TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM KỸ THUẬT HƯNG YÊN

KHOA CƠ KHÍ ĐỘNG LỰC- BỘ MÔN CƠ ĐIỆN TỬ Ô TÔ

ĐỒ ÁN MÔN HỌC
Đề tài : Tính toán thiết kế mạch điều khiển gương điện

 Giáo viên hướng dẫn : Luyện Văn Hiếu

 Sinh viên thực hiện : Nguyễn Văn Hồng

 Lớp : 121121

Giảng viên hướng dẫn:

Luyện Văn Hiếu

Hưng Yên, ngày… tháng… năm 2015

1
 NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN :
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Hưng Yên , ngày.…..tháng …. năm 2014
Giáo viên hướng dẫn

2
 MỤC LỤC

LỜI NÓI ĐẦU...........................................................................................................6

MỞ ĐẦU...................................................................................................................7
1.LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI......................................................................................7
2.GIỚI HẠN ĐỀ TÀI:...........................................................................................7
3.MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU:..................................................7
4.ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU:..................................................8
5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:....................................................................8
6. CÁC BƯỚC THỰC HIỆN:...............................................................................8
PHẦN 1 : HỆ THỐNG ĐIỀU KHIỂN GƯƠNG CHIẾU HẬU...............................9
CHƯƠNG 1 : GIỚI THIỆU HỆ THỐNG ĐIỀU KHIỂN GƯƠNG.........................9
1.1 CHỨC NĂNG VÀ YÊU CẦU PHÂN LOẠI.................................................9
1.1.1 Chức năng............................................................................................9
1.1.2. Yêu cầu:...................................................................................................9
1.1.3. Phân loại:...............................................................................................10
1.2 HỆ THỐNG ĐIỀU KHIỂN GƯƠNG CHIẾU HẬU TRÊN MÔ HÌNH......15
1.2.1 Cơ sở lý thuyết gương chiếu hậu............................................................15
CHƯƠNG 2: LINH KIỆN SỬ DỤNG TRONG MẠCH........................................22
2.1 Linh kiện mạch điện tử..................................................................................22
2.2 Vi điều khiển PIC 16F877A.........................................................................22
2.2.1 Giới thiệu chung.....................................................................................22
2.2.2 Sơ đồ chân của vi điều khiển PIC16F877A...........................................24
2.2.3 Một vài thông số về vi điều khiển PIC16F877A....................................24
2.2.4 Sơ đồ khối vi điều khiển PIC16F877A..................................................26
2.3 Điện trở..........................................................................................................27
2.3.1 Khái niệm điện trở..................................................................................27

3
 2.3.2 Điện trở trong thiết bị điện tử.................................................................27
2.3.3 Cách đọc trị số điện trở .........................................................................28
2.3.4 Thực hành đọc trị số điện trở................................................................31
2.3.5 Các trị số điện trở thông dụng...............................................................32
2.3.6 Phân loại điện trở...................................................................................32
2.4 PC817...........................................................................................................33
2.5 Mosfet IRF 540..............................................................................................35
2.5.1 Cấu tạo của Mosfet.................................................................................36
2.5.2 Nguyên lý hoạt động..............................................................................37
2.5.3. Xác định chân, kiểm tra-Mosfet............................................................38
2.6. Diot quang – LED........................................................................................40
2.6.1 Khái niệm..............................................................................................40
2.6.2 Cấu tạo..................................................................................................40
2.6.3 Một số hình ảnh về LED........................................................................41
2.7 Tụ điện...........................................................................................................41
2.7.1 Định nghĩa..............................................................................................41
2.7.2 Phân loại tụ điện thường gặp:.................................................................42
2.7.3 Cách chọn tụ điện:..................................................................................44
2.8. IC ổn áp 7805..........................................................................................46
2.9 Diode (Đi ốt) Bán dẫn...................................................................................47
2.9.2 -  Phân cực thuận cho Diode...........................................................................48
2.9.3 - Phân cực ngược cho Diode..................................................................49
2.9.4 - Phương pháp đo kiểm tra Diode..........................................................50
2.10 công tắc hành trình..................................................................................50
2.11 Rơ le 8 chân.............................................................................................51
CHƯƠNG 3. THIẾT KẾ VÀ THI CÔNG MẠCH.................................................52
3.1. Sơ đồ khối....................................................................................................52

4
 3.2. Chức năng của từng khối..........................................................................52
3.2 Xây dựng chương trình điều khiển và sơ đồ nguyên lý của mạch................53
3.2.1 sơ đồ nguyên lí.......................................................................................53
3.2.2 Chương trình điều khiển.........................................................................54
3.2.3 Mạch in...................................................................................................59
3.2.4.Sản phẩm....................................................................................................60
CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN & ĐỀ NGHỊ.................................................................61
4.1. Kết luận:......................................................................................................61
4.2. Đề nghị:........................................................................................................61
PHẦN D: TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................62

5
 LỜI NÓI ĐẦU
Phương tiện giao thông trên thế giới ngày càng phát triển mạnh mẽ. Từ thời xa
xưa, phương tiện di chuyển của con người là đôi chân, người ta phải đi bộ rất lâu mới tới
nơi mà họ muốn đến. Tuy nhiên với việc xe đạp và xe máy ra đời đã đáp ứng phần nào
nhu cầu của con người. Nhưng chưa dừng lại ở đó con người luôn muốn tìm tòi và khám
phá xe hơi, máy bay… đã ra đời là điều tất yếu và ngày nay chúng đã trở thành phương
tiện giao thông không thể thiếu trong cuộc sống xã hội của con người. trong đó ngành ô
tô phát triển rất mạnh mẽ, là phương tiện đi lại nhiều nhất trên thế giới. Ngành ôtô ở Việt
Nam trong thời gian gần đây phát triển với một tốc độ chóng mặt. Tuy vài năm trước ô tô
ở nước ta còn rất ít nhưng vài năm gần đây nó đã tăng lên rất nhiều. Cùng với sự phát
triển của ngành ô tô đòi hỏi cần có một đội ngũ công nhân kỹ sư có đầy đủ không những
về kiến thức chuyên môn mà còn có đạo đức nghề nghiệp.

Trường đại học Sư phạm Kỹ thuật Hưng Yên là trường đi đầu trong lĩnh vực đào tạo về
ngành ô tô với những giảng viên có kinh nghiệm và tận tụy với nghề. Trường luôn áp
dụng các mô hình hiện đại vào việc giảng dạy để sinh viên có thể cập nhật các kiến thức
mới nhất về ô tô. Cũng chính vì yêu cầu đó và sự hướng dẫn của Thầy LUYỆN VĂN
HIẾU

chúng tôi đã nghiên cứu đồ án này “ Hệ thống điện điều khiển gương chiếu hậu tự động
”.

6
 MỞ ĐẦU
1.LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Ngay từ khi mới ra đời hệ thống điện tử chưa được sử dụng phổ biến rộng rãi trên ô
tô tuy nhiên với nhu cầu ngày càng cao của con người về ô tô như: tiết kiệm nhiên liệu
nhất, hạn chế việc ô nhiễm môi trường và đảm bảo an toàn cho người trong xe khi xe
đang chạy…với những yêu cầu thiết thực đó các nhà chế tạo ô tô đã đưa hệ thống điện tử
vào và nó ngày càng phổ biến trên các xe ngày nay. Với việc sử dụng hệ thống điện tử
trên xe đòi hỏi người sinh viên không những có kiến thức cơ bản về chúng mà còn phải
biết cách kiểm tra để xem chúng còn hoạt động tốt hay không. Xuất phát từ nhu cầu
đó nhóm chúng tôi đã thực hiện đề tài “THIẾT KẾ ĐIỀU KHIỂN MÔ HÌNH ĐIỀU
KHIỂN GƯƠNG CHIẾU HẬU TỰ ĐỘNG” với mong muốn tạo ra một sản phẩm áp
dụng vào giảng dạy. Mô hình sẽ giúp cho sinh viên có một cái nhìn trực quan, hiểu rõ
nguyên lý hoạt động các bộ phận của hệ thống điều khiển gương chiếu hậu tự động, hơn
hết là từ việc nắm vững những kiến thức chuyên môn, người học có thể tự chẩn đoán, sửa
chữa mọi hư hỏng liên quan đến các hệ thống này.
2.GIỚI HẠN ĐỀ TÀI:
Để chế tạo mô hình hoàn chỉnh đòi hỏi có rất nhiều thời gian, kinh phí cũng như
kiến thức….Vì thế, đề tài chỉ tập trung vào giải quyết vấn đề sau:
* Thiết kế và chế tạo hệ thống điều khiển gương chiếu hậu tự động trên ôtô.
3.MỤC TIÊU VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU:
a.Mục tiêu:
Xây dựng một tài liệu và mô hình tham khảo cho sinh viên.Sinh viên có điều kiện
quan sát mô hình một cách trực quan, dễ cảm nhận đư ợc hình dạng và nguyên lý làm
việc của hệ thống.
b. Nhiệm vụ nghiên cứu:
* Nghiên cứu hệ thống điện điều khiển gương chiếu hậu tự động.
* Thiết kế, chế tạo mô hình điều khiển gương chiếu hậu tự động
* Thiết kế, biên soạn tài liệu và mô hình tham khảo cho sinh viên.

