A

ĐH Y DƯỢC TP.HCM Chemistry B

C
KHOA KHCB
BM HÓA

Giảng viên NGUYỄN LÊ VŨ

: 0983.840.402
: nguyenlevu@ump.edu.vn
 A

Chem B

C Chương 4 ĐỘNG HÓA HỌC

 Au Cu

Mục tiêu
Chemistry Fe Bi
Co Ni

❑ Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến vận tốc phản ứng.

❑ Vận dụng kiến thức động hóa học để tính thời gian đào

thải của thuốc.

❑ Vận dụng kiến thức cân bằng hóa học để gải thích một

số cân bằng trong cơ thể sống.

 Au Cu

Thông điệp chính Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

❑ Ba (3) yếu tố chính ảnh hưởng đến vận tốc phản ứng:
nồng độ; nhiệt độ; xúc tác;
 Tính thời gian bán hủy của 3 loại phản ứng:
[𝐴 ]
- Phản ứng bậc 0 : 𝑡1/2 = 0
2.𝑘0
𝑙𝑛2
- Phản ứng bậc 1 : 𝑡1/2 = 𝑘1
1
- Phản ứng bậc 2 : 𝑡1/2 = 𝑘2 [𝐴0 ]

 Nguyên lý dịch chuyển cân bằng Lechatelier

“Khi thay đổi điều kiện (t,C,P) của phản ứng cân bằng thì phản ứng sẽ
xẩy ra theo chiều chống lại sự thay đổi đó”
 Au Cu

Chemistry Fe Bi

Nội dung Co Ni

4.1 Các khái niệm trong Động Hóa Học

4.2 Tốc độ phản ứng

4.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng

4.4 Cân bằng hóa học

Tài liệu tham khảo

 Au Cu

Sinh viên cần tham khảo trước Bi

Chemistry Fe

Co Ni

[1] HOÙA ÑAÏI CÖÔNG

PGS.TSKH Phan An, Nxb Giaùo Duïc Vieät Nam
( Duøng cho ñaøo taïo baùc só ña khoa )
Tr. 62 – Tr. 82 : Nhieät hoùa hoïc (xem laïi kieán thöùc ñaõ hoïc )
Tr. 83 – Tr.108 : Ñoäng hoùa hoïc
[2] HOÙA ÑAÏI CÖÔNG
Nguyeãn Ñöùc Chung-Nxb ÑHQG Tp.HCM
Tr. 222 – Tr. 244 : Ñoäng hoùa hoïc
[3] HOÙA SINH Y HOÏC
GS. Ñoã Ñình Hoà-Nxb Y HOÏC
Tr. 49 – Tr. 54 : Hoùa hoïc hemoglobin
 A

Chem B

4.1

Một số khái niệm trong

động hóa học
 Au Cu

Fe Bi
1. Động hóa học
Chemistry

Co Ni

Laø nghaønh khoa hoïc nghieân cöùu veà toác ñoä phaûn öùng,

Cô cheá phaûn öùng vaø caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaûn öùng

▪ Toác ñoä phaûn öùng : tức laø xaûy ra nhanh hay chaäm

▪ Cô cheá phaûn öùng: Caùc giai ñoaïn trung gian cuûa phaûn öùng

▪ Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaûn öùng: []; t; p; xt …

 Au Cu

2. Phaûn öùng ñôn giaûn – Phaûn öùng phöùc taïp Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

▪ Phaûn öùng ñôn giaûn

Quaù trình phaûn öùng chæ xaûy ra qua 1 giai ñoaïn

▪ Phaûn öùng phöùc taïp:

Quaù trình phaûn öùng xaûy ra qua nhieàu giai ñoaïn

 Au Cu

2. Phaûn öùng ñôn giaûn – Phaûn öùng phöùc taïp Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

10

Thí duï: NO(k) + O3(k) → NO2(k) + O2(k)

Xaûy ra một giai ñoaïn  Phản ứng đơn giản

Thí dụ: Na2S2O3 + H2SO4 → Na2SO4 + SO2+S+ H2O

Na2S2O3 (l) + H2SO4(l) → Na2SO4 (l) + H2S2O3 (l) (1)

H2S2O3 (l) → SO2 (k)+ S (r) + H2O (l) (2)

