Aplus Enerji Piyasaları Özeti

ENERJİ PİYASASI
ÖZET RAPORU 2021

2021 Yılı Enerji Piyasası Özet Raporu
Bilgilendirme
Bu rapor APLUS Enerji Yatırım Danışmanlık Teknoloji ve Ticaret. A.Ş. (APLUS Enerji) tarafından, 2021 yılında Türkiye Enerji Piyasası’nda yaşanan gelişmeleri özetlemek
amacıyla hazırlanmıştır.
Raporun tamamının ya da bir kısmının, APLUS Enerji’nin yazılı izni olmadan ticari amaçlarla dağıtılmasına, çoğaltılmasına ya da kaynak gösterilmeden alıntı yapılmasına izin
verilmemektedir.
Bu rapor kapsamında sunulan tüm veriler halka açık kaynaklardan edinilmiş olmakla birlikte, veri sağlayıcıların yapabilecekleri potansiyel değişikliklerden dolayı, verilerin
güncelliği garanti edilemez. Diğer yandan, raporda gelecek dönemlere ilişkin bir tahmin yapılmamıştır.
Keyiflli okumalar dileriz.
İletişim
Ozan Korkmaz, PhD (c) Volkan Yiğit, MSc, PMP
Ortak Ortak
okorkmaz@aplusenerji.com.tr vyigit@aplusenerji.com.tr
APLUS Enerji
İkitelli OSB Mah. YTÜ İkitelli Teknopark Sk.
Yıldız Teknik Üniversitesi Teknopark No:1 İç Kapı No: 1B24
Başakşehir/İstanbul
2
MAKROEKONOMİK
GÖSTERGELER
Makroekonomik Göstergeler
Gayrisafi Yurt İçi Hasıla Üretici Fiyat Endeksi & Döviz Kurları
Tüketici Fiyat Endeksi Dolar kuru Şubat ayında 7,1 USD/TL ile Ocak ayına göre
2020 yılı için büyüme oranı %1,8 olarak 2020 sonunda %25,2 olan ÜFE, 2021 Aralık sonunda düşüş ile yıla başlamış ve ikinci çeyrekte artarak ortalama
gerçekleşmiştir. 2021 yılının ilk çeyreğinde %7,0, ikinci %79,9 oranına yükselmiştir. 8,4 USD/TL seviyesine çıkmıştır. Ekim, Kasım ve Aralık
çeyreğinde %21,7 ve üçüncü çeyrekte %7,4 büyüme ayında yukarı yönlü hareketine devam eden dolar kuru
2021 yılında ise TÜFE, 2020 sonunda bulunduğu Aralık ayında ortalama 13,7 USD/TL olarak gerçekleşmiştir.
oranları açıklanmıştır. Ayrıca Kasım ayında açıklanan
%14,6 seviyesinden %36,1 oranına yükselmiştir.
Piyasa Katılımcıları Anketi’ne göre yıl sonu GSYH Euro kurunun da Dolar kuruna paralel şekilde devam ettiği
beklentisi %9,2 olarak güncellenmiştir. Aynı zamanda ÜFE ile TÜFE arasındaki paralellik Şubat ayından görülmektedir.
Dünya Bankası Türkiye için 2021 büyüme tahminini itibaren kaybolmuş ve açıklanan rakamlara göre ÜFE,
%8,5, IMF ve OECD %9 olarak revize etmiştir. TÜFE’ye göre yıl boyunca çok daha dramatik oranda
17 Aralık Cuma günü günlük ortalamada 16,41
artış göstermiştir.
ile en yüksek seviyeyi gören dolar, Kur Korumalı
Vadeli Mevduat Hesabı’nın açıklanması ile 24
2021 1.Çeyrek
2021 2.Çeyrek
2021 3.Çeyrek
90
79,9
Aralık Cuma günü 10,63 seviyelerine geriledi.
80
70 17
60 54,6 15,4
25 15
21,7 50 44,0 46,3
20
% 40 13 12,2
13,7
42,9 44,9 45,5
% 15 30 35,2
38,3 36,1 TL 11 9,8 10,2 10,4 10,2 10,0 10,1
10,7
10,7
20 26,2 27,1 31,2 9,0 9,1
8,6 9,2
17,5 19,0 19,3 19,6 19,9 21,3 9 8,6 8,6 8,6
10 10 15,0 15,6 16,2 17,1 16,6 8,2 8,4 8,5
7,0 7,4 7,4 7,7
0 7 7,1
5
Kasım
Aralık
Eylül
Mart
Mayıs
Ağustos
Ekim
Ocak
Şubat
Haziran
Nisan
Temmuz
5
Mart
Kasım
Aralık
Mayıs
Ağustos
Eylül
Ocak
Şubat
Ekim
Haziran
Nisan
Temmuz
0
ÜFE TÜFE
USD Euro
Kaynak: TÜİK, TCMB, Dünya Bankası, IMF, OECD Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası 4
TÜRKİYE ENERJİ
PİYASASINDAKİ
ÖNEMLİ GELİŞMELER
Önemli Haber Başlıkları
21 Mayıs'ta Resmi Gazete'de yayımlanan Kapasite Mekanizması Yönetmeliği değişikliği ile, Yap-İşlet
sözleşmelerinin tamamlanmasıyla birlikte üretimlerine ara veren bazı doğal gaz santralleri, Kapasite
Kapasite Mekanizması
katılım şartı güncellendi
1 Mekanizması’na katılarak faaliyete geçmiştir.
Bu değişiklik sonrasında ENKA Adapazarı (770 MW), ENKA Gebze (1.540 MW), PALMET Baymina (770
MW) ve ENKA İzmir Santrali (1.520 MW) tekrar üretime başladılar.
Kaynak: Resmi Gazete, EPİAŞ
EPDK'nın 14 Ocak 2021 tarihli açıklamasına göre, 2021 Kapasite Mekanizması ödemesi için ayrılan
kaynak 2,6 milyar TL olmuştur. 2021 Kapasite
2 Mekanizması bütçesi
TEİAŞ'ın vereceği bu destek, 2020 yılında tahsis edilen 2,2 milyar TL'lik toplam ödemeye göre %18,2 arttı. açıklandı
Kaynak: TEİAŞ
EPDK tarafından 19 Kasım 2021’de görüşe açılan taslağa göre Kapasite Mekanizması ödemeleri,
santrallerin sabit ve değişken maliyetlerinin yanında Piyasa Takas Fiyatı (PTF) ve kaynak bazında kurulu
güçlerine göre belirlenecek.
Kapasite Mekanizması
Yönetmeliği yayımlandı 3 PTF’nin formülasyonda bulunması, santrallerin piyasa sinyalleri ile orantılı olarak yüksek fiyatlarda daha
az, düşük fiyatlarda ise daha çok ödeme almalarını sağlayacatır.
Hazırlanan taslak 18 Aralık 2021’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Kaynak: Resmi Gazete
6

Lisanssız tesislerin dağıtım maliyetleri artırıldı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), 1 Ocak 2022
tarihinden itibaren uygulanacak dağıtım fiyatlarını güncelledi.
Lisanssız tesislerin dağıtım Önceki karara göre, 31 Aralık 2017 tarihinden önce devreye alınan tesislerin dağıtım maliyetleri 5,6882
maliyetlerinde değişiklik 4
yapıldı kr/kWh, 31 Aralık 2020 tarihinden sonra devreye alınan tesislerin dağıtım maliyetleri ise 22,7527 kr/kWh
olarak uygulanmaktaydı. Yeni alınan karar ile bu ayrım ortadan kalkarak tüm lisanssız tesislere devreye
alınma tarihi ayırt edilmeksizin 28,2765 kr/kWh dağıtım bedeli uygulanmasına karar verildi.
Kaynak: EPDK
31 Ekim 2021 tarihli Resmi Gazete’de, lisanssız elektrik üretim tesislerinde mücbir sebep kaynaklı olarak
Lisanssız Elektrik
elektrik tüketimi gerçekleşmediği takdirde tesiste yapılan üretimin yine de YEKDEM’e dahil edileceği açıklandı. 5 Yönetmeliği’nde
değişiklik yapıldı
EPDK, 26 Ağustos 2021 tarih ve 10375 sayılı Kurul Kararı’na göre, daha önce rüzgar projelerine tahsis
Hibrit ve lisanssız yatırımlar
edilmiş olan 1.024 MW'lık kapasitenin hibrit projelere tahsis edileceğini duyurdu.
için yeni kapasite tahsisi 6 Açıklamaya göre, rüzgar ve güneş enerjisini ana ve yardımcı kaynak olarak kullanan projelere öncelik
yapılacak
verilecek.
Kaynak: EPDK
7

Bingöl'deki Aşağıkaleköy Hidroelektrik Santrali’ne bağlı olan ve ilk fazı 500 kW seviyesinde tamamlanan
güneş enerjisi santrali devreye alındı.
İlk hibrit güneş enerjisi7 Bu yatırım, ilk hibrit güneş enerjisi santrali olarak kayıtlara geçti ve tamamlandığında 80 MW kurulu gücü ile
7
santrali devreye alındı
YEKA-GES 1'den sonra en büyük ikinci güneş enerjisi santrali olacak.
Kaynak: Yeşil Ekonomi
“Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” TBMM tarafından 17
Aralık 2021 tarihinde kabul edildi.
Konutlarda kurulacak
Konut çatı ve cephelerinde kurulacak güneş enerjisi santrallerinin kurulu güç sınırının 10 kW’dan 25 kW’a 8 güneş enerjisi gücünü
çıkarılması teklifi 25 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. artıran öneri kabul edildi
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, doğal gaz ve elektrikte belli bir tüketim miktarına düşük,
üzerindeki tüketime daha yüksek fiyat uygulanmasını öngören kademeli tarifeye geçiş için hazırlıklara
Kademeli elektrik ve başlandığını belirtmişti. Elektrik tarifesi için kademelendirilecek elektrik tüketim miktarı ve yeni fiyatlar yıl
doğal gaz tarifelerine 9 sonunda açıklanırken doğal gaz tarafı için TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda görüşmelerin 7 Ocak 2022
geçiş yapılacağı açıklandı
itibariyle başlandığı belirtildi.
Kaynak: Anadolu Ajansı
8
2022 yılında uygulanacak olan son kaynak tedarik tarifesi (SKTT) için limit değerleri açıklandı.
EPDK, 2022 yılı SKTT Alınan karara göre meskenler için 50 milyon kWh/yıl, tarımsal sulama için 7 milyon kWh/yıl, sanayi ve
limitini açıkladı 10 ticarethaneleri kapsayan diğer tüketici grupları için 3 milyon kWh/yıl üzerinde tüketim yapan tüketiciler
SKTT altında değerlendirilecektir.
Kaynak: EPDK
2022 yılında uygulanacak olan Serbest Tüketici Limiti Resmi Gazete’de yayımlandı.
EPDK Kurul kararınca 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe girecek şekilde Serbest Tüketici Limiti 1.100 kWh
2022 yılı Serbest Tüketici
olarak belirlendi. 11 Limiti açıklandı
25 Aralık 2021 Cumartesi günü yayımlanan Resmi Gazete’de TRT payı ve enerji fonunun kaldırılacağı
Elektrik faturalarından bildirildi.
TRT payı ve enerji fonu 12
Daha öncesinde elektrik faturalarında TRT payı %2, enerji fonu ise %0,7 oranında alınmaktaydı.
kaldırılacak
Kaynak: BloombergHT
9

EÜAŞ tarafından uygulanan tarifenin;
31 Aralık 2021 tarihli (6. • Dağıtım şirketlerine teknik ve teknik olmayan kayıp enerji satışları ile görevli
Mükerrer) Resmi Gazete 13 tedarik şirketlerine yapılan satışlarda 31,86 kr/kWh,
’de yer alan değişiklikler
• Dağıtım şirketlerine genel aydınlatma kapsamında yapılan satışlarda 135,00
kr/kWh olarak uygulanmasına karar verildi.
Mesken alçak gerilim tek zamanlı abone grubu için günlük 5 kWh altı tüketime
düşük kademeli tarife uygulanmasına 5kWh üstü tüketimlerde ise limitin aşıldığı
kısma yüksek kademeli tarife uygulanılmasına karar verildi.
2022 yılı için öngörülen YEKDEM birim maliyetleri EPDK tarafından açıklandı.
Aylar 2022 Öngörülen YEKDEM Maliyeti
(TL/MWh)
Ocak 13,07
Şubat -14,77
Mart -56,01
Nisan -67,98
Mayıs -101,42
Haziran -86,22
Temmuz -78,98
Ağustos -67,57
Eylül -60,54
Ekim -50,19
Kasım -55,78
Aralık -67,98
10