7
4.ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU:
Đối tượng nghiên cứu của gương chiếu hậu tự động bao gồm môtơ gương chiếu hậu
của xe TOYOTA, rơle điều khiển 5 chân và 8 chân, công tắc chỉnh tròng. Trên cơ sở đó
nghiên cứu và thiết kế mô hình điều khiển gương chiếu hậu tự động trên ôtô.

5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:

Kết hợp nhiều phương pháp trong đó có các phương pháp chủ yếu như:
* Nghiên cứu lý thuyết hệ thống điều khiển gương chiếu hậu tự động.
* Nghiên cứu sơ đồ mạch điện của hệ thống điện điều khiển gương chiếu hậu
tự động, ghế điện ..
* Tham khảo tài liệu các mô hình giảng dạy hiện có tại Khoa Cơ khí Động
Lực để cải tiến nội dung mô hình cho phù hợp hơn.
* Thu thập thông tin, học hỏi kinh nghiệm từ thầy cô, bạn bè.
* Quan sát và thực nghiệm các mô hình ph ục vụ cho giảng dạy.
6. CÁC BƯỚC THỰC HIỆN:
* Tham khảo tài liệu.
* Thiết kế chế tạo các mạch điện điều khiển và cách bố trí đường dây.
* Mô phỏng hoạt động ,vẽ mạch in.
*Thiết kế chế tạo mô hình và cách bố trí các chi tiết trên phít đồng.
* Thiết kế chế tạo các chi tiết phụ.
* Viết báo cáo.

PHẦN 1 : HỆ THỐNG ĐIỀU KHIỂN GƯƠNG CHIẾU HẬU.

8
 CHƯƠNG 1 : GIỚI THIỆU HỆ THỐNG ĐIỀU KHIỂN GƯƠNG.
1.1 CHỨC NĂNG VÀ YÊU CẦU PHÂN LOẠI
1.1.1 Chức năng

Hình 1.1 : Gương chiếu hậu.

Gương chiếu hậu là loại gương được gắn trên xe hơi nói chung và trên một số
phương tiện giao thông khác. Thông thường, gương chiếu hậu được lắp ở hai bên thân xe
và phần trên cùng của kính chắn gió. Nhiệm vụ gương chiếu hậu là một thiết bị an toàn
thiết yếu của ôtô giúp người lái xe quan sát phía sau đảm bảo an toàn khi điều khiển
phương tiện giao thông.

1.1.2. Yêu cầu:

Hệ thống điều khiển gương điện có những yêu cầu sau:
- Có kết cấu nhỏ gọn điều khiển dễ dàng ít phải chăm sóc bảo dưỡng sửa chữa
- Có tầm nhìn rộng hạn chế những điểm mù.
- Điều khiển tự động
- Có khả năng tự gập hoặc gập bằng tay

9
1.1.3. Phân loại:
* Theo vị trí lắp đặt gương chiếu hậu chia làm hai loại:

Gương chiếu hậu lắp trên kính chắn gió : Đây là loại gương chiếu hậu kiểu cũ tuy
nhiên vẫn được sử dụng và rất cần thiết đối với lái xe có thể giúp lái xe quan sát trong
khoang xe phía sau và giúp quan sát điều khiển xe được tốt hơn khi thực hiện lùi xe tránh
va vào vậ t cản phía sau khó quan sát trong điểm mù.

Hình 1.1 : Gương chiếu hậu trên kính chắn gió.

 Gương chiếu hậu hai b ên thân xe (gương chiếu hậu ngoài):

Khi giao thông trên đường ngày càng trở nên đông đúc, người lái xe bắt đầu thấy được sự
bất tiện củ a gương chiếu hậu kiểu cũ. Có rất nhiều điểm ở phía sau không nhìn thấy
được, nhất là ở hai bên, khi gương được lắp ở trong xe. Bên cạnh đó, gương chiếu hậu lắp
trên kính chắn gió thường xuyên bị mất tác dụng bới người ngồi sau hay khi xe chở hàng
hóa. Vì thế, các nhà sản xuất ôtô bắt đầu nghiên cứu chế tạo và ứng dụng loại gương
chiếu hậu cho phép lái xe có tầm nhìn rộng hơn. Loại gương chiếu hậu mới được ra đời
có tên gọi Wingmirror (gương chiếu hậu hai bên thân xe). Ngày nay, bất cứ một chiếc xe
hơi nào cũng được trang bị loại gương chiếu hậu này. Gương chiếu hậu hai bên thân xe
được lắp đặt ở bên ngoài nên có thể trợ giúp cho người lái có được cái nhìn tốt hơn ở phía
sau xe. Bên cạnh đó, gương chiếu hậu thân xe còn cho phép điều chỉnh linh hoạt để có
được góc nhìn tốt nhất, phù hợp với chiều cao và vị trí của người lái.

10
 Hinh 1.2 : Gương chiếu hậu 2 bên thân xe
* Theo phương pháp điều khiển:

Gương chiếu hậu điều khiển bằng tay: Hiện nay gương chiếu hậu điều khiển bằng
tay vẫn được sử dụng rất phổ biến và rộng dãi chủ yếu sử dụng trên các xe tải, xe bus, xe
đầu kéo và một số xe con đời cũ.

Hình 1.2. Gương chiếu hậu điều chỉnh bằng tay

Gương chiếu hậu điều khiển điện: Việc ứng dụng gương chiếu hậu lắp bên ngoài
xe đem đến cho người lái tầm quan sát tốt hơn. Tuy nhiên, trước kia, để điều chỉnh góc
chiếu và gập gương lại khi đỗ xe, người lái đều phải thao tác bằng tay rất bất tiện. Gương
chiếu hậu điều khiển điện ra đời đã khắc phục nhược điểm đó. Lái xe chỉ việc ngồi trong
xe, điều khiển góc chiếu của gương và gập gương chỉ bằng một nút bấm. Một mạch điện
được nối từ nút bấm tới môtơ, điều khiển gương theo nhiều hướng khác nhau

11
 .

Hình 1.3: Gương chiếu hậu điều khiển điện.

* Theo chức năng:

 Gương chống chói:

Khi lái xe vào ban đêm, một trong những yếu tố ảnh hưởng lớn đến độ an toàn là
gương chiếu hậu bị chói khi có xe đi phía sau rọi đèn pha. Gương chống chói chính là
giải pháp nâng cao độ an toàn. Khác với các loại gương chiếu hậu thông thường chỉ có
một lớp kính, gương chống chói bao gồm hai lớp, trong đó lớp ngoài trong suốt và lớp
bên trong được tráng chất phản xạ như các loại gương bình thường. Giữa hai lớp kính
này có một chất gien từ tính có thể đổi màu dưới tác động của xung điện. Các cảm biến
và bộ điều khiển trung tâm sẽ kiểm soát độ mờ và chống chói cho gương.
 Gương chiếu hậu tích hợp màn hình:

Một thực tế cho thấy, dù rất hữu ích nhưng gương chiếu hậu vẫn tồn tại những điểm
mù, tức là những điểm mà lái xe không thể nhìn thấy được qua gương. Khi công nghệ
phát triển, người ta ứng dụng các thiết bị camera gắn phía sau xe để khắc phục nhược
điểm đó. Gương chiếu hậu trong, ngoài nhiệm vụ truyền thống còn được tích hợp màn
hình. Tín hiệu hình ảnh sẽ được truyền trực tiếp lên màn hình trên gương chiếu hậu. Ở
một số loại xe, bạn chỉ cần gài s ố lùi, màn hình lập tức hiển thị lên gương chiếu hậu.

