Adı Soyadı: Kaan KALKAY

Öğrenci No: 1807320690

AHBVÜ – İİBF - Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü
KAMUDA İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ DERSİ
Bütünleme Sınavı
Prof. Dr. Kamil Ufuk BİLGİN
1 Temmuz 2021

SINAV KURALLARI:
 BÜTÜNLEME SINAVI, 3 sorudan oluşmaktadır.
 Öncelikle Ad-Soyad ve Öğrenci No yazınız.
 Cevaplarınızı, 12 punto, T.New Roman, 1 satır aralıklı ve sol-sağ iki yana yaslı formda yazınız.
 Cevaplarınızı, bu soru sayfası dâhil, en çok 5 sayfa önyüzüne yazınız. (6.sayfa dikkate alınmaz)
 Cevaplarınızı, başkasıyla paylaşmayınız, sadece kendi fikriniz ve emeğinizle yazınız.
 Cevaplarınızda, gereksiz cümleler yerine, gerekçeli, anlamlı ve düzgün ifadelerle yorumlayınız.
 Cevaplarınız, TURNITIN benzerlik testine tabi tutulacaktır. Kendinize özgü cümleler kullanınız.
 Cevaplarınızı, bu Soru sayfası ilk sayfa olmak üzere, en çok 5 sayfalık BÜTÜNLEME ek dosyası
olarak, MERGEN içinde 3 Temmuz Cumartesi günü saat 23.59’a kadar gönderiniz.
BAŞARILAR

SINAV SORULARI:

Aşağıdaki soruları, Kamu Yönetimi anlayışına göre ve terimleriyle cevaplandırınız.

1.1. İKY Liyakat ilkesini tanımlayınız, 657-DMK hükmüne göre açıklayınız (30 puan)
1.2. İş Analizini anlatınız. Analiz sonucu tanımlar hakkında bilgi veriniz.
1.3. İş Hareket Ölçümü ve İş Zaman Ölçümü hakkında bilgi veriniz.

2.1. İKY’de Özendirme’yi tanımlayınız. İlkelerini yorumlayınız (30 p.)

2.2. Özendirmenin temel kuramları hakkında bilgi veriniz.
2.3. İKY’de “Özendirme-Performans” etkileşimini anlatınız.

3.1. İKY’de DİSİPLİN’i tanımlayınız. İlkelerini yorumlayınız. (40 p.)

3.2. Disiplin yöntemleri nelerdir? Anlatınız.
3.3. İKY anlayışına göre en uygun yöntem hangisidir? Açıklayanız.
3.4. DMK-657 s. Kanun’a göre Disiplin Yönetimini kısaca (en çok 1sh.) özetleyiniz.

