A

ĐH Y DƯỢC TP.HCM Chemistry B

C
KHOA KHCB
BM HÓA

Giảng viên NGUYỄN LÊ VŨ

: 0983.840.402
: nguyenlevu@ump.edu.vn
 A

Chem B

C Chương 3

NHIỆT ĐỘNG HÓA HỌC

 A

Chem B

C Phần 1

MỘT SỐ KHÁI NIỆM TRONG

NHIỆT ĐỘNG HỌC

 Au Cu

Chemistry Fe Bi
1. Nhiệt động hóa học Co Ni

▪ Nghiên cứu sự chuyển hóa giữa hóa năng và các

dạng năng lượng khác.

▪ Hiệu ứng nhiệt của quá trình hóa học.

▪ Điều kiện bền cuả hệ hóa học.

 Au Cu

Chemistry Fe Bi
2. Cơ sở nghiên cứu Co Ni

Nguyên lý thứ I & nguyên lý thứ II Nhiệt động học

▪ Rút ra từ kinh nghiệm

▪ Không chứng minh bằng toán học

Dựa vào những định luật của nhiệt đông học, người ta nghiên cứu các

quá trình trong máy nén, trong các động cơ đốt trong và động cơ phản

lực, các quá trình xảy ra trong điện phân, trong pin điện và trong phản

ứng hóa học…. Những nghiên cứu trên, cho phép ta điều khiển theo ý

muốn những quá trình lý hóa học trong sản xuất.

 Au Cu

3. Nhiệt động học bao gồm các ngành Fe Bi

Chemistry

Co Ni

a. Nhiệt động học lí học

Nghiên cứu những định luật của sự biến hóa năng lượng
b. Nhiệt động học kĩ thuật
Nghiên cứu sự biến đổi giữa nhiệt và công cơ học sinh ra
trong các loại máy nhiệt
c. Nhiệt động hóa học
Học cách áp dụng các định luật của nhiệt động học vào hóa
học từ đó rút ra một số đại lượng làm tiêu chuẩn để dự đoán chiều
của một phản ứng, bao gồm: Nhiệt Hóa Học và Động hóa học.
 Au Cu

4. Hệ nhiệt động học Fe Bi

Chemistry

Co Ni

Là tập hợp một hay nhiều chất ở điều kiện áp suất, nhiệt
độ, nồng độ xác định.
a. Hệ cô lập: Không trao đổi vật chất và năng lượng với môi
trường chung quanh.
b. Hệ kín: Không trao đổi vật chất nhưng có thể trao đổi năng
lượng với môi trường.
c. Hệ hở (hệ mở): Trao đổi vật chất và năng lượng với môi
trường chung quanh
 Au Cu

Chemistry Fe Bi
5. Trạng thái Co Ni

P,
Thoâng
t0, soá
Moät heä coù theå toàn heä
hoùa hoïc C, traïng
taïi ôû nhöõng traïng
thaùi
thaùi khaùc nhau. V,
naêng löôïng ….

▪ Haøm traïng thaùi : bieán thieân giaù trò cuûa haøm chæ phuï thuoäc
vaøo traïng thaùi ñaàu vaø cuoâí cuûa heä

F = F(cuoâí) – F (ñaàu)

▪ Moät soá haøm traïng thaùi: P, V, T, U, H, S , G, …

 Au Cu

Chemistry Fe Bi
6. Quá trình Co Ni

P P’

heä t0 heä t0’

Quaù trình
hoùa hoïc hoùa hoïc C’
C
V V’

Moät soá quaù trình hay gaëp

▪ Ñaúng aùp: P = const
▪ Ñaúng tích: V = const
▪ Ñaúng nhieät: T = const
▪ Đoạn nhiệt: Không trao đổi nhiệt với môi trường ngoài
 Au Cu

❖ Hệ thực hiện một quá trình Chemistry Fe Bi

Co Ni

10

2
Coâng A =

1
P.dV

Thực hiện qt
Heä Trao ñoåi vôùi moâi tröôøng
hoùa hoïc

Nhieät Q = m.c (ts- tñ)