31 Aralık 2021 tarihinde BOTAŞ tarafından yayımlanan ve 1 Ocak 2022 itibariyle geçerli olacak tarifelere
BOTAŞ 1 Ocak 2022’den göre konutlarda, elektrik üretiminde ve sanayide kullanılan doğal gaz satış fiyatlarına sırası ile %25, %15 ve
itibaren geçerli olacak doğal 14 %50 zam yapıldı. Böylece elektrik üretimi için kullanılan doğal gaz fiyatları 4,80 TL/sm3‘den 5,52 TL/sm3‘e
gaz tarifesini açıkladı çıkarıldı.
Kaynak: BOTAŞ
Elektrik fiyatlarına kademeli tarifeye geçişle beraber %52 ile %128 oranları arasında değişen miktarda zam
uygulandı. EPDK tarafından açıklanan yeni elektrik satış fiyatlarına göre ticarethane ve alçak gerilim sanayi
tarifesine %128, düşük kademeli elektrik tarifesine ise %52 zam uygulandı. Gelen zamla beraber düşük Elektrik fiyatlarında
15 2022’de geçerli olacak
kademeli mesken tarifesi tek zamanlı enerji bedeli ve dağıtım bedeli kWh başına 112,4105 kuruşa yükselmiş zam miktarı açıklandı
oldu.
Kaynak: EPDK
EPDK tarafından yayımlanan 2022 Nihai YEK Listesine göre toplam 25.524 MW kurulu güce sahip 1036
yenilenebilir enerji santrali destekten faydalanacak. Toplamda 426 hidroelektrik santrali 11.792,98 MW
1036 yenilenebilir enerji kurulu güç ile teşvik içerisinde ağırlıklı paya sahipken ikinci sırada 224 adet santral ve 9.286,29 MW
santraline destek 16
verilecek
kurulu güç ile rüzgar yer almakta.
Kaynak: EPDK
11

EPDK tarafından hazırlanan Vadeli İşlemler Doğal Gaz Piyasası Çalışma Usul ve Esasları Resmi Gazete'de
yayımlanarak yürürlüğe girdi ve piyasa 1 Ekim'de ticarete açıldı.
Vadeli İşlemler Doğalgaz Bu düzenlemenin sonucu olarak doğalgaz ticaretinin daha rekabetçi koşullarda yapılması ve Karadeniz
Piyasası Çalışma Usul ve 17
Esasları yürürlüğe girdi gazının ileriye dönük sözleşmelerle satışı öngörülmektedir. Ayrıca bu düzenlemeyle birlikte, piyasa
öngörülebilirliğinin, derinliğinin ve likiditesinin artırılması hedeflenmektedir.
Kaynak: EPDK
Güney Gaz Koridoru'nun son kısmı olan Trans Adriyatik Boru Hattı'nda (TAP) ticari gaz akışı 1 Ocak 2021
itibariyle başladı. Bu sayede TAP aracılığıyla Azerbaycan gazı Avrupa pazarlarına taşınacak. Trans Adriyatik Boru
18 Hattı doğal gaz akışına
açıldı
1 Ekim 2021 itibariyle EPİAŞ tarafından işletilmeye açılan Vadeli Gaz Piyasası aylık sözleşmelerinin formülü
VGP aylık sözleşmelerinin Brent Petrol, TTF ve Henry Hub fiyatlarının ağırlıkları sırasıyla %70, %20 ve %10 olacak şekilde güncellendi.
formülasyonu değişti 19
Kaynak: EPİAŞ
12
BOTAŞ'ın sürdürmekte olduğu; doğal gaz ticaretine ilişkin faaliyetler, doğal gaz iletim, depolama ve
gazlaştırma gibi faaliyetler ve petrol iletim ve taşıma faaliyetleri için üç ayrı şirket kurulacaktır.
Doğal Gaz Piyasası’nda BOTAŞ mevcut kontratları dışında yeni kontrat yapamayacak, elindeki kontratları devredebilecektir.
kanun değişikliği taslağı 20
verildi Doğal gaz ticaretinden sorumlu şirketin piyasa payı orta vadede %50 seviyesinde düşürülüp, kalan miktar
özel sektör şirketleri aracılığıyla karşılanacaktır. Ancak arz güvenliğini sağlayabilmek için Enerji Bakanlığı’na
önemli yetki alanı sağlanacaktır.
Diyarbakır ve Kırklareli’nde yakın zamanda keşfedilen üç yeni petrol kuyusunun toplam 6.800 varil/gün
kapasitede üretim yapması beklenmektedir.
2020 yılında Karadeniz açıklarında keşfedilen Sakarya Gaz Sahası içinde Amasra-1 kuyusunda 135 milyar Yeni doğal gaz ve petrol
metreküplük yeni bir doğal gaz keşfi daha yapıldı. 2021 Haziran ayında yapılan keşfin ardından rezervdeki 21 rezervleri keşfedildi
toplam doğal gaz miktarı 540 milyar metreküpe ulaştı.
13
Kömür fiyatlarında bir önceki senenin aynı dönemine kıyasla üç kat seviyesinde artışların görülmesi
nedeniyle, Türkiye’deki ithal kömüre dayalı termik santraller Ekim ayında itibaren üretimlerine ara verdiler.
İthal kömürlü termik santraller Ancak düşen ithal kömür fiyatları ve artan PTF üst limiti sonrasında ithal kömür santrallerinin üretimdeki
üretime ara vermeye başladı 22
payı Kasım ayıyla birlikte eski seviyesine geri dönmüştür.
Kaynak: Dünya Gazetesi
EÜAŞ tarafından yapılan duyuruya göre, 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ve İkincil Mevzuat kapsamında
01.01.2022-31.12.2022 döneminde; yerli kömür yakıtlı elektrik üretim santrallerinden toplam
27.511.442.400 kWh ve yerli kömür ile ithal kömür karışımı yakıtlı elektrik üretim santrallerinden toplam
EÜAŞ 2022’de kömür
1.507.820.519 kWh elektrik enerjisi satın alınacağı açıklandı. Ancak alım için belirlenen 50 USD/MWh alt 23 santrallerinden alacağı
limit ve 55 USD/MWh üst limit 2022 boyunca oluşması beklenen fiyatların çok altında kalmasından dolayı elektrik miktarını açıkladı
kömür santrallerinin spot piyasada satış yapması beklenmektedir.
Kaynak: Enerji Günlüğü, APLUS Enerji Analizi
14
TEİAŞ'ın halka arz yoluyla özelleştirilmesine karar verildi. Ancak TEİAŞ hisselerinin çoğunluğunun ve
kontrolünün kamuda kalmaya devam edeceği açıklandı. Özelleştirme işlemlerinin 31 Aralık 2022 tarihine
kadar tamamlanmasına karar verildi.
TEİAŞ’ın özelleştirileceği
açıklandı 24 Bu sayede kamu denetiminin yanı sıra güçlü bir sermaye geçmişine ve kurumsal yapıya sahip bir şirket
kurulması hedeflenmektedir.
Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
2020-2040 dönemine ilişkin elektrik talep projeksiyonu TEİAŞ tarafından üç farklı senaryo altında
yayımlandı.
Ek olarak, TEİAŞ, 2020 yılı toplam elektrik talebini daha önce 304 TWh olarak belirtmişken bu sayıyı 306
TWh olarak güncelledi.
Elektrik Talep Projeksiyonu (TWh)
700 636
600 TEİAŞ 3 farklı elektrik
527 talep projeksiyonunu
591 25
450 yayımladı
Talep (TWh)
500
507
400 373
440
305
300 370
305 485 545
200 427
366
305
100
0
2020 2025 2030 2035 2040
Kaynak: TEİAŞ
Senaryo 1 Senaryo 2 Senaryo 3 15

EPDK, elektrik depolama tesislerinin şebekeye entegre edilmesi ve enerji piyasasında faaliyet
göstermesinin yolunu açan yönetmeliği 9 Mayıs 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımladı.
Bu yönetmelikle beraber, piyasa katılımcıları tüketim tesislerine, üretim santrallerine ya da bu tesislerden
Elektrik Depolama Tesislerine
bağımsız olarak bireysel olarak elektrik depolama tesisleri kurabilecek.
ilişkin yönetmelik yayımlandı 26
Bahsedilen yönetmeliğin yanı sıra, 21 Eylül 2021 tarihinde yayımlanan “Elektrik Depolama Tesislerinin
Şebekeye Bağlanması ve Yan Hizmetlerde Kullanılmasına Dair Teknik Kriterler” isimli ekin yayımlanması
ile mevzuat altyapısı tamamlanmış oldu.
Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle 2 Şubat 2021 tarihli Resmi Gazete'de duyurulduğu üzere elektrikli araçlara
uygulanan özel tüketim vergisi oranları düzenlenmiştir. Motor gücüne göre araçlara uygulanacak ÖTV oranı
değişiklikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Elektrikli araçlara
Motor Gücü
2 Şubat Öncesi ÖTV (%) 2 Şubat Sonrası ÖTV (%) 27 uygulanan ÖTV oranları
(kW) belirlendi
P<85 3 10
85<P<120 7 25
120<P 15 60
16
Türkiye’nin Otomobil Girişim Grubu (TOGG) için Bursa’da kurulması planlanan batarya üretim tesisine
teşvik verileceği duyuruldu. Cumhurbaşkanı tarafından imzalanan üretim tesisine proje bazlı devlet yardımı
Bursa’da kurulacak olan
verileceğine ilişkin karar Resmi Gazete’de yayımlandı.
batarya üretim tesisi için teşvik 28 Karar dahilinde desteklenen projeye gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası ve vergi indirimi gibi
verilmesi kararlaştırıldı
uygulamalarla destekleneceği açıklandı. Mercedes-Benz’in desteklediği Çinli firma Farasis Energy
tarafından yapılacak olan yatırımın değerinin 1,8 milyar dolar olması bekleniyor.
Kaynak: BloombergHT
14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’nun 3’üncü maddesinin birinci fıkrasına şarj
istasyonları için ekleme yapıldı. Ayrıca 6446 sayılı kanuna eklenen” Ek Madde-5” ile şarj ağı işletmecisinin
yükümlülükleri ve ücretlendirme gibi konular açıklandı. Böylece dünya genelinde hızla gelişen elektrikli Elektrik Piyasası Kanunu’na
29 şarj istasyonlarını ilgilendiren
araç sektörünün kanuni temelleri atılmış oldu. düzenlemeler yapıldı
17

Dünya Bankası Yönetim Kurulu, Türkiye'deki Jeotermal Geliştirme Projesi için, 300 milyon dolar değerinde iki
krediyi onayladı. Kredilerin, 250 milyon dolar değerindeki iki başlangıç kredisine ek finansman niteliğinde
Dünya Bankası Türkiye’deki olacağı açıklandı.
jeotermal enerji yatırımları için 30 Ek finansmanın, elektrik üretimi, kapasite sondajı, buhar sahası geliştirme ve jeotermal doğrudan kullanım
iki krediyi onayladı
uygulamalarını finanse etmek için kullanılacağı belirtildi.
Kaynak: Dünya Bankası
Genelgeye göre kamu yatırım harcamalarından tasarruf edilecek, kalkınmayı destekleyecek iktisadi ve sosyal
altyapı yatırımlarına öncelik verilecektir. Kamu yatırımlarının ise özel sektörün yenilikçi ve üretken yatırımlarını
ve ticareti destekleyecek şekilde olacağı belirtilmiştir.
2022-2024 Dönemi Yatırım
Sürdürülebilir büyüme, fiyat istikrarı, cari işlemeler açığında azalma ve finansal istikrarı koruma ana öncelikler 31 Programı hazırlıkları genelgesi
Resmi Gazete'de yayımlandı
arasında yer aldı. Proje bazında ödenek ve teklif tahsislerinde ise öncelikli projeler arasında en kısa sürede
tamamlanabilecek olanlar yer alacaktır.
Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı
“Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” TBMM tarafından 21
Aralık 2021’de kabul edildi. Teklif içerisinde yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı yeni santral yatırımları için
kapasite tahsis yarışmaları yapılabileceğine dair hükümler de yer almaktadır. Ayrıca düzenleme ile TEİAŞ’ın
2022’de TBMM onayı ile yeni
“Uzun Dönem Elektrik Enerjisi Üretim Gelişim Planı” hazırlama yükümlülüğü kaldırılarak yerine Enerji Bakanlığı
santral projelerine kapasite 32
tahsisi yapılabilecek
tarafından Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı ve Kurum görüşleri
alınarak “Türkiye Ulusal Enerji Planı” hazırlanacağı hükmü getirildi.
Kaynak: Yeşil Ekonomi

