگوید ‪ :‬از تو‬
‫پیروی میکنم تا از آنچه به تو تعلیم داده شد و مایه رشد انسان است به من بیاموزی‪ .‬و خضر در جواب میگوید ‪ :‬تو هر‬
‫گز هم پای من نمی توانی صبر کنی ‪ ,‬چگونه شکیبایی خواهی کرد ؟ موسی بی درنگ میگوید اگر خدا بخواهد مرا شکیبا‬
‫خواهی یافت و در هیچ کاری نافرمانی تو نمی کنم ‪ .‬و از این رو است که نقش معلم را در جامعه ‪ ,‬همچون نقش انبیا‬
‫میدانیم چرا که معلم ایمان را بر لوح جان و ضمیر های پاک حک میکند ‪ ,‬و ندای فطرت را به گوش همگان می رساند ‪,‬‬
‫سیاهی جهل را از دلها می زداید ‪ ,‬و زالل دانایی را در روان آدمی جاری می سازد ‪ ,‬کیست که نداند دغدغه معلم ‪,‬‬
‫چرخش حیات بشر ‪ ,‬بر مدار ارزش و کرامت انسانی است ‪ ,‬آری معلمی هنر است ‪ ,‬معلمی عشقی است الهی و آسمانی ‪.‬‬
‫صفحات تقویم های چاپ شده در این آب خاک به لحاظ نامگذاری ایام به مناسبت های گوناگون ‪ ,‬همواره یکی از شلوغ‬
‫ترین تقویم های چاپ شده در دنیاست‪ .‬وبه دشواری می توان صفحه ای را پیدا کرد که به یک رویداد‪ ،‬واقعه‪ ،‬یادبود‪،‬‬
‫یادگار و نظایر آن اختصاص داده نشده باشد‪ .‬که از جمله ارج گذاری تقویمی ‪,‬که در‪ ۱۲‬اردیبهشت ثبت گردیده روز معلم‬
‫است ‪ .‬اما آنچه در حقایق روزمره جامعه می گذرد حکایت دیگریست که امروزه روز معلم به عنوان تربیت کننده ی نسل‬
‫فردا‪ ،‬در حادترین شرایط اجتماعی به سر می برد خاصه در دو دهه اخیر نه تنها وضع عمومی‪ ،‬معیشتی‪ ،‬اجتماعی‪،‬‬
‫روانی‪ ،‬علمی و نگرش های عمومی آنان به جامعه بهبود نیافته‪ ،‬بلکه این فرآیند روندی نزولی را طی کرده است تا‬
‫بدانجا که بار ها شاهد اعتراض این قشر از جامعه به صورت گرد همایی و تظاهرات خیابانی بوده ایم ‪.‬‬
‫نسل امروز ‪ ۱۲‬اردیبهشت هر سال را که از قضای روز گار سالروز شهادت روحانی فرهیخته ای چون مرتضی مطهری‬
‫است ‪ ,‬روز معلم میداند اما شاید کمتر کسی از نسل پس از انقالب بداند که مبنای نامگذاری این روز ( روز معلم )‪ ,‬واقع‬
‫قتل معلم ابوالحسن خانعلی دبیر دبیرستان جامی تهران در‪ ۱۲‬اردیبهشت سال ‪ ۱۳۴۰‬است که در تجمع اعتراض آمیز‬
‫معلمان به میزان حقوق دریافتی خود درمیدان بهارستان توسط رئیس کالنتری بهارستان به ضرب گلوله گشته شد تا‬
‫حادثه ای بیاد ماندنی در تاریخ این کهنه دیار ثبت گردد ‪ .‬حال امروز چگونه باید التیامی بر زخم کهنه ی دل پیام آوران‬
‫آگاهی بود با کدام واژه کدام سرود؟‬
‫‪ ‬می توان در سایه آموختن‬
‫گنج عشق جاودان اندوختن‬
‫اول از استاد‪ ،‬یاد آموختیم‬
‫پس‪ ،‬سویدای سواد آموختیم‬
‫از پدر گر قالب تن یافتیم‬
‫از معلم جان روشن یافتیم‬
‫ای معلم چون کنم توصیف تو‬
‫چون خدا مشکل توان تعریف تو‬
‫ای تو کشتی نجات روح ما‬
‫ای به طوفان جهالت نوح ما‬
‫یک پدر بخشنده آب و گل است‬
‫یک پدر روشنگر جان و دل است‬
‫لیک اگر پرسی کدامین برترین‬
‫آنکه دین آموزد و علم یقین‬
 ‫مفهوم علم‬