 Au Cu

❖ Hệ thực hiện công chống lại áp suất ngoài Chemistry Fe Bi

Co Ni

11

P ngoài P ngoài

P trong

P trong H2

Fe Fe
HCl
HCl

U1 U2
P trong = P ngoài P trong > P ngoài
 Au Cu

❖ Hệ thực hiện công chống lại áp suất ngoài Chemistry Fe Bi

Co Ni

12

2
▪ 
Coâng A = P.dV
1

Thöôùc ño söï chuyeån ñoäng coù höôùng cuûa heä (chuû

yeáu laø coâng giaõn nôû choáng laïi aùp suaát)

▪ Ñôn vò naêng löôïng

1 cal = 4,18 J
1 kcal = 1000 cal
 Au Cu

Bi
❖ Löôïng nhieät trao ñoåi maø moâi tröôøng nhaän ñöôïc
Chemistry Fe

Co Ni

13

Q = m.c (ts- tñ)

▪ Nhieät dung rieâng (c) : là löôïng nhieät caàn cung caáp ñeå 1 gam
chaát taêng leân 1 ñoä (cal/g.ñoä hay J/g.ñoä)
▪ Khoái löôïng cuûa heä (m): m = mct + mdm
▪ Nhieät ñoä ban ñaàu vaø sau phaûn öùng : tñ , ts

Nhieät Q laø thöôùc ño söï chuyeån ñoäng hoãn loaïn cuûa heä

Nhieät ñoä t0 bieåu hieän möùc ñoä chuyeån ñoäng hoãn loaïn

➢ t0  → möùc ñoä chuyeån ñoäng hoãn loaïn 

 Au Cu

7. Naêng löôïng Chemistry Fe Bi

Co Ni

14

Naêng löôïng laø thöôùc ño söï chuyeån ñoäng cuûa vaät chaát

Động năng
Ngoại năng
Thế năng
Năng lượng
Của hệ
Điện năng
Nội năng
Hóa năng
 Au Cu

❖ Năng lượng của 1 hệ gồm Chemistry

Co
Fe

Ni
Bi

15

▪ Động năng (nếu hệ đang chuyển động).

▪ Thế năng (do hệ đang nằm trong trường Trọng lực)
▪ Nội năng (năng lượng tiềm tàng, ẩn trong hệ)
E = Eđ + Et + U
Tuy nhiên, trong Nhiệt Động Học người ta nghiên cứu
những hệ không chuyển động và luôn chịu tác dụng của trường
hấp dẫn không đổi.
Như vậy nhiệt động học chỉ chú ý đến nội năng của hệ
 A

Chem B

C
Phần 2

NGUYÊN LÝ THỨ NHẤT (I)

Nguyên lý bảo toàn năng lượng

Hiệu ứng nhiệt

 Au Cu

1. Nguyên lý thứ I Chemistry Fe Bi

Co Ni

17

Noäi dung : Ñònh luaät baûo toaøn naêng löôïng

Q = A + U

Q: löôïng nhieät cung caáp cho heä

A: coâng choáng laïi caùc löïc beân ngoaøi

U : söï bieán ñoåi noäi naêng

 Au Cu

❖ Tùy vào mục đích sử dụng mà nguyên lý thứ I có thể Chemistry Fe Bi

được phát biểu như sau Co Ni

18

1. Năng lượng không tự sinh ra hoặc tự biến mất mà chỉ có

thể biến từ dạng này sang dạng khác.

2. Không thể có loại động cơ vĩnh cửu loại 1 ( là loại động cơ

hoàn toàn sinh công mà không tiêu tốn năng lượng hay chỉ

cần một năng lượng lúc ban đầu).

 Au Cu

❖ Tùy vào mục đích sử dụng mà nguyên lý thứ I có thể Chemistry Fe Bi

được phát biểu như sau Co Ni

19

3. Năng lượng của 1 hệ cô lập luôn luôn được bảo toàn.

4. Sẽ tồn tại 1 hàm trạng thái Nội năng U mà độ biến thiên

nội năng ∆U khi hệ chuyển từ trạng thái này sang 1 trạng

thái khác bằng: “Tổng số đại số năng lượng mà hệ đã trao

đổi với môi trường trong quá trình biến đổi này”.