18

7346 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 25 Aralık 2021 tarihinde yürürlüğe girmesi
ile Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu bünyesinde Enerji Dönüşüm Daire Başkanlığı kurulması kararlaştırıldı.
Kurulan Daire Başkanlığına ise Zafer Korkulu atandı. Ar-Ge ve inovasyon çalışmalarının piyasalara
EPDK bünyesinde Enerji
Dönüşüm Daire Başkanlığı 33 entegrasyonunu yürütmek, çalışmaların taraflarının haklarını korumaya yönelik belgelendirme işlerini yürütmek,
kuruldu EPDK’nın görev alanında yer alan iş modellerinin ve teknolojideki gelişmelerin ilgili piyasalara etkilerini analiz
etmek kurulan başkanlığın görevleri arasında yer alacaktır.
12 Ekim 2021 olarak duyurulan YEKA RES-3 yarışmaları için başvuru tarihi 27 Nisan 2022 olarak
güncellendi. YEKA GES-5 yarışmalarının 12 Ocak 2022 olan başvuru tarihi ise 31 Mayıs 2022 olarak
YEKA RES-3 ve GES-5 için
değiştirildi. 34
başvuru tarihleri güncellendi
Verilere göre, Türkiye yılın 3. çeyreğinde bir önceki senenin aynı dönemine kıyasla %7,4 büyüdü. Çeyreklik
TÜİK 3. Çeyrek büyüme büyüme ise %2,7 olarak gerçekleşti. İhracat 3. çeyrekte yıllık %25,6, kamu harcamaları %9,4 ve sanayi ise %10
35
verilerini açıkladı büyüdü.
Kaynak: TÜİK
19
Uluslararası Enerji Ajansı tarafından Türkiye için hazırlanan ülke

raporu yayımlandı.
Raporda Türkiye enerji politikaları için getirilen öneriler şu şekildedir:
• Yenilenebilir ve sürdürülebilir kaynaklardan enerji üretiminin
artırılması ve enerji sektöründe güneş, rüzgar, jeotermal gibi yerel
potansiyellerin kullanımının artırılması.
• Özellikle sanayi ve yapı sektörlerinde olmak üzere operasyonlarda
verimliliği artırmak ve enerji kullanımını azaltmak için finansal
IEA Türkiye Raporu 36 desteğin artırılması.
• Özellikle ulaşım sektöründe petrol talebinin azaltılması ve elektrikli
araçların geliştirilmesinin bu sürece entegre edilmesi.
• Orta ve uzun vadeli emisyon azaltma politikalarının geliştirilmesi ve
karbon ayak izinin azaltılması.
• Sübvansiyonlar ve EÜAŞ'ın satın alma garantileri gibi enerji piyasası
destek mekanizmalarının aşamalı olarak azaltılması.
• Doğal gaz piyasasında BOTAŞ hakimiyetini azaltarak daha çeşitli bir
yapı oluşturmak.
Kaynak: IEA
20
İskoçya'nın Glasgow şehrinde gerçekleşen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi Taraflar
COP26’da ikinci anlaşma Konferansı’nda (COP26), 100’den fazla ülke metan salımını 2030 yılına kadar 2020’ye göre %30 azaltma
metan salımını azaltımında 37 taahhütünde bulundu.
sağlandı
Kaynak: UNFCCC
Paris Anlaşması imzalandıktan yaklaşık 6 yıl sonra mecliste onaylandı. Türkiye’nin anlaşma kapsamında kabul
ettiği taahhütleri ve 2053 yılında ulaşmayı amaçladığı net sıfır emisyon seviyesini gerçekleştirebilmesi için
planlı bir yol haritasıyla harekete geçmesi gerekmektedir. 38 Paris Anlaşması onaylandı
Türkiye’nin iklim değişikliği ile mücadele politikası ile uyumu amaçlanan Yeşil Mutabakat Eylem Planı yayımlandı.
Yeşil Mutabakat Eylem 9 ana başlık altında 32 hedef ve 81 eylemin yer aldığı planda sorumlu komisyon ve paydaşlar da belirlendi.
39
Planı yayımlandı
21

Avrupa Karbon Fiyatları 8 Aralık 2021’de 90,75 Euro/ton düzeyindeki işlemle rekor kırdı.
Noel’in ticari etkileri, Kasım 2019’dan bu yana Almanya, Fransa, İspanya ve İngiltere’de kömürden elektrik
Avrupa Karbon Fiyatları rekor
kırdı
40 üretiminin en yüksek seviyeye çıkması ve kışın soğuk geçeceği beklentisinin etkileriyle fiyatların daha da
yükselmesi beklenmektedir.
Kaynak: Dünya Gazetesi
2022’nin başında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve tüm paydaşların katılımı ile toplanacak
olan İklim Şurası’nda Türkiye’nin iklim değişikliği yol haritası oluşturulacak. Şuranın Şubat ayında toplanması
2022’de İklim Şurası
beklenmektedir. Belirlenecek emisyon azaltım planı ve buna bağlı düzenlenecek kalkınma stratejisi elektrik 41
toplanacak
piyasalarını, enerji ve sanayi sektörünü yakından etkileyecektir.
Kaynak: Türkiye Cumhuriyeti Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı
Avrupa Komisyonu, AB üyesi olmayan ülkelerde yenilenebilir hidrojen üretimine yönelik yatırımları desteklemek
için 900 milyon euro tutarındaki Alman planını onayladı. 'H2Global' adı verilen program, AB dışında
kullanılmayan yenilenebilir kaynak potansiyelinin gelişimini destekleyerek yeşil hidrojen üretmeyi ve
Avrupa Komisyonu yeşil
önümüzdeki yıllarda önemli ölçüde artması beklenen hidrojen talebini ithalat yoluyla karşılamayı planlıyor.
hidrojen yatırım planını 42
onayladı Planın, ortak pazardaki rekabeti bozmadan, Avrupa Yeşil Mutabakatı ile uyumlu olarak AB çevre hedeflerine
katkıda bulunması bekleniyor.
Kaynak: Avrupa Komisyonu
22

2021 Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı (COP26) 31 Ekim – 12 Kasım tarihleri arasında
Glasgow’da 197 ülkenin katılımıyla gerçekleştirildi. İki hafta süren müzakereler sonucunda varılan anlaşma
‘Paris Anlaşması hedeflerini canlı tutmayı başarsa da küresel ısınma ve etkilerini azaltma konusunda yetersiz
kaldı’ şeklinde yorumlandı. İmzalanan metindeki önemli başlıklar arasındaysa gelişmekte olan ülkelere daha
fazla finansal destek, kömür kullanımının düşürülmesi ve verimsiz fosil yakıtlara yapılan sübvansiyonların
BM İklim Değişikliği aşamalı olarak kaldırılması yer aldı. Taslak metinde yer alan ‘kömür kullanımının aşamalı olarak
Konferansı (COP26) 43 sonlandırılması’ Hindistan’ın itirazı ile ‘aşamalı olarak azaltılması’ şeklinde değiştirildi.
Glasgow’da gerçekleştirildi
APLUS Enerji tarafından Avrupa İklim Eylem Ağı, SEFİA, WWF’in de aralarında bulunduğu 7 STK için
hazırlanan Kömürden Çıkış: 2030 Raporu’da COP26’da yapılan sunumlar arasında yer almıştır. APLUS
Enerji tarafından 2021 yılında hazırlanan iklim özelindeki sunum ve çalışmalardan ilerleyen sayfalarda
bahsedilmektedir.
Kaynak: BBC
Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 60 ülke ve bütün olarak AB’nin iklim değişikliği karnesi İklim
Zirvesi’nde açıklandı. Germanwatch ve NewClimate Enstitüsünün yayımladığı endekse göre Türkiye 42.
sırada yer aldı. 2022’de İklim Şurası
44
Yenilenebilir enerjilerin geliştirilmesine göre düzenlenen endekste ise Türkiye iki sıra yükselerek 12. sıraya toplanacak
yükseldi. Böylece yüksek performanslı ülkeler arasında yer almayı sürdürdü.
Kaynak: Yeşil Gazete
23
2021’DE APLUS Enerji:

RAPORLAR VE SUNULAR
Kömürden Çıkış 2030 Raporu

Paris Anlaşması’nı imzalayarak 2053’te net sıfır hedefine ulaşmayı taahhüt eden Türkiye için kömürün elektrik üretimindeki payının
düşürülmesi ciddi önem taşıyor. Modelleme çalışması APLUS ENERJİ tarafından yapılan ‘Karbon Nötr Türkiye Yolunda İlk Adım: Kömürden
Çıkış 2030’ raporuna göre karbon piyasasının kurulması ve kamu tarafından kömür santrallerine verilen desteklerin ortadan kalkması ile en geç
2030 yılına kadar Türkiye’nin elektrik üretiminde kömürden kullanımını sıfırlaması mümkün görünüyor. Raporda kömürden çıkış için 2021-
2035 dönemini kapsayan üç senaryo yer alıyor.
Bağlantı: https://sefia.org/arastirmalar/karbon-notr-turkiye-yolunda-ilk-adim-komurden-cikis-2030/
Mevcut Kömürden Nükleersiz

Durum Çıkış Kömürden
Çıkış
Mevcut kömür
teşviklerinin ve Kapasite Senaryo, nükleer enerji
Kapasite Mekanizması, yerli
Mekanizması’nın 2022 santralinin devreye
kömür alım garantisi ve diğer
yılında itibaren devreden girmediği aynı zamanda
mevcut politikaların devam
çıkarıldığı ve sabit karbon yerli kömür santrallerine
ettiği durumu göstermektedir.
fiyatı ile 2030 yılında verilen teşviklerin ve
Nükleer enerji santralinin
kömürden çıkışın Kapasite Mekanizması’nın
2025 yılından itibaren
gerçekleştiği durumu kaldırıldığı durumda
kademeli olarak devreye
göstermektedir. Nükleer kömürden çıkış olanakları
gireceği varsayılmıştır.
enerji santralinin ilk gösteriliyor. Bu
senaryodaki kabule senaryoda da Kömürden
benzer şekilde 2025 Çıkış Senaryosu’ndaki
yılından itibaren kademeli karbon fiyatları
olarak devreye gireceği kullanılmıştır.
varsayılmıştır.
25

• Üç farklı senaryo için gerçekleşmesi beklenen, yenilenebilir enerjinin ve kömürün toplam elektrik üretimindeki payı aşağıda
grafiklerde belirtildiği gibidir.
Yenilenebilir Enerjinin Elektrik Üretimindeki Payı

90%
76,0% 76,7% 77,4% 77,6% 78,4%
80% 72,4% 74,5%
68,2%
70% 60,2% 64,4% 73,8%
70,0% 72,0% 73,3% 73,4% 72,9% 73,6%
60% 55,5% 59,9% 63,5% 66,2%
47,3% 50,4%
50% 53,7% 53,3% 53,2% 52,8%
52,7%
%
50,4% 52,5% 52,1% 51,2% 49,9% 49,2% 49,4%

40% 35,4% 41,7% 46,9%
30%
20%
10%
0%
2021* 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035
Kömürün Elektrik Üretimindeki Payı

40% 35,0% 33,8%
35,6% 31,0%
32,9% 28,9%
30% 33,9% 33,1% 26,4%
24,3% 23,9% 23,2% 22,2% 21,9% 22,1% 21,4% 21,5%
21,8%
20% 18,4%
20,6%
%
13,7% 8,9%
16,3%
10% 4,0%
10,8%
3,9% 0,0%
0% 0,0%
2021* 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 2031 2032 2033 2034 2035
-10%
Mevcut Durum Senaryosu Kömürden Çıkış Senaryosu Nükleersiz Kömürden Çıkış Senaryosu

Mevcut Durum Kömürden Çıkış Nükleersiz Kömürden
Sonuçlar
Senaryosu Senaryosu Çıkış Senaryosu
2035 Sonu Toplam Kurulu Güç
147.615 168.657 174.781
(MW)
2035 Sonu Toplam Rüzgâr ve
60.254 101.154 112.078
Güneş Kurulu Gücü (MW)
2035 Sonu Batarya Kurulu Gücü
- 136.000 136.000
(MWh)
2035 Yılı Güneş ve Rüzgârın
%28,8 %51,7 %56,4
Üretimdeki Payı (%)
2035 Yılı Üretimdeki Yenilenebilir
%49,4 %73,6 %78,4
Enerji Payı (%)
2035 Yılı Yerli Kaynaktan Elektrik
%59,2 %73,6 %78,4
Üretimi Payı (%)
2035 Yılı Elektrik Üretimi
Kaynaklı Sera Gazı Emisyonları 139,42 27,63 33,62
(milyon ton CO2 Eşdeğeri)
2022-2035 Arası Ortalama
Elektrik Üretim Birim Fiyatı (USD 50,39 59,08 62,76
Reel 2021/MWh)
2022-2035 Arası Toplam Yatırım
68,46 118,24 88,74
İhtiyacı (Milyar USD Reel 2021)
2022-2035 Arası Toplanan
Karbon Geliri Miktarı (Milyar USD - 24,8 30,3
Reel 2021)
Diğer Rapor ve Sunumlar

11. Enerji Zirvesi APLUS Enerji - SHURA APLUS Enerji - DENA
11. Enerji Zirvesi kamu ve özel sektörün APLUS Enerji’nin SHURA Enerji Dönüşüm APLUS Enerji’nin DENA ve Almanya’daki
birlikte katılımı ile 21-23 Kasım 2021 Merkezi için hazırladığı projede özel sektör ile birlikte yürüttüğü, 2021’de
tarihleri arasında gerçekleştirildi. yenilenebilir enerji entegrasyonunu tamamlanan projede Alman Enerji Ajansı
Antalya’da gerçekleştirilen zirve APLUS artırabilmek için piyasada yapılması gerekli ve diğer partnerlerle elektrik piyasasındaki
Enerji’nin ‘Türkiye ve Dünya’da Enerji değişiklikler incelenmiştir. Mevcut yapının esnekliğin artırılması adına
Piyasasında Son Gelişmeler’ konulu ve bu yapı içerisindeki kısıtların incelendiği gerçekleştirilebilecek uygulamalar ele
sunumu ile başladı. Sunum içerisinde ve olası iyileştirilmelerden bahsedilen alınmıştır. 6 ana başlıkta incelenen konu;
elektrik üretimi, tüketimi ve emtiaların proje APLUS Enerji tarafından hazırlanan Türkiye’den ve Almanya’dan dahil olan ve
güncel durumuna yer verilirken modellerin çıktıları ile desteklenmiştir. akademi, özel sektör, kamuda yer alan
yönetmelik değişiklikleri ve fiyat limitleri katılımcılara sunulmuştur. Böylece Türkiye
Bağlantı: https://shura.org.tr/wp-
de ana konular arasında yer aldı. content/uploads/2021/09/Yenilenebilir-Enerji-Entegrasyonunu- sisteminin Almanya’ya, Alman sisteminin
Hizlandirmak-icin-Turkiye-Organize-Toptan-Elekrik-Piyasalarinda-
Bağlantı: https://www.linkedin.com/posts/aplus-energy- Iyilestirmeler.pdf Türkiye’ye tanıtıldığı, bilgi akışının
investment-consultancy_aplus-enerji2021-t%C3%BCrkiye-enerji-zirvesi- sağlandığı bir çalışma tamamlanmıştır.
activity-6872447719810641920-MU8K
Bağlantı:https://www.dena.de/fileadmin/dena/Dokumente/Veransta
ltungen/Deutsch_Tuerkisches_Energieforum_2021/Agenda_Experts_Work
shop_WG_3_Flexibility_options_for_grid_integration_of_RE.pdf
11. Enerji Zirvesi Oturumları: https://www.youtube.com/watch?v=dcHumcjkOyo&t=7s ; https://www.youtube.com/watch?v=cc7I33bSNjI 28