12
 Hình 1.4 Gương chiếu hậu tích hợp màn hình.
 Gương chiếu hậu tích hợp công nghệ di động Bluetooth:

Không chỉ giúp cho các lái xe có thể quan sát xung quanh khi điều khiển xe ôtô
mà gương chiếu hậu tích hợp công nghệ di động Bluetooth còn cho phép ng ười lái dễ
dàng đàm thoại điện thoại giúp an toàn hơn trong việc điều khiển xe. Gương chiếu hậu
tích hợp công nghệ di động bluetooth có đầy đủ những tính năng của chiếc điện thoại di
động như hiển thị số điện thoại gọi đến, từ chối lịch sự cuộc gọi đến, báo số bằng giọng
nói, nhạc chuông khi có điện thoại gọi đến... Bộ đàmthoại kết nối Bluetooth gắn trên
gương hỗ trợ tất cả các loại điện thoại di động có chức năng Bluetooth.

Hình 1.5 : Gương chiếu hậu tích hợp công nghệ di động Bluetooth.

13
  Gương chiếu hậu tích hợp GPS:

Với hệ thống định vị toàn c ầu (GPS) MirrorPilot gắn v ào gương chiếu

hậu, việc quan sát màn hình hiển thị thông tin dẫn đường sẽ thuận tiện hơn nhiều. Thiết vị
dẫn đường sử dụng hệ thống GPS tích hợp trên gương chiếu hậu sẽ cung cấp thông tin
như khi lắp tr ên táp lô, đồng thời giúp mắt người lái không phải nhìn xuống mà vẫn nhìn
đường phía trước. Khoa học công nghệ càng phát triển, chiếc gương chiếu hậu không chỉ
đơn thu ần là chiếc gương chiếu hậu nữa. Người ta tích hợp ngày càng nhiều các chức
năng như la bàn, đồng hồ đo nhiệt độ, cảnh báo an toàn giao thông vào gương chiếu
hậu... Tất cả đều nhằm đem đến tiện ích, sự an toàn cũng như sự quan sát tốt nhất cho
người lái. Đó chính là nền tảng cho việc phát triển, tích hợp công nghệ trên gương xe sau

Hình 1.6 Gương chiếu hậu tích hợp GPS

14
1.2 HỆ THỐNG ĐIỀU KHIỂN GƯƠNG CHIẾU HẬU TRÊN MÔ HÌNH
1.2.1 Cơ sở lý thuyết gương chiếu hậu

 Cấu tạo của gương chiếu hậu ô tô điều khiển bằng động cơ điện

Hình 1.7: Cấu tạo gương điện

Gương điện được điều khiển bởi các mô tơ điều khiển đặt trong thân gương.Thông
thường trong một chiếc gương được bố trí 2 mô tơ,1 mô tơ có chức năng điều khiển xoay
gương theo chiều lên xuống,chiếc còn lại có chức năng điều khiển gương xoay
trái,phải.Ngoài ra ở một số loại gương của các dòng xe hiện nay còn được bố trí lắp đặt
mô tơ thứ 3 có chức năng gập gương
 Motor gập gương

15
 Hình 1.8: mô tơ gập gương
 Cấu tạo: - Mô mô tơ điều khiển 2 chiều bằng cách đổi chiều dòng điện, các bánh
răng...

- Môtơ được lắp với vỏ của gương và phần đế gương để có thể chuyển đông gập
và mở gương được.

16
  Công dụng: Mở gương và gập gương 1 cách tự động.
 Yêu cầu: - Mở gương gập gương 1 cách tự động linh hoạt.

- Đảm bảo độ bền chụi đựng được các va đập.

 Nguyên lý hoạt động: - Khi mở khóa điện thì gương xe tự động mở, khi tắt khóa
điện thì gương xe tự dộng xếp(đóng)

- Nút công tắc có thể tự động mở động mở hay đóng khi xe đang chạy.

 Phương pháp điều khiển gập gương dừng đúng vị trí :

Việc khiển gập và mở gương chỉ việc đảo chiều dây điện cấp vào mạch điện khiển.
Được điều khiển bới FET bán dẫn thông qua con PPTC. Khi đến vị trí giới hạn, gây quá
dòng trên ,mạch điện PTTC hoạt động, ngắt mạch điện đến motor, điện được truyền đến
tụ điện bảo hòa, làm cho FEt ngưng dẫn, dù PTTC được phụ hồi sau đó. Nếu vẫn cấp
điện vào và tụ điện vẫn duy trì điện thì mạch sẽ không hoạt động nữa.

17
Hình1.9 Mặt trước và sau của mạch hạn dòng motor gập gương

18
+ Mạch tự động đóng mở theo remote.

19
Hoặc

 Motor điều khiển mặt kính

20
 Công dụng: Có thể điều khiển mặt gương 1 cách tự động , lên xuống, sang trái
sang phải.
 Yêu cầu: Điều khiển 1 cách tự dộng linh hoạt.
 Nguyên lý hoạt động: Mô tơ điều khiển mặt gương được điều chỉnh bằng 2 mô
tơ với các cơ cấu và bộ phận bên trong như các bánh răng, để có thể điều khiển
mặt kính cần phải cung cấp điện cho các mô tơ hoạt động.

21
 CHƯƠNG 2: LINH KIỆN SỬ DỤNG TRONG MẠCH
2.1 Linh kiện mạch điện tử
 IC PIC 16F877P
 Điện trở
 PC 817
 IRF 540
 LED
 Tụ điện
 Ổn áp 7805
 Diode cầu
 Công tắc hành trình
 Nút nhấn

2.2 Vi điều khiển PIC 16F877A

2.2.1 Giới thiệu chung
- PIC là viết tắt của “Programable Intelligent Computer”, có thể tạm dịch là “máy
tính thông minh khả trình” do hãng Genenral Instrument đặt tên.
- Hiện nay trên thị trường có rất nhiều họ vi điều khiển như 8051, Motorola 68HC,
AVR, ARM,... Ngoài họ 8051 được hướng dẫn một cách căn bản ở môi trường đại học,
bản thân người viết đã chọn họ vi điều khiển PIC để mở rộng vốn kiến thức và phát triển
các ứng dụng trên công cụ này vì các nguyên nhân sau:
- Họ vi điều khiển này có thể tìm mua dễ dàng tại thị trường Việt Nam.
- Giá thành không quá đắt.
- Có đầy đủ các tính năng của một vi điều khiển khi hoạt động độc lập.
- Là một sự bổ sung rất tốt về kiến thức cũng như về ứng dụng cho họ vi điều khiển
mang tính truyền thống: họ vi điều khiển 8051.
- Số lượng người sử dụng họ vi điều khiển PIC. Hiện nay tại Việt Nam cũng như
trên thế giới, họ vi điều khiển này được sử dụng khá rộng rãi. Điều này tạo nhiều thuận
lợi trong quá trình tìm hiểu và phát triển các ứng dụng như: số lượng tài liệu, số lượng
các ứng dụng mở đã được phát triển thành công, dễ dàng trao đổi, học tập, dễ dàng tìm

22
được sự chỉ dẫn khi gặp khó khăn,…
- Sự hỗ trợ của nhà sản xuất về trình biên dịch, các công cụ lập trình, nạp chương
trình từ đơn giản đến phức tạp,…
- Hiện nay trên thị trường có rất nhiều họ vi điều khiển như: 6811 của Motorola,
8051 của Intel, Z8 của Zilog, PIC 16* của Microchip Technology …Trong đề tài này chỉ
trình bày một bộ vi điều khiển trong số trên (Pic 16F877A).
Hiện nay có khá nhiều dòng PIC và có rất nhiều khác biệt về phần cứng, nhưng
chúng ta có thể điểm qua một vài nét như sau :
- 8/16 bit CPU, xây dựng theo kiến trúc Harvard
- Flash và Rom có thể tuỳ chọn 256 byte đến 256 kbybe
- Các cổng xuất/nhập (mức lôgic từ 0v đến 5v, ứng với mức logic 0 và 1)
- 8/16 bit timer
- Các chuẩn giao tiếp ngoại vi nối tiếp đồng bộ/ không đồng bộ
- Bộ chuyển đổi ADC
- Bộ so sánh điện áp
- MSSP Pripheral dùng cho các giao tiếp I2C, SPI
- Bộ nhớ nội EEPROM - có thể ghi/ xoá lên tới hàng triệu lần
- Modul điều khiển động cơ, đọc encoder
- Hỗ trợ giao tiếp USB
- Hỗ trợ điều khiển Ethernet
- Hỗ trợ giao tiếp CAN
- Hỗ trợ giao tiếp LIN
- Hỗ trợ giao tiếp IRDA
- DSP những tính năng xử lý tín hiệu số