‫‪.‬ـ امروزه در زبان پارسی و عربی کلمه «علم» به دو معنای متفاوت بکار برده می شود‬

‫‪.‬معنای اصلی و نخستین علم‪ ،‬دانستن در برابر ندانستن است ‪۱-‬‬

‫قرآن کریم به این معنا اشاره دارد که‪ «  ‬هل یستوی الذین یعلمون و الذین ال یعلمون» «آیا یکسانند آنان که می دانند و‬

‫آنان که نمی دانند‪( ».‬زمر‪ )۹ /‬از این منظر به همه دانستنیها صرف نظر از نوع آنها علم گفته می شود مطابق این معنا‪،‬‬

‫در انگلیسی ‪  Knowledge‬اخالق‪ ،‬ریاضیات‪ ،‬فقه‪‌،‬دستور زبان‪ ،‬مذهب‪ ،‬زیست شناسی و نجوم همه علم اند… کلمه‬

‫‪.‬در فرانسه معادل این معنا علم اند ‪ Connaissance ‬و‬

‫‪.‬کلمه علم در معنای دوم منحصراً به دانستنی هایی اطالق می شود که بر تجربه مستقیم حسی مبتنی باشند‪۲-‬‬

‫علم در این جا در برابر همه دانستنیهایی قرار می گیرد که آزمون پذیر نیستند‪ .‬اخالق (دانش خوبی ها و بدیها)‪ ‬‬

‫متافیزیک (دانش احکام و عوارض مطلق هستی) عرفان (تجارب درونی و شخصی) منطق (ابزار هدایت فکر) فقه‪،‬‬

‫اصول‪ ،‬بالغت‪ ،‬و … همه بیرون از علم به معنای دوم آن قرار می گیرند و همه به این معنا غیر علمی اند کلمه‬

‫‪.‬در انگلیسی و فرانسه معادل این معنا علم اند ‪SCIENCE‬‬

‫دیده می شود که علم در این معنا بخشی ازعلم به معنای اول را تشکیل‪  ‬می دهد و به سخن دیگر علم تجربی نوعی از‬

‫‪.‬انواع دانستنیهای بسیاری است که در اختیار بشر می تواند قرار گیرد‬

‫رشد علم به معنای دوم عمدتا از آغاز دوره رنسانس به بعد است در حالیکه علم به معنای مطلق آگاهی (معنای اول)‬

‫تولدش با تولد بشریت هم آغاز است‪ .‬آیه قرآنی «خلق االنسان علمه البیان» (خداوند رحمن انسان را آفرید و بیان را به‬

‫‪.‬وی تعلیم داد‪ /‬رحمن‪۴/‬و‪ )۳‬بهترین موید این معناست‬

‫معنای عالم با توجه به دو تعریف از علم‬

‫ـ در نگاه اول به علم که نگاه ترکیبی به معرفت است خداوند معلم اول و پیامبر معلم ثانی است چرا که پس از تعلیم آدم‬

‫توسط خداوند دستور «قال یا آدم اننبئهم باسمائهم» (ای آدم مالئکه را به این اسماء آگاه ساز‪ /‬بقره ‪ )۳۳‬آدم علیه‬