COVID 19’UN KÜRESEL

ETKİLERİ İLE
2020-2021 KIYASLAMASI
2020-2021 Karşılaştırması
Bölgesel Elektrik Tüketim Artışı 2020-2021 Özellikle havayolu taşımacılığı ve elektrik tüketiminde
Kıyaslaması fosil yakıt kullanımının azalması sebebiyle 2020 yılında
CO2 emisyonlarında azalma görülmüştür. Emisyonların
Kuzey Global Küresel elektrik 2021 yılında yeniden eski seviyesine döneceği tahmin
Çin Hindistan Amerika Afrika Avrupa Diğer Toplam tüketiminin 2021 edilmektedir.
10%
8%
yılında bir önceki yıla
6% göre yaklaşık %4,5
4% oranında artacağı
2% öngörülmüştür.
%
0%
-2%
-4% Enerji Sektöründen
-6% 40 Kaynaklanan CO2 Emisyonu
2020 2021
35
Kaynak: IEA, 2021
30
Kaynak Türüne Göre Elektrik Üretimi 2020-2021 25 Küresel Ekonomik

Kıyaslaması Kriz
20
Gt
Küresel elektrik Güneş Rüzgar Biyokütle Hidro Kömür Doğal Gaz Nükleer Petrol
600 15
üretimi birincil
kaynak türüne göre 400 10
incelendiğinde, 200
kömür kaynaklı 5
TWh
0
elektrik üretiminin
-200 0
2020 ve 2021
2003
2008
2000
2001
2002
2004
2005
2006
2007
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
yılında büyük bir -400
değişim göstermesi -600
beklenmektedir. 2020 2021
Doğal gaz fiyatlarının küresel
artışı nedeniyle doğal gaz Kaynak: IEA, 2021
kaynaklı üretimde büyük
Kaynak: IEA, 2021 artışlar görülmemiştir. 30
2020-2021 Karşılaştırması
Avustralya Kömür Fiyatları
Avustralya Kömür Fiyatları 2021 yılında Çin ile Avustralya

arasında yaşanan ihracat sorunu, talebin artması ve doğal gaz Avrupa Doğal Gaz Fiyatları
fiyatlarının rekor seviyelere ulaşması gibi çeşitli sebeplerle artışa
250 geçmiştir.
Covid-19 sonrası ekonomik faaliyetlerin artması ve Avrupa genelinde sert
200
169,7
geçen kışın ardından rekor sıcaklıkların görüldüğü yaz aylarında da doğal gaz
USD/mt
150 depolarının tükenmesi ile Avrupa Doğal Gaz Fiyatları yüksek seviyelere
100 ulaşmıştır.
50
0 2022 için tekrar soğuk kış beklentisinin olması, ekonomik ve politik sebeplerle
Rusya’dan Avrupa’ya doğal gaz ihracatında sorunlar yaşnması da bu fiyatları
2020-06
2021-05
2020-01
2020-02
2020-03
2020-04
2020-05
2020-07
2020-08
2020-09
2020-10
2020-11
2020-12
2021-01
2021-02
2021-03
2021-04
2021-06
2021-07
2021-08
2021-09
2021-10
2021-11
2021-12
tetiklemiş ve Avrupa Doğal Gaz Fiyatları 2021’in ikinci yarısında tarihsel
zirveyi görmüştür.
Brent Petrol Fiyatları 40 38,0
USD/mmbtu
35
Brent Petrol fiyatları, Covid-19 salgınının etkisini 30
kaybetmesiyle normal seviyelerine dönmüştür. 25
100
90 20
80 15
70 74,3 10
USD/Varil
60 5
50 0
40
2020-01
2020-02
2020-03
2020-04
2020-05
2020-06
2020-07
2020-08
2020-09
2020-10
2020-11
2020-12
2021-01
2021-02
2021-03
2021-04
2021-05
2021-06
2021-07
2021-08
2021-09
2021-10
2021-11
2021-12
30
20
10
0
2020-01
2020-02
2020-03
2020-04
2020-05
2020-06
2020-07
2020-08
2020-09
2020-10
2020-11
2020-12
2021-02
2021-03
2021-04
2021-05
2021-06
2021-07
2021-08
2021-09
2021-10
2021-11
2021-12
2021-01
Kaynak: Dünya Bankası

31
TÜRKİYE
ENERJİ PİYASALARI
Piyasa Takas Fiyatı 2020 & 2021

PTF Artışının sebepleri: Yaz aylarında yaşanan fiyat artışlarının ardından piyasa
2020 yılının ikinci çeyreğinde Covid-19
• Artan sıcaklıklar ve elektrik talebindeki artış takas fiyatlarındaki azami limit güncellenmiştir. Bu limit
salgını önlemleriyle düşen elektrik talebi
saatlik fiyatlardaki anlık yükselmeleri engellemeye
nedeniyle aylık ortalamada 200 TL/MWh • Doğal gazda spot fiyatın rekor seviyelere yükselmesi
yetmemiştir. Limit daha önce, iki ay önceden başlayarak
seviyesinin altına inen PTF, marjinal ve yüksek oranda gerçekleşen spot LNG alımı
geçmiş 12 ayın 2 katı olarak belirlenirken Kasım ayında bu
maliyeti yüksek olan santrallerin üretime • İthal kömür fiyatının rekor seviyelere yükselmesi oran 3 katına çıkarılmıştır. Dolar kuru ve emtia fiyatlarının
ara vermesine sebep olmuştur.
• Kuraklık nedeniyle azalan hidroelektrik üretimi artışı da PTF’nin artışında etkili olmaya devam etmiştir.
1.008,6
1.000
103,16 Milyar TL
900 831,0 2021 GÖP EŞLEŞME
800
203,06 TWh
700 669,9
600 557,4
518,4 520,9
PTF
500 %98,90 Artış

402,0
400 360,6
314,6 298,4 318,7
291,3 296,4 298,7 308,2 295,5 293,3 297,7 286,9 311,4 312,1 %11,96 Artış
300 245,1
181,2 203,2
200
100 53,0 49,2 38,7 42,6 43,1 43,1 46,6 60,2 65,6 60,9 72,5 78,5 74,7
26,3 29,3 41,1 40,9 40,2 37,1 37,9 40,2 40,4 40,7 38,2
0
2021-02
2020-01
2020-02
2020-03
2020-04
2020-05
2020-06
2020-07
2020-08
2020-09
2020-10
2020-11
2020-12
2021-01
2021-03
2021-04
2021-05
2021-06
2021-07
2021-08
2021-09
2021-10
2021-11
2021-12
2020 GÖP EŞLEŞME
181,36 TWh
51,86 Milyar TL
PTF (TL/MWh) PTF (USD/MWh)
Kaynak: Enerji Piyasaları İşletme A.Ş., T.C. Merkez Bankası 33
SFK-PFK (Sekonder- Primer Frekans Kontrolü) Fiyatı 2020 & 2021
Covid-19 kısıtlamalarının hafifletilmesi ve ekonomik toparlanma süreci talebi yukarı yönlü etkilemiştir. Aynı
Covid-19 salgınının elektrik talebini aşağı yönlü
zamanda mevsim normalleri üzerinde gerçekleşen hava sıcaklıkları da rekor tüketim değerlerinin görülmesine
etkilemesi ile düşen PTF, Yan Hizmetler Piyasası
sebep olmuştur. Bu noktada ortaya çıkan beklenmedik talep artışları ve bölgesel kısıtlar beraberinde dengesizliği
fiyatlarında ters yönlü etki yaratmış ve PFK-SFK’nın
getirerek PFK-SFK’yı artırmıştır. Aynı zamanda kesintili üretim yapan yenilenebilir enerji santrallerinin üretimdeki
artmasına sebep olmuştur.
payının artması da SFK-PFK ihtiyacını yükseltmiştir.
450
397,3
400
350 370,1
314,6
PFK – SFK (TL/MWh)
300,5
300 287,4
313,6 309,8
296,0
250 273,9 240,0
239,7
200 188,8 179,7 209,6
167,9
190,6 143,6 146,7
150 162,8
107,6 108,0 146,1
89,4 96,0 91,3
100 78,5 77,0 81,6 116,9 77,4 80,3 84,7 115,6
109,0 73,7 66,7 69,7 109,6
98,1
79,5 82,0 80,0 85,4 86,2 78,5 82,0
50 74,9 75,0
2021-10
2020-01
2020-02
2020-03
2020-04
2020-05
2020-06
2020-07
2020-08
2020-09
2020-10
2020-11
2020-12
2021-01
2021-02
2021-03
2021-04
2021-05
2021-06
2021-07
2021-08
2021-09
2021-11
2021-12
PFK (TL/MWh) SFK (TL/MWh)
Kaynak: Enerji Piyasaları İşletme A.Ş., T.C. Merkez Bankası 34
Elektrik Piyasalarında Azami Fiyat Limiti

2021 yılı için toplam 8.760 saatin 1.308’inde (%15) piyasa fiyatı azami limite takılmıştır, bu durum piyasa işleyişini olumsuz olarak etkilemektedir.
Gün Öncesi Piyasası ve Dengeleme Güç Piyasası’nda uygulanacak olan azami fiyat limitleri konusunda geçtiğimiz iki yılda değişik uygulamalar getirilmiş
ve bu durum piyasa öngörülebilirliği açısından bir sorun yaratmıştır.
Gün Öncesi Piyasası ve Dengeleme Güç Piyasası’nda Uygulanan Azami Fiyat Limitleri
2.500 1.600
7 Ekim 2020 itibariyle Mevcut takvim ayı esas alınarak iki ay önceki takvim ayından itibaren geriye
piyasalarda uygulanacak azami dönük 12 aylık PTF ağırlıklı ortalamalarının iki katı, 1.400
2.000
2.000 limit formüle bağlandı
PTF Azami Limit (TL/MWh)
1.200
16 Ekim 2021 itibariyle
piyasalarda uygulanacak azami 1.000
1.500 limit formülünde değişiklik
Saat Sayısı
2020 ikinci ve üçüncü
boyunca üst limit 2.000 yapıldı 1.217
Mevcut takvim ayı esas alınarak iki ay önceki takvim 1.131 800
TL/MWh olarak uygulandı 1.078
ayından itibaren geriye dönük 12 aylık PTF ağırlıklı
1.000 ortalamalarının üç katı, 600
674 718
600 600 600 578 595 617 636
563 566 572 572 572 569 567 400
500 389 6 Ağustos günü her saat
için PTF azami limit
2020 ilk çeyrekte formül 297 değerinde olmuştur.
200
uygulanmadı 204
16 2 1 6 5 38 68 114 59 127
- 0
2020-1
2020-2
2020-3
2020-4
2020-5
2020-6
2020-7
2020-8
2020-9
2021-10**
2020-10*
2020-10
2020-11
2020-12
2021-01
2021-02
2021-03
2021-04
2021-05
2021-06
2021-07
2021-08
2021-09
2021-10
2021-11
2021-12
Limitli Saat Sayısı PTF Azami Limit
Kaynak: Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. 35

Vadeli Elektrik Kontratları

Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasa’sındaki (VİOP) baz yük elektrik sözleşmelerinin Haziran ayından itibaren ülke genelindeki aşı çalışmalarının hız kazanması ve rekor
fiyatları iki farklı yaklaşımla incelenmiştir. seviyelerdeki sıcaklıklarla birlikte artan elektrik talebi ve kurak geçen yıl sebebiyle yaz
aylarında bu talebin hidroelektrik santrallerden karşılanamaması gibi sebeplerle
Geçmiş yılın son günündeki uzlaşma fiyatları ve ilgili aydan bir önceki ayın son fiyatlarda önemli artışlar görülmüştür.
gününde oluşan uzlaşma fiyatları, bahsedilen incelemelerde göz önünde
bulundurulmuştur. Elektrik arzı konusunda, doğal gaz ve ithal kömür santrallerinin de yılın ikinci yarısında
yaşanan emtia krizi boyunca maliyet sorunu yaşayarak üretimi aksatmaları fiyatları
Her iki fiyat bu yıl aylık bazda gerçekleşen fiyatlarla kıyaslanmıştır. daha da artırmıştır.
Bu sebeplerle yılın ikinci yarısında 2020 sonunda yapılan kontratlarla, bir önceki ay
sonunda yapılan kontratlar ve gerçekleşen PTF arasındaki makas oldukça açılmıştır.
31 Aralık 2020 VİOP Uzlaşma Fiyatları 2021 Uzlaşma Fiyatı & PTF
Ay -1 VİOP Uzlaşma Fiyatı
1100
Aylık Ortalama PTF
1.009
1000 991
900 880
831
800
TL/MWh
700 670
599
600 550557 550
518 521
500 473
402
400 361 369
308312 325 325 325 325 325 325 325
295295298 298293287 298279311 290 307
300 259
200
100
Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık
*Sütun içindeki tarihler, işlemin gerçekleştiği günü göstermektedir.