***

1
SINAV CEVAPLARI:
1.1
Liyakat ilkesinin dar ve geniş anlamda olmak üzere iki tanımı vardır. Geniş anlamdaki tanımına
göre, etkin ve verimli personel sisteminin kurulmasına olanak sağlayan kurallar ve uygulamalar
bütününe denir. Dar anlamında ise bir işe en uygun kimsenin iş başına getirilmesine denir.
DMK’nın 3.maddesinin C bendinde liyakat ilkesinin bir tanımı yapılmıştır. Bu tanıma göre; devlet
kamu hizmetleri görevlerine girmeyi, sınıflar içinde ilerleme ve yükselmeyi, görevin sona
erdirilmesini liyakat sistemine dayandırmak ve bu sistemin eşit imkânlarla uygulanmasında Devlet
memurlarını güvenliğe sahip kılmaktır.
1.2
İş analizi kurum ve kuruluşlardaki yapılan işleri en ayrıntılı şekilde incelemek ve tanımlamak,
tanımı yapılan bu işleri yürütmede gerekli kişinin niteliklerini belirlemek, gerekirse yeniden
tasarlamak gibi iş hakkında detaylı bilgi toplama esasına dayanan bir İKY tekniğidir.
1.3
İş zaman ölçümü, bir işin belirlenen bir standartta yapılması için gerekli olan süreye hesaplama
yöntemidir. Kronometre gibi cihazların kullanılması yoluyla yapılabilen bu yöntem; belirli bir
koşulda, belirli bir başarı düzeyinde, bir işi yapmanın ne kadar zaman gerektirdiğini tespit eder.
Hareket ölçümü ise Frank Gilbreth tarafından ortaya atılan bir uygulamadır. Daha etkin
yöntemlerin geliştirilmesi, uygulanması ve maliyetlerin düşürülmesi için var olan çalışma
biçimlerinin sistemli olarak kaydedilmesi ve eleştirel yaklaşımla incelenmesini esas alan bir
uygulamadır. İşi görmedeki süreç ve işlemlerin, iş yapılacak alanın yerleşim planının, kullanılan
ekipmanların tasarımının, çalışan personelin etkinliğinin en üst düzeyde nasıl olabileceğini
bulmada kullanılan bir yöntemdir.
2.1
Özendirme ya da motivasyon, kişilerin belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere kendi istekleriyle
çaba ve arzu göstermelerine denir. Üç temel ilkeden bahsedebiliriz. Özendirme; harekete geçirici,
harekete devam ettirici ve olumlu yöne yöneltici olmak üzere bu üç ilkeye sahip olmalıdır.
2.2
Temel kuramlardan ilki kapsam kuramları olarak bir başlık altında toplayabileceğimiz kuramdır.
Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi kuramı, Frederick Herzberg’in Çift Faktör kuramı, Alderfer’in
Var olma-İlişki-Geliştirme kuramı, Mc Clelland’ın Başarı Motivasyonu kuramı temel kuramlar
başlığı altındaki kuramlara örnektir. İkinci olarak süreç kuramları başlığı altında bazı kuramlardan
bahsedebiliriz. Şartlanma(Pekiştirme), Ümit(beklenti), Eşitlik ve Amaç olmak üzere 4 kuramdan
oluşur süreç kuramları. Tek tek saydığımız bu kuramları açıklamak yerine üst başlıklarına
değinelim. Kapsam kuramları genel olarak bakıldığı zaman insanları çalışmaya iten şeyin ne
olduğunu bulmaya çalışır. Kapsam kuramcılarına göre ise bu itici güç insanların ihtiyaçları ve
dürtüleridir. Süreç kuramları ise insanların güdüleyen şeyin ne olduğu değil, nasıl ve neden
güdülendiklerini inceler. Dolayısıyla kişinin gerçekleştirmiş olduğu davranışı nasıl tekrar yapmalı
veya yapmamalı noktasında yer alır süreç kuramları. Kapsam kuramlarından farklı olarak ihtiyaçlar
asıl sebep değildir. İhtiyaçların gerçekleştirilen davranışın sebeplerinden sadece birisidir.
2.3
Özendirme bir çalışan için yukarıda da belirttiği üzere itici bir güçtür. Özendirmenin ortadan
kalkması durumunda personelde bazı sorunlar açığa çıkar. İlk olarak çalışanın performansında
gözle görülür bir düşüş yaşanır. Çünkü kişiyi çalışmaya iten güç ortadan kalkmıştır. Özendirmenin
olmadığı ortamda personelde bazı davranış bozuklukları da ortaya çıkar. Bazı saldırgan
davranışlarda bulunma, belirli davranışları sürekli tekrar etme, tevekkül durumunda olma gibi
davranış bozuklukları örnektir. Ayrıca özendirme eksikliği o kurum içerisindeki yapılan işin
kalitesinin düşmesine ve verimin azalmasına da neden olur.
2
 3.1
Disiplin içerisinde; cezalandırma, öz denetim, danışmanlık, eğitim gibi unsurları bulunduran
örgüt içerisinde düzeni sağlamak, verimi arttırmak amacıyla uygulanan bir sistemdir.
3.2
Disiplin konusuna dört farklı yaklaşım vardır. Bunlardan ilki önleyici disiplin anlayışıdır. İki
aşamasından söz edebiliriz. İlk aşama kural ve düzenlemelerden oluşur. Yapılacak olan kurallar ve
düzenlemelerin personelin benimseyeceği şekilde oluşturulmasına önem verir. Hatta bu süreç
içerisinden personelin de katılmasının benimseme sürecinde oldukça yararlı olacağını düşünülür.
İkinci aşama ise oluşturulan bu uygulama ve kuralların personele iletilmesinde oluşur. Bu iletim
personelin oluşturulan bu kural ve uygulamaları benimseyeceği şekilde yapılmalıdır. İkinci olacak
düzeltici veya cezalı disiplin olarak adlandırılan yaklaşım. Personelin yaptığı kural ihlali ya da
olumsuz davranışlarına karşılık bir ceza verilmesi şeklinde açıklayabileceğimiz bu sistem, kısa
süreli düzeltme sağladığı için en yaygın kullanılan yaklaşımdır. Üç olarak kademeli disiplin
yaklaşımı tıpkı cezalı yaklaşımdaki gibi personelin olumsuz davranışına karşılık bir ceza öngörür.