Xaûy ra theo 2 giai ñoaïn  Phản ứng phức tạp

10
 Au Cu

3. Cô cheá phaûn öùng

Chemistry Fe Bi
Co Ni

11

Taäp hôïp caùc giai ñoaïn phaûn ứng goïi laø cô cheá p.ö

 Giai ñoaïn chaäm nhaát quyeát ñònh toác ñoä phaûn öùng

Ví dụ: 2NO + 2H2  N2 + 2H2O

Giai đoạn 1: 2NO  N2O2

Giai đoạn 2: N2O2 + H2  N2 + H2O2

Giai đoạn 3 : H2O2 + H2  2H2O

11
 Au Cu

4. Phaûn öùng ñoàng theå – dò thể

Chemistry Fe Bi
Co Ni

12

▪ Ñoàng theå - chaát phaûn öùng vaø saûn phaåm ôû cuøng 1 pha

Ví duï: H2(k) + N2 (k)  NH3(k)

▪ Dò theå - chaát phaûn öùng vaø saûn phaåm ôû 1 vaøi pha khaùc nhau

Ví duï: AgNO3(dd) + NaCl (dd)  AgCl(r) +NaNO3(dd)

12
 A

Chem B

4.2 Vận tốc phản ứng & k

▪ Biểu thức vận tốc phản ứng
▪ Năng lượng hoạt hóa
▪ Thời gian bán hủy
▪ Xác định bậc phản ứng
Cần nắm các dạng bài tập
 Au Cu

1. Vaän toác phaûn öùng Bi

Chemistry Fe

Co Ni

14

Coù theå xaùc ñònh vaän toác phaûn öùng baèng ñoä bieán thieân
noàng ñoä cuûa chaát phaûn öùng hay saûn phaåm theo thôøi gian

A + B → D + E
“+”: saûn phaåm
Vaän toác trung bình v p­ =  C
t “-” : chaát phaûn öùng

Vaän toác töùc thôøi v tt =  lim C =  dC

t→0 t dt

Ñôn vò vaän toác phaûn öùng: mol / lit.thôøi gian

 Au Cu

Bi
❖ Ñoái vôùi moät phaûn öùng coù heä soá tæ löôïng khaùc 1
Chemistry Fe

Co Ni

15

Cho phaûn öùng: aA + bB → dD + eE

▪ Vaän toác trung bình

1 [A] 1 [B] 1 [D] 1 [E]

v =− . =− . = . = .
p­ a t b t d t e t

▪ Vaän toác töùc thôøi

1 d[A] 1 d[B] 1 d[D] 1 d[E]

v tt = − . =− . = . = .
a dt b dt d dt e dt
15
 Au Cu

Bi
2. Thuyeát va chạm
Chemistry Fe

Co Ni

16

▪ Ñeå caùc phaân töû coù theå töông taùc vôùi nhau, chuùng phaûi va chaïm vaøo
nhau

▪ Noàng ñoä caøng cao, xaùc suaát va chaïm caøng cao, soá va chaïm caøng
lôùn, phaûn öùng xaûy ra caøng nhanh

▪ Khoâng phaûi taát caû moïi va chaïm ñeàu daãn ñeán saûn phaåm. Chæ moät soá
nhoû va chaïm coù theå daãn ñeán saûn phaåm,đoù laø nhöõng va chaïm höõu
hieäu

▪ Ñeå coù va chaïm höõu hieäu caùc phaân töû phaûi coù ñuû naêng löôïng vaø
phaûi va chaïm theo moät höôùng nhaát ñònh

▪ Nhieät ñoä caøng cao, naêng löôïng cuûa caùc phaân töû caøng cao, phaûn öùng
xaûy ra caøng nhanh
 Au Cu

Bi
❖ Thí duï veà söï va chaïm coù hieäu quaû
Chemistry Fe

Co Ni

17

▪ Neáu Cl va chạm vôùi nguyeân töû Cl trong NOCl thì saûn phaåm laø Cl2 vaø NO. Va chaïm
naøy laø va chaïm ñuùng höôùng hay va chạm hiệu quả (a)
▪ Neáu Cl va chạm vôùi nguyeân töû O trong NOCl thì seõ khoâng coù saûn phaåm naøo hình
thaønh, laø moät va chaïm khoâng hieäu quaû (b)
17
 Au Cu

❖ Thuyeát va chaïm &ø naêng lượng hoaït hoùa Ea Chemistry Fe Bi

Co Ni

18

▪ Theo Arrhenius: phaân töû phaûi ñaït ñöôïc naêng löôïng toái thieåu
naøo ñoù ñeå coù theå phaûn öùng. Taïi sao?
- Ñeå coù theå hình thaønh saûn phaåm, caàn phaûi caét ñöùt caùc lieân
keát cuõ trong taùc chaát.
- Ñeå caét ñöùt lieân keát caàn phaûi coù naêng löôïng.
▪ Naêng löôïng hoïat hoùa Ea, laø naêng löôïng toái thieåu maø phaân töû
caàn coù ñeå coù theå tham gia phaûn öùng.
 Phaân töû coù naêng löôïng nhoû hôn Ea, phaûn öùng khoâng xaûy ra
 Au Cu