Kaynak: Enerji Piyasaları İşletme A.Ş., Borsa İstanbul 36
Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası

Borsa İstanbul çatısı altında işlem gören finansal elektrik ticareti hacminin yüksekliği piyasadaki öngörülebilirliği artırıcı bir etken olarak değerlendirilmektedir.
İşlem hacmi: 50.609.027 TL İşlem hacmi: 90.233.340 TL İşlem hacmi: 233.526.456 TL İşlem hacmi: 47.730.980 TL
OCAK İşlem miktarı: 1.989 Lot NİSAN İşlem miktarı: 4.052 Lot TEMMUZ İşlem miktarı: 5.962 Lot EKİM İşlem miktarı: 923 Lot
İşlem hacmi: 50.009.619TL İşlem hacmi: 88.806.205 TL İşlem hacmi: 179.096.965 TL İşlem hacmi: 51.445.510 TL
ŞUBAT İşlem miktarı: 1.710 Lot MAYIS İşlem miktarı: 3.394 Lot AĞUSTOS İşlem miktarı: 4.254 Lot KASIM İşlem miktarı: 690 Lot
İşlem hacmi: 194.517.862 TL İşlem hacmi: 88.182.836 TL İşlem hacmi: 134.905.676 TL İşlem hacmi: 34.647.414 TL
MART İşlem miktarı: 6.074 Lot HAZİRAN İşlem miktarı: 3.104 Lot EYLÜL İşlem miktarı: 2.304 Lot ARALIK İşlem miktarı: 136 Lot
1 Lot = 0.1 MWh

Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında
Mart ayında VİOP işlem hacmi ve işlem işlem hacmi ve miktarında artış Kasım ve Aralık aylarında VIOP işlem
miktarında artışlar görülmüştür. gerçekleşmiştir. Yılın üçüncü çeyreğinde hacmi ve işlem miktarında yeniden
işlem hacmi ve miktarı yılın ilk iki düşüşler görülmüştür.
çeyreğine göre yüksek kalmıştır.
250.000.000 7.000
6.000
İşlem Miktarı (Lot)

200.000.000
5.000
150.000.000 4.000
TL
100.000.000 3.000
2.000
50.000.000
1.000
0 0
Şubat
Ekim
Kasım
Ağustos
Aralık
Eylül
Ocak
Mart
Mayıs
Nisan
Haziran
Temmuz
İşlem Hacmi İşlem Miktarı
Kaynak: Borsa İstanbul 37
Elektrik Tüketimi
Nisan Ayı Değişimi Aşı çalışmalarının yaygınlaşması ile
Yıllık Elektrik Tüketimi
kısıtlamaların kalkması talebin yukarı yönlü Pik Talep ve Yedek Kapasite
• 2020: 306,11 TWh • 2020 2021 hareketine neden olmuştur.
%26,7 2021 yılında en yüksek talep 4 Ağustos saat
Mayıs Ayı Değişimi Beklenenin üzerinde gerçekleşen ekonomik 15:00’te 55.994 MWh olarak gerçekleşmiştir.
• 2021: 329,39 TWh*
faaliyetler ve yüksek sıcaklıklar da yaz Aynı tarihte emre amade kapasite 56.595 MW
2021 yılı toplam • 2020 2021 aylarında talebi artırmıştır. olarak kaydedilmiş, bu verilere göre yedek
elektrik tüketimi %19,6
kapasite oranı %1,1 olarak hesaplanmıştır.
2020’ye kıyasla %7,6
artış göstermiştir*
35.000 Aşılamanın yaygınlaşması ile kovid %7,0 %11,1

33.000 19 sonrası toparlanma dönemi
%0,3 %5,4
31.000 %11,5 %3,6 %4,2
%26,7 %12,5
29.000 %19,6
27.000 Temmuz ve Ağustos aylarında
GWh
25.000 yaşanan rekor sıcaklıkların etkisi

23.000 -%0,4
21.000
-%3,3
19.000
17.000
15.000
2020 27.032 25.110 24.871 20.364 21.028 23.825 28.683 29.297 27.578 25.411 25.590 27.321
2021 26.919 24.285 27.721 25.806 25.140 26.811 30.694 32.542 27.670 26.318 26.668 28.809
2020 2021
* 2021 yılı ilk 11 ay verisi için TEİAŞ, 12. ay verisi EPİAŞ kaynak olarak kullanılmıştır.
Kaynak: Türkiye Elektrik İletim A.Ş. 38
Elektrik Üretimi
2021 yılında toplam elektrik üretimi 330,62 TWh** olarak gerçekleşmiştir. Bu istatistiklere lisanssız yenilenebilir enerji santrallerinin üretim verileri son ay dışında dahil
edilmiştir.
Covid-19 salgınının sebep olduğu düşük talep, kısıtlamaların kalkması ile tekrardan yükselmiştir. İthal kaynakların toplam üretimdeki payı ise yıl boyunca en az %34 oranla
Nisan ayında en fazla ise %55 oranla Ağustos ayında gerçekleşmiştir. Ağustos ayındaki oranın fazla olmasının ana sebebi mevsim normalleri üzerindeki sıcaklıklar olmuş,
Nisan ayındaki düşüşün temel nedeni ise yenilenebilir enerji üretiminin talebi karşılama oranının artması olarak kaydedilmiştir. Eylül ayından Ekim ayına geçişte ithal
kaynakların oranında gözlemlenen düşüşün sebebi ise kömür fiyatlarındaki yükselişten kaynaklı ithal kömür santrallerin üretime ara vermesidir. Emtia fiyatlarının düşmesi ve
piyasadaki azami fiyat limitinin artırılması ile tekrar çalışmaya başlayan ithal kömür yakıtlı termik santrallerde kapasite kullanım oranı Eylül, Ekim ve Kasım’da sırası ile %64,50
- %40,31 - % 84,34 olarak gerçekleşmiştir.
2020 ve 2021 yıllarının kurak geçmesi hidroelektrik santrallerinin üretimini düşürürken pandemi sonrası toparlanma ve yüksek sıcaklıklar elektrik talebini artırmıştır. Bu
durumda doğal gaz başta olmak üzere ithal kaynaklara duyulan ihtiyacın artması rekor elektrik talebi yaşanan günlerle de birleşince PTF’nin artmasına sebep olmuştur.
Aylık Üretimin Kaynaklara Göre Dağılımı Aylık Elektrik Üretiminin Yerli ve İthal Kaynaklara Göre Dağılımı
100%
Aralık %47 / %53
90% Kasım %47 / %53
80% Ekim %49 / %51
70% Eylül %46 / %54
60% Ağustos %45 / %55
50% Temmuz %49 / %51

%
40% Haziran %49 / %51 Hava sıcaklıklarının

Mayıs %59 / %41 artması ile
30% gözlemlenen talep
Nisan %65 / %35
20% artışı ithal yakıt
Mart %55 / %45 kaynaklı santraller
10%
Şubat %51 / %49 tarafından
0% Ocak %49 / %51 karşılanmıştır
Ocak
Ağustos
Kasım
Eylül
Aralık
Mart
Mayıs
Ekim
Şubat
Nisan
Haziran
Temmuz
0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000

GWh
Doğal Gaz & LNG Yerli Kömür * İthal Kömür Fuel Oil Biyokütle&Atık Isı Jeotermal Hidrolik Güneş Rüzgar
Yerli ve Yenilenebilir Kaynaklar İthal Kaynaklar
*Yerli Kömür: Linyit, Taş Kömürü, Asfaltit
**2021 Aralık ayı üretim verileri lisanssız üretimi içermemektedir
Kaynak: Türkiye Elektrik İletim A.Ş
39
Elektrik Üretimi Covid-19 salgın önlemlerinin azaltılması,

aşı uygulamasının hızlanması artışı ve
mevsim normalleri üzerindeki sıcaklıklar
2021 yılı kaynak türüne göre üretim verileri 2020 değerleriyle kıyaslandığında, elektrik talebini artırmıştır.
hidroelektrik santraller hariç tüm yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen
2021 Yılı Toplam Üretim
35.000
elektrik üretim paylarında artışlar gözlenmiştir. 30.695
30.000 32.542
Aynı dönemde termik santraller incelendiğinde, ithal kömür santrallerinde düşüş 27.670
Üretim (GWh)
26.919 25.140 28.146
gözlemlenmektedir. Yakıt fiyatlarının artışının da etkisiyle Eylül-Ekim aylarında bu 25.000
24.285 27.721 26.668
25.806 26.811 26.318
santraller üretime ara vermiş, Kasım ayı itibariyle yakıt maliyetlerinin düşmesi ve
PTF’nin yükselmesi ile tekrardan devreye girmişlerdir. 20.000
Hidroelektrik santrallerinde ve yerli-ithal kömür kullanan termik santrallerde bir 15.000

önceki seneye kıyasla gerçekleşen düşüş doğal gaz santralleri tarafından ikame
edilmiştir. Böylece 2020’de %22,7 olan doğal gaz ve LNG’nin üretimdeki payı 10.000
Kasım
Ağustos
Ocak
Mart
Eylül
Mayıs
Ekim
Aralık**
Şubat
Nisan
Haziran
Temmuz
2021’’de %32,8’lere yükselmiştir.
2020 Yılı Kaynaklara Göre Üretimin Dağılımı

2021 Yılı Kaynaklara Göre Üretimin Dağılımı
Jeotermal Biyokütle & Atık Isı
Güneş 1,8% Biyokütle & Atık Isı
3,3% Jeotermal
3,7% 2,3%
Fuel Oil Güneş 3,1%
Hidro Fuel Oil
0,1% 3,9% 0,1%
Doğal Gaz+LNG
Rüzgar Hidro
Hidro İthal Kömür Rüzgar
8,1% 16,8%
25,6% Yerli Kömür 9,5%
Rüzgar
Yerli Kömür Güneş Yerli Kömür
14,3% 15,0%
Jeotermal
Biyokütle & Atık Isı
Fuel Oil Doğal Gaz+LNG
Doğal Gaz+LNG 32,8%
İthal Kömür 22,7%
20,5% İthal Kömür
*Yerli Kömür: Linyit, Taş Kömürü, Asfaltit
16,5%
Kaynak: Türkiye Elektrik İletim A.Ş **2021 yılı ilk 11 ay verisi için TEİAŞ, 12. ay verisi EPİAŞ kaynak olarak kullanılmıştır 40
Yenilenebilir Enerji Kapasite Faktörleri

Rezervuarlı Hidro Kapasite Faktörü 2018 2019
En büyük yüzdesel değişim barajlı hidroelektrik santrallerinde görülmüş
60% 2020 2021
ve kapasite faktörü 10,6 puanlık bir düşüş ile %30,6’dan %20,0’ye
50%
gerilemiştir. Benzer bir şekilde akarsu hidroelektrik santrallerinde de 8,6
40%
puanlık bir düşüş yaşanmıştır*. 2019 yılından itibaren her sene
%
rezervuarlı hidro kapasite faktöründe düşüş gözlemlenmiştir. 30%
Hidroelektrik üretimi ve kapasite faktörü, sıcaklık rekorlarının kırıldığı 20%
2021 senesinde bir önceki seneden düşük doluluk oranlarıyla gelen 10%
rezervuarların da etkisiyle önemli ölçüde düşmüştür. 0%
Ağustos
Ocak
Eylül
Kasım
Aralık
Mart
Mayıs
Ekim
Şubat
Nisan
Temmuz
Haziran
80% Kapasite Faktörü
70,2% 71,8%
70%
60% 56,0% 55,0%
50%
35,7% 37,3%
%
40%
30,6% 29,6%
30%
20,0% 21,0% 20,7% 21,5%
20%
10%
0%
Barajlı Akarsu Rüzgar Jeotermal Güneş Biyokütle
2020 2021
Kaynak: Enerji Piyasaları İşletme A.Ş.,Türkiye Elektrik İletim A.Ş.
41
Kurulu Güç Gelişimi

Diğer*** Doğal Gaz*
Kuruluş Türüne Göre Kurulu Güç (MW) İthal Kömür
2%
Yerli Kömür**
19%
İthal Kömür
Kuruluş Kurulu Güç Kaynak Türü Kurulu Güç (MW)
Diğer***
EÜAŞ Santralleri 21.318 Doğal Gaz* 25.545
İşletme Hakkı Devredilen Doğal Gaz*

2.941 Yerli Kömür** 11.336
Santraller 55%
Serbest Üretim Şirketi Yerli
67.495 Kömür** İthal Kömür 8.994
Santraller 24%
YİD Santralleri 127 Diğer Termik*** 649
Lisanssız Santraller 7.547 Barajlı Hidro 23.254
TOPLAM 99.429 Jeotermal Rüzgar 10.429

Biyokütle
3%
3%
Rüzgar
Akarsu Akarsu 8.230
2021 yılı sonu itibariyle toplam kurulu gücün 20%
15%
• %67,9’unu serbest üretim santralleri, Güneş 7.809
• %21,4’ünü EÜAŞ santralleri, Güneş Jeotermal 1.648

15% Rüzgar
• %7,6’sını lisanssız santraller, Güneş
Rezervuar Biyokütle 1.537
• %3,0’ını İşletme Hakkı Devredilen santraller ve Akarsu
Rezervuar
Jeotermal TOPLAM 99.429
• %0,1’ini Yap-İşlet-Devret santralleri oluşturmaktadır. 44% Biyokütle
Doğal Gaz*; Doğal Gaz ve LNG
Yerli Kömür**; Linyit, Taş Kömürü ve Asfaltit
Diğer***; Fuel Oil, Atık Isı, Nafta ve Motorin

Kurulu Güç Gelişimi

2021 Yıl Sonu 10.429 MW 7.809 MW 1.648 MW 1.537 MW
2020 Yıl Sonu 8.704 MW 6.636 MW 1.613 MW 1.097 MW YEKDEM son başvuru
tarihine yetişebilme amacıyla
Rüzgar Güneş Jeotermal Biyokütle
yılın ilk yarısında kurulu güçte
önemli bir artış yaşanmıştır.