Ancak bu ceza tek seferli değil tekrarlandıkça şiddeti artan bir cezadır. Son olarak cezasız yapıcı
disiplin anlayışından söz edelim. Personelin hatalı davranışı karşısında bir ceza belirlemek yerine
hatanın sebeplerini araştırma, bulunan bu sebeplere çözümler üretme ve bu çözümleri personele
aktarma sürecini içeren bir yöntemdir. Yöntemin amaçladığı şey personelin aynı hatayı tekrar
yapmamasını sağlamak, hatayı nerde ve nasıl yaptığını göstermektir.
3.3
Cezasız yapıcı disiplin anlayışı İKY açısından en uygun yaklaşımdır. İKY temel amaçlarından
birisi personelin gelişmesini sağlamaktır. Yapıcı disiplin anlayışı personelin yapmış olduğu hataları
neden ve nasıl yaptığını, bunu nasıl düzeltebileceğini personele aktaran bir yaklaşımdır. Kişiyi
geliştirmeye, eğitmeye yönelik olan bu yaklaşım İKY açısından da uygundur.
3.4
657 sayılı DMK’da disiplin cezalarını düzenlemiştir. Buna göre 5 farklı disiplin cezası vardır
bunlar; uyarma, kınama, aylıktan kesme, kademe ilerlemesinin durdurulması ve kamu görevinden
çıkarmadır. Sırayla hangi davranışların bu cezalara sebebiyet verdiğine bakalım.
a-)Uyarma
Verilen emir ve görevleri tam ve zamanında yapılmasında, gerekli usul ve uygulamaların yerine
getirilmesinde, görevle ilgili araç ve belgelerin korunması, kullanılması ve bakımında kayıtsız ve
özensiz davranışlar uyarma cezasına sebeptir. Özürsüz veya izinsiz göreve geç gelmek, erken
ayrılmak, görev alanını terk etmek, kurumca belirlenen tasarruf tedbirlerine uymamak, usulsüz
müracaat ve şikâyette bulunmak, memura yakışmayan davranışlarda bulunmak, kılık kıyafet ve
işbirliği kurallarına aykırı davranmakta uyarma cezasına sebebiyet veren bazı durumlardır.
Memura uyarı içeren bir yazı şeklinde uygulanır.
b-Kınama
Verilen emir ve görevleri tam ve zamanında yapılmasında, gerekli usul ve uygulamaların yerine
getirilmesinde, görevle ilgili araç ve belgelerin korunması, kullanılması ve bakımında kayıtsız ve
özensiz davranışlarda bulunmak, eşlerinin, reşit olmayan veya mahcur olan çocuklarının düzenli
kazanç getiren faaliyetlerinin bildirmemek kınama cezasına sebebiyet veren davranışlardır. Görev
sırasında amirine hal ve hareketlerinden saygısız davranmak, görev dışında devlet memurunun
itibarını sarsacak davranışlarda bulunmak, devlete ait resmi araç ve gereçleri görev dışında
kullanmak kınama cezasına sebebiyet veren diğer durumlardır. Memura davranışlarında kusur
olduğunu belirten bir yazı ile ceza uygulanır.
c-Aylıktan Kesme
Kasıtlı olarak; verilen emir ve görevleri tam ve zamanında yapmamak, görev mahallinde kurumlarca
belirlenen usul ve esasları yerine getirmemek, görevle ilgili resmi belge, araç ve gereçleri
3
korumamak, bakımını yapmamak, hor kullanmak, özürsüz olarak 1-2 gün işe gelmemek, resmi araç
ve gereçleri özel menfaat için kullanmak, görevle ilgili yükümlü olduğu kişilere yanlış beyanda
bulunmak ve görev sırasında amirine saygısızlık etmek aylıktan kesme cezasına sebebiyet veren
durumlardır. Aylıktan kesme cezası memurun, brüt aylığından 1/30 - 1/8 arasında kesinti yapılmasıyla
uygulanır.
d-Kademe İlerlemesinin Durdurulması
Göreve sarhoş gelmek veya görev yerinde alkollü içki içmek, Özürsüz ve kesintisiz 3-9 gün işe gelmemek,
görevinden çıkar sağlamak, amirine veya emri altındakilere küçük düşürücü hakaret ve fiillerde bulunmak,
görev sınırları içerisindeki bir alanı kendi çıkarları için kullanmak, görevin icrası sırasında dil, din, ırk gibi
faktörler üzerinden ayrımcılık yapmak kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına sebebiyet veren
durumlardır. Açıklanması yasaklanan bilgileri açıklamak ve mal bildiriminde bulunmamak, verilen emirleri
kasten uygulamamak ve bir siyasi parti lehine ya da aleyhine eylemde bulunmak gibi bazı eylemler de
kademe ilerlemesinin durdurulması cezasına sebebiyet veren unsurlardır. Fiillerin ağırlık derecesine göre
memurun, bulunduğu kademesinin 1-3 yıl arayla durdurulmasına karar verilebilir.
e-Kamu Görevinden Çıkarma
İdeolojik veya siyasi amaçlarla kurumların sukün ve çalışma düzenini bozmak, boykot, işgal, kamu
hizmetlerinin yürütülmesini engelleme, işi yavaşlatma ve grev gibi eylemlere katılmak veya bu
amaçlarla toplu olarak göreve gelmemek, bunları tahrik ve teşvik etmek veya yardımda bulunmak,
yasaklanmış bir yayını veya siyasi bir propagandayı yaymak, çoğaltmak, dağıtmak veya basmak,
siyasi partiye üye olmak ve bir yıl içerisinde 20 iş günü özürsüz olarak işe gelmemek kamu
görevinden uzaklaştırma için gerekli suçlardır. Doğal afet, savaş, olağanüstü hal gibi durumlarda
amirinin emrini dinlememek, yüz kızartıcı utan verici suçlar işlemiş olmak, siyasi ve ideolojik
eylemlerden arananları gizlemek, yurt dışında devletin itibarını düşürecek eylemlerden bulunmak,
terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde bulunmak, Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkındaki
Kanuna aykırı fiilleri işlemek memuriyetten çıkarma için gerekli eylemlerdir. Yukarıda sayılan
eylemleri işleyen kamu görevlisi; bir daha memuriyete alınmamak suretiyle kamu görevinden
çıkarılır.