❖ Hình minh hoïa Fe Bi

Chemistry

Co Ni

19

Söï va chaïm Naêng löôïng hoaït hoùa Ea

19
 Au Cu

❖ Hình minh hoïa

Chemistry Fe Bi
Co Ni

20

20
 Au Cu

❖ Hình minh hoïa

Chemistry Fe Bi
Co Ni

21

Naêng löôïng hoaït hoùa Ea vaø hieäu öùng nhieät cuûa phaûn öùng
21
 Au Cu

3. Ñònh luaät taùc duïng khoái löôïng – baäc phaûn öùng

Chemistry Fe Bi
Co Ni

22

aA + bB ⎯⎯
→ k
dD + eE
a. Ñònh luaät taùc duïng khoái löôïng
k: haèng soá toác ñoä phaûn öùng

v = k.[A] .[B]m n [A], [B] : noàng ñoä taïi thôøi ñieåm xeùt
m,n : baäc phaûn öùng theo chaát A, B
b. Baäc phaûn öùng
▪ m+n : baäc phaûn öùng toång quaùt
▪ Baäc phaûn öùng chæ xaùc ñònh baèng thöïc nghieäm
▪ Baäc phaûn öùng coù theå laø soá leû, soá aâm, döông hay 0
▪ Caùc phaûn öùng coù baäc ≥ 3: phaûn öùng khoù xaûy ra.
 Au Cu

❖ Baøi taäp aùp duïng

Chemistry Fe Bi
Co Ni

23

Câu 1. Cho phản ứng sau : 2A (k)+ B (k)  C (k)

có hằng số vận tốc k = 0,5.
Nồng độ ban đầu của A là 6M, của B là 5M. Vận
tốc phản ứng khi đã có 55% chất B tham gia phản ứng có
giá trị là
(Giả sử phản ứng có bậc phản ứng của từng tác chất
trùng với hệ số tỉ lượng)
A. 0,281. B. 0,350.
C. 0,562. D. 2,250
 Au Cu

Đáp án Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

24

2A(k) + B(k) ⎯⎯
→ C(k)
ban ®Çu : 6 5 0
55 55
ph¶n øng : 2.5. 5.
100 100
t¹i thêi ®iÓm t : 0,5 2, 25

v t = k.[A] [B] = A 2

A. 0,281 B. 0,350
C. 0,562 D. 2,25
 Au Cu

❖ Baøi taäp aùp duïng

Chemistry Fe Bi
Co Ni

25

Caâu 2. Cho phaûn öùng sau

2NO(k) + O2(k) → 2NO2(k)

Khi giaûm noàng ñoä caùc chaát phaûn öùng xuoáng 3

laàn, toác ñoä phaûn öùng thay ñoåi nhö theá naøo?

A. taêng 27 laàn C. giaûm 27 laàn

B. Taêng 3(m+n) laàn D. giaûm 3(m+n) laàn

 Au Cu

Đáp án
Chemistry Fe Bi
Co Ni

26

Ta coù bieåu thöùc vaän toác phaûn öùng luùc ñaàu vaø luùc sau

v 0 = k.[NO]m [O 2 ]n
1 m 1 1 1
v s = k.[ NO] [ O 2 ] = ( m+ n) k.[NO] [O 2 ] = ( m+ n) v 0
n m n

3 3 3 3

A. taêng 27 laàn C. giaûm 27 laàn

B. Taêng 3(m+n) laàn D. giaûm 3(m+n) laàn

 Au Cu

Bi
4. Haèng soá toác ñoä phaûn öùng
Chemistry Fe

Co Ni

27

a. YÙ nghóa cuûa k v = k.[A] .[B] m n

Khi [A] = [B] = 1 → V = k

→ k: toác ñoä rieâng cuûa phaûn öùng

b. Phương trình Arrhenius

A : hằng số đối với mỗi phản ứng
 Ea  Ea: naêng löôïng hoaït hoùa
 − RT 
k = A.e  
T : nhieät ñoä tuyeät ñoái
R = 8,314 J/mol.K = 1,987 cal/mol.K
→ k phuï thuoäc nhieät ñoä
 Au Cu