23
2.2.2 Sơ đồ chân của vi điều khiển PIC16F877A

Hình 2.1 Sơ đồ chân PIC16F877A

2.2.3 Một vài thông số về vi điều khiển PIC16F877A
- Chỉ có 35 cấu trúc lệnh
- Hầu hết các cấu trúc lệnh chỉ mất một chu kỳ máy, ngoại trừ lệnh rẻ nhánh
chương trình mất hai chu kỳ máy
- Tốc độ làm việc: xung clock đến 20MHz, tốc độ thực thi lệnh 200ns
- 8K*14 words của bộ nhớ chương trình ( flash program memory)
- 368*8 byte bộ nhớ dữ liệu RAM
- 256*8 byte bộ nhớ dữ liệu EEPROM

24
Đặc điểm ngoại vi:
- Timer 0: 8 bit timer/counter với 8 bít bộ chia tỉ lệ
- Timer 1: 16 bit timer/counter với bộ chia tỉ lệ có thể tăng lên trong chế độ Sleep
theo xung đồng hồ bên ngoài
- Timer2 : 8 bit timer/counter
- Hai Modul capture, compare, PWM
+ Capturre 16 bit có độ phân giải 12,5ns
+ Compare 16 bit có độ phân giải 200ns
+ PWM 16 bít có độ phân giải 10 bit.
- Cổng giao tiếp nối tiếp đồng bộ với chế độ Master và Master/ Slave.
- Bộ truyền nhận nối tiếp vạn năng.
- Cổng Slave song song 8 bit được điều khiển đọc ghi từ bên ngoài.
Đặc điểm tương tự:
- Độ phân giải 10 bit với 8 kênh chuyển đổi tương tự- số.
- Modul so sánh tương tự gồm:
+ Hai modul so sánh tương tự.
+ Modul tham chiếu điện áp trên chip(VEF) có thể lập trình được ,có thể lập
trình nhiều chức năng đầu vào từ các đầu vào và điện áp bên trong.
+ Hai đầu ra so sánh có thể sử dụng bên ngoài.
Bên cạnh đó là một vài đặc tính khác của vi điều khiển như:
+ Bộ nhớ Flash có khả năng ghi xoá được 100.000 lần.
+ Bộ nhớ EEPROM với khả năng ghi xoá được 1.000.000 lần.
+ Dữ liệu bộ nhớ EEPROM có thể lưu trữ trên 40 năm.
+ Khả năng tự nạp chương trình với sự điều khiển của phần mềm.
+ Nạp được chương trình ngay trên mạch điện ICSP (In Cicuit Serial
Programming) thông qua hai chân.
+ Watchdog timer với bộ dao động trong.
+ Chức năng bảo mật mã chương trình .
+ Chế độ SLEEP
+ Có thể hoạt động với nhiều dạng Oscillator khác nhau.

25
2.2.4 Sơ đồ khối vi điều khiển PIC16F877A

26
2.3 Điện trở
2.3.1 Khái niệm điện trở
Ta hiểu một cách đơn giản - Điện trở là sự cản trở dòng điện của một vật dẫn điện,
nếu một vật dẫn điện tốt thì điện trở nhỏ, vật dẫn điện kém thì điện trở lớn, vật theo
Điện trở của dây dẫn
Điện trở của dây dẫn phụ thộc vào chất liệu, độ dài và tiết diện của dây. được tính
theo công thức sau:
R = ρ.L / S
 Trong đó ρ là điện trở xuất phụ thuộc vào chất liệu
 L là chiều dài dây dẫn
 S là tiết diện dây dẫn
 R là điện trở đơn vị là Ohm
2.3.2 Điện trở trong thiết bị điện tử.
a) Hình dáng và ký hiệu : Trong thiết bị điện tử điện trở là một linh kiện quan
trọng, chúng được làm từ hợp chất cacbon và kim loại tuỳ theo tỷ lệ pha trộn mà người ta
tạo ra được các loại điện trở có trị số khác nhau.

Hình 2.3 : Điện trở trong thiết bị điện tử.

b) Đơn vị của điện trở

 Đơn vị điện trở là Ω (Ohm) , KΩ , MΩ
 1KΩ = 1000 Ω
27
 1MΩ = 1000 K Ω = 1000.000 Ω
c) Cách ghi trị số của điện trở
 Các điện trở có kích thước nhỏ được ghi trị số bằng các vạch mầu theo một
quy ước chung của thế giới.( xem hình ở trên )
 Các điện trở có kích thước lớn hơn từ 2W trở lên thường được ghi trị số trực
tiếp trên thân. Ví dụ như các điện trở công xuất, điện trở sứ.

Hình 2.4 : Trở sứ công xuất lớn , trị số được ghi trực tiếp.

2.3.3 Cách đọc trị số điện trở .

 Quy ước mầu Quốc tế

Mầu Giá
Mầu sắc Giá trị
sắc trị
Đen 0 Xanh lá 5
Nâu 1 Xanh lơ 6
Đỏ 2 Tím 7
Cam 3 Xám 8
Vàng 4 Trắng 9
Nhũ vàng -1
Nhũ bạc -2

28
 Hình 2.5 : Quy ước màu quốc tế
Điện trở thường được ký hiệu bằng 4 vòng mầu , điện trở chính xác thì ký hiệu
bằng 5 vòng mầu.
 Cách đọc trị số điện trở 4 vòng màu :

Hình 2.6 : Điện trở 4 vòng màu

29
  Cách đọc điện trở 4 vòng màu
 Vòng số 4 là vòng ở cuối luôn luôn có mầu nhũ vàng hay nhũ bạc, đây là vòng
chỉ sai số của điện trở, khi đọc trị số ta bỏ qua vòng này.
Đối diện với vòng cuối là vòng số 1, tiếp theo đến vòng số 2, số 3
 Vòng số 1 và vòng số 2 là hàng chục và hàng đơn vị
 Vòng số 3 là bội số của cơ số 10.
 Trị số = (vòng 1)(vòng 2) x 10
 ( mũ vòng 3)

 Có thể tính vòng số 3 là số con số không "0" thêm vào

 Mầu nhũ chỉ có ở vòng sai số hoặc vòng số 3, nếu vòng số 3 là nhũ thì số mũ
của cơ số 10 là số âm

* Cách đọc trị số điện trở 5 vòng mầu : ( điện trở chính xác )

Hình 2.7: Điện trở 5 vòng màu

 Vòng số 5 là vòng cuối cùng , là vòng ghi sai số, trở 5 vòng mầu thì mầu
sai số có nhiều mầu, do đó gây khó khăn cho ta khi xác điịnh đâu là vòng cuối cùng, tuy
nhiên vòng cuối luôn có khoảng cách xa hơn một chút.
 Đối diện vòng cuối là vòng số 1
 Tương tự cách đọc trị số của trở 4 vòng mầu nhưng ở đây vòng số 4 là bội
số của cơ số 10, vòng số 1, số 2, số 3 lần lượt là hàng trăm, hàng chục và hàng đơn vị.
 Trị số = (vòng 1)(vòng 2)(vòng 3) x 10 ( mũ vòng 4)
 Có thể tính vòng số 4 là số con số không "0" thêm vào

30
2.3.4 Thực hành đọc trị số điện trở.

Hình 2.8 : Các điện trở khác nhau ở vòng mầu thứ 3
 Khi các điện trở khác nhau ở vòng mầu thứ 3, thì ta thấy vòng mầu bội số này
thường thay đổi từ mầu nhũ bạc cho đến mầu xanh lá , tương đương với điện trở < 1 Ω
đến hàng MΩ

Hình 2.9 : Các điện trở có vòng mầu số 1 và số 2 thay đổi .