Hidro Doğal Gaz Yerli Kömür İthal Kömür
Toplam Kurulu Güç Gelişimi Toplam Kurulu Güç Gelişimi

100.000 100.000
99.429 -133
99.500 514
99.055 99.000
99.000 98.704 440
35
98.500 98.232 98.151 98.338 98.000 1.173
98.000 97.582 97.696 97.000

1.725
MW
97.500
MW
96.995 97.113 96.000
97.000 99.429
95.000
96.500 95.855
96.000 95.805 94.000
95.805
95.500 93.000
95.000
92.000
Mayıs
Kasım
Aralık
Mart
Ağustos
Eylül
Ocak
Şubat
Ekim
Haziran
Temmuz
Nisan
Jeotermal
2020 yıl
2021 yıl
Güneş
Biyokütle
Toplam
Kaynaklar
Rüzgar
Hidro
Termik
sonu
sonu
Devreden çıkan kapasite Devreye alınan kapasite Toplam Kapasite
Yenilenebilir Enerjinin Önündeki Engeller

Yeni YEKDEM uygulamasının yetersizliği, ihale süreçlerindeki zorluklar ve ihale sürecine girmeden (doğrudan piyasa fiyatından satarak) yeni
rüzgar ve güneş yatırımlarına izin verilmemesi nedeniyle yenilenebilir enerji yatırımlarının yavaşlaması beklenmektedir
Yenilenebilir Enerji Yatırımları
Lisanssız Lisanslı
• 5 MW’a kadar kurulu güç Doğrudan Piyasaya

Eski YEKDEM Yeni YEKDEM YEKA İhaleleri
• Öztüketim Satacak Santraller
• Aylık mahsuplaşma
• USD/MWh bazında alım • TL/MWh bazında alım • Büyük çaplı ve ihale • Alım garantisi biten
• Genellikle güneş
garantisi garantisi bazlı projeler santraller
uygulamaları
• 2021 Haziran itibariyle • Düşük teşvik fiyatları • Düşük tavan fiyatı • Mevcut durumda güneş
sona erdi • Kur riski • Kur riski ve rüzgar santrallerinin
YEKDEM ve YEKA
• Rüzgar ve güneş için • İhale ve izin süreçlerinin ihaleleri haricinde
yeni ihale duyurusu uzunluğu kurulmasına izin
yapılmadı verilmiyor
Enerji Yatırımları
2021 yılında Ekim ayı itibariyle toplam 2.817 MW enerji yatırımı yapıldığı 2021 Yılı Enerji Yatırımları (İlk 10 Ay)
açıklanmıştır. Bu yatırımlar termik ve yenilenebilir enerji yatırımları olmak üzere iki Tesis Türü Kapasite (MW)
temel başlıkta incelendiğinde, yatırımların sadece %1,5’unun termik santrallerden Toplam Termik Santraller 42,6
oluştuğu, kalan yaklaşık %98,5 oranındaki yatırımın ise yenilenebilir enerji kaynakları Hidroelektrik Santrali 481,7
alanında yapıldığı görülmektedir. Rüzgar Enerjisi Santrali 1.417,9
2021 yılı içerisinde enerji alanında yapılan yatırımlardaki genel iştahın yenilenebilir Biyokütle, Atık Isı ve Jeotermal Santraller 429,8
enerji santrallerinde olduğu gözlemlenmektedir. Güneş Enerjisi Santrali (Lisanslı) 445,0

TOPLAM 2.817,0
Sadece %1,5
oranındaki enerji Yenilenebilir enerji alanındaki yatırımlar detaylı incelendiğinde,
yatırımları termik rüzgar santralleri 1.417,9 MW kapasite ve toplam enerji yatırımları
GES TERMİK
santraller için arasındaki %50’lik pay ile ilk sırada yer almaktadır. Yayımlanan
%15,8 %1,5 gerçekleşmiştir.
listedeki santraller yalnızca lisanslı yatırımları içermekte ve bu
HES nedenle lisanssız santrallerdeki kurulu güç gelişimi hakkında bilgi
%17,1
vermemektedir.
BİYOKÜTLE, ATIK ISI,
JEOTERMAL
%15,3 Bununla birlikte 2021 yılında lisanssız güneş enerjisi alanındaki
yatırımların 645 MW seviyesinde olduğu bilinmektedir.
RES
%50,3
Kaynak: Enerji İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. 45

Destek Mekanizmaları
1-YEKDEM
YEKDEM Kurulu Güç
YEKDEM Üretim
Jeotermal
2021 yılı Nihai YEK Listesine göre toplamda
Biyokütle
Biyokütle Diğer
Güneş 4%
7% 21.530 MW kurulu güce sahip 910 santral
6,8% 0,4%
1,9% Rüzgar YEKDEM’den yararlanmaya hak kazanmıştır.
Jeotermal Hidro 31%
12,3% 30,0% Hidroelektrik santralleri toplamda 12.221
Rüzgar
MW ile bu mekanizmadan en çok yararlanan
Güneş
kaynak türü olmuştur. Mekanizma
Güneş
Lisanssız Hidro 1%
Hidro
kapsamında 2021 yılında yerli katkı
Hidro
16,5% Rüzgar
Lisanssız 57%
Biyokütle dolayısıyla 27 farklı alım fiyatı oluşmuştur.
Jeotermal Jeotermal
Biyokütle
Rüzgar Güneş
32,2% Diğer YEKDEM Birim Maliyeti
2021 yılının ilk 11 ayında YEKDEM’den faydalanan santraller tarafından toplam
70.503 GWh elektrik üretimi yapılmıştır. Rüzgar santralleri toplamda 22.687 GWh Covid-19 sonrası artan elektrik talebi
200,00
ile destek kapsamında en çok üretim gerçekleştiren kaynak türü olmuştur. 180,00 ve yakıt maliyetleri ile yükselen PTF,
Mekanizma kapsamında lisanslı güneş enerjisi santrallerinden 1367 GWh 160,00 YEKDEM birim maliyetlerinin
seviyesinde elektrik üretimi elde edilmiştir. Toplam YEKDEM üretimindeki %16 140,00
düşmesine sebep olmuştur.
(TL/MWh)
120,00
oranındaki lisanssız santrallerden üretim payı, ağırlıklı olarak güneş enerjisi kurulu
100,00
gücünden elde edilmektedir. 2020 ve 2021 yılları genel olarak 80,00
değerlendirildiğinde hidroelektrik santrallerinin toplam üretimdeki payı birinci 60,00
sıradan ikinci sıraya gerilemiştir. Lisanslı güneş üretiminde ise 365 GWh’ten 40,00
20,00
1.367 GWh’e çıkılmıştır.
-
Kaynak: Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. , Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu 46

Destek Mekanizmaları
2-Kapasite Mekanizması 3-Yerli Kömür Alım Garantisi
Arz güvenliğini sağlamak adına 2018’de devreye alınan Kapasite Mekanizması bütçesi Enerjide dışa bağımlılığı azaltma hedefi ile uygulamaya koyulan yerli kömür alım
2021 yılı için 2,6 milyar TL olarak belirlenmiştir. Öncesinde kurulu güce göre yapılan garantisi kapsamında, bu kaynaklar aracılığıyla üretilen enerjinin %50 oranındaki
ödemeler son düzenleme ile PTF’nin bulunduğu bir formülasyona bağlanarak yeniden miktarı EÜAŞ tarafından satın alınmaktadır.
hazırlanmıştır. Böylece santrallerin piyasa sinyalleri ile orantılı olarak ödeme alması EÜAŞ tarafından alınacak elektrik için birim fiyat minimum 50 USD/MWh
sağlanacaktır. Yeni ödeme formülasyonu için hazırlanan taslak 18 Aralık 2021’de Resmi maksimum ise 55 USD/MWh olarak açıklanmıştır. PTF’nın 50 USD/MWh altında
Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kapasite mekanizmasından yararlanan olması durumunda alım fiyatı 50 USD/MWh olarak uygulanmıştır. Diğer yandan
santrallerin 18 tanesi doğal gaz santrali, 16 tanesi yerli kömür santrali, 6 tanesi ithal ve fiyatın 55 USD/MWh'nin üzerinde olduğu durumlarda, alım fiyatı üst sınırı 55
yerli kömür karışık santral ve 10 tanesi de hidroelektrik santralidir. USD/MWh olmuştur. Alım fiyatının hesaplanmasında kullanılan kur değeri, fiyatın
geçerli olacağı çeyrek dönemden önceki üç ayın TCMB ortalama döviz satış kuru
Yerli Kömür
olarak kullanılmaktadır.
Santralleri 51%
1.369.013.777 TL* Hidroelektrik 2021 yılında;
Santralleri
172,463 TL/MW - Yerli kömür ile ithal kömür karışımı yakıtla elektrik enerjisi üretimi yapılan
148.164.767 TL*
83.950 TL/MW santralleri işleten şirketlerden toplam 1,7 TWh elektrik enerjisi ve
8% - Sadece yerli kömür yakıtla elektrik enerjisi üretimi yapılan santralleri işleten
2% şirketlerden 27,2 TWh elektrik enerjisi satın alınacağı açıklanmıştır.
!
Doğal Gaz 21 Mayıs'ta Resmi Gazete'de yayımlanan Kapasite Mekanizması Yönetmeliği değişikliği ile,
Santralleri Yerli ve İthal Kömür üretimlerine ara veren bazı eski Yap-İşlet santralleri Kapasite Mekanizmasına katılarak faaliyete
Santralleri geçmiştir.
786.051.186 TL* Bu değişiklik sonrasında ENKA Adapazarı (770 MW), ENKA Gebze (1.540 MW), PALMET Baymina
39% 67.885.391 TL*
54,948 TL/MW (770 MW) ve ENKA İzmir Santrali (1.520 MW) geçtiğimiz aylarda tekrar üretime başladılar. Bu
9,230 TL/MW
sebeple sene başında belirlenen Kapasite Mekanizması Bütçesi Haziran ayından itibaren belirtilenin
üstünde gerçekleşmiştir.
Kaynak: Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. , Elektrik Üretim A.Ş. *Değerler Kasım ayına kadar yapılan toplam ödemeler kullanılarak hesaplanmıştır. 47
Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları-YEKA

Bugüne kadar iki rüzgar YEKA yarışması sonuçlanmasına karşın henüz bu projeler devreye alınamamıştır, yeni yapılacak ihaleler için de durum iyi
gözükmemektedir
Sonuçlanan YEKA RES-1 (3 Ağustos 2017)

Yer: Edirne, Kırklareli, Sivas, Eskişehir Kapasite: 1.000 MW
Tavan Fiyatı: 7 USD Cent/kWh Alım Garanti Süresi: 15 Yıl
YEKA RES-1 (2017, 1.000 MW) Min. Yerli İçerik Payı: 60%
YEKA RES-2 (30 Mayıs 2019)

Yer: Aydın, Balıkesir, Çanakkale, Muğla Kapasite: 1.000 MW
YEKA RES-2 (2019, 1.000 MW) Tavan Fiyatı: 55 USD/MWh Alım Garanti Süresi: 15 Yıl
Min. Yerli İçerik Payı: 55%
Duyurulan
YEKA RES-3 (14 Aralık 2021) - 27 Nisan 2022 tarihine ertelendi
YEKA RES-3 (2022, 2.000 MW) Yer: 75 İl Kapasite: 2.000 MW
Tavan Fiyatı: 45 kuruş/kWh Alım Garantisi Miktarı: 35 GWh/MW
Ertelenen YEKA DENİZÜSTÜ RES – Tekrar düzenleneceği tarih bilinmiyor

Yer: Gelibolu, Saroz, Kıyıköy Kapasite: 1.200 MW
Tavan Fiyatı: 80 USD/MWh Alım Garantisi Miktarı: 50 TWh
YEKA Deniz üstü RES-3
(2019, 1.200 MW)
Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları-YEKA