Bi
4. Haèng soá toác ñoä phaûn öùng
Chemistry Fe

Co Ni

28

c. Phương trình thöïc nghieäm Van’t Hoff

▪ Khi taêng nhieät ñoä leân 10oC thì toác ñoä phaûn öùng taêng leân
khoaûng töø 2 ñeán 4 laàn.
▪ Soá laàn taêng naøy ñöôïc goïi laø heä soá nhieät ñoä cuûa toác ñoä,
ñöôïc kyù hieäu  = 2  4

(t 2 −t1 ) kt2 : haèng soá toác ñoä ôû nhieät ñoä t2

vt2 k t2
= =γ 10
kt1 : haèng soá toác ñoä ôû t1
v t1 k t1 vôùi t1 < t2
 Au Cu

❖ Năng lượng hoạt hoùa Ea Chemistry Fe Bi

Co Ni

29

Laáy tích phaân xaùc ñònh bieåu d lnk Ea

= 2
thöùc Arrhenius dt RT

k T1 Ea 1 1
ln =  −  T1,T2 : nhieät ñoä tuyeät ñoái (0K)
k T2 R  T2 T1 
R = 8,314 (J.mol-1 .K-1)
 T1T2  k T1
E a = R.   .ln
 T1 − T2  k T2
29
 Au Cu

❖ Baøi taäp aùp duïng

Chemistry Fe Bi
Co Ni

30

Câu 3. Cho phản ứng sau:

2NO (k) + O2(k)  2 NO2(k)

ở 25 0C có hs tốc độ k1 = 7,1.103

ở 100 0C có hs tốc độ k2 = 1,0x104

Năng lượng hoạt hóa Ea (KJ/mol) của phản ứng trên bằng ?

A. 4,220 B. 17,25

C. 27,25 D. 53,78
 Au Cu

Đáp án Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

31

 T1T2  k T1
Ea = R.   .ln
 T1 − T2  k T2
 298x373  7,1.10
3
= 8,314.   ln = A (KJ/ mol)
 298 − 373  1,0.10
4

A. 4,220 B. 17,25
C. 27,25 D. 53,78
 Au Cu

❖ Baøi taäp aùp duïng

Chemistry Fe Bi
Co Ni

32

Câu 4. Biết hệ số nhiệt độ của tốc độ phản ứng là 2,04. Khi tăng

nhiệt độ phản ứng thêm 45 0C, thì tốc độ phản ứng sẽ tăng hay

giảm bao nhiều lần ?

A. giảm 2,04 lần B. tăng 2,04 lần.

C. tăng 24,7 lần. D. giảm 24,7 lần

 Au Cu

Đáp án Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

33

t 2 − t1
v 2 = v1. 10
= C

A. giảm 2,04 lần B. tăng 2,04 lần

C. tăng 24,7 lần D. giảm 24,7 lần
 Au Cu

❖ Baøi taäp aùp duïng

Chemistry Fe Bi
Co Ni

34

Caâu 5. Cho phaûn öùng coù heä soá nhieät ñoä  = 2,5 .

Phaûn öùng keát thuùc sau thôøi gian bao laâu ( phuùt) ôû 2000C ?

Bieát ôû 150 0C phaûn öùng keát thuùc sau 16 (phuùt).

A. 0,0250 B. 0,164 C. 0,156 D. 6,40

 Au Cu

Đáp án Bi
Chemistry Fe

Co Ni

35

Theo Ahrenius 200−150

v 200 = v150 .(2,5) 10
= (2,5)5.V150

Thôøi gian hoaøn thaønh phaûn öùng tæ leä nghòch vôùi toác ñoä phaûn öùng

thêi gian p.­ ë 200 0 C v150

0
=
thêi gian p.­ ë 150 C v 200
thêi gian p.­ ë 200 0 C 1
 =
16 (2,5)5
 thêi gian p.­ ë 200 0 C = 0,164 ( phót )

A. 0,0250 B. 0,164 C. 0,156 D. 6,40

 Au Cu

Fe Bi
d. Haèng soá toác ñoä cuûa moät vaøi phaûn öùng
Chemistry

Co Ni

36

▪ Phaûn öùng baäc 0 v = k  Ñôn vò k : mol/L.thôøi gian

▪ Phaûn öùng baäc 1 v = k[A]

mol
v L.thôøi gian 1
k= → ñôn vò k = =
[ A] mol thôøi gian
L
▪ Phaûn öùng baäc 2 v = k[A]2
mol
v L.thôøi gian L
k= → ñôn vò k = =
[ A] 2
 mol 
2
mol.thôøi gian
 