“Sự biến đổi năng lượng từ dạng này sang dạng

khác tuân theo Định luật đương lượng”
 Au Cu

2. AÙp duïng nguyeân lyù thứ I cho caùc quaù trình Fe Bi

Chemistry

Co Ni

20

2.1 Quaù trình ñaúng aùp: P = const neân A = P (V2 – V1)

▪ QP = A+ U = P(V2 – V1) + U2 –U1

▪ QP = U2 + PV2 – (U1 + PV1)

Ñaët entanpi H = U + PV

QP = H2 - H1 = H
H laø ñaïi löôïng naêng löôïng
H : xaùc ñònh traïng thaùi
H2 - H1 = H
 Au Cu

2. AÙp duïng nguyeân lyù thứ I cho caùc quaù trình Fe Bi

Chemistry

Co Ni

21

2.2 Quaù trình ñaúng tích: V = const → A = 0

Q = A + U
QV = U = U2 –U1
2.3 Quaù trình ñaúng nhieät: T = const → U = 0

Q = A + U
V2 V2
nRT V2 P1
QT = AT =  PdV =
V1
V V dV = nRT . ln
V1
= nRT . ln
P2
1

▪ QP = P(V2 – V1) + U2 –U1

▪ QP = P.V + Qv
▪ Qp = nRT + Qv (đối với khí thật )
 Au Cu

3. Hieäu öùng nhieät Bi

Chemistry Fe

Co Ni

22

3.1 Khaùi nieäm

Laø löôïng nhieät heä thu vaøo hay toûa ra khi thöïc hieän quaù trình

P = const: hieäu öùng nhieät = Qp = H

V= const: hieäu öùng nhieät = Qv

▪ Caùc phaûn öùng thöôøng xaûy ra ôû ôû P = const

▪ Hieäu öùng nhieät = H

Ñôn vò H : kJ/mol ; kcal/mol

 Au Cu

3. Hieäu öùng nhieät Bi

Chemistry Fe

Co Ni

23

3.2 Hieäu öùng nhieät tieâu chuaån

Ñieàu kieän chuaån: - tính cho 1 mol chaát
- ôû p = 1atm ; t = 25 0C (298K)

Kí hieäu: H0 hoaëc H0298

❖ Nhieät taïo thaønh tieâu chuaån laø hieäu öùng nhieät cuûa phaûn öùng
taïo thaønh 1 mol chaát töø caùc ñôn chaát ôû traïng thaùi töï do beàn
vöõng nhaát.
Kí hieäu: H0298 (tt)
Ho298(tt) ñôn chaát = 0
 Au Cu

❖ Nhieät taïo thaønh tieâu chuaån Bi

Chemistry Fe

Co Ni

24

Nhieät taïo thaønh tieâu chuaån laø hieäu öùng nhieät cuûa

phaûn öùng taïo thaønh 1 mol chaát töø caùc ñôn chaát ôû traïng thaùi töï

do beàn vöõng nhaát.

Kí hieäu: H0298 (tt)

Ho298(tt) ñôn chaát = 0
 Au Cu

Ví duï nhieät taïo thaønh tieâu chuaån Bi

Chemistry Fe

Co Ni

25

Cho phản ứng

C (gr) + O2 (k) CO2 (k)

H 298
o
p .u = − 94,1 kcal / mol

H 298(
o
tt ) CO2 = − 94,1 kcal / mol

Kí hieäu: H0298 (tt)

 Au Cu

❖ Nhieät ñoát chaùy Bi

Chemistry Fe

Co Ni

26

Nhieät ñoát chaùy (chaát höõu cô) laø hieäu öùng nhieät cuûa

phaûn öùng ñoát chaùy baèng oxy 1 mol chaát höõu cô ñeå taïo thaønh

khí CO2, nöôùc loûng vaø 1 soá saûn phaåm khaùc.

Laø hieäu öùng nhieät cuûa phaûn öùng ñoát chaùy hoaøn toaøn 1

mol chaát baèng Oxy ñeå taïo oxit cao nhaát trong ñieàu kieän xaùc

ñònh
Kí hieäu: H0298 (ñc)
 Au Cu

Caùc ví duï nhieät taïo thaønh nhieät ñoát chaùy Bi

Chemistry Fe

Co Ni

27

Ví duï 1 C (gr) + O2 (k) CO2 (k)

Ho298 p.ư = - 94,1 kcal/ mol của phản ứng

H0298 ñc = - 94,1 kcal/mol đốt chaùy C (gr)

Ví duï 2 H2 (k) + ½ O2 (k) → H2O (l)