 Ở hình trên là các giá trị điện trở ta thường gặp trong thực tế, khi vòng mầu số
3 thay đổi thì các giá trị điện trở trên tăng giảm 10 lần.

31
2.3.5 Các trị số điện trở thông dụng.

Hình 2.10: Các điện trở thông dụng

2.3.6 Phân loại điện trở. 

 Điện trở thường : Điện trở thường là các điện trở có công xuất nhỏ từ
0,125W đến 0,5W
 Điện trở công xuất : Là các điện trở có công xuất lớn hơn từ 1W, 2W, 5W,
10W.
 Điện trở sứ, điện trở nhiệt : Là cách gọi khác của các điện trở công xuất ,
điện trở này có vỏ bọc sứ, khi hoạt động chúng toả nhiệt.
2.3.7 Công xuất của điện trở. 
Khi mắc điện trở vào một đoạn mạch, bản thân điện trở tiêu thụ một công xuất P tính
được theo công thức
P = U . I = U2 / R = I2.R

32
  Theo công thức trên ta thấy, công xuất tiêu thụ của điện trở phụ thuộc vào
dòng điện đi qua điện trở hoặc phụ thuộc vào điện áp trên hai đầu điện trở.
 Công xuất tiêu thụ của điện trở là hoàn toàn tính được trước khi lắp điện trở
vào mạch.
 Nếu đem một điện trở có công xuất danh định nhỏ hơn công xuất nó sẽ tiêu thụ
thì điện trở sẽ bị cháy.
 Thông thường người ta lắp điện trở vào mạch có công xuất danh định > = 2 lần
công xuất mà nó sẽ tiêu thụ.

Hình 2.11 Điện trở cháy do quá công xuất

 Ở sơ đồ trên cho ta thấy : Nguồn Vcc là 12V, các điện trở đều có trị số là 120Ω
nhưng có công xuất khác nhau, khi các công tắc K1 và K2 đóng, các điện trở đều tiêu thụ
một công xuất là
P = U2 / R = (12 x 12) / 120 = 1,2W
Khi K1 đóng, do điện trở có công xuất lớn hơn công xuất tiêu thụ , nên điện trở không
cháy.
Khi K2 đóng, điện trở có công xuất nhỏ hơn công xuất tiêu thụ , nên điện trở bị cháy .
2.4 PC817
Phần tử cách ly PC817 dùng để cách ly giữa mạch điều khiển với mạch điện công
suất. Nó có cấu tạo như hình vẽ sau :

33
 Hình 2.12: Kích thước chân và cấu trúc bên trong của PC 817
Gồm một diode phát quang và một photo transistor. Khi có điện áp điều khiển đặt vào
diode nó phát ra quang. Ánh sáng này kích hoạt cực B của photo transistor làm transistor
này dẫn. Do đó mạch điện điều khiển và mạch điện công suất được cách ly.

34
Thông số kỹ thuật của PC817 :

Tham số Kí hiệu Giới hạn Đơn vị

*1 Dòng một chiều IF 50 mA

*2 Dòng một chiều cực đại IFM 1 A

Vào Điện áp ngược VR 6 V

*1 Công suất phát tán P 70 mW

Điện áp cực góp - phát VCEO 35 V

Ra Điện áp cực phát - góp VECO 6 V

Dòng cực góp IC 50 mA

*1 Công suất phát tán cực góp PC 150 mW

*1 Tổng công suất phát tán Ptot 200 mW

*3 Điện áp cô lập Viso 5 kVrms

Nhiệt độ hoạt động Topr -30 ¿ +100 0

C

Nhiệt độ dự trữ Tstg -55 ¿ +125 0

C

Nhiệt độ hàn TsoI 260 0

C

2.5 Mosfet IRF 540

  Mosfet là Transistor hiệu ứng trường (Metal Oxide Semiconductor Field Effect
Transistor) là một Transistor đặc biệt có cấu tạo và hoạt động khác với Transistor thông
thường mà ta đã biết. Mosfet thường có công suất lớn hơn rất nhiều so với BJT. Đối với
tín hiệu 1 chiều thì nó coi như là 1 khóa đóng mở. Mosfet có nguyên tắc hoạt động dựa

35
trên hiệu ứng từ trường để tạo ra dòng điện, là linh kiện có trở kháng đầu vào lớn thích
hợp cho khuyếch đại các nguồn tín hiệu yếu.

2.5.1 Cấu tạo của Mosfet

Khác với BJT, Mosfet có cấu trúc bán dẫn cho phép điều khiển bằng điện áp với
dòng điện điều khiển cực nhỏ.

Cấu tạo của Mosfet ngược Kênh N

G : Gate gọi là cực cổng 

S : Source gọi là cực nguồn 

D : Drain gọi là cực máng

Trong đó : G là cực điều khiển được cách lý hoàn toàn với cấu trúc bán dẫn còn lại bởi
lớp điện môi cực mỏng nhưng có độ cách điện cực lớn dioxit-silic (Sio2). Hai cực còn lại
là cực gốc  (S) và cực máng (D). Cực máng là cực đón các hạt mang điện.
Mosfet có điện trở giữa cực G với cực S và giữa cực G với cực D là vô cùng lớn , còn
điện trở giữa cực D và cực S phụ thuộc vào điện áp chênh lệch giữa cực G và cực S
(UGS)  
Khi điện áp UGS = 0 thì điện trở RDS rất lớn, khi điện áp UGS > 0 => do hiệu ứng từ
trường làm cho điện trở RDS giảm, điện áp UGS càng lớn thì điện trở RDS càng nhỏ.

36
Ký hiệu

Qua đó ta thấy Mosfet này có chân tương đương với Transitor 

     + Chân G tương đương với B

     + Chân D tương đương với chân C

     + Chân S tương đương với E

2.5.2 Nguyên lý hoạt động

Mosfet hoạt động ở 2 chế độ đóng và mở. Do là một phần tử với các hạt mang
điện cơ bản nên Mosfet có thể đóng cắt với tần số rất cao. Nhưng mà để đảm bảo thời
gian đóng cắt ngắn thì vấn đề điều khiển lại là vẫn đề quan trọng .
Mạch điện tương đương của Mosfet . Nhìn vào đó ta thấy cơ chế đóng cắt phụ thuộc vào
các tụh điện ký sinh trên nó.
Ở đây tôi không nói rõ chi tiết cấu trúc bán dẫn của nó để nó đóng hoặc mở. Các pác nên
hiểu nôn na là :
+ Đối với kênh P : Điện áp điều khiển mở Mosfet là Ugs0. Dòng điện sẽ đi từ S đến D
+ Đối với kênh N : Điện áp điều khiển mở Mosfet là Ugs >0. Điện áp điều khiển đóng là
Ugs<=0. Dòng điện sẽ đi từ D xuống S.
Do đảm bảo thời gian đóng cắt là ngắn nhất người ta thường : Đối với Mosfet Kênh N
điện áp khóa là Ugs = 0 V còn  Kênh P thì Ugs=~0.
* Thí nghiệm về nguyên lý hoạt động của Mosfet

Cấp nguồn một chiều UD qua một bóng đèn D vào hai cực D và S của Mosfet Q
(Phân cực thuận cho Mosfet ngược) ta thấy bóng đèn không sáng nghĩa là không có dòng
điện đi qua cực DS khi chân G không được cấp điện. 

37
Khi công tắc K đóng, nguồn UG cấp vào hai cực GS làm điện áp UGS > 0V => đèn Q1
dẫn => bóng đèn D sáng. 
Khi công tắc K ngắt, Nguồn cấp vào hai cực GS = 0V nên. Q1 khóa ==>Bóng đèn tắt.
=> Từ thực nghiệm trên ta thấy rằng : điện áp đặt vào chân G không tạo ra dòng GS như
trong Transistor thông thường mà điện áp này chỉ tạo ra từ trường => làm cho điện trở
RDS giảm xuống
*Các thông số thể hiện khả năng đóng cắt của Mosfet

Thời gian trễ khi đóng/mở khóa phụ thuộc giá trị các tụ kí sinh Cgs.Cgd,Cds. Tuy
nhiên các thông số này thường được cho dưới dạng trị số tụ Ciss, Crss,Coss. Nhưng dưới
điều kiện nhất đinh như là điện áp Ugs và Uds. Ta có thể tính được giá trị các tụ đó.