 L 
 Au Cu

e. Phöông trình ñoäng hoïc - thôøi gian baùn huûy

Chemistry Fe Bi
Co Ni

37

❖ Phaûn öùng baäc 1 v = k1.[A]

A ⎯⎯→ C +
K1
D
Taïi thôøi ñieåm t = 0 [A0]
Sau thôøi gian t = x [A]
1
▪ Thời gian baùn huûy: khi [A]= [A0]
2

ln 2 0,693
t1/2 = =
k1 k1
 Au Cu

e. Phöông trình ñoäng hoïc - thôøi gian baùn huûy

Chemistry Fe Bi
Co Ni

38

❖ Phaûn öùng baäc 2 v = k2.[A]2

2A ⎯⎯→ C + D
K2

Taïi thôøi ñieåm t = 0 [A0]

Sau thôøi gian t = x [A]
1
▪ Thời gian baùn huûy: khi [A]= [A0]
2

1
t1/2 =
k 2 [A 0 ]
 Au Cu

e. Phöông trình ñoäng hoïc - thôøi gian baùn huûy

Chemistry Fe Bi
Co Ni

39

❖ Phaûn öùng baäc 2

A + B ⎯⎯→ C + D K2

▪ Tröôøng hôïp [A0]=[B0] v = k2.[A].[B] = k2.[A]2

▪ Tröôøng hôïp [A0]  [B0] v = k2.[A].[B]

Tham khaûo theâm trong E-Book HOÙA ÑAÏI CÖÔNG-ÑH Y DÖÔÏC TP.HCM
Phaàn 4.3.3 Phöông trình ñoäng hoïc
 Au Cu

❖ Baøi taäp aùp duïng

Chemistry Fe Bi
Co Ni

40

Caâu 6. Quaù trình chuyeån hoùa xiclopropan thaønh propen

ôû pha khí coù haèng soá toác ñoä k = 6,7x10-4 s-1 taïi 500 0C.

CH3CH=CH2

Chu kyø baùn huûy cuûa phaûn öùng bằng ?

A. 1034,3 s B.1034,5 s
C. 0,183x104 s D. 0,138x104 s
 Au Cu

Chemistry Fe Bi
Đáp án Co Ni

41

Với đơn vị của k là s-1 nên đây là phản ứng bậc 1, do đó

áp dụng công thức tính thời gian bán hủy của phản ứng bậc 1.

ln 2 ln 2
t1/2 = = −4
= 1034,5 (s)
k1 6,7x10

A. 1034,3 s B.1034,5 s

C. 0,183x104 s D. 0,138x104 s
 Au Cu

Chemistry Fe Bi
5. Cách xác định bậc của phản ứng Co Ni

42

▪ Phaûn öùng baäc 0

CaCO3 (r) → CaO (r) + CO2 (k) v = k.[CaCO3]0 = k
▪ Phaûn öùng baäc 1
I2 → 2I v = k[I2]
2N2O5 → 4NO2 + O2 v = k[N2O5]
▪ Phaûn öùng baäc 2
NO + O3 → NO2 + O2 v = k.[NO].[O3]
2 HI → H2 + I2 v = k.[HI]2

▪ Phaûn öùng baäc 3/2

CH3CHO (k) → CH4 (k) + CO (k) v = k.[CH3CHO]3/2
 Au Cu

Chemistry Fe Bi
❖ Nghieân cöùu thöïc nghieäm ñeå tìm baäc phaûn öùng Co Ni

43

2 NO (k) + O2 (k)  2 NO2 (k) v = k[NO]m[O2]n

Vaän toác Noàng ñoä ban ñaàu phaûn öùng

Thöù töï thí nghieäm
(M.s-1) [NO] [O2]
Thí nghieäm 1 1,2 x 10-8 0,10 0,10
Thí nghieäm 2 2,4 x 10-8 0,10 0,20
Thí nghieäm 3 1,08 x 10-7 0,30 0,10

Xaùc ñònh baäc rieâng phaàn cuûa NO (m); vaø O2 (n)

 Au Cu

 Chọn từng cặp phản ứng có nông độ chất tham giam phản Chemistry Fe Bi
Co Ni
ứng bằng nhau, lập tỷ lệ để đơn giản ẩn số còn lại.
44

▪ Xaùc ñònh baäc rieâng phaàn cuûa NO , xeùt 2 thí nghieäm 1 vaø 3
3m = 9 m = 2
▪ Xaùc ñònh baäc rieâng phaàn cuûa O2 , xeùt 2 thí nghieäm 1 vaø 2
2n = 2 n = 1
Vaäy v = k.[NO]2.[O2]1

k = 1,2x10-5 (M-2.s-1)