Ho298 p.ö = - 68,32 kcal/ mol cuûa phaûn öùng
H0298 ñc = - 68,32 kcal/mol cuûa H2

Ví duï 3 C (gr) + 1/2 O2 (k) CO (k)

Ho pö = - 26, 42 kcal/ mol  Ho298 (ñc) C

(do chöa taïo thaønh oxit cao nhaát)
 Au Cu

4. Phöông trình nhieät hoùa hoïc Bi

Chemistry Fe

Co Ni

28

Laø phöông trình phaûn öùng hoùa hoïc coù ghi roõ traïng thaùi chaát
(raén, loûng, khí, dung dòch…) vaø keøm theo hieäu öùng nhieät H

Ví duï
Zn(r) + 2HCl(d) = ZnCl2(d) + H2(k); Ho298 = − 36,5 kcal/mol
½ H2(k) + ½ Cl2 (k) = HCl (k); Ho298 = - 92,31 kcal/mol

H < 0 : Phaûn öùng toûa nhieät Coù khaû naêng töï xaûy ra
H > 0 : Phaûn öùng thu nhieät Khoâng coù khaû naêng töï xaûy ra
Baøi taäp 1

Troän 50ml dd HCl 0,02M vôùi dd NaOH 0,020M trong moät

bình nhieät löôïng keá, nhieät ñoä taêng töø 22,20C leân 23,50C. Tính

hieäu öùng nhieät phaûn öùng trung hoøa H+ + OH- → H2O

Bieát khoái löôïng rieâng cuûa dd loaõng laø 1g/ml vaø nhieät dung

rieâng cuûa nöôùc laø 4,18J/kg

Baøi taäp 2

Tính hieäu öùng nhieät cuûa phaûn öùng khöû Fe2O3(r) baèng khí

CO vaø thu ñöôïc Fe(r) khí CO2 , bieát khi khöû 53,23g Fe2O3

coù 2,25 Kcal nhieät löôïng thoaùt ra ôû aùp suaát khoâng ñoåi.

Cho: Fe = 55,85 , O = 16.

Baøi taäp 3

Khi ñoát chaùy 0,532 g hôi benzen ôû 250C vaø theå tích khoâng

ñoåi vôùi moät löôïng oxi dö toûa ra 22475,746 J saûn phaåm laø

CO2(k) vaø H2O (l)

a. Xaùc ñònh nhieät chaùy cuûa benzen?

b. Tính U, H cuûa phaûn öùng ñoát chaùy 1 mol benzen hôi?
Baøi taäp
4. Vieát phaûn öùng ñeå tính nhieät taïo thaønh cuûa CaCO3 (r); HCl
(k); H2O (l); C2H5OH (l); CuSO4 (r) laø hieäu öùng nhieät cuûa caùc
phaûn öùng ñoù

5. Vieát phaûn öùng ñeå tính nhieät ñoát chaùy cuûa C2H2 (k);
C2H5OH (l); C6H5NH2(l); FeO ;

6. Khi ñoát chaùy NH3 (k) ôû 250C, 1atm thì taïo ra saûn phaåm laø
khí N2 (k) vaø H2O (l). Vieát phöông trình nhieät hoùa cuûa phaûn
öùng ñoát chaùy NH3 (k) bieát raèng cöù taïo ñöôïc 4,89 lít N2 thì
thoaùt ra 153,06 kJ
5. Ñònh luaät Hess
Hieäu öùng nhieät cuûa phaûn öùng hoùa hoïc chæ phuï thuoäc vaøo
baûn chaát vaø traïng thaùi cuûa caùc chaát ñaàu vaø saûn phaåm cuoái chöù
khoâng phuï thuoäc vaøo ñöôøng ñi cuûa phaûn öùng

H = H1 + H2
A
H1 H2
H
X Y

H3 H5
H4
B C
H = H3 + H4 + H5
5.1 Heä quả 1. Hieäu öùng nhieät cuûa phaûn öùng baèng toång nhieät
taïo thaønh cuûa caùc saûn phaåm phaûn öùng tröø ñi toång nhieät taïo
thaønh cuûa caùc chaát ñaàu.