İki Güneş YEKA ihalesi sonuçlanmış ve birincisi kısmi olarak devreye girmiştir. Fakat ihale süreçlerinde yaşanan sorunlar
nedeniyle yeni projelerin finansmana erişimde zorlanacağı tahmin edilmektedir.
Sonuçlanan
YEKA GES-1 (20 Mart 2017) Lokasyon: Konya – Karapınar Kapasite: 1.000 MW
Tavan Fiyatı: 8 USD Cent/kWh Alım Garantisi Süresi: 15 Yıl GES-1 (2017, 1.000 MW)
Min. yerel içerik payı: ilk 500 MW için %60, ikinci 500 MW için %70
YEKA GES-3 Lokasyon: 36 farklı lokasyon Kapasite: 1.000 MW YEKA GES-3 (2021, 1.000 MW)
Tavan Fiyatı: 35 kuruş/KWh Alım Garantisi Süresi: 15 Yıl
Min. modül verimliliği: 18% Min. yerel içerik payı: %70
Duyurulan
YEKA GES-4 Lokasyon: 15 farklı lokasyon Kapasite: 1.000 MW YEKA GES-4 (2022, 1.000 MW)
Tavan Fiyatı: 40 kuruş/KWh Alım Garanti Miktarı: 23 GWh/MW
YEKA GES-5 Lokasyon: 76 farklı lokasyon Kapasite: 1.500 MW

Tavan Fiyatı: 40 kuruş/KWh Alım Garanti Miktarı: 23 GWh/MW YEKA GES-5 (2022, 1.500 MW)
İptal Edilen
YEKA GES-2 Lokasyon: Niğde, Hatay, Şanlıurfa Kapasite: 1.000 MW
Tavan Fiyatı: 65 USD/MWh Alım Garantisi Süresi: 15 Yıl YEKA GES-2 (2019, 1.000 MW)
Min. yerel içerik payı: %60
İklim Değişikliği ve Karbon Azaltımı

Türkiye’de yakın zamanda Paris İklim Anlaşması’nın onaylanması ve 2053 net sıfır karbon hedefi gibi iklim değişikliği ve karbon azaltımı
konularında olumlu adımlar atılmıştır. Belirlenen hedefler özelinde 2022 yılı Ocak ayında toplanması beklenen İklim Şurası ile 2023-2030 ve 2030-
2053 dönemleri için stratejilerin belirlenmesi ve somut adımlar atılması beklenmektedir.
> Türkiye’nin iklim değişikliği politikaları 2016 yılında Paris İklim

Anlaşması’nın imzalanmasının ardından yeni bir kulvara girmiştir.
Buna karşın belirli çekinceler nedeniyle yakın zamana kadar bu
anlaşma TBMM tarafından onaylanmamıştır.
> 16 Temmuz 2021 tarihinde yayımlanan Yeşil Mutabakat Eylem
Planı ile birlikte Avrupa Yeşil Mutabakatı kapsamında uygulanacak
Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması ve Emisyon Ticaret
Sistemi gibi mekanizmalara adaptasyonunu sağlamayı amaçlayan
bir plan ortaya koyulmuştur.
> Bu gelişmelerin ardından Paris Anlaşması 1 Ekim 2021 tarihinde
kanun teklifi olarak TBMM’ye sunulmuş, anlaşma meclisten
geçtikten sonra 7 Ekim 2021 tarihinde Resmî Gazete’de
yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Öte yandan Türkiye
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ekim ayında katıldığı Birleşmiş Milletler
Toplantısı’nda, Paris İklim Anlaşması’nın da meclisten geçmesi ile
birlikte 2053 yılında net sıfır emisyon hedefinin belirlendiğini
belirtmiştir.
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Yeşil Mutabakat (2021, Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı, Yeşil Mutabakat Eylem Planı (2021)
Enerji Piyasasında İklim Değişikliği ve Emisyon Azaltım Planları
> 4 Şubat 2020 tarihinde Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve ilgili bakanlıkların katılımıyla bir
Çalışma Grubu oluşturulmuş ve Yeşil Mutabakat Eylem Planı Temmuz 2021’de hazırlanmıştır. Eylem planı içerisinde yer alan ve enerji piyasasını
etkileyebilecek olan gelişmeler aşağıda özetlendiği gibidir;
> Senaryolara bağlı olarak enerji yoğun ve kaynak yoğun bölgelerimizde sektörel bazda çalışmak üzere Sınırda Karbon
Düzenleme Mekanizması’nın etkilerine göre kararlar alınacaktır.
> Organize sanayi tesislerinde faaliyet gösteren işletmeler başta olmak üzere sanayi tesislerinde yetkili kişilere “enerji
verimliliği” konusunda bilinçlendirme eğitimi verilecektir.
> Türkiye’nin Milli Enerji ve Maden Politikası gereği yıllık 1.000 MW RES ve 1.000 MW GES tedarik çalışmaları 2027 yılı
sonuna kadar tamamlanacaktır.
> Avrupa Yeşil Mutabakatı çerçevesinde yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği politikaları gözden geçirilecektir.
> Ulusal karbon fiyatlandırma mekanizması da üstünde çalışılacak konular arasındadır.
Kaynak: Avrupa Komisyonu, Yeşil Mutabakat (2021, Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı, Yeşil Mutabakat Eylem Planı (2021)
Sınır Ötesi Elektrik Ticareti

Türkiye, 2021 yılının ilk 10 ayında Bulgaristan, Gürcistan, Yunanistan, Suriye ve Irak ile toplamda 3.504 GWh ihracat ve 1.707 GWh ithalat olmak üzere elektrik ticareti
yapmıştır. Ekim ayına kadar açıklanan EPDK verilerine göre, Türkiye 2020 yılında en çok ihracatı 2.332 GWh ile Yunanistan’a yapmıştır. En çok ithalat ise 852 GWh ile
Bulgaristan’dan yapılmıştır.
Ülkelere Göre Aylık İhracat ve İthalat Değerleri (GWh)* 8,0%

6,1%
İhracat (GWh) İthalat (GWh)
Dönem
Bulgaristan Gürcistan Yunanistan Diğer** Toplam Bulgaristan Gürcistan Yunanistan Toplam
İhracat
Ocak 38,3 0,8 101,9 23,2 164,3 45 11,8 8,9 65,7
Şubat 18,4 7,5 122,2 76,3 224,4 75,9 0 7,9 83,8
85,9%
Mart 23,4 104,3 226,6 13,8 368,2 83,4 7,5 0,4 91,3
Nisan 16,5 50,6 224 10,6 301,7 88,7 0 0,1 88,8 Bulgaristan Gürcistan Yunanistan
Mayıs 4,2 0 223,5 106 334 144,4 67,3 16,1 227,8 4,0%
Haziran 30,9 0,1 185,5 108 324,2 55,2 165,6 13,2 234
Temmuz 30,4 0,6 310,5 118 459,7 42,2 73,2 0 115,4
Ağustos 15,6 0 298,5 126 440,1 71,3 125,6 0 196,9 İthalat
46,0%
Eylül 13,9 0 341 116,9 471,8 88,6 135,2 0 223,8 50,0%
Ekim 25,6 2,0 297,7 90,7 416,0 96,8 265,8 16,0 378,6
*Ülke bazlı ihracat ve ithalat değerleri için EPDK raporları dikkate alınmaktadır, yayımlanan son rapor Ekim ayı verilerini içermektedir. Bulgaristan Gürcistan Yunanistan
**Diğer başlığı içerisinde Suriye ve Irak ile yapılan sınır ötesi elektrik ticareti verileri yer almaktadır.
Kaynak: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Türkiye Elektrik İletim A.Ş. 52
İletim Sistemi Kullanım Bedeli

2021 .
2022
2021 yılında üreticiler için uygulanacak bölgesel sistem kullanım ve işletim bedelleri 2022 yılında üreticiler için uygulanacak bölgesel sistem kullanım ve işletim bedelleri
belirlenmiştir. Daha önce 14 bölgeden oluşan tarife tablosu, yeni sistemde 15 bölgeye belirlenmiştir. 2021 değerleriyle kıyaslandığında kapasiteye bağlı sabit bedelde indirime
ayrılmıştır. 2020 değerleriyle kıyaslandığında kapasiteye bağlı sabit bedelde indirime gidilirken, üretime bağlı değişken bedelde artış görülmüştür. Sistem işletim bedeli de artış
gidilirken, üretime bağlı değişken bedelde artış görülmüştür. Sistem işletim bedeli ise 7 katın göstererek 7,66 TL/MWh seviyesine ulaşmıştır.
üzerinde artış göstererek 6,33 TL/MWh seviyesine ulaşmıştır.
2021 Üretim 2022 Üretim
Sistem Kullanım Bedeli Sistem Kullanım Bedeli Sistem İşletim Bedeli Sistem Kullanım Bedeli Sistem Kullanım Bedeli Sistem İşletim Bedeli
Tarife Bölgesi Tarife Bölgesi
(TL/MW_yıl) (TL/MWh) (TL/MWh) (TL/MW_yıl) (TL/MWh) (TL/MWh)
1 37.124,78 9,07 6,33 1 34.453,69 17,02 7,66

2 42.084,84 9,07 6,33 2 40.383,79 17,02 7,66
3 41.854,10 9,07 6,33 3 39.659,49 17,02 7,66
4 42.400,29 9,07 6,33 4 40.687,61 17,02 7,66
5 44.429,98 9,07 6,33 5 42.602,50 17,02 7,66
6 46.311,51 9,07 6,33 6 44.038,72 17,02 7,66
7 47.695,87 9,07 6,33 7 46.373,88 17,02 7,66
8 51.460,52 9,07 6,33 8 49.085,81 17,02 7,66
9 53.456,93 9,07 6,33 9 50.917,99 17,02 7,66
10 61.327,06 9,07 6,33 10 60.194,22 17,02 7,66
11 63.748,61 9,07 6,33 11 61.933,68 17,02 7,66
12 65.877,12 9,07 6,33 12 63.539,64 17,02 7,66
13 67.973,12 9,07 6,33 13 64.623,10 17,02 7,66
14 73.043,03 9,07 6,33 14 69.696,42 17,02 7,66
15 76.819,46 9,07 6,33 15 73.364,18 17,02 7,66
Kaynak: Enerji Piyasaları İşletme A.Ş.
53
Piyasa Takas Fiyatı & Aktif Enerji Bedeli

Kullanıcıların Tipine Göre Aktif Enerji Bedeli, PTF ve YEKDEM Birim Maliyeti (TL/MWh)
Kullanıcı türüne göre tarifeler incelendiğinde, mesken tarifesinin yıl boyunca diğer
Aktif Enerji Bedeli YEKDEM
tarifelerden daha düşük olduğu görülmektedir.
Dönem PTF Birim
Tarımsal
Yılın üçüncü ve dördüncü çeyreğinde yüksek seyreden PTF yüzünden mesken tarifesi ile Mesken Sanayi Ticarethane Aydınlatma Maliyeti
Sulama
PTF+YEKDEM arasındaki farkın oldukça açıldığı gözlemlenmiştir.
Ocak 397,6 552,3 599,1 542,0 548,1 297,7 107,5
Aktif Enerji Tarifeleri & PTF + YEKDEM Birim Maliyeti Şubat 397,6 552,3 599,1 542,0 548,1 286,9 118,3
Mart 397,6 552,3 599,1 542,0 548,1 311,4 132,8
1.200
Nisan 396,7 551,5 598,2 541.2 547,2 312,1 171,3
1.100
1.000 Mayıs 396,7 551,5 598,2 541.2 547,2 360,6 158,5
900
TL/MWh
800 Haziran 396,7 551,5 598,2 541.2 547,2 402,0 114,6

700
600 Temmuz 474,3 648,7 706,3 637,5 646,9 518,4 93,9
500
400 Ağustos 474,3 648,7 706,3 637,5 646,9 557,4 67,2
300
200 Eylül 474,3 648,7 706,3 637,5 646,9 520,9 81,5
Kasım
Mart
Mayıs
Ağustos
Eylül
Ocak
Şubat
Ekim
Aralık*
Haziran
Nisan
Temmuz
Ekim 474,3 648,7 706,3 637,5 646,9 669,9 66,5
Kasım 474,3 648,7 706,3 637,5 646,9 831,0 52,6

PTF + YEKDEM Maliyeti Mesken Aktif Enerji Tarifesi
Sanayi Aktif Enerji Tarifesi Ticarethane Aktif Enerji Tarifesi Aralık 474,3 648,7 706,3 637,5 646,9 1.008,6 67,3
*Aralık ayı YEKDEM birim maliyeti açıklanmadığı için APLUS Enerji tahmini kullanılmıştır.
Kaynak: Enerji Piyasaları İşletme A.Ş., Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu 54
Mesken Elektrik Tarifesi

Mesken elektrik tarifesini, aktif enerji ve dağıtım bedelinin yanı sıra çeşitli fonlar ve vergiler oluşturmaktadır. İletim ve kayıp kaçak gibi masraflar dağıtım bedeli altında toplanarak
tarifeye yansıtılmaktadır.
%2 TRT payı, %0,7 enerji fonu ve %5 BTV (belediye tüketim vergisi) aktif enerji bedeli üzerinden hesaplanmaktadır. Ayrıca, kullanım bedeline bu fon ve vergilerin ilave edilmesiyle
elde edilen tutar üzerinden %18 KDV (katma değer vergisi) de uygulanmaktadır. Bu harici bedellerin aktif enerji ve dağıtım bedellerine eklenmesiyle mesken elektrik tarifesi
şekillenmektedir.
2021 yılında %0,7 oranında uygulanan enerji fonu ve %2 oranında uygulanan TRT Payı 25 Aralık 2021 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan karara göre 2022 yılından itibaren
kaldırılacaktır
1.000
Mesken Elektrik Tarifesinin Bileşenleri %15,3
900
%2,6
800
%0,7
700 %2,0
600
TL/MWh
%28,9
500
400
300 %51,8
200
100
Ekim
Kasım
Aralık
Mart
Mayıs
Ağustos
Eylül
Ocak
Şubat
Haziran
Nisan
Temmuz
Mesken Aktif Enerji Tarifesi Dağıtım Bedeli TRT Payı Enerji Fonu Belediye Tüketim Vergisi KDV
*2020 yılında %1 oranında uygulanan enerji fonunun, Covid-19 salgını sebebiyle 2021 yılı için %0,7 seviyesinde uygulanmasına karar verilmiştir.
Kaynak: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
55
Doğal Gaz Piyasası