Vaø baäc toaøn phaàn cuûa phaûn öùng laø : 2 +1 = 3

 Au Cu

❖ Baøi taäp aùp duïng

Chemistry Fe Bi
Co Ni

45

Caâu 7. Xaùc ñònh baäc phaûn öùng vaø haèng soá toác ñoä k

2H2O2 (l) + I- (dd) ⎯⎯

→ 2 H2O (l) + O2 (k)

Vaän toác Noàng ñoä ban ñaàu phaûn öùng

Thöù töï thí nghieäm
(M.s-1) [H2O2] (M) [I-] (M)
Thí nghieäm 1 2,3 x 107 1,0 x 10-2 2,0 x 10-3
Thí nghieäm 2 4,6 x 107 2,0 x 10-2 2,0 x 10-3
Thí nghieäm 3 6,9 x 107 3,0 x 10-2 2,0 x 10-3
Thí nghieäm 4 4,6 x 107 1,0 x 10-2 4,0 x 10-3
Thí nghieäm 5 6,9 x 107 1,0 x 10-2 6,0 x 10-3
 Au Cu

Chemistry Fe Bi
Đáp án v= k.[H2O2]m.[I-]n Co Ni

46

▪ Xaùc ñònh baäc rieâng phaàn cuûa H2O2 , xeùt 2 thí nghieäm 1 vaø 2
2m = 2  m=1

▪ Xaùc ñònh baäc rieâng phaàn cuûa I- , xeùt 2 thí nghieäm 1 vaø 4
2n = 2  n=1

Vaäy v = k.[H2O2]1.[I-]1 ; k = 1,15x1012 (L.mol-1.s-1)

Vaø baäc toaøn phaàn cuûa phaûn öùng laø : 1 +1 = 2

A. 1 vaø 1,15x1012 (L.mol-1s-1) C. 2 vaø 1,15x1014 ø (L.mol-1s-1)

B. 2 vaø 1,15x1012 (L.mol-1s-1) D. 3 vaø 1,15x1014 (L.mol-1s-1)

 A

Chem B

4.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến v

▪ Nhiệt độ
▪ Nồng độ
▪ Xúc tác
 Au Cu

1. AÛnh höôûng cuûa noàng ñoä Fe Bi

Chemistry

Co Ni

48

❖ Định luật tác dụng khối lượng

v = k.[A] .[B] m n

Khi taêng noàng ñoä [A], [B] thì V 

 Au Cu

2. AÛnh höôûng cuûa nhieät ñoä Chemistry Fe Bi

Co Ni

49

a. Phương trình Arrhenius

 Ea 
− 
k = A.e  RT 

b. Phương trình thöïc nghieäm Van’t Hoff

(t 2 −t1 )
vt2 k t2
= =γ 10
v t1 k t1
Khi T thì k  V
 Au Cu

3. AÛnh höôûng cuûa chaát xuùc taùc

Chemistry Fe Bi
Co Ni

50

▪ Chaát xuùc taùc laø chaát laøm taêng toác ñoä phaûn öùng hoaëc gaây
neân phaûn öùng baèng caùch tham gia vaøo caùc giai ñoaïn phaûn
öùng trung gian, cuoái phaûn öùng ñöôïc baûo toaøn veà chaát vaø
löôïng

1
Ví duï : H2O2 ⎯⎯⎯ MnO2
→ H2O + O2
2
Coù maët cuûa xuùc taùc MnO2 laøm taêng toác ñoä phaân huûy H2O2

▪ Chaát öùc cheá laø chaát laøm cho toác ñoä phaûn öùng chaäm laïi.
 Au Cu

❖ Moät soá loaïi phaûn öùng xuùc taùc vaø taùc duïng cuûa xuùc taùc
Chemistry Fe Bi
Co Ni

51

▪ Phaûn öùng xuùc taùc ñoàng theå

▪ Phaûn öùng xuùc taùc dò theå
▪ Phaûn öùng xuùc taùc enzim
▪ Phaûn öùng quang hoùa
▪ Phaûn öùng daây chuyeàn (coù maët cuûa caùc goác töï do)