H o
298 pö =  ni H o
298( TT ) cuoái
−  ni H o
298( TT ) ñaàu

Ví duï : Ñoái vôùi phaûn öùng toång quaùt

aA + bB = cC + dD

H = ni Htt sp − ni Htt cñ

= [cHttC + dHttD] − [aHttA + bHttB]

5.2 Heä quả 2. Hieäu öùng nhieät cuûa phaûn öùng baèng toång nhieät
ñoát chaùy cuûa caùc chaát ñaàu tröø ñi toång nhieät ñoát chaùy cuûa caùc
saûn phaåm phaûn öùng.

o
H 298 pö =  i 298( ñc) ñaàu  i 298( ñc)cuoái
n H o
− n H o

Ví duï : Ñoái vôùi phaûn öùng toång quaùt

aA + bB = cC + dD

H = ni Hñc cñ− ni Hñc sp

= [aHñcA + bHñcB] − [cHñcC + dHñcD]

Ví duï : Xaùc ñònh hieäu öùng nhieät cuûa phaûn öùng

CaCO3(r) = CaO(r) + CO2(k) .

Ho298(tt) kcal/mol -288,5 -151,9 -94,1

ΔH o
298 = ΔΗ o
298ttCaO + ΔH o
298ttCO2 − ΔH o
298ttCaCO3

= −151,9 − 94,1 + 288,5 = 42,5 kcal

Ví duï. Xaùc ñònh hieäu öùng nhieät cuûa phaûn öùng:

CH3COOH(l) + C2H5OH(l) = CH3COOC2H5(l) + H2O(l)

Ho298 ñc -208,2 -326,7 -545,9 0

Kcal/mol

H o298 = H o298dcCH3COOH + H 298dcC

o
2 H 5OH
− H o
298dcCH3COOC2 H 5

= −208,2 − 326,7 + 545,9 = 11,0 kcal

Baøi taäp 7. Tính hieäu öùng nhieät cuûa caùc phaûn öùng

7.1 2Al (r) + Fe2O3 (r) → Al2O3 (r) + 2Fe (r)

H0298,tt (kJ/mol) 0 -824,2 -1669,8 0

A. – 845,6 B. 845,6 C. - 2494 D. 2494

7.2 CH4(k) + 2O2 (k) → CO2 (k) + 2H2O (l)

H0298,tt (kJ/mol) -74,85 0 -393,5 -285,8

A. – 604,45 B. -890,25 C. 604,45 D. 750,15

Baøi taäp 8 Tính hieäu öùng nhieät cuûa caùc phaûn öùng

8.1 CH4(k) + 2O2 (k) → CO2 (k) + 2H2O (k)

H0298,tt (kj/mol) -74,85 -393,50 -241,80

A. - 710,15 B. -560,45 C.-802,25 D. + 560,45

8.2 Fe2O3 (r) + 3CO(k) → 2Fe (r) + 3CO2 (k)

H0298,tt (kj/mol) -824,20 -110,52 0 -393,50

A. – 541,22 B.-24,74 C. + 24,74 D. + 541,22

 ❖ Tính hieäu öùng nhieät giaùn tieáp döïa theo ñònh luaät Hess

(1) A + B → C + E ; H1
(2) C + D → B ; H2

(1) + (2) A + D → E (3); H3 = H1+ H2

A + B → C + E ; H1

→ C+ E → A + B (4); H4 = - H1

A + B → C + E ; H1

→ ½ (A+B→ C+E) (5) ; H5 = ½ H1

Ví duï : cho caùc phaûn öùng sau

C (r) + O2(k) → CO2(k), H1 = -393,5 kj/mol

C (r)+ ½ O2(k)→ CO (k), H2 = -110,5 kj/mol

Xaùc ñònh hieäu öùng nhieät cuûa phaûn öùng

CO(k) + ½ O2(k) → CO2(k)

Ñaùp AÙn

A. – 283 B. – 504 C. + 283 D. + 504

Baøi taäp 9. Tính hieäu öùng nhieät cuûa phaûn öùng

CaO (r) + H2O (l) → Ca(OH)2(r)

Bieát

CaCO3 (r) → CaO (r) + CO2(k) , H01 = 177,8kJ

Ca(OH)2(r)+CO2(k)→ CaCO3(r) + H2O(l), H02=-112,6kj

Ñaùp AÙn

A. -65,2 B. + 65,2 C. - 209,4 D. + 209,4

Baøi taäp 10. Tính hieäu öùng nhieät cuûa phaûn öùng

4 KClO3(r) → 3KClO4(r) + KCl (r)

Cho bieát ôû cuøng ñieàu kieän coù caùc phaûn öùng:

2KClO3(r) → 2KCl (r) + 3O2(k), H1=-2,36 kcal

KClO4 (r) → KCl (r) + 2O2(k) , H2 = + 7,9kcal

Ñaùp AÙn

A.- 28,42 B. 10,26 C. 5.54 D. + 28,42

Baøi taäp 11. Tính nhieät taïo thaønh tieâu chuaån cuûa MgCO3(r),
SO3(k) töø hieäu öùng nhieät cuûa caùc phaûn öùng:
a. C(r) + O2(k) = CO2(k) , H = – 94,1 Kcal/mol
b. 2Mg(r) + O2(k) = 2MgO(r) , H = –143,7 Kcal/mol
c. MgO(r) + CO2(k) = MgCO3(r) , H = – 28,11 Kcal/mol
d. S(r) + O2(k) = SO2(k) , H = – 297,0 KJ/mol
e. 2SO2(k) + O2(k) = 2SO3(k) , H = – 98,2 KJ/mol.

MgCO3
A. B. C. D. -194,06
SO3
A. B. – 346,1 C. D.
 6. TínhH ôû ñieàu kieän khaùc chuaån
Tính chính xaùc Tính gaàn ñuùng
o o
T2

H To2 = H To1 +  C p ( pö ) dT
T1
H Tpö = H 298 pö

H oT2 = H oT1 + C P( pö ) .(T2 − T1 )

H oTpö = H o298 pö + C P( pö ) .(T − 298)

Trong ñoù: CP ( pö ) =  CP saûnphaåm−  CP chaátñaàu

CP nhieät dung mol ñaúng aùp

Ñôn vò Cp : J/ (mol. Ñoä ); cal/(mol.ñoä); J.mol-1.K-1
Ví duï. Tính H398 cuûa phaûn öùng
CO(k) + ½ O2(k) = CO2(k)
Cp (cal/mol.ñoä) 6,97 7,02 8,88
H0298
(kcal/mol)
−26, 42 −94,10

▪ Gaàn ñuùng
H398 = Ho298 = − 94,10 − (−26,42)
= − 67,68 kcal/mol
▪ Chính xaùc
H398 = Ho298 + Cp (398 -298)
= - 67,68 +[(8,88 − 6,97−7,02/2)(398−298)]  10−3
= − 67,84 kcal/mol.
Baøi taäp 12. Tính hieäu öùng nhieät phaûn öùng ôû 1000C.

12.1 CH4(k) + 2O2 (k) → CO2 (k) + 2H2O (l)

H0298,tt (kj/mol) -74,850 0 -393,5 -285,8

Cp(j/mol.ñoä) 35,31 29,36 37,11 75,29

12.2 Fe2O3 (r) + 3CO(k) → 2Fe (r) + 3CO2 (k)

H0298,tt (kj/mol) -824,2 -110,52 0 -393,5

Cp(J/mol.ñoä) 103,85 29,14 25 37,11

II. NGUYEÂN LYÙ II – ENTROPI S
1. Khaùi nieäm entropi
Entropi S laø ñaïi löôïng bieåu thò ñoä hoãn ñoän (voâ traät töï)
cuûa vaät chaát.
k: haèng soá Boltzmann
S = k.ln(w)
w: xaùc suaát traïng thaùi cuûa heä

▪ laø ñaïi löôïng xaùc ñònh traïng thaùi cuûa heä

▪ laø haøm traïng thaùi: S = S2 –S1
▪ S taêng theo nhieät ñoä
▪ S taêng theo ñoä linh ñoäng cuûa traïng thaùi taäp hôïp
Sraén < Sloûng < Skhí
❖ Entropi tieâu chuaån So298 : laø entropi cuûa 1 mol chaát ôû traïng
thaùi chuaån 1 atm, 250C
Ñôn vò S0298 : J/ (mol. Ñoä ); cal/(mol.ñoä); J.mol-1.K-1

2. Nguyeân lí II
Q: nhieät löôïng
Q T: nhieät ñoä tuyeät ñoái
S 
T Daáu “=“: quaù trình thuaän nghòch
Daáu “>” : quaù trình baát thuaän nghòch