‫السالم داده شده این بدان جهت است که اساسا ً هدف آفرینش انسان با علم و معرفت پیوند ناگستنی دارد در بیان رسا و‬
‫جامع سید شهیدان امام حسین (ع) این معنا به خوبی‪  ‬روشن است‪  ‬که‪« :‬ما خلق العباد اال لیعرفوه‪ ‌،‬فاذا عرفوه عبدوه»‬

‫‪(.‬بندگان را نیافرید مگر برای آن که او را بشناسند پس چون او را شناختن عبادتش خواهند کرد‬

‫در این معنا هدف از ارسال معلم ثانی ارائه معرفتی است که انسان بواسطه آن به عبادت‪  ‬می رسد «هو الذی بعث فی‬

‫االمیین رسوالً منهم تیلوا علیهم آیاته و یزکیهم و یعلمهم الکتاب‪  ‬و الحکمه و ان کانوا من قبل لفی ضالل مبین» (اوست‬

‫خدایی که پیامبر بزرگوار از میان شان‪  ‬برانگیخت تا بر آنان آیات وحی را تالوت کند و آنان را پاک سازد و شریعت‬

‫کتاب و حکمت الهی‪  ‬را بیاموزد که پیش از این همه در ورطه جهالت و گمراهی بودند (جمعه‪ )۲/‬در این آیه همه علوم‬

‫از جمله بیان‪ ،‬اخالق‪ ‌،‬تعلیم کتاب و حکمت‪ ،‬برای رهایی از گمراهی و یافتن راه هدایت (عبادت) توسط پیامبر (ص)‬

‫‪.‬معرفی شده است‬

‫در نگاه دوم که نگاه تفکیکی به شاخه ای معرفت است‪ .‬معلم اول ارسطو است چرا‪  ‬که «وی نخستین واضع علم منطق‬
‫بود … و راه دلیل و برهان منطقی را باز نمود و معلم ثانی نیز ابونصر فارابی است‪  ‬بخاطر آنکه او اول بار کتب‪ ‬‬
‫‪.‬حکمت یونانی را‪  ‬که‪  ‬ارسطو و غیره تحریر کرده اند از یونانی به عربی ترجمه کرد و تعلیم داد‬

‫ارزش و مقام معلم‬

‫شرافت و مرتبت معلم زمانی اهمیت دارد که بتواند شان خداوند و پیامبران را در‪  ‬وجود خود محقق سازد و پیوند انسان‬

‫‪.‬به هدف متعالی خلقت یعنی عبادت را برقرار سازد‬

‫لذا در این تعریف شهید‪ ‬مرتضی مطهری‪ ‬یکی از آن معلمان راستین است که اوالً با نگاه‪  ‬ترکیبی به همه معارف بشری‬

‫نظر می کند و ثانیا‪  ‬تمامی تالشهای علمی و عملی را‪  ‬مقدمه ای برای عبادت می داند و در این راه به مرحله سوم‬

‫دینداری راه می یابد و‪  ‬با شهادت‪ ،‬عبادت عملی و علمی خود را کامل می سازد‪ .‬خداوند را می خوانیم که او‪  ‬رابا ساالر‬

‫‪.‬و سرور شهیدان امام حسین (ع) محشور سازد‬

‫هنر معلمی‪:‬‬

‫معلمی شغل و حرفه نیست‪ ،‬بلکه ذوق و هنر توانمندی است معلمی در قرآن به عنوان جلوه ای از قدرت الیزال الهی‬

‫نخست ویژه ذات مقدس خداوند تبارک و تعالی است‪ .‬در نخستین آیات قرآن که بر قلب مبارک‪ ‬پیغمبر اکرم (ص)‪ ‬نازل‬

‫‪:‬شد‪ ،‬به این هنر خداوند اشاره شده است‬

‫اقرا باسم ربک الذی خلق‪ ،‬خلق االنسان من علق‪ ،‬اقرأ و ربک االکرم‪ ،‬الذی علم بالقلم‪ ،‬علم االنسان ما لم یعلم‪( .‬علق‪۱ :‬ـ‬