Tham khaûo theâm trong

E-Book HOÙA ÑAÏI CÖÔNG-ÑH Y DÖÔÏC TP.HCM
 A

Chem B

4.4 CÂN BẰNG HÓA HỌC

▪ Hằng số cân bằng KC , KP

▪ Các yếu tố ảnh hưởng đến cân bằng

▪ Nguyên lý dịch chuyển cân bằng

 Au Cu

4.4.1 Khaùi nieäm veà phaûn öùng caân baèng

Chemistry Fe Bi
Co Ni

53

N 2O4 (r) N 2O4 (k) ⎯⎯

→ NO2 (k) N 2O4 (k) NO2 (k)
 Au Cu

N 2O 4 (k) NO 2 (k) Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

54

▪ Caân baèng hoaù hoïc laø traïng thaùi cuûa phaûn öùng maø
noàng ñoä cuûa taát caû caùc taùc chaát vaø saûn phaåm ñeàu
khoâng ñoåi theo thôøi gian.

▪ Caân baèng hoaù hoïc laø caân baèng ñoäng vì phaûn öùng
khoâng döøng. Toác ñoä phaûn öùng thuaän vaø nghòch
baèng nhau

54
 Au Cu

Xét phản ứng A B Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

55

Toác ñoä phaûn öùng thuaän: A→B vt = kt.[A]

Toác ñoä phaûn öùng nghòch: B→A vn = kn.[B]

Taïi caân baèng vt = v n

Do ñoù trong moät quaù trình caân baèng, khi phaûn öùng xaûy ra

[A] seõ giaûm ñeán haèng soá,

[B] seõ taêng töø zeroâ ñeán haèng soá.

55 Khi [A] vaø [B] laø haèng soá, phaûn öùng ñaït ñeán caân baèng.
 Au Cu

4.4.2 Thöông soá Q & Haèng soá caân baèng K

Chemistry Fe Bi
Co Ni

56

aA + bB cC + dD
Kt
Xeùt p.ö toång quaùt
Kn

Ta ñònh nghóa Q laø thöông soá cho p.ö toång quaùt treân
c d
[C] [D]
Q= a b
[A] [B]
Trong ñoù [A],[B],[C],[D] laø noàng ñoä mol cho baát kyø ôû thôøi
ñieåm naøo
Khi phaûn öùng ñaït tôùi caân baèng thì Q = K.
56 K goïi laø haèng soá caân baèng.
 Au Cu

4.4.3 Haèng soá caân baèng KC, KP Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

57

aA + bB cC + dD
Kt
Xeùt p.ö toång quaùt
Kn

Tæ soá giöõa noàng ñoä saûn phaåm vaø taùc chaát ôû traïng thaùi caân
baèng khoâng phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn taùc chaát vaø saûn
phaåm luùc ban ñaàu vaø ñöôïc goïi laø haèng soá caân baèngK

k t [C]c [D]d
K cb = = a b
= KC
k n [A] [B]
Thoâng thöôøng ta boû qua ñôn vò cuûa haèng soá caân baèng
57
 Au Cu

Bi
Khi caùc chaát trong phaûn öùng laø caùc chaát khí
Chemistry Fe

❖ Co Ni

58

aA(k) + bB(k) cC(k) + dD(k)

Kt
Kn
c d
P .P
KP = C
a
D
b
P .P A B

▪ Moái lieân heä göõa KP & KC

K P = K C (RT) n víi n = (c + d) - (a + b)

P : Aùp suaát rieâng phaàn cuûa khí trong hoãn hôïp phaûn öùng
58
 Au Cu

❖ Giaù trò cuûa haèng soá caân baèng Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

59

❖ Haèng soá caân baèng K laø tæ leä giöõa noàng ñoä saûn phaåm vaø
taùc chaát ôû traïng thaùi caân baèng.
▪ Do ñoù K caøng lôùn thì taïi caân baèng saûn phaåm caøng nhieàu.
▪ K caøng nhoû thì taïi caân baèng taùc chaát caøng nhieàu.
▪ Neáu K >> 1, thì taïi caân baèng saûn phaåm laø chuû yeáu, phaûn
öùng dòch veà phía phaûi.
▪ Neáu K<< 1, thì taïi caân baèng taùc chaát laø chuû yeáu, phaûn öùng
dòch veà phía traùi.
59 ▪ Coù theå ñeán traïng thaùi caân baèng töø baát kyø höôùng naøo
 Au Cu

❖ Tính chaát haèng soá caân baèng Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

60

▪ Haèng soá caân baèng khoâng phuï thuoäc vaøo noàng ñoä taùc chaát
vaø saûn phaåm.
▪ Haèng soá caân baèng khoâng phuï thuoäc vaøo aùp suaát.
▪ Haèng soá caân baèng phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä.
▪ Haèng soá caân baèng phuï thuoäc vaøo baûn chaát cuûa phaûn öùng.
▪ Coù theå ñi tôùi traïng thaùi caân baèng töø baát kyø höôùng naøo.Tuy
nhieân ôû ñieàu kieän nhieät ñoä nhaát ñònh haèng soá caân baèng cuûa
moät phaûn öùng luoân laø haèng soá
60
 Au Cu

4.4.4 Haèng soá caân baèng vaø naêng löôïng töï do Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

61

▪ G°aùp duïng cho traïng thaùi chuaån.