2021 yılının ilk 10 ayında toplam doğal gaz tüketimi EPDK Doğal Gaz Aylık Sektör raporlarına göre 47.785
milyon Sm3 olarak açıklanmış olup, üretim ise toplam tüketimin yalnızca %1’lik payını karşılamaktadır. Avrupa Doğal Gaz Fiyatları
40
Doğal Gaz Üretim, Tüketim, İthalat, İhracat ve Depolama Miktarları (milyon Sm3)* 35
30
USD/mmbtu
25
Tüketim İthalat İhracat Depolama 20
Dönem Üretim 15
Yeraltı LNG
Boru Gazı CNG LNG Oto CNG Toplam Boru Gazı LNG Toplam Toplam Toplam 10
Depolama Terminali
5
Ocak 32 6.291 11 32 1 6.336 4.508 1.585 6.094 39 2.015 305 2.320 0
Kasım
Ağustos
Aralık
Ocak
Mart
Mayıs
Eylül
Ekim
Şubat
Nisan
Haziran
Temmuz
Şubat 30 5.787 11 29 1 5.828 4.151 1.852 6.003 24 2.205 407 2.611
Mart 37 6.497 12 34 1 6.545 4.507 1.321 5.827 26 1.600 208 1.808
Nisan 35 4.857 11 32 1 4.901 4.147 578 4.725 44 1.789 242 2.031

Türkiye, doğal gaz ithalatının büyük bölümünü
Mayıs 34 3.595 12 34 1 3.642 3.150 449 3.599 30 2.164 210 2.375 karşıladığı Rusya, Azerbaycan ve Nijerya ile yapılan ikili
anlaşmaların önemli bir bölümü 2021 itibariyle sona
Haziran 34 3.768 16 46 1 3.832 3.787 278 4.065 55 2.505 102 2.606
ermiştir.
Temmuz 35 3.779 16 43 1 3.839 3.479 568 4.047 52 2.518 273 2.791 Soğuk geçmesi beklenen 2022 kışı öncesi artan doğal
gaz fiyatı nedeniyle yeni sözleşmeler öncesi Türkiye
Ağustos 34 4.297 17 51 1 4.367 3.526 644 4.171 0.62 2.320 373 2.693
için ithalat maliyetinin daha da artacağı tahmin
Eylül 32 3.994 22 51 1 4.068 3.629 653 4.281 22.5 2.546 318 2.863 edilmektedir.
Buna kısmi bir çözüm olarak Azerbaycan ile Türkiye
Ekim 32 4.351 20 55 1 4.427 3.023 1.635 4.657 56 2.467 275 2.742
arasında 2024 sonuna kadar geçerli 11 milyar
İlk 10 Ay
335 47.216 148 407 10 47.785 35.206 12.264 49.469 349.12 22.219 2.713 24.840 metreküp ilave doğal gaz ithalat anlaşması yapıldığı
Toplamı
açıklanmıştır. Bu anlaşmanın Türkiye’nin gelecek 3
sene için doğal gaz arz sorununu çözmekte yardımcı
olacağı düşünülmektedir.
*Doğal gaz ticareti için EPDK raporları dikkate alındığından, en son yayımlanan Ekim raporu değerleriyle güncellenmiştir.
Kaynak: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Anadolu Ajansı 56


Türkiye’nin sahip olduğu doğal gaz kontratlarına bakıldığında ithalatın büyük bölümünü karşılayan ülke uzun yıllardır Rusya Federasyonu olmakla birlikte, Azerbaycan’ın boru gazı
ithalatındaki payının da son yıllarda arttığı görülmektedir. Aynı zamanda Azerbaycan ile yapılan yeni doğal gaz ithalat anlaşmasına göre bu pay daha da artacaktır. Bununla birlikte
2019 ve 2020 yılında boru gazı ithalatının payı düşüş göstermişken bu pay 2021 yılında tekrar artmıştır. 2021 yılı toplam doğalgaz ithalatının 60 milyar m3 olarak gerçekleşmesi
beklenmektedir. LNG ithalatı 2020 yılında ve 2021 yılında ilk 10 ay için sırasıyla 12,1 milyar m3 ve 9,6 milyar m3 olarak gerçekleşmiştir. 2019 ve 2020 yıllarında Türkiye için doğal
gaz kaynak çeşitliliği artarken 2021 yılında bu çeşitlilik azalmıştır.
2019 Yılı Doğal gaz İthalat Kaynakları 2020 Yılı Doğal gaz İthalat Kaynakları 2021 Yılı (10 Ay) Doğal gaz İthalat Kaynakları
%28,1 %20,1
%31,3
45,2 bcm 48,1 bcm 47,5 bcm
%71,9 %68,7 %79,9
Kaynak: Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş., Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu 57

Aylık doğal gaz ithalat miktarları incelendiğinde LNG’nin toplam ithalat içindeki payı en düşük % 6,8 ile Haziran ayında gerçekleşmiştir. Covid-19
salgını sonrası ekonomik toparlanma ve düşük hidroelektrik üretimi ile doğal gaz talebinde artışı yaşanmış ve o dönemde devam eden uzun
dönemli gaz kontratları talebin karşılanması konusunda tek başına yeterli olamamıştır. Bu da doğal gaz ithalatında ilave LNG ihtiyacını
beraberinde getirmiştir.
Bunun yanı sıra, Gazprom’un petrol endeksli uzun dönemli doğal gaz kontrat fiyatları ile spot LNG fiyatları arasındaki fark 2021 yılında belirgin
şekilde artmıştır. Artan doğal gaz talebinin LNG ile karşılanması Türkiye'nin ağırlıklı doğal gaz ithalat fiyatının da artmasına neden olmuştur.
Türkiye Aylık Doğal Gaz İthalat Miktarının Tedarik Tipine Göre Dağılımı
100%
80%
60%
40%
20%
0%
Oca-2021 Şub-2021 Mar-2021 Nis-2021 May-2021 Haz-2021 Tem-2021 Ağu-2021 Eyl-2021 Eki-2021
Boru Gazı LNG
BOTAŞ, artan ithalat maliyetinden dolayı doğal gaz santrallerine LNG ve Gazprom İthalat Fiyatı
1500 uyguladığı tarifede her ay farklı oranda artış yapmıştır (bkz. syf. 59)
Yapılan bu artışlar marjinal santral olan doğal gaz santrallerinin teklif
fiyatlarının artmasına neden olmuş ve 2021 yılı ortalama PTF değeri
1000 508,10 TL/MWh olarak gerçekleşmiştir.
USD/tcm
500
0
Oca-2021 Şub-2021 Mar-2021 Nis-2021 May-2021 Haz-2021 Tem-2021 Ağu-2021 Eyl-2021 Eki-2021 Kas-2021 Ara-2021
Gazprom İthalat Fiyatı LNG Fiyatı
*LNG fiyatlarına navlun, sigorta ve yeniden gazlaştırma maliyetleri için 1 USD/mmbtu (36,3 USD/1,000 m3) eklenerek karşılaştırma yapılmıştır
Source: EPDK, Dünya Bankası, Commodity Prices

Haziran ayına kadar kısıtlı zam uygulanarak devam eden elektrik üretimi amaçlı doğal gaz kullanım tarifesinde yılın ikinci yarısından itibariyle zam oranı artmış ve yeni tarife
2.724 TL/tcm olarak belirlenerek Kasım ayında 4.000 TL/tcm olmuştur. Evsel tüketim için uygulanan mesken tarifesinde ise 2021 yılı boyunca çok büyük bir değişiklik
yaşanmamış ve 1.264 TL/tcm seviyesinde başlayıp 1.488 TL/tcm ile 2021 yılını bitirmiştir ve elektrik üretimi amaçlı kullanım tarifesinden düşük kalmaya devam etmiştir.
Kasım ve Aralık aylarında sanayi tarifesinin uygulanma biçiminde değişikliğe gidilmiştir. Kasım 2021 tarihli sanayi tarifesinde belirtilen 3.500 TL/tcm bedeli tesisin doğal gaz
kullanımının %60’ı için geçerli olacak, bunun üzerindeki kullanım için uygulanacak tarife bedeli ise 5.250 TL/tcm olacaktır. Bir önceki yıldaki tüketim baz alınırsa aynı tesis için
ortaya çıkan paçal maliyet 4.200 TL/tcm seviyesinde olmaktadır.
Aralık 2021 tarifesinde belirtilen değer ise 4.200 TL/tcm olup, %60’ın üzerindeki tüketimler için belirlenen bedel ise 6.300 TL/tcm’dir. Bir önceki yıldaki tüketim baz alınırsa
aynı tesis için ortaya çıkan paçal maliyet 5.040 TL/tcm seviyesinde olmaktadır.
Doğal Gaz Tarifeleri
6.000 Elektrik Üretimi Amaçlı Kullanım Tarifesi

Evsel Tüketim Tarifesi
Sanayi Tüketim Tarifesi (Ağırlıklı Ortalama) 5.040
5.000
Sanayi Tüketim Tarifesi (Baz)
4.200 4.800
4.000 4.000 4.200
TL/tcm
3.500
3.000 2.724
2.369
2.060 2.060 2.358
2.000 1.632 1.713 2.051
1.414 1.428 1.442 1.457 1.783 1.783
1.414 1.428 1.442 1.457 1.471 1.486
1.488 1.488 1.488 1.488 1.488 1.488
1.000 1.264 1.277 1.290 1.302 1.316 1.329
0
Şubat
Nisan
Haziran
Ağustos
Eylül
Aralık
Kasım
Mart
Mayıs
Temmuz
Ocak
Ekim
Kaynak: Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. 59

Aplus Enerji Piyasaları Özeti

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Aplus Enerji Piyasaları Özeti

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ENERJİ PİYASASI

ÖZET RAPORU 2021

Keyiflli okumalar dileriz.

Önemli Haber Başlıkları

Önemli Haber Başlıkları

Önemli Haber Başlıkları

Kaynak: Yeşil Ekonomi

Kaynak: Resmi Gazete

Kaynak: Anadolu Ajansı

Önemli Haber Başlıkları

Kaynak: Resmi Gazete

Önemli Haber Başlıkları

Önemli Haber Başlıkları

Önemli Haber Başlıkları

Önemli Haber Başlıkları

Kaynak: Anadolu Ajansı

Önemli Haber Başlıkları

Kaynak: Dünya Gazetesi

Önemli Haber Başlıkları

Kaynak: Özelleştirme İdaresi Başkanlığı

Önemli Haber Başlıkları

Kaynak: Resmi Gazete

Önemli Haber Başlıkları

Kaynak: Resmi Gazete

Önemli Haber Başlıkları

Kaynak: Yeşil Ekonomi

Önemli Haber Başlıkları

Kaynak: Resmi Gazete

Önemli Haber Başlıkları

Uluslararası Enerji Ajansı tarafından Türkiye için hazırlanan ülke

Önemli Haber Başlıkları

Kaynak: Anadolu Ajansı

Kaynak: Anadolu Ajansı

Önemli Haber Başlıkları

Önemli Haber Başlıkları

2021’DE APLUS Enerji:

Kömürden Çıkış 2030 Raporu

Mevcut Kömürden Nükleersiz

Kömürden Çıkış 2030 Raporu

Yenilenebilir Enerjinin Elektrik Üretimindeki Payı

50,4% 52,5% 52,1% 51,2% 49,9% 49,2% 49,4%

Kömürün Elektrik Üretimindeki Payı

Kömürden Çıkış 2030 Raporu

Diğer Rapor ve Sunumlar

11. Enerji Zirvesi Oturumları: https://www.youtube.com/watch?v=dcHumcjkOyo&t=7s ; https://www.youtube.com/watch?v=cc7I33bSNjI 28

COVID 19’UN KÜRESEL

Kaynak Türüne Göre Elektrik Üretimi 2020-2021 25 Küresel Ekonomik

Avustralya Kömür Fiyatları 2021 yılında Çin ile Avustralya

Brent Petrol Fiyatları 40 38,0

Kaynak: Dünya Bankası

Piyasa Takas Fiyatı 2020 & 2021

500 %98,90 Artış

SFK-PFK (Sekonder- Primer Frekans Kontrolü) Fiyatı 2020 & 2021

Elektrik Piyasalarında Azami Fiyat Limiti

Kaynak: Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. 35

Vadeli Elektrik Kontratları

*Sütun içindeki tarihler, işlemin gerçekleştiği günü göstermektedir.

Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası

1 Lot = 0.1 MWh

İşlem Miktarı (Lot)

35.000 Aşılamanın yaygınlaşması ile kovid %7,0 %11,1

25.000 yaşanan rekor sıcaklıkların etkisi

50% Temmuz %49 / %51

40% Haziran %49 / %51 Hava sıcaklıklarının