2.5.3. Xác định chân, kiểm tra-Mosfet

Thông thường thì chân của Mosfet có quy định chung không như Transitor. Chân
của Mosfet được quy định:  chân G ở bên trái, chân S ở bên phải còn chân D ở giữa.
*Kiểm tra Mosfet

Mosfet có thể được kiểm tra bằng đồng hồ vạn năng . Do có cấu tạo hơi khác so với
Transitor nên cách kiểm tra Mosfet cũng không giống với Transitor.
* Mosfet còn tốt

Là khi đo trở kháng giữa G với S và giữa G với D có điện trở bằng vô cùng ( kim
không lên cả hai chiều đo) và khi G đã được thoát điện thì trở kháng giữa D và S phải là
vô cùng.

38
Bước 1 : Chuẩn bị để thang x1KW 

Bước 2 : Nạp cho G một điện tích ( để que đen vào G que đỏ vào S hoặc D ) 

Bước 3 : Sau khi nạp cho G một điện tích ta đo giữa D và S ( que đen vào D que đỏ vào S
) => kim sẽ lên. 

Bước 4 : Chập G vào D hoặc G vào S để thoát điện chân G. 

Bước 5 : Sau khi đã thoát điện chân G đo lại DS như bước 3 kim không lên. 

=> Kết quả như vậy là Mosfet tốt.

* Mosfet chết hay chập

Bước 1 : Để đồng hồ thang x 1KW 

Đo giữa G và S hoặc giữa G và D nếu kim lên = 0 W là chập 

Đo giữa D và S mà cả hai chiều đo kim lên = 0 W là chập D S

* Đo kiểm tra Mosfet trong mạch

Khi kiểm tra Mosfet trong mạch , ta chỉ cần để thang x1W và đo giữa D và S =>
Nếu 1 chiều kim lên đảo chiều đo kim không lên => là Mosfet bình thường, Nếu cả hai
chiều kim lên = 0 W là Mosfet bị chập DS
* Ứng dụng của Mosfet

Mosfet có khả năng đóng nhanh với dòng điện và điện áp khá lớn nên nó được sử
dụng nhiều trong các bộ dao động tạo ra từ trường Vì do đóng cắt nhanh làm cho dòng
điện biến thiên. Nó thường thấy trong các bộ nguồn xung và cách mạch điều khiển điện
áp cao.

39
2.6. Diot quang – LED
2.6.1 Khái niệm
-Đèn chiếu sáng sử dụng các LED phát ánh sáng trắng.
- LED (viết tắt của Light Emitting Diode, tạm dịch: điốt phát quang) là các điốt có
khả năng phát ra ánh sáng hay tia hồng ngoại. Giống như điốt, LED được cấu tạo từ một
khối bán dẫn loại p ghép với một khối bán dẫn loại n.
- Tương tự như bóng đèn tròn bình thường nhưng không có dây tóc ở giữa, đèn
LED tạo ra nhiều ánh sáng hơn, tỏa nhiệt ít hơn so với các thiết bị chiếu sáng khác.
2.6.2 Cấu tạo
- Mỗi điểm LED (Light Emitting Diode) là một diode cực nhỏ, phát sáng do sự
vận động của các electron bên trong môi trường bán dẫn. Để chiếu sáng toàn bộ màn
hình, các đèn nền LED phải xếp tương ứng 1-1 với ma trận điểm ảnh màu.
- Việc sắp xếp như vậy cho phép điều chỉnh độ sáng chính xác đến từng điểm ảnh
trên toàn bộ màn hình, mang lại sự tương phản tốt hơn và loại bỏ được hiện tượng lệch
màu tại các góc mà màn hình LCD chiếu sáng nền bằng đèn huỳnh quang (CCFL)
thường gặp phải. Ngoài ra, "bóng đèn" LED lại tiêu tốn ít điện năng hơn những thiết bị
phát sáng khác.
- Tuy nhiên, màn hình càng lớn càng cần nhiều LED và giá thành vì thế cũng leo
thang đến mức chóng mặt.

Hình 2.13 Cấu tạo của đèn led

40
2.6.3 Một số hình ảnh về LED

Hình 2.14 Các loại led thường gặp

2.7 Tụ điện
2.7.1 Định nghĩa
Tụ điện là một linh kiện điện tử thụ động bao gồm hai mặt dẫn điện gọi là bản cực
tụ, được phân cách bởi một chất cách điện, gọi là điện môi (không khí, giấy, mica, dầu
nhờn, nhựa, cao su, gốm, thuỷ tinh...)

Hình 2.15 Cấu tạo tụ điện

Giá trị của tụ điện là điện dung, được đo bằng đơn vị Farad (kí hiệu là F). Giá trị F
là rất lớn nên hay dùng các giá trị nhỏ hơn như micro fara (μF), nano Fara (nF) hay picro
Fara (pF).

41
 1F=106μF=109nF=1012pF
2.7.2 Phân loại tụ điện thường gặp:
a/ Theo tính chất lý hóa và ứng dụng: Có các loại tụ điện :
- Tụ điện phân cực: là loại tụ điện có hai đầu (-) và (+) rõ ràng, không thể mắc
ngược đầu trong mạng điện DC. Chúng thường là tụ hóa học và tụ tantalium.

- Tụ điện không phân cực: Là tụ không qui định cực tính, đấu nối "thoải mái" vào
mạng AC lẫn DC.

Hình 2.16 Tụ phân cực

- Tụ điện hạ (thấp) áp và cao áp: Do điện áp làm việc mà có phân biệt "tương đối"
này.
- Tụ lọc (nguồn) và tụ liên lạc (liên tầng): Tụ điện dùng vào mục tiêu cụ thể thì gọi
tên theo ứng dụng, và đây cũng là phân biệt "tương đối".
- Tụ điện tĩnh và tụ điện động (điều chỉnh được): Đa số tụ điện có một trị số điện
dung "danh định" nhưng cũng có các loại tụ điện cần điều chỉnh trị số cho phù hợp yêu
cầu của mạch điện, như tụ điện trong mạch cộng hưởng hay dao động chẳng hạn. 

b/ Theo cấu tạo và dạng thức :

- Tụ điện gốm (tụ đất) : Gọi tên như thế là do chúng được làm bằng ceramic, bên
ngoải bọc keo hay nhuộm màu. Gốm điện môi được dùng là COG, X7R, Z5U v.v...
42
 Hình 2.17 tụ gốm

Nhà máy Sản xuất tụ điện ICTI (công nghệ màng mỏng) Đà Nẵng là một đơn vị
cung cấp linh kiện điện tử tại Việt Nam. 
     - Tụ bạc - mica: là loại tụ điện mica có bàn cực bằng bạc, khá nặng. Điện dung
từ vài pF đến vài nF, độ ồn nhiệt rất bé. Tụ này dùng cho cao tần là ... hết biết.
     - Tụ hóa học: Là tụ giấy có dung môi hóa học đặc hiệu --> tạo điện dung cao và
rất cao cho tụ điện. Nếu bên ngoài có vỏ nhôm bọc nhựa thì còn gọi là tụ nhôm.

Hình 2.18: Tụ hóa học

 - Tụ siêu hóa (Super Chimical Capacitance) : dùng dung môi đất hiếm, tụ này nặng
hơn tụ nhôm hóa học và có trị số cực lớn, có thể đến hàng Farad. Tụ có thể dùng như một
nguồn pin cấp cho vi xử lý hay các mạch đồng hồ (clock) cần cấp điện liên tục.

43
  - Tụ hóa sinh là Siêu tụ điện thay thế cho pin trong việc lưu trữ điện năng trong các
thiết bị điện tử di động, dùng lginate trong tảo biển nâu làm nền dung môi --> lượng điện
tích trữ siêu lớn và giảm chỉ 15% sau mỗi chu kỳ 10.000 lần sạc
           - Tụ tantalium : Tụ này có bản cực nhôm và dùng gel tantal làm dung môi, có trị
số rất lớn với thể tích nhỏ.

Hình 2.21: Tụ tantalium

- Tụ vi chỉnh và tụ xoay : Có loại gốm, loại mica và loại kim loại.