Trong heä coâ laäp Q = 0 → S ≥ 0

→ Quùa trình töï xaûy ra khi S > 0
3. Tính ñoä bieán ñoåi S trong moät soá quaù trình
3.1. Quaù trình chuyeån pha ( T = const, P = const )

Raén  Loûng
Q H cp
S = = = Loûng  Hôi
T T T
Raén  Hôi

3.2. Quaù trình ñaúng nhieät ( T =const )

V2
nRT ln
Q V1 V P
ST = T = = nR ln 2 = nR ln 1
T T V1 P2

R = 8,314 J/mol.K = 1,987 cal/mol.K

3.3. S phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä ( T thay ñoåi, P = const )
T2
dT T2
SP =  nCp SP = nCP . ln
T1
T T1
n: soá mol chaát
3.4. Tính S cuûa phaûn öùng

Cho phaûn öùng : aA + bB → cC + dD

S o
298 pö 
= c.S o
298(C )
o
+ d.S
298( D ) − a.S o
298( A )
o
+ b.S
298( B ) 
Ñònh tính Döïa vaøo söï bieán ñoåi theå tích V hay soá mol khí n

V, n > 0  S > 0

V, n < 0  S < 0
V, n = 0  S = 0
Baøi taäp 13. Döïa vaøo baûng entropi tieâu chuaån cuûa caùc chaát
tính cuûa caùc phaûn öùng:

13.1 4HCl(k) + O2(k) = 2Cl2(k) + 2H2O(k)

S0298(j/mol.ñoä) 186,7 205,0 233 188,7

13.2 NH4NO3(r) = N2O(k) + 2H2O(k)

S0298(j/mol.ñoä) 151,08 219,74 188,7

13.3 C6H6(k) + O2 (k) = 6CO2(k) + 3H2O(l)

S0298(j/mol.ñoä) 269,2 205,0 213,63 69,91

Baøi taäp 14. Khoâng caàn tính toaùn haõy döï ñoaùn daáu S cuûa caùc
phaûn öùng vaø giaûi thích:
a. NH3(k) + HCl(k) = NH4Cl(r) S
b. 2H2S(k) + 3O2(k) = 2H2O(l) + 2SO2(k) S
c. C (r) + O2(k) = CO2(k) S
d. C2H5OH(l) + 3O2(k) → 2CO2(k) +3H2O(k) S
e. FeO(r) + H2(k) = Fe(r) +H2O(k) S
f. C6H12O6(r) + 6O2(k) → 6CO2(k) + 6H2O(k) S
III. THEÁ ÑAÚNG AÙP – CHIEÀU XAÛY RA CUÛA CAÙC QUAÙ
TRÌNH HOÙA HOÏC

1. Theá ñaúng aùp ( naêng löôïng töï do Gibbs)

Quaù trình töï xaûy ra: H< 0 , S > 0

→ Ñöa ra ñaïi löôïng naêng löôïng töï do Gibbs:

G = H – T.S G =  H – T.S
▪ laø ñaïi löôïng xaùc ñònh traïng thaùi cuûa heä
▪ laø haøm traïng thaùi G = G2 – G1
▪ phuï thuoäc vaøo aùp suaát vaø nhieät ñoä
▪ G söû duïng ñeå xeùt chieàu cuûa phaûn öùng
2. Theá ñaúng aùp tieâu chuaån Go298 (Go)

Laø theá ñaúng aùp ôû ñieàu kieän chuaån

▪ T =298 K ;
▪ C = 1mol/l hoaëc aùp suaát rieâng phaàn P =1atm,
▪ caùc chaát raén, loûng ôû traïng thaùi beàn, khí lí töôûng.
Ñôn vò Go: KJ/mol ; Kcal/mol
❖ Theá ñaúng aùp taïo thaønh tieâu chuaån Go298(tt)

Laø G cuûa pö taïo thaønh 1 mol chaát töø caùc ñôn chaát töï
do beàn vöõng ôû aùp suaát 1 atm, nhieät ñoä 298oK

Go298 ñôn chaát = 0

3. Tính G cuûa caùc phaûn öùng hoùa hoïc

G o
298 pö =  ni G o
298( TT ) cuoái
−  ni G
o
298( TT ) ñaàu

Ví duï : aA + bB = cC + dD
G = [cGottC + dGottD] − [aGottA + bGottB]

