You are on page 1of 3

Manipuri Literaturegi Pukkeida "Madhabi" 

( Samlappa Neina Mityeng )


--- by Nandeibam Pramoda

Manipuri literature gi ahanba novel oina sak khangnariba Dr. Lamabam Kamal gi
MADHABI thoidokna mamal naidraba chahi kum khuding mirol khuding hingduna
leiragadaba Manipuri literature gi lan amani.
Novel asida Dr. Kamalna senglaba thamoigi nungsiba makhal ani neinaduna utli.
Madhabi amadi Dhirengi nungsiba amasung Urirei amadi Birengi nungsiba tongan
tonganba masakta yekli.Madhabina Dhirenbu ahanba thengnikhiba mikuptagi thamoi
sengna nungsijakhi adubu nungsibagi ihulna lakna phana ngamdabagi matou yaodana
thamoida maromdom yoktuna thamba mong hadaba matouni.Dhirennasu Madhabibu thamoi
sengna nungsijei adubu nungsibagi hounasa unaba thengnaba pukninggi ihul
phongdoknaba thamoi- thamoi pao faodoknaba haibagi tanja adudi phangkhide.
Madhabina thamoida phaoriba Dhirenbu nungsibagi ihul adu taibangpal asida leiriba
mipum khudingda yenthoktuna katthoklage haina pukninggi phirep loukhi. Punsi chuppa
leingang sangba phijet settuna Heibok Chingda lai ningduna  taibanggi ake-amou
kallakpa mihouba oijaba thibagi wakhal pumnamak thadoktuna lambida lakpa awaba
taraba khudingbu mateng pangduna awangba thakki katthokpa amadi akhang kanbi-thouna
leibi amagi phirep loukhi. Amaromda Urirei amadi Birensu asengba thamoigi nungsiba
amadi ningjaba haibadugi lipunna punduna nungsinakhi. Adubu kallak chaoba mihou
karamba fattraba Bhubon na Urireibu pamjaba amadi kallak khamban chaobadagi
Urireigi punsida ayetpa oikhi. Bhubon mapa-machana Urireigi imung-manungbu otpi-
neibikhi. Urirei amasung Biren anigi nungsi ichel ayet-apan yekna-tingkhangna kuyom
oikhi. Nungsi khongchat asida awa meisa langkhiba henna cheina fangkhibadi
Urireini.Adubu awaba cheitheng phana fangdunasu matu sollabi Urireigi nungsiba
lammakhangda tattuna mangkhiba leite. Poloida Urirei- Biren nungsi panthung
youminnakhi. Asumna Madhabi novel da khamthengna awa-meisa langlabasu asengba
nungsibagi icheldi mangba mutpa leite haiba uttuna Urireigi nungsiba panthung
youkhi aduga amaromda Madhabigi katthokpada nungsibagi kham thengna wanglaba thak
uttuna Dr. Kamalna nungsibagai tongan-tonganba saklon uttuna neinari.
Madhabi novelda utliba nung-pan gi oiba masak khara makhagi asumna neinaba yai :
1. Madhabi amasung Urirei anigi nungsiba changdamnaba :
Madhabi novel asida aeeba ( author )na nungsiba makhal ani changdamnaduna yekli.
Nungsiba animak tousinnaba semjin sajinnaba yaodraba maktraba thamoigi asengba
nungsiba ngaktani. Adubu fibamna tanjana tonganba masak oihllakpada leiriba matik
magun adu neinapham oihankhi. Madhabina Dhirenbu thamoi sengna nungsijakhi adubu
Dhiren ga naknajaba thamoigi pao faonabagi tanja fangdrabada awa meichak khangduna
Dhirenbu magi oina fangdaba yade haiduna laining chetna ningduna leiba nuja
haibadudi oikhide. Thamoida leiriba Dhirenbu nungsibagi ihul adu lemna manghalloi
malemgi mipum khudingda yenthoktuna katthoklage khankhi. " Taibangpanbada mi oina
poklaga puk thanna chaduna fajaba firol settuna thawai hingbadi karisu kannade ,
migi upakar touba ngamlabadi athoibani " wakhal asi khanduna Madhabina Heibok
Chingda leingang phijet settuna lai ningbi oina punsi lenkhi amadi lambi chatpa
kanagumbada mifatta migi mapot munba huranbasingna awa- cheitheng pirakpa
matamda Madhabina lairembi amagum chongthoktuna mateng pangbikhi.Thamoigi ningjafam
oiriba Dhirenbu amuk nouhouna thengnajaba matamda Madhabina mitlu pirang ira hou
Dhirengi mitmangda sak lottuna katthokkhraba nungsibabu oijaba thibagi lambida
tanja fangle haiduna chatkhiba leite. Asumna Madhabigi nungsibadi awangba thakki
nungsiba oikhi.
Amaromda Urirei gi nungsibadi Madhabigi katthokpa yenthokkhiba nungsibagi
khongchattu ntte. Asengba nungsibagi ihul oirabasu kallakpa eigita oiningba lichat