Hình 2.22: Tụ vi chỉnh và tụ xoay

2.7.3 Cách chọn tụ điện:

Chọn tụ điện để liên lạc giữa các tầng chức năng (thường là khuếch đại) thường
được chọn "hàm hồ". Nghĩa là thường chọn theo cảm tính và kinh nghiệm, thường thì tài
liệu lý thuyết cũng bị bỏ quên vì ... xem thường, hay vì nó ... khó quá không chừng.
44
 Để chọn tụ liên lạc tốt giữa các tầng khuếch đại cần chú ý :
 a/ Tổng trở xuất (ngõ ra) của tầng trườc phải tương đương với tổng trở nhập (ngã
vào) của tầng sau. Total trở kháng ra mixed (trộn) bởi các tầng trước bằng total trờ kháng
ngõ vào của tầng sau.
Đây là một trong những vấn đề căn bản trong thiết kế mạch điện tử.
b/ Qui chuẩn tính chất vật lý của tín hiệu: Tần số, dạng tín hiệu v.v... phải được nắm
bắt kỹ.
Ví dụ: có cả một dải tần đi qua tụ liên lạc đó, thì ta phải nắm được tần số trung tâm
+ dải tần số tác dụng. Tín hiệu dạng xung thì phải nắm được tần số chính và các hoạ tần
của nó (hài - harmonic).
c/ Việc chọn tụ liên lạc (hay mạch liên lạc có tụ) đúng sẽ làm giảm nguy cơ nhiễu,
tiếng ồn hay méo tín hiệu (noise, distortion) tự dao động, bức xạ ngoài ý muốn, tổn hao
vô ích v.v... trong các mạch khuếch đại, bảo đảm dạng tín hiệu. Ví dụ, tín hiệu là dạng
xung thì phần liên lạc (có tụ) phải bảo đảm đưa được tần số trung tâm và tổng hài (total
harmonics) của nó dạng xung ấy mới được đưa qua trọn vẹn mà không bị méo dạng.
   Như vậy thì vấn đề tụ liên lạc trở nên dễ dàng. Nếu lấy mạch đẳng hiệu thì ta có hai
tổng trở R(zA) của ngõ ra tầng trước song song với R(zB) của ngõ vào tầng sau nối tiếp
với Z(C) của tụ liên lạc, f(S) là tần số trung tâm của tín hiệu . 
Thời hằng của mạch liên lạc:
t = 1/ f(S) = (Sqrt)2 x RC.
Với R ~ R(zA) + R(zB) / R(zA) x R(zB) (ohm) = Z(C)
d/ Chú ý: 
- Khi tổng trở ngõ ra tầng trước sai khác với tổng trở ngõ vào tầng sau thì thêm R
nối tiếp với C và R song song với các tổng trở để bù lại. Gọi là R-C "bù tổng trở". Đôi
khi sự "bù" này không thoả mãn nổi thì phải có tầng phối hợp trở kháng nằm giữa hai
tầng để làm nhiệm vụ này. Ví dụ : đưa tín hiệu ngõ ra của máy MP3 (~600 Ohm) vào ngõ
Mic in (10K Ohm) chẳng hạn.
- Để bảo đảm dạng tín hiệu không sin hay dải thông tín hiệu quá rộng có thể cần đến
vài cụm liên lạc R-C ghép song song / nối tiếp nhau để đạt hiệu quả liên lạc mong muốn.

2.8. IC ổn áp 7805
Có lẽ 7805 là mạch nguồn mà mọi người sử dụng nhiều nhất và thông dụng nhất
45
Ưu điểm: Giá thành rẻ , dễ lắm ráp
Nhươc điểm: Nhiệt sinh cao, dòng chịu không được cao
Sơ đồ chân:

Hình 2.23 IC 7805

Chân 1 (Vin): Chân nguồn đầu vào

Chân 2 (GND): Chân nối đất
Chân 3 (Vout): Chân nguồn đầu ra
Cách mắc 7805 điều chỉnh điện áp (5V)
Nguyên lý ổn áp: Thông qua điện trở R2 và D1 gim cố định điện áp chân Rt của
Transistor Q1, giả sử khi điện áp chân E đèn Q1 giảm => khi đó điện áp UBE tăng =>
dòng qua đèn Q1 tăng => làm điện áp chân E của đèn tăng , và ngược lại ...

Cách mắc

46
2.9 Diode (Đi ốt) Bán dẫn 
2.9.1 - Tiếp giáp P - N và Cấu tạo của Diode bán dẫn.
Khi đã có được hai chất bán dẫn là P và N , nếu ghép hai chất bán dẫn theo một
tiếp giáp P - N ta được một Diode, tiếp giáp P -N  có đặc điểm : Tại bề mặt tiếp xúc, các
điện tử dư thừa trong bán dẫn N khuyếch tán sang vùng bán dẫn P để lấp vào các lỗ trống
=> tạo thành một lớp Ion trung hoà về điện =>  lớp Ion này tạo thành miền cách điện giữa
hai chất bán dẫn.

* Ở hình trên là mối tiếp xúc P - N và cũng chính là cấu tạo của Diode bán dẫn.

47
 Hình 2.17 Ký hiệu và hình dáng của Diode bán dẫn.

2.9.2 -  Phân cực thuận cho Diode.

Khi ta cấp điện áp dương (+) vào Anôt ( vùng bán dẫn P ) và điện áp âm (-)vào
Katôt ( vùng bán dẫn N ) , khi đó dưới tác dụng tương tác của điện áp, miền cách điện thu
hẹp lại, khi điện áp chênh lệch giữ hai cực đạt 0,6V ( với Diode loại Si ) hoặc 0,2V ( với
Diode loại Ge ) thì diện tích miền cách điện giảm bằng không => Diode bắt đầu dẫn điện.
Nếu tích miền cách điện giảm bằng không => Diode bắt đầu dẫn điện. Nếu tiếp tục tăng
điện áp nguồn thì dòng qua Diode tăng nhanh nhưng chênh lệch điện áp giữa hai cực của
Diode không tăng (vẫn giữ ở mức 0,6V ).

48
* Kết luận : Khi Diode (loại Si)
được phân cực thuận, nếu điện áp phân cực thuận < 0,6V thì chưa có dòng đi qua Diode,
Nếu áp phân cực thuận đạt = 0,6V thì có dòng đi qua Diode sau đó dòng điện qua Diode
tăng nhanh nhưng sụt áp thuận vẫn giữ ở giá trị 0,6V .
2.9.3 - Phân cực ngược cho Diode.
Khi phân cực ngược cho Diode tức là cấp nguồn (+)  vào Katôt (bán dẫn N),nguồn
(-) vào Anôt (bán dẫn P), dưới sự tương tác của điện áp ngược,  miền cách điện càng rộng
ra và ngăn cản dòng điện đi qua mối tiếp giáp,  Diode có thể chiu được điện áp ngược rất
lớn khoảng 1000V thì diode mới bị đánh thủng.

49
2.9.4 - Phương pháp đo kiểm tra Diode

Hình 2.18: Đo kiểm tra Diode

  Đặt đồng hồ ở thang x 1Ω , đặt hai que đo vào hai đầu Diode, nếu :   Đo chiều thuận que
đen  vào Anôt, que đỏ vào Katôt => kim lên, đảo chiều đo kim không lên là => Diode tốt 

  Nếu đo cả hai chiều kim lên = 0Ω  => là Diode bị chập. 

  Nếu đo thuận chiều mà kim không lên => là Diode bị đứt.  
  Ở phép đo trên thì Diode  D1 tốt , Diode D2 bị chập và D3 bị đứt
  Nếu để thang 1KΩ mà đo ngược vào Diode kim vẫn lên một chút là Diode bị dò. 