GoT = HoT – T. SoT

Gaàn ñuùng söû duïng Ho298 vaø So298 ñeå tính:

GoT = Ho298 – T. So298

 Ví duï: Tính G ôû 298 vaø 1000K cuûa phaûn öùng
C(gr) + H2O(k) = CO(k) + H2(k)
Ho298tt (kj/mol) 0 - 241,8 - 110,5 0
So298 (J/mol.ñoä) 5,7 188,7 197,9 130,6
Go298tt (kj/mol) 0 - 228,6 - 137,3 0

o o o
Tính G ôû 298K G 298 =  298 − 298 .S298
Go298pu = 91,3 kJ/mol o
G 298 o
= G 298CO o
− G 298ttH O
2

o
Tính G ôû 1000K G1000 =  o298 − 1000 .So298
Go1000pu = -2,8 kJ/mol
4. Döï ñoaùn chieàu cuûa caùc phaûn öùng hoùa hoïc

G < 0  phaûn öùng xaûy ra theo chieàu thuaän

G > 0  phaûn öùng khoâng xaûy ra (xaûy ra theo chieàu

nghòch)

G = 0  phaûn öùng caân baèng

Baøi taäp 15. Cho phaûn öùng : NH3(k) + HCl(k) = NH4Cl(r).
a.Tính H0298, S0298,,G0298 cuûa phaûn öùng.
b. Tính G0298,tt cuûa NH4CI(r).
c. Töø caùc keát quaû thu ñöôïc coù theå ruùt ra nhöõng keát luaän gì ?

NH3 (k) + HCl (k) NH4Cl(r)

H0298,tt(kj/mol) -46,11 -92,31 -314,43
S0298(j/mol.ñoä) 192,34 186,8 94,60
G0298,tt(kj/mol) -16,48 -95,30 ?
 ❖ Baûng döï ñoaùn chieàu cuûa caùc phaûn öùng hoùa hoïc

H S T G Döï ñoaùn
- + - Phaûn öùng xaûy ra
- - thaáp - Phaûn öùng xaûy ra ôû T thaáp
- - cao + Phaûn öùng khoâng xaûy ra ôû T cao
+ - + Phaûn öùng khoâng xaûy ra (xaûy ra

theo chieàu nghòch)

+ + thaáp + Phaûn öùng khoâng xaûy ra ôû T thaáp
+ + cao - Phaûn öùng xaûy ra ôû T cao
Löu yù: T cao nghóa laø T phaûi khoaûng 1000K
 Löu yù. Döïa vaøo G0298 ñeå döï ñoaùn chieàu

G0298
/////////////////////////////////
-10 kcal + 10 kcal

Xaûy ra ôû Coù theå xaûy Khoâng xaûy ra ôû

baát kì t, p ra tuøy theo baát kì t, p
t,p
Baøi taäp 16

Cho phản ứng : H2 (k) + CO2(k) → H2O (k) + CO(k)

H0298,tt (Kj/mol) -393,51 -241,82 -110,52

S0298,tt (J/mol.độ) 130,57 213,63 188,72 197,56

a. Tính H, S, G của phản ứng ở điều kiện chuẩn. Cho biết chiều

phản ứng xảy ra ở 250C?

b. Xaùc ñònh nhieät ñoä ñeå phaûn öùng xaûy ra theo chieàu ngöôïc laïi?

c. Tính G cuûa phaûn öùng ôû 7270C

Baøi taäp 17

Cho phaûn öùng C2H2 (k)+ 2 H2O (l)  CH3COOH (l) + H2 (k)

H0298,s (KJ/mol) 226,9 286 -487,4 0

S0298,s (J/mol.độ) 207 70 160 130,7

a.Tính H, U, S, G của phản ứng ở điều kiện chuẩn

b. Phản ứng thu nhiệt hay tỏa nhiệt? Phản ứng xảy ra theo chiều nào?

c.Tính nhiệt độ để phản ứng bắt đầu xảy ra theo chiều tạo C2H2 ?

(xem H , S khoâng phụ thuộc vào nhiệt độ)

Cám ơn các em đã
tích cực thảo luận

Chúc các em luôn vui khỏe và học thật tốt !