amada awaba cheitheng kaya fanglabasu aroiba mikuptadi nungsi waithungnaba
ngamkhiba nungsibagi masak amani. Urireina Birenbu kayagi matik nungsiba haibasisu
hanba leitana ningjakhiba awa-meisa langkhiba khangba yaba cheina cheitheng kaya
khangjakhiba Urireigi matouna utli. Minamba yaodana chelliba Urireigi nungsi ichel
taru-taruba safu kanba ichelni. Adumakpu achamba thamoina hektamak youba
ngamloidaba awangba thakki katthokpana leiteng oiraba Madhabigi thamoida chelliba
nungsibanadi Urireigi nungsibadagi thak wangba phidamningai oiba helli.
2. Dr. Kamalgi 'Madhabi' upanyas ( novel ) da romanticism gi masak :
Nungsi-nungongi kallaba ichelda warigi paring oina chenthariba Dr. Kamalgi '
Madhabi ' tasengnamak romanticismna uchan oiduna semba upanyas ( novel ) amani.
Apam-nungsida ngaojaba, nungsibagi ihulda akoibada amadi anakpada leiriba mahousa
lairembigi khutsem ching-pat turel,leihao leiren, Kanchigi khunggang-khullak,uchek-
waya,heipal-leipal, ahingba amasung hingdaba potlam pumnamak nungsibaga naknarubada
nungsibagi machuna sangkhibagum yekliba khuttha ' Madhabi' novelda mayek sengna uba
fangli. Ahanba unakhiba mikuptagi thamoida faokhiba nungsiba amakpa yaodana
chenthakhiba ichelgum Madhabigi thamoida Dhirenbu nungsibagi ichel saphu kanna
chenkhi. Matam kuina  lainingbi oina punsi lellaklaba matungda khanghoudana
Dhirenbu chingkhongda lei pareng lenglingeida thengnakhiba mikupta Dhirenna
Madhabibu masak khangdaduna lamlanbi amagi nungaitaba saktamdu nungsiraba kana
kainakhibagino hanglaklabada Madhabina mitlu pirang ira hou thamoi kaina khangkhiba
romanticismgi yak laoba matang amani. Nungsibabu katthokpagi machuna sangjinduna
punsi chuppa lai ningduna miyamgi mateng pangduna lenkhiba Madhabigi firep
romanticismgi awangba fidamni. Urireina Birenbu nungsibasu tatna-thanaba ngamdana
yekna tingkhang marakta awa-meisa marakta waba yaba waraba matungda nungsibagi ihul
hanba leitana khanglakpa romanticismgi kham thengba ihulni.Poloida nungsi
waithungnakhiba Urirei Birengi nungsiba ne-na takhi nungsibagi asengba masak mayek
sengna uba fangkhi. Asumna Dr. Kamalgi novel ' Madhabi' da romanticismgi awangba
gun amadi taru-taruba masak mayek sengna utli.         
3. 'Madhabi ' novelda  matamdugi khunaigi chatna lonchatki masak  kaya yamna mami
tabage haibadu samlapna neinaba :
Dr. Kamlanagi ' Madhabi ' novelda matamdugi khunaigi chatnariba lonchat thokliba
thoudoksinggi mami yamna chaona tai. Matamdugi Manipuri khunaida achou-macha anem-
awang khaiba , akanbana asonbabu tuhatpiba , kallak-yengthiba masagi oijaba thibada
atoppabu tuhat-yeihatpa asinachingba kacheiraosak neinaduna yekli. Meitei khunaigi
chatnabi laining lichatka mari leinaba thouramsing cheirao ching kaba , lei pareng
semba , inkhatlakpi leisabisingbu mabung-moupwa oibasingna ngak senduna ching kaba
pubibagi chatnabi, leisa-pakhangsingna nungsi-nungon faonafam, apam-nungsi
fongdokpham ,sakka-sakka unapham cheirao ching kaphamda  oinabasu novel  asida
utli. Madhabi amadi Dhirengi nungsiba mana manil naidana thamoida tumin khangjaba
matmdugi khunaigi thaksi-khasibu luna kina chtchaba inkhatlakpa nuja-pakhanggi
matousu yekli. Urirei amadi Birengi nungsibana khurou-lang, yekna-tingkhng kayagi
cheithengnasu matamdugi khunaigi kallak mihounaba, angambana tusonbabu namhatpa
chatnabisu novel asida chaona mami tari. Madhabina Heibok chingda lai ningduna
leiraga  mifatta huranbasingna  lambi chatpa mioisingdagi pot-chei munbiba,
fubiba ,kihan-khanghanba tourakpa matamda awaba tarabasing kanbibagi thoudoksingna
utliba asi novel asida matamdugi huran-chinthi,mifattasinggi cheitheng,aki-tujung
kaya tounei haibamasu mayek sengna utli. Samna hairabada matamdugi Manipuri
khunaida leiramba lonchat , saklon kayagi mami   'Madhabi' novelda mapung marei
fana yekli ,khunaigi sakyeng mingselgum novel asina lepli haiba yai.