▪ K(haèng soá caân baèng) aùp duïng cho traïng thaùi caân baèng
▪ ΔG vaø thöông soá Q aùp duïng cho traïng thaùi baát kyø.
▪ Ñeå xaùc ñònh phaûn öùng ñaõ ñaït caân baèng chöa caàn tính:

G T( p­) = G 0
T( p­) + R.T.lnQ
Taïi thôøi ñieåm caân baèng , Q= K vaø ΔGT(pö) = 0, do ñoù

G T( p­) = G T(
0
p­) + R.T.lnK NÕu G 0T( p­)  0 th × K > 1
0 = G 0T( p­) + R.T.lnK NÕu G 0T( p­) = 0 th × K = 1

61
G 0T( p­) = − R.T.lnK NÕu G 0T( p­)  0 th × K < 1
 Au Cu

G T( p­) = G T(
0
p­) + R.T.lnQ
Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

62

Taïi thôøi ñieåm caân baèng , Q= K vaø ΔGT(pö) = 0, do ñoù

G 0T( p­) = − R.T.lnK

G 0T( p­)
 ln K = −
RT

Phaûn öùng xaûy ra trong dung dòch G 0T( p­) = − R.T.lnK C

Phaûn öùng xaûy ra coù söï tham gia

Cuûa chaát khí
G 0
T( p­) = − R.T.lnK P
62
 Au Cu

4.4.5 Nguyeân lyù LeChartelier Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

63

“Neáu taùc ñoäng leân

caân baèng moät yeáu toá
naøo ñoù, thì caân baèng
seõ dòch chuyeån theo
höôùng choáng laïi taùc
ñoäng ñoù”
1850 - 1936
 Au Cu

❖ Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán caân baèng Fe Bi

Chemistry

Co Ni

64

a. Aûnh höôûng cuûa noàng ñoä

▪ Nếu ta thêm tác chất vào hệ thì phản ứng sẽ dịch
chuyển theo chiều tạo thành sản phẩm
▪ Nếu ta thêm sản phẩm vào hệ thì phản ứng sẽ dịch
chuyển theo chiều tạo thành tác chất.

Tổng quát: “Đối với một hệ cân bằng, nếu tăng nồng độ
của một chất thì cân bằng sẽ chuyển dịch về phía làm
giảm nồng độ chất đó và ngược lại”
 Au Cu

b. Aûnh höôûng cuûa nhieät ñoä

Chemistry Fe Bi
Co Ni

65

t0
❖ Phaûn öùng thu nhieät ΔH > 0: A+B C + D − Q ( H  0)

▪ Taêng nhieät ñoä, phaûn öùng dòch chuyeån veà phía thuaän laø phía thu nhieät
(giaûm nhieät ñoä).
▪ Giaûm nhieät ñoä, phaûn öùng dòch chuyeån veà phía nghòch laø phía toaû nhieät
(taêng nhieät ñoä).
t0
❖ Phaûn öùng toaû nhieät ΔH < 0: A+B C + D + Q ( H  0)
▪ Taêng nhieät ñoä, phaûn öùng dòch chuyeån veà phía nghòch laø phía thu nhieät
(giaûm nhieät ñoä).
▪ Giaûm nhieät ñoä, phaûn öùng dòch chuyeån veà phía thuaän laø phía toaû nhieät
(taêng nhieät ñoä).
65
 Au Cu

c. Aûnh höôûng cuûa Aùp suaát Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

66

Đối với các phản ứng có mặt các chất khí, ở điều kiện cân bằng:

▪ Nếu tăng áp suất của hệ thì cân bằng sẽ dịch chuyển về phía

giảm áp suất (tức là về phía tạo thành ít các phân tử khí hơn).

▪ Nếu giảm áp suất của hệ thì cân bằng sẽ dịch chuyển về phía

tăng áp suất (tức là về phía tạo thành nhiều các phân tử khí

hơn).
66
Cám ơn các em đã
tích cực thảo luận

Chúc các em luôn vui khỏe và học thật tốt !