2.10 công tắc hành trình

2.10.1 Nguyên lý hoạt động

Là một công tắc có 2 cặp tiếp điểm:

- Thường đóng
- Thường mở

Khi có lực tác động từ bên ngoài sẽ làm cần gạt tác động chuyển cặp tiếp điểm, sự thay
đổi như sau:
Tiếp điểm thường đóng→ Mở
Tiếp điểm thường mở→Đóng

50
 Hình 2.19: công tắc hành trình

2.11 Rơ le 8 chân

Hình 2.20: rơ le 8 chân 2 cặp tiếp điểm

Nguyên lí hoạt động : rơ le 8 chân sử dụng 2 cặp tiếp điểm để đảo chiều động cơ

51
 CHƯƠNG 3. THIẾT KẾ VÀ THI CÔNG MẠCH

3.1. Sơ đồ khối

Khối nút bấm Khối vi điều Khối công suất

khiển

3.2. Chức năng của từng khối

 Khối nút bấm : Mạch sử dụng tín hiệu để xác định trạng thái hoạt động rồi gửi về
khối vi điều khiển .
 Khối vi điều khiển : khối này gồm có hệ thống vi điều khiển , các nút nhấn nhập
tín hiệu đầu vào và các chân tín hiệu đầu ra điều khiển các van công suất điều
khiển động cơ chạy đúng với chương trình điều khiển .
 Khối công suất : gồm có các van công suất thực hiện việc đóng ,mở nguồn điện
cấp cho động cơ và có động cơ là thiết bị chấp hành thực hiện các lênh điều khiển

52
3.2 Xây dựng chương trình điều khiển và sơ đồ nguyên lý của mạch
3.2.1 sơ đồ nguyên lí

Hình 3.1: sơ đồ nguyên lý

53
3.2.2 Chương trình điều khiển
#include <16f887.h>
#include <DEF_887.H>
#FUSES HS,NOWDT,NOPROTECT,NOLVP
#device ADC=8
#USE DELAY (INTERNAL=8M)
INT A;
// ============== KHAI BAO INPUT==================
#define CTHT_DONG RA0
#define CTHT_MO RA1
// ============== KHAI BAO OUTPUT==================

54
#define DC2_LEN RB0
#define DC2_XUONG RB1
#define DC1_TRAI RB2
#define DC1_PHAI RB3
#define DC3_GAP RB4
#define DC3_MO RB5
/// KHAI BAO DAU RA
#define DC1_CHAY RD7
#define DC1_CHIEU RD6
#define DC2_CHAY RD5
#define DC2_CHIEU RD4
#define DC3_CHAY RC7
#define DC3_CHIEU RC6

void main()
{
TRISA0=1;
TRISA1=1;
SET_TRIS_B(0XFF);
TRISD7=0;
TRISD6=0;
TRISD5=0;
TRISD4=0;
TRISC7=0;
TRISC6=0;
A = 0;
DC1_CHAY = DC1_CHIEU = DC2_CHAY = DC2_CHIEU = DC3_CHAY=
DC3_CHIEU = 1;
while(1)
{
// DI LEN DONG CO 2
IF(DC2_LEN == 0 && DC2_XUONG == 1)

55
 {
DELAY_MS(100);
IF(DC2_LEN == 0 && DC2_XUONG == 1)
{
DC2_CHIEU = 1;
DC2_CHAY = 0;
}
ELSE
{
DC2_CHIEU = 1;
DC2_CHAY = 1;

}
}
// DI XUONG DONG CO 2
IF(DC2_LEN == 1 && DC2_XUONG == 0)
{
DELAY_MS(100);
IF(DC2_LEN == 1 && DC2_XUONG == 0)
{
DC2_CHIEU = 0;
DC2_CHAY = 0;
}
ELSE
{
DC2_CHIEU = 0;
DC2_CHAY = 1;
}
}
// DONG CO 1 SANG TRAI
//DC1_CHAY = DC1_CHIEU = DC2_CHAY = DC2_CHIEU = DC3_CHAY=
DC3_CHIEU = 1;
IF(DC1_TRAI == 0 && DC1_PHAI == 1)

56
 {
DELAY_MS(100);
IF(DC1_TRAI == 0 && DC1_PHAI == 1)
{
DC1_CHIEU = 1;
DC1_CHAY = 0;
}
ELSE
{
DC1_CHIEU = 1;
DC1_CHAY = 1;
}
}
// DONG CO 1 SANG phai
IF(DC1_TRAI == 1 && DC1_PHAI == 0)
{
DELAY_MS(100);
IF(DC1_TRAI == 1 && DC1_PHAI == 0)
{
DC1_CHIEU = 0;
DC1_CHAY = 0;
}
ELSE
{
DC1_CHIEU = 0;
DC1_CHAY = 1;
}
}
// dieu khien gap DC3_CHAY= DC3_CHIEU = 1; CTHT_DONG CTHT_MO
IF(DC3_GAP == 0 && DC3_MO == 1)
{
DELAY_MS(100);
IF(DC3_GAP == 0 && DC3_MO == 1)

57
 {
DC3_CHIEU = 1;
DC3_CHAY = 0;
WHILE(CTHT_DONG == 1){}
DC3_CHAY = 1;
}
}

// dieu khien dong co 3 va mo

IF(DC3_GAP == 1 && DC3_MO == 0)
{
DELAY_MS(100);
IF(DC3_GAP == 1 && DC3_MO == 0)
{
DC3_CHIEU = 0;
DC3_CHAY = 0;
WHILE(CTHT_MO == 1){}
DC3_CHAY = 1;
}
}
}
}

58
3.2.3 Mạch in

Hình 3.2: sơ đồ mạch in

59
3.2.4.Sản phẩm

Hình 3.3 sản phẩm hoàn thành

60
 CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN & ĐỀ NGHỊ

4.1. Kết luận:

Được sự hướng dẫn tận tình của Thầy LUYỆN VĂN HIẾU, sự quan tâm giúp đỡ của các
Thầy và bạn bè, cùng với sự nỗ lực của bản thân, chúng em đã hoàn thành nội dung đồ án
đúng thời gian quy định và đạt được các yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra.Mô hình đáp ứng được
về các yêu cầu kỹ thuật, tính sư phạm, tính thẩm mỹ cũng như đáp ứng được nhiều chức
năng như là: phục vụ thiết thực trong công tác giảng dạy hay sử dụng tốt cho việc bảo
dưỡng, sửa chữa hệ thống gương chiếu hậu tự động các ô tô du lịch đời mới hiện nay….
Vì vậy đây là cơ sở để đáp ứng cho nhu cầu đào tạo của nhà trư ờng cũng như nhu cầu
của xã hội. Nội dung đồ án đạt được một số kết quả nhất định đem lại nhiều ý nghĩa về
mặt khoa học cũng như thực tiễn. Nội dung đề tài mang tính thực tế như: sinh viên có thể
tự mình nghiên cứu thông qua đề tài này. Ngoài ra nội dung chuyên đề là một tài liệu
mang tính hệ thống, cơ bản nhưng khá đầy đủ, đáp ứng được nhu cầu đặt ra của một tài
liệu giảng dạy về hệ thống điều khiển gương chiếu hậu tự động.

4.2. Đề nghị:
Do còn có một số hạn chế nên đề tài chỉ dừng lại ở việc nghiên cứu hệ thống điều khiển
gương của một loại xe nhất định. Để đáp ứng nhu cầu nâng cao chất lượng đề tài cần
phát triển nghiên cứu thêm nhiều mô hình nhiều loại xe khác sẽ tạo ra cuốn tiểu luận
phong phú hơn về nội dung. Có như vậy chúng ta mới rút ngắn được khoảng cách giữa
quá trình đào tạo trong nhà trường và tay nghề của sinh viên sau khi ra trường cùng với
sự phát triển nhanh của khoa học công nghệ trên thế giới. Nền công nghiệp ô tô Việt Nam
còn non trẻ nhưng đầy tiềm năng, cùng với sự phát triển nhanh của các phương tiện giao
thông, đang rất cần một nguồn nhân lực to lớn có trình độ kỹ thuật cao. Từ khâu đào tạo
thiết nghĩ nhà nước và các trường đại học cần có chính sách đầu tư đúng mức về công tác
phát triển phương tiện và thiết bị dạy học hơn nữa để đáp ứng nhu cầu to lớn và thiết thực
này. Đây cũng là con đường ngắn nhất để góp phần xây dựng thành công sự nghiệp công
nghiệp hóa và hiện đại hóa đất nước ta hiện nay.

61
PHẦN D: TÀI LIỆU THAM KHẢO

1 :Tài liệu sách Trang bị tiện nghi (khoa cơ khí động lực –Trường DHSPKT Hưng Yên )

2 http://www.oto-hui.com
3 : http://www.autospeed.com.au
4 : http://news.otofun.net/Default.aspx
5 : http://tailieu.vn/

62