4. 'Madhabi' novelda yekliba Madhabigi character neinaba :


Manipuri literaturegi pukkeida ahanba upanyas ( novel ) oina lumna lounariba
Dr.Kamalgi 'Madhabi' novel asida warigi thawai oiriba Madhabi yamna matik magun
leibi, ing-tappi, mong hadabi, akhang kanbi ,thouna leibi, ningkhibada hongdabi ,
katthokpana masin oikhrabi fidamnafam oirabi character oina saktam langhalnli.
Madhabigi thamoida leiriba Dhirenbu nungsijabagi ihul thamoinungda madom yoktuna
thambadagi eigi haiba wakhal thadoktuna taibangpan sin thungna yenthoklage,  masina
asengba nungsibagi masak taklage ningduna mayum, nungsiraba imung-manung ,marup-
mapija, keiroi-leikai thadoktuna Heibok Chingda lai ningduna Madhabigi punsi
lenkhi. Mi oina poklaga ahaoba chaduna fajaba settuna nungaina hingbadi karisu
kanade, mioiba khunaigi yaifa thouram pangthoktuna punsi katthokpana athoiba
lichatni haiba Madhabina takkhi. Thouna leiba, wasak chetpa, hanba leitaba,
katthokpagi wanglaba fidam louduna matu sonba upai leijadrabasingbu mateng
pangbiduna nung-pan animakta singthaningai oiba saklon Madhabina utkhi. Mathot
karakpagi apam nungsi, kallakpa mihouba , ake-amou, arang-arak, harao-nungaibagi
punsirol pumnamak thadoktuna  leingang sangba fijol settuna lai ningbi amagi
thoudang louduna thamoida leiramba misak amakhakki nungsibabu taibang pumba sin
thungna yenthokkhiba Madhabi thoidokna awangba thakki katthokpagi mapao puriba
nungsibagi paojel yelliba character amani.
5. Urireigi character 'Madhabi' novelda karamna yekpage neinaba :
Dr. Kamalgi novel ' Madhabi'da Urirei warigi yanglen saru oina nungsibagi fijolna
kuptuna nungsi lainingda ngaorabi amagum semliba ningthijaraba character amani.
Urireina Birenbu thamoi sengna nungsikhiba amadi senglaba thamoigi nungsibabu
latchaduna punsigi kham thengna waraba mikup kayasu thouna fana mayok yaba ngambi
nupija amagi saktamni. Urireibu pamjabana ngaoraba Bubhon Urireigi nungsibabu mei
iknanabagidamak uchal chana semlakpa character asina Urireibu henna thoina magun
hapkhi. Sanana mei ikla- iklaga langba henbagum Bubhongi kallak yengthiba fatta
thousilna Urireigi thamoida leiriba BIrenbu nungsibagi magunsu henna- henna mayek
larakkhi. Yeknabagi cheitheng miot-minei kaya khangduna Urireina asengba nungsibagi
panthung aduta youjarabadi khanna laining parei chetna ngaijakhi.Tasengnamak Urirei
akhang kanbi thouna leibi nungsibagidamak hanba leitana lanthengnakhibi
singthaningai oibi nupija amagi senglaba characterni. Lu-tongna saba mioibagi
apamba nungsibagi matouda Birenbu magita oina fangjarabadi khanduna thengkhang
kayarakta awa meisa langba kiraktrabi amadi BIrenbu nungsibana ngaokhiduna wakhalgi
mamida kokil koubi cheklana houja- houja khongladuna Birenmakkum khanduna cheklabu
farage hotnakhiba amadi madugidamak pukhrida tasinduna awaba mayoknabada kiraktrabi
nungsibagi senglaba pujarini Urirei. Awa-cheitheng kaya fangdunasu poloidadi nungsi
makada waithungba fangjakhiba thamoigi apenba ne-na taba matou fangjakhiba nuja
amagi saktamda Dr. Kamalna Urireibu yekli.

You might also like