‫‪)۵‬‬

‫بخوان به نام پروردگارت که جهانیان را آفرید‪ .‬انسان را از خون بسته سرشت بخوان ! و پروردگارت کریمترین است‬

‫‪.‬همان که آموخت با قلم‪ ،‬آموخت به انسان آنچه را که نمی دانست‬

‫در این آیات خداوند‪ ،‬خود را «معلم» می خواند و جالب این که معلم بودن خود را بعد از آفرینش پیچیده ترین و بهترین‬

‫‪.‬شاهکار خلقت‪ ،‬یعنی انسان آورده است‬

‫مقام معلم بودن خدا‪ ،‬بعد از آفرینش قرارداد‪ .‬نوعی انسانی را که هیچ نمی دانست‪ ،‬به وسیله قلم آموزش داد که این از‬

‫‪:‬اوج خالقیت و هنر شگفت خداوند در امر آفرینش حکایت دارد‬

‫چو قاف قدرتش دَ م بر قلم زد‪              ‬هزاران نقش بر لوح عدم زد‬

‫‪.‬از این رو‪ ،‬می توان گفت که هنر شگفت معلمی از آن خداوند عالم است‬

‫‪:‬شهید ثانی رحمت هللا درباره هنر معلمی خداوند می فرماید‬

‫خداوند از آن جهت به وصف (اکرمیت) و نامحدود بودن کرامتش‪ ،‬توصیف شد که علم و دانش را به بشر ارزانی داشته‬

‫است‪ .‬اگر هر مزیت دیگری‪ ،‬جز علم و دانش‪ ،‬معیار فضیلت به شمار می رفت‪ ،‬شایسته بود همان مزیت با وصف‬

‫(اکرمیت) در ضمن این آیات همراه و هم پا گردد و آن مزیت به عنوان معیار کرامت نامحدود خداوند به شمار آید‪.‬‬

‫کرامت الهی در این آیات با تعبیر «االکرام» بیان شده است‪ .‬چنین تعبیری می فهماند که عالی ترین نوع کرامت پروردگار‬

‫‪.‬نسبت به انسان با واالترین مقام و جایگاه او‪ ،‬یعنی علم و دانش هم طراز است‬
 ‫مقاله درباره مقام معلم‬:
Teacher is some one that there is no any person the some as like him / her. All though we know about
the grand position of teacher! And whatever we want to write about teacher even it not is saved in the
books. It is observable to. Teacher plays the most important role in a society. Because teacher is like
a candle that burn himself and sell light to others. Then every society needs to teacher to teach the
children and the young generation of that society. And if there is no teacher in a society the people of
that society will live in darkness and literacy! When we see a person a doctor, engineer, poet,
scientist, minister, even a president all of them are the benediction of teacher. Teacher is capable
worthy worship among persons.

:‫معلم‬
‫ و هر قدر که ما بخواهیم در باره‬.‫ گرچه ما در باره مقام واالی معلم می فهمیم‬.‫معلم کسی است که در جامعه مثل و مانند ندارد‬
‫ میکند بخاطریکه معلم مثل شمع است که خود را‬O‫ بازی‬O‫ معلم نقش مهم را در یک جامعه‬.‫معلم بنویسیم از کتاب ها سر میزند‬
‫ و‬.‫ را علم بیاموزاند‬O‫ پس هر جامعه به معلم ضرورت دارد که اطفال و نوجوانان آن جامعه‬.‫میسوزاند و به دیگران روشنی میبخشد‬
‫و وقتیکه ما یک شخص را میبینیم که‬.‫اگر یک جامعه معلم نداشته باشد اشخاص همان جامه به تاریکی و به بی سوادی بسر میبرند‬
‫ معلم سزاوار الیق ستایش‬.‫ وزیر حتی اگر رئیس جمهور هم است از خیر و برکت معلم است‬، ‫داکتر ؛ انجنیر ؛ شاعر ؛ دانشمند‬
‫اشخاص است‬